CHEMIA ORGANICZNA I NIEORGANICZNA – ćwiczenia 2015/2016

prowadzący: mgr Kamil Jurowski

Szczegółowe wymagania w zakresie budowy atomu – student:

zna pojęcie i budowę układu okresowego (grupy, okresy, symbole pierwiastków)

potrafi wymienić podstawowe cząstki elementarne (elektron, proton, neutron) i podać

ich charakterystykę (masa i ładunek)

potrafi podać skład atomu danego pierwiastka w zakresie cząstek elementarnych

(protony, elektrony, neutrony, nukleony) na podstawie układu okresowego

zna i potrafi wykorzystać pojęcia: nukleony, liczba atomowa, liczba masowa

potrafi narysować proste modele atomów (model orbitalny) (np. dla atomu węgla)

zna definicję atomowej jednostki masy u (unit);

potrafi odróżnić pojęcia: masa atomowa, masa cząsteczkowa, masa molowa

zna definicję mola - jednostki liczności materii

umie obliczać liczbę moli danej substancji na podstawie znajomości jej masy (g) oraz

masy molowej (g·mol-1

)

potrafi wyjaśnić pojęcie izotopu na przykładzie izotopów wodoru (prot, deuter i tryt)

potrafi obliczyć średnią masę atomową pierwiastka na podstawie informacji

o izotopach – masy i abundancji (zawartości procentowej)

potrafi wyjaśnić pojęcie nuklidu i podać jeden przykład (np. 27

Al, 19

F)

potrafi obliczać masy cząsteczkowe i molowe związków chemicznych na podstawie

wzoru sumarycznego

potrafi wykorzystać informacje z układu okresowego do opisania budowy atomu

danego pierwiastka (liczba atomowa, numer okresu, numer grupy)

potrafi podzielić układ okresowy z uwagi na bloki energetyczne (s, p, d i f)

potrafi zapisać konfiguracje elektronowe na podstawie układu okresowego:

o zapis powłokowy (K, L, M, …)

o zapis powłokowo-podpowłokowy (1s2 2s

2 2p

6 ….)

o zapis klatkowy ( ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ ↑↓ …)

zna kształty konturów orbitali atomowych (s, px, py, pz i dz2)

Szczegółowe wymagania w zakresie wiązań chemicznych – student:

potrafi wymienić sposoby tworzenia wiązań chemicznych i oddziaływań chemicznych

(uwspólnianie elektronów, wymiana elektronów, delokalizacja elektronów, wiązanie

wodorowe)

potrafi wymienić rodzaje wiązań: wiązanie atomowe (kowalencyjne)

niespolaryzowane, wiązanie atomowe (kowalencyjne) spolaryzowane, wiązanie

koordynacyjne, wiązanie jonowe, wiązanie wodorowe, wiązanie metaliczne

zna i stosuje regułę dubletu i oktetu elektronowego

potrafi zapisać wzory Lewisa (kropkowe i kreskowe) cząsteczek w których występują

wiązania atomowe (kowalencyjne) niespolaryzowane (np. H2, O2, N2, Cl2)

umie określić krotność wiązania (pojedyncze, podwójne, potrójne)

potrafi wskazać i nazwać wiązania wielokrotne (σ i π)

potrafi zapisać wzory Lewisa (kropkowe i kreskowe) cząsteczek w których występują

wiązania atomowe (kowalencyjne) spolaryzowane (np. HCl, HBr, H2O, NH3, CO2)

zna i stosuje pojęcie ładunku cząstkowego w zapisie wzorów Lewisa cząsteczek

w których występują wiązania atomowe (kowalencyjne) spolaryzowane;

potrafi zapisać wzory Lewisa (kropkowe i kreskowe) cząsteczek i jonów w których

występują wiązania koordynacyjne (np. H2SO4, NH4+, H3O

+, SO2)

umie wskazać wolne i niewiążące pary elektronowe

potrafi zapisać mechanizm tworzenia się wiązania jonowego (np. NaCl, MgO)

potrafi zapisywać wzory Lewisa (kropkowe i kreskowe) substancji posiadających

różnego rodzaju wiązania (np. NH4Br)

Szczegółowe wymagania w zakresie chemii nieorganicznej – student:

zna wartości wartościowości dla wybranych pierwiastków H(I), Li(I), Na(I), K(I),

Rb(I), Cs(I), Be(II), Mg(II), Ca(II), Sr(II), Ba(II), Ra(II), Cr (III, VI), Mn (II, IV, VII),

Fe (II, III), Ni (I, II), Cu(I, II), Zn(II), Ag(I), Cd(II), Au(I, III), Hg(I, II), B(III),

Al(III), Ga(III), C(II, IV), Si(II, IV), Ge(IV), Sn(II, IV), Pb(II, IV), N(I, II, III, IV, V),

P(III, V), As(III, V), Sb(III, V), Bi(I, III), O(II), S(II, IV, VI), F(I), Cl(I), Br(I), I(I)

potrafi wymienić związki węgla będące przedmiotem zainteresowania chemii

nieorganicznej: CO, CO2, C3O2, H2CO3, węglany (np. Na2CO3), wodorowęglany

(np. NaHCO3), węgliki metali (Al4C3), disiarczek węgla (CS2), cyjanowodór (HCN)

oraz jego sole – cyjanki (np. KCN), kwas tiocyjanowodorowy (HSCN) oraz jego sole

– tiocyjaniany (rodanki) np. KSCN (tiocyjanian potasu lub rodanek potasu)

potrafi napisać wzór sumaryczny tlenku danego pierwiastka i podać jego nazwę

potrafi na podstawie nazwy tlenku zapisać jego wzór sumaryczny

potrafi wymienić tlenki metali i niemetali i opisać ich budowę oraz typ wiązania

potrafi opisać właściwości fizyczne tlenków metali i tlenków niemetali, umie wykazać

różnice pomiędzy tlenkami danego typu (np. HgO to tlenek metalu w stanie stałym

i posiada pomarańczowe zabarwienie, CO to tlenek niemetalu jest bezbarwnym

gazem)

potrafi wymienić przykłady tlenków w zależności od ich charakteru:

o tlenki kwasowe (reagujące z wodą dając kwasy) np. SO2 + H2O → H2SO3

o tlenki zasadowe (reagują z wodą dając zasady) np. K2O + H2O → 2KOH

o tlenki amfoteryczne (nie reagują z wodą, reagują z kwasami i reagują z

zasadami) np. ZnO + 2HCl → ZnCl2 + H2O i ZnO + 2KOH → K2ZnO2 + H2O

o tlenki obojętne (nie reagują z wodą, nie reagują z kwasami, nie reagują

z zasadami w warunkach normalnych i standardowych) np. CO, NO

potrafi wykazać charakter chemiczny danego tlenku (tlenki kwasowe, tlenki

zasadowe, tlenki amfoteryczne i tlenki obojętne) zapisując odpowiednie równania

reakcji (zapis cząsteczkowy) np. ZnO to tlenek amfoteryczny ponieważ reaguje

zarówno z kwasami (ZnO + 2HCl → ZnCl2 + H2O) jak i z zasadami (ZnO + 2KOH →

K2ZnO2 + H2O)

potrafi zapisać przykłady charakterystycznych reakcje (zapis cząsteczkowy) dla

tlenków:

o reakcje z wodą (np. SO2 + H2O → H2SO3, 2 NaO + H2O → 2 NaOH)

o reakcje z kwasami (np. MgO + HCl → MgCl2 + H2O)

o reakcje z zasadami (np. SO2 + 2KOH → K2SO3 + H2O,

PbO2 + 2 KOH + 2 H2O → K2[Pb(OH)6])

o reakcja tlenków kwasowych z tlenkami zasadowymi

(np. SiO2 + Na2O → Na2SiO3)

o reakcja termicznego rozkładu tlenków (np. 2 HgO → 2 Hg + O2)

umie zapisać wzór sumaryczny, strukturalny i nazwę tlenku mieszanego,

np. Fe3O4, O=Fe–O–Fe–O–Fe=O, tlenek żelaza(II) i (III)

potrafi nazywać tlenki nomenklaturą Stocka (opartą o wartościowość/stopień

utlenienia, np. FeO – tlenek żelaza(II)) oraz system przedrostkowy (np. Fe2O3 –

tritlenek diżelaza)

umie wymienić i zapisać przykłady równań reakcji (zapis cząsteczkowy) reakcji

otrzymywania tlenków (7 metod):

o pierwiastek + tlen → tlenek pierwiastka (np. S + O2 → SO2)

o tlenek na niższym stopniu utlenienia + tlen → tlenek na wyższym stopniu

utlenienia (np. II IV

2 22CO O 2CO )

o tlenek na wyższym stopniu + reduktor → tlenek na niższym stopniu utlenienia

+ X (produkt utlenienia reduktora) (np. III II

2 3Fe O C 2FeO CO )

o tlenek na wyższym stopniu → tlenek na niższym stopniu utlenienia + tlen

(np. V IV

temp.

2 5 2 22N O 4NO O )

o sól → tlenek metalu + tlenek niemetali (np. temp.

3 2MgSO MgO SO )

o wodorotlenek metalu → tlenek metalu + woda (np. temp.

2 2Cu(OH) CuO H O )

o kwas organiczny → tlenek węgla(IV) + węglowodór

(np. temp.

3 2 4CH COOH CO CH )

potrafi scharakteryzować nadtlenki:

o napisać wzór sumaryczny nadtlenku (np. H2O2, Na2O2)

o podać nazwy zwyczajowe nadtlenku wodoru i jego zastosowanie w zależności

od wartości stężenia procentowego: 3% - woda utleniona (środek odkażający),

30% - perhydrol (silny utleniacz)

o napisać wzór sumaryczny i strukturalny jonu ponadtlenkowego (O22-

, -O-O-)

potrafi napisać wzory i nazwy typowych wodorków – np.: CH4 – metan, NH3 – azan

(amoniak), H2O – oksydan (woda), C2H6 – eten (etylen), C2H2 – etin (acetylen), HCl –

chlorowodór, H2S – siarkowodór

potrafi zaklasyfikować dany wodorek do trzech grup (wodorki typu soli, wodorki

kowalencyjne i wodorki metaliczne)

potrafi wymienić metody otrzymywania wodorków i podać ich przykłady równań

reakcji (zapis cząsteczkowy):

o wodorki typu soli – bezpośrednia reakcja pierwiastka z wodorem np. CaH2

powstaje w wyniku reakcji: Ca + H2 → CaH2)

o wodorki kowalencyjne, np.:

Al4C3 + 12HCl → 4AlCl3 + 3 CH4

Al4C3 + 12H2O → 3CH4 + 4Al(OH)3

CH3COONa + NaOH → Na2CO3 + CH4

BrH2C-CH2Br + Zn → H2C=CH2 + ZnBr2

CH3CH2Cl + KOH → H2C=CH2 + KCl + H2O

CH3CH2OH → H2C=CH2 + H2O

CaC2 + 2H2O → HC≡CH + Ca(OH) 2

potrafi podać nazwy, wzory sumaryczne, wzory strukturalne, wzory Lewisa

(kropkowe i kreskowe) z uwzględnieniem wiązań koordynacyjnych kwasów:

chlorowodorowego, siarkowodorowego, siarkowego(VI), siarkowego(IV),

azotowego(V), azotowego(III), fosforowego(V), węglowego, krzemowego, octowego

i mrówkowego

umie podać podstawowe właściwości, otrzymywanie i zastosowanie kwasów: solnego,

siarkowego(VI), azotowego(V), fosforowego(V) i octowego

potrafi podać metody otrzymywania kwasów i zapisać przykłady równań reakcji

(zapis cząsteczkowy):

o tlenek kwasowy + woda → kwas (np. SO2 + H2O → H2SO3)

o mocny kwas + sól(I) → słaby kwas + sól(II)

(np. BaCO3 + 2HCl → BaCl2 + H2O + CO2)

o wodorek niemetalu 2H Okwas (np. HCl(g) 2H O

HCl(aq) )

zna i umie zapisać przykłady podstawowych reakcji kwasów:

o reakcja zobojętniania (neutralizacji) (np. NaOH + HCl → NaCl + H2O)

o metal nieszlachetny (np. Zn, Fe, Mg) + kwas → sól + wodór (np. Zn + 2HCl

→ ZnCl2 + H2)

o metal szlachetny (np. Cu, Ag) + stężony kwas siarkowy(VI) → siarczan(VI)

metalu szlachetnego + tlenek siarki(IV) + woda

(np. Ag + 2H2SO4 (stęż.) → AgSO4 + SO2 + 2H2O)

o metal szlachetny (np. Cu, Ag) + stężony kwas azotowy(V) → azotan(V)

metalu szlachetnego + tlenek azotu(IV) + woda

(np. Cu + 4HNO3 (stęż.) → Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O)

o metal szlachetny (np. Cu, Ag) + rozcieńczony kwas azotowy(V) → azotan(V)

metalu szlachetnego + tlenek azotu(II) + woda

(np. 3Cu + 8HNO3 (rozc.) → 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O)

o tlenek zasadowy + kwas → sól + woda (np. ZnO + HCl → ZnCl2 + H2O)

zna pojęcia: wodorotlenek, zasada i ług

odróżnia pojęcia: grupa wodorotlenowa, jony wodorotlenkowe oraz grupa

hydroksylowa

zna nazwy, wzory sumaryczne, wzory strukturalne, wzory Lewisa (kropkowe i

kreskowe) podstawowych wodorotlenków i zasad: wodorotlenek sodu, wodorotlenek

potasu, zasada wapienna

umie zapisać wzór zasady amonowej (NH3·H2O)

umie zapisać metody otrzymywania wodorotlenków i podać ich przykłady

(zapis cząsteczkowy):

o tlenek metalu lekkiego + woda → wodorotlenek (np. Na2O + H2O → 2NaOH)

o metal lekki + woda → wodorotlenek + wodór

(np. 2Na + 2H2O → 2NaOH + H2)

o wodorek metalu + woda → wodorotlenek + wodór

(np. CaH2 + 2H2O → Ca(OH)2 + 2H2)

o sól (I) + wodorotlenek (I) → wodorotlenek(II) + sól(II)

(np. FeCl3 + 3 KOH → Fe(OH)3 + 3KCl)

umie dokonać podziału wodorotlenków i podać przykłady z każdej grupy:

o wodorotlenki zasadowe: np. KOH, NaOH

o wodorotlenki amfoteryczne: Cu(OH)2, Al(OH)3, Zn(OH)2, Co(OH)2, Be(OH)2,

Pb(OH)2, Fe(OH)3, Fe(OH)2, Sn(OH)2

umie zapisać równanie reakcji tlenki amfoterycznego z zasadą np.

ZnO + 2KOH → K2ZnO2 + H2O

umie zapisać charakterystyczne reakcje wodorotlenków i podać przykłady równań

(zapis cząsteczkowy):

o reakcja zobojętniania (neutralizacji) (np. NaOH + HCl → NaCl + H2O)

o wodorotlenek + tlenek kwasowy → sól + woda

(np. 6 Mg(OH)2 + P4O10 2 Mg3(PO4)2 + 6 H2O)

o sól (I) + wodorotlenek (I) → wodorotlenek(II) + sól(II)

(np. FeCl3 + 3 KOH → Fe(OH)3 + 3KCl)

o metal + wodorotlenek + woda → wodorotlenek amfoteryczny + wodór

(np. 2 Al + 6 NaOH + 6 H2O 2 Na3[Al(OH)6] + 3H2)

o wodorotlenek metalu → tlenek metalu + woda

(np. temp.

2 2Cu(OH) CuO H O )

umie przedstawić charakterystykę, właściwości i zastosowanie wodorotlenku sodu

umie przedstawić charakterystykę, właściwości i zastosowanie wodorotlenku potasu

umie przedstawić charakterystykę, właściwości zasady amonowej

umie przedstawić charakterystykę, właściwości i zastosowanie zasady wapiennej

umie przedstawić charakterystykę, właściwości i zastosowanie wodorotlenku

miedzi(II) ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania w chemii organicznej:

o wykrywania cukrów redukujących (próba Trommera)

o rozróżniania aldehydów od ketonów (próba Trommera)

o rozróżniania alkoholi monohydroksylowych od polihydroksylowych (powstaje

szafirowy roztwór)

o ogrzewany wodorotlenek miedzi(II) bez obecności substancji redukujących

rozkłada się do czarnego tlenku miedzi(II): temp.

2 2Cu(OH) CuO H O

umie przedstawić systematykę związków nieorganicznych (przedstawić schemat/zapis

nazwy głównych grup związków: tlenki, wodorki, kwasy, wodorotlenki, sole i inne)

potrafi dla danych metali i kationu amonu napisać wzory prostych soli: chlorki,

bromki, fluorki, jodki, siarczki, siarczany(IV), siarczany(VI), azotany(V), azotany(III),

fosforany(V), krzemiany, węglany

potrafi nazwać sole proste na podstawie ich wzoru sumarycznego

potrafi zapisać wzór sumaryczny i nazwę hydratów (np. CuSO4·5 H2O, CoCl2·6H2O)

potrafi napisać wzór sumaryczny hydratu na podstawie jego nazwy

potrafi zapisywać wzory i nazwy soli złożonych: wodorosoli (np. wodorowęglan

amonu – NH4HCO3; hydroksosoli (np. Mg(OH)Cl – chlorek hydroksomagnezu); soli

wielokrotnych (np. [Cu(OH)]2CO3 - węglan hydroksomiedzi(II))

potrafi podać przykłady i zapisać równania reakcji otrzymywania soli:

o reakcja zobojętniania (neutralizacji) kwas + zasada → sól + woda

(np. HCl + NaOH → NaCl + H2O)

o tlenek zasadowy + kwas sól + woda (np. CaO + 2 HCl → CaCl2 + H2O)

o metal + kwas → sól + wodór (np. Zn + 2 HCl → ZnCl2 + H2)

o metal + kwas → sól + tlenek azotu(IV) + woda

(np. Cu + 4 HNO3 → Cu(NO3)2 + 2 NO2 + 2 H2O)

o tlenek zasadowy + tlenek kwasowy sól (np. BaO + CO2 → BaCO3)

o tlenek kwasowy + wodorotlenek sól + woda

(np. SO2 + 2 KOH → K2SO3 + H2O)

o metal + niemetal → sól (np. 2 K + Cl2 → 2 KCl)

o sól(I) + sól(II) → sól(III) + sól(IV)

(np. BaCl2 + K2SO4 → BaSO4 + 2 KCl)

o sól(I) + kwas → sól(III) + kwas

(np. AgNO3 + HCl → AgCl + HNO3)

potrafi podać przykłady i zapisać równania reakcji charakterystycznych dla soli:

o dysocjacja elektrolityczna (np. NaCl 2H ONa

+ + Cl

-)

o reakcje rozkładu:

termicznego (np. temp.

3 2CuCO CuO CO )

fotochemicznego (np. UV

2 22AgCl Ag O Cl )

o reakcje wymiany:

pojedyncze (np. Zn + CuSO4 → Cu + ZnSO4)

podwójnej (np. AgNO3 + HCl → AgCl + HNO3)

o reakcje hydrolizy

potrafi podać przykłady i zastosowania wybranych soli:

wzór sumaryczny nazwa systematyczna nazwa zwyczajowa zastosowanie/występowanie

NaCl chlorek sodu sól kuchenna/kamienna substancja konserwująca

MgSO4 · 7H

2O siarczan(VI) magnezu –

1/7 woda sól gorzka środek tokolityczny

NaHCO3 wodorowęglan sodu

soda oczyszczona /

bikarbonat sodu

proszek do pieczenia /

środek na ciężką kwasicę metaboliczną

Na2CO

3 węglan sodu soda kalcynowana zmiękczanie wody

K2CO

3 węglan potasu potaż produkcja szkła

Na2SO

4 · 10H

2O siarczan(VI) sodu –

1/10 woda sól glauberska

wykorzystywany w procesie Krafta do otrzymywania ścieru drzewnego

AgNO3 azotan(V) srebra lapis środek na kurzajki (brodawki)

CuSO4·5H

2O siarczan(VI) miedzi(II) –

1/5 woda siny kamień

akwarystyka (eliminacja glonów i innych

mikroorganizmów)

CaSO4 siarczan(VI) wapnia anhydryt składnik skał

(CaSO4)

2 · H

2O

siarczan(VI) wapnia –

2/1 woda gips palony zmieszany z wodą tworzy zaprawę gipsową

CaSO4 · 2H

2O

siarczan(VI) wapnia –

1/2 woda

gips krystaliczny /

alabaster minerał

KNO3 azotan(V) potasu

saletra potasowa

(indyjska)

środek do

peklowania mięsa

NaNO3 azotan(V) sodu saletra chilijska nawóz azotowy

NH4NO

3 azotan(V) amonu saletra amonowa składnik materiałów wybuchowych

Ca(NO3)

2 azotan(V) wapnia saletra wapniowa składnik sztucznych nawozów

Ca(H2PO

4)

diwodorofosforan(V)

wapnia superfosfat podwójny

nawóz fosforowy jako źródło fosforu przyswajalnego

przez rośliny

Ca3(PO

4)

2 fosforan(V) wapnia fosforyt

składnik skał osadowych

o chemicznym lub organicznym pochodzeniu

Na2SiO

3 krzemian(IV) sodu szkło wodne produkcja szkła

BaSO4 siarczan(VI) baru kontrast przy prześwietleniach

Szczegółowe wymagania w zakresie chemii roztworów – student:

zna pojęcia dotyczące dysocjacji elektrolitycznej: dysocjacja elektrolityczna,

elektrolit, nieelektrolit

posługuje się tablicą rozpuszczalności soli i wodorotlenków w celu określenia czy

dana substancja może być elektrolitem

potrafi określić zachowanie się danej substancji z życia codziennego (olej, woda

destylowana, woda deszczowa, elektrolit akumulatorowy, roztwór soli, roztwór cukru)

jako elektrolitu/nieelektrolitu w przypadku obwodu elektrycznego

umie podać przykłady mocnych elektrolitów (kwasów, zasad i soli)

umie zapisać procesy dysocjacji elektrolitycznej kwasów, zasad i soli

umie stosować odpowiedni zapis strzałek reakcyjnych (strzałka w jednym kierunku/

strzałki w obu kierunkach) w zależności od tego czy elektrolit jest mocny czy słaby

potrafi zapisać dysocjację elektrolityczną w etapach np. dla H2SO4, Mg(OH)2

potrafi podać nazwy jonów powstających w procesie dysocjacji, np. H2PO4- to anion

diwodorofosforanowy(V)

zna pojęcie pH, pOH oraz skali pH

potrafi oszacować odczyn roztworu (kwasowy, obojętny lub zasadowy) w zależności

od wartości pH lub pOH

potrafi obliczyć pH, pOH oraz pX korzystając z tablic logarytmicznych

potrafi obliczać lub szacować wartości pH i pOH po rozcieńczeniu roztworów

zna przykłady wskaźników i ich zabarwienia w zależności od odczynu (kwasowy lub

zasadowy) badanego roztworu (np. oranż metylowy, fenoloftaleina, błękit tymolowy,

czerwień kongo, lakmus)

potrafi podać przykład naturalnie występujących wskaźników (np. esencja herbaciana,

sok z czerwonej kapusty) i podaje ich barwy w zależności od odczynu (kwasowy i

zasadowy)

zna pojęcie uniwersalnego papierka wskaźnikowego i podaje jego zabarwienie w

zależności od odczynu roztworu (kwasowy, obojętny lub zasadowy)

zna wartości zakresów pH danych kompartmentów organizmu (jama ustna, krew,

żołądek, jelito, skóra)

zna definicję hydrolizy soli i potrafi zapisać jej równania chemiczne (zapis

cząsteczkowy, zapis jonowy pełny oraz zapis jonowy skrócony)

potrafi określić typ hydrolizy na podstawie zapisu równania chemicznego

potrafi podać podział reakcji jonowych

zna i rozumie pojęcie reakcji zobojętniania (neutralizacji)

potrafi zapisać równanie reakcji zobojętniania (zapis: cząsteczkowy, jonowy pełny i

jonowy-skrócony) (np. reakcja HCl z NaOH)

potrafi zapisać równanie reakcji (zapis: cząsteczkowy, jonowy pełny i jonowy-

skrócony) strącania osadów korzystając z tablicy rozpuszczalności soli

i wodorotlenków:

o trudnorozpuszczalnych soli, np. AgCl

o trudnorozpuszczalnych wodorotlenków, np. Cu(OH)2

o trudnorozpuszczalnych kwasów (H2SiO3)

Szczegółowe wymagania w zakresie podstawowych obliczeń chemicznych – student:

oblicza liczbę cząstek elementarnych w atomie na podstawie liczby masowej i masy

atomowej

umie odczytać masy atomowe i molowe pierwiastków z układu okresowego

umie obliczyć masy cząsteczkowe i molowe związków na podstawie wzoru

sumarycznego i przy użyciu układu okresowego

potrafi obliczyć średnią masę atomową pierwiastka na podstawie informacji

o izotopach – masy i abundancji (zawartości procentowej)

zna wartość liczby Avogadro i umie ją wykorzystać do obliczeń

umie obliczać liczbę moli danej substancji na podstawie znajomości jej masy (g) oraz

masy molowej (g·mol-1

)

potrafi wykonać proste obliczenia chemiczne z wykorzystaniem pojęcia stopnia

dysocjacji elektrolitycznej

potrafi obliczyć pH, pOH oraz pX korzystając z tablic logarytmicznych

potrafi obliczać lub szacować wartości pH i pOH po rozcieńczeniu roztworów

Szczegółowe wymagania w zakresie chemii organicznej – student:

potrafi zapisać równanie reakcji będące przełomem w badaniach związków

organicznych - reakcja rozkładu cyjanianu amonu do mocznika:

NH4NCO temp. (NH2)2CO

potrafi wymienić podstawowe klasy związków organicznych i podać wzory grup

funkcyjnych: alkany, alkeny, alkiny, areny (węglowodory aromatyczne), halogenki,

alkohole, etery, aminy, nitryle, nitrozwiązki, sulfidy, sulfotlenki, sulfony, tiole,

aldehydy, ketony, kwasy karboksylowe, estry, amidy

potrafi zaprojektować doświadczenia w wyniku których zidentyfikuje/wykryje

w badanej próbce organicznej/materiale biologicznym następujące pierwiastki:

o węgiel, wodór i tlen – ogrzewanie próbki – gaz powodujący zmętnienie wody

wapiennej to tlenek węgla(IV), zwęglenie świadczy o obecności węgla,

skroplenie wody świadczy o obecności tlenu i wodoru

o siarki – ogrzewanie próbki z roztworem NaOH i dodanie roztworu azotanu(V)

ołowiu(II) w przypadku obecności siarki daje ciemny osad siarczku ołowiu(II)

(Pb2+

+ S2-

→ PbS)

o azotu – po ogrzaniu próbki z roztworem NaOH czuć charakterystyczny zapach

amoniaku (obecność azotu)

potrafi zapisać równania reakcji otrzymywania prostych węglowodorów:

o Al4C3 + 12HCl → 4AlCl3 + 3 CH4

o Al4C3 + 12H2O → 3CH4 + 4Al(OH)3

o CH3COONa + NaOH → Na2CO3 + CH4

o BrH2C-CH2Br + Zn → H2C=CH2 + ZnBr2

o CH3CH2Cl + KOH → H2C=CH2 + KCl + H2O

o CH3CH2OH → H2C=CH2 + H2O

o CaC2 + 2H2O → HC≡CH + Ca(OH) 2

umie wyjaśnić pojęcie izomeru

umie dokonać podziału izomerii na izomerię konstytucyjną (szkieletu węglowego,

grup funkcyjnych, położenia grupy funkcyjnej) i stereoizomerię (enancjomeria,

stereoizomeria)

umie podać dowolny przykład dla danego typu izomerii