Ruchy miejskie w Polsce. Próba analizy.

Białystok

22 Październik 2013

Kontekst globalny: Odrodzenie miejskie

• Słabnąca rola paostwa narodowego . Rosnąca rola miast w wymiarze: gospodarczym, politycznym i społeczno-kulturowym. (If Mayors Ruled the World -B. Barber, Narodziny klasy kreatywnej – R. Florida, Triumph of The City – E. Gleaser.

• Im bardziej psuje się demokracja na poziomie paostwa narodowego, tym ma się ona lepiej na poziomie lokalnym (budżet partycypacyjny, demokracja bezpośrednia).

• Nowe sieci komunikacyjne (internet) zapewniają autonomię dla ruchów miejskich (M.Castells)

• Rosnący opór wobec dyskursu neoliberalnego, w ramach którego miasto traktowane jest jak firma mająca generowad zyski.

Kontekst polski: Wynajdywanie miejskości

• Nowi mieszczanie: drugie i trzecie pokolenie migracji powojennych wychowane w miastach, dla których miejskośd staje się nadrzędnymi ramami odniesienia.

• Brak miejskich tradycji w dominującym szlachecko-chłopskim modelu polskiej kultury.

• Nowi mieszczanie muszą sami dla siebie „wynajdywad” miejskośd (badania w ramach: RECON Reconstituting Democracy in Europe, 6. Program Ramowy)

Doświadczenie pokoleniowe • Obecni 30-latkowie (+/-) to pokolenie największego w

powojennej Polsce wyżu demograficznego.

• Pokolenie boomu edukacyjnego:

a/ rok akademicki 1995/96: 500 tyś. studentów

b/ rok akademicki 2005/06: 1 950 tyś. studentów

• Pokolenie integracji europejskie – pierwsze w pełni doświadcza jej dobrodziejstw.

• Pokolenie rewolucji technologicznej i komunikacyjnej.

• Miasto i miejskośd stają się dla nich podstawą do konstruowania tożsamości.

• Dla tradycyjnej inteligencji w centrum zainteresowania była idea narodu, dla obecnej staje się miasto i miejskośd

Ruchy miejskie. Typologia M. Castellsa

Tożsamośd legitymizująca – To najczęściej formalne NGO, dążą do utrzymania istniejącego status quo, coraz bardziej uzależniające się od grantów i dotacji. Skutkiem tego popadają w klientelizm i „grantozę.”

Tożsamośd oporu - Najbardziej widoczne (medialne), ale też najbardziej efemeryczne – trwają z reguły nie dłużej, niż konflikt, który je powołał do życia. Z jednej strony to typowy przykład NIMBY (Not In My Back Yard), z drugiej strony: obywatelskiego oporu wobec dyskursu neoliberalnego, traktującego miasto wyłącznie jako przestrzeo generującą zyski.

Tożsamośd projektu – Redefiniowanie tożsamości miejskich (wielokulturowośd), kreowanie alternatywnych polityk miejskich.

Specyfika ruchów miejskich w Polsce

• Coraz rzadziej przyjmują formalne struktury (NGO), coraz częściej mają charakter amorficznych sieci (Krakowski Alarm Smogowy).

• Sieci łatwiej reagują na zmiany, ale trudniej uznad ich podmiotowośd i opisad wskaźnikami.

• Przyjmują rolę nieformalnych think-tanków miejskich o coraz większym poziomie profesjonalizacji.

• Coraz częściej wypełniają rolę czwartej władzy w mieście, skutkiem pogłębiającej się słabości mediów lokalnych i wyalienowaniem od rzeczywistości mediów ogólnokrajowych.

• Tworzą ogólnopolskie koalicje i sieci wsparcia (Kongres Ruchów Miejskich).

Dziękuję za uwagę