Osobowościowe Osobowościowe kompetencjekompetencje nauczycielanauczyciela

Osobowościowe Osobowościowe kompetencjekompetencje nauczycielanauczyciela

Sabina ZalewskaSabina ZalewskaUniwersytet Kardynała Stefana WyszyńskiegoUniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

MÓWIĄC O OSOBOWOŚCI NAUCZYCIELA -

KIERUJEMY SWĄ UWAGĘ NA NAUCZYCIELA „PRAWDZIWEGO”, TO JEST NA PEWIEN IDEAŁ NAUCZYCIELA

Jest nim człowiek (wg. Wincentego Okonia)

Wysoko zaawansowany w:

• poznaniu stosunków panujących w świecie społecznym,

• rozumieniu i wartościowaniu stosunków panujących w świecie społecznym,

• zmianach w procesach wychowania i nauczania,

• twórczym kształtowaniu procesów nauczania i wychowania.

Cechy osobowościowe nauczyciela można rozważać

z punktu widzenia:• Postawy psychologicznej – odnoszącej się

do wartości osobistej nauczyciela i stosunku do własnej osoby;

• Postawy pedagogicznej – stosunku nauczyciela do ucznia;

• Postawy społecznej- stosunku nauczyciela do społeczeństwa.

Jak pisze Mieczysław Rusiecki, w epoce przełomu i radykalnych

przemian w pedagogice wszystkie oczy zwrócone są w kierunku osoby

nauczyciela.

• Władze oświatowe podpowiadają mu nowe aspekty formacji, stawiają coraz większe wymogi zarówno programowe jak i dydaktyczne.

• Władze administracyjne pilnie śledzą rozwój jego postaw i kompetencji.

• Rodzice inspirowani „echem” przynoszonym ze szkoły przez ich dzieci darzą go szczerą wdzięcznością lub przeżywają niepokój o wiedzę i walory edukacyjne swoich „pociech”.

• Dzieci bezwiednie ulegają swoistemu urokowi osoby nauczyciela, albo się go boją i zaledwie tolerują.

NAUCZYCIEL W CENTRUM ZAINTERESOWANIA

• Wszyscy oczekują od niego postaw w pełni dojrzałych i coraz bardziej efektywnego działania wychowawczego.

• Łatwo stąd wywnioskować, że nauczyciel powinien być człowiekiem o dojrzałej osobowości.

• Może ona być efektem ustawicznego i intensywnego rozwoju.

Z badań Franciszka Dyki wynika, że:

• uczniowie chcą widzieć w wychowawcy to, co najlepsze. Cała gama pozytywnych cech – kultura zachowania, kultura języka, serdeczność, sprawiedliwość oceniania, umiejętność rozwiązywania konfliktów – musi być wkomponowana w osobowość nauczyciela wychowawcy, by mógł spełniać właściwie swoje posłannictwo;

• oprócz cech osobowości ważna jest też wiedza o uczniach, o ich rozwoju psychofizycznym, zaburzeniach, defektach, sytuacji materialnej rodziny itp.

Sytuację „DEPRESYJNĄ” pogłębia ciągle obowiązująca hierarchiczna struktura zarządzania szkołą i nadmierny udział władz oświatowych, samorządowych i innych czynników w narzucaniu zadań szkole i nauczycielom. Nieśmiałość nauczycieli i dyrektorów szkół w kontaktach z osobami sprawującymi władzę prowadzi do swoistego serwilizmu i uległości. Tym bardziej, że kartą przetargową są często środki finansowe, których szkole brakuje najbardziej.

UPROSZCZONA KLASYFIKACJA NAUCZYCIELI OCENIAJĄCYCH,

KTÓREJ DOKONALI W BADANIACH UCZNIOWIE:

• TEORETYK – ciągle studiuje, bada, poznaje, wszelkie zasady i metody oceniania

• DZIAŁACZ – ocenia praktycznie, kiedy się da i wszystko co się da

• TAJNIAK – tylko on zna tajemnicę tego co, gdzie, kiedy i u kogo ocenia

• SPISKOWIEC – stale przygotowuje reformę lub rewolucję oceniania

• FILOZOF – wie, że nic nie wie o ocenianiu.

PRZYKŁAD KLASYFIKACJI NAUCZYCIELI WEDŁUD ICH NARRACJI (WG. T. TARASZKIEWICZA):

• FILOZOF – „Wiem, że nic nie wiesz”

• RENTGEN – „Widzę, że nic nie wiesz”

• HAMLET- „Więc – wiesz, czy nie wiesz?”

• ESTETA- „Człowiek, który tak wygląda, w ogóle nie powinien zabierać głosu”

• PESYMISTA- „I tak się niczego nie nauczysz”

• ENCYKLOPEDYSTA- „Zmieniasz kolejność wyrazów. Powtórz jeszcze raz dokładnie”

• PERFEKCJONISTA- „Dobrze, ale mogłoby być lepiej”

• HUMANISTA- „No, może będzie z ciebie człowiek”

GDZIE PEDAGODZY WIDZĄ ROZWIĄZANIE?

W mistrzostwie osobistym,

które bezpośrednio przekłada się na bycie autorytetem i wzorem

osobowym!

CZEGO DOTYCZY MISTRZOSTWO OSOBOWE?

Dotyczy dyscypliny osobistego rozwoju i uczenia się.

Ludzie, którzy doń dążą lub je osiągnęli, nigdy nie przestają się uczyć i nie trąca

nadziei spełnienia celu.

Dotyczy to zarówno liderów, jak i cichych bohaterów rzeczywistości.

P.M. Senge uważa iż:

„ Właściwym sposobem na rozpoczęcie procesu doskonalenia osobistego jest potraktowanie go jako dyscypliny, czyli ciągu praktyk i zasad, które trzeba stosować, aby uzyskać pożądany skutek.

Należy stać się autentycznym wychowawcą”

Czym jest wychowanie w kontekście prawdy?Istota wychowania, zawiera się w paśmie takich

działań jak:

• kształtowanie,• formowanie,

• wspomaganie,• uczenie.

Skłania to do wysunięcia tezy, że istnieje wąska granica pomiędzy wychowaniem a manipulacją.

Prawda procesu wychowawczego, a tym samym

prawda relacji nauczyciel - uczeń, ma:

charakter świadectwa.

Wychowawca jest rzecznikiem godnego życia, manifestując je w postaci swojego etosu praktycznego, który wiąże się w

społeczeństwie z autorytetem.

Czym jest wychowanie w kontekście prawdy?

• Proces wychowania jest dialogiem!

• Istotę wychowania stanowi to, że człowiek wychowuje się sam przy pomocy innych!

OSOBOWOŚĆ NAUCZYCIELA - MISTRZOSTWO OSOBOWE – NAUCZYCIEL WYCHOWAWCA

Tym, co decyduje o kształcie osobowości oraz o

profilu moralnym człowieka i o jego rzeczywistej obecności w kulturze i w

społeczeństwie —jest jego własny wybór:

• wewnętrzny wybór pewnych wartości,

• drogi życiowej,

• postaw.

Prawda procesu wychowawczego, np. prawda

relacji nauczyciel - uczeń, ma dwojaki charakter:

• Pozytywny - Stroną pozytywną jest prawda świadectwa. Autentyczny nauczyciel to ten, który pokaże swoje życie; być wychowankiem to z kolei otwarcie się na to świadectwo.

• Negatywny - odkrywa potrzebę krytycyzmu. W świadomym krytycyzmie zawiera się zarówno wolność, stanowiąca niezbywalną wartość wychowanka (zakorzeniona w jego godności osobowej), jak i dopełnienie racjonalności człowieka, której istotnym czynnikiem jest zawsze negatywność, wyrażająca się w postaci krytycznej refleksji.

Pierwszym i zasadniczym grzechem przeciwko etosowi wychowawcy

jest rozbieżność pomiędzy

• porządkiem słowa - deklaracji

i

• porządkiem życia - działania i egzystencji.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ