Społeczne konsultacje inwestycji

cceennaa 1166 PPLLNN[w tym 0% VAT]

NNuummeerr 1122 ((221188)) ggrruuddzziieeńń 22000099 wwwwww..eekkooppaarrttnneerr..ccoomm..ppll IISSSSNN 11223300--22996611 IINNDDEEKKSS 333333771199

OZE – fakty i mityGlony do pełna – biodiesel z alg

OOCCHHRROONNAA KKLLIIMMAATTUU2 Polska w unijnej awangardzie CCS?

13 Pierwsze miliony z handlu emisjami

AAKKTTUUAALLNNOOŚŚCCII3 Polskie przewodnictwo w EEP

24 Poleko 2009

RRAAPPOORRTT4 Energia odnawialna – fakty i mity

TTEECCHHNNOOLLOOGGIIEE10 Glony do pełna!

OOCCHHRROONNAA ŚŚRROODDOOWWIISSKKAA12 Przemysł bezpieczniejszy

dla środowiska

ŹŹRRÓÓDDŁŁAA EENNEERRGGIIII DDLLAA PPOOLLSSKKII14 Odliczanie do budowy

terminalu LNG

RREECCYYKKLLIINNGG15 Premie za złomowanie

jak świeże bułeczki

18 eLearning dla małych i średnich firm

18 Szkolenia recyklingowe

ZZAARRZZĄĄDDZZAANNIIEE ŚŚRROODDOOWWIISSKKIIEEMM19 Rekultywacja przyjazna

środowisku

20 Golf na wysypisku

PPRRAAWWOO22 Społeczne konsultacje inwestycji

GGOOSSPPOODDAARRKKAA WWOODDNNAA26 Drugi stopień regulacji Wisły

GGOOSSPPOODDAARRKKAA OODDPPAADDAAMMII28 Kędzierzyn-Koźle przyjazne

inwestorom

32 MPGK Jelenia Góra w służbie mieszkańcom

30 Przedsiębiorstwo Gospodarki w Śremie Sp. z o.o.

GGOOSSPPOODDAARRKKAA OODDPPAADDAAMMII –– GGŁŁOOSS WW DDYYSSKKUUSSJJII29 Kosztowna sterylizacja

OOCCHHRROONNAA PPRRZZYYRROODDYY31 Na straży karkonoskiej

przyrody

RREEKKLLAAMMOODDAAWWCCYYwnętrze okładki Energawnętrze okładki Otto/Horustył okładki Dalkia Polska17 Polski System Recyklingu 17 Instytut Tele- i Radiotechniczny 19 Forum Odpowiedzialnego

Biznesu25 Barometr rynku

ekopartner 12 (218)/2009 1

SP I S T R E Ś C I 12 2009

Członek Europejskiego Stowarzyszenia Prasy Branżowej EEP

Ministerstwo Edukacji Narodowej pismem nr GM-E-070/74/91 z dnia 02.07.1991 r. zaleca miesięcznik „Ekopartner” jakolekturę uzupełniającą dla szkół i uczelni wyższych

ISSN 1230-2961 Indeks nr 333719

PrenumerataMarzena Zdanowska, prenumerata@ekopartner.com.pl Prenumerata: redakcyjna, RUCH S.A., Poczta Polska, OficynaWydawnicza AMOS, Kolporter SA, Kiosk24.pl, SIGMA-NOT Sp. z o.o.,www.twojecentrum.pl, Czasopisma Polskie Press, Garmond PressMiesięcznik Ekopartner jest dostępny w sieci sprzedażydetalicznej RUCH S.A.

Prepress: A PROPOS, www.wydawnictwo-apropos.pl Wszelkie prawa zastrzeżone. Redakcja nie odpowiada za treśćpublikowanych reklam i ogłoszeń.

Wydawca: Fundacja Green Park Jadwiga Oleszkiewicz, Prezes Zarządu

Adres redakcji: 01-982 Warszawa, ul. Trylogii 2 tel. (022) 865 24 71, fax (022) 865 24 91 e-mail: info@ekopartner.com.pl

Redaktor naczelnaAgnieszka Oleszkiewicz, pr@ekopartner.com.pl

Sekretarz redakcjiMarcin Zamorski, sekretarz@ekopartner.com.pl

Ekojunior: Julia Czerwińska, julia@ekopartner.com.pl

MarketingBogna Wojciechowska, b.wojciechowska@ekopartner.com.plAneta Juchimiuk, aneta@ekopartner.com.pl

RRAAPPOORRTT TTEECCHHNNOOLLOOGGIIEE PPRRAAWWOO

Grafika na okładce: © WebButtonsInc – Fotolia.com

Energia odnawialna – fakty i mity

Glony do pełna! Społeczne konsultacjeinwestycji

ssttrroonnaa 2222ssttrroonnaa 1100ssttrroonnaa 44

Wszystkim Czytelnikom, Sympatykom i Eko-Partneromnajlepsze życzenia świąteczno-noworoczne

składa Redakcja

2 ekopartner 12 (218)/2009

OCHRONA KLIMATU

Polska ma szansę na realizacjędwóch demonstracyjnych instala-cji CCS, zlokalizowanychw Bełchatowie i Kędzierzynie-Koźlu. Umożliwią one podjęciew przyszłości decyzji o skaliwdrożenia technologii CCSw Polsce. – Możemy być jednymz pierwszych krajów, które spraw-dzą tę technologię i tym samymstać się liderem w zakresie ocenymożliwości składowania dwutlenkuwęgla pod ziemią – mówi głównygeolog kraju, dr Henryk JacekJezierski. – Żeby tak się stało,musimy wdrożyć unijne prawo, abywiedzieć, gdzie i jak lokalizowaćprojekty CCS i jak je monitorować.

Niezbędne noweregulacje

Geologiczne składowanie dwu-tlenku węgla reguluje nowadyrektywa unijna z 23 kwietnia2009 r., ustalająca zasady zatła-czania i monitorowania orazodpowiedzialności za nieczynneskładowiska. Aby ją wdrożyć,Polska musi przede wszystkimzmodyfikować projekt ustawy„Prawo geologiczne i górnicze”(będący obecnie na etapie pracsejmowych), a także zmienićszereg obowiązujących ustaw:„O swobodzie działalności

gospodarczej”, „Prawo ochronyśrodowiska”, „O udostępnianiuinformacji o środowisku i jegoochronie, udziale społeczeństwaw ochronie środowiska orazo ocenach oddziaływania na śro-dowisko”, a także ustawy„Prawo energetyczne”.

Składowiskaw bezpiecznychmiejscach

W myśl nowego prawa podziem-ne składowanie dwutlenku węglabędzie dozwolone wyłącznie nawyznaczonych częściach teryto-rium Polski oraz polskich obsza-rach morskich, jeżeli nie spowo-duje to zagrożenia środowiskai nie naruszy wymagań bez-pieczeństwa powszechnego.Podziemne składowiska dwutlen-ku węgla będą lokalizowanew formacjach geologicznych, sta-nowiących naturalną nieprze-puszczalną barierę geologiczną,czyli tam, gdzie nie istnieje ryzy-ko wycieku ani inne zagrożeniedla bezpieczeństwa powszechne-go lub środowiska.

Koncesjonowaniei monitoring składowisk

Poszukiwanie, rozpoznawaniei podziemne składowanie dwu-

tlenku węgla, podobnie jakdozwolone już podziemne maga-zynowanie gazu ziemnego czypaliw płynnych, będzie działalno-ścią koncesjonowaną. Koncesjina jej prowadzenie będzie udzie-lał minister środowiska. Zewzględu na możliwość znaczące-go oddziaływania na środowisko,podmiot starający się o koncesjębędzie miał obowiązek uzyskaniadecyzji środowiskowej, dokona-nia oceny oddziaływania na śro-dowisko i sporządzenia raportuo takim oddziaływaniu, a takżeprzeprowadzenia konsultacjispołecznych. Podziemne składo-wanie dwutlenku węgla będziepodlegało kontrolom przepro-wadzanym przez ministra środo-wiska (organ administracji geolo-gicznej) oraz prezesa WyższegoUrzędu Górniczego (WUG,organ nadzoru górniczego). Dowłaściwości tych organów będąnależały również zadania związa-ne z podejmowaniem rozstrzy-gnięć wynikających z kontroli(np. nakaz usunięcia nieprawidło-wości i podjęcia określonychdziałań bądź wstrzymanie działal-ności lub ruchu zakładu górnicze-go). Przedsiębiorstwa zajmującesię podziemnym składowaniemCO2 będą zobowiązane do stałego

monitoringu instalacji, składowi-ska i struktur geologicznych.Zakłada się też kontrolowanieczystości dwutlenku węgla zatła-czanego do składowisk.

Chcesz zatłaczać– zapewnij przyszłąlikwidację

Istotnym elementem nowegoprawa jest nałożenie na przedsię-biorcę obowiązku zlikwidowaniainstalacji służącej do zatłaczaniai uszczelnienia składowiska orazprowadzenia minimum 20-letnie-go monitoringu podziemnegoskładowiska po zaprzestaniuzatłaczania dwutlenku węgla.Następnie przedsiębiorca powi-nien wykazać długoterminowąstabilność gazu zatłoczonego doskładowiska. Dzięki temu odpo-wiedzialność za zamknięte skła-dowisko będzie mogła przejśćna państwo. Należy podkreślić,iż przejęcie odpowiedzialnościprzez państwo nie kończy prowa-dzenia kontroli nad składowi-skiem. Przedsiębiorca przekazują-cy składowisko ma obowiązeksfinansować kolejne 30 lat pro-wadzenia monitoringu oraz ewen-tualnych działań naprawczychw przypadku ujawnienia nieprawi-dłowości w procesie składowania.

Nowy urząd:KAPS CO2

Do realizacji nowych zadań zwią-zanych ze składowaniem dwu-tlenku węgla przewiduje siępowołanie nowego urzędu: Kra-jowego Administratora Podziem-nych Składowisk CO2 (KAPS CO2),który zajmie się przejmowaniemodpowiedzialności i administro-waniem zamkniętymi składowi-skami. Za zatłoczony dwutlenekwęgla będzie pobierana opłata,z której 60% zasili budżet lo-kalnych gmin, a 40% – NarodowyFundusz Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej. I właśnieta ostatnia instytucja będziefinansowała działanie urzęduKAPS CO2.

Inf. na podstawie materiałówprasowych ministerstwa

środowiska

Polska w unijnejawangardzie CCS?Polska ma szansę stać się europejskim liderem we wdrażaniutechnologii CCS – aż dwa z 12 pilotażowych unijnych składowiskCO2 mają powstać w naszym kraju. Żeby tak się stało, musimynajpierw dostosować polskie prawo do unijnej dyrektywy CCS.

CCS (Carbon Capture and Storage – pol. sekwestracja CO2) – technologia wychwytywaniadwutlenku węgla ze spalin, służąca ograniczeniu emisji tego gazu do atmosfery. Uzyskanyw ten sposób dwutlenek węgla może być składowany w głębokich strukturach geologicznych(m.in. w dawnych wyrobiskach węgla i ropy naftowej) oraz na dnie mórz i oceanów. InstalacjeCCS mogą funkcjonować przy dużych zakładach przemysłowych opalanych węglem lub ropąnaftową.

Na przełomie listopadai grudnia zostałaś wybranaprezydentem stowarzysze-nia European EnvironmentalPress – czy możesz w skró-cie przybliżyć je naszymCzytelnikom?

EEP to stowarzyszenie 16wydawców czasopism branżyśrodowiskowej z całej Europy,utworzone 17 lat temu.„Ekopartner” aktywnie uczestni-czy w nim w od 2003 roku.Wspólnie realizujemy wiele pro-jektów: sztandarowy produkt toEEP AWARD, nagroda dla naj-bardziej innowacyjnej technologiilub produktu w Europie, w tejchwili starujemy z siódmą jużedycją konkursu. Dla mnie naj-cenniejszy jest benchmaking,czyli wymiana doświadczeńwydawniczych. Dyskutujemy teżo trendach na rynku, nowychregulacjach, stale współpracuje-my też z organizatorami najwięk-szych targów branżowychw Europie: Pollutec, IFAT,Entsorga, Ecomondo.

Jaką rolę pełni w stowarzy-szeniu miesięcznik „Ekopar-tner”, jakie czerpie z tegokorzyści?

Jesteśmy pełnoprawnymi człon-kami stowarzyszenia, uczestni-czymy we wszystkich spotka-niach i projektach. Podstawowakorzyść, to stały dostęp do naj-świeższych informacji i doświad-czeń. EEP jest dla nas – dzienni-karzy ochrony środowiska tym,czym jest newsroom dla dzienni-karzy informacyjnych.

Jak to się stało, że wybórpadł właśnie na przedstawi-cielkę Polski?

Prezydentura w EEP jest rotacyj-na – raz w roku na walnym zebra-niu głosujemy, kto tę funkcjebędzie pełnić przez następny rok.Jest to w pewnym sensie dowódzaufania, ale i wyzwanie – projek-ty w których uczestniczy 16 kra-jów to skomplikowane przedsię-wzięcia. Zadaniem prezydentajest wypracowanie kompromisui realizacja celów. Członkowiestowarzyszenia obserwują i oce-niają nie tylko mnie, ale także naszmiesięcznik – umiejętności, kom-petencje i zaangażowanie w pro-blematykę ochrony środowiska.Jeśli więc jednogłośny wybórw jawnym głosowaniu padł naprzedstawiciela z Polski, to zna-czy, że po pierwsze „Ekopartner”

jest czasopismem na poziomieeuropejskim, a po drugie – rów-noprawnym członkiem stowarzy-szonej Unii. Po trzecie, to wyda-rzenie daje nadzieje na odważne,świeże pomysły....

Jakie są obecnie priorytetyEEP?

Jest ich kilka – w tej chwilinp. wiele dyskutujemy o rozwojunaszej platformy internetowejwww.eep.org, o koniecznościpowstania wspólnego zbioru wie-dzy dotychczas rozproszonejw 16 językach. Tutaj naszym atu-tem jest EEP AWARD – rankingnowatorskich rozwiązań, któreodniosły rynkowy sukces, alewciąż mało fachowców o nimwie. Również w Polsce.

Czy zamierzasz wprowadzićjakieś korekty w tych kie-runkach rozwoju?

Wydaje mi się, że to są dobrekierunki. Chciałabym wzmocnićobecność EEP podczas najważ-niejszych imprez wystawienni-czych. Targi to media skierowa-ne do ściśle określonego odbior-cy, a wszystkie nasze tytuły sączytane właśnie przez kadręzarządzającą, czyli fachowców odochrony środowiska. Mamyogromny i niewykorzystanypotencjał bycia dla nich źródłemwiedzy i informacji.

Nowa funkcja to noweobowiązki – czy będzie ichdużo?

Do nowych obowiązków trzebazaliczyć przewodnictwo spotkań,

a więc kierunkowanie dyskusjitak, aby była jak najbardziejowocna. Wymaga to oczywiścierozmów z każdym członkiemEEP z osobna przed wspólnymispotkaniami, tak aby przygoto-wać grunt do szerszej dyskusji.

Jakie korzyści płynąz Twojego wyboru dlanaszych czytelników?

Na razie mam kilka pomysłów,które chciałabym przedstawićEEP na najbliższym spotkaniu –jednym z nich jest stworzeniewspólnej platformy prezentującejeuropejskie technologie w dzie-dzinie ochrony środowiska.Członkowie EEP dysponująfachową i bardzo praktycznąwiedzą na temat najróżniejszychproduktów na rynku ochronyśrodowiska. Znamy ich mocnei słabe punkty. Być może miejsce,gdzie moglibyśmy wymieniaći porównywać doświadczenia16 krajów mogłoby pomócnaszym Czytelnikom, jak i czytel-nikom pism zrzeszonych w EEPz całej Europy w podejmowaniuich biznesowych decyzji.

Dziękujemy za rozmowęi trzymamy kciuki.

Marcin Zamorski

ekopartner 12 (218)/2009 3

AKTUALNOŚCI

Polskie przewodnictwow EEPRozmowa z redaktor naczelną „Ekopartnera”,Agnieszką Oleszkiewicz-Zakrzewską.

fot.

Ew

a W

łost

owsk

a

Korzyści ekonomiczne – ożywie-nie gospodarcze i nowe miejscapracy to cel, którego nie wolnotracić z pola widzenia w świetlewymogów „Pakietu klimatyczne-go 3x20” i promocji OZE.

Fundusze na rozwójOZE

W latach 2007-2013 na rozwójenergetyki odnawialnej przezna-czono w funduszy UE ponad2,1 mld euro. W bieżącym rokuNFOŚiGW ogłosił pierwsze kon-kursy na projekty związane z OZE– zwycięzcy otrzymają pożyczkiw wysokości od 4 do 50 mln zł,o stałym oprocentowaniu 6%w skali roku W latach 2009-2013NFOŚiGW ma wydać na te celeogółem 2, 5 mld zł. Jak dotądwyselekcjonowano 61 projekty nakwotę 1, 5 mld złotych. Ministerstwo Gospodarki uru-chomiło ze swojej strony pakietenergetyczny w ramach progra-mu Infrastruktura i Środowisko,który „rozszedł się” w mgnieniuoka. Szczególnie popularnośćaplikacji złożonych do działań 9.1,9.4, 9.5, a więc współfinansują-cych konkretne wdrożenia OZEwskazuje na ogromny popyt na teprodukty finansowe. Istniejetakże wiele lokalnych programówfinansowania inwestycji w energięodnawialną. Jednak obserwującten na razie niedoinwestowanyi rozproszony sektor energetyki,nietrudno zauważyć, że zamiastwspółpracy i konsolidacji mamydo czynienia z ostrą konkurencjąmiędzy dostawcami technologiii urządzeń OZE.

SŁOŃCE

Ciepło z kolektorów słonecznychmoże zasilić prywatny dom lubbudynek użyteczności publicznej– generalnie jest to segmentrynku (inaczej niż w przypadkuenergetyki wiatrowej czy hydro-energetyki) najbardziej otwarty naodbiorcę końcowego. Energiaprodukowana w instalacjachsolarnych nie tylko zasila systemelektroenergetyczny – producen-ci mogą przy tym korzystaćz parytetu zakupu w związkuz emisją i umorzeniem zielonychcertyfikatów, posiadających kon-kretną wartość rynkową naTowarowej Giełdzie Energii. Jestto system, który może w przy-szłości stać się lokomotywąwykorzystania energii słonecznej– nie tylko na poziomie przysło-wiowego Kowalskiego, ale takżena poziomie instytucjonalnym –wśród samorządów lokalnychi przedsiębiorców. Tu wartododać, że rozwojowi rynku urzą-dzeń solarnych bardzo szkodzidomowa produkcja kolektorówna zasadzie „zrób to sam”, czegoefektem są liczne urządzenianiskiej wydajności, i opłacalności.Kolejnym problemem jest brakdobrej informacji o rynku, cosprawia że potencjalny inwestorw energię słoneczną nie wie czymsię kierować przy wyborze urzą-dzeń, brakuje też wiarygodnegosystemu ich certyfikacji. Biorącpod uwagę te warunki niewąt-pliwym sukcesem jest fakt, żemamy obecnie w Polsce 160 tys. m2

kolektorów słonecznych do pod-grzewania wody (to w dużej mierzeefekt wsparcia ze strony lokalnychi wojewódzkich funduszy ekolo-gicznych i fundacji Ekofundusz).

4 ekopartner 12 (218)/2009

RAPORT

ŹŹrróóddłłoo:: UURREE

Energia odnawialna– fakty i mityEnergia odnawialna może pochodzić ze słońca, wiatru, biomasylub wody. Każde z tych źródeł ma swoją specyfikę, odrębnągrupę odbiorców i oddzielny, rządzący się własnymi prawamirynek. Tym co je łączy, są obopólne korzyści: dla środowiskai dla gospodarki.

ŹŹrróóddłłoo:: UURREE

ŹŹrróóddłłoo:: UURREE

Z drugiej strony – biorąc poduwagę że u naszych zachodnichsąsiadów kolektorów jest100 razy więcej, można śmiałopowiedzieć że potencjalne możli-wości wykorzystania energiisolarnej są w dalszym ciągu nie-wykorzystane.

Fotowoltaikalekceważonaprzez państwo?

Polska społeczność fotowoltaicz-na została ostatnio zbulwersowa-na faktem dramatycznego niedo-szacowania i marginalizacji foto-woltaiki w najnowszej wersji pro-jektu „Polityki energetycznejPolski do 2030 roku”. W planiewykonawczym projektu problemlikwidacji barier administracyj-nych, będących wielką przeszko-da w rozwoju OZE, pojawia sięjedynie w kontekście morskichfarm wiatrowych. Tym samym,po raz kolejny zignorowanezostały m.in. głosy nawołujące dowprowadzenia tzw. „feed-in-tariff”, czyli opłat uwzględniają-cych wydajność, a nie sprawnośćurządzenia. Jeżeli według prawadostawca technologii ponosi tylkoodpowiedzialność za zainstalowa-nie i „działanie” (np. brak ubyt-ków)), a nie za energetyczno-eko-nomiczną wydajność instalacji, toefektem może być tylko psucierynku: wypieranie lepszych firmprzez gorsze i coraz gorsza opiniao technologiach OZE. KomisjaEuropejska w projekcie nowejdyrektywy o promocji stosowania(wykorzystania) energii z odna-wialnych źródeł energii proponu-je, aby wspierać instalacjesolarne, które dają końcowasprawność powyżej 35% (mini-mum 350-450 kWh/m2*rok).

BIOMASA Rynek biomasy to tak naprawdędwie oddzielne dziedziny: rynekbio-odpadów i rynek zielonejenergii, m.in. tej pochodzącej zebiopaliw.

Biopaliwa

W Polsce – inaczej niż w innychkrajach UE – stosuje się przesta-rzałą i energochłonną, dwufazo-wą technologię produkcji bioeta-nolu. Dwuetapowe technologie(połączenie metod mechanicz-nych stosowanych w przemyśleolejarskim z procesami chemicz-nym) stosowane są w Polscetakże przy produkcji biodiesla(bioestru). Biopaliwa zaistniaływ szerszym zakresie na polskimrynku dopiero w 2008 roku.Z podsumowania tego rokuprzez Agencję Rynku Rolnegowynika, że wykorzystanie krajo-wych mocy produkcyjnychw przypadku estrów wyniosłow 24%, a w przypadku bioetano-lu – 18%. Moce wytwórczezakładów spirytusowych produ-kujących destylat wykorzystanow 38%. Okazało się że więk-szość biopaliw które pojawiły sięna rynku, pochodziła z importu,dlatego dochody ze sprzedażybiopaliw w dużej mierze powę-drowały za granicę. A przecieżstosowanie biopaliwa jest jednymelementów strategii rozwojugospodarki i energii odnawialnejw Polsce.

Biogaz z odpadów

W zgodnej opinii ekspertów jestto najbardziej przyszłościowadziedzina energetyki odnawialnejw Polsce. Nasze rolnictwo maolbrzymi potencjał produkcji

surowców do wytwarzania bio-gazu. Szacuje się że dzięki nimmożna byłoby wyprodukowaćok. 5-6 mld m3 biogazu rocznie,czyli 40% obecnego zużycia gazuziemnego w Polsce. Niestetyw Polsce działają na razie tylko 2 (!)biogazownie rolnicze. Niecolepiej wygląda sytuacja w dziedzi-nie biogazowni działających przyoczyszczalniach ścieków – funk-cjonuje 73 instalacji. Często jed-nak okazuje się, ścieki komunalnenie są wystarczającym źródłem

surowca dla produkcji biogazu, zewzględu na ich niską wartośćenergetyczną i stosunkowo nie-wielką ilość. Kolejnym problemempolskiego rynku bioodpadów jestnadal niedostateczna segregacjaodpadów komunalnych. Każdyprzedsiębiorca, który myślio uruchomieniu produkcji biogazuna bazie komunalnych bio-śmiecimusi liczyć się z ogromnymi pro-blemami ze zorganizowaniemefektywnego systemu pozyski-wania surowców.

ekopartner 12 (218)/2009 5

ŹŹrróóddłłoo:: GGUUSS

© LianeM – Fotolia.com

Uprawy energetyczne

Produkcja ciepła z roślin energe-tycznych – to temat dotyczącygłównie lokalnych sieci dystrybu-cji ciepła i energii oraz produkcjienergii i ciepła w kogeneracji.Wiąże się on też z tematykąwspółspalania biomasy w elek-trowniach i elektrociepłowniachsystemowych, a w związku z tym– z unikniętymi emisjami CO2,które wpływają na rachunekekonomiczny przedsiębiorstwenergetycznych. Nieszczęśliwerozporządzenie ministra gospo-darki w tej sprawie, ustalająceobowiązkowy udział biomasyw energetycznym procesie spa-lania, doprowadziło do wywin-dowania cen drewna przez wiel-kich producentów energii.Doprowadziło do upadku wieluproducentów płyt i przetwór-ców drewna oraz załamania pro-dukcji i eksportu mebli.

Produkcja peletów

Kolejny sektor rynku biomasy,to przetwórstwo odpadówdrzewnych na pelety. Jest todziałalność, która opłaca sięnawet bez inwestycji w kotły doich spalania, ze względu narosnący popyt na pelety – nietylko wśród odbiorców hurto-wych, ale i indywidualnych.Ogromną rolę odgrywa tu eks-port, bo cena peletów na ryn-kach europejskich waha się od140-270 euro za tonę. W efek-cie, niemal cała polska produkcjapeletów szła dotąd za granicę,a malejąca podaż trocin drzew-nych spowodowała, że polscyproducenci pelletów swoją pro-dukcję przenieśli na Ukrainę,Białoruś lub Rosję.

WIATR

Energia wiatrowa również z tru-dem toruje sobie drogę na pol-skim rynku. Powodów jest kilka:protesty ekologów (ze względuna zagrożenie, jakie farmy stwa-rzają nie tylko dla ptactwa jaki całego krajobrazu), kosztybudowy farm, oraz powód naj-bardziej prozaiczny – za słabywiatr. Otóż w Polsce praktyczniewieją głównie tzw. wiatry górne –czyli wiatry odczuwalne na pozio-mie powyżej 14 m. A to oznaczakonieczność budowania wysokichwiatraków, a co za tym idzie –bardzo wysokie koszty inwesty-cyjne, często niemożliwe bezdostępu do kapitału zagraniczne-go. Problemem jest także sprze-daż prądu – zakłady energetyczneniechętnie godzą się na przyłączaenergetyczne z siłowni wiatro-wych, tłumacząc się opłakanymstanem linii energetycznych (czę-sto pamiętających lata 50. XX w.),a także trudnością w odbiorzebardzo zmiennych dostaw prądu(prąd dostarczany przez farmyma ogromne wahania natężenia,zależne od siły wiatru). Obecniew Polsce moc zainstalowanychelektrowni wiatrowych wynosi280 MW, ale według szacunkówPolskiego Stowarzyszenia EnergiiWiatrowej do roku 2020 ma byćokoło 13 tys. MW. Zdaniem eks-pertów szanse na to są jednakznikome, głównie ze względu nabardzo długi cykl rozruchu siłow-ni wiatrowych. Od momentu zna-lezienia lokalizacji do chwili uru-chomienia elektrowni wiatrowejmija średnio około 5 lat, na samądostawę turbiny czeka się 2 lata.Istotnym czynnikiem rozwojurynku energii wiatrowej w Polskie

są wysokie ceny – za 1 MW ener-gii pochodzącej z wiatru płaci sięu nas średnio 110 euro, podczasgdy w Niemczech cena ta wynosiok. 80 euro, a w Holandii –70 euro. W tym kontekście niemoże dziwić „inwazja” zagranicz-nych inwestorów na nasz rynek –wg. PSEW, wszystkie obecnieplanowane farmy wiatrowe będąopierać się na zagranicznychurządzeniach.

WODA

Wielkie elektrownie

Hydroenergetyka od połowyXX. wieku nie odnotowuje w Pol-sce spektakularnych sukcesów.Z elektrowni wodnych pochodziniecałe 3% energii produkowanejw Polsce, i są to w przeważającejwiększości zakłady wybudowanena początku i w połowie ubiegłegostulecia! Radykalna zmiana tegostanu rzeczy jest niemożliwa zewzględu na hydrologiczne i topo-graficzne warunki Polski. Jedynaduża elektrownia wodna, plano-wana na najbliższe dziesięcioleciama powstać na spiętrzeniu Wisływ Nieszawie (drugi po Włocławkuelement planowanej kiedyś kaska-dy dolnej Wisły). Projekt ten,mimo wielkiego wsparcia lokal-nych władz, oraz zaawansowa-nych już prac studialnych mazdaniem niektórych ekspertówniewielkie szanse na realizację zewzględu na kolizję z chronionymiobszarami Natura 2000.

Małe elektrownie

Poza tym, w polskich warunkachistnieją perspektywy rozwojujedynie dla małych elektrowniwodnych. Stąd też wysiłek produ-centów został skierowany na opa-nowanie konstrukcji i technologii

produkcji turbin dla niskich spad-ków wody (poniżej 5 m słupawody), a szereg urządzeń peryfe-ryjnych wykorzystywanych w MEWjest wytwarzany na zasadachubocznej produkcji lub przezfirmy sektora małych przedsię-biorców. Spore zainteresowaniefirm tym sektorem OZE zostaniejednak zapewne częściowo ostu-dzone protestami organizacjiekologicznych (nowe spiętrzenianiszczą ekosystemy rzeczne),i planowanymi przez Minister-stwo Środowisko nowymi regula-cjami, pozwalającymi na budowęmałych elektrowni wyłącznie najuż istniejących spiętrzeniach.Jednak te zostały niemal defini-tywnie zniszczone w toku działańwojennych i bezmyślnych działańwładz komunistycznych.

PRZYSZŁOŚĆ:INICJATYWYODDOLNE

Lokalne inicjatywy samorządowejak dotychczas dały najlepszerezultaty we wdrażaniu OZEw Polsce, co potwierdza tylkoznaną prawdę, że energia z wiatru,

6 ekopartner 12 (218)/2009

© Rafa Irusta – Fotolia.com

wody, biomasy czy słońca, jestw odróżnieniu od systemowejdostępna lokalnie i tak teżpowinna być dystrybuowana.Oferta OZE sprzyja decentraliza-cji systemu elektroenergetyczne-go, który jednak na razie niezawsze jest gotów na przyjęcie„zielonej energii”, ponieważboryka się z problemami stanusieci, problemami przyłączenio-wymi i liberalizacją rynku energiinie jest oczywiste. PopularyzacjaOZE wymaga także wielkiejzmiany postaw i przyzwyczajeń:wokół nowych rozwiązań ener-getycznych wybuchają coraz tonowe spory, z których dopieromoże wyłonić się nowy modelwspółpracy – taki, w którymnp. nie tylko farma wiatrowa, aleprywatny wiatrak na dachubędzie mógł wprowadzić nadmiarenergii do sieci systemowych.Mimo tego, że samorządy gmin-ne mają ograniczone możliwościdziałania na polu OZE, niektórez nich powołują samorządowychspecjalistów d.s. eko-energetykii przyznają im większe niżdotychczas uprawnienia.

Fundusze na rozwój,c.d.

Poza wspomnianymi na wstępieśrodkami udzielanymi przezFundusze Ochrony Środowiska,warto wspomnieć o preferencyj-nych kredytach na projekty OZE,takich, jak pakiet Banku OchronyŚrodowiska. Wg. własnychdanych, BOŚ udzielił w latach1991-2009 w sumie 2415 kredy-tów na OZE, na ogólną sumę750 788 złotych. Aktualniew banku na różnych etapachzaawansowania znajduje się

11 projektów farm wiatrowycho łącznej mocy ok. 210 MW, sza-cowanych w sumie na kwotęok. 1,5 mln zł (w tym planowa-nych kredytów 992 mln zł, a ześrodków BOŚ S.A. 240 mln zł)oraz 15 projektów biogazownio łącznej mocy ok. 15 MW nałączną kwotę 284 mln zł (w tymplanowanych kredytów ze środ-ków BOŚ S.A. 125 mln zł). Innym ciekawym narzędziempozyskiwania środków na inwe-stycje w OZE jest emisja obligacjikomunalnych, która pozwala naszybki dostęp do środków finan-sowych, przy czym istnieje moż-liwość zaliczenia samej emisjiobligacji do wkładu własnegow projekty współfinansowanez UE. Inną formą pomocy samo-rządom jest wykup eko-wierzy-telności. Dotyczy wierzytelnościpowstałych przy realizacji inwe-stycji (na wykonawstwo/podwy-konawstwo lub dostawy maszyn,urządzeń) która przyniesie efektekologiczny przy maksymalnymokresie finansowania do 10 lat.

Polski rynekdostawców urządzeń

Wąskim gardłem rozwoju krajo-wego rynku OZE jest lokalna pro-dukcja urządzeń do wytwarzaniatakiej energii. Mówi się wręczo „błędnym kole OZE”, hamują-cym jej rozwój na szeroką skalę.Jak na razie mała skala produkcjii bardzo wysokie koszty wytwa-rzania urządzeń to podstawowabolączka sektora. Z danychEC BREC wynika, że w takichdziedzinach energetyki odnawial-nej jak sieciowe elektrownie wia-trowe czy moduły fotowoltaiczne– korzystamy wyłącznie z zagra-nicznych urządzeń i to najczęściejnie tych najnowocześniejszych,ale starszej generacji. Podobnieprzedstawia się sprawa z promo-waną w ostatnich latach geoter-mią. Polskie technologie dotyczątu tylko urządzeń wiertniczychi samych odwiertów.Dotychczas wsparcie producen-tów urządzeń dla energetykiodnawianej było daleko mniejszeniż wsparcie samej produkcji zie-lonej energii, a rynek nowocze-snych urządzeń za mały, abyzmobilizować polski kapitał doinwestycji w nowe technologie.Są jednak szanse na to, ze będzielepiej – w okresie 2009-2015

pojawią się nowe programywsparcia wdrożeń i produkcjiurządzeń. Chodzi tu przedewszystkim o działania 10.6(wsparcie produkcji urządzeń)Programu operacyjnego Infra-struktura i Środowisko. Maja onewspierać budowę zakładówprodukujących urządzenia dowytwarzania energii elektrycznejz wiatru, wody, biomasy i inne.

Konieczne zmianyKluczem do rozwoju energetykiOZE są działania na wielu pozio-mach:

1. Zmiany prawne:– działania które przesunęłyby

część kompetencji w zakresieochrony środowiska, planowa-nia zaopatrzenia w energięi wykorzystania OZE, naszczebel powiatu;

– ułatwienie procesów decyzyj-nych dla przyśpieszenia reali-zacji inwestycji;

– stosowanie instrumentów finan-sowych (np.ulg podatkowych)w spierających rozwój OZE.

2. Promocja know-howBrak jest także mechanizmówekonomicznych zapewniającychopłacalność OZE dla indywidual-nych użytkowników i instytucjisamorządowych, a także przed-siębiorstw. Władze samorządo-we mogą wspierać rozwój OZEco najmniej poprzez: – wskazanie technologii i roz-

wiązań referencyjnych,

– przedstawienie wynikówwstępnych studiów wykonal-ności, pozwalających na ocenęefektywności ekonomicznejnowych rozwiązań w określo-nych warunkach lokalnych.

3. Kampanie informacyjneKonieczne jest sporządzenie planuskoordynowanych przedsięwzięćwspierających rozwój OZE przezprywatne przedsiębiorstwa, obej-mującego co najmniej: – opisanie „mapy drogowej” –

wszystkich formalności przyprzedsięwzięciach wykorzy-stujących OZE,

– promocja rozwiązań modeluPPP (partnerstwa publiczno-prywatnego) do projektówwykorzystania OZE.

Skomplikowany krajobraz pol-skiego rynku (a właściwie –rynków) energii odnawialnejpokazuje że rygorystyczne celepakietu energetycznego trafiająw Polsce na całkiem podatnygrunt: na szczeblu oddolnym niebrakuje chęci, pomysłów i inicja-tyw. Napotykają one jednak naogromną ilość barier prawnych,administracyjnych, kapitałowycha także po prostu – mentalnych.I głównie od umiejętności ichprzełamywania zależy to, czy tenpozytywny ruch uda się przekućna sukcesy w skali „makro”, i naczas przebudować polską ener-getykę tak, by spełnić wymogipakietu klimatycznego.

Agnieszka Oleszkiewicz

ekopartner 12 (218)/2009 7

ŹŹrróóddłłoo:: GGUUSS

Toner z biomasy

� EKOLOGICZNE INNOWACJE

W listopadzie 2009 r., Ricohzaprezentował na rynku japoń-skim pierwszą cyfrową kopiarkęwielofunkcyjną wykorzystującątonery z biomasy – „for E toner”. Firma Ricoh stworzyła technolo-gię, za pomocą której możliwejest wykorzystanie biomasy doprodukcji żywicy, podstawowegoelementu tonera. Każdego rokuna świecie produkuje się ponad200 000 ton tonera, w któregoskład w ok. 80% wchodzi żywica.Aby zmniejszyć wpływ produkcjitonera na środowisko, Ricohwynalazł technologię produkcjitonerów z biomasy. Toner z biomasy wymaga mniej-szej ilości ropy naftowej od kon-wencjonalnego, co przekłada sięna mniejsze jej zużycie. Tonerz biomasy nie powoduje równieżzwiększenia emisji dwutlenkuwęgla, powstającego w procesiespalania zużytych tonerów.

Źródło: Ricoh Polska

Przeważająca większość Pola-ków (84%) uważa, że zmiany kli-matyczne stanowią zagrożenie,któremu trzeba aktywnie prze-ciwdziałać – to wyniki sondażuTNS OBOP dla KomisjiEuropejskiej w Polsce.

Ponad dwie trzecie Polaków(69%) jest przekonanych, że zezmianami klimatycznymi należywalczyć, nawet gdyby miało tohamować wzrost gospodarczy.Z drugiej strony, w ciągu minio-nych 12 miesięcy znacząco (z 20%do 26%) wzrósł odsetek osób,które są przeciwnego zdania.Ponad dwie trzecie (67%) bada-nych deklaruje, że byliby skłonnizapłacić więcej za czystą energię.27% nie zgodziłoby się płacić wię-cej. Respondenci, którzy zgodzili-by się płacić więcej za energię

z czystych źródeł, na ogół (66%)są skłonni zaakceptować jedynieniewielką podwyżkę – do 10%.Główną korzyścią wynikającą zda-niem Polaków z walki ze zmianamiklimatycznymi jest czystsze środo-wisko (64%). Uboczne skutkiwalki ze zmianami klimatycznymito według respondentów przedewszystkim wzrost cen energii(59%). Polacy niemal powszech-nie (96%) są zdania, że powinni-śmy używać więcej czystszej ener-gii – wytwarzanej z „czystszychtechnologii” lub pochodzącej zeźródeł odnawialnych.

* Badanie z 23-24 listopada 2009, na próbie

1000 Polaków, w wieku 18+, metodą wywia-

dów telefonicznych (CATI).

Źródło: www.ec.europa.eu/polska

Polacy akceptują walkę ze zmianami klimatu

� BADANIA OPINII

Francuski potentat motoryzacyj-ny zapowiada premierę czterechelektrycznych modeli Renault dodrugiego kwartału 2012. Samochody, napędzane wyłącz-nie prądem z akumulatorów będąfirmowane skrótem ZE – ZeroEmission. Głównym modelem tejlinii będzie Zoe ZE, sprzedawanyw tej samej cenie co konwencjo-

nalny Renault Clio. Ofertę uzu-pełniać będzie dostawczy KangooZE, oraz modele Twizy ZEi Fluence ZE. Wybierając napędw pełni elektryczny, Renaultzapowiada prawdziwy przełomw emisji CO2. Koncern przewi-duje że ze względu na prostszątechnologię, która będzie z cza-sem tanieć, produkcja tego typu

samochodów będzie bardziejzyskowna, niż aut o napędziehybrydowym. Modele ZE, produ-kowane w fabrykach koncernuwe Francji i Hiszpanii, będą miałyśredni zasięg ok. 160 km, a każ-dorazowe ładowanie będzietrwało od 4 do 8 godzin.

Źródło: Environnement Magazine

� EKOLOGICZNE INNOWACJE

AKTUALNOŚCI

Dolnośląskie hydroelektrownie,z których większość to ponie-mieckie zabytki techniki z pierw-szych dekad XX wieku, przecho-dzą gruntowne modernizacje.Operator 29 elektrowni wod-nych w tym regionie, spółkaJeleniogórskie Elektrownie

Wodne, wyda w najbliższychlatach ponad 20 mln zł na unowo-cześnianie swoich zakładów.Firma podpisała kilkunastomilio-nowy kontrakt z konsorcjumMostostal Warszawa S.A. –Navimor-Inwest Sp. z o.o.na remont i modernizacjęElektrowni Wodnej Janowice.Zakład usytuowany jest na Odrzew Jaszkowicach i działa od 1923roku. Gruntowna przebudowaelektrowni, zwiększająca dwu-krotnie jej moc zainstalowaną

(do 10,65 GWh) zakończy sięw czerwcu 2011. Spółka otrzy-mała także od PKO BP proekolo-giczny kredyt z dopłatą FunduszuOchrony Środowiska na moder-nizację kolejnych dwóch swoichobiektów – Wrocław I i WałyŚląskie. Pierwszy z nich pochodziz lat 20. XX wieku, drugi zaśrozpoczął pracę w 1959, jakopierwsza duża hydroelektrowniaw powojennej Polsce. Moder-nizacja zwiększy ich łączną mocz 17 MWh do 17,85 MWh.

Modernizacja dolnośląskichelektrowni wodnych

� INWESTYCJE W ZIELONĄ ENERGIĘ

Elektryczne Renault do 2012

8 ekopartner 12 (218)/2009

Dalkia Polska planuje zwiększe-nie produkcji zielonej energiiw swoich elektrociepłowniachGrupa energetyczna DalkiaPolska zapowiada modernizację

swoich dwóch elektrociepłowni– w Łodzi i Poznaniu do 2012roku. Celem jest przystosowaniezakładów m.in. do spalania bio-masy, w ilości ok. 600 tys. ton

rocznie. Dzięki realizacji tegoplanu potencjał wytwarzania zie-lonej energii przez elektrocie-płownie należące do grupywzrośnie z 2 do 17%. DalkiaPolska równocześnie uważnieśledzi projekty termicznej utyli-zacji odpadów i jest gotowawykorzystać w Polsce swojeknow-how i zainwestowaćw tego typu projekty. Źródło: Dalkia Polska

Ekomodernizacja elektrociepłowni

� OGRANICZENIE EMISJI CO2

ProgramzabezpieczeniaŻuław

� PROGRAM ŻUŁAWSKI

Przedstawiciele ministerstwaśrodowiska, Krajowego ZarząduGospodarki Wodnej, władzwojewództw Pomorskiego i War-mińsko-Mazurskiego i regional-nych spółek wodnych, podpisaliw grudniu w Gdańsku porozu-mienie w sprawie realizacji pro-gramu kompleksowego zabez-pieczenia przeciwpowodziowegoŻuław, zwanego „ProgramemŻuławskim – 2030”. Głównymcelem programu jest poprawaochrony przeciwpowodziowejŻuław. Do roku 2015 na realiza-cję programu zostanie przezna-czone 680 mln zł – z czego85% z Programu OperacyjnegoInfrastruktura i Środowisko,a pozostała część z budżetu pań-stwa oraz środków samorządówlokalnych. Przewiduje się wyko-nanie 48 zadań, w tym zabez-pieczenie Gdańskiego WęzłaWodnego kosztem 191 mln złoraz przebudowę urządzeńhydrotechnicznych na terenieŻuław kosztem 137 mln zł.Spodziewanymi efektami I etapuprogramu (do 2030 r.) będziem.in. przebudowa 46 km korytrzek i kanałów, przebudowa lubodbudowa 88 km wałów prze-ciwpowodziowych i 25 pompow-ni, odbudowa 30 ostróg, a takżestworzenie systemu monitoringuryzyka powodzi.

Źródło: MinisterstwoŚrodowiska

� ZRÓWNOWAŻONA TURYSTYKA

Centrum Informacji o Środo-wisku UNEP/GRID-Warszawa(Zakład Narodowej FundacjiOchrony Środowiska) w partner-stwie ze Stowarzyszeniem Eko-psychologia i holenderską orga-nizacją organizacją ANPED(Northern Alliance for Sustainability)

realizuje kampanię promującązrównoważony rozwój w dzia-łalności turystycznej w polskichKarpatach. Kampania m.in. obej-muje szkolenia samorządow-ców, wspieranie partnerstwlokalnych zawiązywanych w celuopracowania zarysów gminnych

Strategii Rozwoju Zrówno-ważonej Turystyki, wydanie dru-kowanego poradnika dobrychpraktyk i utworzenie portalu„Wirtualne Karpaty”, a takżeudział w wybranych festiwa-lach karpackich i konferen-cjach regionalnych. Uwieńcze-niem projektu będzie konferencjapodsumowująca, planowana najesień 2010.

Źródło: www.wrotamalopolski.pl

Gdynia otrzyma dofinansowa-nie z Programu Infrastruk-tura i Środowisko na rozbu-dowę systemów kanalizacjisanitarnej i zaopatrzeniaw wodę.

23 listopada 2009 r. w siedzibieUrzędu Miasta w Gdyni podpisanazostała umowa o dofinansowanieprojektu pod nazwą „Rozbudowasystemów kanalizacji sanitarnej

i zaopatrzenia w wodę na obsza-rze Gdyni”. Inwestycja jest reali-zowana w ramach PriorytetuI Gospodarka wodno-ściekowa,Programu Infrastruktura i Śro-dowisko. Projekt przewidujewybudowane 18,5 km sieci kana-lizacji sanitarnej i 10,5 km sieciwodociągowej na terenie gdyńs-kiej dzielnicy Chwarzno-Wiczlino.przyczyni się do podniesieniastopnia skanalizowania Gdyni

do 98,6 proc. w 2012 roku.Wartość dofinansowania z Fun-duszu Spójności w ramachProgramu Infrastruktura i Środo-wisko wynosi prawie 19 mln zło-tych, przy całkowitym koszcierealizacji zadania wynoszącymokoło 33 mln złotych.Źródło: www.pois.gov.pl

Gdynia lepiej skanalizowana� GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA

Turystyka przyjaznaśrodowisku

� TERMOMODERNIZACJA

Dziewiątego grudnia 2009 r.w Lublinie, podpisana zostałaumowa o dofinansowanie projek-tu „Termomodernizacja oświato-wych obiektów użytecznościpublicznej w Lublinie”, który uzy-skał 6,8 mln złotych dofinanso-wania z Programu Infrastruktura

i Środowisko. Podmiotem odpo-wiedzialnym za realizację tejinwestycji jest miasto Lublin.Inwestycja obejmie ocieplenie,wymianę okien i modernizacjęwęzłów cieplnych, a także zain-stalowanie kolektorów słonecz-nych w trzech lubelskich pla-

cówkach edukacyjnych. Szacujesię, że realizacja projektu przy-czyni się do zmniejszenia zużyciaenergii w ilości 3141,1 MWhrocznie i tym samym uniknięciaemisji CO2 w ilości 1 502,5 tonrocznie.Źródło: www.pois.gov.pl

Cieplejsze szkoły w Lublinie

FUNDUSZE UNIJNE

Kosztem ponad 95 mln złotychzostaną zmodernizowane nabrze-ża i kanały Portu Gdynia. Umo-wa dofinansowania projektu„Przebudowa Kanału Portowegow Porcie Gdynia” została zawartapod koniec listopada 2010.Całkowity koszt projektu wynosi95 277 412,26 złotych a kwota

dofinansowania z Unii Europejskiej53 726 362,96 złotych. Projekt,realizowany w ramach ProgramuInfrastruktura i Środowiska(Działanie 7.2 Rozwój TransportuMorskiego) obejmuje pogłębianiecałego Kanału Portowegow Porcie Gdynia i zabezpieczenienabrzeży. Prace te przyczynią się

do wzrostu zdolności przeładun-kowej o ok. 0,5 mln ton i wzrostukonkurencyjności Portu Gdynia.

Żródłó: www.pois.gov.pl

Modernizacja gdyńskiego portu� INWESTYCJE HYDROTECHNICZNE

ekopartner 12 (218)/2009 9

Pod względem infrastrukturalnymi energetycznym współczesnagospodarka opiera się na wyko-rzystaniu paliw kopalnych, czylinieodnawialnych źródeł energii.Oprócz podstawowego celu,jakim jest zwiększanie efektywno-ści wykorzystania energii, nieunik-nione staje się również prowa-dzenie badań nad możliwościamizastosowania odnawialnych zaso-bów energetycznych.W branży motoryzacyjnej stawiasię dzisiaj coraz częściej na rozwójalternatywnych technik produkcjipaliw w oparciu o biomasę. Dziękitemu dostępne są już na rynkuróżnego typu biopaliwa, jaknp. biodiesel wytwarzany z ole-jów i tłuszczów roślinnych orazzwierzęcych, a także bioetanolz surowców zawierających cukieri skrobię. Inne rodzaje biopaliwznajdują się obecnie w fazie pilo-tażowej lub demonstracyjnej.Można wśród nich wymienić: bio-etanol (technologia BTL – bioma-sa do stanu ciekłego), Bio-SNG(gaz ziemny otrzymywany synte-tycznie z przeróbki lignocelulozy)czy biometan wytwarzany z bio-gazu. Wszystkie wymienionetechnologie produkcji biopaliwopierają się z zasady na przeróbcebiomasy, która z kolei wymagaupraw na urodzajnych gruntach –czasem kosztem produkcji żyw-ności czy pasz.Do produkcji biopaliw można jed-nak wykorzystać nie tylko roślinyuprawne, lecz także biomasę

wodną. Zwłaszcza mikroglonyuznawane są obecnie za bardzoobiecujący surowiec. Możliwościwykorzystania tych mikroskopij-nych organizmów badano wielo-krotnie w ciągu ubiegłego pięć-dziesięciolecia, ostatnio w okresiewielkiego kryzysu naftowego lat90. XX w. Tu warto wymienićnp. Program Badań GatunkówWodnych (Aquatic SpeciesProgram) amerykańskiego labora-torium energii odnawialnej NREL(National Renewable EnergyLaboratory), który miał opraco-wać technologię produkcji biodie-sla z mikroglonów. Spadek cenropy, a co za tym idzie – zaintere-sowania paliwami alternatywnymi– przyczynił się do zakończeniaprogramu w 1998 r.A przecież produkcja biodiesla(czyli estrów metylowych kwa-sów tłuszczowych – FAME, FattyAcid Methyl Esters) z mikroglonówleży dosłownie w zasięgu ręki.Niektóre gatunki tych mikroorga-nizmów mogą zawierać w swojejmasie suchej nawet ponad 50%tłuszczu. Jeśli dodać do tegoznacznie większy odsetek wzro-stu, dający nawet dziesięciokrot-nie (!) większą produkcjęw porównaniu z roślinami upraw-nymi oraz fakt, że uprawa glonównie wymaga urodzajnych gruntówuprawnych, można stwierdzić,że mamy do czynienia z naprawdęinteresującym i potencjalniewydajnym surowcem do produk-cji biopaliw.

Produkcja glonów

W badaniach nad glonami najczę-ściej spotyka się dwie odmiennekoncepcje produkcji dużych ilościbiomasy z glonów:1. Otwarte reaktory „High-Rate”

czy „Raceway-Open-Pond”2. Zamknięte fotobioreaktory

1. Otwarte reaktory

To otwarte, podzielone w środ-kowej części zbiorniki o długoścido 300 m oraz szerokości do15 m. Ich zaletą są stosunkowonieduże koszty i prosta obsługa,natomiast wadami – ryzyko nega-tywnej interakcji ze środowiskiem(np. poprzez krzyżowanie sięz innymi gatunkami glonów czyteż ingerencję gatunków inwazyj-nych i parowanie). Tego typureaktory są w stanie wyproduko-wać od 10 do 25 g biomasy na1 m2 w ciągu doby.

2. Zamknięte fotobioreaktory

Liczne wady oraz zmienna wydaj-ność produkcji otwartych reakto-rów sprawia, że coraz częściejstosuje się dziś zamknięte foto-bioreaktory. Mogą się one skła-dać z pleksiglasowych rurek,z podwieszanych plastikowychtorebek bądź z profili komoro-wych. To rozwiązanie pozwala nauniknięcie wszelkich wpływówśrodowiskowych poza promie-niowaniem słonecznym. Dziękitemu znacznie łatwiej tu kontro-lować reprodukcję glonów i ste-rować nią. Wielkość produkcjiw fotobioreaktorach wynosipomiędzy 20 a 100 g biomasy na1 m2 w ciągu doby. Tak wysokawydajność jest jednak okupionapięcio- lub nawet dziesięciokrot-nie wyższym kosztem w porów-naniu z otwartymi reaktorami.Jeśli chodzi o same glony, tylkoczęść występujących na Ziemigatunków została dotychczassklasyfikowana i zbadana. Istniejąwięc nadal szerokie możliwościposzukiwania gatunków najbar-dziej odpowiednich do produkcjibiopaliwa. Ze względu na bardzoróżne warunki, w których rozwijają

10 ekopartner 12 (218)/2009

Wśród pomysłów na nowe technologie produkcjibiopaliw bardzo często przewija się tematglonów, a ich przerób na biopaliwa wymienia sięwśród technologii przyszłości. Różnorodnośćtechnik produkcji i wykorzystania glonów jestogromna.

Glony do pełna!

TECHNOLOGIE

FFaarrmmaa pprroodduukkccjjii gglloonnóóww

się glony, ich różnorodnośćgatunkowa jest równie wysoka,jak roślin uprawnych.Z punktu widzenia produkcji bio-diesla z glonów w procesachestryfikacji i transestryfikacji,szczególnie ważna jest zawartośćtłuszczów w masie suchej oraz ichskład. Parametry te zależą nietylko od gatunku glonów, lecztakże od formy prowadzonejhodowli oraz od metody odży-wiania glonów. I tak zawartośćtłuszczów w glonach Chlorella pro-tothecoides waha się od 14 do55%. Wysoka zawartość tłusz-czów może być efektem większe-go dawkowania pożywek, alemoże być też objawem jakiegośniedoboru: wolniejszego wzrostuspowodowanego nadmiaremazotu, co z kolei powoduje zwięk-szenie odsetka tłuszczu w masieglonów. Dlatego zwiększeniewydajności musi być zawsze oce-niane przy uwzględnieniu całegoprocesu produkcji.

Technologie produkcjipaliwa

Opracowano różne metody prze-robu glonów na paliwo. Takw przeszłości, jak i teraz szczegól-nie popularna jest produkcja bio-diesla metodą estryfikacji i transe-stryfikacji oleju z glonów (fot. 2).Glony wielu gatunków (podobniezresztą jak zwierzęta) gromadzątłuszcze jako zapas energetyczny.Tłuszcze te mają najczęściej składtrójglicerydowy, odznaczają sięzatem podobnymi właściwościamijak oleje roślinne, z których pro-dukuje się biodiesel.

Sam proces estryfikacji i transe-stryfikacji jest szeroko stosowanyna całym świecie przez producen-tów otrzymujących tłuszczeroślinne z biomasy. Jednak labora-toryjne i praktyczne doświadcze-nia w produkcji biodiesla z glonówsą na razie skromne. W tym kon-tekście istotna okazuje się zwłasz-cza kwestia ekstrakcji tłuszczówz glonów. Sama ekstrakcja bioma-sy glonów z wody stanowi poważ-ny czynnik kosztowy – maksymal-na sucha masa glonów wynosi0,5 g/l w przypadku reaktorówotwartych i 3,0 g/l w przypadkufotobioreaktorów. Ze względu na zróżnicowanąmorfologię glonów do każdegogatunku należy dopasować niecoinną metodę ekstrakcji:– Ekstrakcja mechaniczna

polega na tym, że glony musząw jej trakcie zostać jak najmoc-niej odwodnione.

– Ekstrakcja chemiczna wyma-ga stosowania rozpuszczalnikóworaz dużej wstępnej koncentra-cji mieszanki glonów i wody.

Pozostałe technologie, jak ekstrak-cja in situ bez wcześniejszegopodziału, pozostają jeszcze w faziebadań. Ogólnie rzecz biorąc, wadątej metody przetwarzania glonówna biopaliwo jest tylko częściowewykorzystanie produkowanej bio-masy. Proces przetwarzania utrud-nia np. stosowanie protein doodżywiania glonów (ze względu nakontaminację substancji resztko-wych z rozpuszczalnikami).Natomiast metody biochemicznejprodukcji biometanu oraz termo-chemiczna produkcja paliw cie-kłych i gazowych pod względemenergetycznym wykorzystują całąbiomasę. Technologie produkcjibiogazu oraz ewentualnego póź-niejszego jego uzdatniania dojakości gazu ziemnego (biometa-nu) stosuje się już komercyjnie doprodukcji paliwa na szeroką skalę(przede wszystkim w Europie).Podstawę procesu stanowi inte-gracja hodowli z następującąpotem fermentacją. W tej techno-logii przy zbiorze i ekstrakcjiwystarczy jedynie częścioweodwodnienie glonów. Termochemiczna przeróbka,polegająca na cząstkowej piroli-zie i zgazowaniu różnych ścieżekprodukcji paliw, umożliwia prze-tworzenie całej biomasy z glo-nów w gaz syntetyczny i pozwala

na maksymalnie efektywnewykorzystanie materiału podsta-wowego. Produkowany gaz syn-tetyczny można przetworzyćw ramach różnych procesówsyntezy, np. stosując syntezęFischera-Tropscha, zamienić gow ciekłe paliwo albo – wykorzy-stując metanizację – przetworzyćw biometan Bio-SNG. Technikahydrotermalna umożliwia skro-plenie/zgazowanie biomasy z wyż-szymi ilościami wody.Różne koncepcje znajdują się obec-nie w fazie badań i rozwoju.Niektóre są testowane w zakładachpilotażowych i demonstracyjnych.

Wnioski i perspektywy

Przegląd stanu badań i produkcjipaliw z glonów pokazuje, że istnie-ją już sprawdzone metody wytwa-rzania biodiesla i biometanu z bio-masy, jednak nie przystosowanoich jeszcze w pełni do przetwarza-nia glonów. Konieczne jest dopra-cowanie zarówno technologiiwstępnej obróbki, jak i komplek-sowego wykorzystania wszystkichwartościowych produktów pod-stawowych i ubocznych, takichjak pigmenty i esencyjne kwasytłuszczowe – w ten sposób,

by obniżyć obecnie stosunkowowysokie koszty produkcji. Różnemetody przetwarzania otwierajątutaj szerokie pole do działania.Oprócz opisanych wyżej techno-logii produkcji paliw z glonówmożliwa jest także produkcjawodoru i etanolu bezpośredniow komórkach glonów. W takimprzypadku same glony występująw roli producenta substancjienergetycznych. Te interesująceperspektywy wymagają jednakdalszych prac rozwojowych. Przetwarzanie glonów ma olbrzy-mi potencjał ilościowy: w per-spektywie średnio- oraz długofa-lowej, w korzystnych warunkach,biopaliwa z glonów mogą w przy-szłości w dużym stopniu zaspo-koić energetyczne zapotrzebo-wanie światowego transportu,przy jednoczesnym zmniejszeniuemisji szkodliwych dla klimatu.Aby to osiągnąć, konieczne jestjednak przeprowadzenie szerokozakrojonych działań badawczo-rozwojowych w celu dalszegodoskonalenia metod produkcjiglonów w ilościach niezbędnychdla przemysłu paliwowego.

Źródło: Algen in den Tank,Umwelt Magazin 10-11/2009

ekopartner 12 (218)/2009 11

PPiieerrwwsszzyy nnaa śśwwiieecciiee ssaammoocchhóódd zz ssiillnniikkiieemm pprrzzyyssttoossoowwaannyymm ddoo ppaalliiwwaa zz gglloonnóóww ––„„AAllggaaeeuuss”” ((zzmmooddyyffiikkoowwaannyy mmooddeell TTooyyoottyy PPrriiuuss)).. ŹŹrróóddłłoo:: wwwwww..tthheeffuueellffiillmm..ccoomm

12 ekopartner 12 (218)/2009

Upływa kolejny rok, w którym – dzięki Państwa zaangażowaniu w zbiórkę i segregację odpadów – spółka IMP Polowatrozwijała swoją działalność w zakresie recyklingu butelek PET, uruchamiając m.in. kolejny zakład w Łęczycy.

W trakcie 2009 roku poddaliśmy recyklingowi łącznie ponad 20 000 ton tego surowca, który wstępnie zostałprzygotowany właśnie przez Państwa.

Bez Waszego zaangażowania w odzysk surowców ten wynik nie mógłby być nigdy osiągnięty, a działalnośćIMP Polowat nie dawałaby tak imponujących efektów ekologicznych, widocznych w skali całego kraju. Z uwagi na to, jakważną rolę odgrywają Państwo w naszej działalności, chcielibyśmy podzielić się naszymi planami na rok 2010. Zakładająone zwiększenie ilości butelek poddawanych przez nas recyklingowi o 50%, do 30 000 ton. Mamy nadzieję, że te planybędą dla Państwa gwarancją długofalowej współpracy z nami.

Liczymy także, że ci z Państwa, którzy do tej pory nie współpracowali z IMP Polowat, wezmą pod uwagęnawiązanie z nami trwałych kontaktów handlowych.

Wierzymy, iż współpraca z nami w trakcie kończącego się 2009 roku przyniosła Państwu co najmniej tyle samosatysfakcji i zadowolenia, co nam.

Życzymy, aby święta Bożego Narodzenia upłynęły Państwu w spokoju, a Nowy Rok 2010 został powitanyz radością i optymizmem.

PPooddzziięękkoowwaanniiaa ddllaa ddoossttaawwccóóww ii żżyycczzeenniiaa nnaa nnoowwyy,, 22001100 rrookk

Zarząd i wszyscy pracownicy IInndduussttrriiee MMaauurriizziioo PPeerruuzzzzoo PPOOLLOOWWAATT SSpp.. zz oo..oo..

z siedzibą w Bielsku-Białej

Według obowiązujących w Polscezapisów europejskiej dyrektywySeveso II, zakłady których działal-ność może być przyczyną wystą-pienia poważnej awarii, musząbyć objęte specjalnym nadzorem.Obecnie w Polsce, w rejestrzetakich zakładów, prowadzonymprzez GIOŚ, znajdują się 1173przedsiębiorstwa.208 z nich to zakłady o zwiększo-nym ryzyku (ZZR), a 156 –o dużym ryzyku (ZDR). Różniąsię one ilością magazynowa-nych substancji niebezpiecznych.Mimo rozwoju polskiej gospo-darki i przemysłu, liczba zdarzeńo znamionach poważnej awariiprzemysłowej maleje. W 2006 r.

było ich ponad 150, w 2009 r. jużnieco ponad 100.W I półroczu 2009 r. odnotowa-no ponad 50 takich zdarzeń, naj-częściej dotyczących wyciekusubstancji ropopochodnych.Proporcjonalnie większość z nichmiało miejsce w zakładach,zakwalifikowanych przez GIOŚw kategorii... najniższego ryzyka.Najprawdopodobniej ma to zwią-zek z faktem, że ich działalnośćnie jest objęta planem zapobiega-nia. W ZDR i ZZR występowałyraczej awarie innego typu. Nie

było też zdarzeń z obowiązkiemnotyfikacji do krajów ościennych.W zdarzeniach o znamionachpoważnej awarii przemysłowejważne miejsce zajmują awariezwiązane z rurociągami. W Polscemożemy znaleźć 66 miejsc new-ralgicznych, głównie przecięćrurociągów z ciekami wodnymi.Szczególną ochroną muszą byćobjęte zasoby wód podziemnychna ich trasie. W przypadku rozsz-czelnienia rury ich zanieczyszcze-nie przebiega na zasadzie drenażu– trudno jest dostrzec jego

postęp i skutki, a kiedy awaria niejest poważna, nawet aparaturapomiarowa może nie wykazaćżadnych niepokojących sygnałów.I tutaj mamy swoją wstydliwąsprawę. W ciągu roku 8 do 10wycieków z rurociągów spowo-dowana jest... kradzieżą węglo-wodorów. Najwięcej dotyczyrurociągów ropy surowej.Jedyne, co w tym może byćpocieszające, to fakt, że kradzie-że te nie powodowały poważ-nych zanieczyszczeń środowiska.

Marta Szczepanik

Główny Inspektorat Ochrony Środowiska – instytucja powołanadla zapobiegania poważnym awariom przemysłowym orazusuwania ich skutków – odnotowuje z roku na rok coraz mniejtego typu zdarzeń.

Przemysł bezpieczniejszydla środowiska

OCHRONA ŚRODOWISKA

Pierwszą, historyczną umowę nasprzedaż jednostek emisji CO2

w ramach Protokołu z Kiotopodpisano na początku listopadaz Hiszpanią – przyniesie ona25 mln euro, przeznaczonych naochronę klimatu i wsparciewdrażania pakietu energetyczno-klimatycznego, oraz pozwoli uru-chomić dotacje i pożyczki z fun-duszy unijnych na łączną sumępołowy miliarda euro. Dziękitemu już wkrótce ruszą pierwszeprogramy wsparcia inwestycjiw zakresie wykorzystania bioga-zu i biomasy oraz modernizacjipolskich sieci energetycznych.

Historyczna umowa

Pierwsza polska umowa na sprze-daż jednostek AAU (AssignedAmount Unit – jednostki emisjiCO2 przyznane w systemie ONZ)została podpisana 9 listopadaw czasie szczytu polsko-hiszpań-skiego w Sopocie z udziałem pre-miera Donalda Tuska i premieraJosé Luisa Zapatero. – To otwarciedrogi do kolejnych transakcji.Rozpoczęcie handlu emisjamiw ramach Protokołu z Kioto byłojednym z moich priorytetów, kiedyobjąłem stanowisko dwa lata temu.Od tego czasu przygotowaliśmyustawę, która tworzy cały systemmożliwości zarabiania na emisjach.I dziś dzięki tej ustawie podpisuje-my pierwszą umowę, na którejPolska zarobi 25 mln euro. Tonaprawdę historyczne wydarzenie –

głosił oficjalny komunikat mini-sterstwa środowiska.

Transakcja uruchomilawinę pieniędzy

Kwota umowy to 25 mln euro,które zgodnie z obowiązującą odwrześnia ustawą o zarządzaniuhandlem emisjami gazów cieplar-nianych i innych substancji zosta-ną przeznaczone na inwestycjew zakresie ochrony klimatu.Równolegle z umową sprzedażyjednostek AAU NarodowyFundusz Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej zawieraumowę na kredyt z EBI i EBOR.Oznacza to, że na rynku pojawisię ponad 500 mln zł, które trafiąna specjalny rachunek klimatycz-ny obsługiwany przez NarodowyFundusz Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej. Będą z nichfinansowane inwestycje służąceredukcji gazów cieplarnianych.Już wkrótce ruszą programy:„Biogazownia w gminie”,„Elektrociepłownie na biomasę”oraz „Program modernizacji siecienergetycznych pod kątem przy-łączenia elektrowni wiatrowych”.Wśród programów, które zosta-ną uruchomione w następnejkolejności, znajdą się też termo-modernizacja i sieci ciepłownicze.

Korzyści z polskiegokapitał AAU

Jeszcze w grudniu 2009 rządwyraził zgodę na kolejną sprzedaż

uprawnień – Irlandii, opiewającąna 15 mln euro. I wkrótce możnasię spodziewać kolejnych transak-cji, nasz kraj dysponuje bowiemtrzecią co do wielkości nadwyżkąjednostek AAU na świecie:ok. 500 mln jednostek za lata2008-2012 (po Rosji i Ukrainie).Nadwyżka jest wynikiem bardzotrudnej i kosztownej restruktury-

zacji polskiej gospodarki, prze-prowadzanej po 1990 roku.Osiągnięcia te w mniejszym stop-niu wynikają z upadku niektórychenergochłonnych przedsiębiorstww okresie transformacji, w więk-szym stopniu zaś z działań narzecz środowiska: ustanowieniakompleksowego systemu finanso-wego dla środowiska, a w dalszejkolejności sprawnego dostosowy-wania naszych krajowych wymo-gów do restrykcji unijnych. Polsceudało się zredukować emisjęgazów cieplarnianych w porówna-niu z rokiem 1988 (rok bazowydla Polski zgodnie z Protokołemz Kioto) o 30%, podczas gdyzobowiązanie z Protokołu wyno-siło 6%. Jednocześnie w naszymkraju w ciągu minionych 20 latPKB wzrósł o 70%.

Opr. na podstawie informacjiministerstwa środowiska

ekopartner 12 (218)/2009 13

Pierwsze miliony z handlu emisjami

GIS – System Zielonych Inwestycji � GIS (Green Investment Scheme) to system tworzony przez państwa, które

podpisały Protokół z Kioto (Polska przystąpiła do niego w 1998 r., a wszedłw życie w 2005). Protokół zakłada możliwość handlu jednostkamiprzyznanej emisji (AAU – Assigned Amount Unit) pod warunkiemprzeznaczenia uzyskanych w ten sposób środków finansowych na celei projekty z zakresu ochrony klimatu.

� 1 AAU = ekwiwalent 1 tony CO2.� „Ustawa o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych

substancji”, uchwalona przez sejm 17 lipca 2009 r., weszła w życie18 września 2009 r. Określa 10 obszarów tematycznych, w jakich mogą byćrealizowane projekty finansowane w ramach GIS.

� Rozporządzenie Rady Ministrów (przyjęte przez RM 20 października 2009 r.,jeszcze nieogłoszone) doprecyzowuje rodzaje zielonych inwestycji(programy), jakie mogą być finansowane w ramach GIS (poprawaefektywności energetycznej, zmniejszenie energochłonności polskiejgospodarki i zapotrzebowania na energię, czyste technologie węglowe,odzysk i wykorzystanie metanu, OZE i inne).

Na jakim etapie organizacyjnym jesteśmy?� Pogramy priorytetowe są opracowywane w departamentach merytorycznych.� Trwają prace nad projektem podręcznika dotyczącego zasad dofinansowania

w ramach GIS.� Ogłoszony został Program Systemu Zielonych Inwestycji (GIS) „Zarządzanie

energią w budynkach użyteczności publicznej”..� Pierwsze ogłoszenie o naborze wniosków w ramach ww. konkursu powinno

się pojawić w pierwszym kwartale 2010 r.� Zapowiedź konkursów na stronie Narodowego Funduszu Ochrony

Środowiska i Gospodarki Wodnej: http://www.nfosigw.gov.pl/site/images/Program_Systemu_Zielonych_Inwestycji_GIS_2009.pdf

Międzynarodowy handel polskimi uprawnieniami do emisji CO2

nabiera rumieńców. Pod koniec 2009 zapadły decyzje o ichsprzedaży Hiszpanii i Irlandii na sumę ok. 50 mln euro.

OCHRONA KLIMATU©

Arg

us –

Fot

olia

.com

Świnoujski terminal wymieniony jestw „Polityce energetycznej Polski do 2030 r.”jako jeden z najważniejszych projektów służą-cych poprawie bezpieczeństwa energetyczne-go kraju. Dzięki terminalowi nie będziemyzależni od dostaw gazu tylko z jednej strony,skroplony gaz ziemny (LNG) będzie mógł donas docierać drogą morską właściwie z każde-go kierunku – w praktyce będą to najprawdo-podobniej zachód i północ. Obecnie bowiemjesteśmy w ok. 70% zależni od dostaw zewschodu. Warto też pamiętać, że 1 m3 LNGto równowartość ok. 1,350 m3 nieskroplone-go gazu ziemnego.O LNG licznie zgromadzeni eksperci z krajui ze świata, rozmawiali na konferencji zorga-nizowanej przez Top Consulting Conferencesand Trainings S.A.

LNG na świecie

Transport gazu ziemnego na świecie odbywasię dwiema drogami: 587 mld m3 płynie gazo-ciągami tranzytowymi, a 226 mld m3 w postaciskroplonej specjalnymi statkami – gazowcami.Łańcuch dostaw morskich przedstawia sięnastępująco: wydobycie i przesył gazu – obrób-ka i skraplanie w miejscu eksportu – transportmorski – regazyfikacja w miejscu importu. W produkcji LNG na świecie przoduje Katar.W 2008 r. kraj ten wyeksportował niemal40 mld m3 skroplonego gazu. Norwegia, narazie jedyne europejskie źródło LNG,produkuje nieco ponad 2 mld m3 gazu.Największym importerem LNG jest Japonia.W 2008 r. przyjęła, bagatela, 92,13 mld m3.Kraje europejskie są jedną z grup o najniż-szym wskaźniku importu LNG (średniook. 1,5 mld m3) – z wyjątkiem Hiszpaniii Francji (28,73 i 12,59 mld m3).

Znajduje się w niej Wielka Brytania z zaledwie1,04 mld m3 skroplonego gazu – kraj ten jed-nak ma w planach wybudowanie czterech,a Włochy aż ośmiu terminali regazyfikacyjnych.

Transport do Polski

Lokalizację terminala w Polsce wybranow 2006 r. Realne możliwości były tylko dwie:Gdańsk Port Północny i Świnoujście PortZewnętrzny. Ostatecznie wybrano drugiwariant. Zaważyło na tym szereg różnychczynników. Lokalizacja w Świnoujściu odzna-cza się też mniejszym ryzykiem ekonomicz-nym: 815 tys. dolarów/rok – w Gdańsku jestono dwa razy większe!Ryzyko to oznacza możliwe koszty poniesionew efekcie wypadku z udziałem gazowca LNG.Związane jest z nim ryzyko nawigacyjne, rów-nież mniejsze w Świnoujściu niż w Gdańsku.Opisują je trzy główne kryteria: bezpieczeń-stwo głębokości akwenu, jego szerokości orazkryterium bezpiecznej wysokości (np. podmostem). Manewrowanie wielkim gazowcemna akwenach zamkniętych także wymaga nie-przeciętnych umiejętności nawigacyjnych.Jakikolwiek wyciek ładunku stwarza zagroże-nie np. pożarem, dlatego po wyborze lokaliza-cji terminala określa się minimalną i maksymal-ną wielkość statków, które mogą z niegokorzystać. Wymiary te ustalane są m.in. napodstawie takich czynników jak: możliwościbezpiecznego wejścia na akwen, przewidywa-ne kierunki dostaw, a także wielkość flotypotencjalnych przewoźników (armatorów).

Pływające giganty

Największy gazowiec, który będzie mógłwpłynąć do portu w Świnoujściu – przez

Cieśniny Duńskie, to Q-flex, jeden z najpopu-larniejszych statków tego rodzaju. Ma on dłu-gość 315 m i szerokość 50 m, zbiorniki o łącz-nej poj. 215 tys. m3, a zanurzenie 12 m. Tenostatni parametr ma znaczenie przy planowa-nej głębokości rurociągu Nord Stream.Wydaje się jednak, że jeśli nawet droga gazo-ciągów będzie się przecinała z jego przebie-giem, to głębokość rurociągu jest wystarcza-jąca: ok. 15 m. Z drugiej strony, świnoujskiterminal będzie miał znaczny potencjał roz-wojowy, (w przyszłości mogą tu przypływaćstatki o zanużeniu nawet 17 m), dlategoPolska stara się wynegocjować z Niemcamijak najgłębsze posadowienie rurociągu.Część lądowa jest oddalona od linii brzego-wej o ok. 750 m – planuje się więc budowędodatkowego rurociągu na estakadzie.

Budowa tuż, tuż

Na początku 2009 r. terminal otrzymał decy-zje środowiskowe dotyczące części morskieji lądowej. Analizy raportu OOŚ nie wykazałyżadnych oddziaływań transgranicznychi oddziaływań na środowisko przyrodnicze.Spółki zarządzające terminalem prowadząszereg działań proekologicznych – już samooddalenie części lądowej od nabrzeża machronić wydmy białe i szare oraz chronionegatunki flory i fauny. Przeniesiono stanowiskakruszczyka rdzawoczerwonego i tajężypospolitej, a także chronionych płazów.Prowadzony jest już stały monitoring oddzia-ływania na środowisko.15 lipca 2009 r. projekt otrzymał pozwoleniena budowę. Obecnie trwa procedura udo-stępnienia terminalu (Open Season) dla firmzainteresowanych regazyfikacją, w toku jesttakże przygotowanie infrastruktury pod placbudowy. Rozpoczęcie budowy planowanejest na drugą połowę 2010 r., a zakończenie –na połowę 2014 r.Jakie są perspektywy dla rynku LNG na świe-cie? Na pewno będzie się intensywnie rozwi-jał – największe perspektywy mają zdolnościprodukcyjne, skraplające. W 2015 r. świato-wy eksport powinien osiągnąć 337 mln m3.Bardzo istotne dla inwestycji jest zmniejsza-nie się z czasem nakładów inwestycyjnych,w związku z rozwojem technologii. W 2030 r.powinny one wynieść połowę mniej niżw połowie lat 90.

Marta Szczepanik

Odliczanie do budowy terminalu LNG

Trwają już pierwsze prace przygotowawcze na placu budowy przyszłego terminalu LNG w Świnoujściu – jednego z najważniejszych projektów służącychdywersyfikacji dostaw energii dla Polski.

ŹRÓDŁA ENERGII DLA POLSKI

14 ekopartner 12 (218)/2009

Fot.

Mac

iej G

ucm

a

„Garnuszek z premiami” zostałopróżniony zaledwie w 8 miesięcypo ich wprowadzeniu, o czympoinformował Federalny UrządGospodarki i Kontroli Eksportu(BAFA) 2 września. Początkowospodziewano się wyczerpania pulidopłat dopiero po wyborach doBundestagu. Z programu skorzy-stało niemal dwa miliony kupują-cych – byli to najczęściej posiada-cze mniejszych aut. Sumę 2.500 €otrzymywali kupujący, którzyzezłomowali swój stary (przy-najmniej 9-letni) samochód i kupilinowe auto. Mimo dużego zainte-resowania niemiecki rząd odrzuciłmożliwość jej przedłużenia.Eksperci ostrzegają przed załama-niem się zbytu oraz zwolnieniami.

Zakłady zasypanezłomami

Federalny Związek SurowcówWtórnych i Usuwania Odpadów(Bundesverband Sekundärrohstoffeund Entsorgung e.V) przedstawiłdla rynku recyklingu samochodówbilans, który jest w dużej mierzepozytywny”, stwierdził głównyprzewodniczący związku EricRehbock w dniu wygaśnięcia pań-stwowej premii środowiskowej.Wypłacanie premii było ściślepowiązane z rozporządzeniemo starych samochodach orazwystawianym przez certyfikowa-ne zakłady demontażowezaświadczeniem zezłomowania.Zakłady te otrzymały w efekcie

dotąd nieznaną ilość używanychsamochodów do złomowania –często będących jeszczew dobrym stanie technicznym.Problematyczny był i pozostajefakt, że od lutego 2009 ilośćsamochodów oddawanych nazłom zwiększyła się czterokrot-nie. Podczas gdy zakłady demon-tażowe przetwarzały dotychczasokoło 540.000 pojazdów rocz-nie, w krótkim czasie zostałyzalane ilością przekraczającą2 miliony samochodów, coznacznie przekracza ich moceprzerobowe. „Certyfikowanezakłady demontażowe pracują nanajwyższych obrotach. Uporaniesię z zalewem starych aut to ciężkikawałek chleba” – podkreślaRehbock. Dlatego większośćzakładów demontażowych byłai nadal jest zmuszona do powięk-szania magazynów, co jednakwymaga dodatkowych zezwoleńi wsparcia urzędów. Poza tymbranża musiałaby w związkuz wnioskami o dofinansowanie,którym towarzyszą skompliko-wane procedury biurokratyczne,delegować część personelu dozałatwiania formalności w urzę-dach. Mimo to nie było dotądproblemów z bezpłatnym przyję-ciem samochodu. Dodatkowychkosztów, wynikających z zalewuzłomowanych aut, nie pokryłydotąd żadne dodatkowe zyski.Z powodu kryzysu w pierwszejpołowie roku ceny złomu żela-

znego i nieżelaznego, oraz częściużywanych, spadły do poziomupozwalającego ledwo pokryćkoszty działalności. Perspektywyzysków na drugie półroczewyglądają znacznie lepiej, a to zewzględu wzrost produkcji stalii rosnący popyt na złom. Na listo-pad branża przewiduje zalew sta-rych aut, ponieważ w tym okre-sie trafia na rynek wiele nowychsamochodów. Ostatnie stareauta z tej koniunkturalnej falidotrą zapewne do zakładówdemontażowych w połowieprzyszłego roku. W obecnejpowodzi starych aut branża recy-klingu samochodów widzi szansena przyszłoroczne zyski.Sprzedaż nowych pojazdów,a tym samym dopływ starychbędzie bowiem w nadchodzącymroku odczuwalnie spadać. Branżawierzy jednak, że biznes związa-ny ze sprzedażą używanychsamochodów nie powróci dostanu takiego jak przed wprowa-dzeniem premii za złomowanie –kiedy większość używanychpojazdów była eksportowanajako do krajów trzecich [w dużejmierze do Polski – przyp.red.]i nie trafiała do miejscowychzłomowni. BVSE domaga siędlatego, by ustawowo określo-ne zaświadczenie złomowaniazachowywało swoją przewidzianąfunkcję także poza programemkoniunkturalnym, zaś starepojazdy mogły być przetwarzane

tam, gdzie odbywa się to przyzachowaniu przepisów ustawo-wych oraz istotnych z punktuwidzenia ochrony środowiska.

Francja: premiedo 2011?

Rząd francuski zamierza przedłu-żyć wypłacanie swojej premii zazłomowanie do końca roku 2011.Informację taką podała ministerfinansów Christine Lagarde agen-cji informacyjnej Reuters.Stwierdziła ponadto, że premiapowinna być stopniowo zmniej-szana i wygasnąć dopierow końcu roku 2011. Ostatniesłowo w tej sprawie nie zostałojeszcze jednak powiedziane.Początkowo program miał zakoń-czyć się wraz z 2009 rokiem.We Francji kupujący otrzymuje1.000 € za pozyskanie nowegosamochodu z emisją wynoszącąmniej niż 160 gramów emisjądwutlenku węgla na kilometr,jeśli zezłomuje swój stary samo-chód mający więcej niż 10 lat. Odwprowadzenia premii w grudniu2008 skorzystało z niej 330.000kupujących. Pierwotnie rząd spo-dziewał się, że liczba ta osiągnie200.000 pojazdów rocznie.

Auto od pracodawcyłatwiej

Nastąpił niespodziewany zwrotw poszukiwaniach rozwiązańmogących zastąpić w Niemczechpremię za złomowanie.Federalny Trybunał Finansowy(Bundesfinanzhof, BFH) uchylił26 sierpnia restrykcyjne opodat-kowanie rabatów dla nabywcówaut którzy są zatrudnieni w prze-myśle motoryzacyjnym. Tymsamym jest nadzieja, że zbytsamochodów po wygaśnięciupremii za złomowanie całkowi-cie się nie załamie. Zgodniez wyrokiem najwyższego nie-mieckiego sądu finansowegofiskus nie może dalej opodatko-wywać różnicy pomiędzy cenąwedług cennika, a ceną dlapracownika. Tylko różnicawzględem „ceny typowej w ogól-nych stosunkach handlowych“stanowi korzyść majątkową,

ekopartner 12 (218)/2009 15

RECYKLING

Premie za złomowanie jak świeże bułeczki

Niemiecki budżet na premie za złomowanie aut jest już pusty. Pięć miliardów euro wykorzystano znacznie szybciej niż oczekiwano.

© E

ric

Gev

aert

– F

otol

ia.c

om

podlegającą opodatkowaniu(Sygnatura akt.: VI R 18/07). Tymsamym sędziowie zareagowali nato, że w obliczu zniesienia usta-wy o rabatach i zapaści sprzeda-ży aut wewnątrz przemysłumotoryzacyjnego, w wolnymhandlu wysokie rabaty od cenkatalogowych także i dziś sątypową praktyką. Zgodniez danymi przytaczanymi przezmagazyn „Handelsblatt” (27.08.)transakcje pomiędzy przemy-słem motoryzacyjnym a jegopracownikami w minionychlatach niemal zupełnie zamarły.Podczas gdy w roku 1999 pra-cownicy firm motoryzacyjnychkupili jeszcze 164.000 samocho-dów, w roku 2008 było to tylko34.000. Przyczyniły się do tegogłownie niekorzystne regulacjepodatkowe. W sprawie którastała się tu precedensem powód,będący pracownikiem koncernusamochodowego kupił od swojejfirmy nowy samochód kosztują-cy według cennika 17.917 € za15.032 €. Urząd skarbowy opo-datkował rabat udzielony przezpracodawcę – niesłusznie, jakstwierdzili sędziowie BFH.Wg. nich podczas obliczaniawysokości podatku musi zostaćuwzględniona typowa dla tegorynku ulga.

Premie napędzająpozaeuropejskie rynki

Premia za złomowanie w StanachZjednoczonych przyniosła wieluproducentom aut ponownieznaczne wzrosty sprzedaży. Fordzwiększył zbyt swojej flagowejmarki w Ameryce w sierpniuo 17% do około 176.000 pojaz-dów i optymistycznie patrzyw przyszłość. Volkswagen osią-gnął sprzedaż 25.000 samocho-dów – o 11% więcej niż w tymsamym okresie 2008 r. Jest tonajlepszy wynik miesięczny nie-mieckiego przedsiębiorstwaw Stanach Zjednoczonych odgrudnia 2005. Także firmaPorsche zanotowała wzrostsprzedaży swoich sportowychsamochodów o 9% do poziomu1.646 aut – mimo że na sprze-daż tej marki akurat regulacjao złomowaniu (nakręca onaprzede wszystkim sprzedaż pali-wooszczędnych aut) miała akuratnajmniejszy wpływ.

Spadki sprzedaży zanotowaliproducenci aut z wyższej półkiBMW i Daimler. W przypadkuBMW sprzedaż spadła o 21% dopoziomu około 24.000 samocho-dów marek BMW i Mini.Oszczędne samochody osoboweMercedes-Benz z zakładówDaimlera zanotowały spadeksprzedaży o ponad 10% dopoziomu niecałych 19.000 sztuk.Dzięki impulsowi płynącemuz państwowej premii za złomo-wanie amerykański producentaut, firma General Motors (GM),która w minionych latach zwolni-ła dziesiątki tysięcy pracownikówi zamknęła wiele swoich zakła-dów, zamierzała wyprodukowaćdo końca 2009 roku o 60.000samochodów więcej niż plano-wała do tej pory. W tym celuGM, która w lipcu uporała sięz postępowaniem dotyczącymniewypłacalności, chce ponowniezatrudnić 1.350 zwolnionychpracowników. Według informacjiprasowych GM, zasoby niektó-rych modeli po wprowadzeniuw ostatnim tygodniu lipca premiiza złomowanie, znacząco sięuszczupliły. Amerykańscy konsu-menci spełniwszy określonewarunki mogą otrzymać odrządu nawet do 4.500 dolarów,jeśli zdecydują się zamienić swojestare auto na nowe. Takżew Japonii po raz pierwszy odponad roku znowu wzrosłasprzedaż nowych samochodów.W porównaniu do tego samegomiesiąca 2008 sprzedaż samo-chodów osobowych w sierpniu2009 wzrosła o 8%. Przyczynpoprawy sytuacji na rynku upa-truje się w działaniach rządu,

takich jak premia za złomowanie,czy ulgi podatkowe dla ekono-micznych samochodów.

ACEA: latem wzrosław Europiesprzedaż aut

Wzrost sprzedaży samochodóww Europie utrzymywał się tak-że latem. Jak poinformowało15 września w BrukseliEuropejskie StowarzyszenieProducentów Samochodów(ACEA), liczba sprzedanychnowych samochodów w sierpniuzwiększyła się o 3,0% do pozio-mu 829.083 pojazdów. Był totrzeci z rzędu wzrost. Przyczynwyższej sprzedaży samochodówmożna upatrywać we wprowa-dzonej w wielu krajach premii zazłomowanie – stwierdza stowa-rzyszenie.Już w lipcu i czerwcu sprzedającyw 27 krajach Unii Europejskiej(UE), takich jak Islandia,Norwegia oraz Szwajcaria (Efta)odnotowali wzrost o 2,8% lub2,4%, po wcześniejszych czter-nastu spadkach z rzędu.W pierwszych ośmiu miesiącachtego roku sprzedaż samochodówwynosiła jednak ciągle jeszczeo 8,1% mniej niż przed rokiem.Sprzedaż samochodów w Euro-pie Zachodniej (UE-15 i Efta)wzrosła w sierpniu w perspekty-wie całorocznej o 7,8% do

poziomu 770.468 pojazdów.Zwłaszcza kraje z wprowadzonąpremią za złomowanie zanoto-wały znaczące wzrosty.Najpotężniejszy wzrost sprzeda-ży nowych aut miał miejscew Niemczech (plus 28,4%), nakolejnych miejscach uplasowałysię: Austria (plus 22,6%), Włochy(plus 8,5%), Francja (plus 7,0%)oraz Wielka Brytania (plus6,0%). Po piętnastu spadkachz rzędu ustabilizował się w końcurynek hiszpański (0,0%). W nie-gdyś silnie rozwijających sprze-daż nowych krajach UniiEuropejskiej klienci nabyli nato-miast o 35,2% mniej samocho-dów w porównaniu z okresemreferencyjnym. Podczas gdyw Słowacji (plus 26,2%),Czechach (plus 16,3%) i Polsce(plus 3,1%) sprzedano więcejsamochodów niż przed rokiem,Węgry (minus 68,4%) orazRumunia (minus 71,9%) zanoto-wały znaczące spadki.Nie wszyscy niemieccy producen-ci aut zdołali skorzystać z europej-skiego wzrostu sprzedaży samo-chodów. Volkswagen AG sprzedałw sierpniu w Europie o około4,1% więcej, w BMW AG sprze-daż spadła natomiast o 5,4%.Lokalny konkurent Daimler AGsprzedał nawet 25,5% mniejMercedesów i Smartów.

Źródło: strona internetowawww.acea.be

16 ekopartner 12 (218)/2009

ekopartner 12 (218)/2009 17

CCeennttrruumm ZZaaaawwaannssoowwaannyycchh TTeecchhnnoollooggiiiiŚŚrrooddoowwiisskkoowwee LLaabboorraattoorriiuumm

OOcceennyy MMaatteerriiaałłóóww,, TTeecchhnnoollooggiiii ii WWyyrroobbóóww EElleekkttrroonniicczznnyycchh

ee--mmaaiill:: ggkkoozziiooll@@iittrr..oorrgg..ppll,, jjssiitteekk@@iittrr..oorrgg..ppll

IInnssttyyttuutt TTeellee-- ii RRaaddiiootteecchhnniicczznnyyuull.. RRaattuusszzoowwaa 1111,, 0033--445500 WWaarrsszzaawwaatteell.. ((4488 2222)) 66119922551100;; ((4488 2222)) 66119900116644 ffaaxx ((4488 2222)) 66119922994477wwwwww..iittrr..oorrgg..ppll

Centrum Zaawansowanych TechnologiiInstytutu od wielu lat prowadzi badanianad przyjaznymi dla środowiska tech-nologiami: materiałami lutowniczymi,nowymi metodami wytwarzania płytekobwodów drukowanych oraz montażuelektronicznego. Wdrożenie bez-piecznych dla środowiska (szczególniepozbawionych ołowiu) technologii,materiałów i wyrobów w elektronice,zostało uhonorowane tytułem Lider

Polskiej w konkursie MinistraŚrodowiska. Wdrożenie przyczyniło siędo spełniania przez zakłady dyrektywUE: RoHS i WEEE. ITR stymulujewzrost konkurencyjności polskichprzedsiębiorstw m.in. przezprzeprowadzenie seminariów orazszkoleń teoretycznych i praktycznych.Laboratorium prowadzi usługi oznacza-nia niebezpiecznych substancjiw wyrobach i jakości materiałów.

W PIAP realizowany jest obecnie projektwspółfinansowany z programu Leonardoda Vinci „Uczenie się przez całe życie”. Tytułprojektu, którego PIAP jest koordynatorem,to „Zaawansowane eLearningowe treściszkoleniowe w szkoleniach zawodowychprzeznaczonych dla MŚP zajmujących

się recyklingiem”. Konsorcjum realizująceprojekt składa się z czterech partnerówpochodzących z krajów Unii Europejskiej:Polski, Estonii, Niemiec i Słowacji.Celem projektu ALCVET jest polepszeniejakości i atrakcyjności europejskiego systemuszkoleń zawodowych poprzez transfer,

adaptację i integrację innowacyjnych treścii rezultatów uzyskanych w poprzednich pro-jektach LdV (Tramcar, ISAR) i ICTw Programie Ramowym (E-Mult, Beatrice-SME) z systemami szkoleń zawodowychw państwach europejskich. Przy tak zdefinio-wanych celach główne zadanie projektupolega na opracowaniu i dostarczaniu efektyw-nego ekonomicznie, wszechstronnego syste-mu szkoleniowego dla MŚP z branży recyklin-gu, obejmującego trzy grupy zagadnień: – technologie recyklingu, – usprawnianie działania przedsiębiorstwa

i wdrażanie systemów informatycznych, – nowe formy działania i współpracy MŚP.

Zachęcamy do odwiedzenia strony projektuhttp://www.alcvet.com.pl/indexpl.html

Projekt został zrealizowany przy wsparciu finansowymKomisji Europejskiej w ramach programu „Uczenie się

przez całe życie”. Publikacja odzwierciedla jedyniestanowisko autora i Komisja Europejska ani Narodowa

Agencja nie ponoszą odpowiedzialności za umieszczonąw niej zawartość merytoryczną oraz za sposób

wykorzystania zawartych w niej informacji.

Kontakt: Marcin Słowikowski tel. (22) 8740-154,

e-mail: slowikowski@piap.pl

eLearning dla małych i średnich firm

Przemysłowy InstytutAutomatyki i Pomiarówprowadzi projekt„Zaawansowane

eLearningowe treści szkoleniowe w szkoleniach zawodowychprzeznaczonych dla małych i średnich przedsiębiorstw zajmujących się recyklingiem”.

RECYKLING

Oferta szkoleniowa PIAP skierowana doprzedsiębiorców zainteresowanych budo-wą stacji demontażu pojazdów wycofanychz eksploatacji obejmuje profesjonalneszkolenia na temat obowiązującegow Polsce prawa, rozwiązań technicznychi ekologicznych, pozyskiwania funduszyna budowę bądź modernizację stacjidemontażu, wypełniania rocznych spra-wozdań oraz postępowania ze szczególnieniebezpiecznymi odpadami pochodzącymiz pojazdów. Uczestnicy szkoleń prowadzonych przez PIAPmają okazję poznać standardy wyposażeniatechnicznego stacji demontażu, takiego jak:

– obrotnica do samochodów złomowanychi eksploatowanych TCU,

– urządzenia do usuwania oleju, płynuchłodniczego i hamulcowego DCU orazDCU-K,

– urządzenia do testowania części przeznaczo-nych do sprzedaży MEPC-2 + RC,

– urządzenie do transportu międzyoperacyjne-go demontowanych samochodów DVC orazDVC-W.

– urządzenie do usuwania szyb hartowanychz drzwi samochodu DGC.

Szkolenia PIAP obejmują również temat pro-jektów stacji demontażu pojazdów –

omawiają m.in. szczegółowe rozplanowaniestacji (budynki, parkingi, drogi wewnętrzne,wyposażenie techniczne), technologie zapew-niające uzyskanie wymaganych poziomówodzysku i recyklingu oraz bezpieczeństwopracy w stacji. Uczestnicy szkoleń poznają w praktyce opro-gramowanie wspomagające podstawowądziałalność stacji demontażu – SIRS.Umożliwia ono prowadzenie ewidencji pojaz-dów, wystawianie zaświadczeń, sporządzanieumów kupna-sprzedaży pojazdów, prowa-dzenie uproszczonego magazynu części,wypełnianie kart ewidencji i obrotu odpada-mi, wystawianie dokumentów sprzedaży czę-ści z magazynu, generowanie i drukowanieraportów o pojazdach, częściach i odpadach.Wersja demonstracyjna znajduje się nawww.piap.pl. Niezależnie od programu szkoleń PIAPoferuje doradztwo techniczne, ekonomicz-ne i organizacyjne dla osób prowadzącychdziałalność w zakresie recyklingu samocho-dów lub zamierzających taką działalnośćrozpocząć.

Kontakt: Krystian Zalewski

tel. (22) 87-40-364,kzalewski@piap.pl, recykling@piap.pl

Szkolenia recyklingowe Przedsiębiorstwa zainteresowane działalnością na polu recyklingu

pojazdów mogą korzystać z profesjonalnych szkoleń na ten temat, organizowanych przez PrzemysłowyInstytut Automatyki i Pomiarów.

18 ekopartner 12 (218)/2009

DVC, DVC-W DGCMEPC-2 + RC DCU, DCU-KTCU

ekopartner 12 (218)/2009 19

Przedsiębiorstwo Produkcji Sor-bentów i Rekultywacji „ELTUR--WAPORE” Sp. z o.o. od 2000 r.zajmuje się gospodarczym wyko-rzystaniem produktów spalaniai odsiarczania spalin (UPS), odzyski-wanych podczas fluidalnego spala-nia węgla brunatnego elektrowniTurów. Odzyskane substancjez powodzeniem zastosowano dorekultywacji dawnego wyrobiskakopalni węgla brunatnego Turów.

Przyjęta technologia składa sięz dwóch etapów: rekultywacji tech-nicznej i rekultywacji biologicznej.

I etap – rekultywacjatechniczna

Opiera się na transporcie UPSze zbiorników retencyjnychelektrowni Turów obudowany-mi przenośnikami na dno wyro-biska i deponowanie ich bezmieszania z nadkładem. Do tej

pory zdeponowano tą metodą17 mln ton popiołu.Dla ograniczenia pylenia wtórne-go zastosowano nowatorski sys-tem nawilżania mas popiołowychna poziomach roboczych orazw trakcie transportu.

II etap – rekultywacjabiologiczna

Prowadzi się w celu zalesieniaobszarów pogórniczych. Etap tenobejmuje zabudowę biologicznąoraz rekultywację docelowąskarp i półek pierwszego etapuzwałowania. Nasadzenia sądobierane do warunków glebo-wych i środowiskowych,z uwzględnieniem planowanychkierunków zagospodarowaniaterenu. Do chwili obecnej ułożo-no darń jako zabezpieczenieprzez pyleniem wtórnym napowierzchni 34 ha wyrobiska.Aby uniknąć ewentualnegooddziaływania inwestycji na śro-dowisko, zbudowano systemstałego monitoringu zapyleniaatmosfery, uciążliwości aku-stycznej, stanu wód powierzch-niowych i wgłębnych oraz geo-techniczny system pomiarowykorony zbocza wyrobiska.

Stosowana technologia rekultywa-cji oraz jej innowacyjny i ekologicz-ny charakter zostały docenioneprzez jury Rady Programowej i Na-ukowej Agencji Promocji Energii,które przyznało przedsiębiorstwu„ELTUR-WAPORE” Sp. z o.o.prestiżowe wyróżnienie LAURBIAŁEGO TYGRYSA 2004.

Materiały budowlaneze spalin

Oprócz rekultywacji spółka„ELTUR-WAPORE” wytwarzasorbent wapienny wykorzystywa-ny w spalaniu fluidalnym w PGEElektrownia Turów S.A. jakomateriał wiążący związki siarki zezwiązkami węgla oraz ogranicza-jący emisję tlenków azotu.Przykładem nowatorskiegowykorzystania UPS jest produko-wany przez „ELTUR-WAPORE”materiał budowlany o nazwieFlubet®, który można stosowaćzamiennie z cementem, co ogra-nicza ilości dwutlenku węgla,emitowanego przez cementow-nie przy wypalaniu cementu.

Przedsiębiorstwo ProdukcjiSorbentów i Rekultywacji

„ELTUR-WAPORE” Sp. z o.o.ul. Środkowa 7, 59-916 Bogatynia

www.eltur-wapore.pl

Rekultywacja przyjazna środowisku

Wyrobiska po kopalniach węgla brunatnegomożna przywrócić do życia, wykorzystując…popioły ze spalana tego samego węgla.Przykładem takiej działalności jest firma„ELTUR-WAPORE” Sp. z o.o., współpracującana tym polu z kopalnią i elektrownią Turów.

ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM

Na pierwszy rzut oka „Centrumutylizacji odpadów Budenheim”nie różni się od innych tego typuobiektów w Niemczech – zajmu-je dawny kamieniołom, obecniepo brzegi wypełniony śmieciami.Składowanie odpadów rozpo-częto tu w 1965 r. Do roku 2002zgromadzono ogółem niemal8 mln m3 odpadów – przedewszystkim śmieci z gospodarstwdomowych, odpadów budowla-nych, przemysłowych oraz osa-dów ściekowych.Plany jego dalszego wykorzysta-nia wyglądają imponująco: naogólnej powierzchni 120 ha daw-nego kamieniołomu i jego okolicypowstanie Park Rekreacji, Sportui Wypoczynku Lenneberg, które-go kluczowym obiektem ma być18-dołkowe pole golfowe. Pięćtorów golfowych zostanie wyty-czonych bezpośrednio w złożuskładowiska, a pozostałe powsta-ną na dnie kamieniołomu i w jegootoczeniu.

Uszczelnieniepowierzchni

Prace uszczelniające powierzch-nię dawnego składowiskapotrwają dwa lata. Do połowy

bieżącego roku prowadzonoroboty związane z wyprofilowa-niem byłego złoża składowi-ska, zainstalowaniem systemówuszczelnienia powierzchni orazmontażem różnych instalacjii urządzeń technicznych.W ramach profilowaniapowierzchni pokryto warstwąuszczelniającą ogółem około200 000 ton materiału klasyI (DK I) i klasy II (DK II).Uszczelnienie powierzchniokoło 210 000 m2 wykonanoprzy użyciu dwóch komponen-tów uszczelniających:– taśmy uszczelniającej z two-

rzywa sztucznego, d=2,5 mm,posiadającej certyfikat tech-niczny Urzędu Badaniai Kontroli Materiałów (BAM)w Berlinie,

– warstwy rekultywacyjnej zezoptymalizowanymi właściwo-ściami bilansu wodnego,d=1,25 m/d=2,00 m (w rejo-nie wschodniego nasypu).

Oprócz tego zainstalowanow rejonie płaskowyżu wysypiskasystem kontroli szczelnościGeologger, obejmujący swymzasięgiem 65 000 m2. Jest tosterowany komputerowo system

sygnalizujący przecieki oraz sys-tem lokalizacji monitorującypokryte ziemią uszczelnieniawielkopowierzchniowe. Miejsca,w których poziom szczelnościnie odpowiada wymaganymparametrom, wykrywane są zapomocą pomiaru różnic napięciaprądu elektrycznego generowa-nego przez urządzenie.

Działania specjalne

Profilowanie kształtu składowi-ska polega przede wszystkimna stworzeniu „skrojonychna miarę” maksymalnych wznie-sień i minimalnych spadków.

Składowisko wymaga tutaj wła-ściwego odwodnienia – takżepo ustabilizowaniu się gruntu –zgodnego z wymogami niemiec-kich norm (Federalnej Specy-fikacji Technicznej). Jeśli chodzi o morfologicznekształtowanie pola golfowego,projekt inwestycji kładzienacisk przede wszystkim nawizualne właściwości obiektu –na przykład podział sąsiadują-cych ze sobą torów golfo-wych, ukształtowanie przeszkód,takich jak bunkry piaskowe,oraz możliwie najbardziejrówna powierzchnia w rejoniedołków (Greens).

20 ekopartner 12 (218)/2009

Szukając pomysłów na zagospodarowaniezamkniętego w 2002 r. wysypiskaw Budenheim, niemieckie miastoMoguncja znalazło oryginalne rozwiązanie: na 21 ha i 8 mln m3 dawnych śmieci, po zabezpieczeniu i uszczelnieniu, powstanie m.in. ekskluzywne, 18-dołkowe pole golfowe.

Golf nawysypisku

ZARZĄDZANIE ŚRODOWISKIEM

© chan xiang – Fotolia.com

Odprowadzanie gazuwysypiskowego

Składowisko Budenheim maokoło 90 pionowych studzienekgazu wysypiskowego orazpoziomy system odprowadza-nia gazu. Gaz jest odsysanyprzez dwie stacje kompresoro-we oraz doprowadzany dolokalnego bloku ciepłownicze-go. Plan wykonawczy inwestycjiprzewidywał połączenie trzechlub czterech pionowych stu-dzienek do odprowadzania gazuw jednym punkcie zbiorczym.W ten sposób łączna liczbakonstrukcji studzienek uległazmniejszeniu do 34 tego typuobiektów. System odprowadza-nia gazu wykonano po zakoń-czeniu prac uszczelniających.Podczas jego budowy musiałabyć zapewniona ciągła eksplo-atacja lokalnego bloku ciepłow-niczego.

Odwodnieniepowierzchni

W kontekście późniejszegowykorzystania obiektu niemalcałkowicie zrezygnowano z bu-dowy otwartych rynien odwad-niających, które wykonywane sąna konwencjonalnych wysypi-skach równolegle do dróg wyty-czonych na składowisku. Zamiasttego zdecydowano się na mon-taż przewodów drenarskichw mineralnym filtrze powierzch-niowym, które będzie możnakonserwować przez studzienkikontrolne. Studzienki kontrolnezlokalizowano niemal wyłączniepoza rejonem torów golfowych.Przewody drenarskie ze wzglę-du na swoje niewielkie wymiaryzmniejszają wprawdzie zabiory,ale dzięki temu nie psują walo-rów wizualnych pola golfowego.Jedynie na krawędziach złożaskładowiska zostały wykonanerynny odwadniające.

Przyszła sieć dróg

Sieć dróg istniejących wcześniejna składowisku została gruntownie

zmodyfikowana – część drógasfaltowych w miarę możliwościtechnicznych przekształconow gruntowe drogi dla elektrycz-nych wózków golfowych, a częśćw drogi tłuczniowo-trawiaste.

Drogi asfaltowe prowadzą tylkodo pojemników zbiorczych wodyinfiltrującej oraz do obu stacjikompresorowych. Do stacjizbiorczych gazu, studzienek kon-trolnych oraz innych istotnych

elementów na złożu wysypiskaprowadzą tylko drogi dla wóz-ków golfowych.

Źródło: Umwelt Magazin 10-11/2009

ekopartner 12 (218)/2009 21

ZZddjjęęcciiee lloottnniicczzee ookkoolliiccyy wwyyssyyppiisskkaa..FFoott.. DDeeppoonniieeaabbsscchhlluussss BBuuddeennhheeiimm mmiitt FFoollggeennuuttzzuunngg GGoollffppllaattzz,, JJaannuuaarr 22000088

PPiieerrwwsszzee pprraaccee –– ppaaźźddzziieerrnniikk 22000077 rrookk.. FFoott.. DDeeppoonniieeaabbsscchhlluussss BBuuddeennhheeiimm mmiitt FFoollggeennuuttzzuunngg GGoollffppllaattzz,, JJaannuuaarr 22000088

22 ekopartner 12 (218)/2009

Zgodnie z ustawą z dnia 3 listo-pada 2008 r. „o udostępnianiuinformacji o środowisku i jegoochronie, udziale społeczeństwaw ochronie środowiska orazo ocenach oddziaływania naśrodowisko”, postępowania,w ramach których przeprowadzasię ocenę oddziaływania na śro-dowisko (w tym na obszaryNatura 2000), muszą być prowa-dzone w sposób umożliwiającyspołeczeństwu aktywny udziałw takim postępowaniu. Udziałaktywny – czyli taki, który dajerealną możliwość ustosunkowa-nia się i wyrażenia opinii o plano-wanym przedsięwzięciu. Zasadyudziału społeczeństwa w postę-powaniu i tryb przeprowadzaniakonsultacji społecznych określaustawa.Warto przy tym podkreślić, żeustawa odnosi się do konsultacjispołecznych w ramach ocenyoddziaływania danego przedsię-wzięcia na środowisko, czylipostępowania prowadzonegoprzez organ. To organ, a niezainteresowany inwestor prze-prowadza konsultacje społeczne.Praktyka pokazuje jednak, żeodpowiednie podejście inwesto-ra do procesu konsultacji, w tymw szczególności właściwa współ-praca z organem i chęć prowa-dzenia otwartego dialogu z zain-teresowaną społecznością(„konsultacje inwestorskie”) maistotne znaczenie dla skuteczne-go i sprawnego zakończenia

etapu uzyskiwania decyzji nie-zbędnych dla realizacji przedsię-wzięcia.

1. Społeczeństwo,czyli kto?

Ustawa stanowi wyraźnie:„każdy ma prawo składaniauwag i wniosków w postępowa-niu wymagającym udziału społe-czeństwa”. Każdy, czyli każdypodmiot, który funkcjonujew społeczeństwie, a więczarówno osoba fizyczna, praw-na, jaki i te podmioty, które nieposiadają osobowości prawnej.Ustawa nie wprowadza żadnychprzesłanek, które ograniczałybymożliwość udziału w postępo-waniu; nie ma też wymoguwykazania przez zainteresowa-nego jakiegokolwiek interesuprawnego czy faktycznego.Jedynym formalnym warunkiemskutecznego udziału jest złoże-nie uwag lub wniosków w trybiei na warunkach zgodnych z prze-pisami ustawy (patrz niżej). Podmiot składający uwagi(wnioski) nie staje się stronąpostępowania, w którym bie-rze udział, co oznacza, żezakres jego praw w postępo-waniu jest bardzo ograniczony– w szczególności zaintereso-wany nie ma uprawnień downiesienia odwołania (skargido sądu) od wydanej decyzji.Zgłoszone uwagi (wnioski)mogą mieć jednak istotnywpływ na kształt i treść wyda-wanej przez organ decyzji.

Organizacjaekologiczna stronąalbo wnioskodawcą

Warto przy tym podkreślić, żeobecny model zakłada, że w rolipodmiotu składającego uwagi(wnioski) może wystąpić takżeorganizacja społeczna, w tymekologiczna. Takie rozwiązanienie jest sprzeczne z regulacjamiustawy przyznającymi organizacjiekologicznej specyficzne upraw-nienia do przystąpienia do postę-powania na prawach strony, czyliobok i niezależnie od stronpostępowania (tj. w szczególno-ści inwestora), jeśli wykaże sku-tecznie, że jest to uzasadnione jejcelami statutowymi. Tym samymorganizacja ekologiczna ma moż-liwość „wyboru” swojej roliw postępowaniu – jako podmiotskładający uwagi (wnioski) czyteż podmiot działający na pra-wach strony. W tym drugim przy-padku organizacje ekologiczne

mają o wiele szerszy zakres praww postępowaniu; w szczególno-ści mogą wnieść odwołanie oddecyzji wydanej w postępowaniu(czy też skargi do sądu admini-stracyjnego), nawet jeżeli niebrały udziału w samym postępo-waniu, w którym została wydanakwestionowana decyzja. Przedprzystąpieniem do postępowaniaorganizacja ekologiczna powinnajasno sprecyzować, w jakim cha-rakterze chce uczestniczyćw danym postępowaniu.

2. Rodzaje postępowań,w ramach którychprzeprowadzane sąkonsultacje społeczne

Wszystkie rodzaje postępowań,w ramach których przeprowadzasię ocenę oddziaływania na środo-wisko, muszą być prowadzoneprzy zapewnieniu udziału czynnikaspołecznego. Zgodnie z ustawą sąto więc następujące postępowania:

Społeczne konsultacje inwestycji

Właściwie przeprowadzone konsultacje społeczne są jednymz ważniejszych etapów oceny oddziaływania inwestycji naśrodowisko. Wszelkie błędy mogą nie tylko zahamować całyproces inwestycyjny, ale nawet doprowadzić do uchylenia decyzjio środowiskowych uwarunkowaniach, a w niektórych przypadkachtakże tzw. decyzji inwestycyjnej.

AAnneettaa PPaacceekk--ŁŁooppaalleewwsskkaa RRaaddccaa pprraawwnnyy

PRAWO

ekopartner 12 (218)/2009 23

(a) postępowanie w sprawieo wydanie decyzji o uwarun-kowaniach środowiskowych(i) w przypadku inwestycji

mogących zawsze znaczą-co oddziaływać na środo-wisko oraz

(ii) w przypadku inwestycjimogących potencjalnieznacząco oddziaływać naśrodowisko, ale tylko gdyorgan stwierdzi koniecz-ność przeprowadzeniaoceny oddziaływania naśrodowisko,

(b) postępowanie w sprawieo wydanie pozwolenia nabudowę, decyzji o zatwier-dzeniu projektu budowlane-go, decyzji o pozwoleniu nawznowienie robót budowla-nych, decyzji o zezwoleniu narealizację inwestycji drogowejlub decyzji o zezwoleniu narealizację inwestycji w zakre-sie lotniska użytku publiczne-go w przypadku ponownegoprzeprowadzania oceny od-działywania przedsięwzięciana środowisko,

(c) postępowanie w sprawieo wydanie decyzji inwestycyj-nych w przypadku przedsię-wzięć innych niż te, któremogą (zawsze lub potencjal-nie) znacząco oddziaływaćna środowisko, jeżeli wyma-gane jest przeprowadzenieoceny od-działywania takiegoprzedsięwzięcia na obszarNatura 2000.

3. Procedura/trybprzeprowadzaniakonsultacji

Można wyróżnić trzy zasadniczeetapy procesu konsultacji spo-łecznych: (a) etap, w którymorgan informuje społeczeństwoo postępowaniu, (b) etap zapo-znawania się z dokumentacjąsprawy i składania wniosków(uwag) przez społeczeństwooraz (c) etap rozpatrywaniawniosków (uwag) przez organi podejmowania decyzji.(a)Etap informowania

społeczeństwaZgodnie z ustawą, przed wyda-niem decyzji wymagających prze-prowadzenia oceny oddziaływa-nia na środowisko (patrz wyżej)organ właściwy do wydania takiejdecyzji „bez zbędnej zwłoki”

podaje do publicznej wiadomościinformacje dotyczące wszczęciapostępowania i samego oceniane-go przedsięwzięcia. Są tow szczególności informacjeo przystąpieniu do oceny oddzia-ływania przedsięwzięcia na śro-dowisko, informacje o organiewłaściwym do wydania decyzjioraz organach właściwych dowydania opinii i dokonania uzgod-nień, informacje o możliwościachzapoznania się z dokumentacjąsprawy oraz wskazanie miejsca,w którym taka dokumentacja jestdo wglądu, i wreszcie informacjeo możliwości składania uwagi wniosków. Jednocześnie organwyznacza 21-dniowy termin skła-dania uwag i wniosków.Sposób, w jaki organ powinienprzekazać wszystkie wymaganeinformacje do publicznej wiado-mości, jest także regulowanyustawą. Informacje powinny być:(i) udostępnione na stronie„Biuletynu Informacji Publicznej”danego organu, (ii) ogłoszonew sposób zwyczajowo przyjętyw siedzibie organu (np. na tabli-cy ogłoszeń) oraz (iii) obwiesz-czone w sposób zwyczajowoprzyjęty w miejscu planowanegoprzedsięwzięcia. Jeżeli siedzibaorganu prowadzącego ocenęoddziaływania mieści się naobszarze innej gminy niż ta, naktórej zaplanowano przedsię-wzięcie, podanie do publicznejwiadomości odbywa się równieżpoprzez ogłoszenie w prasie lubogłoszenie w sposób zwyczajo-wo przyjęty w miejscowościbądź miejscowościach właści-wych ze względu na przedmiotpostępowania.

(b)Etap zapoznania się z doku-mentacją sprawy i składaniauwag (wniosków)

Po zapoznaniu się z wyłożoną dowglądu dokumentacją sprawy –czyli w szczególności ze złożo-nym wnioskiem o wydanie decy-zji wraz z załącznikami (ewentu-alnie wydanymi już w sprawieopiniami i stanowiskami innychorganów) – zainteresowany pod-miot, w wyz-naczonym przezorgan 21-dniowym terminie,może złożyć swoje uwagi i wnio-ski. Uwagi, czyli przedstawienieswego stanowiska w sprawiezasadności wniosku inwestora,ocenę formalnej i merytorycznej

treści złożonej dokumentacji,a także zastrzeżenia dotycząceprzebiegu samego postępowania.Wnioski, czyli kierowane doorganu żądania podjęcia określo-nych czynności w sprawie,np. przeprowadzenia określone-go dowodu czy też wyjaśnieniawskazanych okoliczności. Sposóbskładania uwag (wniosków) niejest sformalizowany. Uwagi(wnioski) mogą być składanepisemnie, ustnie do protokołulub za pośrednictwem pocztyelektronicznej bez koniecznościopatrywania bezpiecznym pod-pisem elektronicznym. Ustawanie wyklucza możliwości złożeniaprzez zainteresowany podmiotraportów, opracowań czy teżanaliz dla poparcia przedstawia-nego stanowiska.

(c) Etap rozpatrywania wnio-sków i podejmowania decyzji

Organ zobowiązany jest prze-analizować wszystkie uwagi(wnioski) społeczeństwa złożo-ne w wyznaczonym okresie21 dni. Te złożone po terminiepozostawia bez rozpatrzenia.Aby przyspieszyć (uprościć)postępowanie lub też w przy-padku konieczności uzgodnieniainteresów stron czy wyjaśnieniasprawy przy udziale świadków,biegłych bądź w drodze oglę-dzin, organ jest uprawnionydo przeprowadzenia rozprawyadministracyjnej otwartej dlaspołeczeństwa. W efekcie pro-wadzonych konsultacji organmoże zażądać od inwestora

uzupełnienia dokumentacji (takżeraportu) lub złożenia dodatko-wych wyjaśnień. Nie możnawykluczyć ewentualności, żew przypadku negatywnych opiniize strony społeczeństwa organprzychyli się do takiego stanowi-ska i wyda decyzję niekorzystnądla inwestora.W uzasadnieniu do wydanejdecyzji organ musi podać infor-macje o udziale społeczeństwaw postępowaniu oraz o tym,w jaki sposób i w jakim zakresiezostały uwzględnione uwagi(wnioski) zgłoszone w związkuz udziałem społeczeństwa.

Aneta Pacek – Łopalewska Radca prawny

Kancelaria Prawa Ochrony Środowiskawww.apllegal.pl

e-mail: kancelaria@apllegal.pl

©© OOrrllaannddoo FFlloorriinn RRoossuu –– FFoottoolliiaa..ccoomm

Zdecydowanie największym powodzeniemcieszyły się spotkania branżowe dotycząceenergetyki odnawialnej oraz międzynarodo-wej współpracy w tym zakresie. Zniknęłydotąd wszechobecne śmieciarki, a ich miejscezastąpiły zespoły prądotwórcze, makiety bio-gazowni oraz panele fotowoltaiczne i kolek-tory. Ogromną część wystawy zajmowałypawilony międzynarodowe Norwegii,Niemiec i Danii. Co ciekawe – nie odnotowa-liśmy w tym roku wizyty Francuzówi Szwajcarów, choć o mechanizmie szwajcar-skim głośno było w ubiegłym roku.Wspomnijmy tylko jedną z wielu impreztowarzyszących wystawie: Forum Innowacjizorganizowanym przez Ambasadę RepublikiFederalnej Niemiec, prezentującym możliwo-ści współpracy polsko-niemieckiej. PodczasForum dyskutowano nie tylko o mechani-zmach wsparcia po obu stronach granicy, aleprzygotowano także ciekawą prezentacjęcase studies projektów OZE, ilustrującychten coraz ważniejszy trend w rozwoju zde-centralizowanych systemów zaopatrzeniaw energię elektryczną, ciepło i chłód.

Ministerstwo promuje polskietechnologie na świecie

Pomysłem na promocję polskich techno-logii środowiskowych jest inicjatywa„GreenEvo”. Platforma pozwala na krajowąi międzynarodową promocję polskich roz-wiązań z obszaru zielonych technologii.

Akcelerator Zielonych Technologii toprojekt na rzecz promocji polskich techno-logii środowiskowych poprzez portal inter-netowy GreenEvo, prezentujący najlepszepolskie technologie środowiskowe, wspiera-ny w tym zakresie m.in. przez polskie pla-cówki dyplomatyczne. Małe i ŚredniePrzedsiębiorstwa mogą dodatkowo otrzy-mać w ramach programu AZT wsparciedoradcze w zakresie marketingu, zarządzaniatechnologiami oraz dostępnych sposobówfinansowania. Branże technologiczne, któremogą skorzystać z tego narzędzia promocjizostały wybrane wg. następującego klucza:– niskoemisyjne i czyste technologie

węglowe, – rozwiązania organizacyjne lub informatycz-

ne, sprzyjające oszczędności energii, – technologie odnawialnych źródeł energii, – technologie wodno – ściekowe, – technologie energooszczędne, – technologie wspierające gospodarkę

odpadami.Nabór technologii do konkursu rozpoczął się24 listopada 2009 r. i potrwa do 11 stycznia2010 r. Wnioski konkursowe są ocenianew systemie punktowym na podstawie ustalo-nych kryteriów. Minister Środowiskazatwierdza listę zakwalifikowanych wnio-sków i ogłasza listę podmiotów, które zosta-ły przyjęte do Akceleratora ZielonychTechnologii na stronie internetowejMinisterstwa Środowiska. Więcej informacjina stronach WWW.greenevo.gov.pl

Jeden udany system na mapiegospodarki odpadami

Choć sytuacja na rynku gospodarki odpadamidaleka jest od transparentności, okazuje się,że w tej trudnej rzeczywistości możliwesą zintegrowane działania systemowe.Przykładu dostarcza CUO – CentrumUtylizacji Opon, unijna inicjatywa zrzeszającanajwiększe firmy recyklingowe. Choć naszesłużby kontrolne nadal natrafiają na nielegalnetransporty opon wysyłane np. do Afryki (nie-koniecznie pochodzących z Polski, jesteśmyjedynie krajem tranzytowym), to na mapieodzysku recyklingu pojawiło się w Polsce już10 zakładów, z których kilka może poszczycićsię światowym sukcesem recyklingu gumy.Szef CUO Marek Sobiecki obiecuje, że będzieich więcej. Póki co przystąpił do akcji infor-

macyjnej wśród samorządów, która z koleidostarczyła wielu informacji praktycznych,ale i danych do zdiagnozowania najważniej-szych problemów, z jakimi spotykają sięsamorządowcy w dziedzinie gospodarki tymstrumieniem odpadów. CUO prowadzi ciągłeprogramy edukacyjno-informacyjne. Więcejna stronach WWW.gumowysurowiec.pl

Wybrane innowacjeBranża wodno-ściekowa miała pracowity rokze względu na trwające wszędzie – jak Polskadługa i szeroka – modernizacje i budowy siecikanalizacyjnych. Wiąże się to z coraz bliższymiterminami wykonania Ramowej DyrektywyWodnej (RDW) – na liście „hot spotów”Helcom wciąż jest kilka ogromnych obiektówoczyszczania ścieków, pieniądze z dotacji unij-nych w większości już wydano lub właśnietrwają inwestycje – czekamy na kolejne rozru-chy instalacji. Na dziś najwięcej przeszkódzwiązanych jest z prawami własności i sposo-bami przyłączenia mieszkańców do sieciwodno-kanalizacyjnej oraz sposobami zagospo-darowania osadów z oczyszczalni. Na targachpokazano kilka nowych dobrych rozwią-zań. m.in. technologię ultradźwiękowej dezin-tegracji osadu ściekowego firmy CES, oraztechnologię EKO-PIL z Pomorza (będącąrezultatem wdrożenia świetnego polskiegorozwiązania oszczędzającego wodę w proce-sach technologicznych branży motoryzacyj-nej), z której korzystają już w swoich zakła-dach takie koncerny jak Mercedes czy Toyota.

Agnieszka Oleszkiewicz

24 ekopartner 12 (218)/2009

AKTUALNOŚCI

Poleko 2009

Firmy zajmujące się gospodarką odpadami, które dotądbyły najliczniej reprezentowane na MiędzynarodowychTargach Poleko, straciły palmę pierwszeństwa – w tymroku tematem nr. 1. były odpady biodegradowalne jakosurowiec energetyczny.

Konkurs „Gmina Bliska Środowisku2009” ma na celu wypromować te gminy,które w sposób aktywny nie tylko realizująustawowe zadania dotyczące ochrony środo-wiska, ale budują długoterminową wartośćgminy. Inwestując w działalność ekologiczną,w tym edukację, prowadzą dialog społecznyz ekologicznymi organizacjami pozarządowy-mi oraz są w stanie pochwalić się innowacyj-nymi inicjatywami proekologicznymi.Realizują przy tym zasady EkologicznejSpołecznej Odpowiedzialności Biznesu wspo-magane założeniami ZrównoważonegoRozwoju. Stosują przy tym taki model zarzą-dzania gminą, który podnosi do rangi strate-gicznej kryteria ekologiczne. Podstawowąideą programu jest promowanie zasad zrów-noważonego rozwoju poprzez kreowanieskutecznych i efektywnych strategii w oparciu

o kryteria ekologiczne realizowanych napoziomie samorządów lokalnych.Program konkursowy ma się przyczynić dostworzenia elity polskich gmin, które w swo-ich założeniach strategicznych stawiają na:Ekowizerunek, Ekomarkę i Ekostrategię.

Konkurs „Firma Bliska Środowisku 2009”ma na celu promowanie proekologicznychstrategicznych zachowań organizacji związa-nych z zasadami Społecznej Odpowiedzial-ności Biznesu CSR (Corporate SocialResponsibility). W związku z faktem, że eko-logia odgrywa istotną rolę w koncepcji zarzą-dzania opartej na społecznej odpowiedzialnościstanowi ona istotny czynnik budowy społecz-nego wizerunku przedsiębiorstw. Wszystkieorganizacje, które chcą kreować swój wizeru-nek przy pomocy tej koncepcji podniosły

ekologię do rangi strategicznej widząc w tymjednocześnie możliwość budowy trwałej prze-wagi konkurencyjnej. Nowe podejście dozagadnienia nosi nazwę ECSR – (ang.Envionmental Corporate Social Responsibility)Ekologiczna Społeczna OdpowiedzialnośćBiznesu. Promocja działalności prowadzonejz troską o środowisko naturalne, prewencyjnebadanie kompleksowej zgodności działań firmyz przepisami prawa dotyczącymi ekologii,a także identyfikacja źródeł budowy przewagikonkurencyjnej na rynku krajowym i między-narodowym poprzez propagowanie strate-gicznego podejścia do ekologii stanowią, częśćzałożeń głównej idei inicjatywy konkursu.

Termin nadsyłania zgłoszeń na oba konkursyupływa 31 grudnia 2009. Regulamin, i wszel-kie inne informacje na temat konkursu znaj-dziecie Państwo na stronie www.fbs.com.pl.

EUROPEJSKIE FORUM ODPOWIEDZIALNOŚCI

EKOLOGICZNEJul. Sokolska 78/117

40-087 Katowice

ekopartner 12 (218)/2009 25

Nabór do konkursów przedłużonyStowarzyszenie „Europejskie Forum OdpowiedzialnościEkologicznej” jeszcze do końca roku przyjmuje zgłoszenia do konkursów „Gmina Bliska Środowisku 2009”i „Firma Bliska Środowisku 2009”.

Projekty okiełznania najdzikszej wielkiej rzekiEuropy, która od wieków nękała nadwiślań-skie wsie i miasta powodziami, mają bardzodługą tradycję.

Pruskie prostowanie nurtui rosyjska kaskada

Na terenie dawnego zaboru pruskiego uregu-lowano ją już w drugiej połowie XIX w. zapomocą tzw. „ostróg” stymulujących wyrów-nanie i samopogłębianie się głównego nurtu.Było to ogromne przedsięwzięcie, któregozrealizowanie wymagało użycia ciężkichkoparek i pogłębiarek parowych. Po odzyska-niu niepodległości rządy II Rzeczpospolitejprzystąpiły do planu regulacji także górnegoi środkowego biegu rzeki, jednak co do prze-prowadzenia owego planu ścierały się dwieodmienne koncepcje. Pierwsza – zbliżona dopruskich metod koncepcja wyrównywanianurtu – była lansowana przez wywodzącegosię z Galicji szefa Generalnej Dyrekcji DrógWodnych, inż. Romana Ingardena. Drugą,

konkurencyjną metodę proponował wcze-śniejszy budowniczy dróg wodnych carskiejRosji, inż. Tadeusz Tillinger. Polegała ona nastworzeniu tzw. kaskady Wisły, składającejsię z ogromnych tam oraz biegnących wzdłużrzeki tzw. kanałów lateralnych, służącychżegludze. Kiedy po wojnie do tematu regula-cji Wisły powróciły władze PRL, sięgniętoponownie właśnie po tę drugą koncepcję.Ogłoszony w 1956 r. kompleksowy planwykorzystania zasobów wodnych kraju prze-widywał budowę tzw. kaskady dolnej Wisły,czyli ośmiu wielkich stopni wodnych: odWyszogrodu aż po Tczew. Pierwszym – i jaksię okazało, na razie ostatnim – zrealizowa-nym etapem tego planu jest właśnie zaporawe Włocławku, którą po trwającej niemal10 lat budowie oddano do użytku w 1970 r.

Wyrwany z kontekstu Włocławek

Samotny stopień wodny we Włocławku, bezpozostałych planowanych stopni kaskady, jestnarażony z jednej strony na katastrofalne fale

powodziowe i napór kry, a z drugiej – na pod-mywanie spowodowane zbyt wysokim spiętrze-niem (średnio 14 m zamiast planowanych 11).Nurt poniżej zapory, pozbawiony tzw. rumo-wiska (czyli piachu niesionego przez Wisłę nacałej długości), zatrzymywanego przez zbior-nik włocławski, wypłukuje koryto rzeki,powodując m.in. podmywanie filarów mostudrogowego we Włocławku. Jak oceniaprof. Zygmunt Babiński z Instytutu GeografiiUKW w Bydgoszczy: Samodzielne funkcjono-wanie stopnia wodnego „Włocławek”, zaplano-wanego w systemie kaskadowym, doprowadziło,w wyniku erozji koryta poniżej tamy, do degra-dacji środowiska przyrodniczego, z jednocze-snym zagrożeniem dla m.in. zapory, mostu dro-gowego i rurociągów. Już na początku lat 90.zeszłego wieku Ośrodek TechnicznejKontroli Zapór IMGW opublikował alarmi-styczny raport o zagrożeniu pęknięciemzapory. Zelektryzowana opinia publicznazaczęła snuć wizje katastrofy na miarę tsuna-mi, która zniszczyłaby m.in. niżej położonedzielnice Włocławka i Ciechocinka, a takżespowodowałaby zatrucie całej dolnej Wisłytoksycznymi osadami ściekowymi zalegający-mi na dnie włocławskiego zbiornika.Niezależnie od tego, na ile wizje te byłybyprawdopodobne (specjaliści uważają, żeewentualna katastrofa miałaby znaczniemniejsze rozmiary), zmobilizowały decyden-tów do działania: w latach 1997-2006 500 mponiżej zapory wybudowano kosztem niemal9 mln zł próg podpiętrzający, hamujący pod-mywanie zapory. W 2000 r. Sejm podjąłuchwałę wspierającą budowę nowego stopniaponiżej Włocławka (wg powojennego planukaskady dolnej Wisły miał być on wybudowa-ny w Nieszawie, potem lokalizację zmienionona Ciechocinek, by z powrotem wrócić dowariantu nieszawskiego). W tym samym rokupowstały dwa konsorcja firm budowlanychstawiające sobie za cel realizację tamyw Nieszawie. Po podpisaniu porozumienia

Drugi stopieńregulacji WisłyKujawsko-pomorskie władze wraz z przedstawicielamigrupy Energa poczyniły w listopadzie ważny krokw kierunku budowy „drugiego zalewu włocławskiego”.Na drodze do realizacji tego olbrzymiego projektu,który ma przynieść rozwój regionu i zyski z zielonejenergii, może stanąć jednak poważna przeszkoda:program Natura 2000.

26 ekopartner 12 (218)/2009

GOSPODARKA WODNA

ze Skarbem Państwa otrzymały one prawa doeksploatacji przyszłej elektrowni wodnej nastopniu i rozpoczęły prace studialne nad pro-jektem inwestycji. I na tym etapie sprawautknęła na kolejnych osiem lat.

Drugie podejście do drugiegostopnia

Kolejny ważny akt sprawy przyszłej zaporynastąpił dopiero w 2009 r. Ministerstwośrodowiska przekazało cały projekt w ręcenowego wykonawcy – jednej z czterech naj-większych polskich grup energetycznych,będącej właścicielem m.in. elektrowni weWłocławku i 45 innych siłowni wodnych –koncernowi Energa. Ten w listopadzie pod-pisał uroczyście wraz z UrzędemMarszałkowskim Województwa Kujawsko-Pomorskiego list intencyjny w sprawiebudowy nowego stopnia w Nieszawie.Według wstępnych założeń do 2016 r. matam powstać kosztem około 2,5 mld złzapora z elektrownią o mocy mniej więcej100 MW. Ponieważ projekt zakłada niewiel-ki udział Skarbu Państwa w inwestycji,Energa zamierza pozyskać do jej realizacjiinwestora strategicznego względnie ubiegaćsię o środki unijne oraz wsparcie – jak czy-tamy w materiałach prasowych firmy –organizacji i instytucji zainteresowanychdodatkowym wykorzystaniem zapory, np. naprzeprawę drogową.

Argumenty „za”

Nowy inwestor, lokalne władze oraz licznispecjaliści podkreślają korzyści płynącez budowy nowego stopnia wodnego. Opróczpodniesienia poziomu wody i tym samymzabezpieczenia zapory we Włocławku przedkatastrofą argumentów „za” jest wiele:– znaczące zwiększenie produkcji zielonej

energii (udział energii z OZE w bilansieenergetycznym województwa kujawsko-pomorskiego wzrósłby do 50%) i idąca zatym redukcja emisji CO2 o około 500 tys.ton rocznie;

– zahamowanie erozji koryta na tym odcinkuWisły i wynikającego z niej podmywa-nia m.in. mostów i biegnących w tym rejo-nie na dnie rzeki rurociągów;

– powstanie nowego, atrakcyjnego krajobra-zowo i przyrodniczo akwenu, który ożywiturystykę w regionie;

– lepsze warunki do uprawy roślin w gmi-nach sąsiadujących z nowym zbiornikiem,dzięki podniesieniu poziomu wód grunto-wych;

– powstanie nowego mostu i dodatkowegopołączenia drogowego planowanej auto-strady A1 z drogą ekspresową S10, któreteż może wpłynąć na ożywienie w regionie;

– znaczne polepszenie warunków żeglugiśródlądowej na odcinku Bydgoszcz-Płock--Warszawa, czyli de facto połączenie tychdwóch miast z drogą wodną E70 i dalej –z Odrą i szlakami żeglugowymi całejzachodniej Europy.

Argumenty „przeciw”

Są jednak i argumenty „przeciw”, podnoszo-ne zresztą od lat przez ekologów. Wedługnich stopień w Nieszawie byłby ni mniej, niwięcej, tylko powtórką wielkiego błędu PRL-u,jakim okazała się zapora we Włocławku.Wśród przytaczanych z tej strony argumen-tów najpoważniejszy jest taki, że stworzenienowego, 591-hektarowego zbiornika ozna-cza bardzo poważną ingerencję w chronioneekosystemy tego odcinka Wisły. Budowazagraża aż sześciu obszarom chronionym sieciNatura 2000 – pięciu siedliskowym i jednemuptasiemu – twierdzi prof. Maciej Gromadzkiz Zakładu Ornitologii PAN w Gdańsku. –Pogorszenie warunków ochrony obszarówNatura 2000 jest z punktu widzenia prawamożliwe tylko w sytuacjach wyjątkowych,podyktowanych przez nadrzędny interespubliczny. Biorąc pod uwagę ten fakt oraz skalępogorszenia środowiska naturalnego przezinwestycję, uważam, że Komisja Europejska,która ma ostateczny głos w sprawie budowystopnia w Nieszawie, nie wyrazi na nią zgody.

Zwolennicy są dobrej myśli

Całkiem innego zdania są jednak przyrodnicyz Zakładu Hydrobiologii Instytutu EkologiiUniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu,którzy w toku wieloletnich badań wykazali, żeutworzenie zbiornika włocławskiego miałopozytywny wpływ na różnorodność przyrod-niczą regionu. Na przestrzeni dziesięciolecizalew stał się swego rodzaju oazą przyrody –powstały liczne nowe siedliska roślinnościi ptactwa, bujnie rozwija się też środowiskowodne. Zbiornik przyciąga turystów, żeglarzyi wędkarzy, a dookoła rozwijają się ośrodkisportów wodnych i agroturystyka. Jak twierdzimarszałek województwa kujawsko-pomor-skiego, Piotr Całbecki: Problem kolizji z progra-mem Natura 2000 nie jest aż tak poważny,a korzyści płynące z inwestycji dla naszego woje-wództwa, borykającego się przecież z niemal20-procentowym bezrobociem – ogromne.O tym, że najwyższy czas na konkretne działa-nia, przekonuje prof. Zygmunt Babiński: Dalszezwlekanie z realizacją kolejnego stopnia tylkopogarsza i tak trudną już sytuację, zmierzającąku katastrofie gospodarczo-ekologicznej.

Marcin Zamorski

ekopartner 12 (219)/2009 27

Planowany harmonogram budowystopnia „Nieszawa”2010-2011 – Prace studialne (studium

lokalizacyjne, studiumwykonalności, ocenaoddziaływania na środowisko,uzyskanie pozwolenia nabudowę)

2011-2012 – Prace projektowe

2012-2013 – Wyłonienie wykonawcy

2013-1016 – Budowa

Stopień wodny „Włocławek” Moc zainstalowana elektrowni wodnej:

160,2 MW

Powierzchnia zbiornika włocławskiego:ok. 7500 ha

Długość zbiornika: ok. 55 km

Planowany stopień wodny „Nieszawa” Planowana elektrownia wodna

Moc zainstalowana: ok. 100 MW

Produkcja roczna: ok. 500 tys. MWh

Powierzchnia planowanego zbiornika wodnego:591 ha

Długość zbiornika: ok. 20 km

Inwestycja jest finansowanaz budżetu UE w ramach FunduszuSpójności i nosi nazwę „Zaopa-trzenie w wodę i oczyszczanieścieków w Kędzierzynie-Koźlu”.Jej budżet wynosi 44,5 mln euro,z czego 31,1 mln euro (70%)pochodzi ze środków unijnych,a pozostałe 13,4 mln euro (30%)to środki Miejskich Wodociągówi Kanalizacji Sp. z o.o. w Kędzie-rzynie-Koźlu, Gminy Kędzierzyn-Koźle oraz pożyczka zaciągniętaprzez spółkę w NFOŚiGWw Warszawie.

Lepsza woda, czystsześcieki

Zrealizowanie projektu zapewnirozwiązanie bieżących problemóww systemie dostawy wody i w sys-temie oczyszczania ścieków orazbędzie miało niebagatelny wpływna osiągnięcie zrównoważonegorozwoju w województwie opol-skim. Podstawowe cele projektuto spełnienie polskich i unijnych

norm dla dostawy wody i oczysz-czania ścieków, ochrona zasobówwodnych, poprawa wydajnośćdostawy wody i systemu oczysz-czania ścieków, a także umożliwie-nie dostępu do miejskiej sieciwodociągowej i do miejskiej zbior-czej sieci kanalizacji sanitarnej dlatych mieszkańców miasta, którzytego dostępu do tej pory nie mieli.Realizacja projektu podzielonazostała na trzy kontrakty.

Po pierwsze:oczyszczalnia

Kontrakt „Modernizacja oczysz-czalni ścieków i zarządzanie osa-dami, wydłużenie systemu roz-prowadzania wody, zamknięciedwóch zakładów uzdatnianiawody pitnej” jest zrealizowanyw ok. 85%. W jego ramachwykonano 20 km sieci wodocią-gowej oraz zmodernizowanobudynek krat i system usuwaniaskratek, wybudowano trzeciosadnik wtórny oraz drugą

zamkniętą komorę fermentacyj-ną i uzyskano pozwolenie na ichużytkowanie. Obecnie trwająprace przy budowie instalacji dosuszenia osadów ściekowych.

Po drugie: kanalizacjadeszczowa

Kontrakt „Budowa, przebudowai modernizacja systemu odpro-wadzania ścieków deszczowychna terenie Miasta i GminyKędzierzyn-Koźle” jest zrealizo-wany w 65%. Obejmuje budo-wę nowej oraz przebudowęi modernizację istniejącej siecikanalizacji deszczowej o łącznejdługości ok. 18 km. System kana-lizacji deszczowej zostaniedoprowadzony do stanu formal-noprawnego zgodnego z obowią-zującymi przepisami. Zlikwidujesię także część wylotów doodbiorników, a na pozostałychwylotach zostaną zbudowaneurządzenia podczyszczające ście-ki deszczowe. Do chwili obecnej zakończonoprace związane z montażemurządzeń podczyszczających,

trwa budowa systemu kanalizacjideszczowej, w pierwszej poło-wie 2010 r. rozpocznie się budo-wa systemu odprowadzania ście-ków deszczowych. Zakończeniecałej inwestycji planowane jest na30 lipca 2010.

Po trzecie: rozbudowakanalizacji sanitarnej

Ostatnim kontraktem na robotyrealizowane w ramach projektujest „Wydłużenie i modernizacjasystemu kanalizacji ścieków”.Został on w całości zrealizowanyw czerwcu 2008 r. W jego ramachwykonano nowe kanały sanitarneo długości ok. 88,9 km, a takżezmodernizowano część istniejące-go systemu kanalizacji sanitarnejo łącznej długości ok. 11 km.

Kędzierzyn-KoźleEuropejskim Miastem

Warto dodać, że opisana inwe-stycja przyczyniła się do zdobyciaprzez gminę I miejsca (spośródgmin województwa opolskiego)w rankingu „Europejska Gmina –Europejskie Miasto”, zorganizo-wanym przez ministerstwo roz-woju regionalnego oraz „GazetęPrawną”.

Jednostka Realizująca Projekt FunduszuSpójności nr 2003/PL/16/P/PE/046

„Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanieścieków w Kędzierzynie-Koźlu”

ul. Filtrowa 14, 47-200 Kędzierzyn-Koźle

Kędzierzyn-Koźle przyjazne inwestorom

Sztandarowym przedsięwzięciem gminyKędzierzyn-Koźle, służącym zwiększeniuatrakcyjności inwestycyjnej gminy, jestprojekt rozbudowy i unowocześnienialokalnego systemu wodno-ściekowego.

GOSPODARKA ODPADAMI

Projekt Funduszu Spójności nr 2003/PL/16/P/PE/046 „Zaopatrzenie w wodę i oczyszczanie ścieków w Kędzierzynie-Koźlu”.Projekt ten, współfinansowany przez Unię Europejską, przyczynia się do zmniejszenia różnic społecznych i gospodarczych

pomiędzy obywatelami Unii.Wartość Projektu 44,5 MLN EUR, dotacja z Funduszu Spójności 31,1 MLN EUR 70%, środki krajowe 13,4 MLN EUR 30%.

28 ekopartner 12 (218)/2009

GOSPODARKA ODPADAMI – GŁOS W DYSKUSJ I

Analizę porównawczą kosztów obu metod przeprowadziła firma„Eko-Top”, specjalizująca się w utylizacji odpadów. Porównano kosz-ty spalania odpadów w specjalistycznym przedsiębiorstwie (opierającsię na rynkowych cenach spalania) z samodzielną gospodarką odpada-mi medycznymi przy użyciu sterylizatora, prowadzoną przez zakładmedyczny. Przyjęto założenie, że średniej wielkości zakład opiekizdrowotnej produkuje rocznie 60 ton odpadów medycznych.

I. Ceny utylizacji w spalarniach odpadów

Tablica 1. Ceny rynkowe utylizacji odpadów

Tablica 2. Kalkulacja rocznych kosztów spalania odpadów

Z powyższych wyliczeń wynika (tablica 1 i 2) , że przedział cenrynkowych za utylizację odpadów waha się w granicach od 1,2 zł/kgdo 1,5 zł/kg. Do wyliczeń rocznych kosztów utylizacji przyjęto średniącenę rynkową wynoszącą 1,35 zł/kg (wiersz 3 tablicy 1). Pamiętając,że średniej wielkości zakład opieki zdrowotnej wytwarza rocznieok. 60 ton odpadów medycznych, przy średniej cenie rynkowej zaspalanie, roczne koszty z tego tytułu wynoszą 81 tys. zł.

II. Kalkulacja kosztów samodzielnego prowadzeniagospodarki odpadami przez średniej wielkościzakład opieki zdrowotnej

Tablica 3. Kalkulacja rocznych kosztów sterylizacji odpadówprzez ZOZ

Z wyliczeń zamieszczonych w tablicy 3 wynika, że roczny kosztsterylizacji dla średniej wielkości zakładu opieki zdrowotnej wyniesie61,5 tys. zł. Wyliczeń tych dokonano na podstawie danych produ-centów sterylizatorów (koszt jednostkowy utylizacji oraz szacowanyprzez producenta spadek masy odpadów) oraz w oparciu o rynkowykoszt składowania odpadów równy 250 zł/tonę.

III. Prosty okres zwrotu nakładów inwestycyjnychsterylizatora

Z przedstawionych powyżej wyliczeń wynika, że roczna oszczędnośćpomiędzy spalaniem odpadów a sterylizacją wynosi dla średniejwielkości zakładu opieki zdrowotnej 19,5 tys. zł rocznie (koszty utyl-izacji odpadów w spalarni minus koszty samodzielnej utylizacji przezZOZ, tj 81 tys. zł – 61,5 tys. zł = 19,5 tys. zł). Koszt zakupu steryl-izatora to około 600.000,00 zł. Wyliczenie prostego okresu zwrotunakładów inwestycyjnych przedstawia wykres 1. Wynika z niego, iżprosty okres zwrotu zainwestowanego kapitału wynosi 31 lat.

Wykres 1. Saldo struktury kapitałów w latach

IV. Wnioski

1) Z przeprowadzonej powyżej syntetycznej analizy finansowejwynika jednoznacznie, że z ekonomicznego punktu widzenia,przedsięwzięcie polegające na zakupie przez zakład opiekizdrowotnej sterylizatora i dokonywanie samodzielnej gospodarkiodpadami medycznymi jest nieefektywne.

2) Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych wynosi bez uwzględnia-nia rachunku pieniądza w czasie 31 lat.

3) Okres amortyzacji dla sterylizatora według klasyfikacji środkówtrwałych wynosi 10 lat. Wobec powyższego można domniemy-wać, iż sterylizator nie jest w stanie fizycznie przepracować okre-su potrzebnego do zwrotu poniesionych nakładów, który to jesttrzykrotnie dłuższy od okresu amortyzacji.

F.U.H. „EKO-TOP” Sp. z o.o.ul. Hetmańska 120, 35-078 Rzeszów, tel. 17 854 98 13

Wyszczególnienie Spalanie

Najniższa cena rynkowa 1,20

Najwyższa cena rynkowa 1,50

Średnia cena rynkowaprzyjęta do analizy 1,35

Wyszczególnienie j.m. Wartość

Cena jednostkowa utylizacji w spalarni zł/kg 1,35

Roczna ilość odpadów kg 60 000,00

Roczny koszt utylizacji odpadów zł 81 000,00

Wyszczególnienie j.m WartośćKoszt utylizacji (dane producentasterylizatora)

zł/kg 0,8

Roczna ilość odpadów kg 60 000,00Roczny koszt utylizacji odpadów zł 48 000,00Szacowany przez producenta spadekmasy

% 10

Ilość odpadów po sterylizacji kg 54 000,00Jednostkowy koszt składowania zł/kg 0,25Razem roczne koszty składowania zł 13 500,00

Całkowite roczne kosztygospodarki odpadami przez ZOZ zł 61 500,00

ekopartner 12 (218)/2009 29

Kosztownasterylizacja

Mimo że utylizacja kilograma odpadówmedycznych metodą sterylizacji kosztujemniej niż w spalarni, jest to nadal metodanieopłacalna – głównie ze względu nawysokie ceny sterylizatorów.

Stru

ktur

a ka

pita

łu w

%

Struktura kapitału w latach

Kolejny rok zwrotu kapitału

Kapitał do spłat Kapitał spłacony

W skład MPGK wchodziło wówczas:Gazownia Miejska, Wodociągi i Kanalizacja,Zakład Oczyszczania Miasta, Hotel Miejski,Zakład INKASA. W 1956 r. MPGK przejęłoZBM w Śremie. W następnych latach organi-zacja przedsiębiorstwa bardzo dynamiczniesię zmieniała: do MPGK włączono m.in. pral-nię mechaniczną, rzeźnię miejską i targowi-sko, łaźnię miejską i zakład pogrzebowy. Od1992 r. funkcjonuje PGKiM w Śremie, którew 1996 r. stało się jednoosobową spółkąSkarbu Państwa (Gminy). W 2008 r. Spółkazmieniła nazwę na PrzedsiębiorstwoGospodarki Komunalnej w Śremie Sp. z o.o.Dziś przedsiębiorstwo prowadzi działalnośćusługową w zakresie:– wywozu i unieszkodliwiania odpadów sta-

łych i nieczystości ciekłych,– utrzymania czystości i porządku na terenie

miejscowości,– utrzymywania terenów zielonych, targo-

wisk i cmentarzy,– napraw i diagnostyki pojazdów w warszta-

cie i Stacji Kontroli Pojazdów,

Zakład Wywozu Odpadów

Zakład Wywozu Odpadów jest najważniejsząi największą komórką spółki – świadczy usłu-gi odbioru odpadów stałych. Do wywozuodpadów budowlanych z osiedli jednorodzin-nych i terenów wiejskich wykorzystywane sąśmieciarki bezpylne, natomiast do wywozuodpadów z terenów zabudowy wielorodzin-nej używane są pojazdy wielozadaniowe,tzw. hakowce.Aby zminimalizować oddziaływanie na środo-wisko i zwiększyć efektywność ekonomiczną,odpady komunalne transportowane są na

punkt przeładunkowy znajdujący się przyul. Staszica w Śremie.

Selektywna zbiórka odpadów, którą prowa-dzimy od 2003 r., oparta jest na systemiepojemnikowym (tzw. gniazda segregacyjnei system workowy). Coraz lepsze efektysegregacji surowców wtórnych świadczą nietylko o skuteczności spółki, ale przedewszystkim o kulturze i rosnącej świadomościekologicznej mieszkańców.Selektywna zbiórka odpadów w coraz więk-szym stopniu koncentruje się na selekcjiodpadów niebezpiecznych spośród odpa-dów komunalnych. PGK prowadzi obecniezbiórkę zużytych baterii oraz zużytegosprzętu elektrycznego i elektronicznego(ZSEE). Planowane jest również rozszerzenietej listy o przeterminowane leki, przepra-cowane oleje oraz kilka innych rodzajów„niebezpiecznych odpadów domowych”.Osiągnięcia inwestycyjne i pozainwesty-cyjne w ostatnich latach:– uzyskanie w 2008 r. Certyfikatu

Zarządzania Jakością ISO 9001, w zakresieutrzymywania urządzeń komunalnych, zie-leni, targowisk, cmentarzy, odzyskiwaniaodpadów nadających się do ponownegoprzerobu, wywozu i unieszkodliwiania nie-czystości stałych i płynnych, oczyszczaniamiejscowości, diagnostyki pojazdówi doradztwa dla firm w zakresie doradztwa,

– wdrożenie w 2009 r. Systemu ZarządzaniaŚrodowiskowego ISO 14001, co w połą-czeniu z posiadanym Certyfikatem JakościISO 9001, pozwoliło na otrzymanieCertyfikatu Zintegrowanego SystemuZarządzania Jakością i Zarządzania

Środowiskowego, który ma na celu mię-dzy innymi:

– zapewnienie zgodności z wymaganiami sys-temu certyfikacyjnego (m.in. prawnymi)

– ukierunkowanie działań wszystkich pra-cowników na realizację ekologicznychoczekiwań klientów,

– zmniejszenie kosztów związanych z uty-lizacją odpadów,

– redukcję wytwarzania zanieczyszczeńi odpadów,

– łatwiejszy dostęp do kapitału inwestycyj-nego.

Uzyskanie certyfikatu daje szansę zwiększeniapotencjału oraz polepszenia pozycji narynku firmy, doskonalenia jakości i w efek-cie – wzrostu sprzedaży i zysku. Wpływatakże na wizerunek przedsiębiorstwa jakoorganizacji, kontroluje procesy związanez istotnymi aspektami środowiskowymi.– rozwój selektywnej zbiórki odpadów zapo-

czątkowanej w 2003 r. Dzięki inwestycjomw efektywność ekologiczno – ekonomicz-ną spółki wzrasta ilość odpadów zbiera-nych selektywnie,

– budowa kompostowni odpadów biodegra-dowalnych wraz z zakupem wyposażenia.

– zakup specjalistycznego samochodu dozbiórki bioodpadów,

– zakup 3 samochodów wielozadaniowych,– zakup 2 samochodów do odbioru odpa-

dów stałych,– zakup zamiatarki,– zakup specjalistycznego kontenera

tzw. Ekoskładu,– zakup 2 pras hydraulicznych– w 2004 roku otrzymaliśmy wyróżnienie

w eurokonkursie „Przyjaciel Europy”w kategorii Europejskie Przedsiębior-stwo Ekologiczne,

– nasza ostatnia nagroda (odebrana w dniu09.12.2009r.) to zwycięstwo w konkur-sie organizowanym przez FundacjęEkologiczną „Zielona Akcja” na„Najciekawsze strony internetowe poświę-cone odpadom”.

Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Śremie Spółka z o.o.

ul. Parkowa 6, 63-100 Śrem

PrzedsiębiorstwoGospodarki Komunalnej w Śremie Sp. z o.o.Pierwsze wzmianki o działalności komunalnej w Śremiesięgają 1895 r., jednak dopiero po II Wojnie Światowej,kiedy to do rejestru wpisano Miejskie PrzedsiębiorstwoGospodarki Komunalnej w Śremie, rozwój usługkomunalnych nabrał tempa.

GOSPODARKA ODPADAMI

30 ekopartner 12 (218)/2009

Otrzymali Państwo tytuł Lidera PolskiejEkologii za „kompleksową ochronęekosystemów w Karkonoskim ParkuNarodowym”. Jaka historia kryje się zatym hasłem?

W latach 70. i 80. ubiegłego wiekuKarkonoski Park Narodowy został dotkniętyklęską ekologiczną spowodowaną główniezanieczyszczeniem powietrza. Szkody byłyogromne - zamierały nie tylko całe połacielasu, ale znikało także wiele gatunków roślini zwierząt. W pierwszej połowie lat 90. opra-cowaliśmy z pomocą naukowców komplek-sowy program ochrony najcenniejszychskarbów środowiska przyrodniczegoKarkonoszy. Dzięki wsparciu finansowemuNFOŚiGW w Warszawie, Fundacji Ekofunduszoraz WFOŚiGW we Wrocławiu, udało się zre-alizować wszystkie jego założenia. W ciągu kilkunastu lat udało nam się przywró-cić naturalną odporność ekosystemów i ocalićwiele zagrożonych gatunków roślin i zwierząt.Realizacja programu udowodniła, że nawetw sytuacjach krytycznych da się skutecznieratować przyrodę. Prestiżowy tytułu LideraPolskiej Ekologii potwierdza tę tezę i zachęcanas do kolejnych wyzwań, podnosząc jedno-cześnie rangę KPN – zarówno lokalnie jaki w wymiarze krajowym. Jesteśmy pierwszymparkiem narodowym w Polsce, który otrzy-mał takie wyróżnienie!

Kolejna nagroda trafiła do Państwaz rąk Ministra Środowiska za programrestytucji jodły pospolitej. Proszę opo-wiedzieć nam nieco więcej o tym przed-sięwzięciu…

W minionym okresie liczebność jodły pospolitejzaczęła dramatycznie spadać na terenie całychSudetów Zachodnich. Kiedy na początku lat 80.policzyliśmy te drzewa na terenie parku okaza-ło się, że rośnie tu zaledwie 840 dorosłych,a często już zamierających jodeł! Potrzebnebyły radykalne działania służące ratowaniu zaso-bów genowych tego gatunku. Po pierwsze,musieliśmy zidentyfikować wszystkie czynniki,które doprowadziły do takiego stanu rzeczy. Podrugie – wypracować metodę zachowania całejinformacji genetycznej o tym gatunku, i wreszcie

– rozpocząć jego restytucję. Problem okazał siętak złożony, że musieliśmy zaangażować inter-dyscyplinarny zespół naukowców, składający sięz przedstawicieli Akademii Rolniczychw Poznaniu i Krakowie, Instytutu Dendrolo-gicznego w Kórniku, Instytutu BadawczegoLeśnictwa w Warszawie, UniwersytetuWrocławskiego, oraz z pracowników naszegoparku. Opracowaliśmy i wdrożyliśmy projekt,który obejmował m.in.: – badania genetyczne jodły pospolitej,– rozpoznanie przyczyn zamierania odno-

wienia naturalnego,– rozpoznanie typów mikoryz odnowień

naturalnych oraz sadzonek hodowlanych,– opracowanie metod przechowywania

i przysposobienia nasion do wysiewu, – założenie czterech archiwów genetycznych

in – situ z możliwością produkcji nasion,– rozpoznanie gatunków porostów epifitycz-

nych porastających jodły,– wprowadzenie do parku olbrzymiej ilości

sadzonek jodłowych (uzyskaliśmy ok. 5%udziału tego gatunku w młodym pokoleniu).

Dziś możemy śmiało powiedzieć, że dziękiprogramowi karkonoski ekotyp jodły pospoli-tej został ocalony.

Jak Pan ocenia aktualny stan przyrodyKarkonoskiego Parku Narodowego –jakie są Państwa plany związane z jejochroną?

Obecny stan środowiska przyrodniczegoParku określam jako dobry, chociaż poszcze-gólne gatunki jak i całe ekosystemy są ciąglezagrożone, głównie ze strony człowieka.Największy problem obecnie, to olbrzymiruch turystyczny – KPN odwiedza rocznieokoło 2 milionów turystów, a sieć szlaków jesttu największa spośród wszystkich polskichparków. Żeby zminimalizować negatywnywpływ turystyki na przyrodę, utwardza-my m.in. nawierzchnię szlaków turystycz-nych, tak żeby zabezpieczyć je przed rozdep-tywaniem i erozją, prowadzimy też edukacjęekologiczną. Jeśli chodzi zaś o ochronę przy-rody, robimy wszystko żeby ocalić najcenniej-sze, unikalne gatunki roślin i zwierząt.Zajmujemy się rozmnażaniem i restytucją

wielu gatunków roślin, które w wyniku dzia-łalności człowieka znalazły się na granicywymarcia. Dążymy też do zwiększenia liczeb-ności rzadkich gatunków zwierząt, jak np. ryś,cietrzew, jarząbek, sokół wędrowny.Przygotowujemy również projekt hodowlii reintrodukcji głuszca, który wyginął w ubie-głym wieku. Wiele uwagi poświęcamy bada-niom naukowym, prowadzimy stały monito-ring przyrodniczy. Wyniki prac naukowcówsłużą nam do lepszego zaplanowania ochronyprzyrody Parku. Niezwykle cenną rolę pełnitu System Informacji Geograficznej, któryz powodzeniem wdrożyliśmy w parku.

Karkonoski Park Narodowy obchodziw tym roku 50-lecie – okres który pewnietrudno podsumować w kilku zdaniach…

Zawsze powtarzam, że największą wartościąParku jest sam fakt jego istnienia, ochrona uni-kalnych w skali europejskiej wartości przyrod-niczych. Badania dowodzą, że Karkonosze toswego rodzaju arktyczna enklawa w środkuEuropy, z olbrzymią ilością gatunków ende-micznych oraz gatunków określanych mianemreliktów polodowcowych. Mimo trudnej sytu-acji parków narodowych staramy się wykorzy-stywać wszelkie możliwości pozyskaniaśrodków, by jak najlepiej realizować naszeustawowe obowiązki. Obecna „załoga” Parkuto w większości ludzie młodzi, bardzo ambitnii zapaleni do pracy na rzecz ochrony przyrody,wykazujący się jednocześnie duża dojrzałościąi sumiennością w pracy. Dzisiaj mogę z dumąpowiedzieć, że dzięki naszym pracownikomnależymy do tych parków narodowych, którenajskuteczniej aplikują środki unijne. Kolejnymważnym dla nas zagadnieniem jest kreowaniepozytywnego wizerunku KPN – uzyskujemydzięki temu coraz większe poparcie dla ideiochrony Karkonoszy. Dowodem tego możebyć nagroda od Starosty Jeleniogórskiego,którą otrzymaliśmy za najefektowniejszą pro-mocję powiatu jeleniogórskiego w 2009 roku.

Karkonoski Park Narodowyul.Chałubińskiego 23, 58-570 Jelenia Góra

tel. (075) 75 537 26, sekretariat@kpnmab.pl

ekopartner 12 (218)/2009 31

Na strażykarkonoskiej przyrody Wywiad z dyrektorem Karkonoskiego Parku Narodowego, Andrzejem Rajem.

OCHRONA PRZYRODY

32 ekopartner 12 (218)/2009

Głównym przedmiotem działalno-ści przedsiębiorstwa są szerokopojęte usługi komunalne takie jak:wywóz nieczystości stałych i płyn-nych, oczyszczanie ulic i placów,budowa i konserwacja zielenimiejskiej, remonty dróg miejskich,usługi pogrzebowe, a takżewywóz odpadów budowlanych.Usługi te spółka świadczy równieżw sąsiednich gminach. LatemMPGK Sp. z o.o. sprząta ulice orazzleconą część chodników. Zimąodśnieża i posypuje jezdnie zapomocą ośmiu płużonych posypy-warko-solarek. Wspomagają jeuzbrojone w odpowiedni osprzęt4 ciągniki, specjalistyczny małoga-barytowy pojazd komunalnyMagma oraz pług wirnikowy.Utrzymaniem zimowym objętejest przez całą dobę 244 km drógmiejskich i 97 tys. m2 chodnikówi placów w granicach administra-cyjnych miasta.

Czystość miastai segregacja odpadów

Oddział Estetyki Miasta wywoziodpady komunalne z przeważają-cej części miasta. ObsługujeZakład Gospodarki Lokalowej,spółdzielnie i wspólnoty mieszka-niowe oraz domy prywatne.Obsługuje również zakłady

przemysłowe. Na potrzeby tychzadań pracuje non stop 16 pojaz-dów specjalistycznych (w tymm.in. śmieciarka gwarantującamycie i dezynfekcję pojemników,co podnosi bezpieczeństwo sani-tarne mieszkańców). Spółka pro-wadzi selektywną zbiórkę odpa-dów z tworzyw sztucznych PEToraz opakowań szklanych. Naterenie miasta i obsługiwanychgmin ustawionych jest 388pojemników siatkowych dozbiórki odpadów opakowańi tworzyw sztucznych, oraz 160kompletów do zbiórki stłuczkiszklanej. Spółka przygotowuje siędo selektywnej zbiórki przeter-minowanych leków. W swojejbazie przy ul. Wolności 161/163prowadzi Punkt DobrowolnegoGromadzenia Odpadów, gdziekażdy mieszkaniec ma możliwośćnieodpłatnego oddania niektó-rych odpadów, np. zużytegosprzętu AGD czy RTV.

Nagroda za zbiórkęodpadów

Za prowadzoną segregacyjnązbiórkę odpadów z tworzywsztucznych Spółka otrzymaławiele wyróżnień: 24 listopada2009 roku podczas targówPOLEKO 2009 odbył się uro-czysty finał X edycji konkur-su „Przeglądu Komunalnego”o Puchar Recyklingu, gdzieMPGK Sp. z o.o. w Jeleniej Górzezostało laureatem I miejscaw kategorii miast liczących od30 do 100 tys. mieszkańców, za

selektywną zbiórkę odpadówopakowań z tworzyw sztucznych.Efektowną statuetkę odebrałPrezes Zarządu Spółki MichałKasztelan. Ponadto Spółka uzy-skała wyróżnienie wraz z nagrodąpieniężną w wysokości 5000 złprzyznane przez WojewódzkiFundusz Ochrony Środowiskai Gospodarki Wodnej weWrocławiu.

Zieleń miejska

Utrzymanie ponad 23 hektarówzieleni miejskiej, 73 hektarówparków oraz 400 hektarówlasów to trudne zadanie, z które-go jednak z powodzeniemwywiązuje się MPGK. Dziękiprowadzonym na bieżąco pra-com ogrodniczym Jelenia Górastaje się coraz ładniejsza.Szczególny efekt dają barwnewieże kwiatowe i znacznie wię-cej kwiatów rabatowych, dziękiktórym miasto jest bardziej kolo-rowe. Zajmujemy się równieżutrzymywaniem porządku, czy-stości i właściwego stanu tech-nicznego urządzeń na placachzabaw dla dzieci. Już od kilku latstawiane są urządzenia nowejgeneracji, estetyczne, bezpiecz-ne i funkcjonalne, z entuzjazmemoblegane przez najmłodszych.

Drogownictwoi cmentarze

Służby drogowe MPGK Sp. z o.o.remontują uszkodzone nawierz-chnie, budują na zlecenie chodni-ki, ścieżki i aleje parkowe. MPGKSp. z o.o. jest także zarządcączterech jeleniogórskich cmenta-rzy komunalnych, prowadzi księ-gi cmentarne i dba o porządek nanekropoliach. Spółka świadczyusługi pogrzebowe, gwarantującich profesjonalne wykonanie przykonkurencyjnych cenach.

Zwierzęta pod opieką

Pod pieczą MPGK Sp. z o.o. znaj-duje się schronisko dla małychzwierząt. Przedsiębiorstwo zapew-nia im nie tylko wyżywienie i dachnad głową, ale także opiekę wete-rynaryjną. Rocznie do schroniskatrafia około 400 zwierząt.Pracownicy schroniska, wspólniez członkami Towarzystwa Opiekinad Zwierzętami, propagują wśródmłodzieży problematykę ochronyzwierząt. Dzięki tej współpracyukazuje się gazetka „Kicia i Azor”,a także odbywa się coroczna„Majówka ze zwierzakami”. Spółkaprowadzi też miejski rejestr trwaleoznakowanych psów.

Stabilne zatrudnienie

Żadna firma nie jest w stanie funk-cjonować bez odpowiedniejkadry. MPGK Sp. z o.o. może siępochwalić wykształconą i fachowąkadrą, której nieobce są tajnikipracy na nowoczesnym sprzęcie.– Naszym pracownikom oferujemystabilność zatrudnienia – mówiprezes Michał Kasztelan. MPGKSp. z o.o. zatrudnia 280 osób.Praca w naszym przedsiębior-stwie należy dziś do najbardziejcenionych na jeleniogórskimrynku pracy. Przedsiębiorstwowspółdziałając z Urzędem Miastai Powiatowym Urzędem Pracyw ramach projektu „Powrót dopracy z Unią Europejską”, współ-finansowanego ze środkówEuropejskiego Funduszu Społecz-nego, przygotowuje do zawodu30 osób trwale bezrobotnych.W warsztatach samochodowychfirmy każdego roku kilkunastuuczniów zdobywa zawód.

Miejskie PrzedsiębiorstwoGospodarki Komunalnej Sp. z o.o.

58-560 Jelenia Góra, ul. Wolności 161/163tel. 75/ 64 20 100, fax 75/ 64 20 105

www.mpgk.jgora.ple-mail: mpgk@mpgk.jgora

MPGK Jelenia Góra w służbie mieszkańcom

GOSPODARKA ODPADAMI

Dzięki sprawnej organizacji i ciągłemu unowocześnianiu sprzętuMiejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Jeleniej Górze już od 58 lat zapewnia mieszkańcom Jeleniej Góry właściwe warunki życia.

MMPPGGKK SSpp zz oo..oo.. zzaa ppoommooccąą ssppeeccjjaalliissttyycczznneeggoo sspprrzzęęttuu ddbbaa

oo eesstteettyycczznnyy wwyygglląądd mmiieejjsskkiicchh tteerreennóóww

SSppóółłkkaa ppoossiiaaddaa lliicczznnyy ssppeeccjjaalliissttyycczznnyy sspprrzzęętt,,mm..iinn.. rręębbaakk ddoo ddrreewwnnaa

MPGK Sp. z o.o. wykonuje usługi w zakresie:Estetyki Miasta – ul. Wolności 161/163, tel. (075) 64 20 118Zieleni Miejskiej – ul. Mickiewicza 31 A, tel. (075) 64 20 151, 64 20 152Usług Pogrzebowych – ul. Sudecka 44, tel. (075) 64 20 160Eksploatacji Ulic i Mostów – ul. Wolności 161/163, tel. (075) 64 20 128Bazy Transportowo-Sprzętowej – ul. Wolności 161/163, tel. (075) 64 20 121, 64 20 100