Pabianice

miasto moich snów ;))

Pabianice to 70-tysięczne miasto powiatowe położone w samym centrum województwa łódzkiego, w aglomeracji łódzkiej, w bliskiej odległości od jego stolicy. Pabianice są miastem, które przez stulecia było centrum dóbr kapituły krakowskiej. Są miastem o bogatej historii i ośrodkiem kulturalnym. Wśród sławnych pabianiczan znajdują się takie osoby, jak:

• olimpijka Jadwiga Wajsówna, • były selekcjoner reprezentacji Polski – Paweł Janas,  • pianista Karol Nicze (zwycięzca Konkursu

Chopinowskiego), • prof. Henryk Debich (dyrygent Orkiestry Polskiego

Radia i TV), czy • zespół Proletaryat

• Nazwa Pabianice pochodzi prawdopodobnie od imienia Fabian (Pabian). Jest to oficjalna wersja, jednak inne wyjaśnienia (chociaż niezbyt związane z rzeczywistością) są o wiele ciekawsze. W XIX wieku Maksymilian Baruch na podstawie legend wywnioskował, że nazwa miasta wywodzi się od słowa Pobawianice lub Pobijanice. Oznaczać to miało miejsce, gdzie książęta polowali na zwierzynę. Najbardziej bajkowa legenda wiąże się z księżniczką Pabianką, mieszkającą w pabianickim dworze, która była tak szpetna, że poruszała się jedynie tunelem łączącym zamek z kościołem Św. Mateusza.

• Miasto Pabianice założono w I połowie XIV wieku. Wcześniej, bo w roku 1086 księżna Judyta podarowała chropy Kapitule Krakowskiej. Była to ofiara złożona w intencji narodzin potomka. Prośby zostały wysłuchane i w roku 1085 przyszedł na świat Bolesław, zwany potem Krzywoustym. W kościele Św. Mateusza wmurowana jest tablica upamiętniająca tę darowiznę księżnej Judyty. Jest to kopia tablicy przekazana w XVII wieku przez kapitułę. Oryginalną umieszczono w roku 1634 w katedrze wawelskiej. Kapituła krakowska zarządzała dobrami przez swoich kanoników (najbardziej znanym z nich był Jan Długosz).

• W "złotym" wieku XVI Pabianice posiadały hutę szkła i hutę żelaza, handlowały solą z żup krakowskich,  miały spichlerz we Włocławku, a nawet swój statek, którym wywożono do Gdańska nadmiar zboża. Po utworzeniu Księstwa Warszawskiego Pabianice znalazły się na liście rządowych miast w kalisko-mazowieckim okręgu przemysłowym, które miały stać się ośrodkami przemysłu włókienniczego. Odtąd miasto zaczęło rozwijać się w niesamowitym tempie, czego przykładem niech będzie fakt, że w roku 1810 liczba mieszkańców wynosiła 893, podczas, gdy już 40 lat później - 4100 osób, a w XX wiek miasto wkroczyło z liczbą około 35 tys.! Pabianice stały się drugim co do wielkości ośrodkiem przemysłu bawełnianego w Królestwie Polskim.

Dwór Kapituły KrakowskiejBudynek w stylu późnorenesansowym, na planie prostokąta o wymiarach 18 na 13 metrów, zwieńczony attyką (jedną z najpiękniejszych w Polsce) z otworami przez które przechodziły rzygacze. Wnętrza wykończone były sklepieniami kolebkowymi z lunetami, a układ izb parteru odpowiadał układowi piętra. W narożach północno-wschodnim i południowo-zachodnim zamek posiada baszty z okienkami strzelniczymi. Nad jednym z ukrytych w arkadowych wnękach okien wyrzeźbiono napis SIC TRANSIT GLORIA MUNDI (tak przemija chwała świata). Kamienne, renesansowe obramowania z herbami Poraj i Aaron ozdabiają okna na parterze, na którym znajduje się również sala z rokokowym kominkiem z XVIII wieku. Od strony północnej (od parku) zamek posiada skarpy, które chroniły go przed podmokłym gruntem, ponieważ całe miasto leżało wówczas na takim terenie.

Dwór Kapituły KrakowskiejPabianicki dwór był siedzibą kapituły do roku 1796. Później przeszedł na własność rządu i stanowił siedzibę zarządu dóbr pruskich. Budynek do końca 1822 roku zajmowali naddzierżawcy ekonomii pabianickiej, później oddano go do użytku rodzinom fabrykantów tkackich. W 1833 roku przeznaczony został na siedzibę urzędu municypalnego. Po drugiej wojnie światowej ulokowano w nim Muzeum Miasta Pabianic, które znajduje się tu do dziś.

Kościół św. MateuszaTrójnawowa, bazylikowa budowla, wzorowana na katedrze w Płocku, powstała w latach 1583 – 1588. Wzniesiono ją z cegieł z dodatkiem kamienia w stylu późnorenesansowym (jedyny taki zabytek w województwie łódzkim), jest zorientowana w kierunku wschodnim. Poświęcenia dokonał 15 XI 1588 r. bp Paweł Dębski, sufragan krakowski.

Kościół św. MateuszaProstokątne prezbiterium zakończono półkolistą apsydą. Kościół ten posiada od zachodu charakterystyczną wyniosłą wieżę, ośmioboczną na podstawie czworobocznej.

Kościół św. MateuszaDo 1865 roku budowla była zakończona baniastym barokowym hełmem, zastąpionym później piramidalnym nakryciem neogotyckim z krzyżem na szczycie (kościół był kilkakrotnie przebudowywany z powodu nawiedzających go pożarów).

Kościół św. MateuszaOzdobą kościoła jest 6 portali. Renesansowy portal przy głównym wejściu do kościoła, znajdującym się w wieży, zdobi herb kapituły krakowskiej i miasta Pabianic - Trzy Korony. Przy innym wejściu, na północnej ścianie kościoła, odnajdziemy obok łacińskiej sentencji religijnej podpis: "Jakub Fusski, muliarz krakowski rękami własnemi wykonał (...) 1585".

Dawny Pamotex, dawniej Krusche & EnderW 1825 przybył z Saksonii Bogumił Krusche, przedstawiciel największego rodu fabrykanckiego w Pabianicach. Małe warsztaty rzemieślnicze zmieniały się w wielkie kapitalistyczne przedsiębiorstwa. Dzięki uwłaszczeniu chłopów zakłady zasiliła tania siła robocza. Powstała na długie lata bawełniana potęga kraju…

Dawny Pamotex, dawniej Krusche & EnderDwie największe fabryki przełomu XIX i XX wieku, to zakłady „Krusche i Ender” (bawełna) i „Kindler” (wełna). W tym czasie 10% tkanin bawełnianych w kraju produkowanych było w Pabianicach. Na zdjęciu odrestaurowana siedziba zarządu firmy…

Dawny Pamotex, dawniej Krusche & Ender„Prząśniczki” – jeden z symboli miasta…

Dawny Pamotex, dawniej Krusche & EnderPałac Enderów. Nie tylko wielkość i fasada rodzinnego „domu mieszkalnego” robiły wrażenie. Pełne przepychu były także wnętrza. Enderowie gromadzili w pałacu dzieła sztuki z różnych stron świata. Stylowe meble i obrazy były ozdobą i tak bogatych już wnętrz. Do dzisiejszych czasów przetrwała część wystroju w postaci stiukowych zdobień, czy kwiecistych plafonów, a w Sali Złotej nadal oglądać można wspaniały kominek. W sali tej obecnie urzęduje rada powiatu. Enderowie prowadzili tutaj nawet prywatny mini ogród zoologiczny, w którym hodowali małpy, daniele, jeże, oraz rzadkie gatunki ptaków. Po II wojnie światowej pałac nadal był związany z przemysłem bawełnianym. Pełnił funkcje domu kultury PZPB "Pamotex", odbywały się w nim występy zakładowe, oraz działała biblioteka.

Polfa PabianiceW roku 1889 Ludwik Schweikert i Robert Resiger założyli fabrykę chemiczną, przekształconą później w „Spółkę Akcyjną Przemysłu Chemicznego”. Była to filia szwajcarskiej firmy CIBA. Dziś spadkobiercą tego zakładu jest „Polfa Pabianice”.

Polfa PabianiceCzęść współczesna

Kościół ewangelicko – augsburski św. św. Piotra i Pawła

Klasycystyczna rotunda, której dach wieńczy tzw. latarnia, czyli mała sześciokątna wieżyczka z okienkami, zapewniającymi dopływ światła do wnętrza. U nasady neoklasycystycznej wieży znajdują się figury św. Piotra i Pawła.

Kościół ewangelicko – augsburski św. św. Piotra i Pawła

W ołtarzu głównym znajduje sie szczególnie cenny obraz „Chrystus w Gethsemane” Wojciecha Gersona z 1877 r. - dar wybitnego artysty i twórcy warszawskiej „Zachęty” dla świątyni. Godne

uwagi są również zabytkowe organy z pełną trakturą mechaniczna, marmurowa chrzcielnica sprowadzona w 1864 r. z Saksonii, plafon oraz kolumnada eksponująca okazałą emporę.

Kościół NMP RóżańcowejKościół Zgromadzenia Misjonarzy. Wybudowany w latach 1898–1908, w stylu neogotyckim, na planie krzyża łacińskiego, z prezbiterium skierowanym na północ; długość kościoła jest równa wysokości wież i wynosi 49,8 m. Wnętrze jest utrzymane konsekwentnie w stylu neogotyckim. http://nmp.prv.pl/

Kościół sanktuarium św. MaksymilianaKamień węgielny poświęcił Jan Paweł II 13 V 1981 r, Konsekrowany 25 IX 1994 r. przez prymasa kard. Józefa Glempa (w rok 100-lecia urodzin św. Maksymiliana). W tym samym roku, jako pierwszy kościół parafialny w Polsce, otrzymał z Niepokalanowa relikwie św. Maksymiliana. W ołtarzu głównym znajduje się obraz św. Maksymiliana, który odsłonięto w glorii Berniniego w Watykanie podczas uroczystości beatyfikacyjnej w 1971 r. Tabernakulum w kształcie słońca, złocone, poświęcone przez Ojca Świętego podczas pielgrzymki do Łodzi w 1987 r. Ołtarz wykonany z marmuru (carrara włoska) - największy stół ołtarzowy w archidiecezji łódzkiej - z srebrzonymi elementami z brązu.

Św. MaksymilianW 1906 r. w kościele św. Mateusza w Pabianicach Rajmundowi Kolbe ukazała się Najświętsza Maria Panna, trzymająca w ręce białą i czerwoną koronę. Zapytała go, którą chce, dając do zrozumienia, że czerwona oznacza męczeństwo, a biała czystość. Rajmund Kolbe wybrał obie. Rok później rozpoczął naukę w niższym seminarium oo. Franciszkanów we Lwowie. Śluby wieczyste złożył 1 XII 1914 r., przyjmując imię Maksymilian Maria. W 1915 r. na rzymskim Uniwersytecie Gregorianum uzyskał tytuł doktora filozofii, a doktora teologii w r. 1919. Zginął śmiercią męczeńską 14 VIII 1941 r. w Auschwitz. Kanonizowany przez Ojca Świętego Jana Pawła II 10 X 1982 r. 10 X 2004 r. Stolica Apostolska ogłosiła św. Maksymiliana patronem Pabianic.

Kościół Trójcy PrzenajświętszejNajnowszy kościół w Pabianicach, erygowany jako wotum wdzięczności mieszkańców miasta za dar Jubileuszu Roku 2000

Hotel i restauracja Piemont ***

Synagoga w PabianicachNa Starym Mieście stała niegdyś synagoga. Zbudowano ją w roku 1847. Wbrew powszechnej opinii, nie została zburzona przez hitlerowców, a

rozebrana w latach 50-tych na polecenie władz komunistycznych.

Cmentarz żydowski w PabianicachCmentarz jest zamknięty;

można się do niego dostać przez dziurę w płocie. Obecnie zajmuje około 1/2-1/3 dawnej, przedwojennej powierzchni…

Cmentarz żydowski w PabianicachMiejscami piękny i całkiem zadbany,

miejscami panuje bałagan - część macew jest poprzerwacana.

Cmentarz żydowski w PabianicachOstało się jakieś 300 macew. Resztę "zajechały" spychacze.

Można by pomyśleć, że w ramach "ostatecznego rozwiązania" w latach '39-'45. Nie, bynajmniej. W imię ciepłych kaloryferów. Na terenie cmentarza postawiono ciepłownię...

Cmentarz ewangelicki kaplica rodziny Kindlerów

Cmentarz ewangelicki kaplica rodziny Kindlerów

Cmentarz ewangelicki grobowiec rodziny Enderów

Osada rybacka Sereczyn