Pałace Wiary

PAŁACE WIARYPAŁA

CE

WIA

RYZłociste kopuły cerkwi, sięgające nieba stupy i pagody, strzeliste katedry

i bogato ozdobione meczety – sztuka w służbie religii w każdym zakąt-

ku świata stworzyła zachwycające dzieła. Są one nie tylko pomnikiem

ludzkiej wiary, wdzięczności i nadziei, ale także kunsztu artystycznego

architektów, rzeźbiarzy i malarzy wszystkich epok.

Album „Pałace wiary” to fascynujący przegląd najpiękniejszych świątyń

różnych religii świata. To zaproszenie do odkrywania cudów architektury

sakralnej – od kościołów słupowych w Norwegii przez katedry Europy

Środkowej aż po barokowe świątynie Ameryki Południowej. Zajdziemy

tu opisy takich miejsc jak Mekka i Medyna czy największa gliniana bu-

dowla na świecie – meczet w malijskim Dżenne, Ściana Płaczu w Je-

rozolimie i krakowska synagoga Tempel. Przepiękne kolorowe zdjęcia

przedstawiają również bogaty świat świątyń hinduizmu, Złotą Świątynię

w Armitsarze i świątynię w Ranakpurze. Wśród buddyjskich miejsc kultu

album prezentuje między innymi jaskinie Adźanty, sanktuaria w dolinie

Katmandu i wielkie założenie świątynne Angkor w Kambodży.

Przepiękne zdjęcia tworzą sugestywny obraz najwspanialszych budowli

sakralnych świata. Wnikliwe teksty pozwalają zrozumieć najważniejsze

założenia poszczególnych religii, które wielokrotnie znajdują swoje od-

bicie w architekturze.

„Pałace wiary” – to wyjątkowa prezentacja najbardziej znanych miejsc

kultu, jakie stworzyła ludzkość.

www.berlitzwydawnictwo.pl

PAŁACEWIARY

Palace okladka.indd 1 7/21/11 3:18 PM

13

CHRZEŚCIJAŃSTWOChrześcijaństwo liczące około 2,26 miliardów wiernych

jest największą z trzech monoteistycznych religii na świe

cie, która przez różnorodne procesy kulturowe i działalność

misyjną rozpowszechniła się w Europie, Ameryce i Afryce.

Także w Azji żyją mniejszości chrześcijańskie. Wyznanie

to narodziło się w Palestynie, a korzeniami sięga w głąb

dziejów ponad dwa tysiące lat. Początkowo chrześcijań

stwo stanowiło nurt odnowy w obrębie judaizmu, szybko

jednak usamodzielniło się i w IV wieku naszej ery stało się

oficjalną religią cesarstwa rzymskiego. Chrześcijanie po

wołują się na Jezusa z Nazaretu, który działał jako kazno

dzieja i uzdrowiciel czyniący cuda na terenie Judei i który

po krótkim okresie aktywności został skazany przez władze

rzymskiego okupanta na ukrzyżowanie. Jego zwolennicy

widzieli w nim postać przepowiedzianego w Starym Testa

mencie Mesjasza (w starogreckim Christos znaczy namasz

czony). Przesłanie wiary chrześcijańskiej głosi, że Chrystus

jest synem Boga, a przez swoją śmierć na krzyżu zbawił

ludzkość od grzechu pierworodnego. Zmartwychwstanie

Jezusa upewnia chrześcijan, że spełni się przepowiedzia

ne przez Niego przyjście Królestwa Niebieskiego na ziemi.

Świętą księgą chrześcijaństwa jest Biblia.

Słowo kościół określa nie tylko dom boży, gdzie odprawia

się msze święte i oddaje modlitwie, ale także jest to okre

ślenie wspólnoty wiernych. Kościoły były często budowa

ne na jeszcze przedchrześcijańskich miejscach kultu, jak

również w pobliżu najważniejszych świętych miejsc, gdzie

rozgrywały się te wydarzenia, które były u początku tej re

ligii. Sanktuaria, do których pielgrzymują wierni, powstały

wszędzie tam, gdzie przechowuje się relikwie, rozegrały się

cuda lub objawiła się Matka Boża. Od roku 320 zaczęto

organizować pierwsze klasztory, tam szczególnie pobożni

żyją we wspólnocie religijnej i razem prowadzą działalność

gospodarczą. W miastach budowano katedry i kościoły

według obowiązującego w danej epoce stylu. W każdym

kościele znajduje się ołtarz, przy którym odprawiana

jest msza na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy.

Obecnie istnieje wiele różnych wspólnot chrześcijańskich.

Kościół katolicki jest najstarszą i największą z nich. Od nie

go oddzielił się w 1054 roku Kościół wschodni, z którego

wyłoniły się prawosławny i grekokatolicki. Z kolei z nurtów

reformacyjnych w XVI wieku narodził się Kościół ewan

gelicki i inne protestanckie wspólnoty. Najważniejszym,

najświętszym miejscem kultu dla wszystkich katolików

jest Bazylika św. Piotra w Rzymie.

Papieska msza inauguracyjna w 2005 roku celebro-

wana w Bazylice św. Piotra w Rzymie. Papież, głowa

Kościoła katolickiego, uchodzi za następcę apostoła

Piotra, pierwszego biskupa Rzymu, który umarł

śmiercią męczeńską około 67 roku.

38 FRANCJA

MONT-ST-MICHEL

Historia Abbaye du MontStMichel rozpoczęła się

w VIII wieku od wizji świętego Auberta, któremu w tym

właśnie miejscu, wówczas jeszcze MontTombe, ukazał

się archanioł Michał. Na pamiątkę tego wydarzenia

święty nakazał budowę małej kaplicy pod wezwaniem

św. Michała Archanioła. Szybko stała się ona jednym

z najważniejszych celów pielgrzymek we Francji. W 966

roku Ryszard I, książę Normandii, ulokował tu opactwo

benedyktyńskie, dla którego od roku 1017 powstawało

monumentalne romańskie założenie klasztorne. Budowę

kościoła rozpoczęto od krypty i prezbiterium, przypuszczal

nie był to pierwszy chór z obejściem, ale jeszcze bez wieńca

kaplic. W XIII wieku po pożarze zabudowania klasztorne

zostały wzniesione na nowo, w stylu gotyckim. Po rewo

lucji francuskiej i rozwiązaniu klasztoru w XVIII wieku

mieściło się tu państwowe więzienie polityczne. Obecnie

w zabudowaniach opactwa na wyspie znowu mieszkają

zakonnicy.

FRANCJA 39

OPACTWO BENEDYKTYŃSKIE

Wizytówką Normandii jest pełna uroku wyspa-

-twierdza Mont-St-Michel ze słynnym opactwem

benedyktyńskim posadowionym na jej szczycie.

Utrzymaniem założenia, obsługą pielgrzymów

i pociechą duchową zajmują się obecnie Monastycz-

ne Wspólnoty Jerozolimskie, zgromadzenie zakonne

utworzone w 1975 roku i skupiające mnichów

oraz mniszki. Do zadań należy także odprawianie

mszy w kościele opackim (po lewej w głębi).

56 HISZPANIA

TAÜLL(vALLDEBOÍ),SALARDÚ (vALLD’ARAN)

Dziewięć wczesnoromańskich kościołów położonych w ka

talońskiej Vall de Boí, dolinie na skraju Pirenejów, tworzy

niezwykły architektoniczny zespół, wpisany na Listę Świa

towego Dziedzictwa UNESCO. Świątynie z XI i XII wieku

odznaczają się wyszukaną kamieniarką, ciekawą dekoracją

malarską ścian i sklepień oraz ładnymi wieżami. Świetnie

zachowana bazylika Sant Climent de Taüll z trzema zamy

kającymi ją od wschodu apsydami i sześciokondygnacyjną

dzwonnicą jest największa ze wszystkich kościołów tej

grupy. Została konsekrowana w 1123 roku, w tym samym

roku co kościół Santa María, również w Taüll. Podobny

typ budowli, tyle że z ośmioboczną wieżą, reprezentuje

powstały nieco później kościół Sant Andreu w miejsco

wości Salardú w sąsiedniej dolinie d’Aran. W tej późnoro

mańskiej świątyni, której sklepienie pokrywają malowidła

z przedstawieniami Męki Pańskiej i wizerunkami różnych

świętych, znajduje się słynny Majestat de Salardú, duży

drewniany krucyfiks romański.

Taüll z kościołami Sant Climent (poniżej po lewej)

i Santa María jest miejscowością z najważniejszymi

kościołami regionu. Po prawej: detale fresków

z Sant Joan de Boí i Sant Climent de Taüll. Kościół

Sant Andreu w Salardú pochodzi z XIII wieku. Jego

sklepienie pokrywają malowidła przedstawiające

sceny Męki Pańskiej i postaci świętych (poniżej).

SIERRASANJUANDELAPEñA

HISZPANIA 57

SANT CLIMENT, SANTA MARÍA I SANT ANDREU

KLASZTOR SAN JUAN DE LA PEñA

Monasterio de San Juan de la Peña, leży w masywie Pi

renejów w środku hiszpańskiego regionu Aragonia. Skła

da się z dwóch osobnych zespołów architektonicznych:

nowego klasztoru z XVII wieku położonego na szczycie

Monte Pano, o którego istnieniu obecnie świadczy jedynie

barokowa fasada, i starego Real Monasterio, jego niższe

kondygnacje zostały w XI wieku wykute w skalnej jaskini.

Według legendy miał tu być niegdyś przechowywany Świę

ty Graal. Ponad skalnym kościołem w stylu mozarabskim,

którego ściany ozdobione są freskami przedstawiającymi

świętych Kosmę i Damiana, w 1025 roku została postawio

na nowa świątynia w stylu romańskim. Tutaj znajduje się

panteon pierwszych królów Aragonii. Wyjątkowo piękny

jest ponadto niezwykły krużganek, który usytuowany pod

wielkim nawisem skalnym wygląda jak osłona przed wi

dokiem otwierającej się przepaści. Rzeźbione kapitele jego

podwójnych kolumn przedstawiają w porządku chronolo

gicznym sceny ze Starego i Nowego Testamentu.

Krużganek klasztoru San Juan de la Peña leży

bezpośrednio pod ogromnym nawisem skalnym

(duże zdjęcie). Jego kolumny mają piękne kapitele

ozdobione romańskimi płaskorzeźbami przedstawia-

jącymi motywy biblijne (poniżej). Romańska jest także

apsyda kościoła skalnego pochodząca z XI wieku

(poniżej po lewej).

116 WŁOCHY

PIZA

Poeta Gabriele d’Annunzio określił niegdyś niezwykły

zespół budowli wokół katedry (wpisany na Listę

Światowego Dziedzictwa UNESCO), którego budowę

rozpoczęto w 1063 roku, jako „Piazza dei Miracoli”, czyli

plac cudów. Pod założenie najważniejszej części miasta,

z katedrą, szukano możliwie najpewniejszego gruntu

na podmokłym terenie wokół Pizy. Jednak nie dokonano

szczęśliwego wyboru, co pokazuje pochylenie dzwonnicy

katedralnej, słynnej Krzywej Wieży (Torre Pendente) w Pi

zie. Prace budowlane trwały około dwustu lat: w 1118 roku

katedra została konsekrowana, w 1157 roku ukończono

baptysterium, w 1173 gotowa była dzwonnica i ostatecz

nie w 1278 roku Camposanto, czyli cmentarz. Głównym

obiektem całego zespołu jest pięcionawowa katedra (duo

mo di Santa Maria Assunta) z trójnawowym transeptem

i apsydami na zakończeniach naw. Jej ozdobiona freskami

kopuła nad skrzyżowaniem nawy głównej z poprzeczną

była pierwszą tego typu konstrukcją we Włoszech.

WŁOCHY 117

KATEDRA I BAPTYSTERIUM

Do najcenniejszych dzieł sztuki w katedrze należą:

krucyfiks z ołtarza wykonany przez Giambolognę, am-

bona Giovanniego Pisana oraz mozaika w prezbiteri-

um Chrystus na Majestacie (po lewej w głębi), zapro-Chrystus na Majestacie (po lewej w głębi), zapro-Chrystus na Majestacie

jektowana przez Francesca di Simone, a ukończona

przez Cimabuego. Ponieważ nieochrzczeni nie mieli

wstępu do katedry, zbudowano wolno stojące

baptysterium (po lewej). Krzywa Wieża odchyliła się

od pionu już prawie o cztery stopnie (poniżej).

182 ETIOPIA

LALIBELA

Położone około 2600 m n.p.m. słynne skalne kościoły w La

libeli powstawały od końca XII wieku podczas rządów króla

Gebry Maskala Lalibeli, który później został świętym. Uwa

żany jest on za najwybitniejszego władcę z dynastii Zagwe

i na jego cześć niegdysiejsza stolica Roha została przemia

nowana na Lalibelę. Znajduje się tu jedenaście świątyń,

które należą do architektonicznie najważniejszych budowli

sakralnych Afryki. Są to kościoły monolityczne, tzn. zostały

w ciągu dziesięcioleci wykute w znajdujących się tu pokła

dach skał wulkanicznych. Łączy je ze sobą również wykuty

w skałach tunel. Najpopularniejszy wśród wiernych licznie

pielgrzymujących do Lalibeli jest kościół Bet Maryam, ko

ściół Matki Bożej. Kościół Bet Medhane Alem (Zbawiciela)

z pięcioma nawami uważany jest za największą na świe

cie świątynię monolityczną. Z pewnością najsłynniejszym

z nich jest kościół Bet Giyorgis (św. Jerzego) mający formę

krzyża greckiego. W jego górnej kondygnacji znajduje się

12 okien – prawdopodobnie symbolizują apostołów.

ETIOPIA 183

KOŚCIOŁY SKALNE

Genialni budowniczowie wykuli w miękkich

wulkanicznych skałach kościoły w Lalibeli. Słynny

jest kościół Bet Giyorgis wykuty w kształcie krzyża

greckiego, najmłodszy i z pewnością najpiękniej-

szy z tutejszych skalnych świątyń (po lewej i duże

zdjęcie). Imponujące są też kościół Bet Abba Libanos

i kościół Bet Medhane Alem, w którego wystroju

znajdują się cenne freski (poniżej). Po lewej w głębi:

ksiądz Etiopskiego Kościoła Ortodoksyjnego.

230 IRAK

BAGDAD MECZET AL-KAZIM

KARBALA MECZET HUSAJNA

Ten meczetmauzoleum wzniesiono w XVI wieku ponow

nie, po zniszczeniu pierwotnej budowli przez Mongołów,

i restaurowano w XIX stuleciu oraz obecnie, od 2007 roku.

Znajdują się w nim groby Musy alKazima i jego wnuka

Muhammada atTaki, siódmego i dziewiątego imama

(uznawanych przez szyitów następców proroka Mahome

ta). Z tego powodu meczet jest ważnym celem pielgrzymek

szyitów w Iraku. Budowla, położona na przedmieściach

Bagdadu, a dawniej mieście Kazamija, nazywana bywa

Złotym Meczetem ze względu na dwie pokryte złotem po

tężne kopuły sal mauzoleum oraz cztery minarety złocone

powyżej poziomu obiegających je galerii. Sklepienia i ścia

ny mają bogatą dekorację mozaikową. Od frontu mauzo

leum, w którym obok dwóch męczenników z VIII wieku

pochowani zostali także dwaj szyiccy uczeni i myśliciele,

otaczają marmurowe arkady ozdobione wokół blend cie

kawymi płytkami ceramicznymi z kwiatowym i roślinnym

wiciowym ornamentem.

Za rzędem kolumn fasady meczetu Al-Kazim (pierw-

szy meczet w tym miejscu wybudowano około 950

roku) znajdują się cztery sale przeznaczone na mo-

dły, które łączą się z właściwymi salami mauzoleum

obydwu imamów (po prawej). Ich potężne złote

kopuły zostały niedawno odnowione.

Husajn, syn kalifa Alego – trzeciego imama – jest najważ

niejszym męczennikiem szyitów. Jego śmierć w 680 roku

w bitwie pod Karbalą przeciw Umajjadom jest symbolem

cierpień mniejszości wyznaniowej w islamie, która była

krwawo prześladowana przez na ogół sunnickich wład

ców. Rocznica jego śmierci jest wielkim świętem (Aszura),

podczas którego rozpamiętuje się cierpienia imama. Na

tomiast jego grobowiec, wraz z grobowcem przyrodnie

go brata Abbasa znajdującym się w pobliskim meczecie

AlAbbasa, jest świętym miejscem szyitów odwiedzanym

rocznie przez siedem milionów pielgrzymów. Meczetmau

zoleum stoi wewnątrz dziedzińca wyznaczonego arkadami

i liwanami dekorowanymi ceramicznymi kompozycjami.

Główny budynek z kopułą wysoką na 27 m, pokrytą złotem

za panowania szyickich Safawidów w XVI wieku i również

złoconymi minaretami jest bogato zdobiony szklanymi i ce

ramicznymi mozaikami. Wszystko to ma wywoływać wra

żenie nadnaturalnego, nieziemskiego przepychu.

Meczet Husajna w Karbali około 100 km na po-

łudniowy zachód od Bagdadu w obecnej formie

pochodzi z XI wieku, jednak w związku z powtarza-

jącymi się zniszczeniami musiał być często odnawia-

ny. Także tutaj zachwycają bogato zdobione blendy

i liwany oraz złocona kopuła (po prawej).

IRAK 231

SAMARA WIELKI MECZET

Samara była w IX wieku przez krótki okres rezydencją

władców z dynastii Abbasydów. Do najbardziej imponują

cych budowli tej epoki należał, wzniesiony za panowania

kalifa alMutawakkil (847–861) i prawdopodobnie użytko

wany do końca XI wieku, Wielki Meczet. W tamtym czasie

był największy na świecie, sam dziedziniec miał wymiary

239 na 156 m i był otoczonym dziesięciometrowej wysoko

ści murem z glinianych cegieł. Pod kolumnadami obiegają

cymi cały dziedziniec znajdowała się skierowana ku Mekce

nisza (mihrab), a na środku fontanna w kształcie misy słu

żąca do rytualnych ablucji. Naprzeciwko, już poza murami

Wielkiego Meczetu, zachował się z tego założenia niety

powy pięćdziesięciodwumetrowy spiralny minaret na trzy

metrowej kwadratowej podstawie przypominający zigurat.

Dookoła niego biegnie rampa dochodząca aż do platformy

na szczycie, na której stał niegdyś drewniany pawilon prze

znaczony dla muezina. To jeden z najciekawszych zabyt

ków Iraku.

Wysoki na 52 m minaret z glinianych cegieł zbudo-

wany został w Samarze poza murami opasującymi

Wielki Meczet (na dole). Ma kształt spirali i właśnie

arabskiemu słowu ją określającemu – „Maljwija” –

zawdzięcza swoją dzisiejszą nazwę. Forma minaretu,

należącego do zabytków archeologicznych w Sa-

marze wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa

UNESCO, wywodzi się z tradycji staroorientalnych

i antycznych (po lewej).

244 UZBEKISTAN

SAMARKANDA

Plac Registan w uzbeckiej Samarkandzie (Lista Światowe

go Dziedzictwa UNESCO) ze swoim wspaniałym zespołem

trzech medres należy do najpiękniejszych miejsc w Azji

Środkowej. Medresa Uług Bega, jedna z najstarszych w tym

regionie, z wysokim na 35 m portalem (pisztak) flankowa

nym dwoma minaretami została wzniesiona w XV wieku.

Była jedną z lepszych szkół wyższych Orientu, studiowano

w niej nie tylko Koran, ale również nauki ścisłe. Wielce

oryginalne są mozaikowe wzory z ceramicznych barwnych

płytek na fasadzie. Naprzeciwko, jak lustrzane odbicie,

w XVII wieku wybudowana została, na wzór medresy

w Bucharze, medresa Szir Dar. Nietypowe dla architektu

ry islamu jest przedstawienie na fasadzie tygrysów i gazel

ze słońcem, które ma ludzką twarz. Między tymi dwiema

medresami stoi wzniesiona w 1650 roku medresa Tillja

Kari, której złotem połyskujące wnętrze służyło również

jako meczet dla piątkowych modlitw. Trzy medresy, cho

ciaż z różnych epok, tworzą niezwykle harmonijny zespół.

UZBEKISTAN 245

MEDRESY UŁUG BEGA,TILLJA KARI I SZIR DAR

Zachwycający plac Registan w Samarkandzie

tworzą trzy medresy (szkoły wyższe) – Uług Bega,

Tillja Kari i Szir Dar – jedna wspanialsza od drugiej

(duże zdjęcie od lewej do prawej). Liczne dekoracje

ze wzorami geometrycznymi, gwiazdami, motywami

kwiatowymi i pismem kuficznym na medresie Uług

Bega (po lewej w głębi) ułożone są z płytek w kolo-

rze niebieskim, turkusowym i lila. Po lewej: kapiąca

złotem pozorna kopuła medresy Tillja Kari.

246 AFGANISTAN

HERAT

Historia zachodnioafgańskiego Heratu sięga aż do staro

żytności. Od VII wieku miasto należy do kręgu kulturowe

go islamu. Duży meczet piątkowy wzniesiony około 1200

roku po zniszczeniu w okresie panowania mongolskiego

został odbudowany przez następców Timura i otrzymał

swój obecny wygląd – zwłaszcza jego wyszukane dekora

cje o motywach kwiatowych – w okresie panowania Sa

fawidów (XVI i XVII wiek), gdy Herat należał do państwa

perskiego. W meczecie piątkowym, najbardziej czczonym

obiekcie w Afganistanie, w którym zachowało się jesz

cze pierwotne rozplanowanie z centralnym dziedzińcem,

krzyżują się wpływy perskie i środkowoazjatyckie. Cera

miczne mozaiki na elewacjach składające się z maleńkich

elementów interesująco kontrastują z wysokimi sklepie

niami liwanów, obok których wznoszą się okrągłe mina

rety z kopułowymi hełmami. Duży teren przed meczetem

jest częściowo wyłożony kamiennymi płytami, częściowo

obsadzony zielenią.

AFGANISTAN 247

MECZET PIĄTKOWY

Meczet piątkowy w Heracie to zespół czterech

wielkich liwanów z arkadowymi obejściami i dzie-

dzińcem o powierzchni 120 na 170 mkw. wyłożonym

marmurowymi płytami (duże zdjęcie). Główne wej-

ście flankowane jest dwoma okrągłymi minaretami

(po lewej). Wspaniałe ceramiczne dekoracje z mo-

tywami drzew, pąków, kwiatów i wici roślinnych

(poniżej po lewej i prawej) tworzą na elewacjach

morze barw.

254 INDIE

AGRA

Wraz ze wzniesieniem w 1631 roku tego mauzoleum z bia

łegomarmuru (Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO) dla

swojej ukochanej żony Mumtaz Mahal, cesarz Śahdźahan

doprowadził w indyjskiej Agrze do absolutnej doskonałości

typ budowli, któremu początek dał grobowiec Humajuna

w Delhi. Na końcu ogrodowego parteru ożywionego za

łożeniem wodnym wznosi się na kwadratowej platformie

idealnie symetrycznie zaprojektowane mauzoleum. Ko

puła tej budowli według maniery perskiej wspierająca się

na tamburze otoczona jest czterema pawilonikami ćhatri

również nakrytymi kopułami. Elewacje, zwrócone dokład

nie na cztery strony świata, utrzymane są w perskim sty

lu. Cztery minarety akcentują naroża platformy z białego

marmuru, na której stoi mauzoleum. Silne perskie wpływy

stylistyczne budowla zawdzięcza głównemu budownicze

mu Isie Afandiemu z Szirazu, w realizacji tego dzieła sztuki

pomagali mu artyści i rzemieślnicy z całej Azji Mniejszej

oraz Środkowej.

INDIE 255

TADŹ MAHAL

Tuż nad rzeką Jamuna wznosi się mauzoleum

ukochanej żony cesarza Śahdźahana (duże zdjęcie

i po lewej w głębi). Cztery minarety akcentują

naroża platformy, na której ustawiono grobowiec.

Mauzoleum stoi na końcu ogrodu rozciągającego

się pomiędzy meczetem a budynkiem bramnym,

wszystkie trzy budowle nakryte są imponującymi

kopułami. Motywy roślinne i kuficzne inskrypcje

ozdabiają kliny nad łukami (po lewej).

342 IZRAEL

JEROZOLIMA

Na Górze Świątynnej wznosiła się niegdyś najświętsza

budowla Jerozolimy, wspaniała Druga Świątynia rozbudo

wana przez Heroda Wielkiego. Pierwsza Świątynia wybu

dowana przez Salomona została zniszczona przez Babiloń

czyków już w 586 roku p.n.e. Herod od roku 20 p.n.e. zlecił

rozbudowę dziedzińca i ozdobienie skromniejszej Drugiej

Świątyni. Jednak wkrótce – już w roku 70 n.e. – ta naj

większa budowla świątynna antyku została strawiona

przez płomienie w powstaniu Żydów przeciw Rzymianom.

Zachował się jedynie czterdziestoośmiometrowej długości

i osiemnastometrowej wysokości odcinek umocnień Góry

Świątynnej – Mur Zachodni (po hebrajsku: Kotel haMa

arawi), nazwany Ścianą Płaczu. Stał się on po upadku

Drugiej Świątyni najważniejszym miejscem modlitwy i piel

grzymki dla wierzących żydów z całego świata i symbolem

Przymierza z Bogiem. W szczeliny pomiędzy potężnymi

blokami skały wapiennej wsuwają karteczki z wypisanymi

podzękowaniami i prośbami do Boga.

IZRAEL 343

ŚCIANA PŁACZU

Żydzi z całego świata pielgrzymują do Ściany Płaczu,

aby tam pomodlić się i często wsunąć w szczelinę

muru karteczki z wypisanymi prośbami lub podzię-

kowaniami (zdjęcia po lewej). Dopiero od 1967 roku

Ściana Płaczu jest znów dostępna dla Żydów, przed-

tem duży plac przed nią był gęsto zabudowany.

W tle wznoszą się muzułmańskie budowle – Kopuła

na Skale (na dużym zdjęciu po lewej) i meczet

Al-Aksa (po prawej).

369

DŹINIZMCelem dźinizmu jest uwolnienie ludzi z kręgu ponownych

wcieleń (sansara) przez należyte poznanie, należyte spoj

rzenie i należyte postępowanie. Ta powstała w Indiach

religia, której nazwa wyprowadzona została od honoro

wego tytułu Dźina (w sanskrycie: „Zwycięzca”), jaki no

sił jej twórca książę Mahawira (zmarły ok. 477 r. p.n.e.),

jest wyznawana obecnie przez około cztery miliony ludzi,

żyjących przeważnie w Indiach. Zgodnie z przekazami Aga

my, zbiór religijnych ksiąg dźinizmu, na Ziemi pojawiło się

24 tirthankarów (w sanskrycie „przygotowujący przepra

wę”) – nauczycieli duchowych na drodze do oświecenia.

W miejscach ich narodzin lub tam, gdzie osiągnęli nirwanę,

jak na przykład na świętych górach, znajdują się wielkie

świątynie dźinijskie, podobne do świątyń hinduistycznych.

Książę Mahawira (w sanskrycie „wielki bohater”), który

podobnie jak Budda zostawił całe światowe życie za sobą,

aby stać się kaznodzieją i w końcu twórcą religii, miał być

ostatnim z „przygotowujących przeprawę”.

Do dzisiaj wspólnota wiernych składa się z ascetycznie ży

jących mnichów i mniszek oraz większej grupy świeckich

i dzieli się na surowo przestrzegającą zasad wiary mniej

szość tzw. odzianych w przestwór (digambarowie), której

mnisi żyją nago, i umiarkowaną większość, tzw. odzianych

w biel (śwetambarowie). Dźinijska nauka przedstawia

świat jako wieczną jedność utrzymywaną przez kosmiczne

prawa, w której zasady duchowe i materialne wymieniają

się między sobą. Nieskończona liczba dusz, które zgodnie

ze swoją karmą reinkarnują się jako ludzie lub zwierzęta,

kieruje się materialnymi elementami rzeczywistości – ru

chem, spoczynkiem, przestrzenią, materią i czasem. Po

przez prawe działanie, ascetyczne życie i medytację dusza

w procesie doskonalenia następującego z kolejnymi wcie

leniami staje się ostatecznie gotowa na oświecenie i może

dostać się do najwyższego poziomu nieba. Główne zna

czenie w życiu dźinich ma w związku z tym wypełnianie

pięciu przykazań: niekrzywdzenie istot żywych, ubóstwo

oraz wstrzymanie się od kłamstwa, kradzieży i cudzołó

stwa. Dźini są wegetarianami i nie mogą podejmować się

zawodów lub zajęć, w wyniku których zabijane są zwie

rzęta lub ludzie. Niektórzy dźinijscy mnisi noszą ochronę

na usta i schodzą z drogi nawet insektom, aby ich przy

padkiem nie zabić.

Osiemnastometrowej wysokości posąg Gomateśwa-

ry, zwanego także Bahubali, został wykonany około

1025 lat temu i znajduje się w Śrawanabelagola

w południowoindyjskim stanie Karnataka. Wizerunek

Bahubalego, syna pierwszego tirthankary, czczony

jest przez dźinijskich mnichów codziennym myciem

jego stóp.

379

SZINTOIZMSzintoizm, który rozpowszechniony jest prawie wyłącz

nie w Japonii, rozwinął się z tradycyjnej japońskiej religii

ludowej. Aż do wprowadzenia w tym kraju buddyzmu

w VI wieku jego idee i świat wartości regulowały życie

w tym wyspiarskim kraju. Słowo „shinto” pochodzi z ję

zyka chińskiego i składa się z dwóch pojęć: „shen” („bo

ski byt”) i „tao” („droga”). „Droga bogów” nie ma ani

założyciela, ani dogmatów, a również liczba czczonych

w szintoistycznych sanktuariach istot wyższych (kami)

jest nieograniczona. Najistotniejszymi elementami tej re

ligii są kult natury, kult przodków i kult bóstw rodowych

(ujigami). Zgodnie z założeniem szintoizmu, w prostej li

nii od Amaterasu, czyli bogini Słońca, wywodzi się cesarz.

Był on uważany, aż do początku XX wieku za „boskiego

władcę” (Tenno) i czczony jako istota boska. Z tego kultu

wyodrębnił się silnie nacjonalistyczny kierunek szintoizmu

państwowego. Dopiero w 1946 roku po kapitulacji Japonii

cesarz Hirohito, 124. Tenno, ogłosił publicznie, że nie po

siada atrybutów boskości. W ten sposób usunął szintoizm

z pozycji religii państwowej.

Od tego czasu rozróżnia się ortodoksyjny szintoizm świą

tynny i szintoizm sekciarski. Wyznawcy tego ostatniego wy

tworzyli odrębne praktyki religijne, zwolennicy pierwszego

trzymają się tradycji i odwiedzają klasyczne szintoistyczne

świątynie. Obecnie jest ich w Japonii około 100 000 różnej

wielkości i konstrukcji, w których czci się rozmaite kami.

Teren świątynny wyznacza brama wejściowa, czyli torii,

i ogrodzenie. Świątynia składa się z drewnianych budow

li, wśród których najważniejsze to haiden, długi otwarty

na wszystkie strony pawilon służący ceremoniom rytual

nym, i honden, będący siedzibą kami, a zatem największą

świętością, do której dostęp mają tylko kapłani.

W szintoizmie najważniejsze są rozmaite rytuały. Zalicza

ją się do nich różne święta oraz recytacje (norito), ofiary

z żywności i dekoracje z gałązek drzewa wiśniowego.

Blisko cztery miliony Japończyków deklaruje, że są wy

znawcami szintoizmu, jednak wielu z nich czuje się zwią

zanych z buddyzmem i szintoizmem jednocześnie, tak

że liczba tych, którzy odwiedzają świątynie i biorą udział

w rytualnych świętach szinto stanowi 108 milionów osób,

czyli 84 procent japońskiego społeczeństwa. W związku

z tym liczba wyznawców szintoizmu wydaje się znacznie

wyższa.

Wzniesiona w 711 roku świątynia Fushimi, po-

święcona Inari, bóstwu ryżu i sake, należy do naj-

ważniejszych budowli Kioto, starego cesarskiego

miasta. Godna uwagi jest około czterokilometrowej

długości aleja utworzona z czerwonych bram (torii),

która prowadzi na teren świątynny.

Pałace Wiary

Documents

Transcript of Pałace Wiary