Naczelne i centralne organy admninistracji

Klasyfikacja organów administracji państwowej musi być oparta na postanowieniach obowiązującego prawa. Również przydawanie nazw poszczególnym grupom organów powinno mieć swoje źródło w regulacji normatywnej. Do podstawowych kryteriów klasyfikacji zaliczyć należy: 1) sposób powoływania, 2) miejsce w strukturze organizacyjnej adm. państwowej i 3) terytorialny zasięg działania. Dla oznaczenia naczelnych organów administracji państwowej wystarczy samodzielne zastosowanie każdego z dwóch pierwszych kryteriów, dla potrzeb zaś szerszej klasyfikacji, obejmującej organy centralne o pozostałe, kryterium trzeciego w połączeniu z pierwszym lub drugim.Naczelne organy administracji państwowej nie są tak nazywane w Konstytucji z 1997 roku, ale są tak nazywane w całym prawodawstwie, również podjętym ostatnio, a zwłaszcza w drugiej połowie 1996 r. W tych okolicznościach zadaniem nauki jest i wyróżnienie pojęciowe i znalezienie cech wspólnych organów naczelnych. Cechy wspólne stają się kryteriami klasyfikacji dopiero w sytuacji gdy charakter organu nie wynika jasno z prawa. W rezultacie cechy wspólne jako kryteria wyodrębnienia mogą być użyte dziś nie tylko w klasyfikacji organów na poziomie niższym niż naczelny.Na gruncie obowiązującego prawa uzyskujemy cztery określenia naczelnych organów, z których każde brane oddzielnie jest równie poprawne, chociaż innym służy celom:a. Naczelne organy administracji rządowej to te spośród organów administracji publicznej, które są powoływane przez Prezydenta bezpośrednio, czy też po uprzednim wyborze przez sejm.b. Naczelnymi organami administracji państwowej są organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej.c. Naczelnymi organami administracji państwowej są organy powoływane przez prezydenta czy Sejm, i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.d. Naczelnymi organami adm. państwowej SA organy zwierzchnie wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej i których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.Określenia zawarte w punktach 1 i 2 dają możliwość klasyfikacji organów na naczelne i pozostałe, określenia zaś 3 i 4 pozwalają także, na wyróżnienie centralnych organów administracji państwowej oraz organów adm. rządowej w terenie, ewentualnie także organów adm. publicznej w terenie.Wyżej wymieniona klasyfikacja nie obejmuje statusu prezydenta, co wydaje się być zgodne z tą myślą konstytucyjna, która czyni z prezydenta organ o podstawowym znaczeniu dla państwa, a nie tylko dla administracji.

2. Prezydent jako naczelny organ administracji państwowej

Miejsce prezydenta w strukturze państwa zostało rozstrzygnięte przez Konstytucje, która w art. 10 wydziela władzę ustawodawczą, władzę wykonawczą i władzę sądowniczą zalicza Prezydenta RP do władzy wykonawczej. Tak więc w zakresie uregulowań konstytucyjnych administracyjno-prawne funkcje Prezydenta nie muszą być uzasadnione jakąkolwiek dodatkową argumentacją. Poszczególne argumentacje popierane określoną większością parlamentarną decydują o zasięgu i treści kompetencji Prezydenta, które zresztą wydają się być niewystarczająco szerokie, zważywszy iż Prezydent pochodzi z woli narodu, a posłowie i senatorowie tylko z woli grup obywateli. W konstytucji Prezydent nazywany jest prawdopodobnie centralnym konstytucyjnym organem państwa.

Kompetencje Prezydenta nie są zbudowane na zasadzie paralelności wobec kompetencji Rady Ministrów, choć niektóre dziedziny spraw są tożsame.I. W sferze stosunków zagranicznych Prezydent ma pozycję zwierzchnią w zakresie najwyższego przedstawicielstwa RP ( jednak ogólne kierownictwo utracił w 1997 r. ); a niekiedy wyłączną np. do ratyfikacji umów międzynarod.II. W sferze prawodawstwa nadzwyczajnego Prezydent może wprowadzać stan wojenny i stan wyjątkowy.III. W sferze prawodawstwa zwykłego kompetencje Prezydenta są słabe; zapewniona Konstytucją możliwość wydawania rozporządzeń jest kompetencją pozorną, ponieważ jej realizacja uzależniona jest od woli Sejmu formułującego odpowiednie szczegółowe upoważnienie. Natomiast zarządzeniami Prezydenta nie można regulować praw i obowiązków obywatelskich a także wszystkich innych podmiotów znajdujących się poza strukturami administracyjnymi oraz tych podmiotów w strukturach administracyjnych, które zgodności aktów normatywnych z ustawami i konstytucją są ograniczone, kompetencja Prezydenta do występowania z podobnymi wnioskami nie obejmuje bowiem rozporządzeń niemniej Konstytucja wprowadza możliwość za wnioskowania kontroli uprzedniej w zakresie zgodności z Konstytucją umowy międzynarodowej (jeszcze przed jej ratyfikacją )IV. W sferze obsadzania stanowisk Prezydent ma dosyć szerokie uprawnienia. W tym zakresie nie ma jednak możliwości występowania z wnioskami o odwołanie Rady Ministrów (choć w dwóch zespołach okoliczności sam ją może powołać), czy innych organów naczelnych. Brak podobnej kompetencji może być widziany jako słabe zabezpieczenie funkcji i zadań Prezydenta.V. W sferze uprawnień o charakterze organizacyjnym i decyzyjnym Prezydent na przykład może zwoływać i przewodniczyć Radzie Ministrów, wydawać decyzje w zakresie nadawania i zwalniania z obywatelstwa, nadawania orderów o odznaczeń, stosowania prawa łaski( stosowanie prawa łaski nie jest z obszaru władzy sądowniczej wymiaru sprawiedliwości.

3. Rada Ministrów

W skład Rady Ministrów wchodzą: Prezes Rady Ministrów jako przewodniczący, wiceprezesi Rady Ministrów, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Wobec zniesienia komisji i komitetów w aktualnym składzie Rady Ministrów znajdują się tylko dwa organy takiej kategorii, to jest Przewodniczący powołanego z dnia 12.02.1991 r. komitetu Badań Naukowych, jako naczelnego organu administracji państwowej oraz Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej. Rządowe Centrum Studiów Strategicznych ma raczej charakter normalnego ministerstwa.Pozycja ministrów jako naczelnych organów administracji rządowej bywa niejednolita, mimo że konstytucje nie dawały tej niejednolitości jakichkolwiek podstaw, a aktualna Konstytucja ustala nawet, że minister kieruje określonym działem administracji rządowej. Tymczasem praktyka sejmowa ostatnich czasów bardzo się rozbudowała. W wyniku tej praktyki wykształciło się pięć kategorii ministrów, z których w praktyce korzystano stosownie do potrzeb rządu, a prawdopodobnie także polityką personalną: Ministrów, o których mowa w konstytucjach, to jest ministrów kierujących określonymi działami administracji państwowej; Ministrów w składzie Rady Ministrów; Ministrów członków Rady ministrów Ministrów- kierowników urzędów centralnychŻaden z ministrów w określonych powyżej pkt. Nie sprawował swoich funkcji w ramach powołanego w drodze ustawy urzędu ministra. Zresztą obydwa ostatnie uregulowania konstytucyjne zgubiły regulację, w myśl której urząd ministra tworzy się w drodze ustawy. Ministrowie ci, jako naczelne organy administracji rządowej, działali więc w sytuacji braku urzędów ministrów, a co za tym idzie- braku sformułowanych dla nich w porządku prawnym kompetencji. Aktualnie brak jest ustrojowych i konstytucyjnych podstaw dla aż takiej

różnorodności ministrów. Nowe uregulowania w ustawie z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania ministrów poszło w innym kierunku; z jednej strony minister może pełnić inne funkcje, z drugiej strony inny podmiot może pełnić funkcje ministra.Kompetencje Rady Ministrów określone SA w Konstytucji i w opisanej przed chwilą ustawie z dnia 8 sierpnia 1996 r. oraz w poszczególnych aktach normatywnych.Kompetencje rządu formułowane przez Konstytucje zgodnie z którą Rada Ministrów w szczególności:• Zapewnia wykonanie ustaw• Wydaje rozporządzenia• Koordynuje i kontroluje pracę organów administracji rządowej• Chroni interesy Skarbu Państwa• Uchwala projekt budżetu państwa• Kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu państwa oraz porządek publiczny• Zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa• Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi• Zawiera i wypowiada inne umowy międzynarodowe• Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej• Określa organizację i tryb swojej pracy

Nowym rozwiązaniem konstytucyjnym jest przyznanie Radzie Ministrów domniemania kompetencji polegającego na upoważnieniu jej do rozstrzygania wszystkich spraw z zakresu polityki państwa, nie zastrzeżonych dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.Niemniej podstawową i po raz pierwszy obowiązującą regulacją systemową jest cytowana już ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. Ustawa ta normuje sytuację Rady Ministrów w miarę kompletnie i kompleksowo w obrębie trzech funkcji obejmujących:• Organizowanie• Działania merytoryczne• DecydowanieRada Ministrów działa w myśl ustanowionego przez siebie regulaminu. Decyduje o drodze uzgodnienia, a subsydiarnie w drodze głosowania większością głosów. Posiedzenia Rady obsługiwane są przez sekretarza.Organy wewnętrzne i pomocnicze Rady Ministrów:• Stałe komitety rady ministrów jako organy pomocnicze i opiniodawcze: Ekonomiczny, Rozwoju regionalnego, Społeczno polityczny, Spraw obronnychRównież Prezes Rady ministrów może z inicjatywy własnej lub z inicjatywy Rady Ministrów tworzyć:• Komitety do rozpatrywania określonej sprawy• Rady i zespoły, jako organy pomocnicze lub opiniodawczo-doradcze• Komisje wspólne4. Prezes Rady Ministrów

Konstytucyjna regulacja pozycji i kompetencji Prezesa Rady Ministrów jest w miarę pełna, choć dotyczy to raczej pozycji niż kompetencji. Zgodnie z art. 148 Prezes kieruje pracami Rady Ministrów, reprezentuję Radę Ministrów, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu, jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej oraz wydaje rozporządzenia na podstawie udzielonych szczegółowych upoważnień w ustawach, zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania, sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach. Uzupełnienie tej regulacji ma miejsce w licznych ustawach szczególnych oraz

innych aktach normatywnych.Kompetencje Prezesa Rady Ministrów mieszczą się w pięciu zasadniczych grupach:• Kompetencje z zakresu zwierzchności osobowej: Prezes Rady Ministrów między innymi wnioskuje powołanie i odwołanie członków Rady Ministrów, powołuje sekretarzy stanu i podsekretarzy stanu, centralne organy administracji państwowej, wojewodów, także członków niektórych organów doradczych• Kompetencji z zakresu zwierzchności służbowej: m.in. ustala zakres działania wicepremierów, kieruje organizuje pracę Rady Ministrów, koordynuje i kontroluje prace ministrów, organizuje i kieruje pracą komitetów doradczych, których jest przewodniczącym, a także może przewodniczyć nawet temu komitetowi, którego nie jest członkiem, udziela upoważnienia do reprezentowania Rządu w Sejmie sekretarzowi i podsekretarzowi stanu, nadzoruje terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Realizuje te zwierzchność przez wydawanie zarządzeń wewnętrznych, wytycznych, poleceń służbowych, nadawanie statutów, podejmowanie innych czynności o charakterze wewnętrznym.• Kompetencje z zakresu nadzoru nad podmiotami niepodporządkowanymi ( samodzielnymi, zdecentralizowanymi) podejmuje czynności nadzorcze przewidziane ustawami ( np. może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny).• Kompetencje normotwórcze, tu Prezes Rady Ministrów wydaje rozporządzenia (w stanie wojennym zarządzenia porządkowe), a także nie stanowiące powszechnych norm prawa zarządzania.• Kompetencje organizacyjno-porządkowe, tu Prezes Rady Ministrów może np. tworzyć rady i zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo-doradcze.

5.Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Kancelaria Prezesa rady Ministrów zapewnia obsługę:

• Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów • Wiceprezesów Rady Ministrów• Stałych komitetów RM• Kolegium do spraw Służb Specjalnych• Pełnomocników Rządu• Organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych Rady i Prezesa• Komisji wspólnychKancelarią kieruje Szef Kancelarii powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów. W Kancelarii funkcjonują sekretarze i podsekretarze stanu powoływani i odwoływani przez Prezesa. Do zadań, które z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów realizuje Kancelaria należy w szczególności:• Kontrola realizacji zadań wskazanych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów oraz przedstawienie wniosków z przeprowadzonych kontroli i przekładanie propozycji doskonalenia metod kontroli• Wydawanie Dziennika Ustaw RP i Dziennika Urzędowego RP „Monitor Polski”• Koordynacja realizacji polityki kadrowej w administracji rządowej• Obsługa spraw kadrowych osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w administracji rządowej• Koordynacja współdziałania Rady Ministrów i Prezesa rady Ministrów z Sejmem RP, Senatem RP, Prezydentem RP, i innymi organami państwowymi• Obsługa informacyjna oraz prasowa Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz wewnętrznych organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych Rady Ministrów• Koordynacja działalności kontrolnej Prezesa rady Ministrów wobec organów administracji rządowej• Wykonywanie zadań z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa Statut w drodze rozporządzenia nadaje Kancelarii Prezes Rady Ministrów

6.Ministrowie

Aby wzmocnić pozycję premiera wobec ministra sformułowano postanowienia w myśl których minister jest powoływany dla kierowania określonym działem administracji rządowej lub dla wypełniania zadań wyznaczonych przez Prezesa Rady Ministrów. Przy ministrze może funkcjonować powołany przez Radę ministrów komitet doradczy.Minister zajmuje jednocześnie dwie pozycje :

• Jest członkiem kolegialnego organu administracji rządowej zwanym Radą Ministrów ( gdzie w sytuacji określonej ustawą konstytucyjna może pełnić funkcję wicepremiera lub premiera)• Jest organem kierującym określonym działem administracji państwowej zwanym resortemW zakresie pierwszej pozycji poddany jest kierownictwu, koordynacji i kontroli Prezesa Rady Ministrów. W zakresie drugiej pozycji poddany jest koordynacji, kontroli i zwierzchnictwu służbowemu Prezesa Rady Ministrów. Zakresie drugiej pozycji poddany jest koordynacji, kontroli i zwierzchnictwu służbowemu Prezesa RM.Urząd ministra tworzony jest drogą ustawy, choć wymóg nie jest dziś sformułowany w unormowaniach konstytucyjnych, zgodnie z którymi jedynie zakres działania ministra kierującego dziełem administracji rządowej określa się ustawą. Konstytucja nie określa ani nazw, ani liczby ministrów.Minister powoływany jest bądź łącznie z całą Radą Ministrów, bądź osobno. Konstytucja nie reguluje sytuacji pośredniej i nie odpowiada na pytanie: indywidualne powołanie ilu ministrów zmusza do powołania całej Rady Ministrów. Sposoby odwołania ministra reguluje również Konstytucja.Zadania i kompetencje ministra określone są:• w akcie o powołaniu urzędu ministra • w akcie określającym szczegółowy zakres działania ministra• w innych ustawach i niższych aktach normatywnychCałość funkcji ministra można w najogólniejszym ujęciu rozdzielić na:• funkcje prawotwórcze ( gdzie minister wydaje rozporządzenia i zarządzenia)• funkcje polegające na wydawaniu decyzji administracyjnych• funkcje kierowania resortem nie obejmujące działalności prawotwórczej i decyzyjnej• funkcje szczególne wynikające ze specjalnego statusu ministra w określonej sferze7. Centralne organy administracji państwowej

Konstytucja nie reguluje sytuacji centralnych organów administracji rządowej, a nawet nie widać w jej postanowieniach, iż takie organy istnieją. Tymczasem wyróżnia, choć nie kwalifikuje, dwie nowe kategorie organów centralnych:

1) centralne organy państwowe 2) centralne konstytucyjne organy państwa

Żadne z nich nie są centralnymi organami administracji państwowej oznacza to, że dotychczasowe ustalenia doktryny w tym względzie pozostają nienaruszone. Zwłaszcza, że zostały potwierdzone w zasadzie przez postanowienia ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów.Centralne organy administracji nie wchodzą w skład Rządu, poza wyjątkami określonymi w ustawach. Na przykład z mocy prawa wchodzi w skład Rządu członek Komitetu Obrony Kraju- Minister Obrony Narodowej. Nie są też organami terenowymi, ponieważ ich właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju.Centralne organy administracji państwowej są tworzone w drodze aktów rangi ustawy, wyjątkowo aktem niższego rzędu. Tworzenie i znoszenie jest procesem ciągłym, toteż lista tych organów nie jest stała. Ich tworzenie nie ma bezpośrednich podstaw w Konstytucji. Dzisiaj natomiast ma podstawy w cytowanej ustawie z 1996 r. o Radzie Ministrów.Organy te noszą nazwy sugerujące kolegialny skład tych organów, jednak zazwyczaj są

organami monokratycznymi. Jeśli nazwa zawiera określenie urząd, mamy do czynienia z organem jednoosobowym (np. Wyższy Urząd Górniczy). Jest nim szef urzędu zwany prezesem lub dyrektorem; cały zaś urząd jest zespołem osób, danych mu d o pomocy w wykonywaniu zadań.Jeśli organ nosi nazwę komitetu czy komisji, mamy do czynienia z organem kolegialnym. Przysługujące mu funkcje jednoosobowe pełni najczęściej jego przewodniczący.Centralne organy powoływane są najczęściej przez Prezesa Rady Ministrów, ale np. członkowie Komitetu Obrony Kraju powoływani są przez Prezydenta. KOK’u nie możemy zaliczyć do rzędu tych organów administracji, z którym znajduje się Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów i ministrowie. Konstytucja w żadnym kontekście nie wspomina o istnieniu Komitetu Obrony Kraju, co oznacza, że KOK należy klasyfikować jako centralny organ administracji państwowej. Znaczną część zadań KOK wykonuje w zgodności z ustaleniami Rady Ministrów i w tym obszarze jest organem podległym. Komitet wydaje wytyczne i zalecenia oraz podejmuje uchwały.Organami zwierzchnimi centralnych organów są: Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie; im tez przysługują uprawnienia nadzorcze. Minister do którego należy sprawowanie nadzoru nad określonym urzędem centralnym, przedstawia sprawy dotyczące tego urzędu na posiedzeniu Rady Ministrów. Minister ten :• składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o nadanie urzędowi centralnemu statutu• składa Prezesowi Rady Ministrów wniosek o powołanie odwołanie kierownika urzędu centralnego• powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego • wykonuje w stosunku do urzędu centralnego funkcje kontrolneKierownik urzędu centralnego to nic innego jak centralny organ administracji. Układ kompetencji tych organów podobny jest do układu kompetencji organów naczelnych, z tym że w sferze normotwórczej wydają one jedynie zarządzenia.Centralne organy administracji są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji, wraz z którymi tworzą tzw. Quasi-resorty. Organy w terenie to zazwyczaj organy rządowej administracji specjalnej ( np. urzędy celne), lub też terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Niektóre z tych organów nie maja odpowiedników wśród organów terenowych.Tak samo jak organy naczelne organy centralne mogą mieć swoje organy opiniodawczo-doradcze.Oto aktualny wykaz centralnych organów:A. Podległych Radzie Ministrów:Komitet Obrony KrajuPrezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

B. Podległych Prezesowi Rady Ministrów:Prezes Agencji do Spraw Inwestycji ZagranicznychPrezes Agencji Rynku RolnegoPrezes Głównego Urzędu StatystycznegoPrezes Głównego Urzędu MiarPrezes Polskiej Agencji Prasowej Prezes Wyższego Urzędu GórniczegoPrezes Państwowej Agencji AtomistykiPrezes Urzędu Kultury Fizycznej i TurystykiKierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób RepresjonowanychKomisja Papierów WartościowychSzef Urzędu Ochrony PaństwaPrezes Urzędu Zamówień Publicznych Szef Służby CywilnejPrezes Urzędu Regulacji EnergetykiPrezes Urzędu Mieszkalnictwa i rozwoju Miasta

C. Podległych poszczególnym ministrom:Ministrowie Edukacji Narodowej: Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych, Ministrowie Obrony Narodowej: Szef Obrony Cywilnej KrajuMinistrowie Pracy I polityki Socjalnej: Prezes Krajowego Urzędu Pracy, Prezes Zakładu Ubezpieczeń SpołecznychMinistrowie Gospodarki: Prezes Urzędu Dozoru Technicznego, Główny Inspektor Gospodarki EnergetycznejPrezes Generalnego Inspektoratu CelnegoMinistrowi Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej:Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia SpołecznegoSzef Centralnego Inspektoratu Gospodarki Nasiennej,Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji:Komendant Główny PolicjiKomendant Główny Państwowej Straży PożarnejKomendant Główny Straży GranicznejGłówny geodeta krajuGłówny Inspektor Nadzoru BudowlanegoMinistrowi Zdrowia i Opieki Społecznej:Główny Inspektor SanitarnyMinistrowi Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa,Główny Inspektor Ochrony ŚrodowiskaMinistrowi FinansówPrezes Głównego Urzędu CełPrezes Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń

źródło: http://www.sciaga.pl/tekst/20639-21-naczelne_i_centralne_organy_admninistracji

Organy administracji publicznej-pojęcie. Centralne i terenowe organy administracji publicznej.

1.Pojęcie organu administracji publicznej.Organ administracji publicznej – zasadnicza jednostka składowa administracji w sensie podmiotowym. Organ administracji publicznej- osoba lub grupa osób znajdująca się w strukturze organizacyjnej władzy publicznej powołana do realizacji norm prawa administracyjnego w granicach przyznanych przez prawo kompetencji, wyposażona w odpowiednie środki materialne i ludzkie.Kodeks postępowania administracyjnego (KPA) przez pojecie organu administracji publicznej rozumie: Premiera, ministrów, szefów centralnych organów administracji rządowej oraz wojewodów, a także działające w ich imieniu lub we własnym imieniu inne terenowe

organy administracji rządowej (zespolonych i niezespolonych), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty powołane z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw w drodze decyzji administracyjnych.

2. Podział organów administracji publicznej.Ze względu na terytorialny zasięg działania:- organy centralne- organy terenowe.

Organy centralne to organy obejmujące zakresem swojego działania teren całego kraju, zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w innych ustawach kompetencjami. Wśród organów centralnych nadrzędną pozycję zajmują organy naczelne. Wszystkie inne centralne organy są podporządkowane organizacyjnie organom naczelnym.Organy centralne powoływane są najczęściej przez Prezesa Rady Ministrów.

Organami zwierzchnimi centralnych organów są: Sejm, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie. Układ kompetencji tych organów podobny jest do kompetencji organów naczelnych, z tym że w sferze normotwórczej wydają one jedynie zarządzenia. Akty wewnętrzne tych organów noszą różne nazwy, najczęściej spotykane są: zarządzenia wewnętrzne, regulaminy, wytyczne, instrukcje. Centralne organy administracji są organami zwierzchnimi terytorialnych organów administracji.

Organy terenowe to takie, których kompetencje rozciągają się wyłącznie na część terytorium państwa odpowiadająca najczęściej jednostce podziału administracyjnego np. województwo, powiat, gmina.Administracja rządowa w terenie dzieli się na:- zespoloną,- niezespoloną.Administracja zespolona, oparta jest na zasadach zespolenia i zwierzchnictwa wojewody, warunkującego skuteczne wykonywanie zadań tej administracji;

Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży działają pod zwierzchnictwem wojewody, z ustawowego upoważnienia bądź w imieniu własnym, jeżeli ustawa tak stanowi. Zespolenie służb, inspekcji i staży w administracji rządowej w województwie następuje pod zwierzchnictwem wojewody w jednym urzędzie, chyba że ustawa nie przewiduje zespolenia w jednym urzędzie. Z zachowaniem przepisów o tajemnicy państwowej i innych rodzajów tajemnicy określonych ustawami, wojewoda ma prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze województwa przez organy administracji państwowej.

W sytuacji kiedy kierownik służby, inspekcji lub straży wykonuje zadania i kompetencje w imieniu wojewody i gdy ta służba, inspekcja czy straż jest włączona do urzędu wojewódzkiego, to mamy wówczas zespolenie bezpośrednie (pod jednym zwierzchnikiem i w jednym urzędzie). Zaś sytuację, gdy kierownik służby, inspekcji lub straży działa we własnym imieniu, realizuje jemu przypisane kompetencje i gdy posiada aparat pomocniczy w postaci komendy, inspektoratu lub innej jednostki organizacyjnej nie wchodzącej w skład urzędu wojewódzkiego, to wówczas występuje zespolenie pośrednie, gdy dany kierownik działa pod zwierzchnictwem wojewody.

Szczegółową organizacje zespolonej administracji rządowej w województwie określa statut urzędu wojewódzkiego nadawany przez wojewodę, i zatwierdzany przez Prezesa Rady

Ministrów.

Wojewoda jest zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej kieruje nią, koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

W skład organów administracji zespolonej wchodzą:• Komenda Wojewódzka Policji, • Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej, • Kuratorium Oświaty, • Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Farmaceutycznej, • Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej, • Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego, • Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Nasiennej, • Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, • Wojewódzki Inspektorat Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych, • Wojewódzki Inspektorat Weterynarii, • Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków, • Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin.

Administracja niezespolona (dotychczas określaną mianem specjalnej) to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom bądź kierownikom państwowych osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa, wobec której wojewoda posiada uprawnienia koordynacyjne, opiniodawcze i w pewnym zakresie – kontrolne. Są to wyspecjalizowane organy administracji, których kompetencje mieszczą się w ramach jednego resortu (quasi-resortu). Oparte są z reguły na zasadzie centralizacji. Działają w ramach zasadniczego podziału lub w ramach podziałów specjalnych.

Organy administracji niezespolonej działające na obszarze województwa obowiązane są do:- Uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy, np.: przez dyrektorów urzędów morskich.- Zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody. - Składania wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody także bieżących wyjaśnień o swojej działalności na obszarze województwa

Organy rządowej administracji niezespolonej: • Dowódcy Okręgów Wojskowych, Szefowie Wojewódzkich Sztabów Wojskowych, Wojskowi Komendanci Uzupełnień• Dyrektorzy Izb Skarbowych, Naczelnicy Urzędów Skarbowych, Dyrektorzy Urzędów Kontroli Skarbowych• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Górniczych i Specjalistycznych Urzędów Górniczych• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Miar i Naczelnicy Obwodowych Urzędów Miar• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Probierczych i Naczelnicy Obwodowych Urzędów Probierczych• Dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej• Dyrektorzy Izb Celnych i Naczelnicy Urzędów Celnych• Dyrektorzy Urzędów Morskich• Dyrektorzy Urzędów Statystycznych• Dyrektorzy Urzędów Żeglugi Śródlądowej• Komendanci Oddziałów Straży Granicznej, Komendanci Strażnic Oraz Komendanci

Granicznych Placówek Kontrolnych i Dywizjonów Straży Granicznej• Okręgowi Inspektorzy Rybołówstwa Morskiego• Państwowi Inspektorzy Sanitarni• Jednostki terenowe podległe Prezesowi Agencji Rynku Rolnego 9np. Główny Inspektorat Weterynarii)• Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego.

Źródło: http://www.sciaga.pl/tekst/69796-70- organy_administracji_publicznej_pojecie_centralne_i_terenowe_organy

Podział form działania administracji publicznej

We współczesnej doktrynie wyróżnia się administrację władczą i administrację świadczącą. O administracji władczej mówi się wówczas, gdy administracja wkracza, przy użyciu środków władczych ingeruje w sferę prawną obywateli, ogranicza jego wolność bądź własność, gdy nakłada na niego obowiązek, w jakiś sposób go obciążą. Administracja świadcząca zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne korzyści. Administrację świadczącą należy rozumieć instrumentalnie jako stosowanie określonych środków. Przy takim ujęciu administracji świadczącej nie można przeciwstawiać administracji władczej, bo występuje tu wzajemne zazębianie się. Ten sam środek może stanowić jednocześnie świadczenie, jak i działanie władcze administracji, i to zarówno dla samego odbiorcy świadczenia jak i dla osoby trzeciej. W niektórych dziedzinach świadczenia i działania władcze mogą się wzajemnie uzupełniać. Działania władcze i świadczenia mogą być stosowane ambiwalentnie dla osiągnięcia określonych celów. Ten sam cel można osiągnąć przez stosowanie zakazów i nakazów, ale również przez ulgi podatkowe czy uprzywilejowane subwencje. Z punktu widzenia funkcji administracji publicznej, które ona wypełnia w interesie publicznym, można wyróżnić: 1)klasyczną administrację porządkowo-reglamentacyjną, a więc administrację władczą, 2)administrację świadczącą, 3)administrację wykonującą uprawnienia właścicielskie i zarządzające.Wychodząc od rzeczowego (przedmiotowego) podziału zadań wyróżnia się liczne działy administracji publicznej, jak np. administrację budownictwa, oświaty, ochrony zdrowia, spraw socjalnych, itd. Z punktu widzenia podmiotowego można wyróżnić administrację rządową i administrację samorządową, zwłaszcza samorządu terytorialnego.Do podejmowanych przez Organy administracji publicznych różnego rodzaju działań zaliczyć możemy: wydawanie różnego rodzaju pozwoleń, nakazów, decyzji, zaświadczeń, zarządzeń, zawieranie umów, zatrudnianie pracowników, organizowanie przedsięwzięć gospodarczych lub społecznych itd. W myśl art. 7 Konstytucji, wszystkie organy władzy publicznej działają na podstawie przepisów prawa, więc wszystkie te czynności, które wyżej wymieniłam muszą mieć podstawę prawną.Działania administracji mogą stać się przedmiotem kontroli. Środki działania i sposób postępowania podmiotów administracyjnych jest regulowane przez prawo.

Podział form działania administracji publicznej dzielimy na:

a) czynności prawne i b) inne działania administracji, nie polegające na wydawaniu aktów prawnych, nie będące czynnościami prawnymi.

Czynności prawne (rodzaje). Polegają na objawieniu woli organu adm. publicznej celem wykonania określonych skutków prawnych takich jak powstanie, zmiana lub zniesienie stosunków prawnych. Mamy dwa rodzaje tych czynności prawnych:1) czynności administracyjnoprawne- regulowane przez prawo administracyjne, gdy adm. działa władczo. Czynności administracyjno prawne mogą wywoływać skutki prawne w dziedzinie prawa cywilnego, ale nie jest to regułą. Regułą jest natomiast, że obowiązki ustanowione w drodze czynności administracyjnoprawnych mogą być egzekwowane w drodze egzekucji administracyjnej (bez potrzeby występowania do sądu). Adm. publiczna sama przeprowadza wykonanie aktów administracyjnych oraz gdy jest potrzeba stosuje przymus państwowy (środki egzekucyjne). 2) czynności prawa cywilnego- regulowane przez prawo cywilne, gdy adm. nie działa władczo. Stwarzają stosunki prawne, które dla wyegzekwowania w drodze przymusu państwowego wymagają orzeczenia Sądu Powszechnego.

Inne działania administracji publicznej nie będące czynnościami prawnymi – skutek prawny występuje tylko czasem ale nie jest to bezpośrednim celem takiego działania. Zaliczmy do nich: a) działania społeczno – organizatorskie - są to takie działania jakie może dokonać również każda organizacja społeczna. Typ tych działań określany jest także mianem działań niewładczych, choć pojęcie to obejmuje również i pewne działania prawne np. czynności prawa cywilnego, organizowanie akcji społecznych nie popartych przymusem państwowym, b) działania materialno – techniczne (faktyczne) – są to takie działania organów administracji, które , oparte są na wyraźnej podstawie prawnej i wywołują konkretne skutki prawne a zarazem są czynnościami faktycznymi, np. prowadzenie różnych rejestrów, ewidencji, kartotek oraz na zewnątrz urzędu, np. utrzymywanie czystości na ulicach. Istnieją dwa rodzaje czynności materialno – techniczne, wewnętrzne np. sporządzanie sprawozdań, statystyki, czynności kancelaryjne; i czynności materialno – techniczne zewnętrzne np. przymusowe doprowadzenie zwierzęcia do szczepienia, wyburzenie obiektu budowlanego, opróżnienie lokalu, zajęcie nieruchomości lub rzeczy ruchomej itp.c) „zwykłe” poświadczenia- nie tworzą, nie zmieniają i nie znoszą stosunków prawnych. Ich znaczenie polega na tym, że służy im szczególna moc dowodowa.

„Czynności administracyjnoprawne, można je podzielić na: 1) akty zewnętrzne, które mogą być skierowane do wszystkich obywateli i podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie ani nie pozostających w szczególnych stosunkach zależności. 2)akty wewnętrzne, które skierowane są do podmiotów pozostających w stosunku podporządkowania albo do osób pozostających w szczególnym stosunku zależności i poddanych z tego tytułu szczególnym stosunkom prawnym (akty występujące w układzie wewnętrznym).Swoistą kategorię stanowią akty procesowe. Prawa procesowe istnieją we wszystkich działach prawa jako służące do realizacji prawa materialnego. Dla realizacji materialnego prawa administracyjnego podstawowe znaczenie mają kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Czynności administracyjno prawne można podzielić na akty generalne (normatywne) i akty indywidualne. Dokładne rozgraniczenie między aktami generalnymi a indywidualnymi jest trudne do przeprowadzenia. Aktami generalnymi w układzie zewnętrznym są rozporządzenia, zaś w układzie wewnątrzadministracyjnym- instrukcje, zarządzenia wewnętrzne, a w układzie zakładowym- regulaminy.

Aktami indywidualnymi w układzie zewnętrznym są przede wszystkim decyzje administracyjne, w układzie wewnątrzadministracyjnym- polecenia (rozkazy) służbowe, a w układzie zakładowym- polecenia zakładowe dla pracowników. „ Stosując jako kryterium podziału stopień konkretności oznaczenia adresata aktu można wyróżnić pięć grup aktów administracyjnoprawnych:a) rozporządzenia; określają one metody (reguły postępowania, np. „każdy kto – to…” bądź gdy zaistniej sytuacja A to ma nastąpić skutek prawny B. b) Akty planowania, norma prawna nakłada obowiązek wykonania planu. Ustawa, uchwała, zarządzenie czy norma powołana lub zawarta w samym planie nakłada obowiązek wykonania pewnego złożonego, ale określonego i jednorazowego zadania. Moc wiążąca takiego aktu kończy się z chwilą wykonania zadania bądź z upływem okresu, na jaki plan został ustalony. c) Akty tworzące sytuacje prawne dla obywateli. Akty te regulują prawnie konkretne, indywidualne sytuacje, ale nie są skierowane do konkretnego adresata, nie stwarzają uprawnień dla danego konkretnego podmiotu. Stwarzają tylko obiektywne, ale konkretne sytuacje na korzyść lub nie korzyść obywatela. d) Akty tworzące uprawnienia lub obowiązek dla oznaczonego adresata (subiektywne). Akty te tworzą normę indywidualną dla określonego adresata bezpośrednio (bez pomocy sądów). Stwarzają one bądź trwały status określonej osoby, bądź regulują jedną konkretną sprawę. są to akty administracyjne w ścisłym znaczeniu, przeważnie są to decyzje administracyjne, będące kwalifikowaną formą aktu administracyjnego. Jedną z zasada ogólnych postępowania administracyjnego jest, przewidziana przez k.p.a., zasada czynnego udziału strony w postępowaniu. e)Akty egzekucyjne zalicza się do kategorii aktów administracyjnych, o ile są czynnościami prawnymi. Zadaniem tych aktów jest doprowadzenie do wykonania prawa, a zwłaszcza obowiązku prawnego.

Akt administracyjny. Aktem administracyjnym jest władcze działanie prawne organu adm. skierowane na wywołanie konkretnych indywidualnie oznaczonych skutków prawnych, regulujących konkretna sprawę skierowaną do konkretnego adresata. Skutek prawny jest celem aktu, który znosi, zmienia lub tworzy prawa i obowiązki bądź ustala je w sposób wiążący. Podstawą tego aktu jest przepis prawny. Cechą charakterystyczną jest jego władczość. Akt adm. musi pochodzić od organu uprawnionego do jego wydania, musi mieć podstawę prawną. Jest szczególna formą czynności prawnych organów administrujących, regulowaną przez przepisy prawa adm. Ma moc obowiązującą wobec adresata. Akt administracyjny (podział). 1. Przyjmując za kryterium podziału zdeterminowanie aktu administracyjnego przez podstawę prawną można wyróżnić:a) akty deklaratoryjneb) akty konstytutywne.2. Za kryterium przyjęta jest forma aktu, dzielimy te akty na:a) akty formalneb) akty nieformalne3. Ze wzglądu na żądania adresata (strony):a) akty pozytywneb) akty negatywne4. Akty zależne od adresata bądź od niego niezależne:a) akty jednostronne b) akty dwustronne. 5. Ze względu na treść rozstrzygnięcia sprawy:a) akty nakazująceb) akty kształtującec) akty ustalające.6. Akty administracyjne, które wywierają skutki prawne w sferze prawa cywilnego bezpośrednio (np. decyzje administracyjne o wywłaszczeniu) bądź tylko pośrednio, stanowiąc

niezbędną przesłankę dla zawarcia umowy.7. Rzeczowy akt administracyjny związany z rzeczą lub przedsiębiorstwem. Uprawnienia i obowiązki w tym przypadku mogą przechodzić na każdorazowego właściciela rzeczy lub podmiot prowadzący przedsiębiorstwo.8. Akty oddziaływujące na prawa osób trzecich. Zdarza się taka sytuacja, że pozytywny akt administracyjny dla jego adresata oddziaływuje obciążająco na prawa osób trzecich. Akty administracyjne można klasyfikować według jeszcze innych kryteriów, np. według zasięgu ich mocy obowiązującej, czy według pozycji organu wydającego akt. Główną role w administracji publicznej odgrywają administracyjne akty konstytutywne; przy ich zastosowaniu administracja spełnia swoje zadania w sferze organizowania stosunków społecznych i gospodarczych.

Akt administracyjny (deklaratoryjny i konstytutywny).Akt deklaratoryjny- podciąga dany stan faktyczny pod normę prawna w sposób wiążący. Deklaruje (ustala), że w danej sytuacji adresat aktu ma określone uprawnienia lub obowiązki których sam akt nie tworzy wynikają one z przepisów prawa. Akty deklaratoryjne ustalają treść stosunku prawnego, treść i granicę uprawnień i obowiązków adresata aktu. Akt deklaratoryjny działa od chwili spełnienia przesłanek warunkujących nabycie prawa i dopiero od chwili wydania takiego aktu można powołać się na swoje prawo. Akt konstytutywny- tworzy, zmienia lub znosi stosunek prawny przy czym skutek prawny następuje z mocy aktu adm. z chwilą jego wydania (ogłoszenia lub doręczenia). Występują również w akcie konstytutywnym elementy deklaratoryjne jak stwierdzenie iż zaszły przewidziane prawem przesłanki do wydania takiego aktu. Podział na akty konstytutywne i deklaratoryjne ma przede wszystkim znaczenie dla ustalenia powstania skutków prawnych, czy powstają od chwili gdy zostają spełnione przesłanki (ex tunc) czy z chwilą wydania aktu (ex nunc). Większe znaczenia ma podział na akty adm. i poświadczenia. Poświadczenia wydawane są w innym trybie, nie ma od nich odwołania i nie podlegają one egzekucji.

Akt administracyjny (formalny i nieformalny). Żeby adresat nie maił wątpliwości co do treści aktu, musi być zachowane minimum formy. Niektóre akty adm. są bardzo sformalizowane np. decyzje adm. i pod względem formy prawie nie różnią się od wyroków sądowych.

Akt administracyjny (wewnętrzny i zewnętrzny). Akty zewnętrzne, które mogą być skierowane do wszystkich obywateli i podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie ani nie pozostających w szczególnych stosunkach zależności. Akty wewnętrzne, które skierowane są do podmiotów pozostających w stosunku podporządkowania albo do osób pozostających w szczególnym stosunku zależności i poddanych z tego tytułu szczególnym stosunkom prawnym (akty występujące w układzie wewnętrznym). Stosunki wewnętrzne tak jak i zewnętrzne regulowane są przepisami ustawowymi i rozporządzeniami (aktami normatywnymi) przez co całkowite rozdzielenie sfery zew. i wew. jest niemożliwe. Jednakże w sferze wewnętrznej są różnego rodzaju przepisy zawarte w regulaminach i instrukcjach, które nie występują w prawie powszechnie obowiązującym. Regulacje wew. mogą oddziaływać na stosunki zew.

Akt administracyjny (jednostronne i dwustronne). Prawo materialne rozstrzyga o tym, czy w danym przypadku można wydać akt administracyjny jednostronny, czy dwustronny. Akty jednostronne wydawane są z urzędu, bądź też na wniosek strony lub innej osoby, niezależnie od woli adresata aktu. Takimi aktami z reguły nakłada się obowiązki np. nakaz rozbiórki obiektu budowlanego. Większość aktów administracyjnych stanowi akty jednostronne. Akty dwustronne wydaje się za zgodą adresata. Wyrażenie zgody przez adresata aktu dwustronnego następuje np. przez złożenie podania o określonej treści, przystąpienie do konkursu o określone stanowisko, itp. Akty dwustronne nie są aktami dwustronnymi w

pełnym tego słowa znaczeniu, ponieważ przy tych ostatnich treść aktu zależy od woli obu stron (np. przy zawarciu umowy). Przy dwustronnych aktach administracyjnych chodzi o wyrażenie zgody przez adresata aktu na jednostronne rozstrzygnięcie sprawy w drodze aktu administracyjnego. Ta zgoda mieści się z reguły we wniosku o wydanie aktu administracyjnego o określonej treści. W prawie administracyjnym nie obowiązuje zasada autonomii woli stron, a jedynie co do części aktów administracyjnych wyrażenie zgody na wydanie aktu w określonej sprawie.

Akt administracyjny (negatywne i pozytywne). Pozytywne- to takie akty, które w całości uwzględniają żądanie adresata. Milczenie niekiedy może oznaczać akt pozytywny. Negatywne- to takie akty, które chodź by w części nie uwzględniają żądania strony. Adresatowi takiego aktu przysługuje wyjaśnienie na piśmie i prawo odwołania się od takiego aktu. Np. organizator zgromadzenia publicznego musi o tym zawiadomić gminę, nie później niż 3 dni a nie wcześniej niż 30 dni przed zgromadzeniem. Jeżeli dany organ (gmina) jeżeli nie ma podstaw do wydania decyzji o zakazie zgromadzenia to jej nie wydaje, natomiast jeżeli znajdzie taka podstawę (np. jest to sprzeczne z prawem o zgromadzeniach) wydaje decyzje o zakazie zgromadzenia (akt negatywny) od której organizator może wnieść odwołanie do wojewody, a następnie skargę do NSA.

Akt administracyjny (nakazujący, kształtujący i ustalający). Podział ten jest oparty na treści rozstrzygnięcia. Akty nakazujące zawierają nakazy lub zakazy, zobowiązują do określonego w nich zachowania się (czynienia, znoszenia lub zaniechania). Akty kształtujące prawo ustanawiają, zmieniają lub znoszą konkretny stosunek prawny, określony status prawny. Akty ustalające ustalają prawo lub prawnie istotną właściwość osoby. Akt ustalający stwierdza co według obowiązującego prawa obowiązuje w konkretnym przypadku. Jest aktem administracyjnym, ponieważ ustala sytuację prawną w sposób wiążący i przez to ma charakter regulujący.

Akt administracyjny (osobiste, rzeczowe i osobisto- rzeczowe). Akty administracyjne osobiste - wywierają skutki w sferze prawa cywilnego bezpośrednio (wywłaszczenie nieruchomości na podstawie decyzji adm.) lub pośrednio co stanowi niezbędną przesłankę dla zawarcia umowy. W przypadku rzeczowego aktu adm. związanego z rzeczą lub przedsiębiorstwem uprawnienia lub obowiązki mogą przechodzić na każdorazowego właściciela rzeczy lub podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo. Zdarza się jednak tak, że pozytywny akt adm. dla jednego adresata oddziaływuje obciążająco na prawa osób trzecich i ci mają wówczas prawo wnoszenia środków odwoławczych na ten akt (sprzeciw, skarga do Sądu Adm.

Prawidłowość aktu administracyjnego. Akt administracyjny jest prawidłowy, jeżeli odpowiada wszelkim przesłankom stawianym przez porządek prawny. Akt ten jest prawidłowy jeżeli: został wydany przez właściwy organ (mający kompetencje, uprawnienia), został wydany zgodnie z przepisami prawa formalnego, jest treściowo zgodny z obowiązującym prawem materialnym. Aby akt administracyjny był niewadliwy musi być zachowana bezstronność urzędnika, jego wyłączenie od udziału w załatwianiu sprawy co do której istnieje wątpliwość zachowania tej bezstronności. Wyłączeniu może podlegać również organ którego kierownik ma interes w określonym załatwieniu sprawy.

Wadliwość aktu administracyjnego. Akt administracyjny jest wadliwy jeżeli narusza jakikolwiek przepis obowiązującego prawa. Przyczyna wadliwości może być niewłaściwa wykładnia, niewłaściwe zastosowanie norm prawnych, niedostateczne wyjaśnienie lub błędna ocena istotnych okoliczności faktycznych. Niezgodność aktu administracyjnego z prawem

może dotyczyć różnych jego elementów, posiadających różny charakter. Dlatego ustawodawca rozróżnia wadliwość nieistotną i wadliwość istotną. Wadliwość istotna może powodować uchylenie lub zmianę aktu. Nie każda niezgodność z przepisami prawa powoduje nieważność aktu. Przyjmuje się rozwiązanie legislacyjne zgodne z teorią gradacji wad, ich stopniowaniem, starając się dokonać pewnej klasyfikacji rodzajów wad. Wyróżnia się wady aktu, z którymi łączy się skutki w postaci wadliwości nieistotnej, wady powodujące wzruszalność aktu (jego uchylenie lub zmianę) i wady pociągające za sobą nieważność aktu. Akt dotknięty wadą nieistotną wiąże adresata, jest aktem ważnym; można co najwyżej dokonać jego sprostowania, usunięcia oczywistej omyłki albo dokonać uzupełnienia. Akty dotknięte wadami istotnymi mogą być w sposób przewidziany prawem na wniosek adresata lub z urzędu, przez organ nadzorczy uchylane lub zmieniane. Takie akty nazywamy aktami wzruszalnymi.

Akt administracyjny a wyrok sądowy. „Akt administracyjny jest, podobnie jak wyrok sądowy, aktem stosowania prawa, ponieważ określa co w konkretnym przypadku jest prawem. Poza tym istnieją istotne różnice między aktem administracyjnym a wyrokiem sądowym:1)Wyrok rozstrzyga w sposób wiążący i ostateczny spór prawny w interesie porządku prawnego. Akt administracyjny jest przede wszystkim skierowaną na przyszłość formą działania administracji publicznej. 2) Sąd rozstrzyga jako bezstronny i neutralny organ spór między dwiema stronami. Organ administracji publicznej rozstrzyga w drodze aktu administracyjnego o powierzonej mu sprawie administracyjnej, i jest jednocześnie organem rozstrzygającym i jedną ze „stron” (iudex in causa sua).3) Wyrok jest tylko rozstrzygnięciem prawnym. Natomiast akt administracyjny jest zdeterminowany- w ramach prawa- przez celowość działania administracji, konieczność osiągnięcia założonych celów. 4) Sąd działa tylko na wniosek, a organ administracji publicznej może działać również z urzędu. 5) Postępowanie sądowe jest formalnie ukształtowane i wyposażone w wiele gwarancji procesowych, aby zagwarantować rzeczowo właściwe rozstrzygnięcie. Postępowanie administracyjne nie jest tak sformalizowane jak postępowanie sądowe, chodzi bowiem o zapewnienie szybkiej, sprawnej i celowej administracji.”

Akt administracyjny (wzruszalność i nieważność). Wzruszalność- dotyczy tylko aktów ostatecznych dotkniętych wadami istotnymi. Mogą one być uchylone lub zmienione na wniosek adresata lub z urzędu przez organ nadzorczy. Nieważność aktu- mogą zachodzić poważne braki w akcie adm. wówczas w ogóle nie można mówić o ważności tego aktu. Akt który dotknięty jest szczególnie ciężkimi wadami nie należy przypisywać mu mocy wiążącej, bo w istocie aktem nie jest, nie rodzi skutków prawnych, nie ma obowiązkowi podporządkowania się takiemu aktowi. Aby jednak usunąć taki akt z obrotu prawnego należy złożyć deklaracje nieważności, która działa ze skutkiem wstecznym (ex tunc). Deklaracja ta stwierdza nieważność tego aktu wobec wszystkich to znaczy już nikt nie może powołać się na ten akt jako na akt ważny. Upływ czasu może prowadzić do sanacji wady, np. po upływie 5 lub 10-ciu lat nie można już stwierdzić nieważności aktu adm. z powodu określonej wady. Instytucja wzruszalności i nieważności wadliwych aktów adm. pozwala eliminować z obrotu prawnego akty niezgodne z prawem, co jest gwarancja praworządności.

Akt administracyjny (domniemanie mocy obowiązującej). Doktryna przyjmuje domniemanie ważności aktu administracyjnego. Domniemanie to polega na tym, że akt adm. uważa się za ważny, dopóki nie zostanie przez uprawniony organ uchylony. Zasada domniemania ważności aktów adm. nie może obowiązywać tam gdzie ustawodawca domniemanie takie

uchyla tzn. tam gdzie przyjmuje nieważność aktu. Odmowa wykonania aktu nieważnego może być po prostu nie kiedy obowiązkiem, np. gdy akt nakazuje wykonanie przestępstwa, a zwrócenie się w danym momencie do organu nadzorczego jest niemożliwe. Adresat może również nie podporządkować decyzji nieważnej również przed deklaracja nieważności, ale czyni to na własne ryzyko, ponieważ zarówno organ jak i sąd mogą nie podzielić jego decyzji.

Akt administracyjny (zagadnienie trwałości). Trwałość aktu administracyjnego lub jego odwołalność może być określana w przepisach ustawy, które stanowią o wydawaniu aktów w danej dziedzinie. Z zagadnieniem trwałości aktu administracyjnego łączy się wyrażenie „prawomocność”. Przez wyrażenie „prawomocność” nauka prawa administracyjnego rozumie dwie instytucje: Prawomocność formalna to inaczej niezaskarżalność aktu administracyjnego polegająca na tym, że strona nie może spowodować uchylenia lub zmiany aktu przez wniesienie zwyczajnego środka prawnego. Akt prawomocny formalnie nie może być zmieniony ani zniesiony na skutek wniosku strony; jest dla niej wiążący i tworzy dla niej prawo. Akt administracyjny nie jest formalnie prawomocny dopóki stronie przysługuje prawo wniesienia zwyczajnego środka prawnego. Prawomocność materialna polega na tym, że akt administracyjny nie może być zmieniony ani zniesiony, zarówno na wniosek strony ani też przez organ z urzędu, aktem równorzędnym. Akt prawomocny materialnie wiąże zarówno strony, jak i organ. Prawomocność materialna oznacza niewzruszalność aktu. Każdy akt prawomocny materialnie jest jednocześnie prawomocny formalnie, ale tego twierdzenia nie można odwrócić. Prawomocność dotyczy aktów adresowanych do stron, aktów na podstawie których ktoś nabył uprawnienia indywidualne. Z tej przyczyny prawomocność nie obejmuje aktów wewnętrznych ani też poświadczeń. Prawomocność oznacza niemożność uchylenia lub zmiany aktu przez akty równorzędne, ale nie oznacza odporności prawnej na akty wyższej rangi. Ustawodawca powinien chronić prawa nabyte i dlatego nie powinien korzystać z możliwości pozbawienia w drodze ustawowej uprawnień indywidualnych, nabytych na podstawie aktów administracyjnych. Prawomocność aktu administracyjnego nie chroni przed wywłaszczeniem prawa. Wywłaszczenie dokonywane jest w interesie publicznym. Strona, która poniosła szkodę na skutek uchylenia lub zmiany decyzji w tym trybie na prawo do odszkodowania.

Akt administracyjny (klauzule dodatkowe). Akt administracyjny może być zaopatrzony w pewne klauzule dodatkowe, jeśli prawo na to zezwala. Do klauzul dodatkowych można zaliczyć:Orzeczenie okresu obowiązywania aktu - akt wydany na czas oznaczony obowiązuje od pewnego terminu, do wyznaczonej daty. Wydanie aktów na czas oznaczony musi przewidywać obowiązujące prawo; Warunek zawieszający lub rozwiązujący - ziszczenie się warunku może powodować skuteczność aktu, tj. rozpoczęcie obowiązywania aktu (warunek zawieszający) bądź też utratę przezeń mocy obowiązującej (warunek rozwiązujący). Warunek to zdarzenie przyszłe i nie pewne; Zlecenie - akt administracyjny może zobowiązywać adresata do określonego działania, znoszenia lub zaniechania. Ustala się w ten sposób dodatkowy obowiązek adresata. Zlecenie należy uważać za odrębny, ale dodatkowy akt administracyjny. Niespełnienie zlecenia nie ma wpływu na skuteczność aktu głównego i może tylko spowodować zastosowanie sankcji przewidzianych w samym akcie bądź środków egzekucyjnych.

Akt administracyjny (utrata mocy obowiązującej). Akt administracyjny może utracić moc w skutek: 1) zrzeczenia się - dotyczy to tylko aktów, na podstawie których strony nabywają prawa; nie można zrzekać się obowiązków prawnych, 2) zasadniczej zmiany okoliczności faktycznych, jak np. w przypadku śmierci osoby uprawnionej, gdy chodzi o uprawnienia o charakterze osobistym,

3) uchylenie przez właściwy organ w przypadkach przewidzianych przez prawo, 4) zmiany charakteru aktu w przypadkach przez prawo przewidzianych, 5) z innej przyczyny przewidzianej prawem.

Akt administracyjny (związanie adm. prawem w procesie stosowania aktów administracyjnych). Na ostateczne ukształtowanie się aktu indywidualnego w procesie stosowania normy prawnej pewien wpływ posiada organ stosujący normę. Ustalenie i ocena stanu faktycznego, z którym norma prawna łączy pewne skutki prawne zależy od wielu czynników lokalnych i indywidualnych, a nawet subiektywnych właściwości oceniającego. Ocena dowodów jest swobodna. Do ustalonego stanu faktycznego trzeba zastosować przepis prawa, który może operować tylko ogólnymi, schematycznymi i typowymi sytuacjami, ponieważ nie może przewidzieć wszystkich przypadków. Norma prawna pozostawia pewien luz, który musi wypełnić organ stosujący normę. Prawidłowość czy też nieprawidłowość aktu można ustalić we wszystkich przypadkach, gdy wydanie aktu mieści się w ramach należycie pojętej interpretacji prawa tzn. biorąc pod uwagę powszechny pogląd na znaczenie wyrazów, na cele jakie dany organ ma osiągnąć, na zasady zdrowego rozsądku. Cel przepisu prawa jest jeden i jedno jest rozwiązanie prawidłowe. W państwie prawnym organy administracji mogą działać tylko na podstawie przepisów prawa, wyjątkiem jest swobodne uznanie, które przysługuje administracji o tyle o ile zostanie jej przyznane przez wyraźny przepis ustawy.

Pojęcie nieokreślone. Pojęcie nieokreślone pojawia się często w ustawach np. „ interes społeczny”, „interes publiczny”, „dobro publiczne”, „interes bezpieczeństwa państwa”, „ważny interes strony”, „porządek publiczny” i inne. Administracja wykonując ustawy ustala co kryje się pod tymi pojęciami. Ustalenie to wymaga pewnej wiedzy, poznania określonych zjawisk, a nawet przewidywania przyszłości. Aby dokonać prawidłowego ustalenia trzeba brać pod uwagę różne punkty widzenia. Ocena, czy to ustalenie jest prawidłowe, podlega kontroli sprawowanej przez powołane instytucje kontroli.

Swobodna ocena stanu faktycznego. Jest wtedy gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi adm. Ustawa pozwala na wybór następstwa prawnego, przy czym można dokonywać wyboru między dwiema lub więcej możliwościami. Administracja oceniając stan faktyczny dopasowuje do niego odpowiedni skutek.

Uznanie administracyjne. Administracja może działać tylko na podstawie ustawy. Swobodne uznanie przysługuje administracji o ile zostanie jej przyznane przez wyraźny przepis ustawy. Uznanie administracyjne istnieje wówczas, gdy administracja dla urzeczywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracji. Uznanie może polegać na tym, że administracja musi się zdecydować, czy dany środek można w ogóle zastosować albo też jaki ze środków wybrać. Uznanie zapewnia ustawodawca, ponieważ musi ono wynikać z normy prawnej (ustawowej). Technicznie upoważnienie do uznania przybiera formę wyraźnego wskazania na uznanie, przez wyrażenia organ „może”, „jest uprawniony”, bądź wynika z całokształtu uregulowania. Nie ma natomiast uznania, gdy ustawa stanowi, że organ „wyda”, „ustali”, „nakazuje” itd. Uznanie stwarza administracji możliwość działania na własną odpowiedzialność, jakkolwiek na podstawie upoważnienia udzielonego przez ustawę. Zawsze administracja jest zobowiązana mieć „na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli”. Uznanie administracyjne ma zastosowanie przede wszystkim przy załatwianiu spraw indywidualnych, ale nie tylko. Cel uznania i trafność rozstrzygnięcia konkretnego przypadku wymagają szczegółowego wyważenia wszelkich argumentów przemawiających za, jak i przeciw określonemu rozstrzygnięciu. Decyzje administracyjne oparte na uznaniu podlegają kontroli NSA.

Inne formy działania administracji:Umowa cywilnoprawna. Forma działania przynajmniej dwóch samodzielnych stron; akt, który dochodzi do skutku w wyniku zgodnego oświadczenia woli stron. Umowa jako forma działania administracji ma zastosowanie zwłaszcza w sferze majątkowej; gdy administracja nabywa lub zbywa określone składniki majątkowe. Kontrahentem może być osoba fizyczna lub prawna bądź nawet inny podmiot administracji. Swoistość umowy, jako formy działania administracji, wynika stąd, że organ administracji używa umowy jako prawnej formy działania w celu wykonania swoich zadań i dlatego zawieranie umów przez organy administracyjne regulowane jest nie tylko przez przepisy prawa cywilnego, ale również przez prawo administracyjne. Podmioty administracji publicznej w celu racjonalnego wykorzystania środków publicznych oraz przeciwdziałaniu korupcji zobowiązane są stosować procedurę zamówień publicznych, określoną ustawą z 10 czerwca 1994r. o zamówieniach publicznych. Do umów w sprawach zamówień publicznych stosuje się przepisy kodeksu cywilnego i kodeksu postępowania cywilnego, jeżeli przepisy ustawy o zamówieniach publicznych nie stanowią inaczej. Spory związane z takimi umowami podlegają rozpoznaniu przez sądy powszechne.

Umowa administracyjna. W systemie prawnym, w którym istnieje ta forma działania administracji, umowa administracyjna może być zawarta z osobą, w stosunku do której w innym przypadku musiałby być wydany akt administracyjny. Umowę tę zawiera organ administracyjny ze stroną bądź stronami. Umowa administracyjna może powodować nawiązywanie, zmianę bądź znoszenie stosunków administracyjnoprawnych. W naszym porządku prawnym nie ma generalnego upoważnienia dla organów administracji publicznej do zawierania tego rodzaju umów

Porozumienie administracyjne. Porozumienie jest instrumentem organizowania działalności podmiotów w sferze przydzielonych im zadań, w szczególności obejmować może sferę stosunków administracyjnoprawnych. Obecnie porozumienia mogą zawierać gminy z organami administracji rządowej w sprawie przejmowania przez organy gminy zadań z zakresu administracji rządowej, co przewiduje art.8 ustawy z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym. Ta ustawa stanowi też, że „Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzania jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych”. Według art.8 ust.2 ustawy z 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa województwo może zawierać z innymi województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu terytorialnego z obszaru województwa porozumienia w sprawie powierzania prowadzenia zadań publicznych. Ustawa z 5 czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym przewiduje, że powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienie w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji rządowej.

Przyrzeczenie - jest szczególnym rodzajem oświadczenia organu administracji, przez które zobowiązuje się on do podjęcia określonego działania albo do dopuszczenia do pewnego działania. Generalnie instytucja przyrzeczenia nie jest w naszym państwie prawnie uregulowana. Można spotkać się z przyrzeczeniem w niektórych ustawach (ustawa z 19 listopada 1999r.- Prawo działalności gospodarczej; ustawa z 9 listopada 2000r. o repatriacji).

Ugoda administracyjna - ma charakter ugody pomiędzy stronami postępowania administracyjnego, zawieranej przed organem, przed którym toczy się postępowanie administracyjne. Ugoda ta może być zawarta tylko w indywidualnej sprawie administracyjnej, wyłącznie w czasie trwania postępowania administracyjnego i to tylko w takiej sprawie, w której biorą udział co najmniej dwie strony o spornych interesach. Ugoda administracyjna po jej zatwierdzeniu przez organ administracji, zastępuje decyzje w sprawie.

Źródło: http://www.sciaga.pl/tekst/29954-30- podzial_form_dzialania_administracji_publicznej

Prawne formy działania administracji publicznej

Podział organów administracji publicznej na kolegialne, jednoosobowe, centralne i terenowe. Oraz na organy o kompetencji ogólnej lub szczegółowej.Prawne formy działania administracji publicznej

Administracja (zarząd, zarządzanie) jest pojęciem uważanym w dwojakim znaczeniu. Oznacza ona bądź jedną z podstawowych dziedzin działalności państwowej, polegającej na zarządzaniu, bądź ogół organów państwowych zajmujących się administrowaniem. (np. w Stanach Zjednoczonych administracją nazywa się cały aparat wykonawczy państwa z prezydentem na czele). Administracja ta ma tutaj pierwsze znaczenie.Przyjmuje się z reguły, że działalność państwowa koncentruje się na trzech podstawowych dziedzinach. Jedna z tych dziedzin to ustawodawstwo, druga to wymiar sprawiedliwości, a trzecia – administracja. Działalność ustawodawczą oraz wymiar sprawiedliwości można ściśle określić, natomiast za administrację uważa się pozostałą część działalności państwowej. Administracją jest wszystko, co nie jest ustawodawstwem i wymiarem sprawiedliwości. Najczęściej za administrację państwową uważa się tę z podstawowych form działalności państwa, która polega na organizowaniu bezpośredniej, praktycznej realizacji zadań państwa, w oparciu o obowiązujące przepisy.Administracja jest działalnością wykonawczo-zarządzającą, prowadzoną w państwie przez specjalny rodzaj organów: organy administracji państwowej (rządowej). Obok nich występują organy samorządu terytorialnego, którego rola nieustannie rośnie.Prawem administracyjnym nazywamy zespół norm regulujących:- strukturę i kompetencje organów administracji publicznej (rządowej i samorządowej)- stosunki prawne powstające w toku wykonawczo-zarządzającej działalności tych organów.Prawo administracyjne dość wyraźnie odróżnia się od innych gałęzi prawa i nie ma szczególnych trudności z ustaleniem, jakie normy prawne do niego należą. Całość przepisów składających się na prawo administracyjne można podzielić na trzy grupy:- przepisy odnoszące się do struktury organów administracyjnych,- przepisy regulujące tok działania organów administracyjnych,- przepisy odnoszące się do sposobu załatwiania poszczególnych rodzajów sprawPrzepisy regulujące strukturę administracji i tok jej działania tworzą część ogólną prawa administracyjnego. Natomiast przepisy normujące sposób załatwiania poszczególnych rodzajów spraw należą już do części szczegółowej.Działalnością administracyjną nazywa się w państwie w pewnym uproszczeniu wszystko to, co nie jest ustawodawstwem i wymiarem sprawiedliwości. Działalność tą prowadzą organy administracji publicznej. Wśród nich wyróżnia się organy administracji rządowej i organy administracji samorządowej.Zależnie od przedmiotu działalności i jej zakresu, charakteru organu, składu i innych okoliczności, występuje kilka podziałów organów administracji. Odnoszą się one do organów administracji rządowej, a w części również do samorządu.

Ze względu na skład dzielimy organy administracji państwowej na:- kolegialne- jednoosoboweOrgan kolegialny składa się z pewnej liczby osób, a decyzje zapadają w nim zespołowo, w drodze uchwały podjętej większością głosów. Organem kolegialnym jest na przykład Rada Ministrów. Natomiast w skład organu jednoosobowego wchodzi jedna osoba, a decyzje zapadają jednoosobowo. Takim organem jest minister.W aparacie administracyjnym państwa działają obydwa rodzaje organów. Organy kolegialne wykorzystuje się głównie, gdy sprawą o podstawowym znaczeniu jest dojrzałość podejmowanych decyzji, ich staranne wyważenie, ogólnie mówiąc, gdy chodzi przede wszystkim o merytoryczną i prawną trafność decyzji. Natomiast na tych odcinkach zarządu państwowego, gdzie najwcześniejsza jest szybkość działania i operatywność organu, decydująca o skuteczności administrowania – powoływane np. organy jednoosobowe.Zarówno organy kolegialne, jak i jednoosobowe mają swoje wady i zalety. Organy jednoosobowe administrują sprawnie, lecz prawdopodobieństwo podjęcia błędnej decyzji jest tu znacznie większe, natomiast w organach kolegialnych decyzja może być bardziej przemyślana i przed podjęciem poddana wszechstronnej analizie, ale właśnie wskutek tego działalność organów kolegialnych może okazać się nie dość sprawna.Przy kształtowaniu struktury organów administracyjnych podejmowane są różne próby połączenia zalet obu rodzajów organów. W tym kierunku zmierza między innymi powoływanie ciał doradczych przy organach jednoosobowych (zespół doradców premiera, gabinet polityczny ministra itp.). Powołane grono ekspertów przedstawia jedynie analizy, formułuje opinie, którymi osoba pełniąca funkcję organu jednoosobowego nie jest związana. Zwiększa to jednak prawdopodobieństwo podjęcia właściwej decyzji.Ze względu na terytorialny zasięg swojej działalności organy administracji dzielą się na:- centralne- terenoweOrganami centralnymi są te organy administracji, które obejmują swoim działaniem teren całego kraju, zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w innych ustawach kompetencjami. Centralnymi organami są między innymi Rada Ministrów, ministrowie, Główny Urząd Statystyczny.Organem terenowym nazywamy taki organ, którego kompetencje rozwijają się jedynie na określoną część terytorium państwa, odpowiadającą z reguły jednostce podziału administracyjnego (np. województwo).Podział ten odnosi się w zasadzie do organów administracji państwowej, które mogą występować zarówno na szczeblu centralnym, jak i na szczeblach terenowych. Układ stosunków między organami administracyjnymi różnych szczebli opiera się na podporządkowaniu organu niższego szczebla organowi wyższego szczebla (np. urząd statystyczny w Gnieźnie – wojewódzki urząd statystyczny w Poznaniu – Główny Urząd Statystyczny w Warszawie).Wśród organów administracyjnych odróżniamy także takie, które zajmują się zarządzaniem wszystkimi lub przynajmniej większą ilością dziedzin życia na danym terenie oraz takie, którym podlega tylko jedna dziedzina zarządu państwowego. Pierwsze z nich to:- organy o kompetencji ogólnej,- drugie to organy o kompetencji szczególnej.Przykładem organu o kompetencji ogólnej jest wojewoda. Wykonuje on administrację rządową na obszarze województwa. Sprawuje władzę administracji ogólnej, wraz z innymi organami administracji działającymi na terenie województwa. Wojewoda jest na terenie województwa przedstawicielem rządu. Należą do niego wszystkie sprawy z zakresu administracji rządowej w województwie, niezastrzeżone dla innych organów. Wojewodę powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów. Wojewoda wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu wojewódzkiego. Przy wojewodzie działa kolegium, jako organ opiniodawczy i doradczy.

Jako przedstawiciele rządu:- koordynuje działalność wszystkich organów administracji rządowej na terenie województwa,- organizuje kontrolę wykonania zadań wyznaczonych przepisami przez wymienione organy,- zapewnia współdziałanie jednostek organizacyjnych działających na obszarze województwa w zakresie utrzymania porządku publicznego,- reprezentuje rząd na uroczystościach państwowych.Organem o kompetencji szczególnej jest minister. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów (premiera) i ministrów. Ponadto mogą być powołani wiceprezesi Rady Ministrów, a także przewodniczący określonymi przepisami komitetów (np. komitet integracji europejskiej). Premier i wicepremierzy mogą sprawować funkcje ministrów. Ministrowie kierują określonymi działaniami administracji rządowej, czy resortami, bądź wypełniają inne zadania powierzone im przez premiera. Zakres zadań ministrów resortowych określają ustawy, natomiast zadania pozostałych ministrów wyznacza premier. Rząd na wniosek premiera może uchylić rozporządzenie ministra. Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną. Stoi na czele całego systemu administracji rządowej.Działalność organów administracji publicznej, prowadzona w celu zrealizowania stojących przed nimi zadań, przejawia się w kilku formach. Przez formę działania administracji należy rozumieć określony prawnie typ konkretnej czynności organu administracyjnego.Znane są następujące formy działania administracji:- stanowienie przepisów prawnych (tzn. aktów administracyjnych ogólnych, albo normatywnych)- wydawanie aktów administracyjnych (tzn. aktów administracyjnych indywidualnych)- zawieranie porozumień administracyjnych,- zawieranie umów,- prowadzenie działalności społeczno-organizatorskiej,- wykonywanie czynności materialno – technicznych.W pierwszej formie działania organ administracyjny ma prawo posługiwania się w swej działalności aktami normatywnymi, za pomocą, których ustanawia powszechnie obowiązujące przepisy prawa. Jakie to są akty i jaki jest zakres spraw, które mogą być przez organ przy ich pomocy regulowane - o tym decydują przepisy określające kompetencje organu. Organ stojący wyżej w hierarchii administracji rządowej-Rada Ministrów -wydaje, przede wszystkim rozporządzenia i podejmuje uchwały. Ministrowie wydają rozporządzenia i zarządzenia.Druga forma stanowi podstawową formę prawną działania administracji. Większość konkretnych spraw, których załatwienie należy do zakresu zadań danego organu, jest rozstrzygana w postaci aktu administracyjnego. Kończy on postępowaniem administracyjne i stanowi załatwienie wniosku zainteresowanej osoby lub instytucji.Porozumienie administracyjne występuje między organami, które nie są sobie podporządkowane, a więc, między którymi nie ma stosunku służbowej podległości (np. między dwoma wojewodami). Jest ono przydatne, gdy wchodzi w grę konieczność podjęcia i prowadzenia wspólnej działalności organizatorskiej w sprawach regulowanych prawem administracyjnym. Sankcję, która może być zastosowana w razie naruszenia porozumienia przez jedną ze stron, stanowią środki nadzorcze organów nadrzędnych.Wystepują jednak i takie porozumienia, w których zostaje skoordynowana działalność kilku organów w załatwieniu jednej sprawy.

Trzecia forma jest typową czynnością cywilnoprawną i ze względu na swą istotę stanowi w prawie administracyjnym element obcy, jest także wykorzystywana jako jedna z form działalności organów administracyjnych. Istotą umowy jest porozumienie dwóch lub więcej stron, które w danej sytuacji są prawie równorzędne. Umowa jest aktem dwustronnym,

inaczej niż akt administracyjny. Wymaga do swego powstania zgodnej woli dwóch stron. Kolejna forma, czyli prowadzenie działalności społeczno-organizatorskiej jest tzw. działalnością w formach niewładczych. Prowadząc tę działalność organy nie występują z pozycji władzy, jak przy wydawaniu aktów administracyjnych, lecz w podobnym charakterze jak organizacje społeczne. Działalność społeczno-organizacyjna ma wielkie znaczenie. Jest bowiem wiele poważnych zadań ciążących na organach administracyjnych, które nie mogą być wykonywane na innej drodze, jako że ustawa nie wskazuje konkretnych środków prawnych do ich realizacji.Działalność ta pobudza aktywność społeczną, wdraża ludzi do zespołowego działania i tworzenia na tej drodze wspólnych wartości.

Czynności materialno-techniczne są to wszelkie czynności faktyczne organu administracyjnego i jego funkcjonariuszy, wykonywane w toku urzędowania. W stosunku do właściwych czynności organu mają one charakter pomocniczy.Przykładem tych czynności jest prowadzenie akt i archiwów w urzędzie wojewódzkim, dokonywanie zestawień statystycznych przez urzędnika, zainkasowanie należności podatkowej czy doprowadzenie do poddania dziecka obowiązkowemu szczepieniu. Czynności te musza się opierać na podstawie prawnej (ustawie, akcie normatywnym pochodzącym od organu administracji, akcie administracyjnym).Wśród omawianych czynności możemy wyróżnić można dwie grupy:-czynności dokonywane wewnątrz organu(sporządzenie sprawozdania, napisanie protokołu)-czynności, z którymi organ administracyjny występuje na zewnątrz (czynności egzekucyjne, doprowadzenie dziecka do szkoły z zastosowaniem przymusu).Działalność organów administracji publicznej- z prawnego punktu widzenia polega na wydawaniu decyzji załatwiających różne konkretne sprawy, należące do kompetencji danego organu.Decyzje te nazywamy aktami administracyjnymi.

Źródło: http://www.sciaga.pl/tekst/61393-62- prawne_formy_dzialania_administracji_publicznej

Naczelne i centralne organy administracjiKlasyfikację organów administracji państwowej należy sporządzić opierając się na przepisach obowiązującego prawa. Podobnie przypisywanie nazw danym grupom organów musi mieć swe źródło w regulacji normatywnej. Podstawowymi kryteriami klasyfikacji są: 1) sposób powoływania, 2) miejsce w strukturze organizacyjnej administracji państwowej oraz 3) terytorialny zasięg działania.

Aby oznaczyć naczelne organy administracji państwowej należy zastosować jedno z dwóch pierwszych kryteriów, natomiast aby przeprowadzić szerszą klasyfikację i wyróżnić również organy centralne, należy zastosować także trzecie kryterium, łącząc je z pierwszym lub drugim.

Naczelne organy administracji państwowej nie są w ten sposób określone w Konstytucji z 1997 r., lecz są w ten sposób nazwane w wielu ustawach, także tych uchwalanych ostatnio. W związku z tym nauka ma na celu wyróżnić pojęciowo i znaleźć cechy wspólne organów naczelnych. Na podstawie cech wspólnych organów naczelnych należy je klasyfikować dopiero wtedy, gdy charakter organu nie wynika jednoznacznie z prawa.

Na podstawie obowiązującego prawa możemy wyróżnić 4 określenia organów naczelnych, z których każde podawane osobno jest poprawne, choć służy innym celom:

a. Naczelne organy administracji rządowej to organy administracji publicznej, które prezydent powołuje bezpośrednio lub po wcześniejszym wyborze przez Sejm.

b. Naczelne organy administracji państwowej to organy zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów w strukturze administracji rządowej.

c. Naczelne organy administracji państwowej to organy powoływane przez prezydenta lub Sejm, których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

d. Naczelne organy administracji państwowej to organy zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów w strukturze administracji rządowej, których właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

Definicje zamieszczone w punktach 1 i 2 pozwalają na klasyfikację organów na naczelne i inne, natomiast definicje z punktów 3 i 4 umożliwiają również wyszczególnienie centralnych organów administracji państwowej, a także terenowych organów administracji rządowej (terenowych organów administracji publicznej).

Klasyfikacja ta nie uwzględnia statusu prezydenta, co pozostaje w zgodzie z założeniami Konstytucji, wedle których prezydent ma być organem o podstawowym znaczeniu dla całego państwa, a nie jedynie dla administracji.

2. Prezydent naczelnym organem administracji państwowej

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi w art. 10, że ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. Władzę wykonawczą powierza właśnie prezydentowi RP.

Kompetencje Prezydenta nie są paralelne w stosunku do kompetencji Rady Ministrów, chociaż część kompetencji obu tych organów jest do siebie zbliżona..

I. W zakresie stosunków zagranicznych prezydent ma pozycję zwierzchnią jako najwyższy przedstawiciel RP, a niektóre kompetencje należą tylko do niego, np. ratyfikacja umów międzynarodowych

II. W zakresie prawodawstwa nadzwyczajnego Prezydent może wprowadzić stan wojenny i stan wyjątkowy, a także na wniosek Rady Ministrów wydawać rozporządzenia z mocą ustawy w określonym zakresie i granicach, jeżeli Sejm nie może się zebrać na posiedzenie w czasie stanu wojennego

III. W zakresie zwykłego prawodawstwa kompetencje Prezydenta są niewielkie. Prezydent może wprawdzie wydawać rozporządzenia, ale tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu.

Prezydent może także wydawać zarządzenia, które jednak mają tylko charakter wewnętrzny i obowiązują jedynie jednostki podległe organizacyjnie prezydentowi. Zarządzenia te są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.

Prezydent jest jednak jednym z organów, które uczestniczą w procesie ustawodawczym. Prezydent może podpisać ustawę i tym samym wyrazić zgodę na jej wejście w życie lub też nie. Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Gdy prezydent ma wątpliwości prawne co do danej ustawy, może przed podpisaniem ustawy wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności ustawy z Konstytucją. Prezydent nie może odmówić podpisania ustawy, którą Trybunał Konstytucyjny uznał za zgodną z Konstytucją.

Jeżeli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją, może zawetować ustawę. Występuje wtedy z umotywowanym wnioskiem do Sejmu o ponowne jej rozpatrzenie. Wtedy Sejm musi uchwalić ustawę na nową większością 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeśli się tak stanie, prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. W razie ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm prezydentowi nie przysługuje prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego.

IV. W zakresie obsadzania stanowisk Prezydent ma całkiem rozległe uprawnienia. Nie może jednak występować z wnioskiem o odwołanie Rady Ministrów (choć w określonych okolicznościach może ją powoływać) czy innych organów naczelnych. Brak takich kompetencji może być postrzegany jako osłabienie pozycji politycznej Prezydenta.

V. W zakresie uprawnień o charakterze decyzyjnym i organizacyjnym Prezydent przykładowo nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego, nadaje ordery i odznaczenia, stosuje prawo łaski. Może on także zwracać się z orędziem do Sejmu, do Senatu lub do Zgromadzenia Narodowego. W sprawach szczególnej wagi prezydent może zwołać Radę Gabinetową, którą tworzy Rada Ministrów pod przewodnictwem prezydenta.

3. Rada Ministrów

Radę Ministrów tworzą Prezes Rady Ministrów i ministrów. Do Rady Ministrów mogą zostać powołani wiceprezesi Rady Ministrów. Prezes i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra. W skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów.

Kompetencje Rady Ministrów określa Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów oraz inne akty normatywne.

Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa nie zastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego. Jest to nowe rozwiązanie konstytucyjne, które polega na przyznaniu Radzie Ministrów domniemania kompetencji. Jest ona upoważniona do rozstrzygania każdej sprawy z zakresu polityki państwa, która nie jest zastrzeżona dla innych organów państwowych lub samorządu terytorialnego.

Rada Ministrów kieruje ponadto administracją rządową.

W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:

1) zapewnia wykonanie ustaw,

2) wydaje rozporządzenia,

3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

4) chroni interesy Skarbu Państwa,

5) uchwala projekt budżetu państwa,

6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

10) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

12) określa organizację i tryb swojej pracy (art. 146 ust. 4 Konstytucji)

Na podstawie ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów możemy podzielić kompetencje Rady Ministrów na 3 grupy:

1. Organizowanie2. Działania merytoryczne3. Decydowanie

Rada Ministrów funkcjonuje na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu. Rada Ministrów działa kolegialnie. Rada Ministrów, wykonując ustanowione dla niej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i ustawach zadania i kompetencje, rozpatruje sprawy i podejmuje rozstrzygnięcia na posiedzeniach.

Rada Ministrów może jednak także rozstrzygać poszczególne sprawy w drodze korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk, czyli tzw. drogą obiegową.

Prezes Rady Ministrów zwołuje posiedzenia Rady Ministrów, ustala ich porządek oraz im przewodniczy. Posiedzenie Rady Ministrów przygotowuje i obsługuje sekretarz Rady Ministrów.

Posiedzenia Rady Ministrów są co do zasady niejawne. Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek członka Rady Ministrów, może jednak zezwolić zaproszonym osobom na przysłuchiwanie się posiedzeniu Rady Ministrów w całości lub w części oraz na udzielanie wyjaśnień.

Rada Ministrów jest ponadto zobowiązana informować opinię publiczną o przedmiocie posiedzenia oraz o podjętych rozstrzygnięciach. Nie dotyczy to jednak spraw, w stosunku do których Prezes Rady Ministrów zarządził tajność obrad.

Prezes Rady Ministrów, z własnej inicjatywy lub na wniosek członka Rady Ministrów, może, w drodze zarządzenia, tworzyć organy pomocnicze Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów, a w szczególności:

1. stały komitet lub komitety Rady Ministrów, które zajmują się inicjowaniem, przygotowaniem i uzgadnianiem rozstrzygnięć albo stanowisk Rady Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów;

2. komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy;3. rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze.

Rada Ministrów może również tworzyć komisje do opracowania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa.

Rada Ministrów w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją lub środowiskiem społecznym może powoływać komisje wspólne, które składają się z przedstawicieli Rządu oraz tej instytucji lub środowiska. Celem takich komisji jest wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach ważnych dla polityki Rządu oraz interesów reprezentowanej w komisji instytucji lub środowiska.

Przy Prezesie Rady Ministrów działa Rządowe Centrum Legislacji jako państwowa jednostka organizacyjna podległa Prezesowi Rady Ministrów. Zapewnia ono koordynację działalności legislacyjnej Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów i innych organów administracji rządowej.

4. Prezes Rady Ministrów

Konstytucyjne uregulowanie pozycji oraz kompetencji Prezesa Rady Ministrów jest w miarę pełne, choć jest tak raczej w przypadku pozycji niż kompetencji.

Prezes Rady Ministrów:

1) reprezentuje Radę Ministrów,

2) kieruje pracami Rady Ministrów,

3) wydaje rozporządzenia,

4) zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,

5) koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,

6) sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach,

7) jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej (art. 148 Konstytucji).

Regulację tę uzupełniają liczne ustawy szczególne oraz inne akty normatywne.

Kompetencje Prezesa Rady Ministrów możemy podzielić na pięć zasadniczych grup:

Kompetencje z zakresu zwierzchności osobowej: Prezes Rady Ministrów przykładowo składa wnioski o powołanie i odwołanie członków Rady Ministrów, powołuje sekretarzy stanu oraz

podsekretarzy stanu, centralne organy administracji państwowej, wojewodów, jak również członków niektórych organów doradczych

Kompetencje z zakresu zwierzchności służbowej: Prezes Rady Ministrów ustala zakres działania wicepremierów, organizuje pracę Rady Ministrów, koordynuje i kontroluje pracę ministrów, kieruje pracą komitetów doradczych, którym przewodniczy, może przewodniczyć także takiemu komitetowi, którego nie jest członkiem, upoważnia sekretarza czy podsekretarza stanu do reprezentowania Rządu w Sejmie, nadzoruje terenowe organy rządowej administracji ogólnej. Prezes Rady Ministrów realizuje tę zwierzchność poprzez wydawanie zarządzeń wewnętrznych, poleceń służbowych, wytycznych, nadawanie statutów oraz podejmowanie innych czynności o charakterze wewnętrznym.

Kompetencje w sferze nadzoru nad podmiotami niepodporządkowanymi (samodzielnymi, zdecentralizowanymi): Prezes Rady Ministrów podejmuje czynności nadzorcze, które są przewidziane w ustawach (np. może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny).

Kompetencje normotwórcze: Prezes Rady Ministrów wydaje rozporządzenia, ale tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Prezes Rady Ministrów może ponadto wydawać zarządzenia, które nie stanowią norm prawa powszechnie obowiązującego. Zarządzenia te mają tylko charakter wewnętrzny i obowiązują jedynie jednostki podległe organizacyjnie premierowi. Zarządzenia te są wydawane tylko na podstawie ustawy. Nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych oraz innych podmiotów.

Kompetencje organizacyjno-porządkowe: Prezes Rady Ministrów może np. powoływać rady i zespoły jako organy pomocnicze lub opiniodawczo-doradcze.

5. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów zapewnia obsługę:

1) Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów;

2. wiceprezesów Rady Ministrów;3. Kolegium do Spraw Służb Specjalnych;4. Rady Legislacyjnej.

Kancelaria może ponadto obsługiwać pełnomocnika Rządu oraz wskazane przez Prezesa Rady Ministrów organy pomocnicze, komisje i komisje wspólne.

Kancelarią kieruje Szef Kancelarii, którego powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów. Prezes Rady Ministrów powołuje i odwołuje sekretarzy i podsekretarzy stanu w Kancelarii.

Do zadań, które z upoważnienia Prezesa Rady Ministrów realizuje Kancelaria, należy w szczególności:

1) kontrola realizacji zadań wskazanych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów oraz przedstawianie wniosków z przeprowadzonych kontroli i przedkładanie propozycji doskonalenia metod kontroli;

1a) (9) dokonywanie ocen skutków (kosztów i korzyści) społeczno-gospodarczych projektowanych regulacji oraz sporządzanie ocen tych skutków, w tym projektów powodujących istotne długookresowe następstwa w rozwoju społecznym i gospodarczym;

1b) (10) opracowywanie ocen międzynarodowych uwarunkowań sytuacji kraju oraz długofalowych koncepcji polityki zagranicznej;

1c) (11) opracowywanie ocen funkcjonalności struktur państwa i sprawności ich działania;

1d) (12) przygotowywanie innych analiz, prognoz, koncepcji, programów i ocen, zleconych przez Prezesa Rady Ministrów;

2) wydawanie Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski";

3) koordynacja realizacji polityki kadrowej w administracji rządowej, w zakresie określonym w odrębnych przepisach;

4) obsługa spraw kadrowych osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe w administracji rządowej;

5) koordynacja współdziałania Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów z Sejmem Rzeczypospolitej Polskiej, Senatem Rzeczypospolitej Polskiej, Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej i innymi organami państwowymi;

6) obsługa informacyjna oraz prasowa Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów oraz wewnętrznych organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych Rady Ministrów;

7) koordynacja działalności kontrolnej Prezesa Rady Ministrów wobec organów administracji rządowej;

8) wykonywanie zadań z zakresu obronności i bezpieczeństwa państwa określonych w odrębnych przepisach;

9) wykonywanie innych zadań określonych w odrębnych przepisach lub zleconych przez Prezesa Rady Ministrów (art. 29 ustawy o Radzie Ministrów).

6. Ministrowie

W celu wzmocnienia pozycji premiera w stosunku do ministrów sformułowane zostały postanowienia, zgodnie z którymi minister powoływany jest do kierowania danym działem administracji rządowej lub do wykonywania zadań, które zostały mu wyznaczone przez Prezesa Rady Ministrów.

Przy ministrze może działać powołany komitet doradczy, który jest powoływany przez Radę Ministrów.

Minister pełni jednocześnie dwie funkcje:

Jest to członek kolegialnego organu administracji rządowej, jakim jest Rada Ministrów. Jest w niej poddany kierownictwu, koordynacji i kontroli Prezesa Rady Ministrów. Minister może ponadto sprawować w Radzie Ministrów funkcję premiera lub wicepremiera.

Poza tym jest to organ, który kieruje danym działem administracji państwowej.

Podlega on tu koordynacji, kontroli oraz zwierzchnictwu służbowemu Prezesa Rady Ministrów.

Urząd ministra tworzony jest ustawowo, chociaż taki wymóg nie jest sformułowany w Konstytucji, zgodnie z którą tylko zakres działania ministra, który kieruje działem administracji rządowej, jest określany w ustawie. Konstytucja nie podaje ani nazw ani liczby ministrów.

Minister jest powoływany albo razem z całą Radą Ministrów albo osobno. Sposoby odwołania ministra są również uregulowane w Konstytucji.

Zadania i kompetencje ministra określone są

1. w akcie o powołaniu urzędu ministra,2. w akcie, który określa szczegółowy zakres działania ministra3. w innych ustawach oraz niższych aktach normatywnych.

Funkcje ministra możemy podzielić na:

1. funkcje prawotwórcze - wydawanie rozporządzeń i zarządzeń,2. funkcje, które polegają na wydawaniu decyzji administracyjnych,3. kierowanie resortem,4. funkcje szczególne, które wynikają ze szczególnego statusu ministra na określonym

obszarze działania.

Członkowie Rady Ministrów ponoszą przed Sejmem solidarną odpowiedzialność za działalność Rady Ministrów oraz odpowiedzialność indywidualną za sprawy należące do ich kompetencji lub powierzone im przez Prezesa Rady Ministrów.

7. Centralne organy administracji państwowej

Organy centralne to takie organy, które obejmują swoja kompetencją terytorium całego państwa, natomiast organy terenowe - jedynie jakiś fragment jego terytorium. Wszystkie organy naczelne będą więc organami centralnymi, ale już nie wszystkie organy centralne będą organami naczelnymi. Jeśli organ centralny podlega jakiemuś innemu organowi administracyjnemu, to nie będzie wtedy organem naczelnym. Przykładowo Komendant Główny Policji jest organem centralnym, ale nie naczelnym, gdyż podlega ministrowi spraw wewnętrznych i administracji.

Konstytucja nie reguluje pozycji centralnych organów administracji rządowej, a nawet ich w ten sposób nie definiuje. Możemy jednak na jej podstawie wyróżnić 2 nowe kategorie organów centralnych:

1) centralne organy państwowe

2) centralne konstytucyjne organy państwa

Centralne organy administracji państwowej tworzone są drogą aktów rangi ustawowej, a wyjątkowo aktami niższego rzędu. Ich tworzenie i znoszenie odbywa się dosyć często, więc lista tych w zasadzie nie jest stała. Konstytucja nie stwarza bezpośrednich podstaw do tworzenia tych organów.

Organy mają zwykle nazwy, które sugerują kolegialny skład tych organów, ale są to zazwyczaj organy monokratyczne. Jeśli w nazwie znajduje się określenie urząd, to mamy

jednak zwykle do czynienia z organem jednoosobowym. Przykładowo Wyższy Urząd Górniczy to tylko szef tego urzędu, czyli jego prezes lub dyrektor, natomiast cały urząd to tylko zespół osób, który ma pomagać mu w wypełnianiu zadań.

Jeżeli organ nosi ma w nazwie słowa: komitet lub komisja, to znaczy, że mamy faktycznie do czynienia z organem kolegialnym. Funkcje jednoosobowe spełnia w nim najczęściej jego przewodniczący.

Centralne organy są zwykle powoływane przez Prezesa Rady Ministrów. Organy centralne często podlegają swoim organom zwierzchnim. Do takich organów zwierzchnich należą np. Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie. Im przysługują także uprawnienia nadzorcze. Minister, który sprawuje nadzór nad określonym urzędem centralnym, omawia sprawy, które dotyczą tego urzędu na posiedzeniu Rady Ministrów. Minister taki :

- wnioskuje do Prezesa Rady Ministrów o nadanie urzędowi centralnemu statutu

- wnioskuje do Prezesa Rady Ministrów o powołanie lub odwołanie kierownika urzędu centralnego

- powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego

- wykonuje funkcje kontrolne wobec urzędu centralnego.

Kierownik urzędu centralnego jest centralnym organem administracji. Kompetencje tych organów przypominają kompetencje organów naczelnych, przy czym w sferze normotwórczej wydają one tylko zarządzenia.

Centralne organy administracji są często organami zwierzchnimi w stosunku terytorialnych organów administracji, z którymi tworzą tzw. quasi-resorty. Organami terenowymi mogą być np. organy rządowej administracji specjalnej, np. urzędy celne, lub też terenowe organy rządowej administracji ogólnej.

Podobnie jak organy naczelne, organy centralne mogą dysponować także swoimi organami opiniodawczo-doradczymi.

Z uwagi na chaotyczny stan prawny związany z urzędami centralnymi, trudno jest dokonać klasyfikacji tych urzędów. Najłatwiej podzielić te organy pod względem ich podległości wobec danego organu.

Źródło: http://www.bryk.pl/teksty/studia/pozosta%C5%82e/prawo/26360-naczelne_i_centralne_organy_administracji.html#forward

Organy jednostek samorządu terytorialnegoArtykuł 163 Konstytucji RP stanowi, że "Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych." Jest on fundamentem państwa obywatelskiego, którego społeczna wiarygodność i administracyjna sprawność prowadzi do bezpośredniego udziału obywateli w sprawowaniu władzy. Rozwój samorządu terytorialnego wymaga dalszej decentralizacji kompetencji i finansów publicznych we wszystkim tych sprawach, w których wykonywanie zadań publicznych przez samorząd każdego szczebla jest bardzo efektywne. Chodzi zwłaszcza o to, aby samorządy rzeczywiście mogły uruchamiać mechanizmy rozwoju lokalnego, a nie były tylko szczeblami administracyjnej hierarchii. Samorząd terytorialny jest jedną z form zdecentralizowanej administracji publicznej.Od 1 stycznia 1999 r. obowiązuje w Polsce trójszczeblowa struktura samorządu terytorialnego:• samorząd gminny, • samorząd powiatowy, • samorząd województwa. Wybory do organów stanowiących, samorządu terytorialnego (rad gmin, powiatów, sejmików wojewódzkich), odbywają się na podstawie ustawy z 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich. Ordynacja wyborcza różnicuje sposób wyboru radnych w zależności od liczby zamieszkujących gminę mieszkańców oraz przyjmuje zasadę proporcjonalności w wyborach do rad powiatów i wyborach do sejmików samorządowych. Ustawodawca przyjął, że granicą różniącą sposób wyboru radnych w gminie będzie 20 tysięcy mieszkańców. W gminach do 20 tysięcy mieszkańców wybory odbywają się w jednomandatowych okręgach wyborczych. Zgodnie z brzmieniem art. 27 ustawy Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików wojewódzkich, liczbę radnych wybieranych dom rad gmin ustala wojewoda, odrębne dla każdej rady, po porozumieniu z wojewódzkim komisarzem wyborczym odpowiednio do zasad wynikających z ordynacji i ustawy o samorządzie gminnym. Wybory do rady gminy zarządza się nie później niż na miesiąc przed upływem kadencji rad. Kandydaci na radnych zgłaszani są przez:1) wyborców zamieszkałych w okręgu wyborczym,2) stowarzyszenia oraz organizacje społeczne,3) partie polityczne.Kandydaci zgłaszania są w formie list kandydatów. Przez listę kandydatów rozumie się również zgłoszenie jednego kandydata. Każda zgłaszana lista kandydatów powinna być poparta podpisami:1) co najmniej 25 wyborców – jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców,2) co najmniej 150 wyborców – jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej powyżej 20 tys. mieszkańców,3) wyborczy fakt zgłoszenia potwierdzają swoim podpisem, podaniem adresu zamieszkania oraz numeru ewidencyjnego PESEL.Ustalenie przez terytorialne (gminne, miejskie) komisje wyborcze alfabetycznego rejestru zgłoszonych i zarejestrowanych kandydatów stanowi podstawę dla sporządzania kart do głosowania. Wybory są powszechne. Prawo wybierania (prawo czynne) posiada każdy obywatel polski, który w dniu wyborów ma ukończone 18 lat i stałe zamieszkuje na obszarze działania rady gminy. Można kandydować tylko do jednej z rad.Samorząd województwa składa się z następujących organów:1. Sejmik województwa - jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa. Jego

kadencja trwa 4 lata. W skład Sejmiku województwa wchodzą radni, którzy wybierania są w wyborach bezpośrednich. Do zadań należą: stanowienie aktów prawa miejscowego, a szczególności statutu województwa, zasad gospodarowania mieniem wojewódzkim, zasad i trybu korzystania z wojewódzkich obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, uchwalenia strategii rozwoju województwa oraz wieloletnich programów wojewódzkich,- uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego, podejmowanie uchwały w sprawie trybu prac nad projektem uchwały budżetowej, podejmowanie uchwały w sprawie szczegółowości układu wykonawczego budżetu województwa, z zastrzeżeniem, że szczegółowość ta nie może być mniejsza niż określona w odrębnych przepisach, uchwalenie budżetu województwa, określenie zasad udzielania dotacji przedmiotowych i podmiotowych z budżetu województwa, podejmowanie uchwały w sprawie wyboru niezależnego audytora oraz zamknięcie rachunków budżetu województwa, rozpatrywanie sprawozdań wykonania budżetu województwa, sprawozdań finansowych województwa oraz sprawozdań z wykonania wieloletnich programów województwa, uchwalenie, w granicach określonych ustawami, przepisów dotyczących podatków i opłat lokalnych, podejmowanie uchwał w sprawie uczestnictwa w międzynarodowych zrzeszeniach regionalnych i innych formach współpracy regionalnej, wybór i odwoływanie zarządu województwa, rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu województwa, w tym w szczególności z działalności finansowej i realizacji programów, powoływanie i odwoływanie, na wniosek marszałka województwa, skarbnika województwa, który jest głównym księgowym budżetu województwa, podejmowanie uchwał w sprawie tworzenia związków, stowarzyszeń, fundacji oraz ich rozwiązywania, a także przystępowania do nich lub występowania z nich, podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa dotyczących:- zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości oraz ich wydzierżawienia lub wynajmowania na okres dłuższy niż 3 lata, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej, do czasu określenia zasad zarządu może dokonywać tych czynności wyłączone za zgodą sejmiku województwa,- emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu,- zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów,- ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez zarząd województwa oraz maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd województwa w roku budżetowym,- tworzenia spółek prawa handlowego i przystępowania do nich oraz określania zasad wnoszenia wkładów, a także obejmowania, nabywania i zbywania udziałów i akcji, podejmowanie uchwał w innych sprawach zastrzeżonych ustawami i statutem województwa do kompetencji sejmiku województwa, uchwalanie przepisów dotyczących organizacji wewnętrznej oraz trybu pracy organów samorządu województwa.

Sejmik województwa jako organ kontrolny, kontroluje działalność zarządu województwa oraz wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych. Dla tego celu powołuje komisję rewizyjną, która również opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem do sejmiku województwa w sprawie udzielania lub nieudzielania absolutorium zarządowi województwa.

2. Zarząd województwa – jest organem wykonawczym. Zarząd liczy 5 osób. Wśród tych osób jest marszałek województwa, który jest przewodniczącym zarządu, wiceprzewodniczący oraz pozostali członkowie. Na wniosek marszałka województwa, sejmik województwa może odwołać poszczególnych członków. Do zadań należą: wykonywanie uchwał sejmiku województwa, gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo, przygotowywanie projektów i wykonywanie budżetu województwa, przygotowywanie projektów strategii województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie, organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi, kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników, uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.Zadaniem marszałka województwa jest organizacje prac zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz.Administrację publiczną w województwie wykonują nie tylko organy samorządu województwa, ale również organy administracji rządowej, w skład, których wchodzą: wojewoda sprawujący władzę administracji ogólnej oraz organy administracji niezespolonej.Wojewoda jest powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Premier sprawuje nadzór nad działalnością wojewody i dokonuje oceny jego pracy.Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonanie polityki rządu na obszarze województwa, a w szczególności: kontroluje wykonanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów, kontroluje wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nie na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej, dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu, zwłaszcza w zakresie prowadzonej na obszarze województwa polityki regionalnej państwa oraz – w zakresie i na zasadach przewidzianych w ustawach – koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań, zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożenia środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, jak i zapobiega klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach, reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych, wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw, współdziała z właściwymi organami innych państwa oraz międzynarodowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, przedstawia Radzie Ministrów, za pośrednictwem ministra właściwego do spraw administracji publicznej, projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa, wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez Radę Ministrów i Prezes Rady Ministrów.

Organy administracji niezespolonej są powoływane i odwoływane na wniosek właściwego wojewody. Do ich zadań należą przede wszystkim: uzgadnianie z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego stanowionych przez te organy na podstawie odrębnych ustaw, zapewnienie zgodności swoich działań z poleceniami wojewody, składanie wojewodzie rocznych informacji, a na żądanie wojewody – także bieżących wyjaśnień o swej działalności na obszarze województwa.Organami administracji niezespolonej są: dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień, dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, inspektorzy kontroli skarbowej, dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów górniczych, dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar, dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych i naczelnicy obwodowych urzędów probierczych, dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, dyrektorzy urzędów celnych, dyrektorzy urzędów morskich, dyrektorzy urzędów statystycznych, Główny Inspektor i inspektorzy dozoru technicznego żeglugi morskiej, kierownicy inspektorów żeglugi śródlądowej, Komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej, Prezes Agencji Rynku Rolnego, Regionalni inspektorzy celni.W myśl ustawy powiat rozumiemy jako: jednostkę zasadniczego podziału terytorialnego, obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu. przy tworzeniu, łączeniu, podziale, znoszeniu powiatów i ustalaniu ich granic należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne i gospodarcze, zapewniające zdolność wykonywania zadań publicznych.Organami powiatu są:1. Rada powiatu – jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu, jego kadencja trwa 4 lata. Radni wybierani są w wyborach bezpośrednich. Do wyłącznej właściwości rady powiatu należy:• Stanowienie akt ów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu,• Wybór i odwołanie zarządu,• Powołanie i odwołanie, na wniosek starosty, sekretarza powiatu i skarbnika powiatu będącego głównym księgowym budżetu powiatu,• Stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu oraz rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu, w tym z działalności finansowej,• Uchwalenie budżetu,• Rozpatrywanie sprawozdania z wykonania budżetu oraz podejmowanie uchwały w sprawie udzielenia i nieudzielenia absolutorium dla zarządu z tego tytułu,• Podejmowanie uchwał w sprawach wysokości podatków i opłat w granicach określonych ustawami,• Podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych powiatu dotyczących:- Zasad nabycia, zbycia i obciążenia nieruchomości oraz ich wydzierżawienia lub wynajmowania na okres dłuższy niż 3 lata, o ile ustawy szczególne nie stanowią inaczej,- Emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu,- Zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów,- Ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych

przez zarząd oraz maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez zarząd w roku budżetowym,- Zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustaloną corocznie przez radę,- Tworzenia i przystępowania do związków, stowarzyszeń, fundacji i spółdzielni oraz ich rozwiązywania lub występowania z nich,- Tworzenia i przystępowania do spółek, ich rozwiązywania i występowania z nich oraz określania zasad wnoszenia wkładów oraz obejmowania, nabywania i zbywania udziałów i akcji,- Współdziałania z innymi powiatami i z gminami, jeżeli związane jest to z koniecznością wydzielenia majątku,- Tworzenia, przekształcania i likwidacji jednostek organizacyjnych oraz wyposażenia ich w majątek,• Określanie wysokości sumy, do której zarząd może samodzielnie zaciągać zobowiązania,• Podejmowanie uchwał w sprawach herbu powiatu i flagi powiatu,• Podejmowanie uchwał w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady powiatu.Rada Powiatu kontroluje działalność zarządu oraz powiatowych jednostek organizacyjnych. W tym celu powoływana jest komisja rewizyjna. Komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu powiatu i występuje z wnioskiem do rady powiatu w sprawie udzielenia lub nieudzielania absolutorium zarządowi. Jest ona także upoważniona do wyboru starosty oraz na jego wniosek pozostałych członków zarządu powiatu w liczbie od 3 do 5 osób, w tym wicestarosta, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wybór następuje bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.2. Zarząd Powiatu – jest organem wykonawczym powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Wykonuje on uchwały rady powiatu i zadania powiatu. Do zadań zarządu powiatu należą w szczególności:• Przygotowywanie projektów uchwał rady,• Wykonywanie uchwał rady,• Gospodarowanie mieniem powiatu,• Wykonywanie budżetu powiatu,• Zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.Ponadto zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego, kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży oraz jednostek organizacyjnych powiatu, które wspólnie tworzą powiatową administracje zespoloną.Starosta organizuje pracę zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz.Obok powiatów istnieją również miasta na prawach powiatu. Zaliczamy do nich miasta liczące więcej niż 100 000 mieszkańców oraz miasta, które przestały być siedzibą wojewody z dniem 31 grudnia 1998 roku.W miastach na prawach powiatu organami są: rada miasta i zarząd miasta. Miasta na prawach powiatu wykonują zadania na tych samych zasadach, co powiat.Gmina to wspólnota samorządowa mieszkańców na odpowiednim terytorium. Może występować również jako jednostka samorządu specjalnego np. gmina wyznaniowa, gmina szkolna.Od 1990 r. w Polsce gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego. O ustroju gminy stanowi jej statut. Gmina może być gminą wiejską, gminą miejsko-wiejską lub gminą miejską. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice, osiedla i inne.Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Mieszkańcy gminy podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym (poprzez wybory i referendum) lub za pośrednictwem organów gminy.Organami gminy są:

• rada gminy- organ stanowiący i kontrolny gminy. Jeżeli siedziba rady gminy znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, to rada nosi nazwę rady miejskiej.W skład rady wchodzą radni w liczbie:1) piętnastu w gminach do 20.000 mieszkańców,2) dwudziestu jeden w gminach do 50.000 mieszkańców,3) dwudziestu trzech w gminach do 100.000 mieszkańców,4) dwudziestu pięciu w gminach do 200.000 mieszkańców oraz po trzech na każde dalsze rozpoczęte 100.000 mieszkańców, nie więcej jednak niż czterdziestu pięciu radnych.Kadencja rady gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. Na czele rady stoi przewodniczący i wiceprzewodniczący w liczbie od 1 do 3.Do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Rada gminy ze swojego grona może powoływać stałe i doraźne komisje do określonych zadań, ustalając przedmiot działania oraz skład osobowy.• wójt (burmistrz, prezydent miasta): Wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Do zadań wójta należy w szczególności:1) przygotowywanie projektów uchwał rady gminy,2) określanie sposobu wykonywania uchwał,3) gospodarowanie mieniem komunalnym,4) wykonywanie budżetu,5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.Kadencja wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji rady gminy lub wyboru go przez radę gminy i upływa z dniem upływu kadencji rady gminy. Wójtem nie może być osoba nie będąca obywatelem Polski. Obecnie burmistrz to jednoosobowy organ wykonawczy gminy (wójt), która ma siedzibę w mieście. W miastach powyżej 100.000 mieszkańców lub posiadających historycznie przyjęte nazewnictwo organem wykonawczym jest prezydent miasta. Burmistrz jest również kierownikiem urzędu miasta (lub miasta i gminy). Niejako z urzędu jest też kierownikiem urzędu stanu cywilnego, lecz może także mianować odrębnego kierownika tego urzędu, co też z reguły jest praktykowane.Gmina realizuje wszystkie zadania niezastrzeżone do kompetencji innych jednostek samorządu terytorialnego (powiat, województwo samorządowe).Na terenie kraju znajduje się 2478 gmin, w tym 65 gmin mających status miasta na prawach powiatu. Największą terytorialnie gminą w Polsce jest Pisz w powiecie Piskim, zajmuje terytorium 635 km².

Źródło: http://www.sciaga.pl/tekst/52686-53- organy_jednostek_samorzadu_terytorialnego

DywidendaZ Wikipedii

Dywidenda (łac. dividendum - rzecz do podziału) - część zysku netto (po opodatkowaniu podatkiem dochodowym) spółki kapitałowej przeznaczona do podziału pomiędzy udziałowców lub akcjonariuszy.

Wysokość dywidendy wyliczana jest na podstawie rocznego wyniku finansowego spółki. O wysokości dywidendy i terminie jej wypłaty decyduje walne zgromadzenie w przypadku spółki akcyjnej lub zgromadzenie wspólników w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Warunkiem wypłaty dywidendy w spółkach kapitałowych jest:[1]

1. Zakończenie roku obrotowego.2. Sporządzenie oraz zbadanie przez biegłego rewidenta sprawozdania finansowego,

przy czym opinia biegłego rewidenta musi być co najmniej „bez zastrzeżeń” lub „z zastrzeżeniami”.

3. Zatwierdzenie sprawozdania finansowego przez walne zgromadzenie oraz podjęcie decyzji o podziale zysku.

Dywidenda może być wypłacana z: zysku netto, kapitału zapasowego lub niepodzielonych zysków z lat poprzednich. Dywidenda ma zwykle formę pieniężną, ale może być wypłacana także w formie akcji.

Wysokość dywidendy wskazuje horyzont spółki na najbliższe miesiące oraz jej plany inwestycyjne. Jeśli zarząd spółki zarekomenderuje niższą dywidendę, oznacza to, że większa część zysku pozostanie w spółce. Zwykle oznacza to, że środki te będą przeznaczone na dalsze inwestycje, a co za tym idzie umocnienie wyników spółki. Dla gracza giełdowego ważne natomiast jest, czy spółka wypłaca dywidendę regularnie oraz w jakiej wielkości (Patrz:Polityka dywidendowa) Dane te można znaleźć w sprawozdaniach finansowych spółki.

Dla spółki giełdowej cena akcji zostaje pomniejszona o wartość wypłacanej dywidendy.

Przypisy1. ↑ A. Lisak: Wypłata dywidendy w spółce kapitałowej. Uzyskany: 07.08.2008, online:

http://finanse.nf.pl/Artykul/7134/Wyplata-dywidendy-w-spolce-kapitalowej/dywidenda-KSH-prawo/. Artykuł został również opublikowany w "Gazecie Prawnej"; 11.01.2007 r.; nr. 8/2007.

Dzierżawa – jeden z typów umów prawa cywilnego. Reguluje ją Kodeks cywilny w art. 693-709, przy odpowiednim zastosowaniu przepisów o najmie (art. 659-692). Dzierżawa należy do umów nazwanych, dwustronnie zobowiązujących, wzajemnych i konsensualnych (tzn. dochodzących do skutku przez zgodne oświadczenie woli stron). Polega na udostępnieniu innej osobie prawa lub rzeczy, natomiast (w odróżnieniu np. od pożyczki) nie przenosi własności. Przedmiotem dzierżawy może być tylko rzecz lub prawo przynoszące pożytki.

Istotą dzierżawy jest to, że wydzierżawiający na oznaczony czas oddaje dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków, w zamian za co dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu czynsz. Konieczną cechą dzierżawy jest zatem jej odpłatność.

Dzierżawca powinien wykonywać swoje prawo zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki i nie może zmieniać przeznaczenia przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego. Nie może również bez zgody wydzierżawiającego oddawać rzeczy osobie trzeciej. W trakcie dzierżawy dzierżawca zobowiązany jest do dokonywania napraw niezbędnych do zachowania rzeczy w stanie nie pogorszonym. Dzierżawić można zarówno rzeczy, jak i prawa. Odpłatność z tytułu umowy dzierżawy może ulec ograniczeniu do samego uiszczania należnych podatków i ponoszenia innych ciężarów związanych z własnością lub posiadaniem gruntu. Ponadto czynsz dzierżawny może być oznaczony nie tylko w pieniądzach, ale także świadczeniach innego rodzaju, czy w ułamkowej części pożytków (np. 1/2 części zbioru).

Stosunek dzierżawy jest podobny do innych stosunków prawnych polegających na korzystaniu z cudzej rzeczy. Od stosunku najmu dzierżawę różni, przewidziane wprost przez ustawę, uprawnienie dzierżawcy do pobierania pożytków z dzierżawionej rzeczy. Od użyczenia (art. 710-719 Kodeksu cywilnego) różni dzierżawę odpłatność. Z kolei użytkowanie (art. 252-265 Kodeksu cywilnego) nie jest stosunkiem obligacyjnym, lecz ograniczonym prawem rzeczowym.

Gdy wydzierżawiającym był właściciel, umowa dzierżawy, podobnie jak umowa najmu, może być ujawniona przez wpis w dziale III księgi wieczystej. W takiej sytuacji wpis dzierżawy uzyskuje skuteczność względem praw nabytych przez czynność prawną po jego ujawnieniu w księdze oraz pierwszeństwo przed ograniczonym prawem rzeczowym nie ujawnionym w księdze.

Dzierżawa jest z założenia przewidziana jako stosunek prawny długotrwały, mogący trwać nawet kilkadziesiąt lat. Dzierżawa jest typową w stosunkach wiejskich formą udostępniania rolnikom gruntów rolnych – potocznie jest zwana "arendą" lub "orendą". Historycznie dzierżawca nazywany był również tenutariuszem, arendarzem [1] .