Otoczenie organizacji

Otoczenie zewnętrzne i otoczenie wewnętrzne

ZEWNĘTRZNEWszystkie siły i warunki

poza organizacjąmogące na niąoddziaływać

Brak jasno określonych granic pomiędzy

organizacją a otoczeniem

WEWNĘTRZNESiły i warunki

występujące wewnątrz organizacji

• Zarząd• Pracownicy• Kultura organizacji

• Wymiar ekonomiczny – ogólna kondycja systemu w jakim działa organizacja

• Wymiar techniczny / technologiczny – znane i dostępne metody pozwalające przekształcić zasoby w produkty i usługi

• Wymiar socjokulturowy – zwyczaje, nawyki i wartości oraz cechy demograficzne społeczeństwa w którym funkcjonuje organizacja

• Wymiar prawno – polityczny – uwarunkowania prawne, ogólne stosunki pomiędzy państwem i podmiotami gospodarczymi

• Wymiar międzynarodowy – zakres w jakim organizacja uczestniczy w działalności gospodarczej w innych krajach lub pozostaje pod ich wpływem

Wymiary otoczenia ogólnego

Nowy konsument• Prosument (ang. prosumer) - od angielskich słów

professional - profesjonalista lub producer - producent z consumer - konsument - to ktoś więcej niż konsument. To osoba, która ma szeroką wiedzę o produktach i usługach związanych z ulubioną marką i tę wiedzęprzekazuje innym. To ktoś, kto chce mieć udział w aktywnym tworzeniu produktów i usług marki i ma większą świadomość przy podejmowaniu decyzji zakupowych. Innymi słowy prosument to aktywny konsument, który nie jest tylko biernym odbiorcąmateriałów reklamowych

• Doskonałym sposobem pobudzenia klienta do działania jest uczynienie z niego prosumenta, czyli współtwórcy produktu i współuczestnika jego promocji. Prosumentjest partnerem producenta, a komunikacja z nim przypomina nieustanny dialog.

Marketing szeptany

działania marketingowe mające za zadanie dotarcie z informacjąmarketingową do odbiorcy poprzez bezpośredni "spontaniczny" przekaz

czasami utożsamiany z pojęciem marketingu wirusowego

Telepraca

każdy rodzaj przemieszczania pracy do pracowników a nie pracowników do pracy. Często definicję tę uzupełnia się pojęciem teledojazdów, czyli okresowej pracy poza centralą firmy (w domu, w siedzibie klienta).

• Praca w domu• Praca w centrum satelickim• Praca w lokalnym centrum pracy

Wymiary globalizacji

• przestrzeń / zakres działania - czyli ogólnoświatowy zasięg, np. firma obejmująca swym zasięgiem cały świat

– globalny = najbardziej międzynarodowy z możliwych

– globalizacja = proces ekspansji międzynarodowej na ogólnoświatową skalę

• skala różnorodności - czyli homogeniczność świata, np. oferowanie tego samego produktu na całym świecie

– globalny = najbardziej jednolity

– globalizacja = proces zmniejszania różnorodności, zwiększania standaryzacji

• powiązania - czyli otwartość i interaktywność świata, np. sytuacja, gdy zdarzenie z jednego kraju ma wpływ na to, co się dzieje w innych krajach

– globalny = najwyższy poziom integracji

– globalizacja = proces rosnących wzajemnych powiązań

Zjawiska we współczesnym otoczeniu organizacji

• Krótkookresowa nieciągłośćcoraz częstsze i szybsze zmiany w każdym wymiarze otoczenia, które trudno wyjaśnić i jeszcze trudniej poznaćich genezę i przewidzieć skutki (kryzysy, ewolucja klienta, konkurencja, skracanie cyklu życia produktu, nowe technologie, zaburzenia w ciągłości otoczenia, niemożność prognozowania itd.)

• efekt : długookresowa przewaga konkurencyjna przestała istnieć

Otoczenie konkurencyjne

• konkurenci – zagrożenie ze strony nowych graczy

• klienci – siła nabywcza • dostawcy – władza, siła przetargowa• grupy interesu – techniki lobbingu• właściciele, akcjonariusze – kurs akcji• partnerzy – tożsamość

Strategia, cele

Funkcje celów

• wskazują kierunek działania i rozwoju organizacji

• wpływają na jakość planów • są podstawą ocen • (jeśli są konkretne) stanowią źródło

motywacji

ZPC

Decyzjao wdrażaniu

ZPC

Spotkania

Definiowanie celów i planów

Komunikacja Kontrola Ocena

Jasne planyi cele łatwe

do sprawdzenia

Konsultacje

Zasoby

Warunki wyboru benchmarku• Udział w rynku powinien być co najmniej taki sam, jak w przypadku

naszej firmy i rosnąć w szybszym tempie niż nasz.• Strategia rynkowa zastosowana przez takiego konkurenta powinna

być agresywna, obliczona na szybki wzrost zyskowności i budowanie własnego wizerunku na rynku.

• Produkty lub usługi muszą być wprowadzane sprawnie na rynek, muszą się charakteryzować wysoką jakością, być często modyfikowane.

• Firma powinna wypracowywać zyski wyższe niż średnia w branży, a struktura jej kosztów powinna być lepsza od naszej.

• Technologia produkcji musi być porównywalna lub lepsza od naszej.• Sposób zarządzania kadrami powinien gwarantować wykształcenie i

utrzymanie wysoko wykwalifikowanych kadr.

Poszukiwanie doskonałości wg T.Petersa, R.Watermana

• terminowość działań• bliskie relacje między klientem a organizacją• autonomia i inicjatywa• pracownik w centrum zainteresowania firmy • specjalizacja• prosta struktura • jednoczesna centralizacja i decentralizacja

Intersubiektywne modele mentalne

• Głównym celem planowania jest zmiana modeli mentalnych funkcjonujących w głowach decydentów

• Dominująca logika jest filtrem, przez który informacje o otoczeniu dostają się do założeń strategicznych, systemu wartości i zachowań organizacyjnych

• Określa to sposób skanowania otoczenia• Pozwala to na przyspieszone podejmowanie decyzji• Zmiany w otoczeniu wymuszają zmiany dominującej

logiki

Innowacje

Pierwsza definicja – J.Schumpeter(1912)

• Wszelkie zmiany w technice produkcji, wyrobach, surowcach, organizacji i otwieraniu nowych rynków– źródło: „Teoria rozwoju gospodarczego”

Innowacja – późniejsze definicje• Wprowadzenie nowych i ulepszonych metod produkcji i wyrobów do gospodarki

– R. E. Johnston• Wszelkie zmiany w działaniu i wytworach, które mają znaczenie w procesie produkcji

i usługach ze względu na to, że przyczyniają się do postępu ekonomicznego– W. Spruch

• Synonim przynoszącej sukces produkcji, asymilacji i eksploatacji nowości w sferach gospodarczej i społecznej

– Raport Unii Europejskiej „Green Paper on Innovation” European Commission Supplement5/95

• Nie jest wynalazkiem, czy odkryciem. Może wymagać jednego i drugiego: tak sięzresztą często dzieje. Jej punktem centralnym nie jest jednak wiedza, ale skuteczność, a w przedsiębiorstwie oznacza to skuteczność ekonomiczną. Istota innowacji ma charakter raczej pojęciowy niż techniczny czy naukowy. Cechąnowatora jest umiejętność dostrzeżenia systemu tam, gdzie inni widzą odrębne, niepowiązane ze sobą elementy

– P. Drucker• Nie jest to dowolna korzystna zmiana, ale zmiana systemowa – tzn. zmiana jednego

elementu pozostaje w zgodnych interakcjach z innymi, tworząc pozytywnie ocenianąnową jakość

– K. Moszkowicz

Model linearny i interakcyjny innowacji

• Innowacje są wynikiem pełnego cyklu badawczo-rozwojowego: od inwencji do działań rynkowych

• Założenie: badania naukowe prowadzą do innowacji i rozwoju ekonomicznego

• Model odpowiada tzw. podażowym teoriom innowacji – wynalazki sązdeterminowane tylko przez poziom wiedzy, wystarczy stworzyć odpowiedni potencjałB+R, aby zaistniał postęp

• Impulsem do tworzenia innowacji jest nie tylko wiedza, ale także potrzeby rynku

• Innowacja jest wynikiem relacji miedzy badaniami (nauka), wynalazczością (technika) i produkcją

• Brak jest jednokierunkowej zależności miedzy blokami procesu innowacji

• W każdej chwili można sięgnąć do istniejącej wiedzy lub rozpocząć nowe badania

• Model łączy podażową i popytową interpretację źródełinnowacji

Uwarunkowania• Nowi absolwenci kierunków ścisłych i technicznych na

1000 mieszkańców (w wieku 20-29 lat• Odsetek ludności z wykształceniem wyższym w wieku

25-64 lata• Liczba stałych łączy internetowych (z przepustowością

co najmniej 144 Kbit/s) na 100 mieszkańców• Udział w kształceniu ustawicznym – odsetek populacji w

wieku 25-64 lata• Udział osób w wieku 20-24 lata, które ukończyły

edukacje co najmniej na poziomie szkoły średniej

Wytwarzanie wiedzy

• Wydatki publiczne na B+R (% PKB)• Wydatki przedsiębiorstw na B+R (% PKB)• Udział B+R w produkcji średnio

zaawansowanych i zaawansowanych technologii (% wydatków na B+R w produkcji całkowitej)

• Udział przedsiębiorstw otrzymujących dotacje na innowacyjność

Innowacje jako źródło zmian

• Rodzaje innowacji– Innowacje produktowe -

zmiany fizycznej charakterystyki istniejących wyrobów/ usług lub tworzenie całkowicie nowych

– Innowacje procesowe -nowy sposób wytwarzania danego produktu lub świadczenia usług czy teżich dystrybucji

– Innowacje kierownicze -nowe rozwiązania organizacji produkcji, struktur organizacyjnych, procesu zarządzania

Innowacje produktowe

Innowacje procesowe

Fazy procesu innowacyjnego

Wysoki przypływ

Niski przypływ

Struktury Organizacyjne

Struktura organizacyjna • układ elementów org. oraz więzi łączących

je w zorganizowaną całość• zestaw wszystkich sposobów, przy których

rozdziela się zadania pomiędzy różnorodne elementy, a następnie doprowadza do ich skoordynowania, by zapewnić sprawne funkcjonowanie organizacji.

Struktura organizacyjna:

Radca prawny

Stanowisko wykonawcze

Stanowisko wykonawcze

Stanowisko wykonawcze

Stanowisko wykonawcze

Kier sekcji

Kier. sekcji

Dyr. wydziału;

Stanowisko wykonawcze

Stanowisko wykonawcze

Stanowisko wykonawcze

Dyr. wydziału;

Stanowisko wykonawcze

Stanowisko wykonawcze

Stanowisko wykonawcze

Dyr. wydziału;

Dyrektor - Stanowiskokierownicze

stanowiskakierownicze

stanowiskosztabowe

}Rozpiętośćkier. = 3

stanowiskawykonawcze

}Pion organizacyjny

Funkcje struktury

• wynikać ze strategii organizacji i być do niej dostosowana;

• zapewniać efektywną realizację celów organizacji;

• stanowić ramy działań organizacyjnych;• regulować działania poszczególnych

pracowników i zespołów;• uwzględniać specyfikę procesów

wykonawczych

Konstruowanie struktur wg H. Mintzberga

5 głównych części organizacji;5 mechanizmów koordynacji;9 parametrów struktury organizacyjnej;4 grupy uwarunkowań

5 głównych części organizacji;

Personel pomocniczy

Techno-struktura

Wierzchołek strategiczny

Linia Średnia

Rdzeńoperacyjny

Proces podejmowania decyzji

Decyzja

Wybór Rozwiązywanieproblemów

Proces racjonalnego podejmowania decyzji

*akceptacja wyboru. Kontrola

*wybór wariantu najbliższego aspiracjomFaza właściwego wyboru

*przewidywanie i ocena skutków (pod względem prawdopodobieństwa i oczekiwań)

*gromadzenie wariantów rozwiązania sytuacji (sposoby i środki, kryteria oceny efektów)

Faza przygotowawcza

*rozpoznanie sytuacji, różnych możliwości wyrównania braków

EtapFaza

Plusy i minusy decyzji grupowych

• „co dwie głowy to nie jedna” – liczba zgromadzonych informacji i możliwości ich ogarnięcia zwiększają się

• konfrontacja wielu punktów widzenia

• jeśli członkowie grupy nie tylko podejmują decyzję, ale ją wdrażają, lepiej rozumieją wybór i alternatywy - zwiększa to ich zaangażowanie w działanie

• dominacja lidera lub mniejszości

• poszukiwanie kompromisu –rozwiązania mało kreatywne, konserwatywne, dalekie od optimum

• czas• polaryzacja• syndrom grupowego

myślenia

Komunikacja i konflikt

Schemat komunikacji

nadawca(kodowanie)

Komunikat odbiorca(odkodowanie)

Feed - back

Transakcje

R R

D

Dz

D

Dz Dz

D

R

Dz

D

R

Transakcja równoległa Transakcja krzyżowa

11

2 1

2

Poglądy na konflikt • Grupa pokojowa,

spokojna, harmonijna jest na ogół apatyczna i nie reaguje na potrzeby zmian

• Konflikt powoduje destrukcję, irracjonalnośćzachowań

Konieczne jest podtrzymywanie niewielkiego poziomu konfliktu,

by utrzymaćkreatywność i samokrytycyzm

Istota konfliktu organizacyjnego

Optymalny poziom konfliktu

Dobre

Złe

Słabe Silny

Wyn

iki

Konflikt

Przebieg i funkcjonalność konfliktu

Warunki poprzedzające•komunikacja

•struktura•osobowość

Rozpoznanie

Jawny konflikt

Postępowanie:•rywalizacja •współpraca•ustępowanie

•unikanie•kompromis

Wyższa efektywność

Niższa efektywność

Styl rozwiązywania konfliktów

Przystoso wanie

Twórcza współpraca

KOO-PERA-

CJA

Kompromis

Unikanie

Rywalizacja

ASERTYWNOŚĆ

Zarządzanie ludźmi

Koncepcje przywództwa oparte na cechach

• wygląd, cechy charakteru• charyzma

– jest zawsze grą na emocjach, których wyzwolenie w danym środowisku oznacza uruchomienie potężnej energii społecznej, dzięki której ludzie stają się zdolni do realizacji najtrudniejszych celów

– przywódca jest dla podwładnych naturalnym wzorem do naśladowania i uosobieniem władzy, czym kiedyś była postać rodzica.

– przywódca otacza swych podwładnych opieką, zapewniając im poczucie bezpieczeństwa, oczekuje jednak w zamian posłuszeństwa i lojalności

– o partnerskich stosunkach nie może być w tych warunkach mowy.

Przywództwo oparte na podejściu racjonalnym

• władza

• komunikacja

• kompetencje

Czynniki określające styl kierowania

Sytuacja•zadanie•rynek•cele

Lider•kwalifikacje•dotychczasowe wyniki•sfera komfortu•zaufanie do grupy

Zespół•kompetencje•dojrzałość•zrozumienie celów

Motywacja

• Motywacja – jako chęć realizacji potrzeby i poszukiwanie sposobów jak to zrobić– rozpoznawanie potrzeb– pobudzanie motywacji

• Motywacja do pracy – jako funkcja oczekiwań pracowników, że ich zachowanie doprowadzi do wyników, które mają dla nich wartość

Selektywne wzmocnienie

Zachowanie jest funkcją swoich konsekwencji;Najważniejsze są te reakcje otoczenia, które następują p o zachowaniach, ponieważ wzmacniająprawdopodobieństwo ponowienia tych zachowań;Bez wzmocnienia zachowania mają tendencję do słabnięcia;Wzmocnienie musi występować tylko wtedy, gdy zachowanie faktycznie ma miejsce (np. wątpliwa motywacyjna rola tzw. 13-tej pensji jako premii);Pozytywne wzmocnienie jest najlepsze

Grupa jako system

Jednostkipercepcjapostawynastawieniemotywacjaosobowość

Czynniki sytuacyjnetyp grupy, wielkośćetap rozwojucel, zadaniaczłonkowie grupytechnologiesystem organizacyjny

Procesy grupowekomunikacjakonfliktysposób podejmowania decyzjiprzywództwozmiany

Struktura grupywielkośćnormymodel interakcjirolewładzastatuszwartość

Rezultatywydajnośćproduktywnośćadaptacjawiedzanowe normy lub modele interakcjisatysfakcja osobista

Etapy rozwoju grupy

Formowanie się

„Burze”

Tworzenie sięnorm

Działanie, efekty

Kultura organizacyjna

Kultura organizacyjna to:• system norm i wartości wspólny dla członków organizacji• zwyczajowy i tradycyjny sposób myślenia i działania

obowiązujący w firmie, którego nowi członkowie musząsię nauczyć i choć w części zaakceptować, aby sami mogli być zaakceptowani

• akceptacja tych wartości wyraża się poprzez utrwalony sposób zachowania

• jako taka kultura organizacyjna podlega zarządzaniu

– czasami jest nazywana klejem, albo kodem genetycznym organizacji

Poziomy kultury organizacyjnej

Założenia

podstawowe

Normy i wartości

Artefakty

niewidoczne nieuświadamiane

częściowouświadamiane

widoczne

częściowo widoczne

wyrażane

Artefakty

• Językowe – język, mity, legendy, opowieści, bohaterowie

• Fizyczne – sztuka, technologia, przedmioty materialne

• Behawioralne – ceremonie, rytuały

Mity

• Są one odwołaniem się do historii przedsiębiorstwa, jego sukcesów, okresów heroicznych.

• Funkcją mitów jest tworzenie lub wzmacnianie idealnego obrazu organizacji.

• Mity najczęściej spotyka się w organizacjach, których strategia oparta jest na dokładnej analizie.

Rytuały• Rytuały są powiązane z mitami, których są

powtarzającym się wyrazem czyli są to powtarzające sięsekwencje działań, wyrażające i wzmacniające podstawowe wartości organizacji, wskazujące na to, które cele są ważne i którzy ludzie są potrzebni.

• Dzięki rytuałom społeczność czuje się całością, a dokładne ich przestrzeganie służy jednostkom do zaspakajania potrzeby bezpieczeństwa przez manifestowanie swojej przynależności do grupy.

Normy i wartości

- Normy i wartości deklarowane- Normy i wartości przestrzegane

• Normy rozumiane są jako niepisane przekazy dostarczające nieformalnych wskazówek “jak sięzachowywać?” czyli dostarczają tzw. reguły gry dla pracowników organizacji.

• Przenoszone są z pokolenia na pokolenie w postaci: historii, rytuałów, a zwłaszcza sankcji.

Czynniki warunkujące kulturęorganizacji

KULTURA

Typ otoczenia Typ organizacji

Cechy organizacji Cechy uczestników

Społeczna odpowiedzialnośćfirmy, etyka działania

Społeczna odpowiedzialność firmy (SOF, CSR) - definicje

• Bezpośrednia zależność i wzajemnośćfirmy i społeczeństwa

• Programy firm mające na celu realizacjęcelów społecznych w stopniu wyższym niżwymagany przez prawo

• Sposób zarządzania reputacją i tworzenia relacji z sektorem społecznym

CSR – elementy wspólne

• Integracja z celami biznesowymi przedsiębiorstwa – CSR jest związany z realizacją planów firmy

• Uwzględnienie w działalności biznesowej interesów i oczekiwań otoczenia

• Przestrzeganie wymagań i norm bardziej restrykcyjnych niż nakładane przez przepisy prawa

Argumenty „przeciw”

• Cel firm = maksymalizacja zysków• Różnorodność celów i oczekiwań• Wysokie koszty• Biznes jest wystarczająco wpływowy, aby

nie musiał angażować się w kwestie społeczne

• Brak umiejętności / kwalifikacji „społecznych” biznesu

Argumenty „za”

• Zmiana wymagań i oczekiwań• Moralny obowiązek• Ograniczone zasoby • Ograniczenie regulacji państwowych • Wizerunek publiczny• Zapobieganie jest lepsze niż „leczenie”

Elementy etyki

politykadziałaniedecyzja

Czy

jest …

etyczna nieetyczna

użyteczność

jej korzyści są wyższe niż koszty?

prawa

pozwala na przestrzeganie praw człowieka?

sprawiedliwość

w sprawiedliwy sposób rozkładają się

korzyści i koszty?

Psychologia w zarządzaniu zmianami

Gwiazda zmian

Znaći zakomunikowaćprzyczyny zmian

Wypracowaćwspólne podejście

Umacniać zespołyi jednostki

Zapewnićwykonalność

zmian

Etapy zmian - rozmrożenie

•obecne rozwiązania nie przynoszą spodziewanych efektów•jeśli organizacja nie zmieni się dozna porażki

Zadania dla przywódcy•wizja zmian •przygotowanie dramaturgii zmian•budowanie koalicji na rzecz zmian

Etapy zmian - realizacja

•warunki dla przeprowadzenia zmiany•wsparcie i zachęta•perspektywy dla szkoleń i doskonalenia pracowników

Zadania dla przywódcy•komunikowanie zmian•pobudzanie do działania

Etapy zmian - zamrożenie

•wprowadzania mechanizmów wspierających•ocena efektów•szkolenia

Zadania dla przywódcy• świętowanie sukcesów•zakorzenianie zmian w kulturze organizacyjnej

Przywództwo w procesie zmian

Struktura władzy- czyli kto za co odpowiada, co pomaga budowaćzaufanie i poczucie sprawiedliwości

Pełnienie ról - czyli powoływanie na stanowiska ludzi o odpowiednich umiejętnościach, wrażliwości i predyspozycjach, co pozwala na uczenie pracowników nowych zachowań