POLSKI KOMITET OCHRONY ODGROMOWEJ Stowarzyszenie Elektrykw Polskich

PRZEWODNICZCY PKOO

PKOO

SEP

ul. witokrzyska 14 A, 00-950 Warszawa,

Warszawa, 29. 11. 2003 r.

KOMUNIKAT W zwizku z napywem do PKOO wielu zapyta i w zwizku z rozpowszechnianiem si

mylnych informacji, wyjania si e:

1. Zgodnie z Ustaw z dnia 12 wrzenia 2002 r. o Normalizacji, wszystkie normy polskie z dniem 1 stycznia 2003 r. trac obligatoryjno, chocia zgodnie z Rozdz. 3, Art. 5, p. 4 tej Ustawy mog by w dalszym cigu powoywane w przepisach prawnych (np. w rozporzdzeniach ministerialnych). Publikowane dotychczas w rozporzdzeniach ministerialnych wykazy norm, przeznaczonych do obowizkowego stosowania, straciy moc prawn, ale tworzone s nowe wykazy i naley si spodziewa, e w niedugim czasie stan si zacznikami nowych rozporzdze.

2. W wyniku opublikowania w Polsce norm serii PN-IEC 61024 i PN-IEC 61312 i wycofania

spord 4 arkuszy normy PN-86-92/E-05003 tylko arkusza drugiego, tj. arkusza PN-86/E-05003/02, powstaa moliwo rwnoczesnego korzystania zarwno z norm PN-IEC, jak i z normy PN. Ze wzgldu na wystpowanie drobnych rnic w postanowieniach tych norm (np. rnicy dotyczcej minimalnej rednicy drutu, czy te rnicy odnoszcej si do wskanika zagroenia W i ryzyka zagroenia R) naley kierowa si formaln zasad korzystania w pierwszej kolejnoci z norm wydanych z pniejsz dat, tj. z norm PN-IEC, ale nie wyklucza moliwoci korzystania w dalszym cigu z pozostawionych arkuszy normy PN, ktrej suszno merytoryczna zostaa potwierdzona w praktyce. Decyzja dotyczca wyboru okrelonej normy lub jej postanowie, czy te w ogle stosowania normy, naley do projektanta. Przy korzystaniu z norm PN-IEC powinien on zwrci uwag na wprowadzone nastpujce korekty:

- w tablicy 1 normy PN-IEC 61024-1 dla poziomu III zamiast 10 m powinno by 15 m;

-

-

- w odsyaczu krajowym N4) normy PN-IEC 61024-1-1 (str. 10) zamiast Nc = 10-2 powinno by Nc = 10-3;

- w drugiej ramce od gry na rys. 4 w PN-IEC 61024-1-1 powinno by Nd = Ng Ae zamiast Nd = Ng = Ae;

Ponadto zwraca si uwag, e:

przy ustaleniu gstoci wyadowa Ng naley - ze wzgldu na brak miarodajnej mapy izokeraunicznej w Polsce - przyjmowa odpowiednio wartoci tej gstoci wg PN-86/E-05003/01, tj. Ng = 1,8/rok/km2 i 2,5/rok/km2 lub wartoci pochodzce z rejestracji doziemnych wyadowa piorunowych;

przy wykonywaniu okresowych bada urzdze piorunochronnych naley uzyskiwane wyniki pomiarw rezystancji uziemienia porwnywa z wynikami uzyskanymi w takich samych warunkach podczas oddawania urzdzenia do eksploatacji i jeeli te wyniki rni znacznie, to naley dokona naprawy uziomw (w PN-IEC 61024-1 nie okrela si dopuszczalnej wartoci rezystancji uziemienia, wystarczy zapewnienie wymiarw uziomu typu A i B, a wyjtkowo przyjmuje si 10 , gdy maa jest rezystywnoci gruntu i wymiary uziomu s mniejsze ni wymagane w normie).

3. Brak obligatoryjnoci stosowania norm w Polsce jest - z jednej strony - dobrym znakiem,

gdy czyni projektanta merytorycznie odpowiedzialnym za swoje dzieo, z drugiej za jest furtk dla nie zawsze uczciwych dziaa w bezpardonowej pogoni za zyskiem. Przykadem takich dziaa mog by poczynania biznesowe sprzedawcw i dystrybutorw tzw. zwodw aktywnych z wczesn emisj strimerw (ESE), ktrzy zapewniaj swoich klientw w podawanych, rwnie w Internecie (np. http://www.republika.pl/aktywne/, http://www.orw-els.com/sto.html, http://www.orw-els.com/osiagniecia.html), informacjach, e:

Przedstawione rozwizanie ochrony odgromowej jest w Polsce dopuszczalne, poniewa postanowieniem Komitetu IEC 1024, w wypadku braku norm krajowych stosowane s normy europejskie. Brak polskiej normy dotyczcej ogranicznikw przepi dopuszcza stosowanie normy niemieckiej VDE, a w przypadku zwodw aktywnych normy francuskiej NFC 17102, hiszpaskiej UNE 21186 lub jugosowiaskiej JUS NBL 480

Przewaga instalacji odgromowej z piorunochronem JONOSTAR XX nad instalacj konwencjonaln wykonan poziomymi zwodami niskimi polega na: wikszej skutecznoci...",

... piorunochron JONOSTAR X3 chroni obszar o znacznie wikszym promieniu ni zwyky zwd Franklina.

Komentujc te pene niecisoci i wiadomie lub niewiadomie kamliwe informacje, naley zdecydowanie stwierdzi, e:

- Komitet techniczny IEC 1024 w ogle nie istnieje, a wic nie mg wyda adnego postanowienia,

- nie ma braku norm krajowych z zakresu ochrony odgromowej, natomiast brak jest w istniejcych normach - krajowych, europejskich i midzynarodowych - postanowie dotyczcych tzw. zwodw aktywnych, ktre zostay zaliczone, przez midzynarodow spoeczno naukow, do bubli technicznych i naukowych (zwody te nie zapewniaj wikszej skutecznoci ni zwyke urzdzenia piorunochronne, a w wielu przypadkach powoduj wzrost zagroenia),

- dokument NFC 17102, wymieniony jako norma francuska, nie zosta - jak si okazuje formalnie zatwierdzony we Francji, a wic ma jedynie rang dokumentu producentw forsujcych technologi tzw. zwodw aktywnych (dokument hiszpaski UNE 21186 jest wzorowany na dokumencie francuskim),

- w Polsce nie mog by stosowane normy obce, ktre nie zostay wydane lub uznane przez Polski Komitet Normalizacyjny,

- w Polsce istniej co najmniej 4 normy dotyczce stosowania ogranicznikw przepi (PN 86/E-05003/01, PN-IEC 60364-5-53, PN-IEC 61312-3, PN-IEC 61643-1) i nie ma aktu prawnego, ktry dopuszczaby stosowanie w Polsce normy VDE,

3. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690), obowizujce od 16 grudnia 2002 r., w sprawie Warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie nie stracio mocy prawnej. Zgodnie z tym Rozporzdzeniem stosowanie ochrony od przepi atmosferycznych w budynkach ma charakter obligatoryjny.

4. Zamieszczone na stronie internetowej Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji

(http://www.mswia.gov.pl/aktual_010803_psp.html) ostrzeenie, o treci:

Nie rozmawia przez telefon komrkowy na otwartej przestrzeni, a najlepiej go wyczy, gdy wczony wytwarza pole elektromagnetyczne, ktre moe przycign pioruny

http://www.republika.pl/aktywne/http://www.orw-els.com/sto.htmlhttp://www.orw-els.com/osiagniecia.htmlhttp://www.mswia.gov.pl/aktual_010803_psp.html

moe wynika z uzasadnionej ostronoci, ale ma bdne merytorycznie uzasadnienie i jest niewystarczajce. Na otwartej bowiem przestrzeni czowiek jest naraony na trafienia piorunowe bez wzgldu na to, czy rozmawia, czy nie rozmawia przez telefon komrkowy i czy telefon ten jest wczony, czy wyczony. Aby unikn zagroenia piorunowego na otwartej przestrzeni naley zastosowa waciwe rodki ostronoci. Najlepiej jest schroni si w budynku, a jeeli nie jest to osigalne, to naley zaj moliwie najnisz pozycj (bez rozkroku) i oddali od siebie przedmioty metalowe (w tym telefon komrkowy). Jeeli w pobliu jest drzewo, to najlepiej jest zaj wspomnian pozycj w odlegoci rwnej ok. 5 m od jego korony. Motywowanie wzrostu zagroenia tym, e telefon komrkowy wytwarza pole elektromagnetyczne i przez to przyciga pioruny jest jeszcze wikszym nieporozumieniem ni przypisywanie tego typu wasnoci tzw. zwodom aktywnym. Wynika to z faktu, e pole wytwarzane przez telefon nie jest polem jonizujcym. A zatem prawdopodobiestwo uderzenia piorunu w telefon komrkowy nie rni si praktycznie od prawdopodobiestwa uderzenia piorunu w kady inny przedmiot metalowy, ktry podczas burzy znajduje si przy zagroonej osobie i ma podobne rozmiary (std zalecenie o potrzebie oddalenia przez t osob wszystkich przedmiotw metalowych).

Prof. zw. dr hab. Zdobysaw Flisowski

Przewodniczcy Polskiego Komitetu Ochrony Odgromowej

PRZEWODNICZCY PKOOProf. zw. dr hab. Zdobysaw FlisowskiPrzewodniczcyPolskiego Komitetu Ochrony Odgromowej