Organy zewnętrzne państwa reprezentują bezpośrednio dany kraj oraz

jego interesy na arenie międzynarodowej.

Wypełniają tymczasowo lub stale określone przez to państwo

zadania i funkcje.

Korzystają przy tym w państwie przyjmującym i państwach trzecich

z określonych przywilejów i immunitetów na podstawie norm prawa

zwyczajowego lub w oparciu o traktatowe normy prawa

międzynarodowego (konwencje)

Organy państwa za granicą obejmują:

* Stałe misje dyplomatyczne

* Stałe misje i przedstawiciele państw przy organizacjach

międzynarodowych

* Urzędy konsularne

* Przedstawicielstwa handlowe

* Misje specjalne, zwane misjami ad-hoc

* Ośrodki kulturalno-informacyjne

* Oddziały wojskowe

* Okręty wojenne

* Samoloty wojskowe

* Misje wojskowe

* Oddziały uczestniczące w doraźnych siłach zbrojnych ONZ

* Przedstawiciele państwa w komisjach międzynarodowych.

Podstawy prawne funkcjonowania stałych misji dyplomatycznych

regulowane są zarówno przez konwencje międzynarodowe,

jak i ustawodawstwa krajowe.

Konwencje międzynarodowe:

* Regulamin Wiedeński z 1815 r. – Regulamin o rangach

przedstawicieli dyplomatycznych z 19 marca 1815 roku

* Konwencja Wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych

z 18 kwietnia 1961 roku (Dz. U. z 1965 r., nr 37, poz. 232 i 233)

Prawodawstwo krajowe:

* Ustawa o służbie zagranicznej z dnia 27 lipca 2001 roku

(Dz. U. z 2001 r. nr 128, poz. 1403)

Pojęcie misji dyplomatycznej nie zostało wyjaśnione

w Konwencji Wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych.

Jednak zwyczajowo termin ten oznacza „specyficzny stały organ

zewnętrzny państwa wysyłającego dla reprezentowania go i pełnienia

innych funkcji dyplomatycznych w państwie przyjmującym.

Misja dyplomatyczna to faktycznie 'biuro' szefa misji dyplomatycznej,

składające się z zespołu funkcjonariuszy merytorycznych

i pracowników techniczno-administracyjnych,

będących urzędnikami państwa wysyłającego”

Misja istnieje niezależnie od zmian w jej składzie osobowym.

Misja nie posiada osobowości prawnej w prawie wewnętrznym

państwa przyjmującego i nie może stawać w jego sądach.

To państwo wysyłające ponosi odpowiedzialność za działalność misji,

którą chroni nietykalność i immunitet jurysdykcyjny

państwa przyjmującego.

W celu powołania misji dyplomatycznej – ambasady należy spełnić

następujące warunki:

* Występują dwa podmioty prawa międzynarodowego – państwo

przyjmujące i państwo wysyłające,

* Oba podmioty wzajemnie się uznają i wyrażają zgodę na utworzenie

misji (prawo legacji czynnej i prawo legacji biernej),

* Obowiązuje zasada suwerennej równości państw i wzajemności,

* Władze państwa wysyłającego, najczęściej rząd, muszą wydać

odpowiednią decyzję w omawianej materii

Obecnie w stosunkach bilateralnych wyróżniamy następujące kategorie

misji dyplomatycznych:

* Ambasady,

* Nuncjatury,

* Poselstwa,

* Internuncjatury,

* Wysokie Komisariaty państw Brytyjskiej Wspólnoty Narodów

Z zasady struktura polskiej misji obejmuje następujące elementy

składowe:

* Szef misji i jego sekretariat (obsługa protokolarna)

* Wydział polityczny

* Wydział prasowy

* Wydział ekonomiczny

* Wydział promocji handlu i inwestycji

* Wydział kulturalno-naukowy

* Wydział administracyjny

* Wydział finansowy

* Wydział konsularny

* Ataszat wojskowy

* Dział łączności

* Ochrona placówki

Zgodnie z art. 3. ust.1 Konwencji Wiedeńskiej

o stosunkach dyplomatycznych:

Funkcje misji dyplomatycznej obejmują między innymi:

a) reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym;

b) ochronę w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego

i jego obywateli, w granicach ustalonych przez prawo międzynarodowe;

c) prowadzenie rokowań z rządem państwa przyjmującego;

d) zaznajamianie się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami

panującymi w państwie przyjmującym i z rozwojem zachodzących w nim

wydarzeń oraz zdawanie z tego sprawy rządowi państwa wysyłającego;

e) popieranie przyjaznych stosunków pomiędzy państwem wysyłającym

a państwem przyjmującym oraz rozwijanie pomiędzy nimi stosunków

gospodarczych, kulturalnych i naukowych.

Personel misji składa się z:

* Szefa misji

* Członków personelu dyplomatycznego – członków personelu misji

posiadających stopień dyplomatyczny

* Członków personelu administracyjnego i technicznego – członków

personelu misji zatrudnionych w administracji i technicznej służbie misji

(np. referent, sekretarka, księgowa, kierowca, pracownicy ochrony)

* Członkowie personelu służby – członków personelu misji

zatrudnionych w służbie domowej misji (np. kucharz)

* Przedstawiciel dyplomatyczny – oznacza

szefa misji lub członka personelu dyplomatycznego misji

* Prywatny służący – oznacza osobę zatrudnioną w służbie domowej

członka misji, która nie jest pracownikiem państwa wysyłającego

Art. 8. ust. 1. Ustawy o służbie zagranicznej z 2001 roku wymienia

następujące stopnie dyplomatyczne w służbie zagranicznej:

1) ambasador tytularny,

2) radca - minister,

3) I radca,

4) radca,

5) I sekretarz,

6) II sekretarz,

7) III sekretarz,

8) attaché.

Stopnie dyplomatyczne są jednocześnie stanowiskami pracy,

a w placówkach zagranicznych funkcjami, na których członek personelu

dyplomatyczno-konsularnego wykonuje czynności służbowe

Stosunek służbowy oraz wynikające z niego prawa i obowiązki żołnierzy

pełniących służbę w placówkach zagranicznych określają odrębne

przepisy. Osobom wyznaczonym do wykonywania zadań Ministra

Obrony Narodowej w placówce zagranicznej nadaje się stopień

dyplomatyczny:

1) attaché obrony (wojskowy, morski, lotniczy)

2) zastępca attaché obrony (wojskowego, morskiego, lotniczego).

Minister Spraw Zagranicznych wraz z Ministrem Obrony Narodowej

określają, w drodze zarządzenia, szczególne zasady wykonywania

obowiązków służbowych przez w.w. osoby, a także organizację

i funkcjonowanie w placówkach zagranicznych ataszatów obrony,

z uwzględnieniem przepisów o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.

W Polsce stopnie dyplomatyczne nadaje dyrektor generalny służby

zagranicznej. Wyjątek stanowi stopień ambasadora tytularnego, który to na

wniosek dyrektora generalnego służby zagranicznej, nadaje minister

właściwy do spraw zagranicznych.

Stopień dyplomatyczny można nadać członkowi służby zagranicznej, który:

1) odbył aplikację dyplomatyczno-konsularną albo jest urzędnikiem służby

cywilnej lub ukończył Krajową Szkołę Administracji Publicznej,

2) złożył egzamin dyplomatyczno-konsularny,

3) zna co najmniej dwa języki obce,

4) posiada tytuł magistra lub równorzędny,

5) wykazuje się odpowiednim stanem zdrowia psychicznego i fizycznego.

W szczególnych przypadkach stopień dyplomatyczny można nadać na

czas niezbędny do wykonywania zadań osobie, która nie spełnia

powyższych wymagań.

Mianowanie i akredytacja szefa misji

Państwo wysyłające może mianować według swego uznania członków

personelu misji.

W przypadku szefa misji, attachés wojskowych, morskich i lotniczych

państwo przyjmujące może żądać, aby ich nazwiska były mu uprzednio

przedłożone celem wyrażenia na nie zgody.

Członkowie personelu dyplomatycznego misji powinni mieć

obywatelstwo państwa wysyłającego.

W przeciwnym wypadku – jeśli posiadają obywatelstwo państwa

przyjmującego – muszą najpierw uzyskać zgodę tego państwa, które

może ją cofnąć w każdym czasie.

Państwo przyjmujące może zastrzec sobie to samo prawo w odniesieniu

do obywateli państwa trzeciego, którzy nie są zarazem obywatelami

państwa wysyłającego.

Państwo przyjmujące może w każdym czasie i bez obowiązku

uzasadnienia swej decyzji zawiadomić państwo wysyłające, że szef misji

bądź którykolwiek z członków personelu dyplomatycznego misji jest

persona non grata, zaś którykolwiek inny z członków personelu misji jest

osobą niepożądaną.

Państwo wysyłające odpowiednio do okoliczności bądź odwoła daną

osobę bądź położy kres jej funkcjom w misji.

Dana osoba może być również uznana za non grata albo za

niepożądaną przed przybyciem na terytorium państwa przyjmującego.

Państwo wysyłające i jego misja mają obowiązek zawiadamiania MSZ

państwa przyjmującego lub innego właściwego ministerstwa o:

a) mianowaniu członków misji, ich przybyciu i ostatecznym wyjeździe lub

też o zakończeniu ich funkcji w misji;

b) przybyciu i ostatecznym wyjeździe osoby należącej do rodziny członka

misji oraz zależnie od okoliczności o tym, że jakaś osoba staje się lub

przestaje być członkiem rodziny członka misji;

c) przybyciu i ostatecznym wyjeździe prywatnych służących

zatrudnionych u członków misji oraz zależnie od okoliczności o fakcie

opuszczenia przez nie służby u tych osób;

d) zatrudnieniu i zwolnieniu osób zamieszkałych w państwie

przyjmującym bądź jako członków misji bądź jako prywatnych służących

uprawnionych do korzystania z przywilejów i immunitetów.

W braku wyraźnego porozumienia co do liczebności misji,

państwo przyjmujące może żądać,

aby liczebność ta była utrzymana w granicach uznanych przez nie

za rozsądne i normalne,

uwzględniając okoliczności i warunki panujące w państwie przyjmującym

oraz potrzeby danej misji.

To samo dotyczy przyjmowania urzędników określonej kategorii.

Urzędy konsularne

Podstawy prawne funkcjonowania:

Konwencje międzynarodowe:

* Konwencja Wiedeńska o stosunkach konsularnych

z 24 kwietnia 1963 roku (Dz. U. z 1982 r., nr 13, poz. 98 i 99)

Prawodawstwo krajowe:

* Ustawa o służbie zagranicznej z dnia 27 lipca 2001 roku

(Dz. U. z 2001 r. nr 128, poz. 1403)

* Ustawa o funkcjach konsulów Rzeczypospolitej Polskiej

z dnia 13 lutego 1984 roku

(tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. nr 215, poz. 1823).

Nawiązanie stosunków konsularnych miedzy państwami następuje

za wzajemną zgodą.

Zgoda udzielona na nawiązanie stosunków dyplomatycznych między

dwoma państwami oznacza, jeżeli nie postanowiono inaczej,

zgodę na nawiązanie stosunków konsularnych.

Zerwanie stosunków dyplomatycznych nie pociąga za sobą natomiast

zerwania stosunków konsularnych.

Urząd konsularny może być ustanowiony na terytorium

państwa przyjmującego jedynie za zgodą tego państwa.

Siedziba urzędu konsularnego, jego klasa i okręg konsularny są ustalane

przez państwo wysyłające i podlegają aprobacie państwa przyjmującego.

Zgoda państwa przyjmującego jest również wymagana, jeżeli konsulat

generalny lub konsulat pragnie otworzyć

wicekonsulat lub agencję konsularną w innej miejscowości

niż ta, w której sam jest ustanowiony.

Urząd konsularny stanowi stałe biuro konsula w państwie przyjmującym.

Współcześnie wyróżnia się:

a) urząd konsularny zawodowy

b) urząd konsularny honorowy

c) wydział konsularny w misji dyplomatycznej

Na powyższą klasyfikację nakłada się dodatkowy podział

uwzględniający klasy kierowników urzędów,

w tym:

* Konsulaty generalne

* Konsulaty

* Wicekonsulety

* Agencje konsularne

W Konwencji o stosunkach konsularnych z 1963 r. brak definicji urzędu

konsularnego, ale wiadomo, iż nie ma on

osobowości prawnej w prawie wewnętrznym państwa przyjmującego.

Urząd konsularny to aparat wykonawczy szefa urzędu.

Urzędem kieruje i odpowiada za niego jego szef.

Odpowiedzialność cywilnoprawną ponosi jednak państwo wysyłające.

O powołaniu urzędu decyduje Minister Spraw Zagranicznych.

Organizacyjnie, funkcjonalnie, finansowo podlega on

MSZ państwa wysyłającego.

Urząd konsularny ma charakter stały, niezależny od rotacji pracowników.

Dysponuje majątkiem ruchomym i nieruchomym,

ma własne pieczęcie i blankiety.

Struktura organizacyjna urzędu zależy od jego zakresu zadań

i ukierunkowania problemowego w polityce wobec danego państwa

przyjmującego oraz finansów państwa wysyłającego.

Im niższa klasa urzędu, tym jest on skromniejszy.

Z zasady konsulaty honorowe są niewielkie

w porównaniu do konsulatów zawodowych.

Wydziały konsularne w ramach ambasad mają na ogół znaczenie

symboliczne i są nieliczne.

W zależności od wielkości państwa przyjmującego oraz zadań jakie ma

wykonywać urząd konsularny, w jednym kraju można powołać kilka

konsulatów (urzędów konsularnych), którym podlegają okręgi konsularne.

W myśl Konwencji Wiedeńskiej z 1963 r. funkcje konsularne polegają na:

a) ochronie w państwie przyjmującym interesów państwa wysyłającego oraz jego

obywateli, zarówno osób fizycznych, jak i prawnych, w granicach dozwolonych przez

prawo międzynarodowe;

b) popieraniu rozwoju stosunków handlowych, gospodarczych, kulturalnych i naukowych

między państwem wysyłającym a państwem przyjmującym oraz na popieraniu wszelkimi

innymi sposobami przyjaznych stosunków miedzy tymi państwami

zgodnie z postanowieniami niniejszej konwencji;

c) zapoznawaniu się wszelkimi legalnymi sposobami z warunkami i rozwojem życia

handlowego, gospodarczego, kulturalnego i naukowego państwa przyjmującego,

zdawaniu z tego sprawy rządowi państwa wysyłającego

oraz udzielaniu informacji osobom zainteresowanym;

d) wydawaniu paszportów i dokumentów podróży obywatelom państwa wysyłającego, jak

również wiz lub odpowiednich dokumentów osobom,

które pragną udać się do państwa wysyłającego;

e) udzielaniu pomocy i opieki obywatelom państwa wysyłającego,

zarówno osobom fizycznym, jak i prawnym;

f) działaniu w charakterze notariusza i urzędnika stanu cywilnego oraz wykonywaniu

podobnych czynności, jak również pewnych funkcji o charakterze administracyjnym, jeżeli

nie sprzeciwiają się temu ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego;

g) ochronie interesów obywateli państwa wysyłającego, zarówno osób fizycznych,

jak i prywatnych, w sprawach spadkowych, na terytorium państwa przyjmującego,

zgodnie z ustawami i innymi przepisami tego państwa;

h) ochronie, w granicach ustalonych przez ustawy i inne przepisy państwa przyjmującego,

interesów małoletnich i innych osób nie posiadających pełnej zdolności do czynności

prawnych, obywateli państwa wysyłającego, w szczególności gdy zachodzi potrzeba

ustanowienia nad nimi opieki lub kurateli;

i) z zastrzeżeniem przestrzegania praktyki i procedury obowiązujących w państwie

przyjmującym - zastępowaniu lub zapewnianiu odpowiedniego zastępstwa obywateli

państwa wysyłającego przed sądami lub innymi władzami państwa przyjmującego w celu

uzyskiwania, zgodnie z ustawami i innymi przepisami tego państwa, podjęcia

tymczasowych środków dla ochrony praw i interesów tych obywateli,

gdy osoby te z powodu nieobecności lub z jakiejkolwiek innej przyczyny nie są w stanie

podjąć w odpowiednim czasie obrony swych praw i interesów;

j) przesyłaniu sądowych i pozasądowych dokumentów oraz wykonywaniu rekwizycji

sądowych zgodnie z obowiązującymi umowami międzynarodowymi lub, w braku takich

umów, w sposób zgodny z ustawami i innymi przepisami państwa przyjmującego;

k) wykonywaniu przewidzianych przez ustawy i inne przepisy państwa wysyłającego praw

nadzoru i inspekcji w odniesieniu do statków morskich i rzecznych posiadających

przynależność państwową państwa wysyłającego oraz statków powietrznych

zarejestrowanych w tym państwie, jak również w stosunku do ich załóg;

l) udzielaniu pomocy statkom morskim, rzecznym i powietrznym wymienionym

w punkcie k) niniejszego artykułu, jak również ich załogom, przyjmowaniu oświadczeń

dotyczących podróży tych statków, badaniu i wizowaniu ich dokumentów oraz,

z zastrzeżeniem uprawnień władz państwa przyjmującego, przeprowadzaniu

dochodzenia w sprawie wypadków, które zdarzyły się w czasie podróży, i załatwianiu

sporów między kapitanem, oficerami i marynarzami, o ile zezwalają na to ustawy

i inne przepisy państwa wysyłającego;

m) wykonywaniu powierzonych urzędowi konsularnemu przez państwo wysyłające

wszelkich innych funkcji, których nie zakazują ustawy i inne przepisy państwa

przyjmującego lub którym państwo to nie sprzeciwia się lub też które są przewidziane

w umowach międzynarodowych obowiązujących między

państwem wysyłającym a państwem przyjmującym.

Listy komisyjne - dokument (istniejący faktycznie w liczbie pojedynczej,

a nie mnogiej), na mocy którego państwo wysyłające mianuje

określoną osobę kierownikiem jej urzędu konsularnego

w określonym państwie przyjmującym.

Listy komisyjne wskazują osobę kierownika, klasę urzędu

(konsulat generalny, konsulat, wicekonsulat, agencja konsularna),

jego siedzibę oraz okręg konsularny,

czyli obszar państwa przyjmującego,

na którym urząd konsularny może działać

(okręgiem konsularnym może również być całe terytorium państwa

przyjmującego).

Formą akceptacji listów komisyjnych przez państwo przyjmujące jest

exequatur.

Exequatur - zgoda państwa przyjmującego na wykonywanie

przez określoną osobę funkcji kierownika urzędu konsularnego

państwa wysyłającego.

Exequatur wydawane jest w stosunku do wystawionych dla

kierownika urzędu konsularnego listów komisyjnych.

Niekiedy może dotyczyć także innych niż kierownik urzędu

urzędników konsularnych.

Kierownicy urzędów konsularnych są mianowani przez państwo

wysyłające i dopuszczani do wykonywania swych funkcji

przez państwo przyjmujące.

Państwo wysyłające zaopatruje kierownika urzędu konsularnego w listy

komisyjnych, wystawiony w związku z każdą nominacją, a stwierdzający

jego charakter urzędowy i wskazujący jego imiona i nazwisko oraz

kategorię i klasę, jak również okręg konsularny

i siedzibę urzędu konsularnego.

Państwo wysyłające przekazuje listy komisyjne drogą dyplomatyczną

rządowi państwa przyjmującego.

Kierownik urzędu konsularnego zostaje dopuszczony do wykonywania

swych funkcji na mocy upoważnienia państwa przyjmującego, zwanego

exequatur, bez względu na formę tego upoważnienia.

Państwo, które odmawia udzielenia exequatur, nie jest obowiązane do

podania państwu wysyłającemu przyczyn odmowy.

W państwie, w którym państwo wysyłające nie posiada

przedstawicielstwa dyplomatycznego i nie jest reprezentowane przez

przedstawicielstwo dyplomatyczne państwa trzeciego,

urzędnik konsularny może być za zgodą państwa przyjmującego

upoważniony do dokonywania czynności dyplomatycznych,

co nie ma wpływu na jego status konsularny.

Dokonywanie tych czynności przez urzędnika konsularnego nie daje mu

żadnego prawa do przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.

Skład osobowy urzędu konsularnego to:

a) urzędnicy konsularni – każda osoba łącznie z kierownikiem urzędu

konsularnego, powołana w tym charakterze do wykonywania funkcji

konsularnych.

Wyróżniamy urzędników: zawodowych i honorowych

b) pracownicy konsularni – każda osoba zatrudniona w służbie

administracyjnej lub technicznej urzędu konsularnego

c) członkowie personelu służby – każda osoba zatrudniona w służbie

domowej urzędu konsularnego

d) członkowie personelu prywatnego – osoba zatrudniona wyłącznie w

służbie prywatnej członka urzędu konsularnego

e) pracownicy i personel służby honorowych urzędników konsularnych.

Kierownicy urzędów konsularnych dzielą się na cztery klasy:

a) konsulów generalnych,

b) konsulów,

c) wicekonsulów,

d) agentów konsularnych.

Państwo wysyłające może mianować członków personelu konsularnego

według swego uznania, ale w rozsądnej liczbie,

przy uwzględnieniu faktycznego zapotrzebowania.

Państwo wysyłające notyfikuje państwu przyjmującemu imiona,

nazwiska, kategorię i klasę wszystkich urzędników konsularnych poza

kierownikiem urzędu konsularnego odpowiednio wcześnie.

Urzędnicy konsularni powinni w zasadzie mieć obywatelstwo

państwa wysyłającego.

Jeśli państwo przyjmujące zgadza się w danym przypadku,

to urzędnik konsularny może mieć obywatelstwo

państwa przyjmującego lub państwa trzeciego.

Urzędnik może być uznany za persona non grata, a każdy inny członek

personelu konsularnego za osobę niepożądaną.

Funkcje członka urzędu konsularnego ulegają zakończeniu gdy:

a) państwo wysyłające informuje państwo przyjmujące, że funkcje danej

osoby uległy zakończeniu;

b) cofnięcie exequatur przez państwo przyjmujące

c) państwo przyjmujące informuje wysyłające, że przestało uważać daną

osobę za członka personelu konsularnego.

W razie zerwania stosunków konsularnych między dwoma państwami:

a) państwo przyjmujące jest obowiązane, nawet w razie konfliktu

zbrojnego, szanować i ochraniać pomieszczenia konsularne,

mienie urzędu konsularnego i archiwa konsularne;

b) państwo wysyłające może powierzyć pieczę nad pomieszczeniami

konsularnymi, mieniem znajdującym się w tych pomieszczeniach

i archiwami konsularnymi państwu trzeciemu,

zaakceptowanemu przez państwo przyjmujące;

c) państwo wysyłające może powierzyć ochronę swych interesów oraz

interesów swych obywateli państwu trzeciemu

zaakceptowanemu przez państwo przyjmujące.

Zadania konsula:

1. Konsul, o ile nie zabrania tego prawo państwa przyjmującego,

z urzędu podejmuje przed sądami lub innymi władzami państwa

przyjmującego czynności niezbędne dla ochrony praw i interesów

obywateli polskich, jeżeli z powodu nieobecności lub innej ważnej

przyczyny nie mogą oni w odpowiednim czasie bronić swoich praw

i interesów ani nie ustanowili pełnomocników.

O podjęciu tych czynności konsul zawiadamia niezwłocznie osobę

zainteresowaną.

2. Konsul, za zgodą ministra właściwego do spraw zagranicznych i na

podstawie udzielonego pełnomocnictwa, może zastępować lub

zapewniać zastępstwo obywateli polskich przed sądami i innymi

organami państwa przyjmującego w celu ochrony praw i interesów

reprezentowanych osób, o ile nie zabrania tego prawo państwa

przyjmującego.

3. Konsul czuwa, aby obywatele polscy zatrzymani, aresztowani lub

w inny sposób pozbawieni wolności w państwie przyjmującym mieli

zapewnioną ochronę prawną i traktowanie zgodne z prawem tego

państwa oraz z prawem i zwyczajami międzynarodowymi.

4. Zwraca się do sądów i innych organów o udzielenie informacji

o przyczynach zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolności

w inny sposób, a zwłaszcza o zarzutach stawianych tym obywatelom,

5. Odwiedza tych obywateli oraz porozumiewa się z nimi w inny sposób

6. Na wniosek obywatela ułatwia mu porozumiewanie się z rodziną

i innymi osobami bliskimi

7. Wykonuje czynności dotyczące zabezpieczenia i realizacji spadków

lub innych należności przysługujących Skarbowi Państwa

8. Wydaje zastępcze dokumenty podróży obywatelom innych państw

oraz udziela wiz uprawniających do wjazdu do państwa wysyłającego.

9. Wydaje decyzje o przyjęciu oświadczenia w sprawie wyboru

i odzyskania obywatelstwa polskiego,

10. Wydaje decyzje w sprawie uznania za osobę pochodzenia polskiego

w rozumieniu Ustawy z dnia 9 listopada 2000 roku o repatriacji oraz

w sprawie przyznania Karty Polaka na podstawie ustawy

z dnia 7 września 2007 roku o Karcie Polaka,

11. Przyjmuje od osób zamieszkałych w okręgu konsularnym podania

o nadanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej obywatelstwa

polskiego oraz podania o wyrażenie przez Prezydenta Rzeczypospolitej

Polskiej zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego.

12. Konsul wykonuje funkcje w odniesieniu do statków podnoszących

polską banderę oraz ich załóg, pasażerów i ładunków, a w szczególności:

a) kontroluje, czy statek jest uprawniony do podnoszenia bandery polskiej,

oraz wystawia statkowi, który otrzymał polską przynależność, tymczasowe

świadectwo polskiej przynależności statku,

b) przeprowadza inspekcje statku lub występuje z wnioskiem do organu

administracji państwa, w którego porcie przebywa statek,

o przeprowadzenie inspekcji lub przeglądów statku związanych

z przedłużeniem ważności międzynarodowych świadectw,

c) przedłuża termin ważności dokumentów bezpieczeństwa statku

i dokumentów dotyczących ochrony środowiska morskiego,

d) wydaje statkom o polskiej przynależności dokumenty przewidziane

w odrębnych przepisach oraz przedłuża termin ich ważności,

e) wystawia książeczki żeglarskie oraz przedłuża termin ich ważności,

f) w razie uszkodzenia lub innego wypadku morskiego statku udziela

pomocy w organizowaniu akcji ratowniczej oraz podejmuje czynności

niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa uratowanych osób,

jak również zabezpieczenia ich mienia oraz ładunku i mienia statku,

a także interesów armatora polskiego,

g) przyjmuje protesty morskie oraz przesłuchuje kapitana i innych

członków załogi, a także pasażerów na okoliczność wypadku morskiego,

h) uczestniczy przy wszelkich czynnościach podejmowanych na statku

przez władze państwa przyjmującego związanych z zatrzymaniem,

aresztowaniem lub pozbawieniem wolności w inny sposób

członka załogi statku względnie pasażera

albo zajęcia mienia znajdującego się na statku,

i) zapewnia opiekę i pomoc prawną członkom załogi statku w razie ich

zatrzymania, aresztowania lub pozbawienia wolności w inny sposób,

a także przy rozpatrywaniu przez sądy

i organy administracyjne państwa przyjmującego

spraw dotyczących tych osób,

j) udziela pomocy członkom załogi statku pozostałym na lądzie z powodu

choroby lub z innych przyczyn

oraz umożliwia im powrót do Rzeczypospolitej Polskiej,

k) podejmuje interwencje w razie dyskryminowania przez władze

państwa przyjmującego statku lub członków jego załogi.

13. Konsul prowadzi, w szczególności w formie zapisu elektronicznego,

rejestry spraw, rejestry czynności konsularnych, jak również inne rejestry

określone odrębnymi przepisami i przetwarza umieszczone w nich dane

osobowe na zasadach określonych w przepisach odrębnych.

Konsul honorowy jest urzędnikiem konsularnym,

ale w odróżnieniu od konsulów zawodowych za swoją pracę

nie pobiera wynagrodzenia - pracuje honorowo.

Często również na własny koszt musi wynająć lokal na urząd konsularny

i ewentualnie opłacić personel administracyjny (np. sekretarkę).

Niekiedy umowa pomiędzy państwem wysyłającym a konsulem

honorowym może przewidywać pewien zwrot wydatków ponoszonych

przez niego w związku z prowadzeniem konsulatu (np. koszty wynajmu,

wynagrodzenia osób zatrudnionych, opłaty za elektryczność, wodę, itd.)

Konsul honorowy, co do zasady, może wykonywać wszystkie te same

funkcje, co konsul zawodowy, choć niekiedy faktycznie

powierza się mu węższy zakres obowiązków.

W krajach, w których państwo wysyłające nie jest reprezentowane przez

misję dyplomatyczną, ani konsula zawodowego - konsul honorowy może

być traktowany jak "oficjalny przedstawiciel" państwa

i w takim charakterze zapraszany na uroczystości państwowe.

Konsulami honorowymi najczęściej zostają osoby posiadające

obywatelstwo państwa przyjmującego

Osoby takie muszą być dobrze sytuowane, oraz mieć dobrą opinią

w kraju, w którym mają pełnić funkcję konsula.

W przypadku, gdy konsul honorowy jest obywatelem państwa,

w którym urzęduje, jego przywileje i immunitety

są bardzo ograniczone i właściwie sprowadzają się do

wyłączenia możliwości pociągnięcia go przez państwo przyjmujące

do odpowiedzialności w związku z wykonywaniem

przez niego czynności konsularnych.

Polska ma na świecie:

96 ambasad

7 stałych przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych

46 konsulatów kierowanych przez konsulów zawodowych wszystkie w randze konsulatu generalnego

140 konsulatów kierowanych przez konsulów honorowych

Attaché to przedstawiciel dyplomatyczny

państwa wysyłającego w państwie przyjmującym,

pełniący funkcję specjalisty w określonej dziedzinie.

Jest to najniższy stopień członka personelu dyplomatycznego,

chyba że jest to tzw. specjalny attaché, np. wojskowy, morski, lotniczy.

Obecnie ten tytuł brzmi:

attaché obrony, wojskowy, morski i lotniczy

lub tylko attaché obrony.

Attaché obrony jest to oficer Wojska Polskiego.

W zależności od kraju urzędowania jest to

generał (USA, Rosja, Chiny...)

lub pułkownik (Czechy, Węgry, Włochy...).

Każdy attaché obrony posiada swoich zastępców z określonych

rodzajów sił zbrojnych, zwyczajowo są to oficerowie WP w stopniu

o jeden szczebel niższym.

Attaché obrony występuje jako minister pełnomocny lub radca, a jego

zastępca jako I sekretarz.

Urzędem attaché jest ataszat (attachat).

Funkcje attaché:

* utrzymywanie kontaktów oficjalnych z władzami wojskowymi

państwa przyjmującego (m.in. w odniesieniu do współpracy wojskowej)

* przygotowanie wizyt

* rozmowy w sprawie zawarcia porozumień w określonej dziedzinie

* reprezentowanie sił zbrojnych podczas uroczystości, defilad,

manewrów

* zapoznawanie się wszelkimi legalnymi sposobami ze stanem sił

zbrojnych państwa przyjmującego i jego problemami, polityką obronną

* informowanie władz państwa wysyłającego o stanie rzeczy w kwestii

wojskowości w państwie przyjmującym

* udzielanie rad szefowi misji w sprawach wojskowych

Attaché obrony mianowany jest przez Ministra Spraw Zagranicznych na wniosek Ministra Obrony Narodowej.

Podlega służbowo szefowi misji, ale działa według poleceń z MON-u.

W odróżnieniu od wojskowych misji specjalnych bezpośrednio akredytowanych przy władzach armii państwa przyjmującego nie jest on bezpośrednim przedstawicielem władz polskich sił zbrojnych przy Siłach

Zbrojnych państwa przyjmującego.

Ponieważ attaché zajmuje się sprawami dotyczącymi istotnych kwestii obrony i bezpieczeństwa,

to też artykuł 7 Konwencji Wiedeńskiej z 1961 roku stwierdza: W przypadku attachés wojskowych, morskich i lotniczych państwo

przyjmujące może żądać, aby ich nazwiska były mu uprzednio przedłożone celem wyrażenia na nie zgody.

Owa zgoda stanowi jakoby odpowiednik agrément.

Dokumentem prawnym regulującym status stałych misji

(przedstawicielstwa) przy organizacjach międzynarodowych jest

Konwencja Wiedeńska o reprezentacji państw w ich stosunkach z ich

organizacjami międzynarodowymi o charakterze uniwersalnym

z 14 marca 1975 r.

Zadania ambasadora przy organizacji międzynarodowej:

Art. 20. Ustawy o służbie zagranicznej stwierdza:

Ambasador przy organizacji międzynarodowej, zwanej dalej

"organizacją", w szczególności:

1) reprezentuje Rzeczpospolitą Polską wobec organizacji,

2) utrzymuje łączność między Rzeczpospolitą Polską a organizacją,

3) prowadzi rokowania z organizacją i w ramach organizacji,

4) zaznajamia się z działalnością prowadzoną przez organizację

i przekazuje właściwym organom władzy publicznej Rzeczypospolitej

Polskiej informację na temat jej działalności,

5) zapewnia udział Rzeczypospolitej Polskiej w pracach organizacji,

6) chroni interesy Rzeczypospolitej Polskiej, jej obywateli oraz polskich

osób prawnych w stosunkach z organizacją,

7) popiera realizację celów i zasad organizacji przez współpracę

z organizacją i w ramach organizacji,

8) uczestniczy, poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej oraz w zakresie

przedmiotu działalności organizacji, w czynnościach przedstawicieli

organów władzy publicznej w zakresie prowadzonych przez nich

negocjacji i podejmowanych działań, zapewnia współdziałanie tych

przedstawicieli, dba o zgodność ich czynności z założeniami polskiej

polityki zagranicznej, a także udziela im pomocy i współdziała z nimi

w zakresie ich zadań w stosunkach z organizacją.

Dokumentem prawnym regulującym status misji specjalnych jest

Konwencja o misjach specjalnych z 8 grudnia 1969 roku.

Są wysyłane do jednego/kilku państw, by wypełnić określone funkcje

i uregulować dane sprawy. Mają charakter czasowy i tracą rację bytu

wraz z chwilą osiągnięcia zamierzonych celów

lub w sytuacji niemożności ich realizacji,

kiedy dalsza ich aktywność pozbawiona jest sensu.

Często państwa wysyłają misje specjalne w celu:

* zawarcia danej umowy/rozejmu

* rozwoju stosunków bilateralnych

* dokonania wymiany poglądów

* udziału w uroczystościach.

Ze względu na ich charakter można je podzielić na:

* misje na spotkania na szczycie

* misje ceremonialno-polityczne

* misje dyplomatyczne ad hoc

* misje gospodarcze

* misje techniczne.

Misje wojskowe

Misje wojskowe wysyłane są do niektórych państw na podstawie specjalnych

porozumień pomiędzy innymi państwami. Mają charakter polityczno-

wojskowy, stały lub tymczasowy. Mogą działać samodzielnie jako specjalne

przedstawicielstwa wojskowe państwa wysyłającego lub też stanowić

integralną składową danego organu międzynarodowego,

obejmującego kilka państw.

Popularność misji wojskowych wzrosła w okresie po II wojny światowej, np.:

* misja wojskowa w Korei, nadzorująca układy rozejmowe w 1953 r.

* misja wojskowa w Indochinach, kontrolująca realizację postanowień

układów o przerwaniu działań wojennych (z Genewy, 1954 r.)

Misje wojskowe korzystają z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.

Do misji tymczasowych ma zastosowanie Konwencja o misjach specjalnych

z 1969 roku, jeśli godzą się na to zainteresowane państwa.

Oddziały wojskowe

Status oddziałów wojskowych określany jest każdorazowo

na podstawie umowy międzynarodowej.

Praktyka międzynarodowa zakłada, że,

jeśli oddziały wojskowe państwa wysyłającego znajdą się

na terytorium państwa przyjmującego w sposób legalny,

to mają prawo korzystać z przywilejów i immunitetów.

Wiele spraw związanych z pobytem żołnierzy za granicą regulują

przepisy wewnętrzne poszczególnych państw.

Okręty wojenne i inne rządowe jednostki pływające

używane do celów niehandlowych

Zgodnie z międzynarodowym prawem zwyczajowym okręty wojenne sił

zbrojnych państwa wysyłającego są jego organami

i korzystają z immunitetu jurysdykcyjnego na morzu otwartym

i obcych wodach terytorialnych.

Okręty wojenne wraz z całą zawartością i załogą podlegają

zwierzchnictwu okrętowemu państwa bandery.

Zasady odnoszące się do okrętów wojennych oraz innych statków

rządowych, używanych do celów niehandlowych, reguluje

Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza

z Montego Bay z 9 grudnia 1982 roku.

Doraźne Siły Zbrojne ONZ

United Nations Emergency Forces – UNEF

są powoływane tylko na mocy decyzji Rady Bezpieczeństwa ONZ

i na podstawie specjalnych porozumień zawieranych przez

Sekretarza Generalnego ONZ z poszczególnymi państwami.

Siły te określa się często mianem sił pokojowych, porządkowych,

obserwacyjnych, policyjnych.

UNEF mają jednocześnie charakter międzynarodowy i narodowy, stąd

też podlegają zarówno umownemu zwierzchnictwu dowództwu

wyznaczonemu przez ONZ, jak i jurysdykcji państwa pochodzenia.

W ten oto sposób żołnierze UNEF-u noszą mundury narodowe, służą

pod flagą ONZ, a ich przykrycie głowy to błękitne berety lub hełmy.

Oddziały uczestniczące w operacjach pokojowych NATO

poza obszarem sojuszu

Udział oddziałów NATO w operacjach pokojowych

poza obszarem sojuszu odbywa się na podstawie specjalnych

porozumień z poszczególnymi państwami i ONZ.

Przykłady:

SFOR – Siły Stabilizacyjne NATO w Bośni i Hercegowinie

KROF – siły międzynarodowe pod auspicjami NATO na terenie Kosowa.

Komisje międzynarodowe, misje obserwatorów

Powstają one głównie pod auspicjami ONZ, OBWE i UE.

W ich skład wchodzą zarówno osoby cywilne jak i wojskowi.

Wysyłane są do regionów objętych konfliktami, np. byłej Jugosławii,

Timoru Wschodniego, Gruzji.

W odróżnieniu od UNEF-u członkowie komisji podlegają bezpośrednio

przełożonym, wskazanym przez ONZ, OBWE, Parlament Europejski

lub poszczególne państwa zaangażowane w daną sprawę.

Instytuty kultury i ośrodki informacyjne

To zagraniczne organa państwa, których celem jest

kształtowanie pozytywnego wizerunku danego kraju za granicą

i przekazywanie rzetelnych informacji na pożądane tematy,

dotyczące państwa wysyłające.

Organa te podlegają organizacyjnie lub funkcjonalnie

Ministerstwu Spraw Zagranicznych,

Ministerstwu Kultury lub innemu centralnemu organowi państwa.