Organizacja wiedzy w taksonomiach

internetowych

Marcin Roszkowski

Plan wystąpienia

• Czym są taksonomie?– Jakie funkcje pełnią?– Jak są zbudowane?

• Organizacja wiedzy w taksonomiach nawigacyjnych

• Wnioski

Czym są taksonomie?

• Taksonomia = narzędzie organizacji informacji

• Taksonomia = SSOW

• Taksonomia = tezaurus + klasyfikacja?

Czym są taksonomie?

Czym są taksonomie?

• struktura kategorii tematycznych w katalogach internetowych, np. Open Directory Project (www.dmoz.org),

• system leksykalny stosowany do indeksowania lub kategoryzacji,

• system filtrowania terminologii z zapytań informacyjnych (np. pierścienie synonimów),

• taksonomie korporacyjne.

Typy taksonomii (wg funkcji)

• Taksonomie organizujące,

• Taksonomie nawigacyjne,

• Taksonomie indeksujące.

Taksonomia nawigacyjna

• „najbardziej widoczna” dla użytkownika,• narzędzie dostępu do zasobów,• kategorie + sieć powiązań semantycznych

zagnieżdżone w hipertekście, • obiekty informacyjne przyporządkowywane do

kategorii na podstawie ustalonych kryteriów (treściowych, formalnych, arbitralnych)

• technika pozyskiwania informacji – przeglądanie (ang. browsing)

Kategoria

• podstawowa jednostka strukturalna,

• plan wyrażania:– formy nazw zróżnicowane (wyrażenia

jedno- lub dwuwyrazowe),– krótkie formy nazw kategorii,– preferuje się: rzeczowniki,

rzeczownik+przymiotnik, wyrażenia rzeczownikowe.

Kategoria plan treści

• kategorie taksonomii nawigacyjnych reprezentują pojęcia wyodrębnione w procesie:– tworzenia pola tematycznego dla kolekcji, – analizy potrzeb użytkowników oraz – celów (również komercyjnych) całego systemu.

• trudno jest orzekać o stałym zestawie kategorii leksykalnych stosowanych w taksonomiach nawigacyjnych

Relacje

• niekonsekwencja stosowania jednej relacji organizującej,

• relacja generyczna właściwa (zakres szerszy/zakres węższy) - taksonomia generalizująca/specjalizująca,

• relacja mereologiczną (część/całość) - taksonomia agregująca/skupiająca

• niespecyfikowane relacje asocjacyjne

Badania

• Przedmiot badań: taksonomia nawigacyjna w dziedzinowym systemie hipertekstowym Intute: nauki społeczne (http://www.intute.ac.uk/socialsciences/)

• Cel: charakterystyka systemu organizacji wiedzy

Charakterystyka

• zbiór wyszukiwawczy - 31008 rekordów,

• sześciopoziomowa struktura hierarchiczna kategorii tematycznych,

• liczba kategorii - 1793,

• liczba kategorii na pierwszym stopniu podziału -19

• źródło nazw kategorii - tezaurusy

Budowa

TW

TS

TK

Budowa

• kategorie taksonomii reprezentują wyłącznie wymiar cech treściowych obiektów = kategorie tematyczne

• monohierarchiczny model organizacji pola semantycznego.

• relacja hierarchii tematycznej

• niespecyfikowana relacja asocjacyjna

Budowa

• zasada tworzenia kategorii = literary warrant, ale są obecne „kategorie puste”

• odwzorowuje rzeczywistość dokumentacyjną

• obraz zniekształcony, uproszczony

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6

Rozkład kategorii w strukturze taksonomii

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6

Rozkład obiektów informacyjnych w strukturze taksonomii

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

Poziom 1 Poziom 2 Poziom 3 Poziom 4 Poziom 5 Poziom 6

Dystrybucja odesłań Dystrybucja kategorii

Wnioski

• pragmatyzm organizacji wiedzy w taksonomiach internetowych

• obiektywne kryteria identyfikacji kategorii (treść) vs. nacisk na funkcjonalność oraz realizowanie celów systemu

• statyczne narzędzie organizacji wiedzy (słaba siła semantyczna podstawowej relacji organizującej)

Dziękuję

E-mail: roszmar@poczta.onet.plPreprint: http://eprints.rclis.org/

(E-LIS)