Pasożytnicze zagrożenia „na wakacjach”

Toxocara canis, T. cati

Echinococcus multilocularis

las, pole, łąka, woda

mięsoToxoplasma gondii

Trichinella spiralis

Cryptosporidium spp.

Giardia spp.

warzywa Giardia, Toxocara spp.

Nadzorowi i rejestracji w Unii Europejskiej podlega 6 chorób inwazyjnych (spośród 44 infekcyjnych)

malaria

kryptosporydioza

toksoplazmoza

giardiaza

bąblowica

włośnica

jednojamowa

wielojamowa

Echinococcus granulosus

E. multilocularis

Choroby pasożytnicze spełniające kryteria „emerging diseases” (wg WHO/FAO):

W Polsce kryteria te spełniają:

- malaria - kryptosporidioza - bąblowica wielojamowa

- włośnica - dirofilarioza - strongyloidoza

- kryptosporidioza - inwazja Cyclospora cayetanensis - bąblowica wielojamowa - włośnica

(Knap, 2008)- toksokaroza

Co nam zagraża „na wakacjach”? choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

toksokaroza Kryteria zaliczenia do „zagrożeń wakacyjnych”:

- faktyczne zagrożenie

- medialne nagłośnienie (bąblowica wielojamowa)

- „coś” wiemy na ten temat

„emerging”

Choroby odkleszczowe

- borelioza (krętek - Borelia burgdorferi)

- kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus)

- babeszjoza (Babesia microti)

kleszcz pospolity - Ixodes ricinus

kleszcz łąkowy - Dermacentor reticulatus

kleszcz psi - Rhipicephalus sanguineus

Choroby odkleszczowe

- borelioza (krętek - Borelia burgdorferi)

- kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus)

- babeszjoza (Babesia microti)

drobne gryzonie - rezerwuar krętków i wirusów

zwierzyna płowa (sarny) - rezerwuar krętków

kleszcze – to wektor i rezerwuar patogenów (przenoszone transowarialnie)

imago - jaja - larwy - nimfy

Zarażenie kleszcza pospolitego (I. ricinus) krętkami Borelia burgdorferi

Pierwsze stwierdzenie - okolice Olsztyna (1993)

Gdańsk (biotopy leśne) – 6,5%-11,5%

Szczecin (biotopy leśne) – 7,3%-14,6%

Krosno, Tarnów, Zamość, Lublin – 3,6%-25,0%

Radom, Warszawa – 22,2%-23,7% (1998)

Warszawa (Las Bielański, Kabacki) - 10,7%-20,0% (2003-04)

Przypadki boreliozy w Polsce:

2006 - 6694

2007 - 7735

Kleszczowe zapalenie mózgu

Przełomowy rok 1993 - trzydziestokrotny wzrost liczby zachorowań w Polsce

250 przypadków w woj. białostockim (zapadalność 16/100.000)

Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!!

Kleszcz długo poszukuje miejsca ssania krwi – przemieszcza się

na skórze!

Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!!

Ochrona – odpowiednie ubranie

Żeby dodać sobie szyku!!!

Kapelusz na głowie?

Co nam zagraża „na wakacjach”?

choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

Czy kot stanowi zagrożenie toksoplazmozą dla kobiety w ciąży?

Jak można stwierdzić czy te zwierzęta nie rozsiewają oocyst Toxoplazma?

Jakie są możliwości stosowania profilaktyki?

Pytania i wątpliwości właścicieli kotów

NIE !!!

Źródłem zarażenia dla ludzi jest mięso!

Czy koty chorują na toksoplazmozę?

młode kocięta - faza jelitowa (biegunka ok. 2-3 tygodnie)

koty dorosłe - forma przewlekła: spadek masy ciała, niedokrwistość, ronienia, bezpłodność

koty w różnym wieku - w przebiegu schorzeń ze spadkiem odporności: choroby wirusowe (białaczki, FIV, FIP)

Feline Immunodeficiency Syndrome Feline Infectious Peritonitis

toksoplazmoza - inwazja oportunistyczna

Kiedy występuje rzeczywiste zagrożenie toksoplazmozą?

chore młode kocięta - biegunka w przebiegu fazy jelitowej /2-3 tygodnie/

dorosłe koty - gdy wskutek spadku odporności dochodzi do wznowienia fazy jelitowej i wydalania oocyst T. gondii

gdy nie sprzątamy kocich odchodów /czas na sporulację oocyst do formy inwazyjnej/

Wydalanie z kałem oocyst (do 20mln/dobę przez 3-21 dni)Oocysty w środowisku zewn. – 12-18

mies.

Zwyczaje kota

- czy wychodzi na dwór?

- czy poluje na gryzonie?

Kot, który nie jest siewcą oocyst nie stanowi zagrożenia dla

otoczenia!!!0,28-0,9% of cats actively shedding Toxoplasma oocysts

(Kijstra and Jongert. 2009. Toxoplasma-safe meat: close to reality. Trends in Parasitol., 25, 18-22.)

Zagrożenie

Badania kotów w kierunku toksoplazmy

ELISA – dyskusyjna zasadność/wartość badań w kierunku stwierdzenia nosicielstwa u kota Wynik pozytywny – dowód na co?

- kot zjadł surowe mięso przygotowane do smażenia

- kot polował na myszy- w przeszłości przechorował

(jest więc zdrowy!)U dorosłego, zdrowego kota nie

dochodzi do rozwoju formy jelitowej!!!

Testy serologiczne - epidemiologia inwazji u kotów

• Badania wykazują: - najwyższy odsetek kotów z IgG w młodym wieku

tj. po przechorowaniu pierwotnej inwazji- zdecydowanie wyższy odsetek u kotów wychodzących- więcej kotów seropozytywnych powyżej 5-go roku

życia

(5%-8%, 30%-60% populacji kotów jest seropozytywna)

Jak ograniczyć ryzyko zarażenia za pośrednictwem mięsa?

I. Ograniczenie zarażeń u zwierząt gospodarskich

- zapobieganie kontaktowi z kotami

- głównym źródłem inwazji dla świń są szczury i myszy - zwalczanie gryzoni

II. Zabiegi kulinarne

- mrożenie mięsa (48h)

- gotowanie

Co nam zagraża „na wakacjach”?

choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

ALWEOLARNA ECHINOKOKOZA

(ALVEOCOCCOSIS)

Formy larwalne lokalizują się w wątrobie

EEchinococcuschinococcus mmultilocularisultilocularis

ok. ok. 22,5,5mmmm

moneta 10 groszy

Forma larwalna w wątrobie gryzonia

Dojrzały człon zawierający jaja

Żywiciel ostateczny

Człowiek - żywiciel przypadkowy

Tasiemce w jelicie cienkim

Żywiciel pośredni - gryzoń

Jenot

68 przypadków alweokokozy

Patogeneza:

Rozrost w wątrobie (99% przypadków), rzadziej w płucach, mózgowiu i innych narządach - drobne torbiele (0,5-10mm)

Naciekowy rozrost wzdłuż naczyń krwionośnych

Niszczenie dróg żółciowych i miąższu wątroby

Brak bariery łącznotkankowej wokół torbieli (ułatwiona penetracja narządu, przerzuty)

Rozwój podobny do nowotworu!!!

Łódzkie: 500 zbadanych śr. 1,8% zaraż.

Mazowieckie: 695 zbadanych śr. 13,9% zaraż.

18.200 km2

Zarażenie lisów E. multilocularis

2006-2007

35.600 km2

29,5%

53,8%

22,2%

27,1%

9,1%

20%

10%

37,5%

20,6%

20,8%

25%

13%

woj. mazowieckie

7,6%

41,7%

badanych/zaraż %

2006/07 695/97 13,9

25%

9,1%

9,3%

4,2%

12,5%

6,6%

0

0

5,3%

6,6%

3,8%

00

0 9,5%

0

6,6%

14,3%

3,8%15,2%

Jeśli mieszkasz/przebywasz w rejonie, gdzie stwierdza się tasiemca wielojamowego u lisów (i jenotów):

- nie jedz owoców leśnych zbieranych z podłoża

- ogradzaj posesję, aby zapobiec dostępowi dzikich drapieżników

- uniemożliwiaj psom i kotom łapanie gryzoni - gdy to zaobserwujesz, skonsultuj się z lek. wet. (odrobaczanie)

- nie pij surowej wody z otwartych ujęć

- nie nęć dzikich zwierząt (lisów) na teren swojej posesji !!!

„oswajanie” młodych lisów !!!

Co nam zagraża „na wakacjach”?

choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

włośnica (trichinosis)

Występowanie: środowisko synantropijne (działalność człowieka)

środowisko leśne

świnie

szczury

dziki

lisy

jenoty

wilki

żywiciele: człowiek, różne gatunki ssaków

zwierzęta mięsożerne (pies, kot, lis, jenot, wilk, ryś)

zwierzęta wszystkożerne (świnia, dzik)

zwierzęta roślinożerne (królik, owca, koń)

gryzonie (szczur, mysz)

Rozwój: pełny cykl w 1 żywicielu

I. formy dorosłe

II. larwy: nowonarodzone migrujące mięśniowe

człowiek

dzik, świnia, mięsożerne

Włośnica u zwierząt w Polsce liczba przypadków

świnie T. spiralis, T. britovi (1 przyp. ) 679/125 mln (1996-2003)

dziki* T. spiralis, T. britovi (20%) 993/390.000 (1997-2004)

lisy T. britovi, T. spiralis (12%) 81/1290

konie T. spiralis, T. britovi 4 (?)

*spośród ok. 50.000 dzików strzelanych rocznie 100-150 zarażonych (0,2%-0,3%)

co cztery setny dzik stanowi zagrożenie włośnicą!!!

Istotne w epidemiologii - długotrwała żywotność larw w końskim mięsie (4 tyg. w -180C)

Zarażenie koni włośniami – skarmianie resztkami mięsnymi

Włośnica u koni

Przypadki włośnicy u ludzi w Europie i Polsce

1993 1994 1997 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

UE ? ? ? ? 67 53 48 56 270 175 761 779

PL 594 131 20 263 36 64 42 40 172 70 177 217

kwiecień 2006 - woj. wielkopolskie

42 osoby hospitalizowane, 135 leczonych ambulatoryjnie

źródło inwazji: kiełbasa z dzika z masarni!

Raport European Food Safety Authority

Zagrożenie włośnicą w Polsce

Źródło zarażenia:

- przetwory z mięsa dzika - wyroby mieszane (mięso dzika + wieprzowina)

Patogeneza: uszkodzenia wielonarządowe

Objawy: początkowo objawy alergiczne, później bóle mięśniowe

przebieg ostry

I. Faza jelitowa (do 7 dni po zarażeniu) - bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, gorączka, obrzęk powiek, obrzęk twarzy, „nastrzyknięcie spojówek”

Objawy włośnicy u ludzi:

Zarażenie dużą ilością larw: przebieg ostry - objawy zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych,

uszkodzenie nerek, mięśnia sercowego

Choroba może być śmiertelna!!!

II. Faza mięśniowa (10 dni po zarażeniu) - bóle mięśniowe (osiedlanie się larw w tkance mięśniowej – trwa 6 tyg.)

przebieg łagodnyFaza I - bezobjawowa, Faza II - bóle mięśniowe

Profilaktyka

Świadomość!!!

Racjonalne zachowania!!!