Płatności online 2010 - SEPA Polska 2010.pdf · aplikacji i zarabiania na transakcjach, podczas...

Wydawcy: Douwe Lycklama, Chiel Liezenberg

Autorzy: Remco Boer, Cassandra Hensen, Adriana Screpnic

[email protected]

www.innopay.com

Wersja 1.0

Maj 2010

ISBN/EAN 978-94-90587-05-5

Copyright © Innopay BV

All rights reserved

Tłumaczenie: Związek Banków Polskich

Płatności

online 2010 Raport przygotowany przez firmę Innopay

Zawartość

Streszczenie kierownicze ............................................................................................................................................... 3

Część I ............................................................................................................................................................................. 7

1. Harmonizacja europejskiego rynku płatności ................................................................................................... 7

1.1 Jednolity Obszar Płatności w Euro- SEPA ......................................................................................................... 7

1.2 ‘E-SEPA’ ............................................................................................................................................................ 8

1.3 Dyrektywa o Usługach Płatniczych .................................................................................................................. 9

1.4 Wpływ SEPA i PSD na płatności online ........................................................................................................... 10

2 Europejskie trendy: mozaika rynków .................................................................................................................... 11

2.1 Europa: różnice pomiędzy krajami maleją ...................................................................................................... 11

2.2 Transgraniczne płatności i handel elektroniczny w Europie .......................................................................... 13

2.3 Metody płatności w krajach europejskich ...................................................................................................... 15

3. Rozwój płatności online ................................................................................................................................... 18

3.1. Starzy gracze, nowe role: PayPal, Amazon and Google .......................................................................... 18

3.2. Niezmienne znaczenie handlu wielokanałowego .................................................................................... 21

3.3. Potrzeba mikropłatności: wiele ruchów we wszystkich kontekstach .................................................... 22

3.4 Powstanie płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej .......................................... 26

3.5 Chiny i świat .................................................................................................................................................. 33

3.6 Wybór innowacyjnych produktów płatniczych ............................................................................................ 34

3.7 Ciągły rozwój w obszarze kart przedpłaconych ............................................................................................ 37

3.8 Płatności rozszerzone- elektroniczne fakturowanie i płatności ................................................................... 38

3.9 Przestępstwa ................................................................................................................................................ 39

4 Gracze i projekty w obszarze płatności ................................................................................................................ 44

4.1 Banki ....................................................................................................................................................... 44

4.2 Systemy .................................................................................................................................................. 46

4.3 Podmioty przetwarzające ...................................................................................................................... 46

4.4 Dostawcy usług płatniczych ................................................................................................................... 47

4.5 Charakterystyka Dostawców Usług Płatniczych .................................................................................... 47

4.6 Inne podmioty ........................................................................................................................................ 50

5 Metody płatności ............................................................................................................................................. 51

5.1 Klasyfikacja metod płatności ................................................................................................................... 51

5.2 Przegląd metod płatności ............................................................................................................................. 53

5.3 Metody makropłatności z zasięgiem bezwarunkowym ................................................................................ 53

5.4 Metody makropłatności z zasięgiem warunkowym ..................................................................................... 67

5.5 Metody mikropłatności z zasięgiem bezwarunkowym ................................................................................. 76

5.6 Metody mikropłatności o zasięgu ograniczonym ......................................................................................... 78

5.7 Klasyfikowanie instrumentów płatniczych: podejście Matrioszki ................................................................ 79

6 Zrozumieć zachowania płatnicze .................................................................................................................... 80

6.1. Ryzyko jako główny element zachowań transakcyjnych ............................................................................. 80

6.2 Ewolucja ryzyka ............................................................................................................................................. 80

6.3 Postrzegane ryzyko determinowane przez ‘kontekst transakcji’ ................................................................. 81

6.4 Inne aspekty behawioralne: łatwość użycia I koszt ...................................................................................... 82

6.5 Zastosowanie ram do metod płatności ........................................................................................................ 84

6.6 Konkluzja nt. aspektów behawioralnych w płatnościach............................................................................. 86

Streszczenie kierownicze

Strefa Euro przeszła już najgorszy etap recesji w końcówce roku 2009, ale wydaje się, że ekonomiczna odbu-

dowa regionu będzie w tym roku powolna i trudna. Przewidywania te wspierają statystyki, które wskazują, że

sprzedaż detaliczna w strefie euro spadła już o 1.2 % w listopadzie 2009 w porównaniu do 0.2% wzrostu zanoto-

wanego w październiku1. Prognoza dla gospodarki USA jest bardziej optymistyczna: sprzedaż detaliczna wzro-

snąć ma średnio o 2.5%, odwracając niewielkie spadki w 20092.

W efekcie boomu na rynku handlu elektronicznego wzrosło w ostatnich latach także znaczenie rynku płatności

online. Obfitość alternatywnych metod płatności zaczęła być postrzegana jako odpowiedź na wady transakcji

online kartami kredytowymi. Niższe limity kredytowe, wyższe opłaty, wzrost stop oprocentowania oraz obawy

związane z zadłużeniem stały się głównymi czynnikami przeniesienia uwagi klientów na ww. alternatywne me-

tody.

W roku 2009 pojawiło się dużo innowacyjnych usług, które wymagają naszej uwagi. Chociaż nie wszystkie mogą

zakończyć się komercyjnym sukcesem, wszystkie cechuje innowacyjna jakość, która może zainicjować znaczne

zmiany.

RevolutionCard umożliwiająca transakcje online kartą kredytową z PIN mogą znacznie się rozwinąć w roku 2010

dzięki wykupieniu przez American Express. Francuska e-Carte Bleue umożliwia bezpieczne płatności online

kartą kredytową poprzez generowanie fikcyjnych numerów karty na transakcję. TrialPay jest pionierem w re-

klamie transakcyjnej, w ramach której klienci mogą dostać jeden towar za darmo, jeżeli nabędą drugi na stronie

innego sklepu sieciowego. BillMeLater, oferujący kredyt dla transakcji, może się rozwinąć w tym roku dzięki

wprowadzeniu na platformę eBay. I wreszcie Kachingle, który oferuje tzw. ‘crowdfunding’- finansowanie w

oparciu o subskrypcje użytkowników online.

W płatnościach online interesującym segmentem są także nadal karty pre-paid. Karty przedpłacone umożliwiają

osobom nieufnym lub cyfrowo wykluczonym na uczestnictwo w handlu elektronicznym, zazwyczaj w sklepach

internetowych z fizycznymi siedzibami. Dominująca pozycja kart kredytowych zanika. Metody płatności oparte

1 Eurostat 2 The National Retail Federation

na bankowości internetowej jak również szeroki wachlarz alternatyw niekartowych rosną w siłę. Akceptanci

wyraźnie się ku nim skłaniają, jako że są one efektywnym sposobem zredukowania liczby oszustw powiązanych

z kartami.

Oszustwa i ich postrzeganie były i są ważnymi zagadnieniami. W 2009 roku pojawiło się mniej przypadków du-

żych przestępstw kartowych w porównaniu z 2008. Jednak ich liczba może się szybko zwiększyć w tym roku w

związku, paradoksalnie, ze zwiększoną ochroną w punkcie sprzedaży. W Wielkiej Brytanii zastąpienie karty z

paskiem magnetycznym przez EMV, zawierającą zarówno chip jak i autoryzację PIN, doprowadziło do stopnio-

wego zmniejszenia liczby oszustw kartowych offline.

Wdrożenie EMV w Europie spowodować może, że przestępcy zwrócą swoją uwagę na transakcje ‘card-not-

present’.

Harmonizacja Europy

Zmiany regulacyjne w formie SEPA i PSD, zaprojektowane w celu harmonizacji płatności w Europie, mają zre-

formować europejski sektor płatniczy. Program SEPA został zainicjowany przez Europejską Radę ds. Płatności

(EPC) powołaną przez sektor bankowy. W ramach tego projektu banki europejskie próbują dokonać harmoni-

zacji przelewów, poleceń zapłaty i produktów kartowych w 31 krajach europejskich. Wizją SEPA jest porzucenie

koncepcji płatności trans granicznych na rzecz traktowania Europy jako jednego otwartego regionu dla płatno-

ści. Każdy obywatel i przedsiębiorca powinien mieć dostęp do takich samych produktów płatniczych w całej

Europie. Wizja ta jest częścią Strategii Lizbońskiej Komisji Europejskiej, która zmierza do uczynienia Europy naj-

bardziej konkurencyjną gospodarką światową do roku 2010. Pierwsza faza SEPA wystartowała oficjalnie 1 stycz-

nia 2008, a Schemat Polecenia Przelewu SEPA uruchomiono 28 stycznia. Schemat Polecenia Zapłaty został udo-

stępniony od 2 listopada 2009, dzień po wejściu w życie Dyrektywy o Usługach Płatniczych (Payment Services

Directive- PSD). Początek wdrażania SEPA dla kart przypadł także na 1 stycznia 2008, ale tylko dla kart nowo-

wydanych. Duża liczba wydanych kart zostanie zmigrowania w nadchodzących latach, podobnie, przystosowa-

nie zostaną również terminale i maszyny akceptujące.

Infrastruktura płatnicza SEPA stanowi podstawę dla nowych zharmonizowanych usług takich jak płatności in-

ternetowe czy e-fakturowanie. Szczególnie europejscy politycy mają ogromne oczekiwania odnośnie korzyści

społecznych głębszej penetracji płatności internetowych i e-fakturowania w najbliższych latach (często przywo-

łuje się szacunki oszczędności rzędu 243 mld euro). W związku z tym nawołują do wysiłków ‘ponad SEPA’, któ-

rych efektem mają być nowe wystandaryzowane usługi bazujące na infrastrukturze SEPA.

W 2007 roku EPC rozpoczęła praca nad dwoma elementami e-SEPA. Pierwszym jest model elektronicznych

upoważnień, który stanowi usługę o wartości dodanej w Schemacie Polecenia Zapłaty SEPA i umożliwić ma

dalszą dematerializację procesów pomiędzy konsumentami, akceptantami, przedsiębiorcami, sektorem pu-

blicznym i bankami. Drugą stanowią ramy płatności online, opartych o polecenie przelewu SEPA, które wyko-

rzystywać będą bankowość internetową jako mechanizm autoryzacyjny.

Dla sektora e-commerce rozwój w tych obszarach był do tej pory ograniczony. Być może rok 2010 przyniesie

bardziej konkretne rezultaty.

Chociaż Unia Europejska prze w kierunku wspólnego rynku, pozostają istotne różnice w zaawansowaniu e-

commerce i rozwoju IT. Generalnie mówiąc najbardziej rozwinięte są kraje nordyckie oraz Holandia i Wielka

Brytania, mniej Europa Południowa i Wschodnia. Jednak państwa, które obecnie pozostają w tyle, czynią duże

wysiłki w kierunku dorównania liderom. W nowych krajach UE szybko zwiększa się dostęp do Internetu szero-

kopasmowego. Dla przykładu w Rumunii odnotowano wzrost dostępu z 8% w 2007 do 23% w 2009.

Rośnie także istotnie liczba konsumentów nabywających towary online. Europa Wschodnia prężnie porusza się

na przód i może nawet wysunąć się na prowadzenie.

Pomimo prób ujednolicenia wspólnego rynku, elektronicznych handel trans graniczny rozwija się powoli. Ostat-

nie badania UE pokazały, że 60% transgranicznych zamówień w UE nie zostało po prostu zrealizowanych. Tu

również są znaczne różnice pomiędzy krajami, gdzie liderzy wykazują wysoki poziom transakcji krajowych i

transgranicznych, a rynki rozwijające- żadnych. Przeszkodami utworzenia jednolitego rynku e-commerce są

bariery językowe, kwestie podatku VAT, ale również brak międzynarodowych i interoperacyjnych metod płat-

ności. Sposoby zapłaty za nabycie dóbr online znacznie się różnią w zależności od kraju. Podczas gdy w Holandii

wiodącą metodą płatności przy użyciu bankowości internetowej jest iDEAL, Niemcy preferują metodę ELV bazu-

jącą na schemacie polecenia zapłaty, Duńczycy płacą swoimi kartami debetowymi, Francuzi kredytowymi, a

Europa Wschodnia bazuje na zapłacie gotówką przy odbiorze. Te różnice czynią z Europy rynek trudny, ale inte-

resujący i wymagający harmonizacji, jeżeli chcemy mówić o wspólnym jednolitym rynku handlu elektronicznego.

Trendy w płatnościach internetowych

Sygnalizujemy kilka ważnych trendów, które mogą prawdopodobnie, w niedalekiej przyszłości, wpłynąć na

globalny rynek płatności internetowych i handle elektronicznego. Kiedyś konsumenci zawierzyli swoje finanse

bankom i im ufali, ale kryzys kredytowy, proces globalizacji i implementacja PSD w Europie doprowadziły do

przeniesienia zaufania z banków i jednocześnie umożliwienia dostawcom usług na wejście na rynek usług finan-

sowych. Podmioty te nie są bankami, ale innowacyjnymi firmami z dużą bazą użytkowników, z którymi wypra-

cowali już relacje bazujące na zaufaniu. Firmy takie jak PayPal, Amazon czy Google wykorzystywane są przez

setki milionów konsumentów elektronicznych i cieszą się już zaufaniem w obszarze płatności, zakupów, wyszu-

kiwania oraz poczty, a teraz również mogą zdobyć zaufanie w obszarze innych usług finansowych.

Handel wielokanałowy ma miejsce wówczas, gdy w czasie jednej transakcji wykorzystuje się różne kanały

sprzedaży i płatności. Karty płatnicze funkcjonujące offline używane były do dokonywania płatności interneto-

wych przez lata, ale obecnie wykorzystuje się również do zapłaty za treści cyfrowe telefony komórkowe. Go-

tówka nadal gra ważną rolę przy płatności przy odbiorze lub w odbiorze w fizycznych siedzibach sklepów inter-

netowych. Pieniądze zarobione lub wygrane w Internecie mogą być w łatwy sposób wykorzystywane w świecie

rzeczywistym poprzez karty debetowe oferowane przez PayPal czy Ukash. Wreszcie również biznesy niefunk-

cjonujące online, takie ja np. browary dostarczające piwo do barów wykorzystują już dla płatności system iDEAL.

W 2009 ponowiono wezwanie o rozwiązania dla mikropłatności, gdy Rupert Murdoch, szef globalnego kon-

glomeratu informacyjnego New Corporation ogłosił, że wiadomości internetowe nie będą wydawane za darmo.

Pytanie, jakie wówczas zadawano, to jak czytelnicy wiadomości internetowych mają za nie płacić.

Ogromna potrzeba bezpiecznych i efektywnych mikropłatności internetowych nie została zrealizowana aż do

dziś i nadal pozostaje wyzwaniem. Być może rozwiązanie pojawi się w roku 2010.

W 2009 roku nastąpił szybki wzrost ‘internetowych płatności mobilnych’, stymulowany głównie przez mobilne i

internetowe sieci społecznościowe, wirtualne dobra i gry, popularność mobilnych aplikacji i znaczną liczbę

klientów nieubankowionych (tj. tych zbyt młodych na posiadanie karty kredytowej czy rachunku bankowego,

ale posiadających lub mających dostęp do komórek).

Koncepcja wysłania płatności za wirtualne dobra na rachunek telefoniczny klienta wzbudziła rywalizację po-

między dostawcami usług płatniczych takimi jak Boku, Zong czy Obopay, którzy zbudowali platform umożliwia-

jące zakup internetowych treści, takich jak wiadomości poprzez obciążenie opłatą telefonu zamiast innych in-

strumentów, takich jak karty kredytowe. Kanał mobilny zaczął być postrzegany jako obiecujące medium rozwo-

ju, jako że mógł rozwiązać niektóre problemy związane ze sprzedażą treści online, takich jak obawa i niechęć

użycia karty w Internecie.

Jednym z trendów, który szybko zmienia sposób działania w Internecie, jest nadejście aplikacji sieciowych wbu-

dowanych na wierzchu istniejącej infrastruktury przez niezależnych deweloperów.

Popularnym przykładem są ‘iPhone apps’, gdzie strony trzecie mogą budować programy do wykonywania

wszystkich interesujących rzeczy przy użyciu infrastruktury iPhone`a i Apple. Aplikacje te umożliwiają nakłada-

nie usług płatniczych, tak jak np. TwitPay układa płatności Twittera na wierzchu transakcji PayPay, które są

wkładane w podstawowe mechanizmy płatnicze takie jak polecenia przelewu i polecenia zapłaty. Ciągłym wy-

zwaniem jest fakt, że niektóre platformy jak PayPal ze swoją śmiałą inicjatywą PayPal X zachęcają do rozwoju

aplikacji i zarabiania na transakcjach, podczas gdy inni, jak banki internetowe, ubolewają nad faktem wykorzy-

stywania ich infrastruktury przez stronty trzecie, jak Directebanking. Ostatnią nowością jest rozwój płatności

‘in-app’, w których klient realizuje płatność w całości poprzez aplikację, np. przez Jambool.

Metody płatności oparte o bankowość internetową stale pełnią ważną rolę na europejskim rynku płatniczym.

W wielu krajach funkcjonuje szereg rozwiązań multi- i mono-bankowych oraz ‘intermediary’. Wyzwaniem jest

ich wykorzystanie transgraniczne. Podczas gdy rozwiązania intermediary szybko się rozwijają, rozwiązania ban-

kowe nie mogą. W 2010 roku poczynione zostaną nowe kroki w kierunki interoperacyjności poprzez ICPNO i

internacjonalizację via ECP.

Usługi płatnicze nieoparte na kartach przynoszą liczne korzyści zarówno akceptantom jak i klientom. Obejmują

one niższe opłaty niż interchange fee nakładana przez organizacje kartowe i niższe ryzyko oszustw, ponieważ

akceptant nigdy nie widzi i nie przechowuje informacji finansowych o kliencie. W kontekście całej obfitości al-

ternatywnych metod płatności wchodzących na rynek ekspansja kart debetowych z PINem w środowisku onli-

ne postrzegana jest jako rynkowa szansa. Acculynk rozszerza wybór klienta odnośnie sposobu, w jaki korzystać

on może ze swojej karty debetowej poprzez udostępnienie opcji płatności w oparciu o PIN: PaySecure. Platfor-

ma PaySecure umożliwia klientom płatność kartą debetową za zakupy internetowe. PaySecure wykorzystuje

graficzny PIN-pad do bezpiecznego wprowadzania PINu klienta. Konsumenci wprowadzają dane o karcie debe-

towej tak, jak normalnie zrobiliby to na stronie akceptanta. Gdy informacja zostanie złożona, platforma PaySe-

cure sprawdza numer karty. Jeżeli karta może być wykorzystywana z PINem i jest w sieci uczestniczących wy-

stawców Acculynk, graficzny PIN-pad zostaje zaprezentowany a konsument ma możliwość wprowadzenia PINu.

Konsument wprowadza PIN na PIN-padzie, klika na ‘Udostępnij PIN’ i transakcja jest przetwarzana jako transak-

cja debetowa z PINem3. Taka technologia ma wystarczający potencjał dla szybkiego wdrożenia, ponieważ daje

konsumentom wygodę płatności tą samą kartą i PINem, który już znają, za zakupy online.

3 Online Paypers, Vol.3, Issue 2

Świat płatności internetowych cały czas się zmienia, a 2010 będzie kolejnym ciekawym rokiem.

Część I

1. Harmonizacja europejskiego rynku płatności

1.1 Jednolity Obszar Płatności w Euro- SEPA

Przez ostatnich kilka lat banki europejskie pozostawały pod presją unijnych polityków, próbując rozwiązać pro-

blem fragmentacji rynku płatności w Europie. W 2002 doprowadziło to do wprowadzenia tzw. Dyrektywy Bol-

kestein`a, która stanowiła, że koszty transferów transgranicznych muszą być równe z kosztami transferów

krajowych. W kolejnych latach poczyniono szereg działań politycznych w kierunku pełnej harmonizacji płatności

w euro. Nosi to miano SEPA: Jednolitego Obszaru Płatności w Euro. Wizja Komisji Europejskiej zakłada, że

wszyscy obywatele i przedsiębiorcy mają dostęp do jednolitego zestawu instrumentów takich jak polecenie

przelewu, polecenie zapłaty i karty płatnicze. SEPA oznacza koniec płatności ‘transgranicznych’ i ‘krajowych’ w

ramach Europy.

Europejski sektor bankowy odpowiedział na te wezwania samoregulacją, ustanawiając w 2002 roku Europejską

Radę ds. Płatności (EPC), w ramach której banki pracują razem nad przełożeniem politycznych założeń w ze-

staw zasad i regulacji podstawowych instrumentów. Tak stała się SEPA. Opracowano nowe, wystandaryzowane

instrumenty płatności- polecenia przelewu i polecenia zapłaty. W obszarze kart (kredytowych rulet debeto-

wych), nie zbudowano nowych instrumentów, rulet zamiast tego, skonstruowano Ramy funkcjonowania kart

płatniczych SEPA, które następnie zostawione zostały rynkowi. Oznacza to, że lokalne karty debetowe w wielu

krajach (włączając holenderską kartę PIN czy niemiecką EC Cash) mogą w obecnej formie zaniknąć, zmienić

swój kształt, lub połączyć się z międzynarodowymi systemami kartowymi. Możliwe są również różne kombina-

cje tych opcji. Istniejące organizacje kartowe- Visa i MasterCard- odgrywają dużą rolę w urzeczywistnianiu SEPA

w obszarze kart, ale przewiduje się również rozwój nowych alternatywnych rozwiązań kartowych, takich jak

EAPS, PayFair, czy francusko-niemiecki projekt Monnet.

W styczniu 2008 r. uruchomiono System Polecenia Przelewu SEPA, a w listopadzie 2009 r. – System Polecenia

Zapłaty SEPA. W związku z tym nie ma już różnicy, czy pieniądze transferowane są krajowo czy transgranicznie

w ramach obszaru SEPA.

W nadchodzących latach obserwować będziemy rozwój produktów i usług SEPA na rynku. Istniejące instrumen-

ty nie zanikną natychmiast, ale oczekuje się, że w ciągu następnych 5-10 lat cały sektor bankowy zmigruje do

tych nowych metod płatności. Obecnie trwają dyskusje nt. obligatoryjnej daty końcowej migracji banków do

SEPA i kontynuacji istnienia produktów krajowych i niszowych. Wydaje się, że bez takiej obowiązkowej daty

migracji niewiele banków przygotuje się na koszty i trudy migracji, bez pewności, że zrobią to również inni. Data

końcowa zapewni wszystkim równe szanse.

1.2 ‘E-SEPA’

E-SEPA jest szansą sektora e-commerce, ponieważ niesie ze sobą możliwość zbudowania paneuropejskiego

rynku instrumentów płatniczych online. E-SEPA odnosi się zarówno do produktów SEPA używanych w środowi-

sku internetowym i nowych produktów wykorzystujących infrastrukturę SEPA. Podczas gdy SEPA koncentruje

się w obszarze międzybankowym, e-SEPA ma szerszy zakres i obejmuje kanał bank- klient. Politycy i regulatorzy

naciskają na innowacje ‘poza SEPA’.

Rys.1: SEPA i niektóre przykłady usług dodatkowych e-SEPA (w kanale online)

W pierwszej kategorii e-SEPA znajdują się usługi bezpośrednio związane z instrumentami płatniczymi, takie jak

e-upoważnienia w Poleceniu Zapłaty SEPA, płatności online i usługi 3D Secure w kartach, takie jak Verified by

Visa i MasterCard Secure Code. E- upoważnienia to zdematerializowane zgody na obciążanie rachunku polece-

niem zapłaty. Nabywcy będą mogli wystawiać takie upoważnienie online, co stanowić będzie nową i ważną

usługę dla akceptantów, ponieważ niesie za sobą oszczędności z tytułu obsługi upoważnień papierowych. Za-

równo e-upoważnienia jak i płatności online SEPA nie są obowiązkowe, więc od samych banków zależeć będzie

ich udostępnianie klientom. Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny naciskały rynek na innowacje w tym

obszarze.

Drugą kategorią e-SEPA są produkty takie jak e-fakturowanie, które opiera się na instrumentach płatności SEPA

i innych usługach e-SEPA. Dematerializacja papierowych dokumentów handlowych stanowi ważny punkt poli-

tycznego programu wyrażonego w Strategii Lizbońskiej, głównie z powodu potencjalnych oszczędności oraz

konkurencyjności Europy. Jednak e-fakturowanie nie jest stricte domeną sektora bankowego i wymagane są

wspólne wysiłki wszystkich zaangażowanych stron. Komisja Europejska objęła pieczę nad tą inicjatywą powołu-

jąc Grupę Ekspertów ds. Elektronicznego Fakturowania, która zakończyła swe prace w listopadzie 2009 propo-

zycją Europejskich Ram Elektronicznego Fakturowania.

E-SEPA powinna być postrzegana jako szansa sektora e-commerce, ponieważ przyczyni się do większej efek-

tywności i utworzenia usług skoncentrowanych na kliencie. Niestety tempo rozwoju jest powolne.

1.3 Dyrektywa o Usługach Płatniczych

Poza SEPA, która jest projektem samoregulacyjnym, ustanowiono nowe ramy prawne, których celem jest har-

monizacja krajowych legislacji płatniczych. Chodzi tu o Dyrektywę o Usługach Płatniczych (Payment Services

Directive- PSD), którą zaimplementować należało do krajowych porządków prawnych do 1 listopada 2009 r.

Głównym celem PSD jest harmonizacja europejskiej legislacji płatniczej i zwiększenie transparentności i efek-

tywności systemów płatniczych, jak również zwiększenie konkurencji. Jako taka, PSD została zaprojektowania

do ochrony interesów konsumentów, detalistów, firm i władz publicznych.

Efektów PSD jeszcze nie widać, ale należy się ich spodziewać już w roku 2010.

1.3.1 Instytucje płatnicze

PSD ma również zbudować równe szanse dla wejścia na rynek płatności nowych podmiotów (nie bankowych),

prowadząc w ten sposób do zwiększenia wyboru i obniżenia cen. PSD wprowadza ‘instytucję płatniczą’ (pay-

ment institution- PI). Chociaż przewiduje precyzyjną definicję takiej instytucji, daje ona, wraz z transpozycją do

krajowych porządków prawnych, możliwość interpretacji. Jasnym jednak jest, że instytucje płatnicze mogą

transferować środki, prowadzić rachunki płatnicze i udzielać kredytu i zabrania się im przyjmowania depozytów

czy wydawania pieniądza elektronicznego (Art. 16 §§2-4). Organizacje takie potrzebują zgodnie z PSD licencji do

świadczenia takich usług finansowych (Art. 10 §9).

Wprowadzenie instytucji płatniczych jest szczególnie ważne dla sektora płatności online, gdzie niebankowi

dostawcy usług już dostarczają szeroki wachlarz usług płatniczych. Wielu dostawców usług płatniczych może

stanąć przed koniecznością uzyskania licencji na dalsze wykonywanie działalności. Niebankowi agenci oferujący

płatności kartowe lub alternatywne, mogą wejść na rynek, potencjalnie obniżając koszty. Wiele niebankowych

dostawców może rozszerzyć swoje portfele usług.

1.3.2 Porównanie SEPA i PSD

Dla jasności relacji pomiędzy SEPA i PSD przedstawiamy ich zakres. Są one ze sobą połączone. Bez PSD nie uda-

łoby się w pełni zrealizować SEPA i na odwrót.

Tabela 1: Zakres PSD i SEPA- porównanie.

1.4 Wpływ SEPA i PSD na płatności online

Banki musiały przyjąć zasady i standardy SEPA oraz dostosować swoje usługi płatnicze do nowych regulacji.

Banki muszą być zgodne z SEPA. Te oferujące usługi płatnicze będą również musiały dostosować się do PSD,

aby dalej prowadzić działalność i być czujnym na nowych graczy na rynku usług płatniczych.

Akceptanci Internetowi będą musieli przystosować swoje systemy płatności i, co najważniejsze, odnaleźć moż-

liwości wypływające z SEPA i PSD.

Aby przygotować się do SEPA i PSD akceptanci sieciowi będą musieli:

• Zapewnić, że ich bank jest w pełni dostosowany do SEPA

• Upewnić się, czy znają swój IBAN i BIC i, czy klienci znają ich IBAN i BIC. Należy opublikować te numery

w komunikacji biznesowej.

Warto również rozważyć możliwości i zagrożenia:

• Pomiędzy dostawcami usług płatniczych, takimi jak banki, dostawcy czy instytucje płatnicze, pojawi się

większa konkurencja, która prawdopodobnie doprowadzi do obniżenia cen i zwiększenia jakości usług.

Należy się temu uważnie przyglądać.

• Prawdopodobnie pojawi się większa przejrzystość kosztów różnych metod płatności.

• Prawdopodobnie pojawi się większa liczba bardziej wystandaryzowanych instrumentów płatniczych i

usług dodanych. Należy uważnie śledzić ten rynek.

• W efekcie pojawienia się instytucji płatniczych oraz uruchomienia usług transgranicznych przez istnie-

jące firmy, na rynku pojawi się wielu nowych graczy.

• Centralizacja europejskich operacji płatniczych stanie się coraz bardziej możliwa.

• Możliwym jest otrzymywanie i wysyłanie środków w całej Europie przy wykorzystaniu jednego rachun-

ku bankowego. To prawdopodobnie wpłynie na rozwój płatności opartych o bankowość elektroniczną.

• Polecenie Zapłaty SEPA i e-upoważnienia umożliwią płatności paneuropejskim poleceniem zapłaty on-

line.

• Szybsze przetwarzanie transakcji zapewni szybszą dostawę środków.

2 Europejskie trendy: mozaika rynków

2.1 Europa: różnice pomiędzy krajami maleją

Handel elektroniczny w Europie jest zróżnicowany. Ponieważ rynki krajowe są w różnych fazach rozwoju, różni-

ce w średnich wydatkach online są ogromne, chociaż zmniejszają się.

Wzrost e-commerce przybrał spektakularny wymiar w ostatniej dekadzie. Handel elektroniczny ewoluował z

miłego dodatku do niezbędności. Rozwinął się od zera do przemysłu wielomiliardowego. Ale różnice w Europie

pozostają widoczne.

Generalnie rzecz ujmując liderami są Wielka Brytania, Niemcy i Holandia. Wyjątkowe wyniki Wielkiej Brytanii

wynikają częściowo z faktu, że przyciąga ona dużą część transgranicznego handlu elektronicznego. Znaczna

część angielskich akceptantów przyjmuje już zamówienia z Europy, obu Ameryk czy Azji i Pacyfiku. W 2010 roku

większa część akceptantów angielskich oczekuje wzrostu rocznego zysku z handlu elektronicznego (69% vs

51%)4. Częścią strategii wzrostu jest akceptacja międzynarodowych zamówień większej liczby krajów, włączając

Chiny. Szacuje się, że liczba Anglików kupujących przez Internet osiągnie do 2013 roku pułap 31.8 miliona5, czyli

przekroczy 50% populacji kraju.

Niemieccy detaliści dostrzegali korzyści handlu elektronicznego powoli (30% niemieckich firm sprzedających

przez Internet w 2008 roku założyło swoje sklepy internetowe w 2007 lub nawet później6), jednakże stał się on

koniecznością.

We Francji wzrost e-commerce wynika ze zwiększenia liczby sklepów internetowych (ponad 15,000 e-

handlowców otworzyło swoje wirtualne sklepy po raz pierwszy w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

4 CyberSource: The Sixth Annual UK Online Fraud Report 5 eMarketer 6 idem

Tabela 2: Zysk i wydatki online w wybranych krajach europejskich. Źródło: FEVAD, The Paypers various articles,

IMRG, the National Association of Members of E-commerce-Russia, Retail Decisions, Trade Research Institute,

Dziennik Gazeta Prawna, www.money.ro

Badania sugerują, że różnice w Europie tłumaczyć można dwoma czynnikami: zróżnicowaniem poziomu pene-

tracji internetu, szczególnie szerokopasmowego oraz różnicami w dochodach netto7.

Rozwój handlu elektronicznego w ciągu ostatnich dwóch lat opierał się na 2 elementach:

• Rozwój dostępu do Internetu prowadzący do wzrostu potrzeb i możliwości wydawania pieniędzy onli-

ne,

• Większe wydatki aktualnych użytkowników użytkowników kupujących online.

2.1.1 Rosnący dostęp do Internetu

Rys.2: Dostęp do Internetu (szerokopasmowego) w gospodarstwach domowych. Źródło: Eurostat 2009

Rynki handlu elektronicznego Europy Północno- zachodniej są bardziej dojrzałe. Odbija się to w zwalniającym

wzroście. Główną przyczyną jest fakt, że w przeszłości rozwój stymulowany był głównie przez zwiększającą się

liczbę użytkowników Internetu. Teraz, gdy osiągnięto już wysoki poziom penetracji, czynnik ten wyczerpał się.

Przyszły wzrost wynikać będzie z większych wydatków obecnych klientów.

7 The Paypers: Online Paypers vol. 1, issue 6.

Prawdziwy potencjał wzrostu jest w krajach Europy Centralnej i Wschodniej, pomimo relatywnie mniejszych

dochodów z e-handlu i niższych wydatków klientów. Dostęp do sieci i wydatki na zakupy online rosną w całym

regionie. W Polsce na przykład wzrost e-commerce w 2008 roku wynosił 60%, a sektor płatniczy rozwija się

bardzo szybko8.

Najmniej rozwinięte rynki we Wschodniej Europie nadal cierpią na niskiej penetracji Internetu, ale starają się

szybko dorównać bardziej rozwiniętym. Internet szerokopasmowy rozwinął się w Rumunii od 8% w 2007 do 23%

w 2009. Branża płatności internetowych jest w tym regionie nadal bardzo fragmentowana i istnieje wiele róż-

nych nowych inicjatyw. Kryzys ekonomiczny miał ogromny wpływ na gospodarki Europy Centralnej i Wschod-

niej, poza Polską, ale jego to drobne opóźnienie będzie tylko czasowe. Niższa penetracja Internetu we Wschod-

niej i Południowej Europie jest przyczyną wyższego procentu ludzi, którzy nigdy nie dokonali zakupów przez

Internet. W regionach tych obserwujemy wysoki poziom osób- do 59% na Litwie- którzy nie zamówili nigdy ni-

czego Internecie.

Rys.3: Procent osób, które zamówiły dobra lub usługi przez Internet. Źródło: Eurostat 2009

Biorąc pod uwagę możliwość korzystania przez Europę Zachodnią już z tylko jednego czynnika wzrostu (średnie

wydatki na konsumenta) i sposobność wykorzystania ich obydwóch przez Europę Wschodnią (wyższe wydatki i

wyższa penetracja Internetu), nie dziwi fakt, że wyrównanie poziomów nastąpi już w niedalekiej przyszłości.

2.2 Transgraniczne płatności i handel elektroniczny w Europie

Pomimo wysiłków zharmonizowania legislacji płatniczej i zbudowania wspólnego rynku, handel transgraniczny

rozwija się powoli. W październiku 2009 10,964 tajemniczych klientów, wynajętych przez Komisję Europejską,

próbowało dokonać zakupów przez Internet w innym kraju europejskim. Ponad 60% ich zamówień nie została

zrealizowana. Podczas gdy 33% europejskich konsumentów kupuje online, tylko 7% robi to transgranicznie9.

8 Żródło: The Paypers, Online Paypers, issue 19, p 9. 9 http://ec.europa.eu/consumers/strategy/docs/COM_2009_0557_4_en.pdf

Rys.4: Procent konsumentów, którzy kupili dobra lub usługi przez Internet od sprzedawców z innego kraju UE

(handel transgranicznych) vs. Zakupy krajowe. Źródło: Eurostat 2009

Chociaż procent klientów kupujących w kraju miesza się z procentem kupujących transgranicznie, pozostają

duże różnice lokalne. Wykres podzielić można na 4 kwadranty:

� liderzy, z relatywnie wysokimi wskaźnikami zarówno handlu krajowego jak i transgranicznego- Dania,

Szwecja, Holandia, Finlandia, Wielka Brytania i Francja. Są to również najbardziej dojrzałe rynki płatno-

ści online.

� kraje zorientowane międzynarodowo- to te, które mają niższy czynnik handlu krajowego, ale wysoki

handlu transgranicznego. Są to niewielkie kraje, używające języka większych sąsiadów- Luxemburg,

Malta, Austria, Irlandia, Belgia i Cypr. Do grupy tej dołącza również Hiszpania.

� kraje zorientowane lokalnie- z wyższym czynnikiem zakupów krajowych- Niemcy i Czechy. Przewiduje

się, że wraz ze wzrostem elektronicznego handlu krajowego do grupy tej dołączy dużo więcej krajów,

jak np. Polska.

� rynki rozwijające się- cechują się niskimi stopami zarówno transakcji krajowych jak i transgranicznych.

Handel elektroniczny w tych krajach jest ciągle w fazie rozwoju. Kilka z nich jest na skraju przesunięcia

się do następnego kwadrantu- to Estonia, Słowacja i Polska. Inne, jak Bułgaria i Rumunia, mają nadal

długą drogę do pokonania.

Rozwój handlu elektronicznego w Europie napotyka na wiele barier- językowych, podatkowych czy związanych

z dostawami. Ponadto raporty UE wskazują brak wiarygodnych instrumentów płatności transgranicznych jako

największą barierę sprzedaży transgranicznej.

Akceptanci sieciowi wskazują szczególnie na brak interoperacyjności pomiędzy systemami płatności, obawy o

brak płatności, zwiększające się ryzyko oszust kartowych w handlu elektronicznym oraz obawy konsumentów o

bezpieczeństwo płatności. Konsumenci dodatkowo podkreślają obawy dotyczące oszustw i możliwych kompli-

kacji, jak również kwestie związane z surcharchingiem i zmiennością kursów waluty10.

10 “Report on cross-border e-commerce in the EU” , luty 2009, http://ec.europa.eu/consumers/strategy/docs/com_staff_wp2009_en.pdf

W Europie tylko karty kredytowe mają pełny zasięg, chociaż związane są obawami dotyczącymi oszustw. Port-

monetki elektroniczne i karty przepłacone mają również szeroki zakres, podczas gdy karty debetowe i płatności

bazujące na bankowości online cieszą się zasięgiem głównie krajowym. Rozwój bezpiecznego i wiarygodnego

sposobu płatności paneuropejskich online jest niezbędny.

2.2.1 Alternatywy w handlu transgranicznym

Istnieją alternatywy handlu transgranicznego, umożliwiające akceptantom pokonanie omówionych wyżej pro-

blemów.

Zamiast przenoszenia biznesu na poziom transgraniczny, wielu akceptantów sieciowych preferuje podejście

multi-lokalne. Zamiast scentralizowanych stron internetowych obsługujących cały kontynent, akceptanci dzielą

swój biznes na oddziały regionalne, tak, jakby były firmami krajowymi i traktują te rynki jak domowe. Wachlarz

ich produktów jest dostosowany do rynku, podobnie jak proponowane instrumenty płatności. W ten sposób

wszystkie transakcje handlowe są krajowymi, nawet jeśli spółka matka jest międzynarodowa. W mozaice euro-

pejskich narodów i języków takie podejście wydaje się być praktycznym rozwiązaniem.

Drugą alternatywą jest przesyłanie płatności poprzez zbierającego je Dostawcę Usług Płatniczych. Akceptant

sieciowy może utrzymywać jeden sklep online do obsługi kilku różnych krajów. Płatności krajowe i transgra-

niczne zbierane są lokalnie przez dostawcę i okresowo rozliczane na rzecz akceptanta.

2.3 Metody płatności w krajach europejskich

Szacowanie udziału rynkowego różnych metod płatności w różnych krajach europejskich jest ryzykowne. Trud-

no jest osiągnąć dokładne wyniki. Istnieje wiele różnych metod, zarówno online jak i offline, oferowanych przez

wielu różnych dostawców i agregowanych przez wielu różnych dostawców usług płatniczych, a niektóre meto-

dy nie wymagają w ogóle dostawcy. To utrudnia badanie udziału rynkowego.

Poniżej prezentujemy udziały w rynkach lokalnych, o ile dostępne są w tym temacie wiarygodne źródła. W

przypadkach, gdzie brakuje danych, podajemy jedynie ogólną perspektywę popularnych metod płatności.

Austria – W Austrii stosuje się wiele metod płatności. Więcej niż 1/3 wszystkich płatności online stanowią ELV

oraz międzybankowa metoda EPS. Kolejną trzecią część stanowią karty kredytowe Visa i MasterCard. Reszta to

wiele mniejszych usług płatniczych, takich jak Paybox czy PaySafeCard.

Belgia – W Belgii konsumenci używają do płatności online przede wszystkim kart i bankowości internetowej.

Wprowadzenie płatności kartą debetową Maestro online zapewnie wpłynie na te przyzwyczajenia. Wartym

uwagi jest fakt, że według Federal Computer Crime Unit (FCCU)11 w ciągu ostatnich trzech lat liczba oszustw

kartami kredytowymi w Internecie w Belgii podwoiła się. Liczba Belgów, których karty kredytowe zostały użyte

w sposób nieuprawniony w Internecie, sięga co roku kilku tysięcy, ale dokładnych danych nie publikuje się.

Czechy- Czescy konsumenci, podobnie jak w innych krajach Europy Centralnej i Wschodniej, w większości płacą

gotówką przy odbiorze, w drugiej kolejności przelewami bankowymi oraz kartami kredytowymi. Wykorzysty-

wane są również e-portmonetki i karty przedpłacone. Zgodnie z badaniem przeprowadzonym przez Asocjację

11 The Paypers

Handlu Elektronicznego (APEK), 70-80% zakupów przez Internet odbywa się poprzez zamówienie pocztą elek-

troniczną w samych Czechach. To samo źródło wskazuje, że procent innych metod płatności w Czechach, włą-

czając karty kredytowe, jest niewielki. Porównując, sytuacja w krajach zachodnich jest odwrotna, jako że płat-

ność gotówką przy odbiorze jest dopiero 3 preferowanym wyborem konsumentów, a dominującymi metodami

płatności (w prawie 80% przypadków) są karty kredytowe. Banki czeskie próbują przebić się z systemami online,

które umożliwiają płatności internetowe i ustalają bardziej dogodne opłaty w przypadku kart kredytowych.

Dania – karty debetowe i kredytowe stanowią przeważającą część płatności internetowych (89%). Większość z

nich realizowana jest w krajowym schemacie debetowym Dankort, który umożliwia zarówno płatność offline w

punktach sprzedaży, jak i płatność online. W pierwszym kwartale 2009 transakcje online dokonane przez duń-

skich internautów kartami kredytowymi osiągnęły poziom 10.49 miliona (kolejny kwartał z rzędu)12. W ubiegłym

kwartale liczba ta wynosiła 10.40 miliona, a roczny wzrost wynosi 11.5%. Innymi metodami stosowanymi w Danii

są płatności bazujące na bankowości elektronicznej (7%), faktury (2%) lub płatność gotówką przy odbiorze (1%)13.

Finlandia – w Finlandii często wykorzystuje się transfery bankowości internetowej (44%). Usługi oferowane są

przez banki takiej jak Nordea, Sampo, OKO czy Aktia. Po nich następują karty (21%), faktury (21%), gotówka przy

dostawie (9%), e-portmonetki (3%) i płatności mobilne (2%)14. Wybór metody płatności wg. konsumentów nor-

dyckich zależy od łatwości wykorzystania, bezpieczeństwa i ceny15. Karty kredytowe i debetowe mają najwyż-

szą preferencję, po nich są transfery internetowe i faktury. Poza różnicami w rozumieniu przyzwyczajeń kon-

sumentów i wzorców zakupowych w regionie Nordyckim, rynek sprzedaży na odległość wykazuje ciągły wzrost

spowodowany popularnością handlu elektronicznego, szeroką gamą dostępnych produktów i usług oraz wyso-

kim zapotrzebowaniem ze strony klientów. Dlatego też ma szansę być wyzwaniem dla firm i klientów do więk-

szego zaangażowania.

Francja- We Francji dominującą metodą płatności online są karty kredytowe. W znacznie mniejszym zakresie

wykorzystywana jest gotówka przy odbiorze czy metody alternatywne. Według ITespresso.fr drugim najpopu-

larniejszym systemem płatności online, po Visa, jest PayPal. W 2008 roku wolumen płatności via PayPal osiągnął

pułap 1 mld euro na samym rynku francuskim (na 41 mld w świecie). Liczba posiadaczy rachunku PayPal doszła

we Francji do 8 milionów. Jest to trzeci kraj w Europie, po Wielkiej Brytanii (21 milionów) i Niemcach (10 milio-

nów) pod kątem liczby rachunków PayPal. W Europie jest ich ponad 52 miliony.

Niemcy- Niemieccy konsumenci najchętniej stosują metodę ELV bazującą na poleceniu zapłaty. Po niej następują

karty kredytowe, metody płatności bankowości elektronicznej, takie jak giropay czy Sofortuberweisung oraz e-

portmonetki. PayPal rośnie w siłę: w marcu 2009 posiadał 10 milionów rachunków, podczas gdy w lutym 2007- 5

milionów.

Węgry – Na Węgrzech najczęściej wykorzystuje się płatność gotówką przy odbiorze i bankowe polecenia prze-

lewu oraz karty kredytowe. Rzadziej używane są e-portmonetki i karty przedpłacone.

Irlandia- Do płatności internetowych wykorzystuje się karty debetowe i kredytowe. Najpopularniejszą kartą

debetową jest Laser, ale korzysta się również z Maestro i Visa Electron.

12 Statystyki opublikowane przez duńską firmę badawczą ehandelsanalyses. 13 DIBS Nordic E-commerce Index, March 2009. 14 Idem. 15 Online Paypers, issue 11

Włochy – We Włoszech konsumenci używają przede wszystkim kart kredytowych, chociaż często stosuje się

także gotówkę przy odbiorze, czy inne metody płatności za zakupy w Internecie.

Holandia – najpopularniejszym systemem płatności online jest iDEAL, którego wybiera 44% kupujących przez

Internet16. Drugim jest Acceptgiro (28%), a następnie przelewy (9%), karty kredytowe (6%), PayPal (5%) i polece-

nia zapłaty (4%).

Norwegia – W Norwegii najczęściej wykorzystuje się do płatności internetowych karty (61%). Stosowane są

także transfery bazujące na bankowości elektronicznej (18%) takie jak międzybankowa usługa BankAxess, jak

również faktury (12%). Płatność gotówką przy odbiorze i e-portmonetki są mniej popularne (4%)17.

Polska – W Polsce najbardziej popularna jest płatność gotówką lub kartą przy odbiorze oraz przelewu bankowe.

Przelewy bankowe to z reguły standardowe polecenia przelewu, czasem inicjowane offline, albo poprzez indy-

widualne banki. Karty kredytowe, e-portmonetki i karty przedpłacone są również w użytku, ale w znacznie

mniejszym stopniu.

Rumunia – Rumuńscy konsumenci stosują przede wszystkim metody płatności offline, takie jak zapłata gotów-

ką przy odbiorze i bankowe transfery. Rzadko korzystają z kart debetowych i kredytowych (5%)18.

Rosja – większość systemów płatności online zaprojektowano głównie na potrzeby środowiska rosyjskiego: to

e-portmonetki takie jak WebMoney, Yandex.dengi, Kredit Pilot, e-port, Rapida systems (wiele z nich przetwa-

rzanych jest przez Cyberplat i Assist). Niektóre banki lokalne oferują usługi przetwarzania płatności online kartą

kredytową (ImpexBank). Funkcjonują również inne podmioty procesujące płatności (Chronopay).

Słowacja – Słowaccy konsumenci płacą głównie gotówką przy odbiorze, następnie transferami bankowymi i

kartami kredytowymi. Używane są również karty przedpłacone i portmonetki elektroniczne.

Szwecja – W Szwecji karty (35%), internetowe transfery bankowe (30%) i faktury (28%) mają dość równy udział w

rynku płatności internetowych, w którym stanowią razem około 90%. Karty używane w Szwecji to karty mię-

dzynarodowych marek. Internetowe transfery bankowe oferowane są przez indywidualne banki takie jak: Nor-

dea, Handelsbanken, SEB i Swedbank. Płatność gotówką przy odbiorze (3%) i e-portmonetki(3%) są również w

użytku19.

Wielka Brytania – najczęściej wykorzystywaną metodą płatności za zakupy w sieci są karty debetowe I kredy-

towe. Maestro stanowi około 10% wszystkich transakcji. Mniej używane są inne metody, takie jak e-

portmonetka czy karty przedpłacone.

16 ThuisMarktMonitor Blauw research 17 Idem. 18 www.thepaypers.com, ‘Exclusive interview with GECAD ePayment on online payments and e-commerce in Romania’, 27 November 2009. 19 Idem.

3. Rozwój płatności online

Na rynku płatności internetowych zawsze dużo się dzieje dzięki ogromnym wzrostom, globalnemu zasięgowi i

duchowi przedsiębiorczości. Zajmiemy się teraz niektórymi najważniejszymi trendami, które definiują rynek w

roku 2010.

3.1. Starzy gracze, nowe role: PayPal, Amazon and Google

W 2009 nastąpiły zmiany strukturalne, które mają szansę zmienić rynek płatności online. Zmiany te prowadzą to

przesunięcia zaufania klientów jak również modeli biznesowych. Obserwujemy jak podmioty takie jak PayPal,

Amazon i Google, które wchodzą i umacniają się w obszarze płatności online i usług tradycyjnej bankowości.

Rola banków może zostać zmarginalizowana, jeżeli nie odpowiedzą na ten trend.

Rys.5: przejście konsumentów od banków do dostawców usług

Kiedyś konsumenci zawierzyli swoje finanse bankom i im ufali, ale kryzys kredytowy, proces globalizacji i im-

plementacja PSD w Europie doprowadziły do przeniesienia zaufania z banków i jednocześnie umożliwienia do-

stawcom usług na wejście na rynek usług finansowych. Podmioty te nie są bankami, ale innowacyjnymi firmami

z dużą bazą użytkowników, z którymi wypracowali już relacje bazujące na zaufaniu. Firmy takie jak PayPal,

Amazon czy Google wykorzystywane są przez setki milionów konsumentów elektronicznych i cieszą się już

zaufaniem w obszarze płatności, zakupów, wyszukiwania oraz poczty, a teraz również mogą zdobyć zaufanie w

obszarze innych usług finansowych. PayPal rozszerzał sukcesywnie swoje usługi płatniczo- finansowe i obecnie

zdaje się rozważać możliwość utworzenia banku.

W ciągu ostatnich kilku lat również akceptant sieciowy Amazon oraz wyszukiwarka internetowa Google rozpo-

częły rozszerzanie swoich usług związanych z płatnościami i weszły w nowe obszary. Ten rozwój nie zatrzyma

się w tym miejscu. Zarówno banki jak i nowi dostawcy usług, bazują na modelu centralnej platformy. W między-

czasie, w związku z presją indywidualizacji i technologicznej innowacji, ogromną popularność zdobyły wśród

milionów użytkowników zdecentralizowane usługi peer-to-peer.

Technologia BitTorrent, która łączy podaż z popytem indywidualnych użytkowników, jest obecnie powszechnie

stosowana do wymiany muzyki czy filmów. Sądzimy, że w dalszej przyszłości peer-to-peer stanie się nowym

paradygmatem i radykalnie zmieni sposób oferowania usług płatniczych i finansowych w Internecie.

3.1.1 Ambicje PayPalà

PayPal nadal szybko się rozwija, prowadząc 78 milionów aktywnych klientów na świecie (całkowita liczba to

200 mln). Jest oferowany w 190 krajach, w 24 walutach, po dodaniu 5 nowych z Azji i Ameryki Południowej w

2009 roku. Obecna, silna, pozycja PayPalà i jego ambicje na przyszłość nie pozwalają go lekceważyć.

PayPal zaczął jako portmonetka elektroniczna, ale wkrótce, poprzez umożliwienie konsumentom podpięcia

kart kredytowych i rachunków bankowych do ich kont PayPal, wszedł w rolę dostawcy usług płatniczych. Po-

przez integrację z PayPal akceptanci mogą przyjmować karty kredytowe i inne (lokalne) metody płatności bez

konieczności przechodzenia przez złożone procedury i umowy agentów rozliczeniowych.

PayPal zaczął również wchodzić w obszar płatności mobilnych, mikropłatności, wydawanie kart debetowych i

cobrandowanych kart kredytowych- wszystkich do użytku online i offline. PayPal proponuje swoim klientom

obecnie także, poprzez BillMeLater, kredyt konsumencki.

PayPal miał przez kilka lat licencję bankową, ale nic z nią nie robił. Jednak w 2009 zatrudniono 3 nowych szefów

z doświadczeniem w Wachovia, Citigroup i Barclays Bank. Potencjał PayPala w sektorze bankowym jest szeroki.

PayPal już działa jako w pełni globalna sieć rachunków w różnych walutach i językach, umożliwiając szybki

transfer funduszy. Wkrótce konsumenci będą mogli wykorzystywać rachunek PayPal szerzej niż swoje konto

bankowe, a wielu z nich już może to robić.

PayPal zdaniem klientów jest wiarygodny i innowacyjny, zakorzeniony w świecie internetowym, na który trady-

cyjne banki detaliczne zaczynają dopiero wchodzić.

Aby wykorzystać swoją istniejącą bazę użytkowników i infrastrukturę globalną, PayPal ostatnimi czasy zaofe-

rował postronnym deweloperom możliwość budowania aplikacji, które używają tej infrastruktury. Opublikowa-

no serię API, czyli interfejsów programowania aplikacji, które opisują, w jaki sposób inne aplikacje mogą współ-

działać z PayPalÈm. Ta tzw. Platforma ‘PayPal X’ umożliwia stronom trzecim rozwój swoich własnych usług

płatniczych, które wykorzystują PayPala do rzeczywistej transakcji. W ten sposób PayPal zaczyna działać jak

agent rozliczeniowy czy dostawca infrastruktury płatniczej, pozwalając innym na rozwój przyjaznych użytkow-

nikowi usług, zarabiając przy tym na transakcjach.

PayPal ma użytkowników, ma zaufanie i wyraźnie spogląda w stronę branży bankowej. Poszedł znacznie dalej,

niż elektroniczna portmonetka, którą kiedyś był, i może zakłócić nie tylko rynek płatności internetowych, ale i

spowodować zmiany w globalnym otoczeniu płatniczym i bankowym.

3.1.2 Płatności Amazon

Amazon zaczął jako księgarnia internetowa, ale szybko urósł do rangi największego sklepu internetowego.

Zdywersyfikował ofertę, która obejmuje publikowanie i drukowanie, a poprzez Usługi Sieciowe Amazon oferuje

usługi infrastruktury cloud IT , realizację i płatności. Amazon uruchomił swoją dywizję płatniczą w 2007 roku, a

w ostatnim czasie dokonał istotnych kroków w rozwoju stając się czymś w rodzaju dostawcy usług płatniczych.

Amazon Checkout to usługa płatnicza dla sklepów internetowych, w ramach której mają one dostęp do usług

płatniczych, a klienci mogą korzystać ze swoich kont Amazon, a w której przechowywane są szczegóły płatno-

ści i dostawy dla łatwego i szybkiego robienia zakupów u podłączonych do niech akceptantów.

W 2009 Amazon rozszerzył usługę Checkout opcją PayPhrase, która umożliwia płatność internetową tylko jed-

ną frazą i 4-cyfrowym kodem PIN. Dla celów bezpieczeństwa wszelkie dane personalne są ukryte i niezmienne.

To czyni relatywnie łatwe zadanie zgadnięcia frazy w PayPhrase i złamania kodu PIN raczej bezcelowym. Tym co

sprawia, że PayPhrase jest czymś więcej niż tylko szybkim checkoutem, jest możliwość połączenia kilku fraz z

jednym kontem Amazon i przypisanie im osobnych limitów wydatków. Pozwala to rodzicom na przekazanie

każdemu z dzieci swojej własnej frazy do robienia zakupów w Internecie w wyznaczonym limicie i utrzymywa-

nia kontroli nad płatnościami i informacjami o dostawie.

Amazon uruchomił również Amazon Flexible Payments (AFP), usługę, która pozwala stronom trzecim na do-

wolne strukturyzowanie ich płatności. Dla przykładu, akceptant sieciowy może chcieć udostępnić swoim klien-

tom możliwość wykorzystania ich konta Amazon do płatności miesięcznej opłaty abonamentowej. Ustawiać

można daty transakcji i metody płatności, a mikropłatności mogą być agregowane to pojedynczych transakcji.

Wszystko to możliwe jest przy użyciu AFP. Chociaż usługa ta ma wielki potencjał, dając akceptantom ogromną

elastyczność i dostęp do milionów klientów, jej przyjęcie przez rynek jest raczej niewielkie.

Amazon znacznie zdywersyfikował swoje usługi i wykazuje ambicje dalszego rozwoju. Z milionami klientów,

globalną siecią i naprawdę szeroką infrastrukturą IT, pierwsze kroki Amazon w obszarze płatności mogą stano-

wić tylko początek ekspansji.

3.1.3 Google w obszarze płatności

Gigant wyszukiwarkowy Google rozpoczął oferowanie bardzo wielu usług będących dodatkiem do wyszukiwa-

nia i powiązanego marketingu włączając e-mail: oprogramowanie online do tworzenia dokumentów, arkuszy

kalkulacyjnych i prezentacji, usługi online video, archiwum książek, wiadomości, mapy, translator i może rozwi-

nąć się również w kierunki innych usług finansowych.

Na początku 2006 Google ujawnił Google Checkout wprowadzając tym samym nową kategorię dostawców

usług płatniczych: ‘search-to-purchase’. Jako że większość intencji zakupowych rozpoczyna się od poszukiwa-

nia, inicjatywa Google`a może w istotny sposób zmienić rynek zakupów internetowych.

W usłudze tej klienci mogą wyszukiwać produkty, które Google pozyskuje z wielu sklepów internetowych i

wylistowuje na swojej stronie. Konsument może sortować produkty według ceny, a w przypadku książek, może

je przekartkowywać w dużej części online. Następnie, przekierowywany jest prosto na stronę sklepu interne-

towego, który oferuje wybrany produkt i może wybrać płatność z Google Checkout.

Google Checkout umożliwia podpięcie kart kredytowych i debetowych do konta Google, pozwalając tym sa-

mym na bezpieczną płatność, wymagającą tylko rejestracji w Google. Konsument może również śledzić historię

swoich zakupów. Google wzbogaca również wyszukiwarkę o możliwość porównywania produktów różnych

sklepów i określanie momentu transakcji. Transakcja sama w sobie jest więc częścią większej całości. Dla akcep-

tantów główną korzyścią jest fakt, że Google udostępnia ich konsumentom, a to większa wartość dodana niż

tylko oferowanie usług transakcyjnych. Złą stroną może być brak stosunku sklepu z klientem, którego stroną

zamiast akceptanta staje się Google. Podstawowymi funkcjami akceptanta pozostaje katalog i realizacja zobo-

wiązań logistycznych. Jednak search-to-purchase może być postrzegane jako wartość dodana przez te sklepy

internetowe, które zajmują się dobrami szybko zbywalnymi, które zostały globalnie wystandaryzowane (np.

elektronika czy książki)/

W ramach Google Checkout Google rozpoczął oferowanie usług finansowych. W niektórych krajach, jak Holan-

dia, otrzymał już licencję bankową. I chociaż obecnie wydaje się koncentrować na innych Obszarach, jego

przedsięwzięcia w obszarze płatności i usług finansowych wskazują wyraźnie zainteresowanie tą sferą. Historia

Google szybkiego wejścia w szeroki zakres pozornie niełączących się obszarów, połączona z globalną obecno-

ścią w Internecie, daje mu idealną pozycję do dokonania przełomu w świecie usług finansowych.

3.2. Niezmienne znaczenie handlu wielokanałowego

Handel wielokanałowy ma miejsce wówczas, gdy wykorzystuje się w nim wiele różnych kanałów sprzedaży i

płatności, np., gdy dobra kupowane są w Internecie, ale płatność następuje offline, albo przeciwnie, dobra

nabywane są offline, ale zapłata dokonywana jest internetowo. Klienci coraz częściej wybierają różne kanały,

które przenikają się i prowadzą do dalszej integracji światów offline i online.

Metody płatności offline, takie jak karty kredytowe, są w użytku online od wielu lat. Karty debetowe, normalnie

wydawane i używane w świecie rzeczywistym, coraz częściej wykorzystywane są w Internecie. Najlepszymi

przykładami są irlandzka karta debetowa Laser czy duńska Dankort, używane w 80% zakupów internetowych.

Maestro uruchamia swoją kartę debetową do użytku online w Europie w 2010 r.

Od jakiegoś czasu popularną metodą płatności w handlu elektronicznym są kanały mobilne. Często płatności

mobilne przybierają formę SMS Premium, lub wybierania numeru Premium na telefonie. W nowszych inicjaty-

wach takich jak Boku czy Zong płatność obciąża miesięczny rachunek za telefon. Płatności mobilne są wykorzy-

stywane głównie do płatności niskokwotych i zakupy treści cyfrowych.

Często wykorzystywaną metodą płatności za dobra nabywane w Internecie jest płatność gotówką przy dosta-

wie. W związku z jej niezmienną popularnością firmy pocztowe stale próbują innowacji w tym obszarze. Holen-

derski operator pocztowy TNT na przykład, przygotowuje obecnie na 3 kwartał 2010 uruchomienie nowej usługi

płatności przy dostawie- tzw. Online Rembours. W ramach tej usługi płatność realizowana jest bezpośrednio

przez iDEAL i utrzymywana na rachunku powierniczym (escrow) przez TNT. Płatność przekazywana jest akcep-

tantowi kiedy klient potwierdza odbiór zamówienia. To potwierdzenie i przekazanie płatności funkcjonuje po-

przez specjalny kod, który zna tylko konsument i który wprowadza się przy drzwiach. To czyni z tej usług uni-

kalną kombinację usług płatniczych i logistycznych, która stanowi odpowiedź na postrzeganie transakcji handlu

elektronicznego za wysoce ryzykowne.

Sklepy z fizycznymi siedzibami zaczynają odgrywać coraz większą rolę w e-commerce zarówno w obszarze

płatności jak i dostawy. Sklep pełni ważną rolę jako miejsce, w którym można kupić gotówką czy kartą karty

przedpłacone używane do zakupów w Internecie.

Alternatywnie rozwinęły się metody płatności internetowych pay-in-store, gdzie konsument drukuje rachunek i

płaci w sklepie. Sklep wysyła wówczas komunikat potwierdzający płatność do sklepu internetowego, który

wtedy wysyła towar. Przykładem są polskie rozwiązania Unikasa czy Zapłać w Żabce.

Coraz więcej sklepów umożliwia zakup online i zapłatę przy odbiorze w sklepie fizycznym lub możliwość zwrotu

produktu w takim sklepie, nawet jeśli został nabyty przez Internet. Taka praktyka jest powszechna u akceptan-

tów fizycznych, którzy otworzyli sklepy internetowe. Ale i coraz więcej akceptantów pierwotnie skoncentro-

wanych tylko na sieci jako kanale sprzedaży, zaczyna otwierać fizyczne placówki. Również firmy kurierskie jak

holenderska Kiala zaczynają dostarczać przesyłki do punktu odbioru, w którym klient może odebrać i zapłacić

za swój zakup.

Innym trendem jest możliwość łatwego przekonwertowania środków zarobionych i przechowywanych online

na gotówkę. PayPal oferuje swoim amerykańskim klientom kartę debetową, którą można wybierać gotówkę z

bankomatów lub płacić w sklepach, w których akceptowana jest marka MasterCard. Angielska inicjatywa Ukash

zapewnia graczom internetowym takie same możliwości z UkashOut, gdzie mogą wypłacać i wydawać swoje

wygrane offline. Pieniądze zarobione czy wygrane w Internecie mogą więc zostać szybko wykorzystane w

świecie rzeczywistym, zacierając przepaść pomiędzy realiami online i offline.

Trendem powoli rozwijającym się, ale posiadającym duży potencjał, jest płacenie online za transakcje offline.

Przykładem jest holenderska usługa płatnicza AcceptEmail, która wysyła żądanie płatności mailem, a płatność

odbywa się przez iDEAL, czyli metodę bankowości elektronicznej. AcceptEmail jest obecnie stosowany jako

alternatywa faktur i zdobył popularność wśród browarów, które żądają natychmiastowej płatności przy dosta-

wie piwa do barów. Nowy szef europejskiego PayPala wyraził chęć udostępnienia tej metody w PayPalu po-

przez telefony komórkowe w sklepach z lokalizacją fizyczną.

Sposobów konwersji różnych kanałów płatności i handlu jest wiele. Trzymanie się tylko jednego jest już rzadko

spotykane. Spodziewamy się, że ten trend będzie się sukcesywnie rozwijał, pozostawiając niewielkie tylko róż-

nice pomiędzy nimi.

3.3. Potrzeba mikropłatności: wiele ruchów we wszystkich kontekstach

Mikropłatnością jest płatność niskokwotowa, często poniżej 1 Euro. W 2009 ponowiono wezwanie o rozwiąza-

nia dla mikropłatności, gdy Rupert Murdoch, szef globalnego konglomeratu informacyjnego New Corporation

ogłosił, że wiadomości internetowe nie będą wydawane za darmo. Pytanie, jakie wówczas zadawano, to jak

czytelnicy wiadomości internetowych mają za nie płacić. Modele abonamentowe wymagają płatności powta-

rzających się na większe kwoty, a model biznesowy oparty o obciążanie dostępu do poszczególnych wiadomo-

ści niewielkimi kwotami nie dopina się z powodu braku odpowiednich instrumentów internetowych mikropłat-

ności.

Poza dostawcami serwisów informacyjnych potrzebę mikropłatności zgłaszają również dostawcy gier interne-

towych, muzyki, filmów czy aplikacji komputerowych, którzy udostępniają treści cyfrowe za niewielkie kwoty.

Główne problemy mikropłatności:

� Koszty transakcji. Ponieważ wartość transakcji jest z definicji niska, wykorzystanie tradycyjnych metod

płatności online jest nieopłacalne. W rzeczywistości bowiem opłata za transakcję może przewyższać

całkowitą kwotę płatności. Nie da się zatem wykorzystać metod konwencjonalnych, takich jak przele-

wy bankowe, e-portmonetki i karty przedpłacone czy karty.

� Użyteczność. Mikropłatności są małe i będą dokonywane często. Wyobraźmy sobie konsumenta prze-

glądającego serwis informacyjny, który obciąża opłatą w wysokości paru centów każdy artykuł. Mało

prawdopodobnym wydaje się, że będzie chciał przechodzić za każdym razem przez cały proces wypeł-

niania danych personalnych i numerów karty kredytowej. Uciążliwym będzie również każdorazowe wy-

syłanie SMSa czy wybieranie jakiegoś numeru. Dla użytkownika mikropłatność musi być szybka i łatwa

w użytku, a jednocześnie relatywnie bezpieczna. Jednym z rozwiązań jest agregowanie mikropłatności

w jedną większą płatność, która zredukuje koszty transakcyjne. W tym obszarze kilka podmiotów już

rozpoczyna swą działalność. Jednym z przykładów jest Spare Change, która umożliwia płatności na Fa-

cebook`u poprzez wykorzystanie PayPal`a i okresowe rozliczanie rachunków. Innym przykładem jest

Zong, który dodaje płatność do rachunku telefonicznego za pośrednictwem operatora sieci komórko-

wej. Kachingle (patrz sekcja 3.6.5) jest trzecim przykładem, w którym to czytelnik płatni pojedynczą

kwotę najpierw do Kachingle, która następnie jest dystrybuowana do stron odwiedzanych przez klien-

ta stosownie do częstotliwości jego wizyt.

� Zasięg. Klienci nie będą chcieli korzystać z wielu różnych usług akceptantów czy agregatorów i musieć

logować się do każdego za każdym razem, gdy chcą zrealizować płatność. Niektóre firmy z dużym za-

sięgiem zaczynają już oferować mikropłatności. PayPal już udostępnia taką opcję, w której pobiera

mniejszą opłatę stałą niż w przypadku swoich normalnych transakcji. Jednak nie rozwinęła się ona jesz-

cze szeroko. We wrześniu 2009 Google ogłosił, że pracuje nad usługą mikropłatności jako rozszerze-

niem funkcjonalności Google Checkout, które umożliwią płatność nawet 1 centa. Zostanie ona urucho-

miona w 2010.

Problem mikropłatności jest złożony i prawdopodobnie nie zostanie rozwiązany szybko. Ale potrzeba jest wi-

doczna cały czas. Podczas gdy nie ma cały czas zgody na to, w jaki sposób powinny obciążać czytelników gaze-

ty czy magazyny, wydaje się, że firmy technologiczne próbują dotrzymać kroku obecnym potrzebom rynkowym

poprzez oferowanie internetowym serwisom informacyjnym systemów abonamentowych i mikropłatności,

wspomagając tym samym ich dochody i utrzymanie pozycji. Przykładami są tu Journalism Online, Z-Commerce

for Media (wdrożony przez Zuora), ZoolahScribe (uruchomiony przez internetowego dostawcę Aurumis), Ka-

chingle i inni.

Ostatnimi czasy The New York Times ogłosił swoje plany wprowadzenia modelu płatności na żądanie w NYTi-

mes.com, który zapewnia użytkownikom bezpłatny dostęp do określonej liczby artykułów miesięcznie i na-

stępnie obciąża opłatą za każdy artykuł ponad wyznaczony limit.

3.3.1 Nowe obszary online: gry i aplikacje

Sektor gier internetowych zdobył szybko popularność wśród użytkowników Internetu. Rosnące zainteresowa-

nie tą tematyką jest podtrzymywane przez ciągły rozwój oprogramowania, ciągłe wsparcie, gry monitorowanie

i opcje wypłaty. Jako że coraz więcej graczy z całego świata spędza coraz więcej czasu i wydaje coraz więcej

pieniędzy w światach wirtualnych, dostawcy usług płatności internetowych rozwijają opcje płatności dostoso-

wane do potrzeb akceptantów i klientów.

Równoległym trendem są szybko zmieniające się sposoby aktywności online w związku z pojawiającymi się

aplikacjami internetowymi (lub app`sy), wbudowanymi na wierzchu istniejącej infrastruktury przez niezależnych

dostawców. App to oprogramowanie dostępne sieciowo, które zaprojektowano do realizacji określonego za-

dania i, które wykorzystuje infrastrukturę, na której zostało zbudowane. App sam w sobie ma często dostęp

online. App`sami nazywa się często gry utworzone na takich platformach. Aplikacje Apple na iPodà czy iPho-

neà są popularnym przykładem, gdzie trzecie strony opracowywać mogą programy do robienia wszystkich

interesujących rzeczy przy użyciu infrastruktury Apple. Teraz możliwe są nawet płatności poprzez i z aplikacji

iPhoneà.

Amerykańska sprzedaż dóbr wirtualnych osiągnęła wartość 1 miliarda USD w roku 2009 i według szacunków,

osiągnie pułap 1.6 mld USD w roku 2010. Firmy płatności internetowych, takie jak PayPal, Kwedit, Boku i Offer-

pal chcą zająć część rynku dóbr wirtualnych, ale jednym z największych wygranych może być Facebook. Firma

poszukuje sposobów rozwoju świata dóbr wirtualnych utworzonego wokół portalu społecznościowego po-

przez wprowadzoną przez Facebook wirtualną walutę- Kredyty Facebooka.

Kredyty Facebooka służą obecnie do nabywania wirtualnych prezentów lub interakcji w wieloma wybranymi

aplikacjami, ale rozpoczął się również test alternatywnych metod płatności (np. Zong) dla wirtualnej waluty,

szukając sposobów inkorporacji Kredytów Facebooka do aplikacji stron trzecich.

Inicjatywy na tym rynku, które w odpowiedni sposób podchodzą do problemu niepewności i dają klientom ła-

twy dostęp do ich zysków i pozwalają na łatwe transfery środków, mają obiecującą przyszłość.

3.3.2 Usługi płatnicze ‘In-game’ i ‘in-app’

Od zeszłego roku niezależni producenci aplikacji i wydawcy gier i app`sów (lub platform takich jak Apple) dają

użytkownikom możliwość zakupu i płatności za wirtualne dobra ‘w grze’ lub ‘w aplikacji’(‘in-game’ i ‘in-app’).

Dostawcy usług jak Nonoba, Jambool, Boku i PayPal występują jako swego rodzaju dostawca usług płatniczych,

ale użytkownik nie wychodzi przy płatności poza płaszczyznę gry czy aplikacji.

Jambool, amerykański deweloper i dystrybutorów widgetów, oferuje płatność SocialGold oraz platformę dla

kilku aplikacji na Facebooku i MySpace. Poprzez tę paltformę klient może być wirtualne dobra i usługi i zapłacić

za nie telefonem komórkowym w 37 krajach jak również kartą kredytową i z rachunku bankowego poprzez

PayPal, Amazon lub Google. Nonoba ma podobne rozwiązanie płatnicze. W niektórych usługach tego rodzaju

rozliczenie następuje poprzez rachunek telefonu komórkowego albo w Sposób przedpłacony.

3.3.3 Pojawienie się aplikacji płatniczych

App`sy płatnicze to aplikacje zbudowane specjalne dla (mikro) płatności, coraz częściej wykorzystywane dla

płatności internetowych. Konstruuje się je na cele internetowych portali społecznościowych jak Facebook czy

Twitter. Na przykładzie Facebooka mamy więc firmę portmonetek elektronicznych iCoins, która zbudowania

aplikację Coinjars, która umożliwia transfer środków pomiędzy użytkownikami bez żadnej opłaty. Podobne

aplikacje udostępniono u innych dostawców, takich jak MoneyBookers, Obopay, WebMoney, Spare Change

oraz kilka dla PayPala.

W 2007 Facebook ogłosił, że pracuje nad własną platformą płatności, dzięki której użytkownicy nie będą musieli

stosować metod płatności stron trzecich. Ostatecznie projekt został jednak zamknięty, a zamiast tego, latem

2009, Facebook uruchomił płatności w oparciu o wirtualną walutę. Użytkownicy kupują więc najpierw Kredyty

Facebooka, których następnie mogą używać w płatnościach za wirtualne dobra w Facebooku.

Metody płatności na Twitterze, takie jak Tipjoy i Twippr, to portmonetki elektroniczne, które użytkownicy doła-

dowują przed realizacją płatności. Zarówno Tipjoy jak i Twippr pozwalają na doładowanie przez PayPala.

PayPal otworzył ostatnio swoją platform płatniczą na niezależnych deweloperów poprzez API (patrz sekcja

3.1.1). API pozwala, aby płatności pomiędzy kontami PayPala były rozdzielane i agregowane w wybrany przez

dewelopera sposób, umożliwiając w ten sposób funkcjonowanie szerokiego wachlarza usług płatniczych. Twit-

Pay umożliwia płatności z Twittera i wykorzystuje zarówno platformę Twittera jak i nowe API PayPala. Dzięki tej

usłudze użytkownik może zapłacić jedną transakcją PayPal kilku odbiorcom. Transfer pieniędzy wymaga wpisa-

nia na Twitterze: @recipient twitpay $5.

Pośredniczące usługi płatnicze bankowości internetowej są częścią tego trendu (patrz sekcja 3.4). Umożliwiają

one klientom dostęp do portalu bankowości internetowej do realizacji płatności online.

Rozwój app`sów pokazuje jasno, jak ‘zaszywane’ i zwarstwione są płatności. Podstawą i bazą wszystkich metod

płatności online jest podstawowa infrastruktura płatnicza, która umożliwia uznanie (przesłanie) i obciążenie

(wyciągnięcie płatności) rachunku użytkownika. To są fundamenty transakcji, na których buduje się usługi. Na

takich usługach jak karty kredytowe, buduje się usługi dodatkowe, jak PayPal, na których z kolei można budo-

wać inne usługi itd.

Weźmy na przykład TwitPay. TwitPay używa infrastruktury komunikatów Twittera i infrastruktury płatniczej

PayPala poprzez PayPal API. Jednak PayPal też jest usługą, używającą istniejącej infrastruktury płatniczej.

Transakcja PayPal jest albo transakcją kartą kredytową, albo poleceniem zapłaty z rachunku bankowego, albo

uznanie rachunku PayPal następuje wcześniej ze strony użytkownika. Pod tym mechanizmem są usługi emiten-

ta, agenta rozliczeniowego, przetwarzania i rozliczeń (patrz rozdział 0).

W przypadku takiego układania usług koszty transakcji z reguły zwiększają się, ponieważ wszystkie platformy

mają, w jakiś sposób, udział w zysku.

Duża różnicą pomiędzy pośredniczącymi usługami bankowości elektronicznej i innymi wymienionymi powyżej

jest fakt, że niektóre z wykorzystywanych platform są otwarte na niezależnych deweloperów, a inne nie. Face-

book i Twitter pozwalają trzecim stronom na budowanie aplikacji. PayPal specjalnie uruchomił API, które umoż-

liwia budowę app`sów przy wykorzystaniu PayPala. Banki jednak nie otwierają swoich platform bankowości

elektronicznej i często nie zgadzają się na ich wykorzystywanie przez strony trzecie. Podczas gdy platformy

otwarte zarabiają na ich wykorzystaniu przez strony trzecie (PayPal na przykład zarabia na transakcjach), banki

nie i de facto widzą w tym zwiększone ryzyko oszustw.

Rys.6: Aplikacje na platformach otwartych i zamkniętych

Banki próbują walczyć z tymi usługami pośredniczącymi z różnym sukcesem w różnych krajach. Wiąże się to ze

specyficznymi regulaminami użytkowania, które stosują banki, z rozwiązaniami, które oferują same banki oraz z

architekturą tych rozwiązań.

Banki powinny zdać sobie sprawę z istnienia wyraźnej potrzeby bankowych usług płatności internetowych.

Mogłyby podjąć inicjatywę wspólnego stworzenia własnego rozwiązania płatniczego oferującego klientom

bezpieczne płatności w sieci. Alternatywnie, mogłyby rozważyć otworzenie swoich platform na trzecie strony

i/lub utworzenie systemów o dodatkowej wartości dodanej, generujących zyski z transakcji czy usług dodatko-

wych. Rozwój app`sów jest nadal na wczesnym etapie. W tym obszarze zdarzy się dużo więcej.

3.4 Powstanie płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej

Płatności internetowe bazujące na bankowości elektronicznej są najszybciej rozwijającą się kategorią płatności

online w Europie. Nabywca inicjuje transakcję na stronie internetowej akceptanta, po czym przekierowywany

jest na stronę swojego banku w celu autoryzacji płatności. Akceptant otrzymuje natychmiast potwierdzenie

płatności, po którym pieniądze przychodzą w postaci zwykłego przelewu. największą zaletą tego rozwiązania

dla akceptantów jest eliminacja oszustw, ponieważ to bank- wydawca jest odpowiedzialny za autoryzację

transakcji.

Takie systemy funkcją w trzech modelach:

� Schematy ‘multi-bankowe’

� Schematy ‘mono-bankowe’

� Rozwiązania niezależne od banku, ‘pośredniczące’ lub ‘nakładające się’.

W środowisku wielobankowym akceptant potrzebuje tylko jednego połączenia z którymś z uczestniczących

banków dla dostępu do populacji nabywców. W sytuacji mono-bankowej, akceptant musi mieć połączenie z

każdym z banków. Często ten ciężar łączności biorą na sienie Dostawcy Usług Płatniczych. Niezależne od banku

rozwiązania pośredniczące wykorzystują swój własny interfejs sieciowy, umożliwiając w ten sposób klientom

płatność online poprzez swój własny portal bankowości internetowej. W interfejsie tym klient wpisuje wszyst-

kie loginy i informacje potrzebne do autentykacji płatności. Główną korzyścią dla akceptantów są tu relatywnie

niskie koszty, jak również możliwość akceptowania płatności klientów międzynarodowych. Po stronie klientów

jest jednak kilka kwestii związanych z bezpieczeństwem i odpowiedzialnością.

3.4.1 Czynniki sukcesu internetowych płatności bazujących na bankowości elektronicznej

Poziom sukcesu zależy od kilku zmiennych:

— Płatności gwarantowane. Nabywca nie może odwołać jednostronnie wykonanej juz płatności

(charge back), ponieważ autoryzował ją samodzielnie poprzez bankowość internetową. Dla akceptantów i

banków jest to eliminacja oszustw i kosztownych strat oraz procesów wewnętrznych.

— Model cenowy. W niektórych schematach obowiązuje obciążanie na bazie transakcji, w niektórych

model procentowy. Wraz ze wzrostem wartości średniej transakcji e-commerce bardziej korzystną opcją jest

stała opłata za transakcję. W modelu procentowym jest małe zróżnicowanie cenowe w kartach kredytowych.

Różnice powodzenia tej metody płatności w różnych krajach wynikają w ogromnej mierze z modeli cenowych.

W modelu procentowym akceptanci nie mają zachęt do promowania tej metody alternatywnej.

— Akceptacja środowiska użytkowników. Ludzie lubią trzymać się swoich przyzwyczajeń, również w

zakresie realizacji płatności. Jeżeli płatność przypomina transakcję bankowości internetowej, zmiana przyzwy-

czajenia jest minimalna.

—Poziom zaangażowania i naciski ze strony środowisk akceptantów. W krajach, w których wdrożono

te metody płatności ważną rolę odgrywają w adopcji środowiska akceptantów.

— Zakres współpracy uczestniczących banków. Na niektórych rynkach schematy wdrażane są przez

organizacje międzybankowe, na innych to same banki obierają rolę lidera. Zależy to od szczególnej struktury

rynku. W Niemczech na rynku detalicznych aktywnych jest prawie 2000 banków, a w Holandii tylko 97% rachun-

ków prowadzą zaledwie 4 banki. Niektóre schematy oferowane są przez tylko jeden bank, tak jak w przypadku

Nordea Solo (nordycki) i ING Home`Pay (belgijski). Dla takich metod rozwój rynku będzie powolny, a zasięg

zawsze pozostanie ograniczony.

— Poziom adopcji bankowości internetowej w poszczególnych krajach. Stopień użycia bankowości

internetowej różni się w zależności od kraju, ale ogólnie rzecz biorąc, na każdym rynku obserwowany jest

wzrost.

Tabela 3: Dostęp do bankowości elektronicznej w Europie (Źródło: comScore)

Poza znacznymi różnicami pomiędzy krajami, mocno wierzymy, że metody płatności internetowych bazujące na

bankowości elektronicznej są wartościową propozycją dla akceptantów sieciowych, o ile otaczające warunki

(pricing, marketing, nastawienie rynkowe itd.) są optymalne. Największą wartością dla akceptantów jest elimi-

nacja oszustw i redukcja kosztów. Redukcja kosztów jest bezpośrednią konsekwencją redukcji oszustw oraz

natychmiastowego potwierdzenia płatności, ale swój wkład mają również niskie koszty przetwarzania transak-

cji. Główną korzyścią dla nabywców jest łatwość użycia i zaufanie. Potrzeba jednak na szczeblu europejskim

większej standaryzacji.

Obecnie e-płatności bazujące na bankowości internetowej są usługami głównie lokalnymi, z rozwiązaniami

mono- lub multi- bankowymi ograniczonymi do rynku krajowego. Poprzez ICPNO próbuje się uczynić je intero-

peracyjnymi, a Europejska Rada ds. Płatności próbuje utworzyć dla nich standard europejski. Z drugiej strony

usługi pośredniczące nie ograniczają się do rynku krajowego i mogą w relatywnie łatwy sposób wprowadzać

nowe banki na nowe rynki. Można więc w ten sposób szybko i łatwo oferować usługi płatności transgranicz-

nych.

Środowisko akceptantów może grać kluczową rolę, wyrażając swoje potrzeby w obszarze e-płatności. To, po-

łączone z konkurencją ze strony usług pośredniczących, podnieść może w bankach świadomość, że sektor han-

dlu elektronicznego jest zyskownym interesem. I że sektor ten jest bardzo otwarty na innowacje w obszarze

instrumentów płatniczych i innych rozwiązań, które podnoszą ogólną efektywność operacyjną.

Dziś działają następujące metody multibankowe:

— EPS: Austria (od 2001)

— e-Dankort: Dania (od 2003)

— iDEAL: Holandia (od 2005)

— Bancontact/Mister Cash: Belgia (od 2006)

— Giropay: Niemcy (od 2006)

— BankAxess: Norwegia

— Secure Vault Payments: USA (od 2008)

— Interac Online: Kanada

— eNETS: Singapur

Usługi pośredniczące:

� DIRECTebanking.com (Sofortueberweisung): Niemcy, Austria, Szwajcaria, Holandia, Belgia, Wielka Bry-

tania

� POLi: Australia, Nowa Zelandia, Wielka Brytania

� UseMyBank: Kanada, Wielka Brytania, Chiny, Holandia, Austria, Polska, Niemcy, Szwajcaria, Australia,

Belgia

� Mazooma: USA

� SafteyPay: USA

3.4.2 iDEAL

iDEAL jest jak do tej pory najbardziej udaną metodą płatności bazującej na bankowości internetowej. Urucho-

miony został w październiku 2005 i od tej pory odnotowuje ciągły wzrost. W 2008 liczba transakcji w iDEAL

wzrosła o 87% w porównaniu do poprzedniego roku i wynosiła 25 milionów transakcji na wartość 2.1 mld euro20.

W 2009 roku iDEAL odnotował 63% wzrost liczby transakcji w stosunku do 2008 - do 45 milionów. Całkowita

wartość wyniosła prawie 3.4 mld euro (wzrost o ponad 62%). Średnia wartość transakcji w 2009 to 74.69 euro21.

20 Źródło: Currence 21 Źródło: Currence

Rys.7: Liczba transakcji iDEAL miesięcznie od 2006 Źródło: Currence.

iDEAL jest preferowaną metodą płatności 44% holenderskich nabywców internetowych, akceptowaną przez

88% największych sklepów sieciowych22. Dzięki uczestnictwu Rabobank, ABN AMRO bank, ING, SNS, Fortis, RBS,

ANS bank, Friesland Bank dostęp do niej ma około 97% holenderskich klientów. Około 75% klientów tych ban-

ków używa bankowości internetowej.

Od września- października 2009 klienci Friesland Bank, ASN Bank and SNS Regio Bank mogą korzystać z iDEAL

do płatności za towary i usługi internetowe. Po wejściu w system tych trzech banków, liczba klientów, którzy

mają dostęp do iDEAL przekroczyła 12.5 miliona.

iDEAL zarządzany jest przez organizację Currence, podmiot ustanowiony przez uczestniczące banki to obsługi

produktów płatniczych i dalszego rozwoju metod płatności.

iDEAL jest obecnie wykorzystywany z rachunkami holenderskimi, ale Currence poszukuje sposobów międzyna-

rodowej ekspansji poprzez interoperacyjność w ramach ICPNO oraz standardy w EPC.

3.4.3 Bancontact / Mister Cash

Bancontact / Mister Cash jest belgijskim systemem kart debetowych, umożliwiającym płatności internetowe od

2006. Zarówno Bancontact jak i Mister Cash powstały w 1979 jako dwa różne systemy ustanowione przez koali-

cje banków. W późnych latach 80-tych połączyły się i weszły pod nadzór Banksys, który w 2006 został przejęty

przez Atos Worldline, część Atos Origin.

Posiadacze kart debetowych Bancontact / Mister Cash mogą wykorzystywać swoje karty do płatności interne-

towych w połączeniu z portalem bankowości elektronicznej. W celu dokonania płatności internetowej posia-

dacz musi wprowadzić 16-cyfrowy numer karty i datę ważności. Następnie jest przekierowywany to strony swo-

jego banku, gdzie może autoryzować transakcję w portalu bankowości elektronicznej. Ten ostatni krok wymaga

często czytnika kart lub tokena. Metoda ta akceptowana jest przez 90% banków belgijskich i ma potencjał do-

stępu do 8 milionów belgijskich konsumentów, czyli 80% całkowitej populacji.

22 Źródło: Currence

3.4.4 EPS

EPC to austriackie rozwiązanie multi-bankowe bazujące na bankowości elektronicznej. Zbudowane zostało

przez STUZZA (międzybankową firmę badawczą z obszaru współpracy w zakresie transferów płatniczych),

austriackie banki i rząd.

Jak w innych tego rodzaju metodach płatności, na wyjściu klient wybiera EPC jako metodę płatności i przekie-

rowywany jest na stronę banku, na której loguje się korzystając ze swojego identyfikatora i PINu. Wszystkie

szczegóły transakcji są już wypełnione i użytkowników autoryzuje ją poprzez numer autoryzacji transakcji (TAN).

Pod koniec 2008 ponad 650 sklepów internetowych i wiele instytucji sektora publicznego miało EPC w swojej

ofercie. W 2006 zrealizowano w EPC 960,000 transakcji, które w 2008 osiągnęły poziom 1.58 mln na wartość 80

mln euro23. W 2007 1 mln transakcji wygenerowała ogólną wartość 60 mln euro. Dla obydwu lat zatem wzrost

jest 25%. Duża jego część jest generowana podatki, ponieważ austriacka administracja podatkowa akceptuje tę

formę płatności.

3.4.5 Giropay

Giropay został wprowadzony w Niemczech w lutym 2006 przez Postbank, Sparkasse-Finanzgruppe i dostaw-

ców usług centralnych IT grupy bankowej Volksbanken Raiffeisenbanken. W 2008 wolumen transakcji Giropay

wzrósł do 3.2 mln transakcji. 1.4 mln osób stosowało Giropay w zakupach internetowych, a dzięki oferowaniu

Giropay przez 1500 banków 17 milionów klientów miało do niego dostęp. W 2009 liczba transakcji wzrosła do

4.6 mln, a wartość całkowita skoczyła ze 185 mln (2008) do 289.5 miliona (2009). Liczba transakcji wzrosła więc

o 40% a wartość o 56% w 2009 roku. Giropay pokazuje, że w ciągu zaledwie 4 lat od uruchomienia, można zostać

jednym z wielkich dostawców płatności internetowych.

Giropay jest częścią ICPNO, organizacji, która koncentruje się na zbudowaniu międzynarodowej interoperacyj-

ności.

3.4.6 BankAxess

W Norwegii klienci chcący płacić online przy użyciu swojego rachunku bankowego mają do dyspozycji multi-

bankowe rozwiązanie BankAxess. BankAxess wykorzystuje BankID, metodę autentykacji opracowaną przez

Bank Norweski do użytku internetowego.

Od 2009 BankID wykorzystywać można również w telefonach komórkowych, otwierając w ten sposób komórki

na płatności BankAxess. Koszt transakcji internetowej wynosi około 0.50 euro. Płatności bazujące na bankowo-

ści internetowej stanowią około 18% wszystkich płatności internetowych, podczas gdy karty debetowe i kredy-

towe to około 61%.

3.4.7 e-Dankort

W Danii funkcjonuje system e-Dankort, który wprowadzony został przez PBS, duńskiego dostawcę rozwiązań

płatności elektronicznych. Posiadając 3% udział w rynku, nie jest zbyt pomyślnym projektem. E-Dankort musi

konkurować z duńskim systemem kart debetowych Dankort, które to również funkcjonować mogą online i

stanowią przeważającą większość w obszarze transakcji internetowych.

23 Żródło: Raiffeisenbank Austria and e-force.at, 2008

3.4.8 Faster Payments Service

Vocalink pracuje obecnie nad rozwiązaniem płatności bazujących na bankowości internetowej dla brytyjskich

posiadaczy kont. Używa Faster Payments Service (FPS), usługi wprowadzonej w maju 2008 do realizacji płatno-

ści prawie w czasie rzeczywistym. Przy checkoucie klient jest przekierowywany do na stronę bankowości elek-

tronicznej swojego banku. Tam znajduje już wypełniony formularz i musi jedynie autoryzować płatność. Usługa

ta będzie dostosowana do ogólnego użytku, hostowana i zarządzania przez Vocalink.

3.4.9 Secure Vault Payments

Secure Vault Payments zostały wprowadzone przez NACHA w Stanach Zjednoczonych w maju 2008. NACHA to

amerykańska asocjacja płatności elektronicznych, która nadzoruje sieć zautomatyzowanych izb rozliczeniowych

i wiąże 19 regionalnych asocjacji płatniczych oraz 12.000 instytucji finansowych w USA.

Secure Vault Payments pozwalają na płatność internetową bezpośrednio z portal bankowości online bez żadnej

opłaty. Biorąc pod uwagę szacunkową liczbę 61 milionów użytkowników bankowości internetowej w Stanach,

usługa ta ma ogromny potencjał, chociaż dotychczasowy rozwój był raczej powolny24. Jeżeli okaże się sukce-

sem, może odbierać znaczną część rynku kartom kredytowym i innym metodom płatności, wpływając w ten

sposób istotnie na cały rynek e-płatności i e-handlu.

3.4.10 Interac Online

Interac Online jest kanadyjską usługą multibankową, uruchomioną w 2005 roku. Jest własnością Asocjacji Inte-

rac, której członkami są banki, a jej funkcjonowanie zapewnia bankowa firma Acxsys Corporation. Asocjacja

Interac jest również właścicielem kanadyjskiej sieci kart debetowych Interac Direct Payments.

Interac Online dostępny jest w 4 z 5 największych banków kanadyjskich- RBC Royal Bank, BMO Bank of Montre-

al, Scotiabank i TD Canada Trust- czyli potencjalnie dla 9.5 miliona Kanadyjczyków (ok. 30% populacji). Usługę tę

oferuje ponad 300 akceptantów, włączając niektórych wielkich detalistów, organizacje rządowe i uniwersytety.

3.4.11 eNETS

eNETS jest multibankową usługą płatniczą w Singapurze. eNETS jest dostawcą usług płatniczych, będącym

własnością NETS, bankowego dostawcy usług dla płatności kartowych w punktach sprzedaży. W przeciwień-

stwie do większości innych metod bazujących na bankowości elektronicznej, eNETS nie inicjuje polecenia prze-

lewu, które przesuwa środki do akceptanta, ale inicjuje polecenie zapłaty, autoryzujące akceptanta do ściągnię-

cia środków z rachunku klienta. Jako autoryzacja występuje login do portalu bankowości elektronicznej. Z

eNETS korzystać mogą posiadacze rachunków w DBS/POSB, UOB i Citibank, czyli ponad 90% populacji Singapu-

ru.

3.4.12 Directebanking

Directebanking jest niemiecką usługą pośredniczącą. Zostało opracowane przez niezależną od banków firmę

Payment Network, która została założona w 2006. W kraju nazywana jest po niemiecku: Sofortueberweisung

(‘Bezpośredni Transfer Bankowy’), a na płaszczyźnie międzynarodowej funkcjonuje jako Directebanking. Direc-

tebanking jest dostępna w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Belgii, Holandii i Wielkiej Brytanii.

24 2007 Online Banking and Bill Payment: Trends, Forecast, and Strategies for Reinvigorating Growth and Adoption’ Javelin Strategy and Research

Klient wybiera Directebanking przy checkoucie i zostaje przekierowany do portalu Directebanking. I to tam, a

nie w portalu bankowości elektronicznej, musi wpisać kod banku, numer rachunku i zatwierdzić transakcję.

Jednak fakt, że te informacje są ujawniane stronie trzeciej może odstraszać niektórych klientów.

W styczniu 2009 wprowadzono tę usługę w Holandii. Kilku dostawców i akceptantów zaczęło jej używać, ale

głównie dla klientów międzynarodowych. Banki holenderskie nie były zadowolone z jej wprowadzenia. W listo-

padzie 2009 Holenderska Asocjacja Bankowa opublikowała informację prasową, w której ostrzegała konsu-

mentów przed tak zwanymi usługami ‘nakładkowymi’ narażonymi na ryzyko oszustw. I chociaż Directebanking

nie zostało wymienione z nazwy, było to wyraźnie działanie wycelowane w nowego gracza. Akceptanci sieciowi

nie byli zgodni w tym temacie. Niektórzy obawiali się przestępstw i negatywnych konsekwencji, które mogą

dotknąć cały sektor handlu elektronicznego, inni natomiast chętnie powitali konkurencję na rynku płatności.

Wydaje się, że z powodu opozycji banków i silnej konkurencji ze strony bardzo popularnego iDEAL, Directeban-

king nie odniesie sukcesu na rynku holenderskim.

Na innych rynkach jednak Directebanking powiodło się lepiej. Holenderskie linie lotnicze KLM ogłosiły ostatnio,

że zastępują Giropay przez Directebanking dla płatności w Niemczech. Dziś przetwarza około 25,000 transakcji

dziennie. Dostępna jest także w Niemczech, Austrii, Szwajcarii, Holandii, Belgii i Wielkiej Brytanii. W Austrii

dziennie realizowanych jest 1200 transakcji, a dostęp mają klienci 95% banków w kraju25.

3.4.13 POLi

POLi to australijska usługa pośrednicząca, będąca własnością Centricom. Dostępna jest obecnie w Australii,

Nowej Zelandii i Wielkiej Brytanii. POLi działa z dedykowaną przeglądarką, którą użytkownicy muszą najpierw

ściągnąć. W sklepie internetowym klient zostaje przekierowany do swojego portalu bankowości elektronicznej.

Po zalogowaniu POLi uzupełnia dane transakcji. Klient może wtedy zakończyć transakcję i powrócić do sklepu

sieciowego. POLi odniosła sukces w Nowej Zelandii, gdzie została wdrożona przez niektóre organizacje rządo-

we, ale planowana ekspansja na Europę kontynentalną jeszcze się nie zmaterializowała.

3.4.14 PayEx

Duńska firma e-płatności PayEX zbudowała usługę pośredniczącą, która agreguje główne metody płatności

bazujące na bankowości elektronicznej w krajach nordyckich. Dzięki PayEx Direct bank akceptanci mogą przyj-

mować płatności internetowe z rachunków Norwegów, Duńczyków, Szwedów i Finów przy użyciu tylko jedne-

go połączenia. Oznacza to jedno połączenie na cały rynek nordycki, ale również umożliwienie płatności trans-

granicznych. Jest idealnym przykładem siły usług pośredniczących.

3.4.15 Glue Pay

GluePay to dzieło Glue Finance AB, dostawcy usług płatniczych ze Szwecji. Glue Pay jest systemem automa-

tycznych natychmiastowych transferów bankowych, który pozwala akceptantom przesyłać pieniądze na ra-

chunki bankowe klientów i otrzymywać depozyty bankowe od klientów. Poprzez zdeponowanie pieniędzy w

Glue Finance AB, która ma rachunki w największych bankach, akceptanci Glue Pay otrzymują w tych bankach

wirtualne rachunki, czyli unikalne numery rachunków w systemie Glue Pay, używane do segregowania środków.

25 Payment Network, January 2009

Od strony akceptantów, wypłaty dla gracza dokonywane są z wirtualnego konta w banku, w którym gracz po-

siada rachunek. Akceptanci mogą doładowywać swoje konta Glue Pay normalnym przelewem bankowym. Płat-

ności od gracza do akceptanta dokonywane są poprzez transfery międzybankowe. Automatycznie generowany

unikalny numer ID identyfikuje płatność i jest wysyłany do akceptanta.

Usługę tą wprowadzono w niektórych bankach Szwecji, Finlandii, Danii, Norwegii, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii,

Polski, Niemiec, Estonii, Litwy, Łotwy i Turcji.

3.4.16 Rozwiązania międzynarodowe

Rozwój metod e-płatności bazujących na bankowości elektronicznej, jako poważnej alternatywy kart, postępuje

w sposób stabilny. Jednak rozwiązania mono- i multibankowe nadal mają jedynie zasięg krajowy. Aby osiągnąć

wymiar międzynarodowy, wypróbowuje się 3 podejścia.

Kilku graczy podjęło inicjatywy utworzenia interoperacyjności, w postaci np. utworzenia International Council

of Payment Network Operators (ICPNO- Międzynarodowa Rada Operatorów Sieci Płatności). Intencją jest po-

zostawienie schematów krajowych, ale uczynienie ich kompatybilnymi z zagranicznymi. ICPNO została ustano-

wiona w 2008 r. do określania standardów i zasad interoperacyjności krajowych systemów płatności. W inicja-

tywie tej uczestniczą iDEAL (Holandia), Giropay (Niemcy), Vocalink (UK), NACHA (USA) i Interac (Kanada). The

ICPNO współpracuje również z European Payment Council (EPC- Europejska Rada ds. Płatności). Planowana

interoperacyjność pomiędzy iDEAL i giropay pojawić się ma w 2010.

Alternatywą współpracy międzynarodowej jest ekspansja krajowych metod płatności za granicę. W 2009 iDEAL

zaproponowano EPC, która pracuje nad harmonizacją płatności w Europie w ramach SEPA. Zasugerowano, że

może on stać się nowym standardem, na którym budować się będzie paneuropejskie płatności elektroniczne.

EPC nie przyjęła jednak tej propozycji.

Trzecią opcją są rozwiązania pośredniczące, jak Payment Network z Niemiec, oferująca swoją usługę Directe-

banking.com w kilku krajach europejskich. Plan okazał się nieco zbyt optymistyczny, ale na pewno ma ona po-

tencjał. Dodanie kolejnego banku w kolejnym kraju jest na pewno mniej problematyczne dla tego rodzaju roz-

wiązań, niż dla usług multibankowych, a więc umożliwia szybką ekspansję międzynarodową. Innym przykładem

jest PayEX, który wprowadził rozwiązanie agregujące dla rynku nordyckiego, czy kanadyjska firma UseMyBank,

która dzięki użyciu różnych metod, łączy różne istniejące metody płatności, dając im zasięg międzynarodowy.

Interoperacyjność i rozwiązania pośredniczące mogą być dobre dla rynków, gdzie istnieją już metody płatności

internetowych bazujących na bankowości elektronicznej. Na nowszych rynkach jednak powinno się dążyć do

utworzenia nowego międzynarodowego standardu, w oparciu o który zbudowałoby dużą usługę sieciową.

Wykorzystanie iDEAL jako standardu nie musi być w cale złym pomysłem.

3.5 Chiny i świat

Chiński sektor płatności internetowych ma cechy znacznie odróżniające od innych krajów, jako że najbardziej

preferowaną metodą płatności internetowej jest przekaz (transfer obciążeniowy), pobranie (polecenie przele-

wu) i pobranie z potwierdzeniem (transfer obciążeniowy)26.

26 Koncept Analytics

Chiny są ogromnym rynkiem, którego rozwój stanowi prawdziwe wyzwanie dla globalnego handlu elektronicz-

nego.

W 2009 chiński rynek płatności internetowych nie został dotknięty przez kryzys finansowy i odnotował szybki

wzrost w zakresie zarówno liczby użytkowników, jak również skali rynku. Liczba użytkowników wzrosła z 52

milionów w 2008 do 90 milionów w 2009, a rynek płatności elektronicznych z 20.65 mld euro (210 mld CNY) w

roku 2008 do 42.8 mld euro (430 mld CNY) w 200927.

Największą metodą płatności internetowych w Chinach jest Alipay, będąca częścią Alibaba Group, założonej w

1999, która jest również właścicielem platformy e-commenrce. Alipay jest usługą escrow, która pozwala klien-

tom na płacenie w internecie kartą kredytową lub bankowością elektroniczną. Alipay zatrzymuje płatność do

momentu dostawy towarów i wtedy dopiero transferuje środki do akceptanta. Jako że konkurencja cały czas

wzrasta, Alipay rozpoczyna ekspansję i rzuca wyzwanie PayPalowi ujawniając swoje plany przekroczenia warto-

ści transakcji głównej dywizji eBaya w ciągu dwóch lat.

Alipay osiągnął już kamień milowy w postaci 270 milionów użytkowników w końcówce roku 2009 (w lipcu 2009

było ich jeszcze 200 milionów) i zaczął ekspansję na resztę Chin, ale również wejście na rynki USA i Europy. Ma-

ło prawdopodobnym jest, aby w krótkim terminie wpłynął znacznie na rynki europejskie, ale biorąc pod uwagę

rozwój bazy w Chinach, ruchy w Stanach i w Europie pozostawić mogą potężny ślad.

Rys.8: Rynek płatności internetowych w Chinach. Źródło: ResearchInChina.

3.6 Wybór innowacyjnych produktów płatniczych

Na rynku płatności internetowych jest wiele miejsca na innowacje. Z nieustannie zmieniającymi się okoliczno-

ściami budować można nowe modele biznesowe czy usługi transakcyjne, które mają potencjał zmiany całego

rynku. Omawiamy tu kilka z nich, godnych największej uwagi.

3.6.1 RevolutionCard: nowa forma płatności kartowych

27 China Online Payment Industry Report, 2009 released by ResearchInChina

RevolutionCard oferuje karty do użytku online i offline, które są tańsze i bardziej bezpieczne. W 2009 Revolu-

tionCard została przejęta przez organizację kart kredytowych American Express za 300 milionów dolarów.

RevolutionCard to karta kredytowa z PINem, na której nie drukuje się numeru karty czy danych posiadacza. To

redukuje ryzyko oszustwa po kradzieży czy zagubieniu karty. 4-cyfrowy PIN może być używany w zakupach

internetowych, gdzie wpisuje się go w pole CVC/CVV. Dodatkowym zabezpieczeniem jest możliwość generowa-

nia przez posiadaczy jednorazowych PINów do użytku online, tak, żeby nie musieli wpisywać swojego główne-

go PINu. W ten sposób skradzione lub przechwycone informacje stają się bezużyteczne dla przestępców.

Podstawową korzyścią dla akceptantów są niższe koszty. Opłata dla akceptanta wynosi 0.5% wartości transakcji,

czyli dużo mniej niż opłata za kartę kredytową.

RevolutionCard oferuje także RevolutionMoney, portmonetkę elektroniczną, w ramach której możliwe jest

wysyłanie i otrzymywanie pieniędzy. Po subskrypcji do wymiany pieniędzy posiadacz konta wskazuje rachunek

do połączenia z rachunkiem MoneyExchange. Transfery pomiędzy użytkownikami MoneyExchange są bezpłat-

ne.

Przejęcie przez American Express potwierdza wartość firmy. RevolutionCard pozostanie prawdopodobnie dru-

gą marką kartową oferowaną w portfolio American Express. Ponadto przypuszczać można, że będzie również

wykorzystywana do innowacji. Ze wsparciem jednego z wielkiej trójki kartowej, RevolutionCard może osiągnąć

znaczny sukces.

3.6.2 e-Carte Bleue: fikcyjny numer karty kredytowej

e-Carte Bleue uruchomiona we Francji w 2002 roku jest kartą kredytową skonstruowaną specjalnie do użytku

internetowego, która bazuje na krajowym systemie kartowym Carte Bleue. Dzięki aplikacji do pobrania, e-Carte

Bleue generuje jednorazowe fikcyjne numery karty kredytowej, które opierają się na numerze prawdziwym.

Taki fikcyjny numer przesyłany jest do akceptanta sieciowego, a więc nie dociera do niego żadna prawdziwa

informacja. Karta oferowana jest przez banki takie jak Credit Lyonnais, Societe Generale i Credit Agricole.

Zaletami dla sklepów internetowych są bezpieczne transakcje i eliminacja powodu zwrotu środków w postaci

‘to nie byłem ja’. To redukuje ryzyko i pomaga podwyższać poziom udanych transakcji. Chociaż po stronie użyt-

kownika jest więcej procedur do wykonania w procesie płatności, ale e-Carte Bleue łagodzi jednocześnie obawy

o bezpieczeństwo.

Pomimo swojej innowacyjności e-Carte Bleue nie osiągnęła wielkiego sukcesu. Według danych do czerwca 2009

skorzystało z niej tylko 750,000 z 23.5 miliona francuskich użytkowników Internetu.

3.6.3 TrialPay i marketing transakcyjny

Amerykańska firma TrialPay, powstała w 2007 r., jest pionierem w tzw. Marketingu transakcyjnym. Założyciele

firmy zauważyli, że ludzie nie są przygotowani do płacenia za niektóre towary internetowe, jak oprogramowa-

nie czy subskrypcje, ale mogą płacić za inne dobra, często materialne. TrialPay oferuje klientowi pierwszy towar

za darmo, jeżeli nabędą drugi towar u innego sprzedawcy.

Przy checkoucie u pierwszego sprzedawcy klient wybiera TrialPay z dostępnych opcji płatności. Jednocześnie

oferuje mu się szereg innych towarów od innych sprzedawców, spośród których wybrać może jednego. Po

zakończeniu tego drugiego zakupu klient otrzymuje maila z informacjami o tym, jak przyjąć pierwszy wybrany

produkt, teraz już bezpłatny. Dla przykładu klient może otrzymać za darmo program WinZip jeżeli wyda 50 USD

na ubrania w Gap.com.

Wydaje się to obopólną korzyścią. Klient otrzymuje produkt za darmo. Pierwotny sprzedawca, w naszym przy-

kładzie WinZip, dokonuje sprzedaży, której inaczej mógłby nie zrealizować. A Gap.com zyskuje nowego klienta.

To drugi akceptant kompensuje oryginalnemu sprzedawcy bezpłatną sprzedaż pierwszego produktu.

Drugi akceptant jest zaangażowany w reklamowanie; sponsoruje bezpłatne produkty, aby nabyć nowych klien-

tów. Nowego klienta pozyskuje się poprzez transakcję finansową, stąd ‘marketing transakcyjny’. Marketing w

momencie zakupu jest powszechną techniką zwiększania sprzedaży od batoników przy kasie w supermarkecie

do produktów powiązanych oferowanych przy checkoucie w Amazon. Ale teraz akwizycja sponsorowanego

produktu bezpłatnego jest połączona z rzeczywistą sprzedażą innego produktu u innego sprzedawcy, a przez

to natychmiastowo przekształca konsumenta w nowego klienta. Wskaźnik przekształcenia wynosi w tym wy-

padku 100%.

TrialPay odnotowuje imponujący wzrost. W ciągu trzech lat od założenia ma już 40 milionów zarejestrowanych

użytkowników (15 milionów w zeszłym roku) i 7,500 sklepów internetowych, które go oferują. Chociaż projekt

jest innowacyjny, wymaga pewnych specyficznych okoliczności, aby się udał. Zarówno akceptant pierwszy jak i

drugi muszą być specjalnego rodzaju, czyli pierwszy musi mieć produkt, który klient chce, ale nie jest chętny do

zapłaty za niego, a drugi musi mieć markę, na którą jest duże zapotrzebowanie. Co więcej, ponieważ klient jest

przenoszony od jednego sklepu do drugiego, akceptanci są stowarzyszeni i ich marki nie mogą być nie do po-

godzenia. Koncepcja jest innowacyjna, ale czy zdobędzie sukces komercyjny, zobaczymy.

3.6.4 BillMeLater: kredyt za transakcję

W październiku 2008 eBay, właściel głównego rynku internetowego eBay oraz Skype`a i PayPala, przejął za 945

milionów dolarów firmę BillMeLater. W ten sposób wykupił jednego z konkurentów PayPala i nową metodę

płatności.

W BillMeLater amerykańscy konsumenci mogą uzyskać kredyt na ich zakupy internetowe na bazie transakcji, w

przeciwieństwie do odgórnego limitu kredytowego w kartach kredytowych. Przez szacowanie kredytu konsu-

menta na transakcję BillMeLater zapobiega nadmiernemu kredytowaniu i chroni się przed brakiem płatności.

Klient nie płaci odsetek przez pierwsze 90 dni, jeżeli spłaci w tym terminie obciążenie.

Dla konsumenta BillMeLater jest stosunkowo prosty. Nie ma potrzeby rejestrowania się czy tworzenia konta.

Wszystko, co musi zrobić, to wprowadzić datę urodzenia i ostatnie 4 cyfry numeru ubezpieczenia społecznego

przy checkoucie a BillMeLater determinuje zdolność kredytową w trzy sekundy.

BillMeLater prezentuje to jako dodatkowy element bezpieczeństwa, tłumacząc, że brak tu informacji o rachun-

ku, którą można ukraść. Jednak nazwa użytkownika i hasło mogą być zmieniane, podczas gdy data urodzenia i

numer ubezpieczenia społecznego są stałe. Co więcej, jest to jedyny czynnik zabezpieczenia, coś, co znasz i nie

ma żadnych innych środków zwiększających bezpieczeństwo. Wydaje się, że założeniem jest, że numer ubez-

pieczenia znany jest tylko jego posiadaczowi, podczas gdy w rzeczywistości dostęp do tych numerów i dat uro-

dzenia ma wiele organizacji.

Kiedy eBay kupił BillMeLater 4 miliony osób już używało tej metody płatności. W 2009 roku 1,000 sklepów in-

ternetowych oferowało tę usługę, a w październiku 2009 eBay uruchomił BillMeLater pilotażowo na swojej

platformie. BillMeLater to innowacyjny produkt, który najprawdopodobniej stanie się popularną metodą płat-

ności internetowych.

3.6.5 Kachingle: ‘crowdfunding’ dla treści internetowych

Uruchomiony w 2009 Kachingle oferuje ‘przesunięcie paradygmatu’ w płatnościach internetowych wynagra-

dzając wydawców internetowych w zgodnie z częstotliwością czytania ich treści przez użytkowników28.

Sposób działania Kachingle jest następujący. Klient ustanawia stałą kwotę miesięczną, którą chce wydać na

treści internetowe, np. 5 euro. Ta kwota dzielona jest pomiędzy wszystkie strony internetowe (połączone z

Kachingle) według częstotliwości wizyt klienta. Jeżeli jedną stronę odwiedza 9 razy, a inne tylko 1 raz, ta pierw-

sza otrzyma 4.50 Euro, a inne 0.50 Euro. ‘Tłum’ odwiedzających finansuje zatem wydawców internetowych.

Kachingle obciąża transakcję 20% opłatą. Jest to interesująca i innowacyjna metoda płatności internetowych,

ale wątpliwym jest, czy uda jej się osiągnąć sukces komercyjny na dużą skalę. Po pierwsze- deklaracja miesięcz-

nej kwoty jest całkowicie dobrowolna, po drugie- użytkownik może wybrać stronę, na którą będzie wchodził i

dla której zarabiał . To upodabnia schemat do stron charytatywnych i wywołuje uczucia ‘wolontariatu, altru-

izmu i bycia dobrym obywatelem’29. Wydawcy muszą więc walczyć o atencję użytkowników. W rezultacie, nie

ma pewności zysku długoterminowego, a co za tym idzie- możliwości rozwoju biznesu. Nie jest to więc metoda

interesująca dla wydawców komercyjnych.

3.7 Ciągły rozwój w obszarze kart przedpłaconych

Wykorzystanie kart przedpłaconych w płatnościach internetowych w roku 2009 wywoływało duże zaintereso-

wanie. W środowisku online karty przedpłacone wykorzystywane są przede wszystkim przez ‘cyfrowo-

wrażliwych’ i ‘cyfrowo-wykluczonych’. Cyfrowo-wrażliwi mają dostęp do innych metod płatności internetowych,

takich jak karty kredytowe, ale obawiają się oszustw i martwią o swoją prywatność, dlatego wybierają karty

przedpłacone. Osoby wyłączone cyfrowo nie mogą płacić w Internecie innymi środkami. Nie koniecznie muszą

to być osoby nieubankowione, mogą posiadać rachunki bankowe i karty, których nie można używać w Interne-

cie. Ta grupa jest szczególnie duża w Europie Wschodniej i krajach rozwijających się30.

Na rynku pojawia się coraz więcej kart przedpłaconych dedykowanych osobom młodym. Przykładem jest Ulti-

mate Game Card, Wallie-card i duńska Getitcard. W niektórych krajach takich jak Wielka Brytania czy Stany Zjed-

noczone istnieje wyraźnie rozdzielenie pomiędzy kartami tylko dla dorosłych i kartami dla wszystkich. W celu

identyfikacji kategorii stosuje się odmienne numerowanie lub sufiksy. Kartami wydawanymi niezależnie od wie-

ku nie można płacić za towary i usługi przeznaczone dla dorosłych.

Trzy główne rynki kart przedpłaconych to hazard internetowy, telefonia internetowa (VoIP) i gry internetowe. Z

reguły karty przedpłacone kupowane są w fizycznych sklepach i mają formę kart internetowych lub paragonów

28 The Online Paypers, Volume 2, issue 23, ‘Exclusive interview with Kachingle, a voluntary-pay solution for content monetisation’. 29 Idem, Paul Romer quoted by Yves Huin of Kachingle. 30 The Paypers, ‘Exclusive interview with Ukash's CEO Mark Chirnside’, 14 September 2009.

kasowych z kodem numerycznym. Karty przedpłacone są dostępne także w sprzedaży w przez Internet, a w

niektórych krajach, np. w Hiszpanii, można je kupić w bankomacie.

Ważnymi kartami przedpłaconymi są Ukash i PaySafeCard, dostępne w większości krajów europejskich, a także

TicketSurf w sprzedaży w wielu krajach francuskojęzycznych w Europie i Afryce.

3.8 Płatności rozszerzone- elektroniczne fakturowanie i płatności

Infrastruktura płatnicza SEPA stanowi podstawę dla nowych zharmonizowanych usług takich jak płatności in-

ternetowe czy e-fakturowanie. Szczególnie europejscy politycy mają ogromne oczekiwania odnośnie korzyści

społecznych głębszej penetracji płatności internetowych i e-fakturowania w najbliższych latach (często przywo-

łuje się szacunki oszczędności rzędu 243 mld euro). W związku z tym nawołują do wysiłków ‘ponad SEPA’, któ-

rych efektem mają być nowe wystandaryzowane usługi bazujące na infrastrukturze SEPA.

Rys.9: Płatności są tylko jednym z elementów procesów biznesowych

Elektroniczne fakturowanie jest skierowane głównie na zwiększanie efektywności poprzez dematerializację

faktur papierowych. Nie jest instrumentem szczególnym dla handlu elektronicznego, chociaż sektor e-

commerce jest liderem w obszarze dematerializacji i efektywności. Według opublikowanego w 2009 raportu

Grupy Eksperckiej ds. E-fakturowania Komisji Europejskiej, elektroniczne przetwarzanie samych faktur B2B daje

rocznie oszczędności rzędu 200 mld euro.

W 2009 roku zaobserwować można było znaczne postępy e-fakturowania, zarówno w znaczeniu globalnej skali

wdrożeń, jak również zmian regulacyjnych i w obszarze trans granicznym31. Jest ono postrzegane jako źródło

zwiększania produktywności sektorów B2B i B2C.

31 E-invoicing Papers, volume 2, issue 25

E-fakturowanie jest przykładem jak sprawić, aby technologia pracowała na środowisko, poprzez redukcję emisji

CO2 i obniżanie konsumpcji papieru, ale także stanowi ważny element finansowego łańcucha dostaw, łącząc

wewnętrzne procesy przedsiębiorstwa z systemami płatności i stymulując cyfryzację dokumentów w łańcu-

chach dostaw i procesach zamówień, obniżając jednocześnie ryzyko oszustw podatkowych.

Nowym obszarem tworzenia wartościowych propozycji jest dla dostawców w szczególności połączenie e-

fakturowania z płatnościami. Atutem rozwiązań, które oferują dalszą automatyzację i ulepszoną rekoncyliację,

zarówno po stronie wierzytelności jak i zobowiązań, jest fakt, że firmy pozostają pod presją optymalizacji kosz-

tów i kwestii politycznych i będą musiały podjąć wkrótce stosowne działania w obu tych sferach.

3.9 Przestępstwa

Przestępstwa i ich postrzeganie są i pozostaną ważną kwestią w płatnościach internetowych. I chociaż więk-

szość transakcji internetowych przeprowadzona jest właściwie, naświetlone przez media przypadki, w których

pojawiają się miliony numerów kart lub miliardy euro, martwią zarówno klientów jak i akceptantów. Prawdzi-

wym kosztem przestępstw jest tu wartość utraconych pieniędzy, wartość środków przeznaczonych na zapo-

bieganie oszustwom, a także utrata zaufania do kanału internetowego.

W porównaniu z rokiem 2008, w 2009 odnotowano mniej dużych przypadków oszustw internetowych. Więk-

szość przypadków to nadal raczej mało skomplikowane metody, takie jak szybko wybierane kombinacje nume-

rów kart i podmiotów do momentu odnalezienia pasujących, lub zaprzeczanie odbioru towarów przez klienta i

żądanie zwrotu zapłaty.

Jednak w następnym roku spodziewać się można wzrostu liczby oszustw kartowych w Internecie, paradoksal-

nie w związku ze zwiększonym bezpieczeństwem w punktach sprzedaży. W Wielkiej Brytanii zastąpienie kart z

paskiem magnetycznym standardem EMV z chipem i PINem doprowadziło do stopniowego spadku prze-

stępstw kartowych offline. Jednocześnie jednak stopniowo zwiększała się liczba kartowych oszustw w Interne-

cie. W związku z wdrożeniami EMV w całej Europie (w Holandii wdrożenie EMV wynika m.in. z dużej ilości

oszustw w bankomatach), oszuści mogą przerzucić swoją uwagę na transakcje ‘card-not-present’.

Konsumentom z reguły zwraca się pieniądze po nieuprawnionym użyciu ich karty, a koszty ponosi sektor jako

całość, co odczuwają akceptanci w postaci wyższych opłat.

Ciągłość oszustw internetowych kartami płatniczymi pokazuje potrzebę bezpiecznych metod płatności interne-

towych dedykowanych relacjom w sieci.

Ponadto akceptanci chcą wiedzieć, z kim wchodzą w relacje. Inwestują zasoby w śledzenie schematów zaku-

powych klientów i wysyłają zapytania do zewnętrznych baz danych w celu określenia tożsamości klienta.

Pokazuje to potrzebę rozwiązania dla e-tożsamości, takiego jak BankID w Norwegii czy estońska karta e-

tożsamości, przez które klient może udowodnić, że jest tym, za kogo się podaje32.

32 Innopay opublikował kilka prac natemat e-tożsamości. Do pobrania z: www.innopay.com

3.9.1 Wykrywanie i przeciwdziałanie oszustwom

Oszustwa mają różną formę, ale z reguły wiążą się z płatnością i dostawą:

� Nabywca odwołuje transakcję po tym, jak otrzyma towar lub usługę. Możliwe jest to tylko w przypadku

płatności z funkcją ‘chargeback’, takich jak karty kredytowe.

� Nabywca kupuje towary lub usługi ‘skradzionymi’ danymi uwierzytelniającymi płatność.

Akceptanci muszą analizować ryzyko związane z płatnościami. Jak zobaczymy w rozdziale 6, ryzyko to deter-

minują 4 czynniki: czas, lokalizacja, produkt i relacja.

Przestępstwa wiążą się często z wykorzystaniem kart kredytowych. Wynika to z faktu, że nie zostały one po

prostu zaprojektowane do użytku w Internecie. Numer karty kredytowej zawiera wszystkie ważne informacje

(tożsamość i numer rachunku). Karta kredytowa jest tak narażona na ryzyko oszustwa, ponieważ w przetwa-

rzaniu tych cennych numerów bierze udział wiele stron.

Pomimo wielu dodawanych elementów zabezpieczeń, oszustwa te występują nieustannie. Wielu z nich zapo-

biec może dobre połączenie pomiędzy metodą płatności i dostawy. Dla przykładu, w pierwszej transakcji z no-

wym i nieznanym klientem użyć można metody płatności gwarantowanej (np. transferu bankowego). Mniej

gwarantowanych metod (np. polecenia zapłaty) można używać już po ustanowieniu relacji z klientem. Z bizne-

sowego punktu widzenia rozumowanie może być jednak odwrotne: dajmy nowym klientom najłatwiejsze spo-

soby płatności i przyjmijmy ryzyko. Oznacza to, że akceptant musi cały czas bilansować ryzyko z kosztami i ła-

twością użycia. Przestępstw można jednak uniknąć poprzez stosowanie metod gwarantowanych w połączeniu

z przedpłatą.

Rys.10: Rozwój przestępstw w e-commerce. Źródło: CyberSource.

3.9.1.1 Kroki procesu wykrywania i zapobiegania oszustwom

Zapobieganie oszustwom oszczędza pieniądze, ale także kosztuje. To koszty nie tylko związane z konkretnymi

metodami, ale także z fałszywymi odrzuceniami transakcji poprawnych. Poza mechanizmami automatycznymi,

zapobieganie może obejmować również manualne przetwarzanie transakcji, gdzie ryzyko jest znaczne.

Wykrywanie i zapobieganie oszustwom może mieć miejsce tylko wówczas, gdy akceptant wie ‘coś’ o kliencie.

Im więcej wie, tym lepiej może oszacować ryzyko akceptacji konkretnej transakcji. W środowisku sieciowym

akceptant wie bardzo mało o (nowych) klientach i musi pracować z tak ograniczonymi informacjami.

Rozróżniamy dwa podejścia, które mogą się również łączyć:

� Monitoring i zapobieganie oszustwom u akceptanta. W tej sytuacji akceptant buduje swoje własne ba-

zy nieuczciwych klientów, np. w oparciu o numer karty kredytowej, nazwisko czy adres. Utrzymuje

swoje własne czarne listy.

� Wykorzystanie zasobów zewnętrznych dla zapobiegania oszustwom. Akceptant używa baz zewnętrz-

nych do walidacji poszczególnych informacji, które otrzymuje od klientów. Może to być numer karty

kredytowej, adres czy status kredytowy. Używa czarnych list z zasobów zewnętrznych.

W praktyce te podejścia często się łączy. Różni się również poziom automatyzacji.

3.9.1.2 Analizy zewnętrzne

Zautomatyzowane narzędzia wykrywania podstawowych przestępstw cały czas się rozwijają. Oferują je akcep-

tantom banki- wydawcy, dostawcy usług płatniczych i dostawcy IT. Korzystają one z informacji dostarczonych

przez nabywców, co z reguły prowadzi do dodatkowych działań manualnych do wykonania transakcji interne-

towej. Przykładem jest wpisywanie 3-cyfrowego kodu CVC lub kodu PIN do autentykacji jako część procesu

Verified by Visa (VbV) lub MasterCard Secure Code (MCSC).

Zautomatyzowane narzędzia wykrywania oszustw:

� Address Verification Service (AVS- Usługa Weryfikacji Adresu): porównuje dane adresu nabywcy z da-

nymi z kartoteki klienta w bazie banku, który wydał kartę. Jest to dostępne tylko lokalnie w USA i w

ograniczony sposób w Kanadzie i Wielkiej Brytanii. W Europie kilka banków wydawców stworzyło po-

dobne bazy z kartotekami i oferuje je akceptantom i dostawcom usług płatniczych. Te indywidualne

inicjatywy porównać można do AVS.

� Card Verification Code (CVC- Kod Weryfikacji Karty), znany również jako Card Verification Number

(CVN): jego celem jest zweryfikowanie, czy osoba składająca zamówienie jest rzeczywiście w posiada-

niu karty. Jeżeli karta została skradziona, mechanizm ten jest oczywiście bezużyteczny, ponieważ oso-

ba będąca w posiadaniu karty ma dostęp do kodu.

� Moduły Zarządzania Ryzykiem lub Analizy Oszustw .

Są to moduły oprogramowania, które dostarczają dostawcy rozwiązań akceptantom. Moduł zarządzania

ryzykiem używa z reguły serii sprawdzeń. Każde sprawdzenie generuje pewien wynik. Jeżeli zsumowane

wyniki przekraczają określoną wartość, transakcja jest automatycznie blokowana. Akceptant może dosto-

sować każdy element sprawdzania do swoich własnych wymogów (wartości progowe). Analiza ryzyka

obejmować może:

� Sprawdzanie list referencyjnych. Opiera się o czarne i białe listy numerów kart kredytowych, roz-

budowywane z czasem, lub nabywane od wyspecjalizowanych, wiarygodnych źródeł.

� Kraj adresu IP transakcji. Wielu akceptantów blokuje transakcje z niektórych krajów.

� Sprawdzenie sekcji kupującego: sprawdza zachowania i próby w określonym przedziale czasowym.

Częścią tej procedury może być sprawdzanie szybkości.

� Sprawdzanie spójnościowe. Zmiksowany zestaw zapytań, np. adres e-mail, nazwa, lokalizacja.

� Nowym sposobem są zapytania ‘in/out of wallet’, gdzie w czasie procesu zamówienia nabywcy

zadaje się konkretne pytania, które mają na celu autentykację i walidację z konkretnym profilem

znanym akceptantowi lub trzeciej stronie.

� Rozwiązaniem hardware`owym są urządzenia do odczytywania odcisków palców, w których po-

biera się informację o konfiguracji urządzenia, z którego składane jest zamówienie.

3.9.1.3 Przeniesienie ciężaru odpowiedzialności za autentykację w VbV i MCSC

W minionych latach motywowano akceptantów do współpracy w zakresie zapobiegania oszustwom z powodu

tzw. liability shift’, czyli przeniesienia ciężaru odpowiedzialności. Gdy akceptant jest dostosowany do określo-

nych metod zapobiegania, odpowiedź za określone transakcje przenoszona jest na bank, który wydał kartę.

Przykładami takich metod są 3D-Secure (marka Verified by Visa i MasterCard Secure Code) oraz EMV (w Wielkiej

Brytanii: ‘Chip and PIN’) dla transakcji fizycznych. Akceptant, który wdroży te programy, przenosi odpowie-

dzialność za transakcje oszukańcze card-not-present (CNP- bez fizycznego użycia karty), wynikające z odmowy

transakcji, gdy klient twierdzi, że ‘to nie był on’. Akceptant musi jednak wiedzieć, że oszustwa nadal są możliwe

i obciąża go odpowiedzialność z innych powodów, np. rzekomego niedostarczenia towaru, czy niezgodności z

zamówieniem.

Gdy akceptant wdraża 3D-Secure, do banku wydawcy należy sprawdzenie tożsamości nabywcy. W zależności

od portfolio kartowego, bank może zdecydować o dodaniu dodatkowej metody autentykacji w transakcji, np.

wydając kod PIN lub stosując dane uwierzytelniające z bankowości elektronicznej. Z punktu widzenia akceptan-

ta może to oznaczać pogorszenie łatwości użycia kart kredytowych. Będzie to wymagało decyzji odnośnie ofe-

rowanych sposobów płatności.

3.9.1.4 Przegląd manualny

Sklepy internetowe często borykają się z manualnym przetwarzaniem transakcji, które zostały odrzucone w

zautomatyzowanym procesie anty-oszukańczym, ale nadal mają ‘racjonalny’ wynik. W podjęciu dobrej decyzji

pomoże osąd dobrze wyszkolonego pracownika. Ponadto zagregowana analiza manualna umożliwia organiza-

cji dostosowanie ustawień automatów i narzędzi wykrywających oszustwa. Im dłuższe zaangażowanie organi-

zacji w płatności internetowe i im większy jego rozmiar, tym bardziej efektywne będą procesy manualnego

przeglądu. Można to połączyć z wyższym użyciem zarządzania przypadkami- im więcej przypadków, tym więk-

sza efektywność analizy.

3.9.2 Zarządzanie oszustwami- ‘charge back’ i zwroty

Jeżeli klient zaprzecza, że otrzymał towary, może anulować zakup kartą kredytową poprzez ‘chargeback’. Po

stronie sklepu leży udowodnienie, że klient ten złożył zamówienie przez Internet i otrzymał produkt.

Gdy zaistnieje konflikt, akceptant i nabywca wchodzą w proces sporu. Bank zainicjuje procedurę pytań i odpo-

wiedzi, której poddani zostaną obaj. Jest to proces czasochłonny i kosztowny dla każdej ze stron, łącznie z

bankiem. Dlatego każdy bank będzie zachęcał akceptantów do podejmowania środków prewencyjnych, które

mogą uchronić przed procedurą zwrotu płatności. Charge back może kończyć się na karze i kosztuje akceptanta

do 30 euro na transakcję sporną.

Inną metodą traktowania odwołanej transakcji jest zwrot. Jeżeli okazuje się, że produkt nie spełnia oczekiwać

klienta lub został uszkodzony w transporcie, akceptant i nabywca mogą się skomunikować w celu odesłania

produktu (przez klienta) i zwrotu płatności (przez akceptanta). Ta opcja nazywana jest refundacją i może zapo-

biegać charge back`om. Jest znacznie tańsza, ponieważ spór rozwiązywany jest poza procedurami formalnymi.

Dostępna jest u większości dostawców usług płatniczych.

3.9.3 Wdrażanie zarządzania ryzykiem

Wdrażanie pełnego system zarządzania ryzykiem jest ogromnym projektem, którego wielu akceptantów nie

jest w stanie podźwignąć samemu. Wielu dostawców usług płatniczych oferuje systemy, które są zintegrowane

z ich platformami płatniczymi. Z reguły systemy te opierają się na danych dotyczących tylko samej płatności,

bez użycia źródeł zewnętrznych. Inni dostawcy, rozwiązań jedynie z zakresu zarządzania ryzykiem, działają

niezależnie od przetwarzania płatności i stosują źródła zewnętrzne. Czasem mogą być zintegrowani z przetwa-

rzaniem płatności, co ułatwia akceptantom zarządzanie. Ważnym jest zrozumienie, że ogólne systemy zarzą-

dzania ryzykiem nie są dostosowane do konkretnej firmy, więc akceptant musi je dostosowywać do swoich

własnych wymogów i specyfiki. Będzie więc musiał np. dodać dodatkowe zapytania, szczególnie dla produktów

wysokiego ryzyka, podejrzanych zamówień itp., tak, aby stosować swoją logikę we własnym kontekście trans-

akcji. To jest podstawą zarządzania ryzykiem.

Część II Teoria i podstawy

4 Gracze i projekty w obszarze płatności

Aktywność w obszarze płatności rośnie szybko już od kilku lat. Wraz z pojawieniem się SEPA i PSD wzrośnie

jeszcze bardziej w związku z koniecznością przeanalizowania i przemodelowania obecnych łańcuchów wartości.

Kluczowym tematem będzie konsolidacja procesów bankowych i biznesowych. Dostawcy usług koncentrować

się będą na konwergencji I dezintermediacji, a obecni i przyszli gracze poszukiwać będą dla siebie obszarów i

możliwości rozwoju na nowym rynku pełnym uczestników.

Właściwe pojmowanie procesów handlu elektronicznego i płatności internetowych ważnym jest zrozumienie

uczestników I ich ról. Co do zasady, na rynku płatności aktywnych jest wiele różnych kategorii uczestników,

które zwizualizować można z reguły na modelu 4-stronnym.

Rys.11: Model 4-stronny, rozszerzony o processing

Rysunek pokazuje relacje pomiędzy 4 głównymi grupami uczestników, którymi są:

� Organizacje dostarczające produkty i usługi-akceptanci, firmy lub sektor publiczny.

� Konsumenci i przedsiębiorcy nabywający produkty lub usługi.

� Bank akwirujący, utrzymujący relacje ze stroną sprzedającą.

� Bank wydawca, utrzymujący relacje we stroną nabywającą.

4.1 Banki

Banki oferują metody płatności i produkty, które umożliwiają posiadaczom rachunków transfer pieniędzy po-

między różnymi rachunkami. Przykładem są różne formy przelewów, polecenia zapłaty, ‘acceptgiro’ , a ostat-

nio Giropay (Niemcy) czy iDEAL (Holandia). Oferują usługę transferu zarówno dla płatnika, jak i beneficjenta.

Ponieważ banki robią to (często lokalnie) w wystandaryzowany sposób, tworzą się efekty sieci. Beneficjent

może otrzymać pieniądze od kogokolwiek aktywnego w systemie bankowym, a płatnik może zapłacić każdemu

w systemie bankowym. Ostatnio banki oferują swoich klientom funkcje w bankowości internetowej do zarzą-

dzania funkcjonalnością rachunku bieżącego. Efektami tego jest zwiększona prędkość przetwarzania i łatwość

użytkowania dla klientów i akceptantów, a także redukcja kosztów processingu dla samych banków. Liczba

osób korzystających z takiej możliwości rosła w ogromnym tempie w ostatnich latach. Panuje więc powszechne

przekonanie, że bankowość internetowa stała się dominującym kanałem bankowości.

Pierwotnie bankowość internetowa zbudowana była na zasadzie ‘silosu’, do obsługi zarówno klientów deta-

licznych, jak i korporacyjnych. Wraz z nadejściem płatności internetowych poprzez bankowość elektroniczną

widzimy sieciową współpracę w obszarze Internetu dwóch stron sektora bankowego. Dzieje się to w sposób

multibankowy (iDEAL, Giropay, EPS), jak również monobankowy (np.: Nordea Solo, Polska, Belgia: różne indy-

widualne banki).

Jak pokazuje historia, modele 4-stronne (Visa, MasterCard) generują największy efekt sieciowy, ponieważ każda

ze stron ma swoją rolę i powody do rozwoju sieci. W tzw. modelach 3-stronnych wydawnictwo i akwizycja są

połączone, a dostawca musi organizować obydwie te funkcje, co w sposób naturalny ogranicza jego zasięg

globalny.

4.1.1 Bank akwirujący (agent rozliczeniowy)

Bank akwirujący jest w formalnym stosunku z akceptantem i zapewnia rozliczenie jego transakcji. Agenci rozli-

czeniowi są licencjonowani poprzez systemy (patrz 4.2) takie jak Visa, MasterCard, iDEAL i Giropay do akcepto-

wania ich transakcji.

W rezultacie obniżania marży agentów, silne zaangażowanie obserwuje się w ich internacjonalizacji, szczególnie

w obszarze kart, które generalnie funkcją w sposób międzynarodowy. Agenci poszukują transgranicznych moż-

liwości działalności, jak również akwirują zagranicznych akceptantów w obszarach biznesu krajowego. Przykła-

dami są B+S, Concardis (Niemcy), Elavon (Irlandia) i BCC (Belgia) wchodzące na rynek holenderski.

Zgodnie z nowymi wymogami SEPA, akceptant potrzebować będzie tylko jednej umowy o akwizycję dla

wszystkich transakcji europejskich, unikając w ten sposób dzisiejszej praktyki posiadania odpowiednich relacji w

każdym z regionów działalności. W rezultacie, akceptant może też zdecydować się na jednorazowe wypłaty

całkowitych wolumenów (akwizycja centralna), ale stanowi to korzyść jedynie dla tych, którzy w ten sposób

zorganizowali swoje zarządzanie finansami. Wielu akceptantów nadal organizuje to w sposób lokalny. Oczeku-

jemy, że w związku z SEPA, coraz więcej akceptantów będzie poszukiwać racjonalizacji i centralizacji swoich

operacji płatniczych.

4.1.2 Bank wydawca

Wydawcami są instytucje (często bankowe), które emitują karty lub rachunki. Utrzymują relacje z nabywcami.

Agent rozliczeniowy pyta o w czasie rzeczywistym wydawcę o autoryzację transakcji, której realizacji żąda ak-

ceptant. Po tej autoryzacji transakcja jest gwarantowana.

Z reguły wydawca jest odrębnym podmiotem, ale wyjątek stanowi np. American Express, w ramach którego

łączą się schematy wydawania i akwirowania (tzw. system 3-stronny). MasterCard i VISA nazywane są syste-

mami 4-stronnymi, ponieważ akwirowanie i wydawnictwo realizowane są przez odrębne podmioty i przez to

tworzą silne sieci globalne.

4.2 Systemy

Systemem jest zestaw zasad I regulacji, z którymi zgodni być muszą jego licencjobiorcy. Licencjobiorcami są

podmioty akwirujące. Generalnym celem systemu jest zapewnianie operacyjnej jakości i pewności metody płat-

niczej. Zasady systemu obejmują kwestie brandingy wydawców i agentów rozliczeniowych, bezpieczeństwa,

kryteria dostępu, wymogi przetwarzania i wymogi w stosunku do terminali. Niektóre systemy dotykają też ob-

szarów polityki cenowej lub routowania transakcji. Przykładami systemów są Visa i MasterCard oraz systemy

krajowe, jak PIN (debetowy, Holandia), EC-Cash (debetowy, Niemcy), iDEAL I Giropay (systemy internetowe dla,

odpowiednio, Holandii i Niemiec). SEPA wpłynie na wiele systemów w Europie, które będą w związku z tym

musiały zreorganizować się, aby sprostać jej wymaganiom.

SEPA mówi, jak systemy powinny funkcjonować i jak organizować ich zarządzanie, zapewniając równie szanse

dla wszystkich stron, które chcą być aktywne w części płatniczego łańcucha wartości. Politycy i akceptanci boją

się, że SEPA doprowadzi do oligopolu dzisiejszych międzynarodowych organizacji kartowych, co powoduje, że

możliwości utworzenia nowych systemów cieszą się dużym zainteresowaniem. Jednym z takich nowych, am-

bitnych systemów jest EAPS, będący efektem współpracy kilku silnych krajowych systemów debetowych (np.

holenderski PIN i niemiecki EC Cash), które przestaną istnieć w obecnej formie.

Międzynarodowe systemy kartowe są stale pod lupą Europejskiego Komisarza ds. Konkurencji w kwestii opłaty

interchange. Jest to opłata (ustanawiana przez systemy kartowe) pomiędzy bankiem wydawcą i agentem rozli-

czeniowym z tytułu rozliczania transakcji debetowych i kredytowych. W 2007 r. MasterCard został wezwany do

usunięcia opłat za europejskie transakcje transgraniczne.

4.3 Podmioty przetwarzające

Podmiotami przetwarzającymi są z reguły dostawcy uslug dla stron oferujących usługi płatnicze, takich jak ban-

ki- wydawcy czy agenci rozliczeniowi. Przetwarzanie potrzebne jest w 3 obszarach: po stronie nabywcy (wy-

dawcy), po stronie akceptanta (agent rozliczeniowy) i w obszarze międzybankowym (zautomatyzowana izba

rozliczeniowa- ACH- i/lub sieć systemu). Co do zasady, funkcjonują dwa typy podmiotów przetwarzających:

międzybankowe (z reguły jako funkcja ACH) i podmioty komercyjne, które pracują dla całego sektora.

Processing jest biznesem masowym (głównie ze stałymi kosztami) i, jako że SEPA prowadzi do dalszej standa-

ryzacji i komodytyzacji, oczekiwana jest silna konsolidacja. Jedną z trzech głównych ACH w Europie jest Equens,

powstały z połączenia niemieckiego Transaktionsinstitut i holenderskiego Interpay. Equens przetwarza rocznie

ok. 7 mld transakcji, co daje 10% udział w rynku strefy euro. Liczba ta wzrośnie jeszcze w efekcie ogłoszonej

współpracy z włoskim Cegeti. Innymi dużymi graczami w tym obszarze są VocaLink (Wielka Brytania) i Stet

(Francja). Na arenie komercyjnej najwięksi procesorzy, jak First Data Corporation i TSYS poszukują stale nowych

źródeł dochodów. TSYS przejął w 2007 roku CTL.

Jedną z kategorii komercyjnych procesorów są podmioty zarządzające sieciami terminali POS (np. Alphyra, CCV).

SEPA również tu prowadzić będzie do dalszej konsolidacji, ponieważ wszystkie terminale będą musiały zostać

zaadaptowane w związku ze środkami autentykacji.

Inną kategorią są dostawcy rozwiązań technicznych. Jednym z przykładów jest niemiecki PAY.ON, który do-

starcza platformy i outsourcing płatności dla Dostawców Usług Płatniczych.

4.4 Dostawcy usług płatniczych

Dostawcy usług płatniczych (Payment Service Providers- PSPs) oferują usługi, które umożliwiają realizację przez

akceptantów transakcji sieciowych i offline`owych. PSPs agregują różne metody płatności od różnych agentów

rozliczeniowych w jeden kontrakt i jeden interfejs techniczny dla akceptanta.

Wybierając PSP dobrze jest wiedzieć, jakiego rodzaju role może on odgrywać, jakie usługi oferować i w jakich

relacjach z innymi stronami (np. agentami rozliczeniowymi) pozostaje. Z tego powodu ta część rozpoczyna się

od pewnych uwag nt. rynku dostawców usług płatniczych, ich charakterystyki i usług.

Dostawcy mają swoje miejsce w modelu 4-stronnym- pozycjonują się pomiędzy akceptantem i zestawem agen-

tów rozliczeniowych i wydawców niezbędnych do oferowania pożądanych metod płatności w sklepie interne-

towym akceptanta. W działalności globalnej szczególnie wymagałoby to wielu połączeń, umów i wdrożeń od

takiego sklepu.

PSPs rozpoczęli od dostarczania połączeń do przetwarzania płatności w kanale internetowym, ale dziś oferują

także szeroki wachlarz dodatkowych usług finnasowych. Dostawca usług płatniczych jest zatem agregatorem

łączności i przepływów finansowych. Ważnymi powodami wykorzystania PSP przez akceptanta są:

⁻ Jedno techniczne połączenie dla wszystkich metod płatności oferowanych klientowi w Internecie.

⁻ Dostęp do lokalnych metod płatności w zdefiniowanych krajach.

⁻ Jedno połączenie administracyjne (raportowanie).

⁻ Jednolita procedura rozliczania w uzgodnionej częstotliwości.

⁻ Z reguły mniej umów w porównaniu z indywidualnymi połączeniami z agentami rozliczeniami. PSP dzia-

ła jako ‘super akceptant’, który może zaoferować niższe ceny, ponieważ ma większą siłę nabywczą u

agentów rozliczeniowych.

⁻ Dostęp do specjalistycznej wiedzy nt. procesów płatniczych.

⁻ Dostarczanie i regularne aktualizowanie narzędzi zarządzania ryzykiem i zapobiegania oszustwom.

4.5 Charakterystyka Dostawców Usług Płatniczych

4.5.1 Dostawcy dystrybuujący i zbierający

Dostawca dystrybuujący

Ten typ PSP koncentruje się tylko na aspekcie łączności. Pieniądze przepływają bezpośrednio od agenta rozli-

czeniowego do akceptanta. Korzystając z usług PSP dystrybuującego, akceptant:

⁻ Wykonuje rekoncyliację w back office (łącząc zamówienia z przychodzącymi płatnościami).

⁻ Sam wykonuje swój Cash management.

⁻ Sam ustanawia i zarządza relacjami z agentem rozliczeniowym.

Rys.12: Dostawca dystrybuujący w modelu 4-stronnym

Dostawca zbierający

Zbierający dostawca usług płatniczych oferuje łączność i pobór płatności jednocześnie. Agent rozliczeniowy

akceptanta wypłaca środki dostawcy usług płatniczych. Ten agreguje wszystkie płatności i wypłaca środki w

regularnych transzach, w każdej z wymaganych walut. PSP zbierający oferuje dodatkowe informacje rozlicze-

niowe, łącząc identyfikację płatności (generowaną przez PSP) z identyfikacją zamówienia (generowaną przez

akceptanta).

Rys.13: Dostawca zbierający w modelu 4-stronnym.

4.5.2 Łączność agentów roliczeniowych

Koszty akwizycji są największym czynnikiem kosztowym w płatnościach internetowych. Przy zastosowaniu

dostawcy zbierającego pojawiają się 3 modele biznesowe:

⁻ Wykorzystanie ‘master merchant account’ dostawcy. W tym przypadku acceptant używa umowy PSP z

agentem/agentami rozliczeniowymi i nie musi przejmować się dodatkowymi kontraktami z różnymi

agentami. Dostawca daje mu określoną stawkę transakcji. Agent tworzy jeden rachunek dla PSP i do-

stawca wykorzystuje go dla jednego, wielu lub wszystkich swoich klientów (akceptantów). Model ten

pojawia się obecnie rzadko, jako że zabraniają go systemy, ponieważ nie pozwala im na właściwą iden-

tyfikację, które transakcje należą do którego akceptanta, co jest niezgodne z zasadami dot. prania

brudnych pieniędzy. Takie wytyczne zawarte są w zasadach zgodności z PCI.

⁻ Model ‘parasola’. Tu PSP negocjuje dla swoich akceptantów standardową procedurę wpisową i poro-

zumienia umowne z agentem rozliczeniowym. Oznacza to, że agent ufa, że akceptanci są wpisani

przez PSP. Identyfikuje każdego akceptanta poprzez jego własne Merchant ID (mID). Akceptant po-

trzebuje nadal tylko jednej umowy z dostawcą i nie musi zajmować się osobnymi umowami z agentami

rozliczeniowymi. PSP daje mieszaną stawkę transakcji.

⁻ Ustanawianie bezpośrednich połączeń z agentami. Akceptant negocjuje swoje umowy z różnymi agen-

tami rozliczeniowymi. Oznacza to więcej pracy, ale również marżę do zyskania, szczególnie gdy prze-

widywana wartość transakcji jest relatywnie wysoka. Pieniądze nadal mogą przechodzić przez PSP- w

obszarze usług rekoncyliacyjnych.

Poza modelami biznesowymi, dostawcy usług płatniczych różnią się w zakresie liczby agentów rozliczeniowych,

z którymi mają ustanowione połączenia- nie tylko jeśli chodzi o całkowitą liczbę, ale również liczbę w danym

obszarze geograficznym (kraju). To zależy od metod płatności oferowanych przez akceptantów i tego, które z

nich są najbardziej popularne w poszczególnych środowiskach. Różni się również zakres usług oferowanych

dostawcom.

4.5.3 Oferowanie metod kartowych I nie-kartowych

Dostawcy usług płatniczych odgrywają ważną rolę w udostępnianiu lokalnym metod nie-kartowych dla akcep-

tantów, zapewniając im dostęp poprzez jednolity interface.

Metody nie-kartowe na większe kwoty to z reguły transfery bankowe i systemy portmonetkowe jak PayPal.

Bardzo duży zasięg w niektórych krajach mają karty oparte o schemat polecenia zapłaty (ELV w Niemczech). Są

one, podobnie jak karty kredytowe, podatne na oszustwa z uwagi na możliwość charge back.

4.5.4 Metody płatności online vs. offline

Płatności internetowe zapewniają akceptantom i nabywcom natychmiastowe informacje nt. statusu płatności.

Status to z reguły ‘autoryzacja’, a więc płatność może wejść do realizacji. W oparciu o pomyślną transakcję ak-

ceptant może rozpocząć realizację zamówienia. Przykładem są karty kredytowe, PayPal i płatności internetowe

bazujące na bankowości elektronicznej, takie jak iDEAL czy Giropay.

W metodach offline jest pewien określony czas pomiędzy zamówieniem i potwierdzeniem przez instytucję fi-

nansową, że płatność będzie uznana. Przykład: zwykły transfer bankowy lub polecenie zapłaty. W tym przedzia-

le czasowym transakcja będzie miała status ‘oczekującej’.

Te typy płatności obciążone są większym ryzykiem nieudania, ponieważ nabywca ma wtedy jeszcze możliwość

do zmiany zdania. Jest to także proces manualny, trudniejszy i bardziej podatny na błędy. Nie trzeba więc tłu-

maczyć, że dostawcy usług płatniczych, podobnie jak akceptanci, zachęcają do stosowania płatności online,

wskazując ich szybkość i efektywność kosztową.

4.6 Inne podmioty

Na rysunku 11 pokazano 4 główne strony łańcucha płatności: klienta, akceptanta, wydawcę I agenta rozlicze-

niowego. Dostawca usług płatniczych to strona pośrednicząca pomiędzy akceptantem i agentem. Organizacje

systemowe utrzymują współpracę sieciową z perspektywy technicznej, funkcjonalnej i biznesowej.

W łańcuch płatności zaangażowanych może być więcej stron, nie koniecznie będących elementami modelu 4-

stronnego:

4.6.1 Dostawcy usług billingowych

Podstawową działalnością dostawców usług billingowych jest umożliwianie elektronicznej wymiany płatności i

informacji o fakturach pomiędzy wystawcami faktur I ich klientami. Umożliwiają wystawcom wysylanie danych

bilingowych w ich własnych formatach. Dane są agregowane i konwertowane do komunikatów na stronach

sieciowych lub w e-mailach, które są odczytywalne dla odbiorcy. Odbiorca może często zainicjować płatność

poprzez taki rachunek elektroniczny. Więcej informacji nt. rachunków i e-faktur znaleźć można w raporcie In-

nopay i EBA ‘E-invoicing 2010’.

4.6.2 Firmy credit management

Firmy świadczące usługi w dziedzinie zarządzania należnościami i ryzykiem kredytowym wchodzą na scenę,

gdy dłużnicy nie wywiązują się ze swoich zobowiązań wobec wierzycieli, a wierzyciele wysyłają kilka żądań za-

płaty. Akceptanci i korporacje różnią się, jeżeli chodzi o moment outsourcowania tej aktywności. Im później jest

ona wykonywania, tym droższe jest zebranie pieniędzy. Firmy świadczące usługi w dziedzinie zarządzania na-

leżnościami i ryzykiem kredytowym działają w ramach obowiązującego prawa ściągania należności, pozwalają-

cego im na obciążanie opłatami zarówno dłużnika jak i wierzyciela. Znanymi graczami z tego obszaru są Intrum

Justitia i Lindorff (Europa), InkassoUnie (Holandia) i Albis (Niemcy).

4.6.3 Faktoring

Firmy faktoringowe idą dalej, ponieważ angażuje się je w momencie tworzenia faktury. Przejmują całe ryzyko i

wysiłek poboru należności. Wierzyciel bezpośrednio otrzymuje pieniądze po odjęciu opłaty na rzecz firmy fac-

toringowej. Jest to często część działalności banków, ponieważ oznacza finansowanie firm.

4.6.4 Rating ryzyka

Kilka firm wyspecjalizowało się w kategoryzacji płatników, która oznacza klasyfikacje ich zachować płatniczych.

Populację segmentuje się w oparciu o rozmiar gospodarstwa domowego, poziom wykształcenia, wiek, dochód i

inne zmienne. Wnioski są ustrukturyzowane i dostarczają danych również w czasie rzeczywistym, w ciągu pro-

cesu transakcyjnego. Dane są sprzedawane lub wynajmowane akceptantom chcącym minimalizować ryzyko

związane z płatnościami. Dużymi dostawcami są tu Experian (ratingi konsumentów) i Graydon (ratingi firm).

4.6.5 Komornicy

Podczas gdy firmy świadczące usługi w dziedzinie zarządzania należnościami i ryzykiem kredytowym nie mają

do dyspozycji żadnych instrumentów prawnych, mają je komornicy. Są akredytowani przez władzę i posiadają

instrumenty prawne do spowodowania zapłaty przez dłużnika. Wchodzą w łańcuch poboru należności wtedy,

gdy zawodzą metody firm credit management, dłużnik nie płaci, a sąd wydaje orzeczenie przeciwko niemu.

Komornicy pobierają należności ze wsparciem sądu. Niektórymi z instrumentów dostępnych dla komorników są

konfiskata i publiczna aukcja towarów i nieruchomości.

5 Metody płatności

5.1 Klasyfikacja metod płatności

Akceptantowi chcącemu rozpocząć lub usprawnić swoją działalność e-commerce nie jest łatwo uzyskać pełen

przegląd wszystkich metod płatności.

W poprzednim paragrafie wspomniano o czasie, miejscu i rozróżnieniu pomiędzy produktem i usługą. Poza tymi

aspektami, w decyzji o wybranych sposobach płatności ważne są:

⁻ Kanały dystrybucji wykorzystywane przez akceptanta: Internet, zamówienie mailowe i telefoniczne

(kanał MOTO) lub ich kombinacja. Czy są one dołączone do istniejących fizycznych kanałów sprzedaży,

czy jest to jedyny kanał aktywności akceptanta?

⁻ Jak przetwarzane są zamówienia, rachunku i płatności. Akceptant może chcieć połączenia sprzedaży

internetowej i przetwarzania płatności w sposób jak najbardziej ścisły z już funkcjonującą sprzedażą i

procedurami płatniczymi. Ważnymi wymogami jest integracja rekoncyliacji i innych procesów back-

office`owych dla sprzedaży w Internecie.

⁻ Grupy docelowe firmy. Pożądany zasięg (jedynie krajowy lub międzynarodowy), stopień wykorzystania

określonych metod płatności przez grupy docelowe, wygoda dla klienta, warunki użytkowania oraz

poziom znajomości metody i zaufania do niej po stronie grup docelowych. Duży wydawca międzynaro-

dowy, wydający ponad 200 magazynów, zaoferuje czytelnikom magazynów dla ‘młodszych manage-

rów’ karty kredytowe, a czytelnikom ‘magazynów kobiecych’ transfery bankowe.

⁻ Obecna infrastruktura płatnicza związana z działalnością akceptanta. Obecna sytuacja może mieć

wpływ na wybór agenta rozliczeniowego i procesora płatności. Dla przykładu, dla niemieckich linii lot-

niczych odpowiednim będzie połączenie z agentem, który wspiera programy lojalnościowe linii lotni-

czych, ponieważ ich klienci uczestniczą w takich programach. Właściwy dla linii lotniczych agent rozli-

czeniowy składa tzw. ‘branch specific extension (BSE)’, umożliwiające akceptantom oferowanie ich

klientom szerszych usług.

Charakterystyka akceptanta i jego działalności musi zostać zestawiona z możliwościami, które zapewniają kon-

kretne metody płatności. Trzema najbardziej odpowiednimi czynnikami są:

⁻ Podział geograficzny metody płatności. Do jakiej lokalizacji chce docierać akceptant? Krajowej czy mię-

dzynarodowej? W tym raporcie dokonamy rozróżnienia pomiędzy metodami płatności, które mogą być

wykorzystywanie wirtualnie bezwarunkowo (przez każdego w danych obszarze geograficznym) i me-

todami wykorzystywanymi tylko po spełnieniu pewnych warunków, np. po uprzedniej rejestracji przez

użytkownika (warunkowo).

⁻ Rozmiar wolumenu. Czy sposób płatności pasuje do mikro- czy makropłatności (lub obu)? Ma to zwią-

zek z kosztami i profilem ryzyka transakcji.

⁻ Poziom ryzyka. Czy płatność jest gwarantowana? Poziomu ryzyka nie determinuje całkowicie wybrana

metoda płatności, ale także sposób wystawiania rachunków, płatności i procesów dostawy wokół

sprzedaży. Stąd poziom ryzyka jest najmniej dostosowany do klasyfikacji metod płatności. W ramach

każdej z metod płatności omówimy kwestię gwarancji płatności.

W raporcie użyjemy wraz z analizą różnych sposobów płatności modelu 2-wymiarowego. Tymi dwoma wy-

miarami są zasięg i wielkość wolumenów.

Innymi ważnymi aspektami, które zostaną przedstawione, są:

⁻ Funkcjonowanie metody i kwestie związane z jej stosowaniem w środowisku online lub kanale te-

lefonicznym.

⁻ Łatwość, szybkość i bezpieczeństwo autoryzacji płatności przez konsumenta.

⁻ Wymogi dla detalisty oraz umowy wymagane do rozpoczęcia oferowania danej metody płatności.

⁻ Czas pomiędzy zakupem, złożeniem zlecenia płatności, autoryzacją przez bank i transferem środ-

ków na rachunek bankowy detalisty.

⁻ Koszty związane z oferowaniem danego sposobu płatności.

Klasyfikacja metod płatności prezentowana jest na matrycy, w której zasięg (bezwarunkowy vs. warunkowy)

oraz wartość sprzedaży (makro vs. mikro) są głównymi stymulantami. W ten sposób otrzymujemy 4 kwadranty,

w których zaprezentowano kilka metod płatności.

Rys.14: Klasyfikacja metod płatności

W pierwszym kwadrancie znajdują się wszystkie tradycyjne metody płatności. W drugim zaczynamy od płatno-

ści internetowych bazujących na bankowości elektronicznej. Ta metoda wymaga używania przez posiadaczy

rachunków bankowych usług bankowych swojego banku. W niektórych krajach jest to większość posiadaczy

rachunków. Jednak nie w całej Europie. W drugim kwadrancie mamy też online`owe wykorzystanie kart kredy-

towych, ostatnie inicjatywy z obszaru e-fakturowania i dużą część e-portmonetek, bazujących na Internecie lub

telefonach komórkowych. W przypadku e-portfeli rozróżnienie pomiędzy makro- i mikropłatnościami jest nieco

utrudnione. Dlatego obecne są one również w 4 kwadrancie, będąc tu jedyną metodą płatności. W przeciągu

ostatnich lat obszar ten był (i nadal jest) polem walki dla nowo wprowadzanych instrumentów. Trzeci kwadrant

to głównie płatności Premium SMS i numery 0900/0700 (w Polsce).

5.2 Przegląd metod płatności

Zgodnie z zaprezentowaną w poprzedniej sekcji klasyfikacją, omówione zostaną następujące metody płatności.

Bezwarunkowy zasięg- makropłatności:

— Bank authorisation / direct debit- polecenie zapłaty

— Bank transfer- transfer bankowy

— Cash on delivery- płatność gotówką przy odbiorze

— Card on delivery- płatność kartą przy odbiorze

— Pay-in-store- płatność w sklepie

— Escrow- rachunek powierniczy Zasięg warunkowy- makropłatności: — Online banking based Internet payments- płatności internetowe bazujące na bankowości elektronicznej

— Credit card- karty kredytowe

— Online e-wallets- internetowe e-portmonetki Zasięg bezwarunkowy- mikropłatności: — Premium SMS.

— numery 0900/0700 Zasięg warunkowy- mikropłatności — Online e-wallets- internetowe e-portmonetki

5.3 Metody makropłatności z zasięgiem bezwarunkowym

Pomimo rozwoju internetowych metod płatności, płatności offline są nadal wykorzystywane w zakupach inter-

netowych, niezależnie od wysokich kosztów płatności gotówką przy odbiorze czy nieefektywności logistycz-

nych. To drugie występuje, ponieważ płatność ma miejsce po dostawie już sprzedanych dóbr.

W wielu przypadkach jednak metody offline są korzystne, głównie w różnicy ryzyka akceptanta i nabywcy. Ma

to miejsce np. w zapłacie gotówką przy dostawie, gdzie nabywca płaci za otrzymane dobra materialne. Płat-

ność przed dostawą, jak to ma miejsce w przypadku płatności online, jest możliwa tylko wtedy, gdy konsument

ufa akceptantowi. Jeżeli nie, konieczność płatności przed dostawą może stać się barierą dla zakupu. Dlatego

akceptant musi balansować pomiędzy obniżaniem progów i ryzykiem.

W takich sytuacjach rozważyć można usługę escrow, nie tyle metodę płatności, co usługę, którą można stoso-

wać w większości prezentowanych sposobów płatności.

5.3.1 Polecenie zapłaty / Autoryzacja bankowa

Ogólny opis Po autoryzacji klienta (lub poprzez papierowe upoważnienie), inicjator (organizacja żądająca

zapłaty) zostaje upoważniona do zainicjowania transferu bankowego z rachunku klienta na

rachunek inicjatora. Zaletą dla inicjatora jest fakt, że może inicjować płatność w uzgodnionym

czasie. Nabywca nie musi podejmować żadnych dodatkowych działań po udzieleniu pierwotnej

autoryzacji.

Pomimo wymogu poinformowania klienta z właściwym wyprzedzeniem o zmianie kwoty polece-

nia zapłaty przez wierzyciela, bank nie ma żadnych sposobów, aby sprawdzić, czy taka informacja

rzeczywiście nastąpiła przed zezwoleniem na obciążenie rachunku klienta.

Klient z reguły jest nieświadomy powstania błędu aż do momentu, gdy niewłaściwa kwota opuści

jego rachunek (jednak jeżeli wierzyciel nie spełni wymogu właściwej notyfikacji, bank zobligowa-

ny jest do zwrotu płatności).

Wariacje w ramach produktu:

Jednorazowa

autoryzacja

Dla każdego pobrania polecenia zapłaty z rachunku klienta konieczna jest jego autoryzacja.

Powtarzająca

się autoryzacja

Konsument wydaje autoryzację raz na pobory określonej kwoty periodycznie. W formie pisemnej

może zatrzymać zlecenie akceptanta do pobierania tych kwot.

Stosowanie w kanałach:

online

Holandia:

Nie można stosować jako płatności internetowej. Klient nie może autoryzować transakcji online:

ważna jest tylko autoryzacja pisemna. Jednak akceptant może wysłać polecenie zapłaty na wła-

sne ryzyko charge back`u.

Niemcy:

Electronisches Lastschriftverfahren (ELV). Internetowa wersja ELV jest często nazywana OLV:

‘online Lastschriftverfahren’ I działa tak samo, jak ELV.

Nabywcy Internetowi muszą wprowadzić dane swojej karty; ta metoda płatności również w

środowisku online powstrzymuje sprawdzanie ważności karty w czasie rzeczywistym i pisemne

autoryzacje. Autoryzacja i przyjęcie płatności mają miejsce razem w póżniejszym momencie,

zapobiegająć sprawdzaniu ważności karty i wystarczającej ilości środków na rachunku klienta.

Ryzyko płatności spoczywa na akceptancie internetowym.

Wielka Brytania:

Direct Debit lub Mandate. Konsument powinien skontaktować się z wierzycielem, który przekaże i

sprawdzi dane w banku konsumenta. Wykorzystywanymi kanałami są Internet i telefon.

Belgia:

Domiciliering. Zasady analogiczne do Wielkiej Brytanii.

Hiszpania:

Domiciliaciones Bancaria. Nie może być inicjowany online.

Proces różni się w każdym z krajów z uwagi na ich własne zasady i regulacje prawne. Oczekuje się

harmonizacji w ramach SEPA.

Zlecenie

pocztowe /

telefoniczne

(MOTO)

Co do zasady:

W każdym z krajów są specjalne regulacje zleceń telefonicznych, zawierających zgodę na

obciążanie poleceniem zapłaty. Patrz opis ogólny.

Zasięg rynko-

wy

Generalnie: nie każde państwo zezwala na polecenie zapłaty jako metodę płatności za zakupy

internetowe lub telefoniczne. Niektóre kraje pozwalają na to, ale jednocześnie istnieje

wymóg pisemnej autoryzacji na papierze. Utrzymanie tych zasad jest jednak trudne. Zasięg

pozostanie generalnie stabilny. Dostęp w poszczególnych krajach do tej metody jest bardzo

duży, jako że produkt ten wykorzystywać mogą (prawie) wszyscy posiadacze rachunków

bankowych.

Niemcy: Wykorzystanie ELV jest duże: ponad 30% konsumentów korzysta z ELV.

Holandia: mało popularne w Internecie są jednorazowe polecenia zapłaty. Nakłonić do

takiego wyboru mogą konsumenta tylko dobrze znani i wiarygodni akceptanci. Podobna

sytuacja jest w Belgii, UK i Hiszpanii, gdzie tylko ok. 1% transakcji internetowych prze-

prowadza się za pośrednictwem polecenia zapłaty.

Łatwość użycia Konsument autoryzuje wierzyciela do pobierania pieniędzy z jego rachunku I nie musi mar-

twić się o żadne inne kwestie administracyjne.

Gwarancja

płatności

Holandia: jednorazowa autoryzacja może być wycofania w ciągu 30 dni od daty transakcji.

W niemieckim ELV nie ma autoryzacji. Na żądanie klienta bank odwoła płatność. W ELV

powstaje dodatkowe ryzyko, gdy klient dostarcza nieważnych informacji o karcie (karta z

utraconą ważnością, nieważna z powodu kradzieży lub zagubienia itp.). Gdy na rachunku jest

odpowiednia ilość pieniędzy, nie dokonuje się sprawdzenia. Zajęcie kwoty płatności następu-

je natychmiastowo.

Transakcje ELV obciążone są zatem większym ryzykiem konieczności zwrotu. Poza samą

kwotą transakcji, bank nakłada na charge back`i dodatkowe opłaty karne, które

kompensować mają dodatkową pracę w jego back office. Poziom opłat różni się w zależności

od banku i/lub dostawcy usług płatniczych, ale może ona sięgać aż do 25 euro za transakcję.

Generalnie, włączając Belgię i UK, gdy na rachunku klienta nie ma wystarczających środków,

polecenie zapłaty nie może zostać zrealizowane. A zatem płatność nie jest gwarantowana.

Obowiązek zapłaty pozostaje.

Ramy czasowe

pomiędzy

płatnością I

rozliczeniem

Czas potrzebny na transfer środków zależy od złożenia przez akceptanta polecenia zapłaty

do banku (lub procesora). Rozliczenie następuje w ciągu kilku dni.

Koszty

przetwarzania

Holandia: bezpośrednie koszty po stronie wierzyciela od € 0.07 do € 0.10; po stronie dłużnika

od € 0.09 do € 0.14. Wysokie wolumeny do negocjacji. Ceny w Niemczech i Belgii są podobne.

W UK koszt przetworzenia polecenia zapłaty wynosi GBP 0,21.

Informacje/

Dostawcy

Holenderska Asocjacja Bankowa: www.nvb.nl

Currence: www.currence.nl

Niemiecki Bank Centralny: www.bundesbank.de

Niemiecka Asocjacja Bankowa: www.bankenverband.de

BACS: www.bacs.co.uk

Febelfin: www.febelfin.be

Informacje

dodatkowe

Nazwy Produktów:

Holandia: eenmalige incasso, machtiging (jednorazowe polecenie zapłaty), automatische

incasso (płatności regularne)

Niemcy: Electronisches Lastschrifverfahren (ELV)

UK: Single Direct Debit (jednorazowe polecenie zapłaty)

Belgia: Domiciliering

Hiszpania: Domiciliaciones Bancaria

Polska: polecenie zapłaty

5.3.2 Transfer bankowy

Ogólny opis Każda osoba posiadająca rachunek bankowy dokonać może transferu bankowego środ-

ków pieniężnych ze swojego rachunku na rachunek odbiorcy. Konsumenci mogą określić,

kiedy zrealizowana ma zostać płatność. Mogą wybrać papierowy formularz transferu,

metodę zlecenia telefonicznego, bankowość elektroniczną lub internetową.

Zaletą stosowania tej metody online jest fakt, że może ona być wykorzystywana lokalnie i

międzynarodowo.

Wadą natomiast fakt, że jest to metoda płatności offline. Oznacza to, że konsument musi

posiadać wszystkie właściwe dane płatności i następnie przechodzi w tryb offline dla do-

konania płatności. Klient ma kontrolę nad tym czy i kiedy zapłaci. Prowadzi to do wielu

sytuacji rezygnowania z transakcji.

Ponadto, klient wprowadza wszystkie dane manualnie, co sprawia, że metoda ta jest po-

datna na występowanie błędów, nieudanych płatności i rekoncyliacji.

Wariacje w ra-

mach produktu:

N/A


Online

Stosowane tylko offline- Patrz opis ogólny

Zlecenie

pocztowe/ telefo-

niczne (MOTO)


Zasięg rynkowy Transfer może być wykorzystywany do otrzymywania pieniędzy od jakiegokolwiek klienta

z rachunkiem bankowym w banku lokalnym i zagranicznym. W transferach między krajami

wymagany jest identyfikator IBAN, a płatności mogą być realizowane na takich samych

warunkach, jak lokalne.

Udział rynkowy w Niemczech, Holandii, UK i Belgii wynosi około 20%. Transfer bankowy

przejmowany jest przez metody płatności online, np. bankowość internetową- patrz para-

graf 5.4.1 i dalsze.

Łatwość użycia W płatnościach krajowych product jest wystandaryzowany. Klient określa, kiedy płatność

ma zostać zrealizowana I ma do wyboru różne formy inicjacji- papierową, telefoniczne,

bankowość elektroniczną I internetową.

Gwarancja płatności Gdy transfer zostaje zrealizowany, klient nie może odwołać go jednostronnie. Ryzyko

braku płatności nie jest zatem związane z metodą płatności, a polityką akceptanta wo-

bec czasu przyjmowania płatności I dostawy towarów.

Ramy czasowe po-

między płatnością I

rozliczeniem

W przypadku zwykłej płatności krajowej, transfer trwa około 1-2 dni po złożeniu zlece-

nia, w zależności od zaangażowanego banku. Transfery zagraniczne w UE trwają ok. 6-7

dni, chyba że uzupełni się kod IBAN. Wówczas czas przetwarzania istotnie się skraca.

Są to tylko przykłady, ponieważ ramy czasowe zależne są od stron akwirujących.

Koszty przetwarza-

nia

Bezpośrednie koszty przetworzenia transferu krajowego wynoszą po stronie

uznaniowej € 0.14 i od € 0.05 do € 0.07 po stronie obciążeniowej za transakcje

przetwarzane cyfrowo. W sytuacji użycia formularza papierowego, koszt wynosić

będzie ok. € 1.00. Całkowity koszt przetwarzania zależy w szczególności od stopnia

automatyzacji procedur. Przychodzące płatności zagraniczne mogą generować

dodatkowe koszty, istotnie wyższe niż stawki krajowe.

Informacje/ Dostaw-

cy

Numer IBAN www.ibannl.org

www.ibanrechner.de

Apacs www.apacs.org.uk

Dodatkowe informa-

cje

Nazwa produktu

Holandia: Overboeking, Bankoverschrijving

Niemcy: Überweisung

UK: bank transfer

Belgia: Overboeking

Polska: polecenie przelewu lub przelew

5.3.3 Faktura z uzupełnionym formularzem płatności

Opis ogólny Akceptant może wysłać klientowi otwartą fakturę pocztą, wraz z uzupełnionym już formu-

larzem płatności. W kilku krajach europejskich funkcjonuje standardowy format takiego

formularza.

Wypełniony formularz płatności zawiera wszystkie dane akceptanta i zakupu, niezbędne

do dokonania płatności. Klient musi tylko wpisać w formularzu swoje dane, wstawić datę

oraz swój podpis. Wówczas formularz płatności można przesłać pocztą do swojego banku.

W niektórych krajach konsumenci mogą również zdecydować się na zapłatę w kasie ban-

ku.

Wariacje w ra-

mach produktu:

N/A


Online


Zlecenie

pocztowe/ telefo-

niczne (MOTO)

Podobnie jak w transferze bankowym, konsument ma kontrolę nad tym, czy I kiedy płacić.

Zaletą wypełnionego formularza płatności jest fakt, że chroni to klientów przed błędami

lub niewykorzystaniem właściwych identyfikatorów (numerów zamówienia, rachunku).

Gwarantuje to sprawne łączenie płatności przychodzących z zamówieniami.

Od decyzji akceptanta zależy dostawa dóbr przed lub dopiero po otrzymaniu płatności. W

Holandii dość dużo sklepów internetowych wysyła fakurę w ‘Acceptgiro’ razem z zama-

wianym towarem. W ten sposób zwiększają stopień konwersji, ale przyjmują na siebie

również większe ryzyko braku zapłaty.

Podobnie jak w transferze bankowym, nie jest to właściwa metoda płatności z tytułu za-

kupu i dostawy dóbr wirtualnych.

Zasięg rynkowy Generalnie: Acceptgiro (Holandia), Überweisung-Vordruck (Niemcy) i transfer pre-

definiowany (UK) to metody, które wykorzystywać mogą wszyscy konsumenci

posiadający rachunek bankowy. Kient decyduje o korzystaniu z takiej faktury I sposobie

płatności- gotówką w kasie lub wysłaniu go do banku- po czym stosowna kwota potrąca

jest z jego rachunku. W Belgii nie ma takiego produktu.

Holandia: w 2005 przetworzono prawie 200 milionów Acceptgiro. W 2006 liczba ta zma-

lała do 150 mln.

‘Acceptgiro’ jest najczęściej wykorzystywaną metodą płatności za zakupy internetowe w

Holandii. Płatność z ‘Acceptgiro’ po dostawie towarów wybrało 56% klientów, a przed

dostawą- 17%.

Niemcy: 55% wszystkich gospodarstw domowych i płatności regularnych dokonywanych

jest przy użyciu Überweisung-Vordruck.

Łatwość użytkowa-

nia

Produkt jest wystandaryzowany, łatwy w użyciu i powszechnie wykorzystywany od lat.

Daje konsumentom możliwość zarządzania budżetem poprzez wybór czasu płatności.

Gwarancja płatno-

ści

Gdy transfer zostaje zrealizowany, klient nie może odwołać go jednostronnie. Ryzyko

braku płatności nie jest zatem związane z metodą płatności, a polityką akceptanta wo-

bec czasu przyjmowania płatności I dostawy towarów.

Przy wysłaniu faktury z formularzem zapłaty razem z zamówionym towarem, płatność

jest niepewna. W tej sytuacji ryzyko braku płatności można minimalizować monitorując

naturę zamówienia i zdolność kredytową konsumenta.

Ramy czasowe

pomiędzy płatno-

ścią I rozliczeniem

W przypadku zwykłej płatności krajowej, transfer trwa około 1-2 dni po złożeniu zlecenia,

w zależności od zaangażowanego banku. Transfery zagraniczne w UE trwają ok. 6-7 dni,

a transfery poza UE- od 5 do 20 dni roboczych, w zależności od banku konsumenta.

Wymogi akceptacji W Holandii akceptant musi podpisać umowę o ‘Acceptgiro’ z bankiem I Equens

(wcześniej Interpay, centralny procesor krajowy). Poza tym, akceptant musi zapewnić,

że formularze spełniają szczególnie wymogi techniczne. Musi przejść test systemowy

Equensa. W zależności od tego, czy chodzi o akceptanta, czy o firmę produkującą

formularze, istnieją różne typy kontraktów.

W Niemczech akceptant musi zamknąć kontrakt z bankiem. Bank będzie wspierał firmę

w relacjach z procesorem, lub agencję wystawiającą faktury. W UK procedura jest po-

dobna.

Koszty przetwa-

rzania

Holandia: koszty bezpośrednie wahają się pomiędzy € 0.58 - € 1.45, w zależności od wolu-

menów I wybranej metody płatności. Podział kosztów wygląda następująco:

Produkcja: € 0.01 do € 0.09.

Wysyłka: € 0.31do € 0.41.

Przetwarzanie przez banki: € 0.06 to € 0.65 po stronie obciążeniowej i € 0.20 do 0.30 po

stronie uznaniowej.

Całkowite koszty przetwarzania ‘Acceptgiro’ zależą od wolumenów I stopnia automaty-

zacji procedur.

Koszty Uberweisung-Vordruck w Niemczech I zdefiniowanego transferu w UK są porów-

nywalne.

Informacje/ Do-

stawcy

www.nvb.nl

www.currence.nl

www.bundesbank.de

www.bankenverband.de

Informacje do-

datkowe

Nazwa produktu:

Holandia: Accept Giro

Niemcy: Überweisung-Vordruck

UK: prefilled transfer form

5.3.4 Zapłata gotówką przy dostawie

Opis ogólny Akceptant może dostarczać towary wraz z usługą zapłaty gotówką przy dostawie (Cash

on Delivery- CoD).

Nabywca musi zapłacić przy dostawie zamówienia, aby odebrać towary. Jeżeli nie chce

(zapłacić) towarów, nie zostaną one mu przekazane. Postrzegane to jest jako wada, po-

nieważ doręczyciel musi przewozić gotówkę lub powinien mieć terminal mobilny PIN.

W przypadku, gdy odbiorcy nie ma w domu, lub nie ma wystarczającej ilości gotówki, mo-

że odebrać przesyłkę na poczcie lub w późniejszym momencie. Wówczas może zapłacić w

kasie gotówką lub jakąkolwiek inną metodą.

W Niemczech taka dodatkowa usługa z dostawą jest nazywana ‘Nachnahme’, w Holandii

‘rembours’, Hiszpanii contrareembolso a w Polsce- przekaz pocztowy.

Wariacje w ra-

mach produktu:

N/A


Online

Usługa ta może się dobrze sprawdzać w zakupach internetowych, które wymagają

fizycznej dostawy. Nie generuje ryzyka po żadnej ze stron kontraktu. Jeżeli nabywca

decyduje się nie odbierać towaru I nie płaci, akceptant ponosi tylko koszty usługi CoD. Przy

wykorzystaniu ten metody płatności ważnym jest wyjaśnienie, jakie są warunki dostawy i

zwrotów przesyłki.

Zlecenie poczto-

we/ telefoniczne

Tak jak w przypadku sprzedaży przez Internet.

(MOTO)

Zasięg rynkowy Metoda może być wykorzystywana przez każdego, oferuje się ją zarówno osobom

prywatnym jak I przedsiębiorcom. Można ją również stosować w transakcjach

międzynarodowych.

Łatwość

użytkowania

Nabywca płaci gotówką przy dostawie. Oznacza to, że musi posiadać wystarczającą

ilość pieniędzy w domu, gdy przychodzi przesyłka. Ryzyko płatności dzielone jest rów-

no pomiędzy sprzedawcę i nabywcę, a więc jest ona wygodna w sytuacjach niskiego

zaufania pomiędzy stronami.

Gwarancja płatno-

ści

Po tym jak płatność zostanie dokonana, a towary odebrane, nabywca nie może odwo-

łać płatności poprzez doręczyciela. Dostawca nie ponosi zatem ryzyka.

Wymogi akceptacji Pojedyncza paczka płatna metodą CoD może zostać wysłana Pocztą, ale w przypadku

większych ilości dostaw wskazanym jest zawarcie stosownego kontraktu. Dostawca

musi do każdej przesyłki dołożyć document dostawy- w formie elektronicznej lub pa-

pierowej- I formularz zapłaty.

Maksymalna wartość CoD w Holandii wynosi € 2,000, w Niemczech € 3,500 i € 5,000 w

zależności od wyboru sposobu dostawy. W dostawach międzynarodowych maksymalna

wartość zależy od kraju adresata.

Ramy czasowe

pomiędzy zamó-

wieniem I zapłatą

Holandia: gotówka jest transferowana na rachunek dostawcy w ciągu 15 dni od dostawy

towarów do adresata. Średni czas pomiędzy dostawą i transferem to 1 tydzień.

Koszty przetwa-

rzania

Koszty ‘rembours’ w Holandii skladają się z prowizji w wysokości 1% wartości. Maksy-

malna wartość to € 2,000. Ta stawka nie obejmuje kosztów przesyłki. Zależą one od

ciężaru I liczby paczek.

W Niemczech koszty ‘Nachnahme’ wynoszą € 3.60 za dostawę plus € 2.00 za transfer

pieniężny. Ta druga kwota jest naliczana tylko wtedy, gdy adresat zapłaci za dostawę.

Koszty w Belgii i UK są porównywalne.

Usługa CoD może zostać rozszerzona o dodatkowe ubezpieczenie przesyłki.

Można ją również stosować w dostawach międzynarodowych, gdzie obowiązują inne

stawki i warunki.

Informa-

cje/Dostawcy

TNT Post : www.tntpost.nl

Deutsche Post : www.deutschepost.de.

DHL: www.dhl.de

Royal Mail : www.royalmail.com

De Post : www.post.be

5.3.5 Płatność kartą przy dostawie

Opis ogólny Wariacja płatności gotówką przy dostawie. Konieczny jest mobilny terminal płatniczy.

Poprzez udostępnienie różnych opcji kartowych, eliminuje się ryzyko, że nabywca nie

będzie posiadał wystarczającej ilości gotówki. W innych aspektach ta metoda jest bardzo

podobna do CoD.

Wariacje w ramach

produktu:

W ramach tej metody płatności dokonywać można różnymi kartami:

Karta kredytowa

Obciążenie rachunku odbiorcy następuje póżniej

Karta przedpłacona

Obciążenie odbiorcy następuje wcześniej

Karta debetowa Obciążenie w momencie płatności


Online

Jest to usługa dobrze wpisująca się w zakupy przez internet, które wymagają dostawy

fizycznej. Nie generuje ryzyka po żadnej ze stron kontraktu. Jeżeli nabywca decyduje się

nie odbierać towaru I nie płaci, akceptant ponosi tylko koszty usługi CoD. Przy

wykorzystaniu ten metody płatności ważnym jest wyjaśnienie, jakie są warunki dostawy i

zwrotów przesyłki.

Zlecenie pocztowe/

telefoniczne (MO-

TO)

Tak jak w przypadku sprzedaży przez Internet.

Zasięg rynkowy Wykorzystanie mobilnych terminali płatniczych umożliwia płatność przy dostawie kartą

debetową, przedpłaconą i kredytową. Oznacza to bardzo szeroki zasięg. Ma analogiczny

zasięg co płatność gotówką przy odbiorze, ponieważ jest jej wariacją.


nia

Łatwość użytkowania płatności kartami jest wysoka.

Gwarancja płatności Po dokonaniu płatności I odbiorze dostawy nabywca nie może anulować płatności po-

przez doręczyciela. Dostawca nie ponosi żadnego ryzyka związanego z płatnością.

Dodatkowe in-

formacje

Nazwy produktu:

Belgia, Holandia: Rembours

Niemcy: Nachnahme

UK: Cash on Delivery

Hiszpania: Contrareembolso

Polska: przekaz pocztowy

Wymogi akceptacji W Holandii wymagane jest zawarcie kontraktu z Equens, jednym z dostawców

certyfikowanych sieci mobilnych I firmą kart kredytowych dla płatności kartami

debetowymi i kredytowymi.

Są również dostawcy usług płatniczych, którzy leasingują mobilne terminale płatnicze,

eliminując konieczność zawierania umów z Equens. Podobnie wygląda to w Niemczech,

gdzie funkcjonuje kilku dostawców oferujących wynajem terminali kartowych.

Ramy czasowe

pomiędzy zamówie-

niem I rozliczeniem

W przypadku kart debetowych płatność potrwa jeden do kilku dni.

W przypadku kart przedpłaconych, zależy to od momentu depozytu (transfer danych w

czasie połączenia z procesorem).

W przypadku kart kredytowych, środki transferowane są w ciągu około 2 tygodni.

Koszty przetwarza-

nia

Na koszty takiej płatności składają się:

⁻ Jednorazowa opłata za terminal mobilny.

⁻ Jednorazowa opłata za połączenie z siecią GSM.

⁻ Opłata abonamentowa (różni się w bankach/u dostawców).

⁻ Opłata abonamentowa za łączność z siecią GSM.

Holandia:

Opłata za transakcję kartą przedpłaconą (w zależności od banku/dostawcy) wynosi ok. €

0.05 za transakcję.

Koszty transakcji kartą debetową wynoszą € 0.07 za transakcję. Pośrednicy stosują wyższe

stawki, np.

€ 0.25 za transakcję. Średnio transakcja trwa 11 sekund.

W Niemczech, Belgii I UK struktura kosztów jest podobna, jednak mogą się one różnić w

zależności od kwot transakcji.

Opłata za transakcję kartą kredytową zależy od organizacji kartowych.

Informacje/Dostawcy CCV: www.ccv.nl

Pinlinq: www.pinlinq.nl

Rent a PIN: www.rentapin.nl

Awita: www.kartenterminal.com

CCV-Allcash www.allcash.de

Dodatkowe informa-

cje

Nazwa produktów:

Holandia, Belgia: Rembours

Niemcy: Nachnahme

UK: Card on Delivery

5.3.6 Płatność w sklepie

Opis ogólny Płatność w sklepie oznacza możliwość zapłaty za nabyte przez internet towary w

sklepach fizycznych. Często udostępniania jest przez sklepy ‘brick-and-mortar’

(fizycznie funkcjonujące w świecie rzeczywistym), które działają również w Internecie.

W przypadku sklepów jedynie internetowych stosuje się agenta, który akceptuje

płatności w imieniu i na rzecz akceptanta. Takimi agentami są z reguły sklepy, w których

konsumenci robią często zakupy, np. supermarkety.

W zależności do sklepu lub strony trzecie w postaci agenta, płatność w sklepie może

być także połączona z odbiorem w sklepie towaru.

Wariacje w ramach

metody:

Metoda płatności zależy od tego, jakie metody akceptuje sklep, w którym jest ona re-

alizowana. Może to więc być gotówka, jak również metody elektroniczne, takie jak

karty.

Stosowanie w kana-

łach:

Metoda ta jest dostosowana zarówno do sprzedaży internetowej, jak I zamówień pocz-

towych I telefonicznych I może być wykorzystywana przez konsumentów nie chcących

lub nie mogących płacić online.

Zasięg rynkowy Zasięg rynkowy zależy od zakresu sieci dwustronnej. Sieć wymaga zarówno sklepów

internetowych oferujących tę możliwość płatności, jak również sklepów fizycznych

bliskości konsumenta, które będą akceptować takie płatności. Aby zyskać zasięg, w rolę

agentów wchodzą duże sieci handlowe, takie jak sieć sklepów spożywczych Żabka w

Polsce.


nia

Płatność w sklepie wymaga dodatkowego wysiłku ze strony klienta w porównaniu z

innymi metodami online. Jednak konsument wybierający ten właśnie sposób ma po

temu powody (anonimowość, niemożliwość lub niechęć płatności innymi sposobami), a

więc nie będzie to rzutowało na jego decyzję o wyborze. Ponadto, ponieważ agentami

są z reguły sklepy często odwiedzane przez konsumentów, mogą oni połączyć normal-

ną wizytę w sklepie z płatnością za zakup internetowy.

Gwarancja płatności Gdy konsument płaci za zakup internetowy u agenta, ten wysyła komunikat do

akceptanta sieciowego, informując go o płatności. Często tylko wówczas produkt

wysyłany jest klientowi. W takim przypadku płatność w sklepie daje gwarancję

płatności akceptantowi, ale może zawierać ryzyko dla klienta, jako że on dokonuje

płatności przed odbiorem zamówienia. Gdy płatność w sklepie połączona jest z

odbiorem, produkt i zapłata wymieniane są jednocześnie, co usuwa większość ryzyka

związanego z transakcją.

Ramy czasowe po-


rozliczeniem

Zależne od metod płatności akceptowanych w fizycznym sklepie.

Koszty przetwarza-

nia

Koszt internetowej płatności w sklepie dzieli się na 2 części: koszty połączenia akcep-

tanta z fizycznym sklepem I koszty rzeczywistej płatności w sklepie fizycznym.

Zobrazować to można na przykładzie polskiej usługi Zapłać w Żabce. Akceptant inter-

netowy płaci 2.8% wartości zakupu dostawcy internetowych usług płatniczych. Klient

płaci prowizję w wysokości PLN 0.99 (EUR 0.23) Żabce. Pierwsza część całkowitego

kosztu łączy tylko zakup internetowy z płatnością w sklepie i nie obejmuje rzeczywistej

transakcji. Dodatkowe opłaty ponosi sklep Żabka z tytułu rzeczywistej płatności. Koszty

te zależą od wyboru akceptowanej w sklepie metody płatności.

Informacje / Dostaw-

cy

Żabka: www.zabka.pl

Kiala: www.kiala.nl

5.3.7 Usługi Escrow

Ogólny opis Escrow oznacza zaangażowanie zaufanej trzeciej strony dla transakcji towarowych I

pieniężnych. Gdy nabywca zamawia towar, płaci do dostawcy usługi escrow.

Akceptant może uruchomić dostawę. Nabywca sprawdza zakupione dobra po ich

otrzymaniu. Jeżeli spełniają jego oczekiwania, dostawca usług escrow przekaże

zapłatę akceptantowi. Jeżeli powstaje konflikt, dostawca usług escrow mediuje, aby

go rozwiązać.

Generalnie usługi escrow stosować można z powodzeniem w sytuacjach, gdy

kontrahenci się nie znają i, gdy nie ma sposobność wzajemnego sprawdzenia

tożsamości czy zdolności kredytowej (duże obszary i dystanse).

Wariacje w ramach

produktu:

N/A


Online

Usługa escrow jest szczególnie interesująca gdy kontrahenci nie znają się i/lub nie

ufają sobie. Często jest tak w zakupach przez Internet, w przypadku mało znanych

sklepów internetowych i coraz częściej w sprzedaży person-to-person, w portalach

aukcyjnych, jak np. eBay.com lub marktplaats.nl.

Usługę tę może oferować akceptant czy sprzedawca, ale może zostać także zainicjo-

wana przez nabywcę.

W obu przypadkach nabywca i sprzedawca muszą zapisać się do niej. Użycie usługi

escrow jest dopracowana i pasuje ona także do obrotu dobrami ekskluzywnymi,

wartościowymi lub łatwymi do uszkodzenia.

Zlecenia

pocztowe/telefoniczne

(MOTO)

Sprzedaż przez telefon realizowana jest głównie przez firmy znane konsumentow.

Dlatego usluga escrow będzie w tym kanale raczej rzadko wykorzystywana.

Zasięg rynkowy Zasięg zależy od wachlarza akceptowanych w tej usłudze metod płatności, którymi są

z reguły płatności kartą kredytową I (lokalne) transfery bankowe.

Holandia: niska penetracja I stosowanie w związku z małym obszarem geograficznym.

Dla Niemiec, Belgii i UK brak danych.

Łatwość użytkowania Usługa escrow zapewnia bezpieczeństwo obydwóm stronom transakcji handlowej.

Proces wygląda ogólnie następująco:

- Konsument I detalista ‘zapisują się’ do usługi

- Sporządzany jest projekt umowy

- Konsument wnosi zapłatę.

- Detalista wysyła towary do konsumenta I umieszcza przewidywaną datę do-

stawy na stronie internetowej usługi escrow.

Po dacie oczekiwanej dostawy konsument ma 7 dni na sprawdzenie, po których

usługa escrow przekazuje detaliście zapłatę w oparciu o akceptację towaru przez

konsumenta.

Gwarancja płatności Escrow daje nabywcy gwarancję, że detalista otrzyma zapłatę tylko wtedy, gdy jakość

dóbr będzie satysfakcjonująca. Detalista ma gwarancję, że właściwa kwota została

przekazana przez nabywcę i, że pieniądze zostaną przetransferowane, jeżeli nabywca

przyjmie produkt.

Wymogi akceptacji Użytkownicy muszą zarejestrować się na stronie internetowej usługi escrow. Czasem

można to zrobić jedynie poprzez portal aukcyjny, w którym dokonywana jest transak-

cja (np. eBay.com lub marktplaats.nl).

Ramy czasowe

pomiędzy płatnością a

rozliczeniem

Moment transferu środków przez escrow zależy od wybranej przez konsumenta

metody płatności, szybkości odpowiedzi klienta i akceptanta I umowy z organizacją

zarządzającą usługą.

Koszty przetwarzania Międzynarodowe: procent transakcji pomiędzy 0.5% a 2.5%, i/lub prowizja w wysokości

€ 2.00.

Informacje / Dostawcy Escrow Europe: www.escroweurope.com/nl

Triple Deal: www.tripledeal.com

Moneybookers: www.moneybookers.com

PayDutch: www.paydutch.nl

eBay Treuhandservice: www.ebay.de

iloxx SAFETRADE: www.iloxx.de

ECO-Truehand: www.eco-truehand.de

S-ITT: www.s-itt.de

Alipay www.alipay.com

PayEx www.payex.com

Dodatkowe informacje Nazwa produktu: ‘usługa escrow’ to termin używany międzynarodowo

5.4 Metody makropłatności z zasięgiem warunkowym

Zasięg omawianych w tej sekcji sposobów płatności jest ograniczony, jako że warunki użytkowania mają taką

naturę, że z zasady nie wszyscy mają do nich dostęp. Warunki te łączą się w większości przypadków z koniecz-

nością rejestracji nabywcy (‘opt-in’), która stanowi dla niektórych barierę w rozpoczęciu korzystania z takiej

formy płatności. W niektórych przypadkach nabywcy muszą nawet płacić za tę usługę lub deponować pienią-

dze wcześniej w portmonetkach elektronicznych.

W tym obszarze widzimy rozwój płatności internetowych bazujących na bankowości elektronicznej. Bankowość

internetowa staje się popularnym narzędziem zarządzania rachunkiem bankowym przez nabywców. Ten trend

jest bardzo pozytywny z punktu widzenia sukcesu metod e-płatności.

Europejskie kraje przodujące w rozwoju bankowości internetowej zauważyły en fakt i podjęły inicjatywy utwo-

rzenia krajowych standardów dla bankowości internetowej połączonej z płatnościami internetowymi.

W Holandii od listopada 2005 funkcjonuje iDEAL, który nie tylko szybko zdobył istotny udział w rynku płatności

internetowych, ale również zwiększył sprzedaż internetową. W Niemczech sytuacja jest nieco inna w związku z

fragmentacją rynku bankowości detalicznej. W lutym 2006 Postbank, Sparkasse, Volksbanken i Raiffeisenban-

ken uruchomiły Giropay. Używać go może około 17 milionów niemieckich klientów tych 3 grup bankowych, ale

rzeczywiste wykorzystanie jest raczej skromne. W Belgii w 2006 wystartował Bancontact/MisterCash I jest on

rozszerzany: 10 z 15 uczestniczących banków otworzyło karty Bancontact/MisterCash na Internet. Na rynku tym

również Dexia, KBC i ING oferują płatność za pośrednictwem jednego banku. Ich zasięg jest ograniczony, po-

nieważ akceptanci musieliby posiadać w każdym z nich rachunki,aby dotrzeć do ich klientów.

Te metody są jak na razie najlepszymi standardami krajowymi. Dużą zaletę z geograficznego punktu widzenia

mają karty kredytowe, których zasięg jest niezależny od granic krajowych. Ale nadal tylko pewien procent kon-

sumentów posiada kartę kredytową, chociaż poziom posiadania różni się w zależności od kraju. Co do zasady,

karty kredytowe są popularne w krajach anglosaskich (US, UK) oraz w krajach łacińskim (Europa Południowa,

Ameryka Południowa). W Północno- Zachodniej Europie (kraje nordyckie, Holandia, Niemcy i kraje niemiecko-

języczne) większy udział w rynku mają karty debetowe.

Nowe możliwości dla rozwoju metod z potencjalnie bezwarunkowym zasięgiem generują ostatnie inicjatywy w

obszarze Elektronicznej Prezentacji i Płatności Rachunków (EBPP). Obecnie większość takich instrumentów nie

ma szerokiej akceptacji, ponieważ wymagają rejestracji klienta lub walidowanego adresu e-mail. Utrudniona jest

też realizacja transakcji trans granicznych, jako że w każdym kraju obowiązują inne prawa i zasady związane z

fakturowaniem. SEPA może być tu bardzo pomocna.

W ostatnich latach obserwowaliśmy również powstawanie systemów opartych na portmonetkach. Niektóre już

zniknęły, a inne stopniowo się rozwijają. Najlepiej znanym modelem online jest PayPal, ale rozwija się również

Google, który uruchomił niedawno Google Checkout. Wersjom mobilnym nieco trudniej się rozwinąć.

5.4.1 Płatności internetowe bazujące na bankowości elektronicznej

Bankowość elektroniczna jest najszybciej rozwijającą się metodą płatności w Europie. Jest to elektroniczna

wersja tradycyjnego, wypisywanego ręcznie transferu bankowego. W wielu krajach banki rozwinęły bankowość

elektroniczną w celu umożliwienia szybszych płatności i zredukowania kosztów przetwarzania.

Ogólny opis Transfer bankowy w czasie rzeczywistym polega na przekierowaniu nabywcy ze stro-

ny akceptanta na stronę bankowości intrernetowej banku klienta. Po zalogowaniu

nabywcy prezentowany jest formularz zlecenia transferu internetowego, automa-

tycznie uzupełniony o szczegóły transakcji ze strony akceptanta. Jedynym działaniem

manualnym jest autoryzacja przelewu.

Po autoryzacji transferu internetowego klient zostaje przekserowany z powrotem na

stronę akceptanta, gdzie potwierdzona zostanie jego płatność. Akceptant otrzymuje

gwarancję, że płatność została dokonana, więc może przedstawić szczegóły dostawy

i rozpocząć wysyłkę do konsumenta.

W obszarz tej metody płatności powstały już standardy (systemy) krajowe. Takim

systemem jest holenderski iDEAL czy niemieckie Giropay. Obydwa są otwartymi stan-

dardami, umożliwiającymi uczestnictwo innych stron (bankowych). Zwiększa to istot-

nie zasięg tego rodzaju płatności.

Belgia ma swoje własne rozwiązanie multibankowe- Bancontact/MisterCash. Dzięki

jednej integracji akceptant ma zasięg do wielu nabywców.

Wariacje w ramach

produktu:

Metoda ‘zamknięta’ lub ‘monobankowa’: oferowana tylko przez jeden indywidualny

bank, udostępniający swój własny instrument e-płatności.

Metoda ‘otwarta’ lun ‘multibankowa’: kilka banków dzieli platformę płatniczą, dzięki

czemu możliwe są transfery z jednego banku do innych uczestników, co zwiększa

istotnie zasięg.


Online

Metoda ta idealnie pasuje do zakupów internetowych, szczególnie z perspektywy

akceptanta. Informacja o dokonaniu płatności przychodzi natychmiast, więc płatność

jest gwarantowana. Pomyślne transakcje mogą być bezpośrednio przetwarzanie w

back office akceptanta, a towary mogą być szybko wysłane. Jest to więc doskonała

metoda zakupów internetowych, pod warunkiem, że kwoty zakupu nie są zbyt małe

(patrz koszty przetwarzania).

Zlecenia poczto-

we/telefoniczne

(MOTO)

Z uwagi na powiązanie z bankowością internetową, metoda ta nie jest dostosowana

do zakupów w innych kanałach. Aby wdrożyć ten sposób płatności (jako, że ma on

wiele zalet wynikających z łatwości użycia i gwarancji płatności), akceptant musi

zmienić kanał z telefonicznego na internetowy. Możliwe to jest, gdy posiada, lub mo-

że zdobyć adres e-mail klienta, co w łatwy sposób załatwić przez telefon. Wtedy bar-

dzo łatwo będzie mu wysłać pocztą elektroniczną np. e-fakturę. Taki e-mail zawierać

będzie też szczegóły płatności oraz link do płatności za pomocą iDEAL.

Zasięg rynkowy Na obecnym etapie większość z tego rodzaju usług ma zasięg jedynie krajowy. Jed-

nak, jeśli jest to krajowy, otwarty standard przyjęty przez większość banków- lokalnie

jest on ogromny. Jeżeli jest to standard zamknięty, będący własnością indywidualne-

go banku, dostęp jest ograniczony warunkiem bycia klientem tego banku.

Rozwój otwartego, międzynarodowego standardu przewiduje SEPA. Kontekst mię-

dzynarodowy wiąże się tu z krajami strefy euro. Ale biorąc pod uwagę liczbę uczestni-

czących w pracach stron i ich interesy- cel ten nie zostanie szybko osiągnięty.


nia

Dla konsumenta procedura jest podobna do wypełniania zlecenia w bankowości in-

ternetowej. Jest ona więc rozpoznawalana I łatwa w użyciu. Główną różnicą jest fakt,

że konsument nie musi już wprowadzać danych płatności.

Inaczej niż w przypadku kart kredytowych, dane o transakcji nie są wymieniane przez

detalistów lub dostawców usług płatniczych, co czyni transfery internetowe bardziej

bezpiecznymi dla konsumenta.

Gwarancja płatności Płatność zrealizowana jest nieodwołalna. Po tym jak bank otrzyma płatność, nabywca

nie może jej odwołać. Dlatego też akceptant nie jest obciążony ryzykiem charge

back`u.

Ramy czasowe po-


rozliczeniem

Gdy nabywca I akceptant używają różnych banków, rozliczenie potrwa 1-2 dni, ale gdy

są klientami tego samego banku- płatność nastąpi natychmiast.

Koszty przetwarza-

nia

Generalnie płatności internetowe bankowością elektroniczną są dużo tańsze niż karty

kredytowe czy płatności offline, a ponadto dają akceptantowi gwarancję.

Dodatkowe infor-

macje

iDEAL www.currence.nl

Giropay www.giropay.de

eDankort www.pbs.dk

EPS www.stuzza.at

Bancontact/Mistercash www.atosworldline.be

BankAxess www.bankaxess.no

Secure Vault Payments www.securevaultpayments.org

Interac Online www.interac.ca

POLi www.centricom.com

DIRECTebanking.com www.payment-network.com

Citadel Internet Banking www.citadelcommerce.com

Inpay www.inpay.com

PayEx Online Banking www.payex.com

UseMyBank www.usemybank.com

SafteyPay www.safetypay.com

Mazooma www.mazooma.com

Oraz wiele rozwiązań monobankowych.

Więcej informacji w sekcji 3.1.

5.4.2 Karty kredytowe

Z perspektywy globalnej karty kredytowe są jak na razie najważniejszą metodą płatności w Internecie i przez

telefon. Poza opisem kart kredytowych, w tej sekcji znajdzie się również wyjaśnienie kwestii Dynamicznej Kon-

wersji Waluty. Zagadnienia związane z zarządzaniem ryzykiem i przeciwdziałania oszustwom zostały omówione

w rozdziale 6.

Ogólny opis Istnieje dużo różnych marek kart, z których najbardziej znanymi są Visa I Master-

Card. Obecnie brand MasterCard używany jest na całym świecie, a Visa posiada

kilka różnych wariacji.

Wariacje w ramach produktu:


Online

Aby autoryzować płatność, nabywca musi podać swoje informacje I dane karty.

Dane te podlegają kontroli w zakresie ważności I ryzyka oszustw. Gdy klient uży-

wa 3-D Secure (jak na razie mało popularne w Europie), musi dokonać identyfika-

cji w banku z każdorazową płatnością, za pośrednictwem hasła lub tokenu.

Kontrola ta nie usuwa ryzyka charge backù dla akceptanta: patrz gwarancja

płatności.

Zlecenia poczto-

we/telefoniczne

(MOTO)

Płatności przez telefon dokonuje się poprzez udostępnienie informacji osobistych

I danych karty podczas rozmowy telefonicznej. Pracownik call centre może bez-

pośrednio wprowadzić te dane w aplikację w celu kontroli ważności I ryzyka

oszustwa. Nie można w tej sytuacji wykorzystać 3-D Secure, ale call centre może

mieć swoje własne procedury kontrolne dla identyfikacji dzwoniącego. Również

w tym przypadku kontrola ta nie usuwa ryzyka charge backù dla akceptanta:

patrz gwarancja płatności.

Zasięg rynkowy W Holandii jest ponad 5 mln posiadaczy kart kredytowych: 3.2 miliona posiada

MasterCard a prawie 2 mln kartę Visa. W Niemczech liczba ta wynosi 32 miliony, z

których 49% to karty MasterCard, a 43%- Visa.

W Europie jest 106 mln kart MasterCard i 110 mln kart Visa.

Globalnie- MasterCard posiada 638 mln kart, a Visa ponad 640 milionów.

Łatwość użycia Używanie kart kredytowych jest dla konsumenta procesem łatwym I prostym, ale

wielu nabywców stroni od podawania numerów karty przez Internet czy telefon.

Nie niwelują tej bariery również systemy takie jak 3-D Secure czy wykorzystanie

CVC.

Gwarancja płat-

ności

Nabywca ma do 6 miesięcy (tzw. Okres charge back- zwrotu) od dokonania płat-

ności do odwołania jej, gdy nie ma podpisu I detalista musi udowodnić, że płat-

ność jest poprawna lub ponieść koszty zwrotu.

Detalista może zrefundować płatość jeżeli okażę się, że skarga jest uzasadniona i

nabywcą nie był rzeczywisty posiadać karty (np. w przypadku kradzieży).

Płatności z 3-D Secure używają do autentykacja posiadacza karty także podpisu

elektronicznego. Tożsamość sprawdza się poprzez identyfikację PINem. Gdy

transakcja realizowana jest z 3D Secure, odpowiedzialność za zwrot przechodzi z

agenta rozliczeniowego na wydawcę karty. W codziennej działalności oznacza to,

że akceptant nie jest już obciążany zwrotami.

Charge backì są również z 3D Secure, np. gdy posiadacz kart zaprzecza faktowi

otrzymania dostawy. Pozostaje to wówczas ciężarem administracyjnym dla ak-

ceptantów.

Wymogi akceptacji Aby rozpocząć akceptowanie kart kredytowych detalista musi przejść przez procedurę

aplikacyjną firmy obsługującej karty, która zawiera konieczność złożenia różnych

dokumentów I informacji. Częścią umowy jest klauzula mówiąca, że jeżeli udział

procentowy zwrotów będzie zbyt wysoki, akceptant zobowiązany będzie do podjęcia

dodatkowych kroków, przełożone zostaną na niego koszty, a kontrakt zostanie

rozwiązany. Kilku dostawców usług płatniczych wymaga depozytów w oparciu o

przewidywaną ilość transakcji, średnią wartość transakcji i średnią liczbę charge

back`ów. Ramy czasowe po-

między płatnością a

rozliczeniem

Detalista od razu wie, czy płatność została autoryzowana I może zdeycdować się na

serię autoryzacji w dalszym momencie. W wielu przypadkach autoryzacja online`owa

jest najlepszą opcją.

Moment, w którym pieniądze są rzeczywiście transferowane zależy od umowy z do-

stawcą i, m.in., wartości transakcji. Możliwe są transfery dzienne i tygodniowe.

Koszty przetwarzania Opłata miesięczna: gdy płatność jest akceptowana jako część zarejestrowanej w Inter-

necie funkcjonalności.

Opłaty procentowe: pomiędzy 1-5%. Zależą od wartości, średnich kwot transakcji, sek-

tora i agenta rozliczeniowego.

Opłata ta nazywana jest MSC (Merchant Service Commission lub Merchant Service

Charge). Inne nazwy: Merchant Discount or Merchant Disagio.

Koszty chargeback: pewna część zwracanej kwoty, zależy od dostawcy usług płatni-

czych. Generalnie ok. 10-20 euro za transakcję.

Informacje/Dostawcy Visa www.visa.com

MasterCard www.mastercard .com

5.4.2.1 Zgodność z PCI

Standard bezpieczeństwa danych sektora kart płatniczych- Payment Card Industry Data Security Standard (PCI)

jest globalnym standardem ochrony danych konsumenta, bazującym na standardach Visa i MasterCard. Utwo-

rzony został w celu zapobiegania przekazywania w nieupoważnione ręce wrażliwych danych poprzez strony

internetowe podmiotów je przetwarzających. Potrzeba takiej ochrony została mocno zaakcentowana wiosną

2005 przez kradzież 40 milionów numerów kart kredytowych z CardSystems Solutions (amerykański procesor).

Dotknęło to również posiadaczy kard holenderskich i niemieckich.

Generalnie dla mniejszych detalistów standard PCI jest kwestią pomiędzy agentem rozliczeniowym i detalistą.

Większe firmy (>20,000 transakcji rocznie) oraz podmioty przetwarzające transakcje muszą przeprowadzać

kwartalnie przeglądy bezpieczeństwa i ochrony danych.

5.4.2.2 Zagadnienia implementacyjne

Możliwe jest zawarcie umowy, która obejmuje tylko akceptację płatności kartami kredytowymi przez Internet.

Nazywa się to ‘kontrakt e-commerce’. Innymi słowy, detalista nie musi podpisywać umowy zobowiązującej go

do akceptacji kart w sklepie fizycznym.

Ważnym warunkiem płatności przez Internet jest fakt, że wymiana informacji pomiędzy konsumentem i skle-

pem i pomiędzy sklepem i firmą kartową musi być bezpieczna i kodowana, np. w SSL ((Secure Socket Layer).

Wybierając usługi dostawcy warto sprawdzić, jak obsługiwane są charge back`i. Dodatkowymi środkami ochro-

ny przeciwko fałszywym charge back`om jest poproszenie konsumenta o dane uwierzytelniające i podpis przy

dostawie produktu. Opcjonalnie, można skorzystać z ubezpieczenia na wypadek nie płacących konsumentów,

chociaż z reguły jest to bardzo drogie.

5.4.2.3 Odbieranie różnych walut

Gdy acceptant działa w środowisku międzynarodowym, akceptować może płatności w walutach innych niż

Euro, np. angielskim funcie, franku szwajcarskim, czy w koronach norweskich lub szwedzkich. Gdy obrót tego

rodzaju wzrasta, warto zawrzeć specjalne porozumienia.

Koszty holenderskiego akceptanta będą z reguły rozliczane w euro, więc będzie on również wolał otrzymywać

płatności w tej walucie. Wszystkie inne waluty będą musiały zostać przed płatnością przekonwertowane na

euro. Międzynarodowe organizacje kartowe mają wbudowane przepisy na to. Brytyjski posiadacz płacący w

euro w Holandii otrzymuje wyciąg od swojego banku- wydawcy w funtach. W pewnym momencie waluty są

konwertowane- w tym przypadku przez różne strony, które przetwarzają płatność. Często dodaje się z tego

tytułu kilkuprocentową marżę do transakcji. Ponieważ płatność pojawi się na wyciągu w innej walucie, dopiero

w momencie jego uzyskania posiadacz będzie wiedział, jaka jest rzeczywista kwota.

5.4.2.4 Największe marki kart kredytowych

American

Express

Karta ‘AmEx’ jest często wykorzystywana w celach biznesowych I jest wydawana I akwirowana

przez organizację American Express. Inaczej niż Visa i MasterCard, organizacja nie należy do ban-

ków. W wielu krajach jest trzecią największą organizacją kartową, po MasterCard i Visa.

Diners Club Diners Club, część Citibank, jest jednym z mniejszych graczy na tym rynku. Amerykańscy posiada-

cze mogą z niej często korzystać w Internecie, w sklepach akceptujących MasterCard.

Discover Karta jest głównie używana w USA (na czwartej pozycji), ale także w innych krajach przyciągają-

cych amerykańskich turystów oraz w Chinach. Nieaktywna w Europie.

JCB Karta kredytowana Japanese Credit Bureau. Jeśli chodzi o inne kraje, akceptowana jest głównie

w sektorze turystycznym I hotelowym.

Maestro Marka kart debetowych MasterCard. Płatności są pobierane bezpośrednio z rachunku ban-

kowego. Kart Maestro używać można w coraz większej ilości krajów do płatności z użyciem

kodu PIN. Użycie w Internecie jest ograniczone. Większość holenderskich kart PIN posiada

logo Maestro do użytku zagranicznego.

MasterCard Podobnie jak Visa, jest to asocjacja banków członkowskich, z prawie takim samym poziomem

akceptacji u detalistów. W Holandii są 4.2 mln kart wydanych. MasterCard posiada także

markę Cirrus (ATM) i Maestro.

Visa Globalnie Visa jest największą organizacją kartową z 1.3 mld kart akceptowanych przez milio-

ny detalistów w 150 krajach. W wielu krajach Visa jest numerem jeden jeśli chodzi o liczbę

kart wydanych, w innych krajach jest tuż po MasterCard.

Visa Electron Specjalna karta Visa, często debetowa. Transakcje są potrącane natychmiast z rachunku

bankowego posiadacza karty. Czyni ją to odpowiednią dla posiadaczy młodszych i o niższych

dochodach. Nie wydawana w Holandii, gdzie celom tym służy karta PIN.

AirPlus AirPlus jest dużym dostawcą usług business management. Obejmują one wydawanie

korporacyjnych I indywidualnych kart kredytowych dedykowanych osobom podróżującym

służbowo. Karta jest połączona z marką Visa I MasterCard w celu zapewnienia akceptacji.

AirPlus jest częścią Lufthansa, więc karty te są głównie używane przez niemieckich

konsumentów.

Purchase cards/

Karty zakupo-

we

Są to karty wydawane przez firmy dla zakupów biznesowych. Główną ich cechą jest fakt, że

w czasie transakcji przekazywane są dodatkowe informacje (tzw. ‘Level 3 Data’) nt. natury

towarów, co usprawnia raportowanie I daje możliwość ograniczenia pewnych kart do zaku-

pów jedynie określonych produktów u określonych sprzedawców internetowych. Ponadto,

dostarcza się informację o podatku VAT i innych kwestiach istotnych dla automatycznych

rozliczeń. Karty zakupowe wydawane są przez Visa i American Express.

Solo (UK) Angielska karta debetowa ukierunkowana głównie na młodzież, z nieco mniej ograniczoną

akceptacją niż Switch (Switch to marka już nieistniejąca, zastąpiona przez Maestro). Akcep-

towana również w Internecie.

UATP Karta płatnicza używana szczególnie w podróżach biznesowych, używana w Europie głów-

nie pod marką AirPlus przez Lufthansę.

Tabela 4: Przegląd często używanych kart w Europie

5.4.2.5 Dynamiczna Konwersja Waluty (Dynamic Currency Conversion –DCC)

Dynamiczna Konwersja Waluty jest usługą finansową, dzięki której posiadacz może wybrać platność w swojej

walucie tam, gdzie normalnie musiałby zapłacić w obcej walucie, np. gdy brytyjski konsument chce zapłacić za

bilet lotniczy niemieckim liniom lotniczym. Cena wyrażona będzie w euro, a konsument nie będzie dokładnie

wiedział, jaka będzie to kwota w funtach, dopóki nie zobaczy wyciągu bankowego.

Dzięki DCC natomiast kwota w walucie krajowej będzie znana nawet przed potwierdzeniem zamówienia.

Poniższy diagram pokazuje, jak działać może DCC. Cena biletu (np. € 100) konwertowana jest na funty (w tej

sytuacji £ 68) na żądanie posiadacza karty. Wartość ta opiera się o dzienny kurs funta plus określony procent (z

reguły pomiędzy 1-3%). Następnie płatność przetwarzana jest w funtach i wypłacana w funtach akceptantowi,

lub agentowi rozliczeniowemu lub dostawcy DCC. Jest to tzw. rozliczenie like-for-like.

Rys.15: DCC w transakcji kartowej W tym przypadku konwersja waluty leży poza siecią Visa/MasterCard I przeprowadzana jest przez oddzielny podmiot. Sieci kart kredytowych i banki-wydawcy tracą wtedy prowizje. Posiadacz karty nadal musi zapłacić prowizję z tytułu wymiany waluty. Często dzieli się ją pomiędzy agenta rozliczeniowego i/lub dostawcę DCC oraz detalistę. Jeżeli duża ilość transakcji denominowana jest w walutach obcych, DCC pozwala istotnie zaosz-czędzić na płatnościach kartami kredytowymi. Przykładami dostawców DCC są EuroConex, Fexco, GCX i RBS. Strony internetowe: EuroConex: www.euroconex.com Fexco: www.fexco.com GCX: www.gcxcorp.com RBS: www.rbsmarkets.com 5.4.3 Internetowe portmonetki elektroniczne Ogólny opis Internetowe portmonetki elektroniczne to rachunki internetowe, na których prze-

chowywać można wartości. Nabywca musi się zarejestrować u dostawcy e-portmonetki w celu utworzenia konta. W większości przypadków konto połączone jest z adresem mailowym nabywcy. Po utworzeniu konta nabywca musi doładować e-portmonetkę pieniędzmi. Płatność e-portmonetką wymaga wpisania nazwy użytkownika posiadającego konto (np. adres e-mail) oraz hasła, potwierdzającego jego tożsamość. Po tym nabywca może po-twierdzić transakcję i odpowiednia kwota potrącana jest z jego internetowego ra-chunku przedpłaconego- o ile są na nim wystarczające środki.

Stosowanie w kanałach Online

Metoda specjalnie zaprojektowana do zakupów internetowych internetowe e-portmonetki służyły głównie mikropłatnościom. Z czasem jednak kilku dostawców

zwiększyło istotnie bazy użytkowników i zdobyło zaufanie konsumentów, co umożli-wiło z kolei przesunięcie do obszaru makropłatności. Jako że większość tego rodzaju płatności umożliwia płatności pomiędzy użytkowni-kami, trend ten został mocno wsparty przez rozwój e-biznesu na portalach aukcyj-nych jak eBay.com i marktplaats.nl. Nabywcy są dziś bardziej zaznajomieni z tą metodą i nie obawiają się płacić w ten sposób większych kwot, chociaż z uwagi na fakt, że jest to płatność bezpośrednia i nieodwołalna, ponoszą ryzyko braku dostawy. Jest to korzyść dla akceptanta, ale może powstrzymywać niektórych klientów. Z powyższych względów także jest to metoda bardzo dobrze dostosowana do zakupów dóbr wirtualnych.

Zlecenia poczto-we/telefoniczne (MOTO)

N/A

Zasięg rynkowy Rejestracja I doładowywanie (przed zakupem) są dla konsumentów największymi przeszkodami, szczególnie w przypadku, gdy e-portmonetki nie są powszechnie wy-korzystywane przez sklepy internetowe. Metoda ta jest ściśle powiązana w efektem sieci: konieczna dla sukcesu jest duża liczba użytkowników po obydwu stronach.

Łatwość użytkowa-nia

Procedura jest podobna do wypełniania zleceń w bankowości internetowej. Użytko-wanie jest proste, ponieważ większość konsumentów styka się z wpisywaniem nazw użytkownika i haseł. Słabym punktem jest bezpieczeństwo, ponieważ nazwy i hasła są statyczne, a zatem podatne na phishing.

Gwarancja płatności Płatność jest bezpośrednia I nieodwołalna. Ramy czasowe po-między płatnością a rozliczeniem

Rozliczenie zajmuje ok 1-2 dni, gdy konsument I detalista korzystają z różnych ban-ków; jeśli posiadają rachunek w tym samym banku- następuje natychmiastowo.

Koszty przetwarza-nia

Struktura kosztów opiera się opłaty lub procent transakcji. Doładowywanie pieniędzy na rachunek internetowej e-portmonetki jest bezpłatne, ale wypłaty są czasem obcią-żane opłatami.

Informacje / Do-stawcy

PayPal www.paypal.com Moneybookers www.moneybookers.com Click2Pay www.click2pay.com Neteller www.neteller.com ClickandBuy www.clickandbuy.com PayEx Account www.payex.com myCitadel Wallet www.citadelcommerce.com WebMoney www.wmtransfer.com

5.5 Metody mikropłatności z zasięgiem bezwarunkowym Obszar ten został całkowicie zdominowany przez płatne telefonem usługi, taki jak Premium SMS czy numery 0900. Używać ich może każdy posiadacz telefonu (komórkowego), bez konieczności rejestrowania się u do-stawcy płatności. Oznacza to, że metody te mają zasięg bezwarunkowy. Premium SMS i numery 0900 są doskonałe do mikroplatności, ale nie można ich wykorzystywać do innych ty-pów transakcji.

5.5.1 Numery 0900- tzw. Paynumbers Ogólny opis Paynumbers to numery telefoniczne zaczynające się od sekwencji cyfr 0900, które mają wyższe stawki opłat.

Opłaty nakłada operator telefonii poprzez rachunek klienta. Generalnie metodę tę oferują bezpośrednio operatorzy. Jest również kilku dostawców usług 0900. Niektórzy dstawcy usług SMSowych również oferują bramki dla usług 0900.

Wariacje w ramach pro-duktu:

Pay per call (płatność za rozmowę). W tym rodzaju usługi nabywca obciążany jest uprzednio zdefiniowaną kwotą za jeden telefon. Format ten dostosowany jest do zapłaty za pobierane treści internetowe lub ograniczony czasowo dostęp do stron internetowych (np. miesięczny dostęp do strony dla członków). Pay per minute (płatność za minutę). Tu nabywca obciążany jest za każdą minutę. Stosuje się to w sytuacjach, gdy usługa dostarczana jest w trakcie rozmowy. Nie musi się to koniecznie łączyć z dostawą usługi przez telefon.

Stosowanie w kanałach: Online Metoda dostosowana do niskokwotowych zakupów internetowych i używana szczególnie, gdy zarówno płatność

jak i dostawę usługi można przeprowadzić przez telefon. Dla dostawcy usługi poprzez kanał online, lepsza byłaby internetowa metoda (mikro) płatności.

Zlecenia pocztowe/ telefoniczne (MOTO)

Inaczej niż w przypadku premium SMS, metoda ta działa zarówno z telefonami stacjonarnymi jak I komórkowymW większości przypadków płatność I dostawa usługi następuje tym samym kanałem I jest bezpośrednio związana.

Zasięg rynkowy Z usług 0900 może korzystać każdy posiadacz telefonu. Łatwość użycia Konsument nie musi się rejestrować aby używać tej metody. Gwarancja płatności

Płatność nie może zostać odwołana przez nabywcę. Gdy nabywca nie reguluje swojego rachunku telefonicznego z jakiejkolwiek przyczyny, do operatora telefonicznego należy pobranie należności. Operatorzy płacą podatek VAT, który musi zawsze zostać zapłacony także przez akceptanta, nawet, gdy ten jest uprawniony no niższych stawek lub zerowego VAT.

Ramy czasowe pomiędzy płatnością I rozliczeniem

Detalista ma poprzez dostawcę usług dostęp do informacji o miesięcznej liczbie płatności. Dostawca wypłaca mu wartość transakcji tylko po otrzymaniu informacji i płatności od operatora telefonii, co może potrwać nawet 1miesiące.

Koszty przetwa-rzania

Koszty operatorów składają się z opłaty wpisowej, opłaty abonamentowej I kosztów związanych ze szczególnymformatami numerów telefonicznych. Maksymalny poziom stawek za minutę i za rozmowę ustalany jest na poziomie krajowym i może się znacznie różnStawka akceptanta może być ustalona przez niego w zależności od usług oferowanych przez dostawcę lub opertora. Tu również koszty dzielone są pomiędzy różne strony. Po odjęciu VAT do detalisty dociera 45-55% pierwotnej kwoty, w zależności od dostawcy.

Informacje/ Dostawcy Telekom/ T-Pay www.tpay.de Pay123 www.pay123.com

Informacje dodatko-we

-

5.6 Metody mikropłatności o zasięgu ograniczonym W obszarze mikropłatności znajdują się głównie e-portmonetki, dlatego że stanowią zagregowaną wartość, którą łatwo pobrać w przypadku realizacji płatności. Głównym problemem są tu koszty przetwarzania. Płatności wahające się od kilku eurocentów do kilku euro mogą być przetworzone konwencjonalnymi metodami, ale nie jest to efektywne z kosztowego punktu widze-nia. Koszty bowiem przekroczą wartość transakcji. Nie musi to stanowić problemu, jeżeli zdarza się okazjonal-nie, ale w modelu biznesowym dla mikropłatności zawsze ma miejsce agregacja i wówczas przekazywana jest wartość zagregowana przy użyciu właśnie metod konwencjonalnych, np. transferu bankowego czy karty kredy-towej. Niektóre z takich portmonetek doładowywane są poprzez zakup fizycznych kart (voucherów) z TAN i określoną wartością. Ze względu na duży I bezwarunkowy zasięg SMS premium i numerów 0900 w obszarze mikropłatności, nie widzimy wielu mobilnych e-portmonetek dla płatności niskokwotowych. Mobilne e-portmonetki są zmuszone do obsługi makropłatności i konkurowania z SMS Premium. Więcej informacji w Raporcie ‘Mobile Payments 2010’. Niektóre sklepy sprzedające usługi o mikro-cenach, np. muzykę przez Internet (jak Apple iTunes) używają agre-gacji do zbierania mikropłatności z kart kredytowych. Często gdy nowy klient dokonuje rejestracji, przeprowa-dzana jest pre-autoryzacja karty kredytowej na małą kwotę, np. 1 Euro, w celu sprawdzenia jej ważności. Na-stępnie przechowuje się dane odnośnie używanych przez klienta treści i wystawia się co jakiś czas rachunek. Karta kredytowa może być zatem interesującym instrumentem płatności nawet w przypadku, gdy plik muzycz-ny kosztuje tylko € 0.99. Większość ludzi pobiera znacznie więcej niż jeden plik, a statystyki pokazują, że średnia kwota wahać się może pomiędzy 5 a 10 Euro. Oznacza to, że nie ma już konieczności używania różnego rodzaju e-portmonetek, czy innych systemów umożliwiających mikropłatności. Ryzyko, że niektórzy klienci mogą kupić i zapłacić za tylko jedną piosenkę jest akceptowalne. Czasem alternatywą jest model abonamentowy. Użytkownik płaci miesięcznie określoną kwotę stałą za dostęp do wszelkiego rodzaju informacji. Tego rodzaju abonamenty mogą być połączone z istniejącymi subskrypcjami czy prenumeratami, np. gazet, lub zaprojektowane szczególnie do użytku internetowego. Użytkownicy jednak generalnie nie przepadają za takimi abonamentami. Żadna z dotychczas znanych metod mikropłatności nie odniosła sukcesu.

5.6.1 Internetowe e-portmonetki Temat ten został już opisany w sekcji 5.4.3.

5.7 Klasyfikowanie instrumentów płatniczych: podejście Matrioszki Leo Van Hove, Monika Hartmann z Europejskiego Banku Centralnego oraz Valerie-Anne Bleyen w swojej pracy nt. różnych podejść do internetowych instrumentów płatniczych proponują stosowanie modelu, który składa się z kilku nakładających się płaszczyzn, tak jak w przypadku lalek nazywanych Matrioszkami. Najmniejsza lalka określa typ wykorzystanego pieniądza, druga płaszczyzna wskazuje na główny mechanizm płatności. Kolejne trzy określają kanały i sieci, nośniki i urządzenia autentykacji, a siódma rodzajowe instrumen-ty płatnicze. Szósta definiuje szczególne przypadki, włącznie z przekaźnikami pieniędzy, systemami lojalno-ściowymi i usługami pobierania/fakturowania płatności.

Rys.16: Model Matrioszki: alternatywny model klasyfikacji metod płatności33 Podstawą takiego podejścia jest koncepcja, że określona kombinacja cech każdej z 5 płaszczyzn ‘definiuje kon-kretny, rzeczywiście funkcjonujący instrument płatniczy’. Celem tej klasyfikacji jest definiowanie instrumentów płatniczych w dynamicznie zmieniającym się świecie płatności dla stron, które mogą ‘mieć problem z uzyska-niem jasnego obrazu tego rynku’. Jedną z wad tej klasyfikacji jest brak miejsca na firmy ‘pośredniczące’, takie jak PayPal czy Directebanking, które wykorzysta istniejącą infrastrukturę płatniczą (schemat karty kredytowej w PayPal i portale bankowości internetowej w Directebanking). Ponadto, próba sklasyfikowania Directebanking daje bardzo podobny wynik do iDEAL, chociaż istnieją pomiędzy nimi bardzo ważne różnice. Istnieją również między nimi dalsze techniczne różnice, które mają ogromny wpływ na zasięg, strukturę opłat oraz ich przyszły sukces.

33 L. van Hove, M. Hartmann, V. Bleyen

6 Zrozumieć zachowania płatnicze W ciągu ostatnich kilku lat zebraliśmy wiedzę nt. zachowań płatniczych różnych podmiotów. W 2007 roku opu-blikowano tę pracę34 w poczytnym magazynie branżowym. W tym raporcie przedstawiamy streszczenie, jako że wierzymy, iż wiedza i zrozumienie czynników, które wpływają na dostępność i rozwój nowych metod płatności, ma dużą wartość, również z punktu widzenia wdrażania płatności w środowisku internetowym. 6.1. Ryzyko jako główny element zachowań transakcyjnych W transakcjach handlowych wyróżniamy:

• Dwóch głównych aktorów: nabywcę i sprzedawcę. • Trzy główne procesy: umowę (A- od ang. Agreement), płatność (P- Payment) i dostawcę (D- Delivery)

W sercu każdej transkacji jest ryzyko i zapobieganie. Jest to główny czynnik zachowań transakcyjnych zarówno nabywcy jak i sprzedawcy. Każdy proces zawiera postrzegany poziom ryzyka, który balansuje pomiędzy nabyw-cą i sprzedawcą:

• Umowa(RA): ryzyko, że umowa jest niejasna lub zostanie anulowana. • Płatność (RP): ryzyko, że płatność nie będzie wykonana lub gwarantowana. • Dostawca (RD): ryzyko, że dostawa nie będzie miała miejsca.

A zatem całkowite ryzyko jest pochodną 3 głównych procesów transakcji: R = ƒ(RA, RP, RD). 6.2 Ewolucja ryzyka Wartość postrzeganego ryzyka determinuje czas I lokalizacja tych 3 procesów. W tradycyjnym handlu Umowa, Płatność i Dostawa mają miejsce w tym samym czasie. Jest to typowe dla handlu detalicznego. Wartość ryzyka pomiędzy nabywcą i sprzedawcą układa się po równo: nabywca otrzymuje dostawę, gdy sprzedawca otrzymuje zapłatę. Wraz w wprowadzeniem mediów (poczta, telefon, Internet) sytuacja uległa znacznej zmianie. Najpierw, w po-łowie ubiegłego wieku, pojawiło się zamówienie pocztowe. Następnie pojawiły się zamówienia telefoniczne, a potem internetowe. ‘Handel na odległość’ sprawił, że procesy biznesowe zachodzą niesynchronicznie, rozdzie-lając czas i miejsce. Ten rozdział wprowadza odrębne ryzyka w każdym z procesów: ryzyko płatnicze, ryzyko dostawy i ryzyko umowy stają się same w sobie zagadnieniami. Rys. 17 pokazuje to na schemacie.

Rys.17: Trzy procesy w transakcji: Umowa, Płatność I Dostawa wpływające na Ryzyko postrzegane

34 ‘Understanding buyer and seller behaviour for improved payment product development’, C. Liezenberg, D. Lycklama, H. Smorenberg. Journal of Payment Strategy & Systems, April 2007

Po zastosowanie tej koncepcji to handlu elektronicznego widać wyrażnie, że minimalizacja postrzeganego ryzy-ka jest warunkiem jakiegokolwiek sukcesu. Dlatego też tak ważne jest zrozumienie tego tych ryzyk.

6.3 Postrzegane ryzyko determinowane przez ‘kontekst transakcji’ Postrzeganie ryzyka przez sprzedawców i nabywców jest silnie determinowane przez tzw. ‘kontekst transakcji’. Są to okoliczności, w których zachodzą wspomniane trzy procesy (umowa, płatność, dostawa). Analizy i do-świadczenie praktyczne wskazują, że kontekst transakcji stanowią 4 rodzajowe czynniki, które determinują wspólnie postrzeganie ryzyka przez uczestników transakcji: Czas (t- timing). Przedział czasowy i porządek, w jakim procesy są realizowane. Mogą być realizowane jedno-cześnie lub odrębnie. W tym drugim przypadku kolejność płatności I dostawy może ulec zmianie. Prowadzi to do powstania 3 głównych przedziałów czasowych:

Rys.18: Różne przedziały czasowe I kolejność procesów transakcji

Lokalizacja (l- location). Miejsce procesów transakcji, fizyczne lub wirtualne. Może być również powiązane do

geograficznego dystansu pomiędzy nabywcą I sprzedawcą. Przykładami fizycznych lokalizacji są sklepy, targi,

automaty do sprzedaży. Wirtualne lokalizacje odnoszą się do kanałów takich jak Internet, email, telefon (ko-

mórkowy), SMS. Lokalizacje wirtualne/ na dystans z reguły podnoszą postrzegane ryzyko.

Relacja (r- relation). Relacja pomiędzy nabywcą I sprzedawcą. Rozróżniamy 3 typy: anonimową, znaną I zaufaną.

Typ relacji wpływa na stopień postrzeganego przez strony ryzyka. Czynnik ten jest dynamiczny: relacja zmienia

się z czasem, zmieniając również postrzeganie ryzyka. Transakcje powtarzające się (np. abonament, czynsz) z

reguły prowadzą do zwiększonego stopnia zaufania w porównaniu z transakcjami jednorazowymi. Niskie za-

ufanie wymagać będzie poszukiwania większych gwarancji w czasie procesu transakcji.

Produkt (p- product).Charakterystyka dostarczonego produktu. Główna cechy charakterystyczne są wartością (niską/wysoką i substancją (wirtualną/fizyczną). Szczególny wpływ na ryzyko ma wartość produktu. Produkty o większej wartości wymagają więcej gwarancji. Na ryzyko wpływa również natura produktu: małe produkty o dużej wartości stanowią atrakcyjny cel dla oszustów. Substancja produktu ma bezpośredni związek z kanałem dostawy. W przypadku produktów elektronicznych/cyfrowych jest to kanał elektroniczny. Zmienne kontekstu obrazują nieskończoność sytuacji transakcyjnych. Tabela 5 przedstawia przykłady niektó-rych najczęstszych przypadków związanych z handlem internetowym B2C.

Tabela 5: Przykłady typowych kontekstów transakcyjnych Wyraźnie widać, że każdy kontekst ma inne ryzyko całkowite, ponieważ 3 procesy transakcyjne mają inne swo-iste ryzyko w danym kontekście. Podsumowano to na Rysunku 19. W przypadku handlu internetowego właści-we zrozumienie kontekstu transakcji jest kluczowe dla podjęcia właściwych decyzji o środowisku biznesowym, rozwiązaniach płatniczych i dostawie.

Rys. 19: Całkowite ryzyko transakcji determinowane przez kontekst. 6.4 Inne aspekty behawioralne: łatwość użycia I koszt W 1993 roku prof. dr. Betty Collis, holenderska behawiorystka, wprowadziła “Model 3P” (Practicability, Profit, Pleasure- Praktyczność, Zysk, Przyjemność) do określenia, jak podmiot wiąże środowisko (sieciowe) lub usługę (sieciową) ze swoimi własnymi motywami, emocjami I doświadczeniem. Odnosi się to również do tego, jak zachowują się podmioty w trakcie transakcji i jakich wyborów dokonują. Przyglądając się jednak usługom płat-niczym musimy dostosować te kryteria do konkretnej charakterystyki usług płatniczych: — Użyteczność (Usability) (= Praktyczność): jaka jest (pożądana) użyteczność dla klienta (np. interak-cja, szybkość). — (Minimalny) Koszt (= Zysk): jaka jest korzyść dla klienta. — (Minimalne) Ryzyko (= Przyjemność): co powoduje powtarzające się użycie.

Rys.20: Kryteria wpływające na używanie instrumentów płatniczych: Użyteczność, Koszt, Ryzyko.

Konkretny wybór rozwiązania płatniczego stanowi więc optymalizację Ryzyka, Kosztu I Użyteczności po stronie

nabywcy I sprzedawcy.

Co do zasady stwierdzić można, że rozwiązania płatnicze o niskim ryzyku cechują wyższe koszty, niż w przy-

padku rozwiązań niegwarantowanych i mogą wymagać bardziej złożonej interakcji po obu stronach. Nadal

jednak uważamy, że koszt i użyteczność są na drugim miejscu po oszacowaniu ryzyka transakcji, które stanowi

czynnik determinujący w wyborze sposobu płatności.

Zastosowanie Modelu 3P do kontekstu transakcji tworzy ramy obrazujące sposób wpływu na zachowania uczestników transakcji: występuje balansowanie, którego strony szukają dla zapewnienia optymalnego pozio-mu ryzyka w stosunku do kosztów i użyteczności. Są to ramy, które stosować możemy do szacowania rozwią-zań płatniczych w poszczególnych kontekstach.

Rys.21: Ramy: Model 3P w kontekście transakcyjnym Innopay Oto co następuje:

• Sprzedawca postrzega ryzyko jako rezultat umowy, w oparciu głównie o lokalizację, relację i produkt. Sprzedawca musi również brać pod uwagę ryzyko utraty transakcji, gdy zaoferuje nabywcy nieakcep-towane rozwiązania z zakresu płatności i dostawy.

• To skutkuje rozwiązaniami z zakresu płatności/dostawy z określonym czasem do zminimalizowania ry-zyka sprzedawcy, który teraz oferuje rozwiązania płatnicze nabywcy.

• Nabywca postrzega ryzyko jako rezultat rozwiązań z zakresu płatności i dostawy oferowanych przez sprzedawcę i wybiera takie rozwiązanie, które zapewnie optymalny bilans ryzyka, użyteczności i kosztu.

• Gdy dochodzi do transakcji (tj. gdy następuje płatność i dostawa) oznacza to, że nabywca i sprzedawca uzgodnili wspólnie bilans ryzyka, kosztu i użyteczności.

6.5 Zastosowanie ram do metod płatności Zastosowaliśmy ww. ramy do przykładów kontekstów z Tabeli 5 poprzez ustawienie rozwiązań płatniczych na przeciw kryteriom behawioralnym. Ograniczyliśmy rozwiązania płatnicze w przykładach do kilku powszechnie używanych jedynie w celach ilustracji. Oceniamy rozwiązania w kontekstach i obserwujemy, jak różnić się mogą kontekst i czynniki behawioralne. Kryteria behawioralne oceniamy następująco: ++, +, 0, -, --. W przypadku Ryzyka najwyższy wynik oznacza naj-mniejsze Ryzyko. Dla Kosztu- najwyższy wynik oznacza najniższy Koszt. A więc im wyższy wynik, tym bardziej atrakcyjny jest to atrybut. Kryteria behawioralne Opis Rb: Risk of the buyer/ Ryzyko nabywcy

Czy sprzedawca może odwołać transakcję? Jak dobrze zabezpieczone jest rozwią-zanie? Na ile wiarygodny jest sprzedawca w zakresie przechowywania informacji płatniczych nabywcy?

Rs: Risk of the seller/ Ry-zyko sprzedawcy

Czy nabywca może odwołać transakcję? Czy nabywca posiada wystarczające środ-ki? Czy istnieją szczegóły płatności?

Cb: Cost to the buyer/ Koszt nabywcy

Różne w zależności od kraju. Tu zakładamy, że koszt jest częścią relacji nabywcy z bankiem, tj. nie ma dodatkowych kosztów za transakcję.

Cs: Cost to the seller/ Koszt sprzedawcy

Komponentami kosztów są podstawowe koszty transakcyjne, ale również dodat-kowe koszty back office`owe, które ponieść musi sprzedawca (np. zapobieganie oszustwom, rekoncyliacja), aby korzystać z takiego rozwiązania.

Ub: usability for the buyer/ Użyteczność dla nabywcy

Czy rozwiązanie jest łatwe w użyciu? Czy nabywca musi dokonać autoryzacji? Czy musi się rejestrować na stronie sklepu?

Us: usability for the seller/ użyteczność dla sprze-dawcy

Czy sprzedawca może w łatwy sposób korzystać z rozwiązania? Czy przetwarzanie I procesy są zautomatyzowane?

Tabela 6: Behawioralne kryteria oceny. 1. Internetowy zakup modnego zegarka Rb Rs Cb Cs Ub Us Transfer bankowy -- ++ + ++ -- -- Transfer bankowy w czasie rzeczywistym -- ++ + + ++ ++ Karta kredytowa + -- + -- ++ + Polecenie zapłaty ++ -- + ++ ++ ++ Tabela 7: Ocena metod płatniczych w kontekście 1.

W przykładzie tym wyraźnie widać zmienność kryteriów behawioralnych. Patrząc na ryzyko, zauważamy różni-cę pomiędzy gwarantowanymi metodami płatności (transfer bankowy) i nie gwarantowanymi (karty kredytowe i polecenie zapłaty). W zakresie kosztu, zauważamy korzystną sytuację dla nabywcy i nawet bardziej dla sprze-dawcy, poza kartami kredytowymi, które są postrzegane jako drogie rozwiązanie. Użyteczność pokazuje, że manualnie realizowane transfery bankowe wypadają negatywnie, natomiast wszystkie pozostałe rozwiązania postrzegane są jako łatwe w użyciu przez obydwie strony transakcji.

2. Zakup CD w sklepie Rb Rs Cb Cs Ub Us Gotówka + - + - + - Karta debetowa ++ ++ + ++ ++ ++ Karta kredytowa ++ ++ - -- ++ ++ Czek + -- - -- - -- Tabela 8: Ocena metod płatności w kontekście 2. W świecie fizycznego handle detalicznego gotówka jest nadal dominującym rozwiązaniem płatniczym. Jak wskazują analizy, jest to bardziej pożądane rozwiązanie po stronie nabywców. Sprzedający obciążani są ryzy-kiem (kradzieży, utraty), stosunkowo wysokimi kosztami (większość z nich jest ukryta) i niższą użytecznością związaną z koniecznością fizycznej obsługi. Czeki są najrzadziej preferowaną opcją, ale wciąż funkcjonują na niektórych rynkach. Dobrą ocenę zyskują karty, spośród których najlepiej prezentują się karty debetowe. 3. Opłata za parking za pomocą telefonu komórkowego Rb Rs Cb Cs Ub Us Polecenie zapłaty ++ -- + ++ ++ ++ Karta Kredytowa + -- + -- ++ + SMS obciążający rachunek - ++ -- -- - +

Tabela 9: Ocena metod płatności w kontekście 3. W kontekście tym telefon komórkowy używany jest do identyfikacji i autoryzacji. Rzeczywista płatność doko-nywana jest później poprzez polecenie zapłaty lub kartę kredytową. Obydwa rozwiązania oznaczają ryzyko dla sprzedawcy (ryzyko charge back), ale są najbardziej praktyczne. Ryzyko łagodzi się poprzez rejestrację do usłu-gi płatniczej, gdzie powstaje relacja pomiędzy nabywcą i sprzedawcą. Innym (mniej praktycznym) rozwiązaniem mógłby być SMS obciążający rachunek, ale nie jest ono stosowane, najprawdopodobniej z uwagi na wysokie koszty po stronie sprzedawcy i ograniczoną użyteczność po stronie nabywcy: kwota opłaty za parking jest trudna do uprzedniego oszacowania, a ponadto wartość SMS jest ograniczona. 4. Telewizyjne głosowanie SMS Rb Rs Cb Cs Ub Us SMS obciążający rachunek - ++ -- -- ++ + Tabela 10: Ocena metod płatności w kontekście 4. Brak fizycznej dostawy. SMS obciążający rachunek jest jedyną poważną opcją z uwagi na wysoką penetrację tego rozwiązania. Próg transakcji jest bardzo niski. Koszty są bardzo wysokie, ale akceptowane przez sprze-dawców (stacje telewizyjne), którzy nie mają innych alternatyw. Wydaje się, że jest tu szansa biznesowa dla innych produktów i rozwiązań płatniczych.

5. Telefoniczne zamówienie pizzy Rb Rs Cb Cs Ub Us Gotówka + - + - + - Karta debetowa ++ ++ + - ++ ++ Karta kredytowa ++ ++ - -- ++ ++

Czek + - - -- - -- Tabela 11: Ocena metod płatności w kontekście 5. Zamówienie zostaje złożone przez telefon, ale dostawa i płatność mają miejsce w sposób fizyczny, ‘u drzwi’. I tu gotówka jest najczęściej stosowanym rozwiązaniem, ale upowszechniają się również karty. Koszty są wyso-kie z uwagi na mobilne terminale. Alternatywnym rozwiązaniem byłoby podanie numeru kart przez telefon wraz z zamówieniem, ale jest to możliwe tylko wówczas, gdy istnieje zaufanie między stronami. Często go brak w zamówieniach telefonicznych. 6.6 Konkluzja nt. aspektów behawioralnych w płatnościach Wybór i użycie rozwiązań płatniczych jest silnie uzależnione od czynników sytuacyjnych, które definiują poziom postrzeganego ryzyka. Nabywcy dokonują innych osądów niż sprzedawcy, a zatem każde rozwiązanie musi równoważyć mityzację ryzyka, użyteczność i koszty nabywcy i sprzedawcy. Transakcja następuje, gdy obydwie strony doświadczają akceptowalnej równowagi pomiędzy 3 wspominanymi czynnikami.

Płatności online 2010 - SEPA Polska 2010.pdf · aplikacji i zarabiania na transakcjach, podczas...

Documents

Transcript of Płatności online 2010 - SEPA Polska 2010.pdf · aplikacji i zarabiania na transakcjach, podczas...