PaństwoPaństwoPojęciePojęcieFunkcjeFunkcje

TypyTypy

PlatonPlaton►PlatonPlaton (427-347 p.n.e.), filozof grecki (427-347 p.n.e.), filozof grecki►Bezmyślność to choroba duszy. Bezmyślność to choroba duszy.

Występuje w dwóch postaciach: manii Występuje w dwóch postaciach: manii i niewiedzy. i niewiedzy.

►Bezprawie panuje wtedy, gdy prawa są Bezprawie panuje wtedy, gdy prawa są złe albo gdy się ich nie słucha, albo złe albo gdy się ich nie słucha, albo gdy ich w ogóle nie ma. gdy ich w ogóle nie ma.

►Demokracja prowadzi do dyktatury. Demokracja prowadzi do dyktatury.

PlatonPlaton► Rządy najlepszych (Rządy najlepszych (arystokracjaarystokracja) przeradzają się w) przeradzają się w► rządy najdzielniejszych (rządy najdzielniejszych (timokracjętimokrację), następnie w), następnie w► rządy bogatych (rządy bogatych (oligarchięoligarchię), następnie w), następnie w► rządy ludu (rządy ludu (demokrację)demokrację) zmieniające się najczęściej zmieniające się najczęściej

w wyniku przewrotu ww wyniku przewrotu w► rządy jednostki (rządy jednostki (tyraniętyranię).).

Platon bezskutecznie próbował wcielić w życie swoje idee na Platon bezskutecznie próbował wcielić w życie swoje idee na Sycylii. Następnie jego idee państwa stanowego stały się Sycylii. Następnie jego idee państwa stanowego stały się podstawą koncepcji średniowiecznych, w których filozofów podstawą koncepcji średniowiecznych, w których filozofów zastąpili duchowni, a strażników - rycerze. Późniejsza krytyka zastąpili duchowni, a strażników - rycerze. Późniejsza krytyka uznawała Platona za prekursora totalitaryzmu ze względu na uznawała Platona za prekursora totalitaryzmu ze względu na postulowaną całkowitą reglamentację wszystkich aspektów postulowaną całkowitą reglamentację wszystkich aspektów życia. życia.

PlatonPlaton► Idealne państwo polega na podziale zadań i Idealne państwo polega na podziale zadań i

tak jak trzem częściom duszy odpowiadają tak jak trzem częściom duszy odpowiadają trzy cnoty, tak samo powinny odpowiadać im trzy cnoty, tak samo powinny odpowiadać im trzy stany społeczeństwa:trzy stany społeczeństwa: stan uczonychstan uczonych (władców-filozofów) dbających o (władców-filozofów) dbających o

rozumne kierowanie państwem i umożliwiających rozumne kierowanie państwem i umożliwiających prowadzenie przez pozostałych obywateli prowadzenie przez pozostałych obywateli rozumnego i cnotliwego życia;rozumnego i cnotliwego życia;

stan strażnikówstan strażników (wojskowych) dbających o (wojskowych) dbających o wewnętrzne i zewnętrzne bezpieczeństwo państwa,wewnętrzne i zewnętrzne bezpieczeństwo państwa,

stan żywicielistan żywicieli, zapewniających zaopatrzenie , zapewniających zaopatrzenie wspólnoty w potrzebne dobra materialne. wspólnoty w potrzebne dobra materialne.

ArystotelesArystoteles►ArystotelesArystoteles (ur. 384, zm. 322 p.n.e.) – (ur. 384, zm. 322 p.n.e.) –

jeden z dwóch, obok Platona największych jeden z dwóch, obok Platona największych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską, a jego filozofię i naukę europejską, a jego chrześcijańska odmiana zwana tomizmem chrześcijańska odmiana zwana tomizmem była od XIII w. i jest po dziś dzień oficjalną była od XIII w. i jest po dziś dzień oficjalną filozofią Kościoła Katolickiego filozofią Kościoła Katolickiego

ArystotelesArystoteles► Arystoteles twierdził, że państwo jest naturalną Arystoteles twierdził, że państwo jest naturalną

formą społeczeństwa ("człowiek jest z natury formą społeczeństwa ("człowiek jest z natury stworzony do życia w państwie"). Tak samo jak stworzony do życia w państwie"). Tak samo jak każda forma, państwo powinno być więc dobrze każda forma, państwo powinno być więc dobrze dopasowane do społeczeństwa i warunków w którym dopasowane do społeczeństwa i warunków w którym funkcjonuje. Oznaczało to w praktyce, że różne funkcjonuje. Oznaczało to w praktyce, że różne formy państwa są dobre dla różnych społeczeństw. formy państwa są dobre dla różnych społeczeństw. Jedne społeczeństwa wymagają monarchii a inne Jedne społeczeństwa wymagają monarchii a inne dobrze funkcjonują w warunkach demokracji. Jednak dobrze funkcjonują w warunkach demokracji. Jednak pierwotniejsza od państwa jest rodzina (wspólnota pierwotniejsza od państwa jest rodzina (wspólnota domowa), z połączenia których powstaje gmina, a domowa), z połączenia których powstaje gmina, a dopiero z połączenia gmin – państwo. Arystoteles dopiero z połączenia gmin – państwo. Arystoteles opowiadał się wbrew Platonowi za poszanowaniem opowiadał się wbrew Platonowi za poszanowaniem własności prywatnej, ale jednocześnie uważał za własności prywatnej, ale jednocześnie uważał za usprawiedliwioną instytucję niewolnictwa. usprawiedliwioną instytucję niewolnictwa.

ArystotelesArystoteles►Większość form rządzenia powstaje zwykle na Większość form rządzenia powstaje zwykle na

drodze historycznego rozwoju i te naturalne drodze historycznego rozwoju i te naturalne formy są zwykle najlepsze dla danego formy są zwykle najlepsze dla danego społeczeństwa. Podobnie najlepiej społeczeństwa. Podobnie najlepiej przystosowanymi do rządzenia ludźmi są ci, przystosowanymi do rządzenia ludźmi są ci, którzy w naturalny sposób znaleźli się na którzy w naturalny sposób znaleźli się na stanowiskach (przez wolę wyborców albo z stanowiskach (przez wolę wyborców albo z urodzenia) a nie filozofowie-teoretycy. To czy urodzenia) a nie filozofowie-teoretycy. To czy dane państwo jest dobrze czy źle rządzone dane państwo jest dobrze czy źle rządzone zależy często nie od formy rządów lecz od zależy często nie od formy rządów lecz od jakości przymiotów ludzi u władzy. jakości przymiotów ludzi u władzy.

ArystotelesArystoteles►Dobra edukacja jest bardzo ważna dla osób Dobra edukacja jest bardzo ważna dla osób

rządzących, gdyż umożliwia im obiektywną rządzących, gdyż umożliwia im obiektywną ocenę sytuacji, ale oprócz edukacji formalnej ocenę sytuacji, ale oprócz edukacji formalnej rządzące osoby muszą rozwijać cnoty "złotego rządzące osoby muszą rozwijać cnoty "złotego środka", a więc silną wolę, odwagę i rozsądek. środka", a więc silną wolę, odwagę i rozsądek. Cnoty te są często ważniejsze dla rządzących Cnoty te są często ważniejsze dla rządzących od formalnej wiedzy, którą można na bieżąco od formalnej wiedzy, którą można na bieżąco uzyskiwać od doradców-filozofów. Sami uzyskiwać od doradców-filozofów. Sami filozofowie są zwykle niezbyt dobrze filozofowie są zwykle niezbyt dobrze przygotowanie do sprawowania władzy, gdyż przygotowanie do sprawowania władzy, gdyż przez całe życie koncentrują się na zdobywaniu przez całe życie koncentrują się na zdobywaniu wiedzy i dysputach, a nie na kultywowaniu cnót wiedzy i dysputach, a nie na kultywowaniu cnót niezbędnych przy rządzeniu. niezbędnych przy rządzeniu.

ArystotelesArystoteles► Teoria złotego środkaTeoria złotego środka

W swoim postępowaniu człowiek powinien kierować się W swoim postępowaniu człowiek powinien kierować się "złotym środkiem", który jest określany przez jego rozum, "złotym środkiem", który jest określany przez jego rozum, gdyż jest to droga do osiągnięcia szczęścia, najwyższego gdyż jest to droga do osiągnięcia szczęścia, najwyższego dobra, które jest naszym celem ostatecznym.dobra, które jest naszym celem ostatecznym.

Wynika z tego, iż człowiek powinien podążać drogą Wynika z tego, iż człowiek powinien podążać drogą "złotego środka" – nie ignorować żądz, ale też nie może się "złotego środka" – nie ignorować żądz, ale też nie może się im podporządkowywać, nie może im ulegać. Jego działanie im podporządkowywać, nie może im ulegać. Jego działanie ma być umiarkowane, ale ma jednocześnie przynosić mu ma być umiarkowane, ale ma jednocześnie przynosić mu przyjemność. Żądze muszą zostać zaspokojone, ale w przyjemność. Żądze muszą zostać zaspokojone, ale w sposób umożliwiający harmonijny rozwój także rozumnej sposób umożliwiający harmonijny rozwój także rozumnej części duszy, która to powinna oprócz nabywania wiedzy części duszy, która to powinna oprócz nabywania wiedzy kultywować również umiejętności panowania nad żądzami, kultywować również umiejętności panowania nad żądzami, poprzez silną wolę, odwagę i rozsądek.poprzez silną wolę, odwagę i rozsądek.

Wg Arystotelesa nie w każdym postępowaniu można Wg Arystotelesa nie w każdym postępowaniu można odnaleźć "złoty środek", do takich czynów zalicza: odnaleźć "złoty środek", do takich czynów zalicza: cudzołóstwo, kradzież, morderstwocudzołóstwo, kradzież, morderstwo

Koncepcje państwaKoncepcje państwa► Koncepcja Arystotelesa – określał państwo jako pewna wspólnotę Koncepcja Arystotelesa – określał państwo jako pewna wspólnotę

(organizacje) rożnych grup ludzi niezbędnych do jego istnienia; (organizacje) rożnych grup ludzi niezbędnych do jego istnienia; państwo w tym ujęciu to wspólnota równych.państwo w tym ujęciu to wspólnota równych.

► Trójelementowa definicja państwa Jellinka – ludność + terytorium + Trójelementowa definicja państwa Jellinka – ludność + terytorium + władza najwyższa.władza najwyższa.

► Ujecie państwa przez katolicka naukę społeczna – Tomasz z Ujecie państwa przez katolicka naukę społeczna – Tomasz z Akwinu; traktuje państwo jako społeczność doskonałą, Akwinu; traktuje państwo jako społeczność doskonałą, samowystarczalną, niezależną i samorządną; istnienie pastwa samowystarczalną, niezależną i samorządną; istnienie pastwa wiąże się ściśle z występowaniem pewnego porządku prawnego wiąże się ściśle z występowaniem pewnego porządku prawnego oraz władzy, która by chroniła obywateli, miała możliwość oraz władzy, która by chroniła obywateli, miała możliwość zaspokojenia ich potrzeb oraz gwarantowała im pokój od zewnątrz.zaspokojenia ich potrzeb oraz gwarantowała im pokój od zewnątrz.

► Marksistowska wizja świata – zakłada, że państwo jest organizacją Marksistowska wizja świata – zakłada, że państwo jest organizacją przymusową, służącą klasie panującej.przymusową, służącą klasie panującej.

► Polski filozof Czesław Znamierowski twierdził, ze państwo jako Polski filozof Czesław Znamierowski twierdził, ze państwo jako organizacja władcza, unormowana konstytucją, jest niezbędna dla organizacja władcza, unormowana konstytucją, jest niezbędna dla społeczności o większej liczbie mieszkańców, żyjących na większym społeczności o większej liczbie mieszkańców, żyjących na większym terytorium – celem państwa jest ochrona i obrona mieszkańców, terytorium – celem państwa jest ochrona i obrona mieszkańców, utrzymanie porządku wewnętrznego.utrzymanie porządku wewnętrznego.

Państwo na przestrzeni latPaństwo na przestrzeni lat►Starożytni grecy – państwo-miasto – polis.Starożytni grecy – państwo-miasto – polis.►Rzymianie – civitas, res publika , imperium.Rzymianie – civitas, res publika , imperium.►W wiekach średnich – regnum dla państwa W wiekach średnich – regnum dla państwa

rządzonego przez monarchę, jak również rządzonego przez monarchę, jak również pojawiło się nowe pojecie terra ,czyli ziemia.pojawiło się nowe pojecie terra ,czyli ziemia.

►W znaczeniu dzisiejszym termin państwo W znaczeniu dzisiejszym termin państwo zaczęto przyjmować na ziemiach polskich od zaczęto przyjmować na ziemiach polskich od przełomu XVIII i XIX.przełomu XVIII i XIX.

Typy państwTypy państw

► Typy państw:Typy państw:- niewolnicze- niewolnicze- feudalne- feudalne- kapitalistyczne- kapitalistyczne- socjalistyczne - socjalistyczne

Typy państwTypy państw► Państwo niewolniczePaństwo niewolnicze

Podział ludzi na wolnych i niewolników. Ludzie wolni byli Podział ludzi na wolnych i niewolników. Ludzie wolni byli właścicielami dóbr materialnych, oraz niewolników. Tworzyli właścicielami dóbr materialnych, oraz niewolników. Tworzyli oni klasę patrycjuszy, posiadali podmiotowość polityczną i oni klasę patrycjuszy, posiadali podmiotowość polityczną i prawną, mogli sprawować władzę. Spośród nich pochodził prawną, mogli sprawować władzę. Spośród nich pochodził monarcha, lub zależnie od panującego systemu wódz, cesarz, monarcha, lub zależnie od panującego systemu wódz, cesarz, imperator. W niektórych państwach ukształtowała się również imperator. W niektórych państwach ukształtowała się również druga grupa ludzi wolnych zwanych plebejuszami, posiadali druga grupa ludzi wolnych zwanych plebejuszami, posiadali oni podmiotowość prawną i polityczną, lecz nie mieli dużych oni podmiotowość prawną i polityczną, lecz nie mieli dużych majątków, przez to materialnie byli zależni od patrycjuszy. majątków, przez to materialnie byli zależni od patrycjuszy. Jednak najliczniejszą klasą byli niewolnicy, nie posiadali Jednak najliczniejszą klasą byli niewolnicy, nie posiadali żadnych praw, traktowani byli przedmiotowo. Klasa ta żadnych praw, traktowani byli przedmiotowo. Klasa ta stanowiła podstawę egzystencji całego społeczeństwa. stanowiła podstawę egzystencji całego społeczeństwa. System taki panował głównie w państwach starożytnych na System taki panował głównie w państwach starożytnych na bliskim wschodzie oraz w państwach śródziemnomorskich - w bliskim wschodzie oraz w państwach śródziemnomorskich - w Grecji i Rzymie.Grecji i Rzymie.

Typy państwTypy państw► Państwo feudalne Państwo feudalne

System Feudalny kształtował się stopniowo przez przeobrażanie System Feudalny kształtował się stopniowo przez przeobrażanie systemu niewolniczego, był też rezultatem osiadłości plemion systemu niewolniczego, był też rezultatem osiadłości plemion wędrownych. Podstawą ekonomiczną były duże własności ziemskie wędrownych. Podstawą ekonomiczną były duże własności ziemskie tzw. latyfundia, należące do warstw najzamożniejszych czyli tzw. latyfundia, należące do warstw najzamożniejszych czyli monarchów, kleru i rycerstwa. Początkowo wszystkie ziemie należały monarchów, kleru i rycerstwa. Początkowo wszystkie ziemie należały do monarchy, lecz nadawał je on ludziom zasłużonym dla państwa. do monarchy, lecz nadawał je on ludziom zasłużonym dla państwa. Struktura społeczeństwa oparta była na stanie majątkowym i Struktura społeczeństwa oparta była na stanie majątkowym i publicznym. Stopniowo zanikała klasa niewolników, lecz w różnym publicznym. Stopniowo zanikała klasa niewolników, lecz w różnym stopniu, zależnym od stanu majątku. W konsekwencji tego stopniu, zależnym od stanu majątku. W konsekwencji tego ukształtowały się 4 warstwy społeczne:ukształtowały się 4 warstwy społeczne:

szlachta, szlachta, duchowieństwo, duchowieństwo, mieszczaństwo, mieszczaństwo, chłopstwo. chłopstwo.

► Jedynie 3 pierwsze warstwy były uprzywilejowane. Chłopów dzieliło się na Jedynie 3 pierwsze warstwy były uprzywilejowane. Chłopów dzieliło się na poddanych czyli na zależnych prawnie od swego pana i na poddanych czyli na zależnych prawnie od swego pana i na pańszczyźnianych, czyli mających obowiązek pracy lub innych świadczeń pańszczyźnianych, czyli mających obowiązek pracy lub innych świadczeń na rzecz pana, ale nie byli oni całkowicie ubezwłasnowolnieni. Ustrój w na rzecz pana, ale nie byli oni całkowicie ubezwłasnowolnieni. Ustrój w feudalizmie oparty był na jednowładztwie monarchy.feudalizmie oparty był na jednowładztwie monarchy.

Typy państwTypy państw► Państwo kapitalistycznePaństwo kapitalistyczne

Ten typ ukształtował się jako efekt walki z feudalnym Ten typ ukształtował się jako efekt walki z feudalnym absolutyzmem. Kształtował się poprzez rewolucję absolutyzmem. Kształtował się poprzez rewolucję antyfeudalną, burżuazyjną. Podstawowym założeniem dla antyfeudalną, burżuazyjną. Podstawowym założeniem dla tego typu była Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela tego typu była Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela (opracowana we Francji po Wielkiej Rewolucji Francuskiej, (opracowana we Francji po Wielkiej Rewolucji Francuskiej, 1789 roku). W XIX wieku dokonywały się rewolucje w różnych 1789 roku). W XIX wieku dokonywały się rewolucje w różnych krajach, co umożliwiało likwidację feudalizmu i wprowadzenie krajach, co umożliwiało likwidację feudalizmu i wprowadzenie kapitalizmu. Podstawą ekonomiczną dla tego typu jest kapitalizmu. Podstawą ekonomiczną dla tego typu jest ideologia liberalizmu, która zakłada swobodę działalności ideologia liberalizmu, która zakłada swobodę działalności gospodarczej oraz wolny rynek, to toruje drogę do rozwoju gospodarczej oraz wolny rynek, to toruje drogę do rozwoju ekonomicznego. Została zniesiona feudalna hierarchia ekonomicznego. Została zniesiona feudalna hierarchia własności. Własność prywatna była nienaruszalna i podlegała własności. Własność prywatna była nienaruszalna i podlegała ochronie prawnej. Ustrój społeczny oparty był na zasadzie ochronie prawnej. Ustrój społeczny oparty był na zasadzie równości wszystkich ludzi wobec prawa, bez względu na równości wszystkich ludzi wobec prawa, bez względu na pochodzenie, majątek, religię, rasę czy narodowość.pochodzenie, majątek, religię, rasę czy narodowość.

Typy państwTypy państw► Państwo socjalistycznePaństwo socjalistyczne

Stosunki ekonomiczne opierały się na zasadzie własności Stosunki ekonomiczne opierały się na zasadzie własności społecznej środków produkcji, oraz na centralnym społecznej środków produkcji, oraz na centralnym planowaniu rozwoju gospodarki narodowej. To wiązało się z planowaniu rozwoju gospodarki narodowej. To wiązało się z ograniczeniem bądź likwidowaniem sektora prywatnego w ograniczeniem bądź likwidowaniem sektora prywatnego w gospodarce. Hasłami tego okresu były „zniesienie wyzysku gospodarce. Hasłami tego okresu były „zniesienie wyzysku człowieka przez człowieka” i „każdemu według jego człowieka przez człowieka” i „każdemu według jego pracy”. Podział społeczny w tym typie wyglądał tak:pracy”. Podział społeczny w tym typie wyglądał tak:

klasa robotnicza (najważniejsza), klasa robotnicza (najważniejsza), pracujące chłopstwo, pracujące chłopstwo, pracująca inteligencja. pracująca inteligencja. Ustrój polityczny opierał się na zasadach:Ustrój polityczny opierał się na zasadach: klasowości państwa,klasowości państwa, ludowładztwa (sojusz ludu pracującego miast i wsi), ludowładztwa (sojusz ludu pracującego miast i wsi), przewodniej w społeczeństwie roli partii komunistycznej.przewodniej w społeczeństwie roli partii komunistycznej.

Formy państwaFormy państwa► Ze względu na formy rządów , czyli Ze względu na formy rządów , czyli

struktury organów państwa i stosunków struktury organów państwa i stosunków panujących między nimi wyróżniamy:panujących między nimi wyróżniamy: monarchię (reprezentantem jest władca monarchię (reprezentantem jest władca

sprawujący władzę w zasadzie dożywotnio)sprawujący władzę w zasadzie dożywotnio) republikę (organy państwa - jednoosobowe lub republikę (organy państwa - jednoosobowe lub

kolegialne - są powoływane na określony czas w kolegialne - są powoływane na określony czas w drodze wyborów).drodze wyborów).

Monarchie mogą być: nieograniczone (absolutne) Monarchie mogą być: nieograniczone (absolutne) lub ograniczone (parlamentarne) a republiki: lub ograniczone (parlamentarne) a republiki: demokratyczne i autorytarne.demokratyczne i autorytarne.

Formy państwaFormy państwa► Ze względu na ustrój polityczny wyróżniamy:Ze względu na ustrój polityczny wyróżniamy:

państwa demokratyczne - (pluralistyczne państwa demokratyczne - (pluralistyczne społeczeństwo wpływa na skład organów społeczeństwo wpływa na skład organów sprawujących władzę i ich sposób działania)sprawujących władzę i ich sposób działania)

państwa autorytarne (istnieje ograniczony pluralizm i państwa autorytarne (istnieje ograniczony pluralizm i zawężony wpływ społeczeństwa na organy zawężony wpływ społeczeństwa na organy sprawujące władzę, Np. Polska Piłsudskiego, sprawujące władzę, Np. Polska Piłsudskiego, Portugalia Salazara)Portugalia Salazara)

państwa totalitarne (brak pluralizmu, kontrola przez państwa totalitarne (brak pluralizmu, kontrola przez państwo wszelkich dziedzin życia publicznego, a państwo wszelkich dziedzin życia publicznego, a nawet sfer ściśle prywatnych, Np. III Rzesza, ZSRR)nawet sfer ściśle prywatnych, Np. III Rzesza, ZSRR)

Formy państwaFormy państwa► Ze względu na system polityczny wyróżniamy Ze względu na system polityczny wyróżniamy

formy państwa:formy państwa: parlamentarne (rząd powoływany przez głowę parlamentarne (rząd powoływany przez głowę

państwa, musi posiadać poparcie parlamentu, przed państwa, musi posiadać poparcie parlamentu, przed którym ponosi odpowiedzialność Np. Polska, Włochy)którym ponosi odpowiedzialność Np. Polska, Włochy)

prezydenckie (silna pozycja prezydenta wybieranego prezydenckie (silna pozycja prezydenta wybieranego w wyborach powszechnych, odpowiadającego za w wyborach powszechnych, odpowiadającego za politykę zagraniczną, będącego zwierzchnikiem sił politykę zagraniczną, będącego zwierzchnikiem sił zbrojnych, Np. USA)zbrojnych, Np. USA)

mieszane (stanowi połączenie systemu mieszane (stanowi połączenie systemu parlamentarnego i prezydenckiego, Np. Francja)parlamentarnego i prezydenckiego, Np. Francja)

Formy państwaFormy państwa► Ze względu na strukturę terytorialną wyróżniamy:Ze względu na strukturę terytorialną wyróżniamy:

państwa unitarne (wewnętrznie jednolite, w których jednostki państwa unitarne (wewnętrznie jednolite, w których jednostki administracji lokalnej są podporządkowane organom administracji lokalnej są podporządkowane organom centralnym i nie posiadają politycznej samodzielności),centralnym i nie posiadają politycznej samodzielności),

państwa złożone (składające się z części, które mają pełny państwa złożone (składające się z części, które mają pełny lub ograniczony zakres suwerenności). Państwa złożone lub ograniczony zakres suwerenności). Państwa złożone mogą występować w postaci unii personalnej (związek dwóch mogą występować w postaci unii personalnej (związek dwóch lub więcej państw połączonych tylko osobą głowy państwa), lub więcej państw połączonych tylko osobą głowy państwa), unii realnej (związek dwóch lub więcej państw mających unii realnej (związek dwóch lub więcej państw mających wspólną głowę państwa, politykę zagraniczną, wojsko i wspólną głowę państwa, politykę zagraniczną, wojsko i finanse, Np. Polska i Litwa po 1569r.)finanse, Np. Polska i Litwa po 1569r.)

państwo federacyjne (państwo związkowe mające własne państwo federacyjne (państwo związkowe mające własne organy federalne, którym poszczególne państwa federalne organy federalne, którym poszczególne państwa federalne przekazują część praw suwerennych, Np. RFN)przekazują część praw suwerennych, Np. RFN)

państwa konfederacyjne (związek państw powołanych w celu państwa konfederacyjne (związek państw powołanych w celu realizacji określonych zamierzeń, Np. WNP - państwa byłego realizacji określonych zamierzeń, Np. WNP - państwa byłego ZSRR).ZSRR).

Prawne kryteria Prawne kryteria państwowościpaństwowości

► Prawne kryteria państwowości, przyjęte na Prawne kryteria państwowości, przyjęte na mocy konwencji w Montewideo w 1933 roku, mocy konwencji w Montewideo w 1933 roku, określane są następująco: (artykuł 1.) "Państwo określane są następująco: (artykuł 1.) "Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego jako podmiot prawa międzynarodowego powinno posiadać następujące elementy:powinno posiadać następujące elementy: stałą ludność, stałą ludność, struktury karne, struktury karne, suwerenną władzę, suwerenną władzę, określone terytoriumokreślone terytorium (wielkość państwa nie wpływa (wielkość państwa nie wpływa

na jego podmiotowość) oddzielone od innych na jego podmiotowość) oddzielone od innych granicą, granicą,

zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe. zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe.

Elementy pojęcia państwa jako Elementy pojęcia państwa jako organizacji społeczeństwaorganizacji społeczeństwa

► Dość powszechnie interpretuje się państwo jako formę Dość powszechnie interpretuje się państwo jako formę organizowania się społeczeństwa na określonym etapie jego organizowania się społeczeństwa na określonym etapie jego rozwoju społecznego. W tym znaczeniu państwo jest to rozwoju społecznego. W tym znaczeniu państwo jest to polityczna organizacja społeczeństwa, wyposażona w polityczna organizacja społeczeństwa, wyposażona w suwerenną władzę, jest też organizacją terytorialną i suwerenną władzę, jest też organizacją terytorialną i przymusową. przymusową.

► Poszczególne elementy takiego sposobu ujęcia pastwa:Poszczególne elementy takiego sposobu ujęcia pastwa: Państwo, jako organizacja polityczna, gdyż koncentruje swoja Państwo, jako organizacja polityczna, gdyż koncentruje swoja

aktywność wokół zarządzania.aktywność wokół zarządzania. Państwo, jako organizacja suwerenna, której suwerenność ma Państwo, jako organizacja suwerenna, której suwerenność ma

wymiar zewnętrzny - państwo to organizacja niezależna od innych wymiar zewnętrzny - państwo to organizacja niezależna od innych państw w podejmowaniu decyzji i wewnętrzny – władza państwa państw w podejmowaniu decyzji i wewnętrzny – władza państwa jest władzą najwyższą.jest władzą najwyższą.

Państwo, jako organizacja terytorialna, tzn. obejmuje ludzi Państwo, jako organizacja terytorialna, tzn. obejmuje ludzi znajdujących się na danym terytorium zakreślonym granicami; znajdujących się na danym terytorium zakreślonym granicami; państwo zachowuje wyłączność do danego terytorium.państwo zachowuje wyłączność do danego terytorium.

Państwo, jako organizacja przymusowa, a przynależność do niej Państwo, jako organizacja przymusowa, a przynależność do niej ma charakter sformalizowany: określa ją obywatelstwo.ma charakter sformalizowany: określa ją obywatelstwo.

Funkcje państwaFunkcje państwa► Funkcją państwa nazywa się całokształt jego działalności w określonej Funkcją państwa nazywa się całokształt jego działalności w określonej

sferze życia społeczeństwa. Zakres, intensywność i treść działalności sferze życia społeczeństwa. Zakres, intensywność i treść działalności pastwa zmieniają się w procesie historycznym. Każde jednak państwo pastwa zmieniają się w procesie historycznym. Każde jednak państwo realizuje funkcje wewnętrzną i zewnętrzną.realizuje funkcje wewnętrzną i zewnętrzną. Funkcja wewnętrzna państwa polega na zapewnieniu porządku i Funkcja wewnętrzna państwa polega na zapewnieniu porządku i

bezpieczeństwa kraju. Służą temu działania podejmowane m.in. przez bezpieczeństwa kraju. Służą temu działania podejmowane m.in. przez organy administracji, policje, prokuraturę, sadownictwo, służby więzienne.organy administracji, policje, prokuraturę, sadownictwo, służby więzienne.

Funkcja zewnętrzna to całokształt działalności prowadzonej w zakresie Funkcja zewnętrzna to całokształt działalności prowadzonej w zakresie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zmierzającej do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane państwo. zmierzającej do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane państwo. Funkcje te realizują przede wszystkim służby dyplomatyczne danego kraju.Funkcje te realizują przede wszystkim służby dyplomatyczne danego kraju.

Funkcja gospodarczo-organizatorska wyraża się w organizowaniu Funkcja gospodarczo-organizatorska wyraża się w organizowaniu gospodarki i oddziaływaniu na nią. To zagwarantowanie bezpieczeństwa gospodarki i oddziaływaniu na nią. To zagwarantowanie bezpieczeństwa systemu pieniężnego, organizowanie przedsięwzięć gospodarczych itp.systemu pieniężnego, organizowanie przedsięwzięć gospodarczych itp.

Funkcja socjalna w zależności od stopnia jego zamożności i realizowanej Funkcja socjalna w zależności od stopnia jego zamożności i realizowanej doktryny politycznej, obejmuje działania zmierzające do zapewnienia doktryny politycznej, obejmuje działania zmierzające do zapewnienia między innymi egzystencji jednostkom i grupom społecznym, między innymi egzystencji jednostkom i grupom społecznym, bezpieczeństwa i higieny pracy, do tworzenia miejsca pracy, ochrony bezpieczeństwa i higieny pracy, do tworzenia miejsca pracy, ochrony środowiska naturalnego.środowiska naturalnego.

Ustroje polityczneUstroje polityczne►Państwo demokratyczne: odwołuje się Państwo demokratyczne: odwołuje się

do powszechnie uznawanych zasad, do powszechnie uznawanych zasad, wartości, norm praktykowanych i wartości, norm praktykowanych i wzbogacanych w procesach rozwoju wzbogacanych w procesach rozwoju cywilizacyjnegocywilizacyjnego Realizowane zasady:Realizowane zasady:

Suwerenność naroduSuwerenność naroduPluralizm politycznyPluralizm politycznyPodział władzy Podział władzy

PaństwoPaństwo►PAŃSTWO jest to najwyższa polityczna, PAŃSTWO jest to najwyższa polityczna,

terytorialna, przymusowa organizacja terytorialna, przymusowa organizacja społeczeństwa, posiadająca swoisty społeczeństwa, posiadająca swoisty aparat władzy i suwerenność, aparat władzy i suwerenność, posługująca się prawem w celu posługująca się prawem w celu realizacji swoich zadań.realizacji swoich zadań.