Paweł Pabianiak: Analiza finansowa przedsiębiorstwa

8/3/2019 Pawe Pabianiak: Analiza finansowa przedsibiorstwa

1/26


2/26


3/26

www.e-BizCom.net

Pawe Pabianiak

ANALIZA FINANSOWA

PRZEDSIBIORSTWA

2008
http://www.e-bizcom.net/http://www.e-bizcom.net/


4/26

ISBN 978-83-920280-0-0


5/26

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA

SPIS TRECISPIS TRECI ................................................... ....................................................... .............................................. 5

WPROWADZENIE ...................................................... ........................................................ .................................. 7

SPRAWOZDANIA FINANSOWE RDO DANYCH ANALIZY FINANSOWEJ ............................................. 9

USTAWA O RACHUNKOWOCI............................................................................................................................................ 9

BILANS.................................................................................................................................................................................. 12

AKTYWA ........................................................................................................................................................................... 14

PASYWA ........................................................................................................................................................................... 32

RACHUNEK ZYSKW I STRAT........................................................................................................................................... 39

WARIANT PORWNAWCZY ...........................................................................................................................................41

WARIANT KALKULACYJNY............................................................................................................................................. 46

WYNIK ZE SPRZEDAY I OPERACYJNY....................................................................................................................... 48

WYNIK BRUTTO I NETTO................................................................................................................................................ 51

INFORMACJA DODATKOWA .............................................................................................................................................. 53

POZOSTAE CZCI SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO................................................................................................54

ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU) WASNYM..................................................................................... 54

RACHUNEK PRZEPYWW PIENINYCH.................................................................................................................. 55

SPRAWOZDANIE Z DZIAALNOCI JEDNOSTKI.......................................................................................................... 56

UPROSZCZONE SPRAWOZDANIE FINANSOWE.......................................................................................................... 57

ANALIZA FINANSOWA PRZEDSIBIORSTWA ....................................................... ........................................ 58

ANALIZA STRUKTURY I DYNAMIKI....................................................................................................................................63

ANALIZA BILANSU........................................................................................................................................................... 63

ANALIZA STRUKTURY AKTYWW ................................................................................................................................ 64

ANALIZA STRUKTURY PASYWW ................................................................................................................................ 66

ANALIZA STRUKTURY RACHUNKU ZYSKW I STRAT ............................................................................................... 68

ANALIZA DYNAMIKI ......................................................................................................................................................... 69

ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. DYNAMIKA I STRUKTURA RACHUNKU ZYSKW I STRAT I BILANSU.... 71

ANALIZA RENTOWNOCI ................................................................................................................................................... 79

PRG RENTOWNOCI ................................................................................................................................................... 85

ANALIZA WYDAJNOCI ...................................................................................................................................................... 89

ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. RENTOWNO I WYDAJNO................................................................... 91

ANALIZA PYNNOCI.......................................................................................................................................................... 95

RACHUNEK PRZEPYWW PIENINYCH................................................................................................................103

ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. PYNNO ................................................................................................. 111

ANALIZA SPRAWNOCI ZARZDZANIA......................................................................................................................... 115

ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. ROTACJA .................................................................................................... 125

ANALIZA ZADUENIA I OBSUGI DUGU .................................................................................................................... 128

ANALIZA "NASZEJ FIRMY" SP. Z O.O. ZDOLNO DO OBSUGI ZADUENIA I OCENA OGLNA.................. 134

ANEKS NR 1. CZYNNIK SEZONOWOCI I JEGO WPYW NA WYNIKI PRZEDSIBIORSTWA (NA PRZYKADZIE BRANY

BUDOWLANEJ) ........................................................................................................................................................................ 137

5


6/26


ANEKS NR 2. SPECYFIKA BRANY I JEJ WPYW NA WYNIKI PRZEDSIBIORSTWA ..................................................... 139

ANEKS NR 3. OPIS I DANE FINANSOWE NASZA FIRMA SP. Z O.O. ................................................................................ 141

ANEKS NR 4. WARTOCI WSKANIKW FINANSOWYCH NASZA FIRMA SP. Z O.O. ................................................... 148

ANEKS NR 5. WYNIKI BRANY W KTREJ DZIAA NASZA FIRMA SP. Z O.O................................................................ 154

ANEKS NR 6. BILANS, RACHUNEK ZYSKW I STRAT, RACHUNEK PRZEPYWW PIENINYCH WG USTAWY ORACHUNKOWOCI ................................................................................................................................................................. 155

6


7/26


WPROWADZENIE

Tematyka poniszej ksiki obejmuje zaprezentowanie, w moliwie prostej i przystpnej

formie, zasad i technik analizy finansowej jednostek gospodarczych. Analiza finansowaposuy nam do zrozumienia procesw jakie zachodz w przedsibiorstwie oraz

uchwycenia zalenoci midzy poszczeglnymi wielkociami finansowymi. Jej zadaniem

jest uzyskanie moliwie caociowego i syntetycznego obrazu firmy, jej stanu majtkowego i

kapitaowego czy te potencjau gospodarczego rozumianego jako zdolno do

generowania nadwyek finansowych.

Co istotne, dokonanie oceny sytuacji przedsibiorstwa pozwala pozna nie tylko obecny jej

stan, ale rwnie okreli moliwe do zrealizowania kierunki rozwoju w przyszoci

(przynajmniej w perspektywie krtkookresowej). Analiza jest dostarczycielem informacji dla

odbiorcw wewntrznych w przedsibiorstwie (mog to by jego waciciele i zarzdzajcy)

a take - zewntrznych np. bankw finansujcych lub jego kontrahentw, chccych ustali

stan finansw firmy z ktrwsppracujlub planujnawiza kontakty gospodarcze.

W toku analizy korzysta si z usug rnorodnych instrumentw, a dokonuje si tego w

oparciu o dane rachunkowoci finansowej. Std podzia opracowania na dwie podstawowe

czci. W pierwszej czci opisane zostangwne rda danych potrzebnych do analizy

finansowej (czyli generalnie sprawozdania finansowe sporzdzane na podstawie ustawy o

rachunkowoci). Czytelnik bdzie mie moliwo poznania znaczenia i treci

poszczeglnych pozycji skadajcych si na sprawozdania finansowe. To z kolei stanowi

bdzie podstaw do zastosowania tych rde danych w czci drugiej. W drugiej czci

przystpimy do zaprezentowania gwnych technik analizy finansowej. Nasza analiza

obejmie podstawowe obszary badania standingu finansowego jednostki gospodarczej, i

bdzie suy ustaleniu kluczowych punktw przedstawiajcych obraz istniejcego stanu.

Dua waga zostanie przypisana analizie pynnoci przedsibiorstwa (w tym strukturze

przepyww pieninych), ktra powinna by gwnym obszarem zainteresowania analizy,

jako zasadniczego rda informacji o zdolnoci jednostki gospodarczej do generowania

czystego pienidza, i kierunkw jego wydatkowania.

Przedstawione podejcie do analizy finansowej bdzie moliwie praktycznym, przy

uwzgldnieniu jej kluczowego celu, jakim jest poznanie standingu finansowego firmy, ale

jednoczenie przy osigalnych danych rdowych. Praktyczne podejcie oznacza, e

caemu opracowaniu towarzysz przykady liczbowe, ktre uatwi zobrazowanie

przedstawionej tematyki. Tematy cile powicone analizie finansowej bd odwoywa

si do analizy przykadowej firmy, a obliczeniom liczbowym towarzyszy bdzie odpowiedni

7


8/26


komentarz. A zatem przedstawiona teoria bdzie odwoywaa si do rozwiza

praktycznych co pozwoli lepiej zrozumie prezentowane zagadnienia. W poniszym

opracowaniu zajmiemy si analiz finansow jednostek gospodarczych z wyczeniem

bankw i zakadw ubezpieczeniowych, ktrych rachunkowo podlega innym zasadom.Jednoczenie zapraszam do skorzystania z gotowych narzdzi aplikacji finansowych

dedykowanych dokonaniu szybkiej, a jednoczenie precyzyjnej analizy finansowej

dowolnego przedsibiorstwa, w szczeglnoci analizy wskanikowej. Aplikacje wystpujw

rnych wersjach, ktre maj zrnicowany zakres informacji wejciowych oraz

uzyskiwanych danych.

Wicej informacji i moliwo zamwienia aplikacji znajdziecie Pastwo na stronie

internetowej http://www.e-bizcom.net.

Tymczasem zapraszam do lektury ksiki!

8


9/26


SPRAWOZDANIA FINANSOWE RDO DANYCH

ANALIZY FINANSOWEJUSTAWA O RACHUNKOWOCI

Tematu analizy finansowej nie mona omawia bez omwienia podstawowych

zasad prowadzenia rachunkowoci, ale przede wszystkim bez poznania znaczenia

wielkoci finansowych, ktre stanowi podstaw wszelkich analiz. Przy stosowaniu metod

analizy a pniej interpretacji ich wynikw nie mona obej si bez znajomoci

podstawowych wielkoci finansowych. Wyjanieniu ich treci ekonomicznej posuy ten

wanie rozdzia.

Sprawozdanie finansowe bdzie dla nas podstaw do przeprowadzenia analizy

przedsibiorstwa. Z niego czerpie si dane do przeprowadzenia analizy finansowej

przedsibiorstwa, w kolejnych jej obszarach i wedug poszczeglnych kryteriw.

Sprawozdanie finansowe tworzy si na bazie dokonanych w cigu odpowiedniego okresu

czasu1operacji ksigowych. A zatem og ksigowa znajduje swoje syntetyczne odbicie w

opracowanych po zakoczeniu okresu obrachunkowego sprawozdaniach finansowych.

Opracowania sprawozdania finansowego dokonuj suby ksigowe przedsibiorstwa, po

wczeniejszym przeprowadzeniu inwentaryzacji i przy zastosowaniu odpowiednich zasad

wyceny.

Oczywicie ustalenie prawidowoci wyceny majtku i okrelenia wyniku finansowego nie

naley do analityka, niemniej jednak w celu lepszego zrozumienia dziaa dokonywanych w

trakcie pniejszej analizy, oraz poznania wielkoci finansowych bdcych jej

fundamentem, warto przedstawi zawarto poszczeglnych czci sprawozdania

finansowego.

Zasady rachunkowoci, w tym zasady sporzdzania sprawozda finansowych, okrelaustawa o rachunkowoci (z dnia 29.09.1994r., z pniejszymi zmianami). Jest to

podstawowy akt prawny okrelajcy zasady polskiej rachunkowoci, na przestrzeni

ostatnich lat czsto podlegajcy modyfikacjom, co ma na celu przyblianie polskich zasad

rachunkowoci do standardw europejskich, a cilej midzynarodowych standardw

rachunkowoci.

Przepisy ustawy o rachunkowoci stosuje si m.in. do majcych siedzib lub miejsce

1

w naszym opracowaniu bdziemy opierasi na danych za okresy roczne, ale analiza moe objpraktyczniedowolny okres czasowy, w zalenoci od posiadanego zakresu danych

9


10/26


sprawowania zarzdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej2:

1) spek handlowych (osobowych i kapitaowych, w tym rwnie w organizacji) oraz

spek cywilnych, z zastrzeeniem pkt 2, a take innych osb prawnych,

2) osb fizycznych, spek cywilnych osb fizycznych, spek jawnych osb fizycznychoraz spek partnerskich, jeeli ich przychody netto ze sprzeday towarw, produktw i

operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosy co najmniej rwnowarto w

walucie polskiej 800 000 EURO3

PRZYKAD

Pan Jan Kowalski prowadzcy dziaalno pn. Moja firma w 2007 r. prowadzi rachunkowo w

formie uproszczonej (w formie ksiki przychodw i rozchodw) i osign przychody netto ze

sprzeday towarw, produktw i operacji finansowych w wysokoci 3.022.000 z, tj. w przeliczeniu800.000 EUR (kurs PLN/EUR na 30.09.07 3,7775). Poniewa granica 800.000 EUR zostaa

osignita, zatem w 2008 r. pan Kowalski jest zobligowany prowadzi pen rachunkowo (tj. na

podstawie przepisw ustawy o rachunkowoci).

PRZYKAD

Spka ABC z o.o. mimo, e osigna w 2007 r. przychody netto ze sprzeday towarw, produktw

i operacji finansowych w wysokoci 1.888.750 z (500.000 EUR), rwniebdzie w 2008 r. prowadzi

pen rachunkowo, bo jest spk prawa handlowego.

Zgodnie z ustawo rachunkowoci sprawozdanie finansowe skada si z 3 podstawowych

czci4:

1) bilansu,

2) rachunku zyskw i strat,

3) informacji dodatkowej.

Cz jednostek gospodarczych (speniajcych odpowiednie warunki) sporzdza

dodatkowo poniej wymienione czci sprawozdania finansowego:

1) zestawienie zmian w kapitale (funduszu) wasnym5,

2wszystkie jednostki, ktre podlegaj ustawie okrela art. 2 ustawy o rachunkowoci

3euro przelicza si tutaj, wgredniego kursu NBP, na dzie 30 wrzenia roku poprzedzajcego rok obrotowy

4art. 45 ust. 2 ustawy o rachunkowoci

5

art. 45 ust. 3 i art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowoci

10


11/26


2) rachunek przepyww pieninych6,

3) oraz sprawozdanie z dziaalnoci jednostki7.

W kolejnych etapach opracowania opiszemy te sprawozdania i ich zawarto.

Naley doda, e sprawozdanie finansowe musi zosta sporzdzone nie pniej ni wcigu 3 miesicy od dnia bilansowego8, a take by podpisane przez osob, ktrej

powierzono prowadzenie ksig rachunkowych oraz kierownika jednostki gospodarczej (jeli

jednostk kieruje organ wieloosobowy wszyscy czonkowie tego organu). Sprawozdanie

finansowe jednostki podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzajcy (np. walne

zgromadzenie w przypadku spki akcyjnej), nie pniej ni 6 miesicy od dnia

bilansowego.

6art. 45 ust. 3 i art. 64 ust. 1 ustawy o rachunkowoci

7art. 45 ust. 4 ustawy o rachunkowoci

8

art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowoci

11


12/26


BILANS

Bilans to dokument ktry przedstawia stany aktyww i pasyww, tj. z jednej strony majtku ia z drugiej rde jego finansowania. Podstawowa zasada bilansu to rwnowaga midzy

aktywami a pasywami. A zatem:

AKTYWA = PASYWA

Bilans przedstawia stan poszczeglnych pozycji finansowych na konkretny moment np.

koniec roku obrotowego Jest to o tyle istotne, e decyduje o pasywnym charakterze tego

sprawozdania. Naley mie zatem wiadomo, e jedna operacja ksigowa w dniu

nastpnym po dniu, na ktrym sporzdzono bilans, moe zmieni jego obraz, ale

oczywicie zawsze przy zachowaniu zasady rwnoci obu stron bilansu.

BILANS (W FORMIE SKRCONEJ)9

Aktywa

A. Aktywa trwae

I. Wartoci niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwae

III. Nalenoci dugoterminowe

IV. Inwestycje dugoterminowe

V. Dugoterminowe rozliczenia midzyokresowe (w tym m. in.: aktywa z tytuu odroczonego

podatku dochodowego)

B. Aktywa obrotowe

l. ZapasyII. Nalenoci krtkoterminowe (w tym m. in.: z tytuu dostaw i usug, z tytuu podatkw,

dotacji, ce, ubezpiecze spoecznych i zdrowotnych oraz innych wiadcze)

III. Inwestycje krtkoterminowe (w tym m. in.: udziay lub akcje, inne papiery wartociowe,

udzielone poyczki, rodki pienine i inne aktywa pienine)

IV. Krtkoterminowe rozliczenia midzyokresowe

9szczegowe zestawienie bilansu, rachunku zyskw i strat oraz rachunku przepyww pieninych znajduje si

na kocu opracowania jako aneks nr 5

12


13/26


Pasywa

A. Kapita (fundusz) wasny

l. Kapita (fundusz) podstawowyII. Nalene wpaty na kapita podstawowy (wielko ujemna)

III. Udziay (akcje) wasne (wielko ujemna)

IV. Kapita (fundusz) zapasowy

V. Kapita (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI. Pozostae kapitay (fundusze) rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegych

VIII. Zysk (strata) netto

IX. Odpisy z zysku netto w cigu roku obrotowego (wielko ujemna)

B. Zobowizania i rezerwy na zobowizania

I. Rezerwy na zobowizania (w tym m. in.: rezerwa z tytuu odroczonego podatku

dochodowego, rezerwa na wiadczenia emerytalne i podobne)

II. Zobowizania dugoterminowe (w tym m. in.: kredyty i poyczki, z tytuu emisji dunych

papierw wartociowych)

III. Zobowizania krtkoterminowe (w tym m. in.: z tytuu dostaw i usug, kredyty i poyczki,

z tytuu emisji dunych papierw wartociowych, zobowizania wekslowe, z tytuu

podatkw, ce, ubezpiecze i innych wiadcze, z tytuu wynagrodze, fundusze specjalne)

IV. Rozliczenia midzyokresowe (w tym m. in.: ujemna warto firmy)

Poniej omwione zostanw syntetyczny sposb poszczeglne pozycje bilansu. Poznamy

struktur aktyww i pasyww oraz znaczenie kolejnych czci tego sprawozdania.

13


14/26


AKTYWA

Aktywa to najkrcej mwic, posiadany przez jednostk gospodarczmajtek. Sto

kontrolowane przez jednostk zasoby majtkowe o wiarygodnie okrelonej wartoci,

powstae w wyniku przeszych zdarze, ktre spowodujw przyszoci wpyw do jednostki

korzyci ekonomicznych. Korzyci, o ktrych tu mowa wynikaj np. z wykorzystania

skadnikw majtku w procesie wytwrczym, zuyciu ich w jego trakcie, oddania ich w

najem, dzieraw, uzyskiwania od nich dywidend, odsetek czy dokonywania za ich pomoc

zakupw. Wszystkie te dziaania swykonywane celem osigania efektu gospodarczego.

Przykadowo majtek przedsibiorstwa mog stanowi: grunty, budynki, maszyny, rodki

transportu, zapasy surowcw, papiery wartociowe czy terodki pienine.

Podstawowy podzia aktyww to podzia na aktywa trwae i obrotowe. Klasyfikacja ta jest

przeprowadzona wedug zasady: od najmniej do najbardziej pynnych skadnikw majtku

(wyznacznikiem pynnoci jest tutaj moliwo zamiany na gotwk). Aktywa trwae to

zasadniczo majtek, ktry wykorzystywany jest w przedsibiorstwie przez okres co najmniej

jednego roku, a aktywa obrotowe przez okres do jednego roku (swyjtki, o ktrych

powiemy w dalszej treci opracowania). Std wanie pojawi si podzia niektrych pozycji

na dugo- i krtkoterminowe np. nalenoci dugoterminowe (w aktywach trwaych) i

krtkoterminowe (w aktywach obrotowych).

AKTYWA OGEM:

A. AKTYWA TRWAE

B. AKTYWA OBROTOWE

AKTYWA TRWAE

Aktywa trwae (inaczej majtek trway) to s te skadniki majtku ktrych przewidywany

okres wykorzystania gospodarczego jest duszy ni rok, i ktrych nie wykorzystuje si w

14


15/26


jednym cyklu produkcyjnym, lecz sugospodarczemu wykorzystaniu w duszym okresie.

Jednym sowem to najmniej pynne aktywa (lub wrcz niepynne) co znaczy, e ich

ewentualna zamiana na gotwk trwaa by najduej lub, w niektrych przypadkach, by

moe byaby niemoliwa.Wartoci niematerialne i prawne stanowi wszelkie prawa majtkowe przeznaczone do

wykorzystania gospodarczego (o przewidywanym okresie ekonomicznej uytecznoci

duszym ni rok). S to prawa a wic jest to majtek nie posiadajcy charakteru

materialnego.

W szczeglnoci mogto by:

autorskie prawa majtkowe,

prawa pokrewne,

licencje,

koncesje,

programy komputerowe,

prawa do wynalazkw, patentw, znakw towarowych, wzorw uytkowych oraz

zdobniczych,

i know-how (czyli prawa do wykorzystania wiedzy w dziedzinie produkcji, organizacji

czy technologii).

Do wartoci niematerialnych i prawnych zaliczane srwnie koszty, na tyle dugotrwae, e

ich jednorazowe rozliczenie w zbyt mocny sposb wp ynoby na wynik przedsibiorstwa

koszty zwizane z pracami majcymi na celu unowoczenienie lub ulepszenie produktw i

procesw technologicznych.

Warto niematerialne i prawne wycenia si wg ceny nabycia (mwic prociej po tyle ile

zapacono przy ich zakupie) lub kosztu wytworzenia (tyle ile wydano na ich wytworzenie).

Do wartoci niematerialnych i prawnych wlicza si rwnie pozycj o nazwie warto

firmy. Jest to nadwyka ceny nabycia okrelonej jednostki lub zorganizowanej jej czci

nad wartoci rynkow poszczeglnych skadnikw majtkowych (netto czyli aktywapomniejszone o zobowizania), przejtych od tej jednostki na skutek zakupu, przejcia do

odpatnego korzystania albo wniesienia do spki. Wyjanimy to na poniszym przykadzie.

15


16/26


PRZYKAD

W ramach prywatyzacji przedsibiorstwa pastwowego ABC nastpio przejcie jego majtku do

uytkowania przez spk ABC S.A., na zasadzie leasingu majtku od Skarbu Pastwa. ABC S.A.

zakupio majtek za cen 1.200.000 z.

Wartorynkowa poszczeglnych skadnikw firmy nabywanej wynosia:

majtek trway 1.500.000 z,

zapasy 200.000 z,

nalenoci 300.000 z

zobowizania 1.000.000 z.

Std warto rynkowa majtku netto (co oznacza rnic midzy aktywami a zobowizaniami)

wyniosa 1.000.000 z(1.500.000+200.000+300.000-1.000.000).

Rnica midzy cen nabycia a nisz wartoci rynkow netto zakupionego majtku to 200.000 z

(1.200.000-1.000.000).

Oznacza to, e po dokonaniu transakcji ABC S.A. wprowadzi do swojego bilansu nastpujce

pozycje

aktywa pasywa

majtek trway 1.500.000 z zobowizania 1.000.000 z

nalenoci 300.000 z

zapasy 200.000 z

zobowizanie wobec Skarbu Pastwa

z tytuu zakupu majtku 1.200.000 z

wartofirmy 200.000 z

suma 2.200.000 z suma 2.200.000 z

Przy okazji wida, e zachowana zostaa zasada rwnoci aktyww i pasyww, o ktrej wczeniej

wspomniano.

Jak wida w powyszym przykadzie, nabywca paci wicej ni wynika to z rynkowej wyceny

majtku. A zatem musi istnie jaka ukryta warto, za ktr dodatkowo paci. Nadwyka

ceny nabycia nad wartocinetto majtku jest wanie rodzajem dodatkowej wartoci firmy,

oznaczajcej jej renom, mark, potencja rynkowy, potencja kadry, lub sum tych

czynnikw.

rodki trwae to rzeczowe aktywa trwae, o przewidywanym okresie ekonomicznej

uytecznoci duszym ni rok, kompletne, zdatne do uytku i przeznaczone na potrzeby

jednostki. W szczeglnoci mogstanowi je:

nieruchomoci (w tym grunty, prawo uytkowania wieczystego gruntu, budowle i

budynki, a take bdce odrbnwasnoci lokale, spdzielcze wasnociowe prawo

16


17/26


do lokalu mieszkalnego oraz spdzielcze prawo do lokalu uytkowego),

maszyny, urzdzenia,

rodki transportu,

ulepszenia w obcych rodkach trwaych, oraz inwentarz ywy.

rodki trwae wycenia si, podobnie jak wartoci niematerialne i prawne, wedug ceny

nabycia lub kosztu wytworzenia.

Specyficznym rodzajem rzeczowego majtku trwaego srodki trwae w budowie to

inaczej mwic rodki trwae w okresie ich budowy, montau lub ulepszenia ju istniejcego

rodka trwaego (kiedy zwane inwestycjami rozpocztymi). rodki trwae w budowie

stanowi tcz majtku trwaego, ktra w danym momencie nie uczestniczy w procesie

wytwrczym. Po zakoczeniu inwestycji (np. budowy) taki rodek staje si typowym

skadnikiem wytwrczego majtku trwaego, uczestniczcym w toku produkcji. Wwczas

pojawi si w pozycji rodki trwae.

Wartoci niematerialne i prawne oraz rodki trwae w bilansie wykazuje si w wartoci netto

tj. po skorygowaniu ich o odpisy amortyzacyjne. Rzeczowy majtek trway charakteryzuje

bowiem to, e podlega on stopniowemu umorzeniu (czyli staej utracie wartoci), co

oznacza, e od poszczeglnych jego skadnikw (z pewnymi wyjtkami np. grunty, rodki w

budowie) naliczana jest amortyzacja, ktra przedstawia wielko tego zuycia.

Amortyzacja jest kosztem i stanowi odpis wartoci majtku, ktry musi by dokonywany w

stosunku do zuycia fizycznego lub moralnego rodka trwaego10. Zuycie fizyczne to

oczywicie zuycie materialne gdy np. czci maszyny ulegaj zuyciu lub zniszczeniu w

trakcie ich eksploatacji. Za zuycie moralne wystpuje w sytuacji, gdy na rynku pojawia si

nowoczeniejsza maszyna - bardziej wydajniejsza od starej, w zwizku z czym stara

maszyna w sposb poredni traci swojwarto (lub jej cz).

Amortyzacja, mimo e jest kosztem nie jest wydatkiem (w przeciwiestwie do innych

kosztw, nie wie si z wydatkowaniem pienidzy, bo jest tylko ksigowym odpisem

majtku) i staje si rodzajem nadwyki pieninej pozostajcej do dyspozycji

przedsibiorstwa, ale ktra z definicji nie powinna by wydatkowana na dowolny cel. Cel

10ustawa o rachunkowoci zawiera oglne wytyczne dotyczce wielkoci stosowanych odpisw poza tym, e

okrela przyblione wielkoci stawek amortyzacyjnych, nakazuje aby przy ich ustaleniu pod uwag wzi: liczb zmian, na ktrych pracuje rodek trway, tempo postpu techniczno-ekonomicznego, wydajnorodka trwaego mierzona liczb godzin jego pracy lub liczb wytworzonych produktw albo innymwaciwym miernikiem, prawne lub inne ograniczenia czasu uywania rodka trwaego,

przewidywan przy likwidacji cen sprzeday netto istotnej pozostaocirodka trwaego.

17


18/26


dokonywania odpisw amortyzacyjnych jest bowiem cile okrelony. Poniewa rodki

trwae zuywaj si (a wielko amortyzacji odzwierciedla, przynajmniej w przyblieniu,

kwotow warto tego zuycia), to aby potencja majtkowy jednostki gospodarczej nie

zmniejsza si, potrzebne s nakady inwestycyjne (np. w formie zakupu nowych rodkwtrwaych, lub te modernizacji ju istniejcych) w wysokoci co najmniej rwnej wielkoci

zuycia.

I wanie nadwyka tworzona z odpisw amortyzacyjnych ma suy poniesieniu tych

nakadw11. Zatem, przedsibiorstwo, dokonujc amortyzacji majtku uzyskuje rodki na

odtworzenie starzejcych sirodkw trwaych.

O warto amortyzacji pomniejsza si warto pocztkow rodka trwaego zwan

wartoci brutto. A wobec tego wartorodka trwaego w bilansie to warto pocztkowa

pomniejszona o dotychczasowamortyzacj, czyli w efekcie warto netto.

11oczywicie jednostka gospodarcza nie ma obowizku ponoszenia nakadw inwestycyjnych na odtworzenie

majtku trwaego w wysokoci dokonanych odpisw amortyzacyjnych, jednake brak takowych bdzie obniajakomajtku a w konsekwencji zdolnoci produkcyjne, jakowyrobw, a w dalszym rezultacie utraty rynkuodbiorcw; o tym jaka jest polityka firmy w tym wzgldzie decyduj jej zarzdzajcy ale musz oni bra poduwag to, e brak nakadw na inwestycje jest polityk krtkowzroczn (by moe na pocztku pozwoli tozaspokoi inne cele np. wypat zysku przez wacicieli, ale na dusz met, prawie na pewno osabi pozycjrynkow przedsibiorstwa); o tym jak sprawdzi jakie s relacje midzy amortyzacj a nakadami na inwestycje

powiemy przy okazji analizy rachunku przep yww pieninych

18


19/26


PRZYKAD

Maszyn stanowicrodek trway zakupiono (np. za wasne rodki) i wprowadzono do majtku w

czerwcu 2007 r. w cenie nabycia 600.000 z. Od lipca 2007 r. rozpoczto jego amortyzacj (roczna

stawka amortyzacyjna wynosi 10%, przyjto liniow metod amortyzacji tj. sta w caym okresie).

Roczna amortyzacja maszyny wynosi 60.000 z (10% od 600.000 z ). Wg stanu na 31.12.2007 r.

umorzenie maszyny (czyli suma amortyzacji) wynosio 30.000 z(600.000 * 10% * 0,5 roku).

1. w rachunku zyskw i strat (za cay 2007 r.):

- koszty operacyjne = amortyzacja -30.000 z

wynik finansowy -30.000 z*

* przy zaoeniu braku innych operacji

2. w bilansie stan na 31.12.2007 r.:aktywa pasywa

rodki trwae 570.000 z* kapitazakadowy 600.000 z

wynik netto -30.000 z

suma 570.000 z suma 570.000 z

* = rodki trwae brutto (wartopocztkowa) minus dotychczasowa amortyzacja = 600.000 z 30.000 z

Nalenoci to rodki przynalene jednostce od jej kontrahentw (tj. nalenoci

handlowe za sprzedane wyroby i usugi), budetu pastwa (np. podatek VAT do zwrotu),

czasem np. pracownikw (z tytuu udzielonych im zaliczek czy poyczek).

Nalenoci dugoterminowe (stanowice cz majtku trwaego) to wszystkie nalenoci

z terminem wymagalnoci powyej 12 m-cy (std nazwa dugoterminowe), poza

nalenociami z tytuu dostaw i usug (ktre w caoci naley zaliczy do

krtkoterminowych, bez wzgldu na termin zapaty co wynika z wymogu ustawy o

rachunkowoci). Mog to by rwnie kwoty umowne zatrzymane przez kontrahentw z

tytuu gwarancji waciwego wykonania robt (w przypadku dugoletnich kontraktw), kwotynalenoci z tytuu leasingu finansowego (u leasingodawcw) i nalenoci od jednostek, z

ktrymi zawarte jest postpowanie ukadowe na spat wierzytelnoci.

Przy okazji nalenoci omwione zostan od razu nalenoci krtkoterminowe. Naley

jednak pamita, e sone czcimajtku obrotowego, o ktrym mowa bdzie w dalszej

czci opracowania.

Nalenoci krtkoterminowe to wszystkie nalenoci z tytuu dostaw i usug, bez wzgldu

na okres wymagalnoci, oraz wszystkie nalenoci z innych tytuw wymagalne w

przecigu najbliszych 12 m-cy np. z tytuu podatkw (np. nadwyka VAT-u naliczonego

19


20/26


nad nalenym) czy ubezpiecze spoecznych.

Jak powstaje naleno przedstawimy na przykadzie nalenoci z tytuu dostaw i usug.

Gdy firma sprzedaje swj produkt, dokonuje jego wydania nabywcy i wystawia faktur. W

momencie wystawienia faktury powstaje przychd ze sprzeday, a jeli zapata nienastpuje natychmiast, rwnolegle powstaje w naleno (czyli odroczona w czasie

patno z tytuu dokonanej sprzeday). W gospodarce wolnorynkowej codziennpraktyk

jest sprzeda przy zastosowaniu wyduonych terminw patnoci. Std nalenoci z tytuu

dostaw i usug to inaczej mwic ta cz sprzeday firmy, ktra nie zostaa jeszcze

opacona, czyli jest nalena do zapaty terminie przyszym.

PRZYKAD

Jednostka gospodarcza dokonaa sprzeday swoich wyrobw kontrahentowi na czn kwot 1.000

z netto (dla uproszczenia przyjmiemy, e ta sprzeda podlega podatkowi VAT wg stawki 0% czyli

podatek VAT naleny nie wyst pi). Poow ceny (500 z ) kontrahent zapaci w gotwce, drug

poow (500 z) ma zapaciw przecigu 30 dni.

W wyniku tej operacji nastpiy ponisze ksigowania:

- przychd ze sprzeday netto (w rachunku zyskw i strat) 1.000 z

W bilansie:

aktywa pasywa

rodki pienine 500 z wynik netto 1.000 z*

nalenoci 500 z

suma 1.000 z suma 1.000 z

* przy zaoeniu, e jest to jedyna operacja w firmie wynik netto bdzie rwny przychodom (gdy brak jest kosztw) i taka

wartopojawi si w pasywach (jako czkapitaw wasnych, o czym bdzie w dalszej czci opracowania)

Nalenoci odzwierciedlaj wic t cz sprzeday, ktra nie zostaa jeszcze zapacona i jest

nalena do zapaty w przyszoci.

Nalenoci rwnie wystpuj w bilansie w wartoci netto tj. po skorygowaniu o odpisy

aktualizujce warto nalenoci (dokonuje si ich w ciar kosztw pozostaych kosztw

operacyjnych lub kosztw finansowych, w zalenoci jakiego rodzaju nalenoci dotyczy

odpis). W tym przypadku take jest to zwizane z dostosowaniem kwoty nalenoci do jej

rzeczywistej wartoci (czyli do wartoci, ktra jest realna do odzyskania). Aktualizacja

wartoci jest bowiem zwizana z przestrzeganiem zasady ostronoci (ktra wymaga m.in.

aby warto skadnikw aktyww bya odpowiednio korygowana o zmniejszenia wynikajce

20


21/26


z utraty ich wartoci uytkowej lub handlowej). Taki obowizek powstaje przykadowo w

sytuacji, gdy istnieje zagroenie, e naleno moe nie by w peni lub czciowo

zapacona. W szczeglnoci dzieje si tak wwczas, gdy min termin wymagalnoci

nalenoci, gdy sytuacja dunika budzi obawy co do moliwoci spaty przez niegowierzytelnoci (tym bardziej, gdy zosta postawiony w stan upadoci lub likwidacji), lub gdy

wierzytelnoci skwestionowane przez dunika.

PRZYKAD

W dniu 31.08.2007 r. jednostka A dokonaa sprzeday towarw swojemu odbiorcy XYZ sp. z o.o. na

kwot 100.000 z(bez VAT), z terminem patnoci 30.09.2007 r.

A zatem:

1. w rachunku zyskw i strat:- przychody ze sprzeday 100.000 z

2. w bilansie stan na 31.08.2007 r.:

aktywa pasywa

nalenoci netto =

nalenoci brutto 100.000 z

wynik netto 100.000 z

suma 100.000 z suma 100.000 z

Pomimo upomnie, XYZ na dzie 31.10.2007 r. w dalszym cigu nie uregulowa swojej

wierzytelnoci. Firma A postanowia dokona odpisu aktualizacyjnego na cz nalenoci (w

zwizku z ryzykiem jej nieodzyskania) w wysokoci 20% tj. 20.000 z (wysoko rezerwy jest

uzaleniona od przyjtej w firmie polityki rachunkowoci; w tym przypadku przyjte jest, e gdy

spnienie w spacie wynosi od 30 do 90 dni odpis wynosi wanie 20%, powyej 90 do 180 dni

50%, powyej 180 dni 100%), co zostao dokonane w ciar pozostaych kosztw operacyjnych.

A zatem:

3. w rachunku zyskw i strat (narastajco):

- przychody ze sprzeday 100.000 z

- pozostae koszty operacyjne (odpisy aktualizujce naleno ) -20.000 z

- wynik netto 80.000 z


aktywa pasywa

nalenoci netto 80.000 z* wynik netto 80.000 z

suma 80.000 z suma 80.000 z

* = nalenoci brutto odpis aktualizujcy = 100.000 z 20.000 z

21


22/26


Na dzie 31.12.2007 r., gdy w dalszym cigu nie doszo do spaty nalenoci, firma dokonaa

dodatkowego odpisu (do wysokoci 50%) w kwocie 30.000 z.

1. w rachunku zyskw i strat (narastajco):

- przychody ze sprzeday 100.000 z

- pozostae koszty operacyjne (odpisy aktualizujce naleno ) -50.000 z

- wynik netto 50.000 z


aktywa pasywa

nalenoci netto 50.000 z* wynik netto 50.000 z

suma 50.000 z suma 50.000 z

* = nalenoci brutto odpis aktualizujcy = 100.000 z 50.000 z

A zatem, jak wida, odpis aktualizacyjny koryguje kwot nalenoci w odpowiedni sposb

do przewidywanej utraty jej wartoci (rwnoczenie odpowiednio korygujc ksigowy wynik

przedsibiorstwa).

Przy okazji nalenoci, trzeba zwrci uwag, e obecnie do sprawozda finansowych

wprowadzony zosta podzia niektrych pozycji finansowych zwizanych z operacjamiwobec jednostek powizanych i pozostaych (dotyczy to pozycji nalenoci, zobowiza, a

take niektrych przychodw i kosztw). Dziki wprowadzeniu tego podziau, moliwe jest

bardziej klarowne przedstawienie jaka cz dziaalnoci wynika z rozlicze midzy

powizanymi jednostkami i jak te powizania wpywaj na efekt gospodarczy. Za

powizane jednostki rozumie si stan, gdy jedna jednostka ma zdolno do kierowania

polityk finansow czy operacyjn drugiej jednostki. W szczeglnoci moe to mie

miejsce, gdy jednostka pierwsza ma wikszo oglnej liczy gosw w organie stanowicym

drugiej jednostki (np. na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, lub w zarzdzie).

Wspomniany podzia ma w rezultacie da lepszy obraz firmy poprzez okrelenie czy istniej

znaczne powizania gospodarcze z innymi jednostkami tej samej grupy kapitaowej, i jaka

jest pozycja firmy na tle tej grupy (jak cz operacji stanowi operacje w ramach

powizanych jednostek, i czy wpywa to na fakt, e firma stanowi orodek tworzenia

kosztw lub te generowania dochodu w grupie).

W przypadku przedsibiorstw osb fizycznych, lub spek tych osb np. jawnych pozycja

pozostae nalenoci nie rzadko zawiera kwoty pobranych przez wacicieli zaliczek (czyli

jest to rodzaj wypaconych z firmy pienidzy). Tan rwnie mona znale kwoty zaliczek

22


23/26


udzielanych pracownikom czy innych rozlicze z nimi.

Kolejna pozycja aktyww trwaych to inwestycje dugoterminowe. Wedug brzmienia

ustawy o rachunkowoci rozumie si przez to aktywa nabyte w celu osignicia korzyci

ekonomicznych wynikajcych z przyrostu wartoci tych aktyww, uzyskania z nichprzychodw w formie odsetek, dywidend (udziaw w zyskach) lub innych poytkw, w tym

rwnie z transakcji handlowej, a w szczeglnoci aktywa finansowe (akcje, obligacje itp.).

oraz te nieruchomoci i wartoci niematerialne i prawne, ktre nie s uytkowane przez

jednostk, lecz zostay nabyte w celu osignicia tych korzyci. W poprzednio

obowizujcych ukadach sprawozda pozycje te znajdoway si w finansowym majtku

trwaym, albo te stanowiy rzeczowy majtek trway, gdy brakowao podziau na aktywa

wykorzystywane gospodarczo oraz te, z ktrych bdziemy chcieli osign korzyci z tytuu

przyrostu ich wartoci.

Tak wic w pozycji Inwestycje znajdujemy warto posiadanych przez firm akcji,

udziaw, obligacji i innych papierw wartociowych, a take nieruchomoci i innego

majtku, z ktrego firma pozyskuje korzyci majtkowe.

Oznacza to, e wymagany jest podzia czci majtku na ten wykorzystywany w sposb

typowo gospodarczy (w procesie produkcyjnym) i ten, ktry np. przeznaczony jest do

odsprzeday. Np. nieruchomo, na terenie ktrej firma prowadzi dziaalno wytwrcz

bdzie znajdowa si w pozycji "rodki trwae", za nieruchomo przeznaczona do

odsprzeday (celem zarobienia na rnicy midzy cennabycia a sprzeday) w pozycji

"inwestycje".

Przy okazji inwestycji (dotyczy to take krtkoterminowych) naley rwnie pamita, e

mog one podlega odpisom aktualizujcym na skutek trwaej utraty ich wartoci (np.

spadek wartoci rynkowej akcji) w tym przypadku jednak odpis aktualizujcy jest

odnoszony na koszty finansowe (z kolei przychd z tytu u wzrostu ich wartoci na

przychody finansowe).

Nastpna pozycja bilansu to rozliczenia midzyokresowe. W aktywach (w pasywach te

ta pozycja wystpuje, wic naley rozrnia rozliczenia midzyokresowe w aktywach i

pasywach) ta wielko finansowa obejmuje koszty dotyczce przyszych okresw a

stanowice wydatki biecego okresu. Generalnie ma to suy zapewnieniu zasady

rachunkowoci polegajcej na wspmiernoci przychodw i kosztw. W rachunkowoci

istniej bowiem koszty, ktrych nie mona jednorazowo zaliczy do konkretnego jednego

okresu, poniewa dotyczprzyszego okresu obrachunkowego. Mogto by np. opacone z

gry (za przyszy okres) czynsz, prenumerata lub ubezpieczenie majtku. Mimo, e np.

prenumerat na cay rok opacamy jednorazowo z gry (ponosimy jednorazowy wydatek),

23


24/26


to nie moemy jej zaksigowa w rachunku zyskw i strat w tym wanie momencie zapaty,

lecz musimy rwnomiernie, w sposb adekwatny, odnie jw koszty kolejnych miesicy

roku. Do momentu penego rozksigowania jest ona traktowana jako kwota w pozycji

"rozliczenie midzyokresowe kosztu".

PRZYKAD

Firma w styczniu 2008 r. opacia z gry caoroczny czynsz w wysokoci 120.000 z. Aby zachowa

wspmiernokosztw, wydatek ten musi rozliczy rwnomiernie w kolejnych miesicach roku (czyli

po 10.000 z). Zatem ksiguje koszt w pozycji Rozliczenia midzyokresowe (krtkoterminowe, bo

do rozliczenia w przecigu najbliszego roku) w kwocie 102.000 z, a nast pnie co miesic odnosi

odpowiedni cz do rachunku wynikw w koszty dziaalnoci (w tym przypadku koszty usug

obcych) po 10.000 z miesicznie (patrz tablica poniej). W skutek tego cay wydatek zostanie

rozliczony przez rok, w czciach przynalenych do waciwych okresw (gdy mimo, e wydatek

poniesiony zosta styczniu, dotyczy w rwnym stopniu wszystkich miesicy)

Miesic Kwota odnoszona w koszty Rozliczenia midzyokresowe po operacji

stycze - 120.000 z

stycze 10.000 z 110.000 z

luty 10.000 z 100.000 z

marzec 10.000 z 90.000 z

...

...

padziernik 10.000 z 20.000 z

listopad 10.000 z 10.000 z

grudzie 10.000 z 0 z

Kosztami znajdujcymi si w rozliczeniach midzyokresowych (w aktywach) s rwnie

koszty, ktrych jednorazowe zaksigowanie spowodowaoby znieksztacenie wynikw firmy

np. koszty trwajcych prac rozwojowych, przygotowania nowej produkcji, wikszychremontw, rnice midzy kwot zobowizania z tytuu wyemitowanych przez jednostk

obligacji (weksli) a niszkwototrzymanych z tego tytuu rodkw.

Do rozlicze midzyokresowych kosztw zalicza si rwnie pozycj aktywa z tytuu

odroczonego podatku dochodowego. Powstanie tej pozycji bilansu wymaga jednak

dodatkowych, szerszych wyjanie. Ot, nie wszystkie przychody uzyskiwane przez

przedsibiorstwo stanowi przychd do opodatkowania i nie wszystkie koszty s kosztem

24


25/26


uznanym z punktu widzenia przepisw podatkowych12. To z kolei powoduje, e moe

zaistnie sytuacja, gdy wynik brutto (ksigowy) jest w danym roku niszy od podstawy do

opodatkowania. Wwczas wymagane jest utworzenie wspomnianych aktyww13, przy czym

ma to miejsce wwczas, gdy rozbieno midzy wynikiem brutto a podstaw doopodatkowania jest spowodowana przejciowymi (a wic nie trwaymi, bo rwnie takie

mog mie miejsce) rnicami w kwalifikowaniu przychodw i kosztw. Pojcie

przejciowe oznacza, e rnice te prdzej czy pniej wyrwnujsi w czasie (czyli np.

koszt ksigowy nie stanowicy obecnie kosztu podatkowego, w nastpnym okresie stanie

si wanie kosztem podatkowym). Firma zatem oczekuje, e w przyszoci nastpi zwrot

nadpaty podatku z biecego okresu, wanie na skutek tego, e przejciowe rnice

wyrwnajsi w czasie, i w kolejnym okresie to wynik brutto bdzie wyszy od podstawy do

opodatkowania.

Oto niektre rnice przejciowe, ktre mog wpyn na odmienn wysoko wyniku

ksigowego i podatkowego, a ktre powinny wyrwna si w czasie:

wpywa/jna wynik ksigowy wpywa/jna podstaw doopodatkowania

odsetki w momencie naliczenia(niekoniecznie zapacenia)

w momencie zapaty

rnice kursowe przy zapacie, oraz przy

ustalaniu rwnowartoci wwalucie krajowej rozrachunkw,rodkw pieninych itp. w

walutach obcych

tylko w momencie rzeczywistej

zapaty nalenoci i zobowiza,lub wydatkowania rodkw

rozliczeniamidzyokresowe

w momencie ich zarachowania w momencie poniesieniakosztw lub uzyskania

przychodwamortyzacja wg zasad okrelonych w

ustawie o rachunkowociw kwotach wynikajcych zestawek amortyzacyjnych w

przepisach podatkowych (naog niszych lub co najwyejrwnych tym wynikajcym z

ustawy o rachunkowoci)odpisy

aktualizacyjnew momencie dokonania

odpiswgeneralnie nie (tylko w

wyjtkowych sytuacjach)

12polska ksigowo charakteryzuje si tym, e przepisy wynikajce z ustawy o rachunkowoci, nie w peni

pokrywaj si z przepisami prawa podatkowego, std nie rzadko przedsibiorstwa zmuszone s prowadziodrbn rachunkowo ksigow i podatkow i std wynikajce rnice np. midzy wynikiem ksigowym zrachunku zyskw i strat (wynikiem brutto) a wynikiem podatkowym (podstaw do opodatkowania)

13

wwczas, gdy mamy sytuacj odwrotn (wynik ksigowy wyszy od podstawy do opodatkowania) nastpujepowstanie rezerwy z tytuu podatku odroczonego

25


26/26

Wszelkie prawa autorskie i wydawnicze zastrzeone

Kopiowanie czy rozpowszechnianie caoci lub fragmentw niniejszej ksiki

bez zgody autora i wydawnictwa jest zabronione. Moliwe jest cytowanie

fragmentw publikacji z podaniem ich rda.

Copyright by eBizCom

www.e-BizCom.net

ISBN 978-83-920280-0-0

Wydanie 2 rozszerzone

2008

Paweł Pabianiak: Analiza finansowa przedsiębiorstwa

Documents

Transcript of Paweł Pabianiak: Analiza finansowa przedsiębiorstwa