Data wykładu: 18 lutego 2010Wykładowca: prof. Feliks Prusak

Organy ochron prawnej

Podczas zajęć przeprowadzana będzie lista obecności. Ci którzy są na wszystkich wykładach mogą przystępować do egzaminu zerowego. Mamy się zajmować ochroną prawną i jej organami. Jest to przedmiot łatwy, ale obszerny. Ważny jest dlatego, że jest to wstęp do wszystkich innych przedmiotów administracyjnych. Trzeba znać tylko kilkanaście węzłowych zagadnień. Wiedza w naszym zawodzie polega na tym, że wiemy co jest i gdzie to jest, umiemy to znaleźć. Obowiązuje nas wykład, który wskaże poszczególne organy (np. o policji, o straży, administracji itp., odpowiednie teksty ustaw itp.) Można pracować z tekstem elektronicznym albo wydrukować sobie przysłane materiały. Na wykład potrzebny jest tekst ustawy, wykładowca będzie mówił wcześniej co ma być omawiane. Pierwszą ustawą, którą będziemy omawiać jest Konstytucja.Jest u nas ustawa o godle, hymnie, fladze. Istotne jest to, że na zachodzie bardzo szanuje się symbole narodowe, u nas nie przywiązuje się do tego takiej wagi.Nie będziemy zajmować się Konstytucją jako taką, tylko wybierzemy z niej te fragmenty, które odnoszą się do naszego przedmiotu. Składające się na ochronę prawną i jej organy. Niech każdy wydrukuje sobie konstytucję i utrwali sobie: Zasada praworządności – Polska jest państwem prawa (Art. 10); Trójpodział władzy.

Art. 10. 1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

Ważna jest też Konstytucja francuska, która wprowadziła nowy porządek w Europie ido dziś z niej czerpiemy. Kiedy o niej mówimy, mówimy o zasadzie domniemania sądowego, ławnikach, trójpodziale władz itp. Przemilczamy złe wydarzenia z rewolucji francuskiej, np. morderstwa ludzi itp. Amerykańska konstytucja to wzorce z konstytucji francuskiej. W historii jest tylko parę komentarzy dotyczących rewolucji francuskiej. Ważny jest też okres sumeryjsko-babiloński. Sumerowie wymyślili dużo pożytecznych rzeczy (zegar, system dwunastkowy, znaki zodiaków itp.). Podzielili nieboskłon na dwanaście części. W ciągu 7000-8000 tys. lat oś ziemska się przesunęła. Potem mamy ważne czynniki w okresie rewolucji francuskiej, zdobycze jej, koncepcje Karola Ludwika Monteskiusza. Trójpodział władz: ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza. To od niego przejęliśmy i mamy w Art. 10 naszej Konstytucji. Ustrój nasz opiera się na podziale i kontroli tych władz. Ustawodawcza to Sejm i Senat, wykonawcza – Prezydent, Rada ministrów, Sądownicza – sądy i trybunały. Ustawodawczą zajmuje się Prawo konstytucyjne; wykonawczą – Prawo konstytucyjne

1

i Prawo administracyjne, nas interesuje najbardziej sądownicza, Art. 177 w górę.

Art. 177. Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów.

Jest to Rozdział VIII: Sądy i Trybunały. Omówimy sądy, dwa trybunały i zamkniemy ogląd schematu sądowego przechodząc do organów zajmujących się ochroną prawa. W naszym przedmiocie są dwa duże człony, ochrona prawna i organy ochrony prawnej. My musimy oddzielnie tymi dwoma członami się zajmować. Najpierw ochroną a potem organami. W Konstytucji mamy kilka generalnych klauzul, deklaracji, zabezpieczeń szczegółowych dotyczących ochrony prawnej. Mu musimy przyglądać się szczegółowym rozwiązaniom dotyczącym praw i wolności obywatela, prawom politycznym, społecznym, gospodarczym itp. Trzeba znać podstawowe uregulowanie Art. 30 – godność człowieka jest źródłem wszystkiego.

Art. 30. Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.Oznacza to, że trzeba znać ten artykuł, bo są przypisy do niego w innych artykułach dotyczących praw i wolności. Zaczerpnęliśmy go z Konstytucji francuskiej. Kiedy mówimy o prawach i wolnościach, niektóre rozwiązania wydają się dziwne, np. Rzeczpospolita Polska chroni własność i dziedziczenie, tkwi tam sedno porządku w państwie. Spadki, testamenty – państwo nie odbiera własności prywatnej. Mamy w Konstytucji zawarowane takie elementy jak wolność. W średniowiecznej Anglii, w Rzeczpospolitej Szlacheckiej, itp. – wszędzie tam wolność była obwarowana przez państwo. Kobieta i mężczyzna ma równe prawa. Mamy w naszym prawie archaizmy, w wielu przypadkach kobietę traktują się rzeczowo, np. przybieranie nazwiska mężowskiego przez kobietę po ślubie. Przeczytać prawa i wolności z Konstytucji do Art. 60 !

Art. 60. Obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach.

Spośród praw i wolności na początku w Konstytucji omawiane są prawa podstawowe i polityczne, ekonomiczne, socjalne i kulturalne. Katalog praw i wolności człowieka i obywatela trzeba znać i go rozpoznać, bo musimy zdawać sobie sprawę, co jest przedmiotem ochrony. Art. 77 i dalsze trzy mówią jakie są środki ochrony: prawo do wynagrodzenia szkody, sądu, do skargi konstytucyjne, do wystąpienia o ochronę przed rzecznikiem lub innymi organami.Proszę sprawdzić Art. 77 do Art. 80 ! Środki ochrony wolności i praw.

2

Art. 78. Każda ze stron ma prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania określa ustawa.Art. 79. 1. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.2. Przepis ust. 1 nie dotyczy praw określonych w art. 56.Art. 80. Każdy ma prawo wystąpienia, na zasadach określonych w ustawie, do Rzecznika Praw Obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej.

Od polskiego systemu uciekamy się do Trybunałów Międzynarodowych, bo w naszym kraju nie wszystko jest jasno uregulowane. Przedmiot i zakres przedmiotu; podstawowe unormowanie konstytucyjne z prawami i wolnościami obywatela; Monteskiuszowskie zagadnienie władz.

Źródła prawa:Co jest źródłem prawa? Na czym mamy się opierać? (Art. 77 Konstytucji) Konstytucja; Umowy międzynarodowe ratyfikowane; Rozporządzenia.Struktura władzy sądowniczej. Od Art. 173 w górę, tam powtarzają się kwestie wynikające z Art. 10, sądy są władzą oddzielną i niezależną. Nie ma mowy o Trybunałach, nie sprawują one władzy sądowniczej, a jednak nią są. Dlaczego tak jest? Będziemy o tym mówić. Przed tym wyłania się zagadnienie skąd się biorą sędziowie w Trybunału Konstytucyjnego. Władza wykonawcza jest w jakimś stopniu wyłaniana przez Prezydenta, przez Parlament. A zatem skąd się biorą sędziowie? Dlaczego sędziów nie wybieramy tak jak posłów, senatorów itp.? Musimy powiedzieć o Krajowej Radzie Sądownictwa. Konstytucja Art. 177 mówi, że władzę sądownicza kreuje przede wszystkim Krajowa Rada Sądownicza. Konstytucja lapidarnie mówi o tym, nie wiele wiemy o tym. Czym zajmuje się Rada? Jaka jest jej geneza i źródło? Dlaczego powstała ona przy Okrągłym stole? Powstała wtedy ponieważ, trzeba było wyeliminować starych sędziów po zmianie systemu politycznego.Historyczne przykłady takich zmian: Powstanie listopadowe, Powstanie styczniowe czy odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1944 roku.Konstytucja w Art. 177 mówi, że Krajowa Rada Sądownictwa „stoi na straży” niezawisłości sądów i sędziów. Ustawa z 27 lipca 2001 roku określa co należy do kompetencji Krajowej

3

Rady Sądownictwa.Granica prawa w różnych wariantach jest nie do końca prawidłowo ustalona. Krajowa Rada Sądownictwa zajmuje się wszystkim. Z ustawy i Konstytucji wynika, że do niej wchodzi czterech posłów, dwóch senatorów, piętnastu sędziów oraz przedstawiciele władzy wykonawczej (Minister Sprawiedliwości, Delegat Prezydenta, Prezesi Sądu Najwyższego i Sądu Administracyjnego, kadencja ich trwa cztery lata). Wszyscy sędziowie sądów powszechnych i szczególnych przechodzą przez Krajową Radę Sądownictwa. Warto   przejrzeć sobie Sylabus . Nad wszystkimi sądami nadzór prowadzi Sąd Najwyższy. Najbliższe wykłady będą poświęcone organizacji sądów, potem będziemy omawiać trybunały.

4