Opolskie 10 lat w Unii Europejskiej

Studium efektów w obszarach: społeczeństwo – gospodarka – przestrzeń

Opole 2014

Opracował zespół pracowników Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego w składzie: Justyna Barcz,dr inż. Karina Bedrunka, Bartosz Dąbrowski, Bożena Drobek-Stelmach, Agnieszka Hołota, Tomasz Karaczyn,Teresa Kiecoń, Joanna Klimkiewicz, Piotr Kobiela,dr Katarzyna Lotko-Czech,Ilona Malińska,Beata Marzodko, Przemysław Mazur, Michał Mehlich,Agnieszka Okupniak.

Redakcja naukowa:dr inż. Karina Bedrunka

Opiniodawca:prof. dr hab. Krzysztof Malik

Urząd Marszałkowski Województwa OpolskiegoDepartament Koordynacji Programów Operacyjnychul. Piastowska 14, 45-082 OpoleTel. +48 77 54 16 565, 566Fax. +48 77 54 15 567E-mail: [email protected]

Nakład: 2000 egz.Egzemplarz bezpłatny

ISBN: 978-83-60455-69-2

Skład, druk, łamanie:Zakład Poligraficzny Sindrukul. Obrońców Stalingradu 66, 45-565 Opole

Współpraca przy opracowaniu treści rozdziału I:Opolmedia Agnieszka Malik

Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego dołożył wszelkich starań celem ustalenia autorstwa i stanu prawnego wszystkich zdjęć zamieszczonych w tej publikacji, jednakże w wielu przypadkach było to niemożliwe. Składamy serdeczne podziękowania wszystkim beneficjentom i instytucjom zaprezentowanym w publikacji oraz pozostałym podmiotom za udo-stępnienie materiałów i wszelką pomoc w jej opracowaniu.

Wprowadzenie

Rozdział I Fundusze europejskie jako czynnik rozwoju województwa opolskiego w latach 2004-2014 – uwarunkowania społeczno-instytucjonalne

I.1. Kalendarium dziesięciu lat realizacji programów operacyjnych w województwie opolskim – wydarzenia i ludzie

I.2. Wpływ funduszy europejskich na rozwój województwa opolskiego – najlepsze praktyki

I.2.1 Najlepsze praktyki w obszarze Społeczeństwo

I.2.2 Najlepsze praktyki w obszarze Gospodarka

I.2.3 Najlepsze praktyki w obszarze Przestrzeń

Rozdział II Wykorzystanie funduszy europejskich w województwie opolskim i ich wpływ na gospodarkę regionu

II.1 Poziom wykorzystania środków programów operacyjnych w województwie opolskim w latach 2004-2006 i 2007-2013 – postęp rzeczowy i finansowy

II.1.1 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006

II.1.2 Inicjatywa Wspólnotowa INTERREG IIIA Czechy – Polska

II.1.3 Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013

II.1.4 Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 (komponent regionalny)

II.1.5 Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013

II.1.6 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

II.1.7 Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013

II.2 Ocena wpływu programów operacyjnych na gospodarkę województwa opolskiego przy użyciu modelu HERMIN

II.2.1 Model HERMIN – historia i podstawowa charakterystyka

II.2.2 Łączny wpływ programów wdrażanych przez Samorząd Województwa Opolskiego (RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny) na podstawowe wskaźniki makroekonomiczne województwa

II.2.3 Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych w województwach

Rozdział III Efektywność wydatkowania funduszy europejskich w województwie opolskim według kryterium zrównoważenia rozwoju

III.1 Efektywność jako kryterium ewaluacji wykorzystania funduszy europejskich w województwie opolskim

III.1.1 Narzędzia badania efektywności

III.1.2 Ewaluacja w województwie opolskim

III.2 Ocena efektywności strategicznej rozwoju województwa opolskiego

III.2.1 Analiza efektywności strategicznej rozwoju kapitału regionalnego wskutek realizacji ZPORR 2004-2006 oraz RPO WO 2007-2013

III.2.2 Badanie efektywności w perspektywie 2014-2020

Podsumowanie

Bibliografia

Spis tabel, schematów i wykresów

Wykaz skrótów

5

9

10

48

48

66

80

99

101

103

104

106

108

109

111

113

115

115

117

121

125

127

127

130

132

134

135

139

141

142

143

Spis treści:

10 lat obecności wojew

ództwa opolskiego w

Unii Europejskiej

4

Wprowadzenie

Idea integracji europejskiej wywodzi się z czasów starożytnych i towarzyszyła przez wieki rozwojowi Euro-py, przybierając różne formy. Jej podstawą jest dziedzictwo kulturowe wspólne dla wszystkich krajów starego kontynentu, na który składają się: kultura grecka, prawo rzymskie oraz religia chrześcijańska. Elementy te sta-nowią do dziś wyróżnik wyodrębniający państwa starego kontynentu od reszty świata, nie niwelując jednak specyfiki każdego z poszczególnych krajów europejskich.

Po I wojnie światowej zaistniała potrzeba podjęcia wspólnego wysiłku ekonomicznego i politycznego państw europejskich, aby odbudować zrujnowaną w wyniku działań wojennych Europę. Plany te urzeczywist-niły się na początku lat 20. XX w. w wyniku działań austriackiego arystokraty R. Coudenhove-Kalergiego, z inicjatywy którego utworzony został Ruch Paneuropejski z siedzibą w Wiedniu. Jego podstawą miała być wspólnota monetarna i celna, co zyskało praktyczny wymiar w 1925 r., kiedy to w Paryżu utworzono Między-narodowy Komitet Europejskiej Unii Celnej.

Wybuch II wojny światowej położył kres działaniom zjednoczeniowym podjętym w latach dwudziestych XX w. Równocześnie zła sytuacja społeczno-gospodarcza, w jakiej państwa europejskie znalazły się po jej zakończeniu, spowodowała konieczność podjęcia kolejnych działań zjednoczeniowych. Na tę niekorzystną sytuację miał wpływ zarówno kryzys demograficzny, będący wynikiem działań wojennych, jak i spadek zna-czenia gospodarki europejskiej na arenie światowej na rzecz silniejszych gospodarczo Stanów Zjednoczonych. Wyjście z powojennego kryzysu możliwe było jedynie poprzez skonsolidowanie sił państw Europy Zachodniej, gdyż Europa Wschodnia, będąc w strefie wpływów Związku Radzieckiego, została siłą rzeczy z procesu inte-gracji wyłączona.

Za ojca założyciela współczesnej Unii Europejskiej uznawany jest Robert Schumann, Minister Spraw Za-granicznych Francji, który 9 maja, 1950 r. przedstawił propozycję współpracy Francji i zachodnich Niemiec w za-kresie produkcji węgla i stali. Współpraca ta objęła następnie na mocy Traktatu Paryskiego z 18 kwietnia 1951 r. 6 państw: Francję, zachodnie Niemcy, Belgię, Holandię, Luksemburg i Włochy. Europejska Wspólnota Węgla i Stali była bezpośrednią poprzedniczką współczesnej Unii Europejskiej, dlatego też dzień podjęcia inicjatywy jej utworzenia, tj. 9 maja obchodzony jest corocznie jako święto Unii Europejskiej.

Równocześnie z inicjatywy premiera Francji René Plevena podjęto prace zmierzające do utworzenia Euro-pejskiej Wspólnoty Obronnej, mającej na celu powołanie armii europejskiej, w tym zachodnioniemieckiej, co miało szczególne znaczenie wobec zagrożenia ze strony Związku Radzieckiego. Ostatecznie traktat ustana-wiający Europejską Wspólnotę Obronną nie wszedł w życie z powodu odmowy jego ratyfikacji przez francuski parlament wynikającej m.in. z obaw przed remilitaryzacją Niemiec1.

1 Krystyna Wiaderny-Bidzińska, Polityczna integracja Europy Zachodniej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1999, s. 13 i n.



Unii Europejskiej

5

Po fiasku inicjatywy Europejskiej Wspólnoty Obronnej główny nacisk w inicjatywach zjednoczeniowych przeniesiono z aspektów militarnych na gospodarcze. Wysiłki te zaowocowały ustanowieniem na mocy Trak-tatu Rzymskiego z 25 marca 1957 r. Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Traktat Rzymski został podpisany przez sześć krajów – sygnatariuszy EWWiS. EWG stanowiła unię gospodarczą opartą na swobodnym przepły-wie osób, towarów, usług i kapitałów. Równocześnie z EWG powołano również do życia Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom), zakładającą połączenie wysiłków państw w celu prac nad pokojowym wykorzy-staniem energii atomowej.

W styczniu 1973 r. miało miejsce tzw. pierwsze rozszerzenie wspólnoty europejskiej, w wyniku którego została ona powiększona o trzy państwa, tj. Danię, Irlandię i Wielką Brytanię.

W związku z rozszerzeniem wspólnoty kluczowym elementem stało się porozumiewanie pomiędzy szefa-mi państw członkowskich i podejmowanie ważnych decyzji. W tym celu w 1974 roku powołana została Rada Europejska, co było ukonstytuowaniem odbywających się już wcześniej nieformalnych spotkań premierów, prezydentów i ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich. Ustalono, że spotkania te mają się odtąd odbywać dwukrotnie w ciągu roku. Do zadań Rady Europejskiej należy od początku jej działalności wy-tyczanie kierunków europejskiej polityki zagranicznej i podejmowanie decyzji w tym zakresie.

Kolejnym krokiem w kierunku utworzenia instytucji wspólnoty europejskiej były pierwsze wybory do Par-lamentu Europejskiego, które miały miejsce w 1979 r. i które odbywały się odtąd regularnie co 5 lat. Członko-wie Parlamentu Europejskiego wybierani są w powszechnych i bezpośrednich wyborach zgodnie z ordynacją wyborczą obowiązującą w każdym z państw członkowskich. Do głównych zadań Parlamentu Europejskiego należy udział w procesie legislacyjnym Wspólnoty oraz współudział w ustalaniu budżetu. Uprawnienia pra-wodawcze Parlament dzieli z Radą Unii Europejskiej. Siedzibą Parlamentu Europejskiego został Strasburg, jednak w Brukseli mają miejsce obrady, a w Luksemburgu znajduje się jego administracja2.

8 kwietnia 1965 r. zawarto w Brukseli tzw. traktat fuzyjny, na mocy którego doszło do połączenia trzech wspólnot: EWWiS, EWG oraz Euratomu. W wyniku ich połączenia utworzono jedną Komisję Wspólnot Euro-pejskich przekształconą następnie na mocy Traktatu z Maastricht w Komisję Europejską. Do zadań Komisji Europejskiej należy przede wszystkim ustalanie celów i priorytetów działań, przedstawianie Parlamentowi i Radzie projektów legislacyjnych, czuwanie nad polityką UE i nad jej budżetem oraz ich wykonywanie, egze-kwowanie prawa europejskiego (wraz z Trybunałem Sprawiedliwości), reprezentowanie UE na arenie między-narodowej (negocjowanie umów handlowych między UE a państwami trzecimi itp.)3.

W następnych latach EWG podlegała kolejnym rozszerzeniom. W roku 1981 do wspólnoty weszła Grecja, a w 1986 – Hiszpania i Portugalia.

Nowy etap w historii jednoczącej się Europy rozpoczął się wraz z podpisaniem w lutym 1992 r. przez dwa-naście krajów członkowskich Traktatu z Maastricht, w wyniku którego nazwę Europejska Wspólnota Gospo-darcza zastąpiono nazwą Wspólnota Europejska. Wspólnota została oparta na trzech filarach: wspólnotach europejskich (EWG, EWWiS, Euratom) obejmujących współpracę w kwestiach gospodarczych, współpracy krajów członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej i polityki bezpieczeństwa oraz współpracy w zakresie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Ponadto zgodnie z Traktatem z Maastricht na przystąpienie nowych krajów do UE muszą wyrazić zgodę nie tylko kraje członkowskie, ale także Parlament Europejski.

Dla polskiego członkostwa w Unii Europejskiej nowe perspektywy otworzyły się po szczycie w Kopenhadze w czerwcu 1993 roku, kiedy to ustalono, iż w przyszłości kraje Europy Środkowej i Wschodniej, w tym Polska, będą mogły przystąpić do wspólnoty. Na szczycie w Luksemburgu w grudniu 1997 r. Polska znalazła się – obok Czech, Estonii i Słowenii – w grupie państw najlepiej przygotowanych do negocjacji swojego członkostwa z UE.

Tymczasem w 1995 r. do Unii Europejskiej w wyniku czwartego rozszerzenia przystąpiły kolejne kraje, tj. Austria, Finlandia i Szwecja.

Kolejne – 5 rozszerzenie było historyczne zarówno dla Polski, jak i dla dziewięciu innych państw euro-pejskich. 1 maja 2004 r. Polska, a wraz z nią Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia i Węgry przystąpiły do Unii Europejskiej, stając się jej pełnoprawnymi członkami. W kolejnych latach do UE wstąpiły także Bułgaria i Rumunia (2007 r.) oraz Chorwacja (2013 r.).

2 Kazimierz Łastawski, Historia integracji europejskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006, s. 98 i n.3 http://ec.europa.eu/about/index_pl.htm.



Unii Europejskiej

6

Na Opolszczyźnie przystąpienie Polski do Unii Europejskiej zostało uczczone w przeddzień tego wyda-rzenia, 30 kwietnia 2004 r. uroczystą sesją Sejmiku Województwa Opolskiego. Znamienne stały się słowa wygłoszone z tej okazji przez ówczesnego Marszałka Województwa Opolskiego Grzegorza Kubata: Niektórzy porównują jutrzejszy dzień z chrztem Polski i innymi najważniejszymi datami w naszej historii. To rzeczywiście historyczna chwila dla nas wszystkich. Już jutro będziemy obywatelami Wspólnej Europy (…) Ja jestem pewien, że rozszerzenie Unii jest dla nas niepowtarzalną szansą na rozwój gospodarczy i społeczny, na lepszą przy-szłość Śląska Opolskiego i całej Polski.

W publikacji zaprezentowane zostały przełomowe dla naszego regionu wydarzenia związane z wdraża-niem funduszy europejskich, jakie miały miejsce w regionie w ciągu 10 lat od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, a także przykłady najlepszych projektów zrealizowanych z udziałem funduszy unijnych. Ukazany został także postęp rzeczowy i finansowy oraz efektywność wydatkowania funduszy europejskich w województwie opolskim. Z zaprezentowanych opisów wynika, że Opolszczyzna rzeczywiście efektywnie wykorzystuje dziejową szansę, która pojawiła się dla całej Polski 10 lat temu, 1 maja 2004 r.



Unii Europejskiej

7

Rozdział IFundusze europejskie jako czynnik rozwoju województwa opolskiego w latach 2004-2014 – uwarunkowania społeczno-instytucjonalne

Obchody 10-lecia obecności województwa opolskiego w Unii Europejskiej, Filharmonia Opolska

Andrzej Kasiura od 2010 roku jest burmistrzem Krapkowic i właśnie dla tego stanowiska zre-zygnował z pełnienia funkcji członka Zarządu Województwa Opolskiego. Andrzej Kasiura mocno stąpa po ziemi, mając doskonałe ro-zeznanie w ekonomii i zarządzaniu. Jego pasją jest literatura science-fiction oraz fantasy. Lubi realizować śmiałe przedsięwzięcia. W wolnym czasie chętnie gra w skata, śląską grę karcianą. Jako członek Zarządu Województwa Opolskie-go miał duży wkład w rozwój regionalnej infra-struktury drogowej, nadzorując realizację pro-jektów transportowych współfinansowanych ze środków unijnych. Zaangażowanie środków RPO WO 2007-2013 pozwoliło na realizację wielu inwestycji drogowych istotnych z punktu widzenia dostępności komunikacyjnej regionu. Natomiast dzięki pozyskaniu środków z IW INTERREG III A Czechy – Polska oraz POWT RCz-RP 2007-2013 udało się zmodernizować drogę wojewódzką 411 na odcinku Głuchołazy – granica państwa. Zrealizowane inwestycje są udogodnieniem dla mieszkańców regionu, poprawiły także dostęp potencjalnych inwesto-rów do terenów inwestycyjnych oraz umożliwi-ły turystom wygodne korzystanie z atrakcji tu-rystycznych zlokalizowanych w województwie opolskim.

Szczególnie pamiętny dla Andrzeja Kasiury był rok 2011 r., gdyż właśnie wtedy w wypadku sa-mochodowym zginął Marszałek Województwa Opolskiego Grzegorz Kubat.

Andrzej Kasiura nigdy nie zapomni sesji Sejmi-ku Województwa Opolskiego, gdy wieczorem

Andrzej Kasiura

Rodzina jestnajważniejsza

Bruksela, 1 maja 2004 r.

Uroczystość przywitania nowych państw członkowskich w Unii Europejskiej, koncert Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Opolskiej na rynku w Brukseli

I. 1 Kalendarium dziesięciu lat realizacji programów operacyjnych w województwie opolskim – wydarzenia i ludzie

Opole, 1 maja 2005 r.

Obchody pierwszej rocznicy wejścia Polski do Unii Eu-ropejskiej z udziałem marszałka Grzegorza Kubata oraz szkolnych klubów europejskich



Unii Europejskiej

10

30 kwietnia 2004 roku marszałek Kubat mó-wił o historycznej chwili wejścia Polski do Unii Europejskiej. – Często powtarzał, że musimy skorzystać z szansy, jaką historia dała Polsce i naszemu regionowi, gdyż to niepowtarzal-na okazja na rozwój gospodarczy i społeczny – wspomina Andrzej Kasiura.

Grzegorz Kubat porównywał dzień wejścia do Unii Europejskiej z chrztem Polski i inny-mi najważniejszymi datami w polskiej historii. – Otworzą się przed nami granice umożliwiające wzmocnienie więzi z przedstawicielami innych kultur i narodów – mówił w czasie spotkania. – Zaczniemy funkcjonować w innym systemie gospodarczym. Będziemy musieli z funduszy strukturalnych mądrze korzystać. Umieć się o nie starać, wykazać się zdolnością planowania i reagowania na zmieniającą się rzeczywistość. Należy pamiętać, że powodzenie tych działań wymaga wspólnego wysiłku wszystkich środo-wisk zaangażowanych w proces integracji. To dziejowa szansa dla rozwoju naszego regionu.

W tym samym czasie w Brukseli odbywały się uroczystości związane z powitaniem nowych członków UE. Opolszczyzna na swoim stoisku promowała największe atrakcje turystyczne. Dopytywano zwłaszcza o zamek w Mosznej, zabytki Nysy, Kluczborka czy Brzegu. Chwalo-no nie tylko profesjonalną obsługę stoiska, ale również wiedzę o regionie i biegłą znajomość języków. Wieczorem dla publiczności zgroma-dzonej na Grande Place zagrała Orkiestra Sym-foniczna Filharmonii Opolskiej pod dyrekcją Bo-gusława Dawidowa. Oklaski długo nie milkły, a bisom nie było końca.

Rok później w centrum Opola obchodzono pierwszą rocznicę wejścia Polski do UE. Bur-mistrz Krapkowic wspomina, jak mimo deszczu marszałek Grzegorz Kubat witał uczestników parady. Na dwóch scenach występowały grupy artystyczne oraz członkowie szkolnych klubów europejskich. Podziwiano prace plastyczne. Dzień zakończył koncert w opolskim amfitea-trze oraz pokaz sztucznych ogni, które o półno-cy rozbłysły nad miastem.

Fot. M. Przygoda



Unii Europejskiej

11

Opole, 11 października 2005 r.

Aktualizacja Strategii Rozwoju Województwa Opol-skiego na lata 2000-2015

Sejmik Województwa Opolskiego przyjął aktualizację doku-mentu, która została dokonana ze względu na zewnętrzne i wewnętrzne uwarunkowania wynikające ze zmieniającej się sytuacji społeczno-gospodarczej kraju, w tym związane z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Zmiany spowo-dowały konieczność zweryfikowania dotychczasowych zapi-sów Strategii i ponownego zidentyfikowania możliwości oraz kierunków rozwoju regionu.

Kamień Śląski, Rogów Opolski, październik 2005 r. – styczeń 2006 r.

Spotkania poświęcone opracowaniu RPO WO 2007-2013

Zarząd Województwa Opolskiego w marcu 2005 roku powołał Radę Programo-wą oraz Zespół Roboczy ds. opracowania projektu RPO WO 2007-2013. Przyjęto zasadę, że RPO WO 2007-2013 będzie podlegać konsultacjom jak najliczniejszych środowisk społecznych i gospodarczych. Konsultacje wewnętrzne dokumentu zo-stały podsumowane podczas spotkania Zespołu w Kamieniu Śląskim. Wnioski z przebiegu konsultacji przedstawił zebranym Piotr Szymański, zastępca dyrekto-ra Departamentu Koordynacji Programów Operacyjnych Urzędu Marszałkowskie-go. Kolejnym etapem prac były konsultacje wewnętrzne i społeczno-gospodarcze dokumentu trwające od września 2005 r. do czerwca 2006 r. Efektem tego etapu konsultacji było wypracowanie wstępnego projektu RPO WO 2007-2013 i przesła-nie go do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.



Unii Europejskiej

12

Opole, 23 maja 2007 r. oraz Bruksela, 5 września 2007 r.

I i II tura negocjacji RPO WO 2007-2013 z Komisją Europejską

W I turze negocjacji w Opolu uczestniczyła Minister Rozwoju Regionalnego Grażyna Gęsicka. Negocjacje ze strony regionu prowadzili Zarząd Województwa Opol-skiego – marszałek Józef Sebesta, wicemarszałek Józef Kotyś oraz Karina Bedrunka, dyrektor Departamentu Koordynacji Programów Operacyjnych Urzędu Mar-szałkowskiego. Podczas negocjacji omówiono uwagi przekazane uprzednio przez Komisję Europejską. Woje-wództwo opolskie przystąpiło do negocjacji jako pierw-szy region w kraju. W II turze negocjacji w Brukseli wzięli udział Marszałek Województwa Opolskiego Józef Se-besta wraz z wicemarszałkiem Józefem Kotysiem oraz Kariną Bedrunką, dyrektor Departamentu Koordynacji Programów Operacyjnych Urzędu Marszałkowskiego. Negocjacje, które trwały kilka godzin, przebiegały sprawnie i strony doszły do porozumienia we wszystkich spor-nych punktach programu.



Unii Europejskiej

13

– Wykorzystaliśmy integrację do zbudowania drugiej Polski, zamożniejszej, oferującej nam, obywatelkom i obywatelom, lepszą jakość ży-cia, bardziej konkurencyjną gospodarkę – mó-wiła prof. Danuta Hübner z okazji 10-lecia wej-ścia Polski do Unii Europejskiej. – W ostatnich dniach słyszymy wiele o Unii i o tym, w jaki sposób przyczyniła się do sukcesu Polski. Ale najważniejsze, obok tego materialnego wyrazu zmian, jakie widzimy na co dzień w naszym kra-jobrazie, jest to, co my, Polki i Polacy, zrobiliśmy w tym czasie.

Danuta Hübner została pierwszym polskim Mi-nistrem do Spraw Europejskich i pierwszym pol-skim Komisarzem ds. Polityki Regionalnej w UE. Zawsze otaczają ją ludzie, którzy chcą pogłę-biać wiedzę, uczyć się i lepiej pojmować złożo-ne mechanizmy powiązań instytucjonalnych. Już w latach 90. XX wieku zasłynęła poszuki-waniem dla polskiej gospodarki miejsca w Eu-ropie, wykazując pionierskie podejście do poli-tyki przemysłowej. Rocznica 10-lecia obecności Polski w Unii Europejskiej to dla pani profesor dobry moment na przypomnienie trudnych ne-gocjacji członkostwa Polski, obaw związanych z referendum czy też nadziei pokładanych w tym wydarzeniu. Danuta Hübner nie ukrywa, że ne-gocjacje to proces ciągłego uczenia się, podczas którego zdarzają się kryzysy. Ważne było zrozu-mienie obaw Polaków, rozwianie ich i przekona-nie, że członkostwo w Unii przyniesie korzyści.

Danuta Hübner

Świat pędzi do przo-du, a Opolszczyzna razem z nim

Opole – Nysa, 16 lutego 2007 r.

Konferencja podsumowująca ZPORR 2004-2006 oraz okre-ślająca zasady programowania w latach 2007-2013 z udziałem Danuty HÜbner



Unii Europejskiej

14

Na Opolszczyźnie jako Komisarz do Spraw Poli-tyki Regionalnej była kilka razy. Problemy regio-nu nie są jej obce. W lutym 2007 roku spotkała się na konferencji w Opolu z samorządowcami, pracownikami świata nauki, kultury i ochrony zdrowia. Na spotkaniu podsumowano m.in. do-tychczasowe efekty wdrażania ZPORR 2004-2006. – Świat pędzi do przodu. Trzeba mieć pomysł na rozwój, skupić się na czymś, co po-woduje, że region staje się atrakcyjny dla inwe-storów oraz dla ludzi, którzy chcą tu pracować i wypoczywać – mówiła w czasie spotkania. Pani profesor zachęcała również, aby w celu rozwoju innowacyjności wzmocnić związek bi-znesu oraz nauki.

Kilka miesięcy później, we wrześniu 2007 roku, nagrodzono Opolszczyznę za dotychczasowe osiągnięcia oraz duży postęp finansowy we wdrażaniu projektów w ramach II priorytetu „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w re-gionach” na XIII posiedzeniu Komitetu Monito-rującego ZPORR 2004-2006.

W czerwcu 2007 roku Danuta Hübner rozma-wiała w Brukseli z marszałkiem Józefem Sebe-stą oraz dyrektorem Edgardem Theilmannem z Dyrekcji Generalnej ds. Transportu i Energe-tyki. Na spotkaniu roboczym omawiano m.in. RPO WO 2007-2013 ze szczególnym uwzględ-nieniem najbardziej strategicznych, kluczowych z punktu widzenia rozwoju województwa ob-szarów, dzięki którym region stałby się bardziej konkurencyjny w stosunku do najbliższych są-siadów.

Warszawa, Zamek Królewski, 30 października 2008 r.

Podsumowanie efektów wdrażania ZPORR 2004-2006 w obecności Prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska oraz Mi-nister Rozwoju Regionalnego Elżbiety Bieńkowskiej



Unii Europejskiej

15

Józef Sebesta od 2006 do 2013 roku pełnił funkcję Marszałka Województwa Opolskiego. Wcześniej pracował w przemyśle, m.in. w Za-kładach Azotowych w Kędzierzynie-Koźlu i Hu-cie Katowice. W wolnych chwilach lubi czytać książki o tematyce historycznej. Interesuje się również żeglarstwem śródlądowym. Na czas sprawowania przez niego funkcji marszałka przypadł okres programowania i wydatkowania środków unijnych przyznanych Polsce na lata 2007-2013. Marszałek Józef Sebesta sprawo-wał bezpośredni nadzór nad realizacją progra-mów operacyjnych współfinansowanych z fun-duszy europejskich w województwie opolskim.

– Dzięki dotacjom unijnym zmieniło się oblicze naszego województwa – mówi Józef Sebesta. – Powstała nowa infrastruktura, wiele miast i wsi zmieniło się nie do poznania. Doposażone szpitale, placówki edukacyjne, nowe stadiony czy baseny to tylko fragment nowej opolskiej rzeczywistości. Pracownicy podnoszą swoje kwa-lifikacje. Bezrobotni uzyskali wsparcie w dzie-dzinie zatrudnienia. Udzielanie pomocy finan-sowej przy zakładaniu firm było inwestycją, mającą wpływ na rozwój całego województwa. Bez środków unijnych taki postęp nie byłby możliwy.

Machina środków unijnych zaczęła się rozkręcać w 2007 roku. Przełomowym miesiącem tego roku był październik, kiedy to na gali w warszawskim Zamku Królewskim komisarz Danuta Hübner w obecności m.in. Józefa Sebesty podpisała de-cyzję Komisji Europejskiej o uruchomieniu kilku programów operacyjnych. Na mocy tej decyzji zainaugurowany został m.in. Regionalny Pro-

Józef Sebesta

Opolskie to młodość i przedsiębiorczość

Warszawa, Zamek Królewski, 1-2 października 2007 r.

Przyjęcie Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewódz-twa Opolskiego na lata 2007-2013, uroczysta gala z udziałem Marszałka Województwa Opolskiego Józefa Sebesty



Unii Europejskiej

16

gram Operacyjny Województwa Opolskiego, w ramach którego Opolszczyźnie przyznano 427 mln euro. Środki te zostały przeznaczone na najważniejsze cele rozwojowe regionu, m.in. na dofinansowanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw, wzmocnienie ich innowacyj-ności oraz poprawę dostępności transportowej regionu. – Region będzie po raz pierwszy od-grywał rolę Instytucji Zarządzającej fundusza-mi europejskimi – podsumował Sebesta. – RPO WO 2007-2013 daje nam niepowtarzalną szan-sę rozwoju, którą zamierzamy dobrze wykorzy-stać. Chcemy być ośrodkiem zmian, przyciąg-nąć nowatorskie i innowacyjne przedsięwzięcia.

Kolejne lata były pracowite zarówno dla samo-rządowców, jak i beneficjentów. W lutym 2011 roku podczas uroczystej gali Minister Rozwoju Regionalnego Elżbieta Bieńkowska wręczyła nagrody w ramach ministerialnego konkursu o krajową rezerwę wykonania. Województwo opolskie uzyskało 1. miejsce w części konkur-su dotyczącej programów regionalnych oraz 3. miejsce w ramach PO KL 2007-2013. Łącznie Opolszczyzna otrzymała w ramach obu progra-mów niemal 120 mln euro dodatkowych środ-ków (w tym kwota nagród KRW – 98, 5 mln euro). Jednocześnie środki przyznane w ramach PO KL 2007-2013 - pomimo 3. miejsca - stano-wiły najwyższą kwotę, jaką województwo opol-skie mogło uzyskać w ramach konkursu.

Marszałek Województwa Opolskiego przy-pomniał zgromadzonym, że dzięki środkom unijnym kupiono m.in. 5 szynobusów, zmo-dernizowano ponad 74 kilometry dróg woje-wódzkich i lokalnych. 20 tysięcy mieszkańców uzyskało dostęp do sieci kanalizacyjnej. Rozbu-dowano i wyposażono w nowy sprzęt 54 pla-cówki medyczne, w tym 16 szpitali. – Sprawne wykorzystywanie środków unijnych z pewnością przyczynia się do podwyższania jakości życia – mówił w czasie uroczystości Sebesta. – Jest to sukces setek ludzi w województwie opolskim, w tym także Samorządu Województwa Opol-skiego jako jednostki zarządzającej RPO WO 2007-2013.

To nie jedyne osiągnięcie województwa opol-skiego w zakresie realizacji programów ope-racyjnych. W grudniu 2012 roku na XII posie-dzeniu Komitetu Koordynacyjnego Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013 Komitet Monitorujący RPO WO 2007-2013 – gremium działające pod przewodnictwem marszałka Józefa Sebesty – został uhonorowa-ny medalem jako najbardziej partnerski komi-tet monitorujący RPO.



Unii Europejskiej

17

Izbicko, 7 listopada 2007 r.

I posiedzenie Komitetu Monitorującego RPO WO 2007-2013

W pałacu w Izbicku odbyło się inauguracyjne posiedzenie Komitetu Monitorującego RPO WO 2007-2013, składa-jącego się z 33 osób, które reprezentują samorząd, stro-nę rządową oraz partnerów społecznych i gospodarczych. Członkowie komitetu odebrali akty nominacyjne. Pracom Komitetu Monitorującego przewodniczy Marszałek Wo-jewództwa Opolskiego Józef Sebesta.

Opole, 19 listopada 2007 r.

I posiedzenie Podkomitetu Monitorującego Program Operacyjny Kapitał Ludzki

W skład podkomitetu weszło dwadzieścia osób - osiem ze strony samorządowej, trzech przedsta-wicieli strony rządowej oraz dziewięciu przedstawi-cieli tzw. partnerów społecznych i gospodarczych. Program Operacyjny Kapitał Ludzki podzielony został na pięć priorytetów krajowych oraz cztery regionalne. Te ostatnie to: VI Rynek pracy otwarty dla wszyst-kich, VII Promocja integracji społecznej, VIII Regional-ne kadry gospodarki, IX Rozwój wykształcenia i kompe-tencji w regionach.



Unii Europejskiej

18

Józef Kotyś ma bogate doświadczenie na wszystkich szczeblach samorządowej działal-ności. Był nauczycielem w Staniszczach Ma-łych, burmistrzem Miasta i Gminy Kolonow-skie, zasiadał w Sejmiku I kadencji, jest jednym z liderów Towarzystwa Społeczno-Kulturalne-go Niemców na Śląsku Opolskim, a w latach 2005-2010 pełnił funkcję Wicemarszałka Wo-jewództwa Opolskiego. W 2010 roku powrócił do swojej muzycznej pasji, powołując do życia zespół Kotyś&Daria, który ma już w swoim dorobku dwie płyty długogrające. Obecnie jest wiceprzewodniczącym Sejmiku Województwa Opolskiego, a zawodowo związał się z Bibliote-ką i Centrum Kultury w Kolonowskiem.

Jako wicemarszałek odpowiadał za politykę re-gionalną i pełnił nadzór nad realizacją progra-mów europejskich w dwóch perspektywach fi-nansowych: 2004-2006 oraz 2007-2013. Wiele uwagi poświęcał zagadnieniom gospodarczym oraz rynku pracy, powołując do życia program „Gmina atrakcyjna dla inwestora”. Jako pierw-szy zwrócił uwagę na potrzebę nawiązania dia-logu z ludźmi skazanymi na migrację zarobko-wą, tworząc program „Opolskie – tutaj zostaję”, realizowany z PO KL 2007-2013.

Był również członkiem Komitetu Monitoru-jącego dla Inicjatywy Wspólnotowej Interreg III A Czechy-Polska 2004-2006 oraz Komitetu Monitorującego POWT RCz-RP 2007-2013. Re-prezentował województwo opolskie w Polsko--Czeskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współ-pracy Transgranicznej.

Od wielu lat samorządowcy z Opolszczyzny ra-zem z czeskimi sąsiadami wspólnie sięgają po

Józef Kotyś

Wzmocnić potencjał gospodarczy

środki przygraniczne z Unii Europejskiej, m.in. w ramach POWT RCz-RP 2007-2013. W 2008 roku Józef Kotyś spotkał się z wiceprezydentem Kraju Ołomunieckiego Pavlem Horákiem, aby omówić zakres współpracy obu regionów w dziedzinie rozwoju infrastruktury komunikacyjnej. Jedną z priorytetowych kwestii omawianych w czeskim Ołomuńcu była poprawa jakości dróg pogranicza. Rozmawiano o modernizacji odcinków łączących m.in. Nysę z Głuchołazami po stronie polskiej oraz Rejviz ze Zlatymi Horami po stronie cze-skiej. Samorządowcy zaplanowali też realizację projektów w dziedzinie kultury i rozwoju tury-styki, z której słyną Góry Opawskie. – Chcemy zainwestować w przygranicze, aby się zmieniło – mówił wicemarszałek Kotyś. – Wcześniej granice naszych państw stanowiły swego rodzaju koniec świata. Życie było tu trudniejsze. Aby to osiąg-nąć konieczne jest włączenie w projekty również przedsiębiorców oraz organizacje non-profit.

Ołomuniec, 14-15 stycznia 2008 r.

Spotkanie przedstawicieli Województwa Opolskiego i Kraju Ołomunieckiego z udzia-łem wicemarszałka Józefa Kotysia i wice-prezydenta Kraju Ołomunieckiego Pavla Horáka



Unii Europejskiej

19

18 kwietnia 2008 r.

Podpisanie pierwszych umów w ramach PO KL 2007-2013

Pierwsze umowy w ramach PO KL 2007-2013 na łączną kwotę ok. 28 mln złotych zostały podpisane w Wojewódzkim Urzędzie Pracy. Umowy, które podpisało jedenaście powiatowych urzędów pracy, do-tyczyły działań skierowanych do osób bezrobotnych z terenu całego województwa i miały na celu zwiększenie ich szans na rynku pracy. W ramach umów zrealizowano m.in. projekt „Go!spodynie”, który po-zwolił zdobyć nowe kwalifikacje kobietom powyżej 45 roku życia. Pro-jekt został zrealizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Nysie.

30 lipca 2008 r.

Podpisanie pierwszych umów w ramach RPO WO 2007-2013

Województwo opolskie jako pierwsze w kraju podpisało umowy w ramach programu regionalnego. Umowy na realizację działań związanych z poprawą warunków leczenia zostały podpisane przez gminę Niemodlin, Zakłady Opieki Zdrowotnej w Nysie, Kędzierzy-nie-Koźlu, Strzelcach Opolskich, Oleśnie, Głubczycach i Głucho-łazach, powiaty: krapkowicki, brzeski i namysłowski, Powiatowe Centrum Zdrowia w Kluczborku oraz Prudnickie Centrum Medycz-ne. Tego samego dnia podpisano umowę z Urzędem Miasta Opo-la na realizację projektu polegającego na przebudowie wiaduktu i układu komunikacyjnego w ciągu ul. Reymonta w Opolu.



Unii Europejskiej

20

Grudzień 2008 r.

Utworzenie Sieci Punktów Informacyjnych o Funduszach Europejskich

Sieć Punktów Informacyjnych o Funduszach Europej-skich odpowiada za kompleksową obsługę beneficjen-tów i potencjalnych beneficjentów programów ope-racyjnych w województwie opolskim. Struktura Sieci obejmowała 12 punktów informacyjnych, w tym: Główny Punkt Informacyjny w Opolu, Lokalny Punkt Informa-cyjny dla przedsiębiorców prowadzony przez Opolskie Centrum Rozwoju Gospodarki oraz 10 Lokalnych Punk-tów Informacyjnych w miastach powiatowych. Lokalne Punkty Informacyjne powstały na bazie Powiatowych Centrów Informacji Europejskiej i Gospodarczej funkcjo-nujących wcześniej przy starostwach powiatowych.



Unii Europejskiej

21

Ryszard WIlczyński

Ryszard Wilczyński – zanim został w 2007 roku opolskim wojewodą – przeszedł wszystkie szczeble kariery. Pracę zaczynał w Zakładzie Geologii Uniwersytetu Wrocławskiego. W roku 1990 rozpoczął pracę w samorządzie, najpierw jako radny i sekretarz gminy Namysłów, później sekretarz powiatu namysłowskiego i wiceprze-wodniczący Rady Powiatu. Równocześnie był członkiem Prezydium Sejmiku Samorządowe-go Województwa Opolskiego.

Jest twórcą i inicjatorem krajowego Programu Odnowy Wsi, największego i najdłużej działają-cego regionalnego programu w Polsce. Ta jedna z najbardziej istotnych innowacji społecznych na Opolszczyźnie działa od 1997 roku.

– Odnowa wsi to zaplanowany i realizowany przez wspólnotę wiejską proces rozwoju opiera-jący się na lokalnych zasobach, wykorzystujący zewnętrzne wsparcie. Proces ten czerpie ener-gię z zaangażowania obywateli motywowanych odpowiedzialnością za los własnej miejsco-wości – mówi Wilczyński. – Ich wytężona praca i pasja sprawia, że następują realne zmiany. Program ma wpływ na zmianę estetyki wsi oraz ich zagospodarowanie.

Wszystko zaczęło się w 1995 roku, gdy Wilczyń-ski jako przewodniczący opolskiego sejmiku gościł w Nadrenii-Palatynacie. Gdy zobaczył wiejski plac spotkań w Wackenheim zrozumiał, jak ważne dla mieszkańców jest realizowanie przez nich własnych potrzeb. – Ludzie bardzo chętnie przystąpili do nowego programu – wy-jaśnia wojewoda. – Zaczęli się organizować, odtwarzać wspólnotę. Nabrali tym samym sza-cunku do siebie i do miejsca, które zamieszkują.

Opolska wieś z europejskim wsparciem

Warszawa, 29 stycznia 2009 r.

Podpisanie umów z marszałkami województw na rea-lizację zadań delegowanych z Programu Rozwoju Obsza-rów Wiejskich na lata 2007-2013 w obecności ministra Marka Sawickiego



Unii Europejskiej

22

Nie można kupić ludzkiego zaangażowania, a potrzebne środki finansowe po prostu trzeba zdobyć.

Ważnym krokiem było sięgnięcie po środki unij-ne w ramach PROW 2007-2013. Samorządom województw przekazano ok. 3,5 mld euro, z czego Opolszczyzna otrzymała ponad 83,8 mln euro. W styczniu 2009 roku w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi członek zarządu To-masz Kostuś, reprezentujący województwo opolskie, podpisał umowę na realizację tzw. za-dań delegowanych z PROW na lata 2007-2013. W uroczystości uczestniczył minister Marek Sawicki. Pierwszym z działań była „Odnowa i rozwój wsi”, mająca na celu aktywizację lud-ności wiejskiej poprzez wspieranie inwestycji związanych z zagospodarowaniem dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi oraz podnie-sieniem atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich.

Na efekty nie trzeba było długo czekać. Już w październiku 2009 r. 104 przedstawicieli lo-kalnych społeczności podpisało umowy przy-znania pomocy w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”. Byli wśród nich m.in. wójtowie, dyrektorzy domów kultury, a nawet probosz-czowie. Pieniądze chcieli spożytkować na budo-wę obiektów sportowych, zagospodarowanie placów zabaw i rekreacji, modernizację świetlic wiejskich, remonty zabytkowych budynków, odnowę elewacji kościołów. Największą liczbę umów na kwotę blisko 4,4 mln zł, bo aż 19, pod-pisali beneficjenci z powiatu opolskiego.

W 2007 roku wojewoda zainicjował i współor-ganizował VI Europejski Kongres Odnowy Wsi. W tym samym roku został wiceprzewodniczą-cym Europejskiego Stowarzyszenia Odnowy i Rozwoju Wsi ARGE w Wiedniu. Funkcję tę pełni do dziś. – System wsparcia musi istnieć na każdym poziomie realizacji Programu Odno-wy Wsi – podkreśla Wilczyński, który od 2008 roku jest członkiem Komitetu Monitorującego PROW na lata 2007-2013. W 2012 roku z jego inicjatywy doszło do podpisania porozumienia o utworzeniu Polskiej Sieci Odnowy i Rozwoju Wsi. Obecnie pracuje nad zbudowaniem Sieci Najciekawszych Wsi.



Unii Europejskiej

23

W 2008 roku Tomasz Paluch, wówczas głów-ny specjalista ds. Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Miejskiego w Kluczborku, otrzymał z rąk Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marka Sawi-ckiego odznakę „Zasłużony dla rolnictwa”. – Nie udałoby mi się tego osiągnąć bez zaangażo-wania sołtysów, liderów i mieszkańców po-szczególnych miejscowości – mówił odbierając wyróżnienie. – To praca zespołowa, która łączy wszystkich, chcących osiągnąć wspólny cel.

Od wielu lat angażuje się w działalność na rzecz rozwoju wsi. Od 2005 roku działa w strukturach samorządowych na rzecz wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju regionu oraz jak naj-bardziej efektywnego wykorzystania lokalnych zasobów. Jako koordynator Gminnego Progra-mu Odnowy Wsi oraz prezes Lokalnej Grupy Działania „Dolina Stobrawy” realizuje projekty finansowane m.in. z pieniędzy unijnych w ra-mach programu „Leader” (PROW 2007-2013) oraz PO KL 2007-2013.

W województwie opolskim PROW 2007-2013 realizowany jest od czerwca 2009 roku. Właś-nie wtedy lokalne grupy działania podpisały umowy z Samorządem Województwa Opolskie-go na 100 mln zł. – W ciągu dwóch lat udało nam się zakontraktować 40 procent środków przeznaczonych na realizację tego programu i podpisać stosowne umowy – mówił prezes LGD „Dolina Stobrawy”.

Wdrażanie „Leadera” w województwie opol-skim różni się od innych programów opera-cyjnych, ponieważ jego ideą jest aktywizacja mieszkańców wsi. Istotne są wskaźniki ujęte w lokalnych strategiach rozwoju przygotowy-

Tomasz Paluch

Zachęcić innych do marzeń

Opole, 7 października 2009 r.

Podpisanie 104 umów w ramach przyznanej pomocy w działaniu „Odnowa i Rozwój Wsi” PROW 2007-2013



Unii Europejskiej

24

wane z udziałem lokalnych środowisk, a nie szybkie wydatkowanie pieniędzy. Określają one kierunki, a nawet szczegółowo podejmo-wane przedsięwzięcia. Założono bowiem, że zrealizowane projekty mają jak najdłużej słu-żyć mieszkańcom. – Pracownicy LGD służą pomocą w opracowywaniu wniosków – mówi Tomasz Paluch. – Mieścimy się we wszystkich terminach i świetnie dajemy sobie radę, choć potrzebujemy więcej czasu na etapie realizacji projektów.

Pomysłów na wydanie pieniędzy jest mnóstwo. 26 czerwca 2013 roku LGD „Dolina Stobrawy” wraz z partnerami podpisała z Samorządem Województwa Opolskiego umowę o łącznej wartości ponad 675 tys. zł. na realizację projek-tu „Opolskie szlakiem LGD”, którego celem jest promowanie Opolszczyzny poprzez stworzenie szlaku turystycznego, biegnącego przez najcie-kawsze miejsca w poszczególnych regionach. Partnerami jest osiem opolskich lokalnych grup działania: „Nyskie Księstwo Jezior i Gór”, „Złota Ziemia”, „Stobrawski Zielony Szlak”, „Górna Prosna”, „Kraina Dinozaurów” „Kraina Św. Anny”, „Płaskowyż Dobrej Ziemi” oraz ko-ordynująca projekt „Brzeska Wieś Historyczna”. – Przedsięwzięcie swoim zasięgiem obejmuje 3/4 terenów województwa opolskiego – wy-jaśnia prezes Tomasz Paluch. – Współfinanso-wane jest ze środków europejskich w ramach „Wdrażania projektów współpracy” PROW 2007-2013.

Na brzegach Małej Panwi, zwanej „opolską Amazonką” pojawiły się nowe stanice kajako-we. Dla rowerzystów przygotowano miejsca, ła-weczki i stojaki na rowery, przy których znajdują się tablice informacyjne. – Nie tylko turyści, ale również Opolanie, chcący aktywnie i cie-kawie spędzić czas, mogą zaplanować weeken-dowy wyjazd zaglądając na stronę internetową www.opolskieszlakiemlgd.pl, która powstała w ramach projektu – dodaje prezes LGD „Dolina Stobrawy”. – Przygotowaliśmy również mapy turystyczne z naniesionym szlakiem oraz folde-ry informacyjno-promocyjne.



Unii Europejskiej

25

Elżbieta Bieńkowska

Od początku na czeleElżbieta Bieńkowska, w latach 2007-2013 jako Minister Rozwoju Regionalnego, a od 2013 r. do 2014 r. jako Wicepremier oraz Minister Infra-struktury i Rozwoju zarządzała rozwojem kraju, m.in. systemem wdrażania funduszy europej-skich. W wrześniu 2014 r. została nominowana na urząd Komisarza Komisji Europejskiej ds. rynku wewnętrznego i usług, przemysłu, przed-siębiorczości oraz małych i średnich przedsię-biorstw. Często wspomina, jak podczas podróży po Polsce mobilizowała samorządowców do sprawnego wdrażania środków unijnych. Szyb-ki start sprawił, że Opolszczyzna najwcześniej spełniła określone przez rząd wymogi ubie-gania się o fundusze z Krajowej Rezerwy Wy-konania. – Środki te w założeniu miały moty-wować samorządy województw do większego wysiłku, zwiększenia tempa, a przede wszyst-kim efektywności wdrażania regionalnych pro-gramów operacyjnych – mówiła pani minister w 2010 roku w czasie konferencji podsumowu-jącej wdrażanie RPO WO 2007-2013. – Teraz, z perspektywy czasu, mogę śmiało powiedzieć, że plan powiódł się w stu procentach.

Na koniec 2010 roku województwo opolskie uzyskało najlepsze wyniki w rankingu, który był podstawą podziału Krajowej Rezerwy Wy-konania. W lutym 2011 roku, podczas uroczystej gali w opolskiej filharmonii, minister Bieńkow-ska przekazała marszałkowi Józefowi Sebeście symboliczne czeki z kwotami nagród w ramach RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013.

Opole, Filharmonia Opolska, 25 lutego 2011 r.

Gala Opolskie „naj” z udziałem Minister Rozwoju Regio-nalnego Elżbiety Bieńkowskiej, podsumowująca konkurs o Krajową Rezerwę Wykonania



Unii Europejskiej

26

Łącznie Opolszczyzna otrzymała w ramach obu programów niemal 120 mln euro dodatkowych środków (w tym kwota nagród KRW – 98, 5 mln euro).

Elżbieta Bieńkowska dobrze pamięta częste narzekania na skomplikowane procedury czy przerost biurokracji. – Tymczasem staliśmy się krajem, który stawiany jest innym za wzór wy-korzystywania unijnych funduszy – podsumo-wywała.

Liderem rankingu było od samego początku województwo opolskie. Bieńkowska widziała dużą determinację samorządowców, którzy chcieli wygrać. – Jest to zrozumiałe, ponieważ premia za uzyskanie pierwszego miejsca sta-nowiła istotny zastrzyk dla puli zasadniczej, która przypadła w udziale RPO WO 2007-2013 – mówiła pani minister. – Prawda jest taka, że wygranymi są wszystkie regiony, gdyż cała „szesnastka” spełniła kryteria dopuszczające do podziału środków. Opolszczyzna jednak jako pierwsza przekroczyła 20-procentowy próg cer-tyfikacji środków unijnych.

Fundusze europejskie od kilkunastu lat zna-cząco zasilają budżety województw. Zmieniły one Polskę nie do poznania – od transportu, po-przez naukę, wsparcie dla przedsiębiorców, aż po kulturę i służbę zdrowia.

Elżbieta Bieńkowska jest ceniona za swoje osiągnięcia zawodowe w Polsce i za granicą. Jest laureatką wielu prestiżowych wyróżnień, m.in. Nagrody Kisiela. W 2013 roku Opolska Izba Gospodarcza przyznała jej najwyższą nagrodę – Kryształowy Laur w plebiscycie Laurów Umie-jętności i Kompetencji.



Unii Europejskiej

27

W maju 2011 roku Krzysztof Początek, ów-czesny naczelnik Wydziału ds. Europejskich i Planowania Rozwoju Urzędu Miasta w Opolu, pojechał do Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie jako jeden z dziesięciu Polaków nominowanych w konkursie o Nagrodę Ministra Rozwoju Re-gionalnego „Eurolider”. Przyznawana jest ona osobom, które pozyskując środki europejskie, rozwiązują problemy społeczności lokalnych. IV Forum Funduszy Europejskich w Warszawie ot-worzył premier Donald Tusk. Na pięć wyróżnień, które można było otrzymać, opolanin wracał z dwoma: przyznaną przez jurorów ministerial-nych oraz po raz pierwszy przez laureatów po-przednich edycji.

Krzysztof Początek karierę samorządową zaczy-nał w latach 90. XX wieku jako sekretarz gminy w Ozimku. Już od 2005 roku zajmował się pro-jektami unijnymi w Urzędzie Miasta Opola, gdzie pełnił funkcję naczelnika Wydziału do spraw Eu-ropejskich i Planowania Rozwoju. Jego kandyda-turę do tytułu „Eurolidera 2011” wysunął prezy-dent Ryszard Zembaczyński. – To już stanowiło dla mnie wielkie wyróżnienie – mówi Początek. – Ucieszyłem się, że widzi moją pracę i ją docenia.

W 2011 roku Krzysztof Początek otrzymał no-minację na trzeciego zastępcę Prezydenta Opo-la. Od 2014 roku pełni funkcję dyrektora Biura Aglomeracji Opolskiej, skupiającej 20 gmin i miasto Opole, którego celem jest wspólne działanie przynoszące korzyści mieszkańcom regionu. Plan działań jest rozbudowany, a pie-niądze na ich realizację pozyskano z funduszy unijnych na lata 2014-2020.

Krzysztof Początek

Zmienić opolską rzeczywistość

Warszawa, 5 maja 2011 r.

Gala podsumowująca IV Forum Funduszy Europejskich - nagro-da „Eurolidera” dla Krzysztofa Początka



Unii Europejskiej

28

Zaangażował się w realizację 33 projektów o łącznej wartości ponad 344 mln zł. Jego re-cepta na skuteczne pozyskiwanie funduszy jest niezmienna: nieważne, czy projekt realizowany jest w małej miejscowości czy dużym mieście, jego istota polega na zmianie rzeczywistości. Gwarantem sukcesu jest również sprawnie działający zespół. – Należy zebrać grupę ludzi, najlepiej młodych i pełnych zapału – przekony-wał. – Trzeba się postarać, żeby wykorzystywali swoją energię do realizowania projektów. W Opo-lu nam się to udało i mamy efekty.

Informację o możliwości pozyskania dofinan-sowań czerpał ze wszystkich dostępnych źró-deł. Do jego ulubionych projektów należy „Odra uRzeka”, ponieważ w jednym przedsięwzięciu zawarto wiele działań. Odmieniły one wielką miejską przestrzeń poprzez m.in. zagospoda-rowanie nadbrzeża Odry, wybudowanie bulwa-rów, kąpieliska miejskiego, zrewitalizowanie stawu miejskiego. – Pomysł powstał z połącze-nia pięciu koncepcji, których nie mogliśmy zre-alizować samodzielnie, więc podjęliśmy decyzję o połączeniu kilku projektów w jeden – wspo-mina Początek. – W ten sposób nadbrzeża Odry i Kanału Młynówki zyskały zupełnie inny wyraz i stanowią nie tylko atrakcję turystyczną, ale ulubione miejsce opolan.

W trakcie IV Forum Funduszy Europejskich, podczas którego Krzysztof Początek uzyskał tytuł „Eurolidera”, wyłoniono również laureata konkursu „Polska Pięknieje – 7 cudów Funduszy Europejskich”, organizowanego przez Minister-stwo Rozwoju Regionalnego. W kategorii „Re-witalizacja” nagrodzono projekt polegający na m.in. na kompleksowej przebudowie gmachu Miejskiej Biblioteki Publicznej w Opolu. Inwe-stycja ta została zrealizowana przez Miasto Opole ze środków RPO WO 2007-2013. Gmach autorstwa Andrzeja Zatwarnickiego kilka dni po otrzymaniu tytułu zdobył kolejny laur w kon-kursie „Polska Architektura XXL” w kategorii „Kultura i nauka”.

W konkursie „Polska Pięknieje – 7 cudów Fun-duszy Europejskich” w roku 2011 wyróżniono również inne projekty z Opolszczyzny. Do na-gród nominowana była budowa obiektu tury-stycznego JuraPark w Krasiejowie oraz ośrodka turystyczno-rekreacyjnego w Przysieczy. Jura-Park zwyciężył w konkursie rok później.



Unii Europejskiej

29

Ryszard Zwojewski jako kierownik Referatu Programów Rozwojowych w prudnickim Urzę-dzie Miejskim został nominowany w 2011 roku do tytułu „Eurolidera” w ramach konkursu organizowanego przez Ministerstwo Rozwo-ju Regionalnego. Z Warszawy, z gali rozdania nagród, wrócił aż z dwoma statuetkami. Je-den z tytułów przyznała mu ministerialna ka-pituła, a drugi internauci. – Ponieważ spośród pięciu przyznanych nagród aż cztery trafiły do rąk Opolan, mogliśmy rozdanie nagród zorgani-zować na Opolszczyźnie – żartowała ówczesna Minister Rozwoju Regionalnego Elżbieta Bień-kowska, gratulując Zwojewskiemu.

Nagrodę przyniosły mu 24 projekty zrealizowa-ne m.in. w ramach RPO WO 2007-2013 i POWT RCz-RP 2007-2013, których kwota dofinanso-wania z funduszy europejskich wyniosła pra-wie 50 mln. zł. Dzięki jego zaangażowaniu w realizację projektów udało się wyremontować i przywrócić funkcjonalność zabytkowym obiek-tom, takim jak np. XIX-wieczna willa Hermanna Frankla, w której dziś działa Prudnicki Ośrodek Kultury. Środki unijne pomogły także w ochro-nie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego okolic Prudnika oraz w budowie infrastruktury turystycznej Gór Opawskich, co znacznie zwięk-szyło atrakcyjność tych terenów zarówno dla mieszkańców, jak i dla turystów krajowych i zagranicznych.

Nagrodę finansową uzyskaną w konkursie „Eu-rolider” przeznaczył na studia podyplomowe związane z rewitalizacją obszarów miejskich w Głównej Szkole Handlowej w Warszawie i Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Ryszard Zwojewski

Zostawić coś dla pokoleń

Warszawa, 5 maja 2011 r.

Gala podsumowująca IV Forum Funduszy Europejskich - nagro-da „Eurolidera” dla Ryszarda Zwojewskiego



Unii Europejskiej

30

Swój pierwszy projekt Zwojewski zrealizował w 2003 roku, pozyskując 18 180 zł dofinanso-wania z Programu PHARE. „Wystawa Twórców Ludowych Rzemiosła Artystycznego Pograni-cza Polsko-Czeskiego w Prudniku” uzmysłowi-ła mu, jak trudna jest praca pioniera. Spełnienie wszystkich wymogów, sprawne opracowanie dokumentów oraz współpraca z wieloma ludź-mi zdecydowały o sukcesie.

Za jedno z najważniejszych przedsięwzięć uważa pozyskanie pieniędzy unijnych w 2007 roku na termomodernizację czterech placówek oświatowych w gminie prudnickiej z Mecha-nizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Wśród zgłoszonych 700 pro-jektów, prudnicki zajął piąte miejsce w kraju. – To moja ulubiona grupa projektów, których wykonanie było kosztowne, ale za to wiąże się z corocznymi oszczędnościami finansowy-mi – mówi Zwojewski. – Jestem zwolennikiem realizowania inwestycji, których rezultatem jest konkretny i wymierny efekt rzeczowy. Ko-rzystają z tego kolejne pokolenia. W przypad-ku termomodernizacji oszczędzamy pieniądze, które dawniej przeznaczane były na ogrzewa-nie.

Czasami podczas realizacji zadań zdarzają się niezaplanowane sytuacje. Do takich należało odkrycie bezcennych malowideł pod warstwą tynku w czasie rewaloryzacji willi Frankla. Nikt nie był w stanie przewidzieć takiej niespodzian-ki. Pojawił się problem ze znalezieniem pienię-dzy na prace konserwatorskie. Dzięki wspar-ciu Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Marszałka Województwa Opolskiego udało się dokończyć inwestycję. Dziś to jedna z najpięk-niej odnowionych willi fabrykanckich. Najbliższą można oglądać dopiero w Łodzi.

– Okres programowania 2007-2013 uważam za bardzo udany. Wykorzystaliśmy fundusze właściwie z prawie wszystkich programów – podsumowuje „Eurolider 2011”. – Teraz musi-my mocno zbilansować nasz budżet. Przemy-śleć koncepcję, patrząc na wszystko przez pry-zmat zasobności gminnego portfela.



Unii Europejskiej

31

Danuta Jazłowiecka od 2009 roku jest posłan-ką do Parlamentu Europejskiego. Wcześniejsze doświadczenia zdobywała na arenie krajowej, pracując na rzecz rozwoju regionalnego, m.in. jako dyrektor Departamentu Integracji Europej-skiej w Urzędzie Marszałkowskim Wojewódz-twa Opolskiego. Jako europosłanka zajmuje się m.in. kwestiami mobilności pracy, ochrony pra-cowników zatrudnionych za granicą oraz niwe-lowaniem administracyjnych obciążeń przed-siębiorstw i wspieraniem tworzenia nowych miejsc pracy. W latach 2012-2014 koordynowała prace nad dyrektywą dotyczącą delegowania pracowników za granicę w ramach świadczenia usług, która została przyjęta dużą większoś-cią głosów podczas kończącej kadencję sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego. Za swoją pracę nad tą dyrektywą została uhonorowana nagrodą „Labor Mobilis”.

Dzięki współpracy z prof. Frankiem Vandenbro-ucke, byłym Ministrem do Spraw Polityki Spo-łecznej w Holandii, Danuta Jazłowiecka opra-cowała w Parlamencie Europejskim tzw. Pakt Inwestycji Społecznych, który mówi o odejściu od modelu państwa opiekuńczego na rzecz ak-tywizacji obywateli. – Opolszczyzna należy do regionów, które najefektywniej wykorzystu-ją przyznane im środki – mówiła Jazłowiecka. – Polska ma wśród krajów UE najwyższy wskaź-nik zatrudnienia w wyniku działań realizowa-nych poprzez fundusze unijne.

Nigdy nie ukrywała, że Opolszczyznę stawia na pierwszym miejscu. – W instytucjach re-gionalnych zyskiwałam doświadczenie zawo-dowe, przygotowując nasz region do integracji europejskiej – mówi pani europoseł. – Współ-uczestniczyłam w tworzeniu strategii rozwoju

Danuta Jazłowiecka

Opolskie rozkwita

Bruksela, 20-21 września 2011 r.

„Opole and friends” - wydarzenie promujące polską prezy-dencję w Radzie Unii Europejskiej



Unii Europejskiej

32

Opole, 11 grudnia 2011 r.

„Święta z prezydencją” - uroczystości z okazji zakończenia polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej

pogranicza polsko-czeskiego. Ważnym wyda-rzeniem była też realizacja autorskiego progra-mu „Oficer europejski w każdej gminie”, dzięki czemu ponad sto przygotowanych specjalistów sięgnęło po unijne dofinansowania.

Dzięki inicjatywie pani europoseł we wrześniu 2011 roku w ramach „Opole and friends, czyli Opolskie kwitnące w Brukseli”, przed gmachem Parlamentu Europejskiego powstało opolskie miasteczko, w którym prezentowano potencjał turystyczny i gospodarczy regionu. Na spotka-nie w samym centrum Europy przybyli opolscy muzycy, aktorzy, rzemieślnicy, twórcy ludowi oraz artyści. Brukselę ozdobiono ponad 2 tys. kwiatów zrobionych przez uczniów z 84 opol-skich szkół oraz przedszkoli. Zwiedzający kosz-towali lokalne specjały, a szczególnym uzna-niem cieszył się śląski kołacz oraz domowe nalewki. Miasteczko opolskie w Brukseli było także doskonałą okazją dla najlepszych benefi-cjentów RPO WO 2007-2013 do zaprezentowa-nia europejskiej publiczności swoich projektów. Przedstawicieli izb gospodarczych wszystkich krajów europejskich, organizacji biznesowych oraz przedsiębiorców zaproszono na spotkanie prezentujące ofertę inwestycyjną. – Zdobyte doświadczenie wykorzystuję dla dobra regio-nu, z którego pochodzę – mówiła Jazłowie-cka. – Przez dwie kadencje reprezentowałam Opolszczyznę w Sejmie, zajmując się sprawami europejskimi. Teraz nadal działam na rzecz in-stytucji wspierających rozwój regionalny, przed-siębiorczości oraz promocji Opolszczyzny.

Na zaproszenie Danuty Jazłowieckiej w maju 2012 r. do Opola przybyła francuska europo-słanka Elisabeth Morin-Chartier, zajmująca się w Parlamencie Europejskim pracami nad rozpo-rządzeniem dotyczącym EFS. Podczas spotka-nia opolscy beneficjenci PO KL 2007-2013 mieli możliwość zapoznać się z nowymi regulacjami, które będą obowiązywać w latach 2014-2020. Konferencja była też okazją do zaprezentowa-nia gościowi najciekawszych projektów zrea-lizowanych na Opolszczyźnie w ramach PO KL 2007-2013. Opolscy beneficjenci mieli również możliwość przekazania swoich doświadczeń z dotychczasowej realizacji projektów, które mogłyby zostać uwzględnione w pracach nad aktami prawnymi regulującymi wdrażanie EFS w nowej perspektywie.



Unii Europejskiej

33

Bydgoszcz, 26 listopada - 3 grudnia 2011 r.

Główna nagroda w ramach XIX edycji Festi-walu Plus Camerimage

Województwo Opolskie zdobyło główną nagrodę w konkursie spotów reklamowych „Fundusze euro-pejskie w kadrze” w ramach Festiwalu Plus Camer-image za realizację spotu promocyjnego „Opolskie. Tu się żyje zmianami”. Nagrodę z rąk Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego odebra-ła Bożena Drobek-Stelmach, kierownik Referatu Informacji i Promocji Funduszy Strukturalnych UMWO wraz z przedstawicielami agencji reklamo-wej DSK.

Zdjęcie z archiwum Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego

Fot. Natalia Mentkowska. Archiwum festiwalu Camerimage



Unii Europejskiej

34

Jarnołtówek, 29-30 maja 2012 r.

Wydarzenie Roczne Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Cze-ska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013

W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele Komisji Europejskiej, polskiego i czeskiego Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, beneficjenci polsko-czeskich projektów oraz przedstawiciele polskich i cze-skich samorządów. Uczestnicy odwiedzili miejscowości, w których zrealizowano wspólne polsko--czeskie projekty, m.in. Jeseník i Prudnik. Wydarzenie roczne połączono z obradami Komitetu Moni-torującego POWT RCz-RP 2007-2013.



Unii Europejskiej

35

Opole, 26 listopada 2012 r.

Konferencja na temat założeń Specjalnej Strefy Demograficznej w województwie opolskim

W Filharmonii Opolskiej w obecności Premiera Reczypospolitej Polskiej Donalda Tuska rozma-wiano na temat problemów demograficznych województwa opolskiego. W debacie, którą roz-począł marszałek Józef Sebesta, wzięli udział wybitni przedstawiciele świata nauki i biznesu. Poruszano problemy demografii Polski i Opol-szczyzny, omówiono założenia Programu Spe-cjalnej Strefy Demograficznej w województwie opolskim oraz narzędzia potrzebne do jego reali-zacji, w tym możliwości finansowania Programu SSD ze środków europejskich.



Unii Europejskiej

36

Opole, 28 grudnia 2012 r.

Uchwalenie Strategii Rozwoju Woje-wództwa Opolskiego do 2020 roku

Radni Sejmiku Województwa Opolskiego przyjęli najważniejszy strategiczny doku-ment dla regionu. Przyjęcie Strategii Roz-woju Województwa Opolskiego do 2020 roku poprzedziły wielomiesięczne prace nad do-kumentem, zakończone procesem konsul-tacji społecznych, w których wzięli udział przedstawiciele niemal wszystkich środo-wisk społeczno-gospodarczych w regionie. Zespół do spraw aktualizacji strategii roz-woju województwa opolskiego oficjalnie zakończył działalność 30 stycznia 2013 r. podczas spotkania podsumowującego prace nad strategią.



Unii Europejskiej

37

Warszawa, 17 grudnia 2012 r.

Nagroda dla Komitetu Monitorującego RPO WO 2007-2013

Podczas XII posiedzenia Komitetu Koordynacyj-nego Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013 Komitet Monitorujący RPO WO 2007-2013 został uznany za najbardziej partnerski w 2011 r. Celem konkursu organi-zowanego przez Krajową Sieć Tematyczną ds. Partnerstwa oraz Ministerstwo Rozwoju Regio-nalnego była identyfikacja i upowszechnianie najlepszych praktyk we wdrażaniu zasady part-nerstwa przez komitety monitorujące krajowe oraz regionalne programy operacyjne.



Unii Europejskiej

38

Krzysztof Malik

Naukowo o regionie

Opole, Prószków, 5-6 czerwca 2013 r.

XV Międzynarodowa Konferencja Naukowa pn. „Specjalizacje rozwoju regionów Unii Europejskiej”

Profesor Krzysztof Malik słynie jako specja-lista m.in. w zakresie ekonomii środowiska, gospodarki regionalnej i zarządzania rozwo-jem regionów. Od początku kariery naukowiec związał się z Politechniką Opolską. W 1988 roku rozpoczął pracę jako asystent, a następnie współtworzył Wydział Ekonomii i Zarządza-nia, którym później zarządzał jako dziekan przez dwie kadencje.

Był przewodniczącym komitetu naukowe-go jubileuszowej XV Międzynarodowej Kon-ferencji Naukowej dotyczącej specjalizacji rozwoju regionów Unii Europejskiej. Została ona zorganizowana wspólnie przez Politech-nikę Opolską oraz Urząd Marszałkowski Wo-jewództwa Opolskiego. Jej głównym celem było wypracowanie rozwiązań teoretycz-nych i praktycznych wobec najważniejszych współczesnych wyzwań związanych z roz-

wojem regionu w nadchodzącej perspek-tywie finansowej 2014-2020. Spotkanie zjednoczyło zarówno przedstawicieli świata biznesu, samorządu, jak i nauki. Cenne uwagi przedstawili reprezentanci uczelni zagranicz-nych, np. Instytutu Prospektywnych Studiów Technologicznych Uniwersytetu w Sewilli. Zaprezentowano również najlepsze praktyki specjalizowania rozwoju regionów Unii Eu-ropejskiej. Omawiano Regionalną Strategię Innowacji, będącą na poziomie województwa opolskiego narzędziem budowania transferu wiedzy. Jak podkreślał prof. Krzysztof Malik, próbowano zidentyfikować inteligentne spe-cjalizacje rozwoju regionu. – Temat ten jest interesujący zarówno w aspekcie poznaw-czym, jak i praktycznym – mówił naukowiec. – Budzi szereg kontrowersji, jak każda nowa rzecz, która jeszcze do końca nie została zweryfikowana w praktyce.

Dyskusja była bardzo interesująca, szczegól-nie że istniały duże rozbieżności poglądów – zarówno co do metody identyfikacji spe-cjalizacji inteligentnych, jak i możliwości tych identyfikacji. Ważnym zagadnieniem była odpowiedź na pytanie, jak je wspierać, żeby nie ponieść kosztów alternatywnych, czyli uważać na problem zaniechania dofinanso-wania nowych produktów i procesów, których nie było się w stanie przewidzieć, przez co straciłoby się być może szansę rozwojową. – Wspierając bowiem konkretną specjaliza-cję, nie wspieramy czegoś innego – tłuma-czył profesor Malik, przewodniczący komite-tu naukowego konferencji.



Unii Europejskiej

39

Prezydent RP Bronisław Komorowski z uwagą śledzi realizację na Opolszczyźnie projektu Spe-cjalnej Strefy Demograficznej w województwie opolskim. Składa się on z czterech pakietów, obejmujących wszystkie sfery życia: „Praca to bezpieczna rodzina”, „Opieka żłobkowo-przed-szkolna”. „Edukacja a rynek pracy” oraz „Złota jesień”. Koncepcja zakłada wsparcie rodziny, ale także jej ochronę przed rozpadem, w wyniku m.in. emigracji zarobkowej, biedy oraz narasta-jącej patologii. Władze regionu stawiają na po-wstrzymanie zjawiska wyludnienia poprzez za-chęcenie młodych ludzi do wielodzietności oraz osiedlania się na Opolszczyźnie. Przeciwdziała-niu depopulacji służyć będzie także tworzenie nowych miejsc pracy poprzez wspieranie roz-woju przedsiębiorczości w regionie. Prezydent docenia starania samorządowców, działających na rzecz poprawienia warunków funkcjonowa-nia rodziny.

Marszałek Józef Sebesta podkreślał w czasie spotkania z prezydentem, że głównym celem programu jest pokonanie kryzysu demograficz-nego, gdyż co roku w województwie opolskim odnotowuje się spadek liczby mieszkańców o ok. 4-5 tys. osób. To tak, jakby z mapy Pol-ski zniknęło małe miasto. – Zmiany związane z funkcjonowaniem rodziny są problemem całej cywilizacji zachodniej – mówił prezydent Bro-nisław Komorowski w czasie pobytu na Opol-szczyźnie. – Dobrym przykładem przezwycię-żenia kryzysu demograficznego jest Francja czy Szwecja. Społeczeństwo starzeje się, a przecież przyszłość leży w rękach młodych.

Bronisław Komorowski

Ocalićod wyludnienia

Opole, Filharmonia Opolska, 17 września 2013 r.

Uroczystość podpisania porozumienia dotyczącego wdroże-nia Opolskiej Karty Rodziny i Seniora z udziałem Prezyden-ta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego



Unii Europejskiej

40

We wrześniu 2013 roku w obecności głowy państwa 46 opolskich gmin podpisało z Woje-wództwem Opolskim „Porozumienie w zakre-sie partnerskiej współpracy w ramach wsparcia rodzin wielodzietnych i zastępczych oraz osób starszych w województwie opolskim”. Sygnata-riusze współdziałali w ramach Opolskiej Karty Rodziny, wpisując się tym samym w Program Polityki Rodzinnej Prezydenta Rzeczpospolitej Polski „Dobry Klimat dla Rodziny”.

Karta adresowana jest do rodzin mających co najmniej dwoje dzieci lub dziecko niepełno-sprawne oraz do osób starszych. Jej istotą jest wprowadzenie zniżek na usługi publiczne w in-stytucjach podległych samorządom, ale rów-nież świadczone przez podmioty prywatne. W niektórych gminach działa już system ra-batów, np. dla korzystających z infrastruktury sportowej, obiektów kulturalnych, przedszkoli czy żłobków.

Od pozytywnego postrzegania wielodzietności zależy bowiem los Opolszczyzny. – Powstał tu projekt oparty na świadomym wydatkowa-niu pieniędzy pozyskanych z Unii Europejskiej – mówił prezydent. – Drugi raz to się nie powtó-rzy na taką skalę. Śledzę z uwagą oraz przyjmu-ję z wdzięcznością odważne myślenie opolskich samorządów. Z funduszy europejskich uczynili zasadnicze źródło działania na rzecz poprawie-nia warunków funkcjonowania rodziny i zachę-cenia do jej rozwoju.

W tym samym dniu Prezydent Bronisław Ko-morowski złożył kwiaty pod pomnikiem Bojow-nikom o Polskość Śląska Opolskiego w ramach upamiętnienia 74. rocznicy agresji ZSRR na Pol-skę. W Kamieniu Śląskim wręczył abp. Alfonso-wi Nossolowi Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi oraz zaangażowanie w sprawie ekumenizmu i jedności chrześcijan oraz za działalność na rzecz pojednania polsko--niemieckiego. Prof. Dorota Simonides, wielo-letnia senator ziemi opolskiej, odebrała z rąk prezydenta Order Odrodzenia Polski, jako uho-norowanie osiągnięć w badaniu i popularyzacji historii oraz kultury Śląska.



Unii Europejskiej

41

Głuchołazy, 24 sierpnia 2013 r.

Piknik „Lato na pograniczu”

„Lato na Pograniczu” to impreza plenerowa dla mieszkańców polsko-czeskiego pogranicza. Podczas pikniku odbył się bieg uliczny na trasie Głuchołazy – Zlaté Hory – Głuchołazy, który cieszył się dużą po-pularnością zarówno wśród biegaczy, jak i kibicującej im publiczności. Dla rodzin z dziećmi przewidziano liczne atrakcje w strefie edukacji oraz strefie rekreacji. Natomiast wieczorem na scenie ustawionej w amfiteatrze „Muszla Leśna” w Parku Zdrojowym w Głuchołazach wystąpiły zaproszone gwiazdy, m.in.: Anita Lipnicka i John Porter, Lenka Dusilova i zespół „Wind Band”. Ponadto w Zlatych Horach koncert zagrał Michal Hruza.



Unii Europejskiej

42

Opole, 29 września 2013 r.

Piknik z funduszami europejskimi „Człowiek najlepsza inwestycja”

Już po raz drugi Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego zaprosił mieszkańców regionu na europejski piknik rodzinny. Na stoiskach w atrakcyjny sposób beneficjenci funduszy europejskich prezentowali efekty realizowanych przez siebie projektów. Na dzieci czekało mnóstwo atrakcji, takich jak: ukryte w piasku kości dinozaurów, dmuchane miejsca zabaw, występy clownów czy pokazy artystyczne i żonglerskie. Na scenie o dobrą atmosferę zadbali m.in. zespół „Fasolki” z Panem TIK-TAKIEM i Ciotką Klotką. Gwiazdą wieczo-ru był zespół „Enej”, którego występ przyciągnął przed scenę żywiołowo reagującą publiczność, nie tylko młodego pokolenia.



Unii Europejskiej

43

Uroczystości w miastach powiatowych województwa opolskiego

Imprezy plenerowe w miastach powiatowych województwa, trwające od 1 do 4 maja, zapoczątkowały obchody 10. rocznicy przystąpienia do Unii Europejskiej. Z tej okazji w poszczegól-nych miastach organizowano pikniki, festyny, koncerty, biegi uliczne i inne atrakcje, dzięki którym wszyscy mieszkańcy re-gionu mogli uczestniczyć w świętowaniu rocznicy. W Strzel-cach Opolskich atrakcją obchodów był ogromny rocznicowy tort, którym częstowano wszystkich uczestników imprezy.

Opolski Weekend Europejski

Kolejnym etapem obchodów był Opolski Weekend Europejski zorganizowany w dniach 10-11 maja na Placu Wolności w Opolu. Największą atrakcją pierwszego dnia imprezy był otwarty wie-czór koncertowy, podczas którego wystąpiły m.in. zespoły „Ja-mal” i „Coma”. Nazajutrz, 11 maja, został zorganizowany „Piknik z funduszami europejskimi” – impreza plenerowa, której już III edycja cieszy się niesłabnącą popularnością wśród mieszkań-ców regionu. Dla przybyłych gości przygotowano liczne atrakcje zgrupowane w ramach czterech stref: małej sceny, konkurso-wej, innowacji i rekreacji. Atrakcje dostępne podczas pikniku gwarantowały dobrą zabawę i uśmiech na twarzach nie tylko najmłodszych uczestników.

Województwo opolskie, 1-11 maja 2014 r.Obchody 10-lecia obecności województwa opolskiego w Unii Europejskiej



Unii Europejskiej

44

Gala podsumowująca 10-letnią obecność województwa opolskie-go w Unii Europejskiej

Ważnym punktem obchodów 10-lecia obecności województwa opolskiego w Unii Europejskiej była uroczysta gala, która odbyła się 9 maja w Teatrze Dramatycznym im. Jana Kochanowskiego w Opolu. Wzięła w niej udział ów-czesna wicepremier i Minister Infrastruktury i Rozwoju Elżbieta Bieńkowska, a także przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, środowisk naukowych oraz instytucji kultury, oświaty, zdrowia, a także mediów. Podczas gali zostały wręczone specjalne wyróżnienia dla liderów, którzy w ostatnim dziesięcioleciu wykazali się szczególną aktywnością w pozyskiwaniu środków unijnych. Ponadto zgromadzona w teatrze publiczność za pomocą specjalne-go systemu do głosowania dokonała wyboru najlepszych projektów współ-finansowanych z funduszy europejskich. Specjalne podziękowania otrzymali także byli i obecni członkowie Zarządu Województwa Opolskiego.



Unii Europejskiej

45

Opole, 30 kwietnia 2012 r. - 9 kwiet-nia 2014 r.

Prace nad projektem Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewódz-twa Opolskiego na lata 2014-2020

Prace nad przygotowaniem RPO WO 2014-2020 rozpoczęły się w kwietniu 2012 r. kiedy to Zarząd Województwa Opol-skiego powołał Zespół ds. RPO WO 2014-2020, którego zadaniem było opracowa-nie zapisów Programu. Kolejnym krokiem w celu zapewnienia partnerskiej współ-pracy nad dokumentem było powołanie przez Zarząd Województwa Opolskiego w marcu 2013 r. Grupy Roboczej wspierają-cej prace nad RPO WO 2014-2020. Przed-stawiciele tych gremiów, reprezentujący różne środowiska społeczne, gospodarcze i etniczne regionu aktywnie uczestniczyli w konsultacjach społecznych programu. Konsultacje te miały na celu umożliwienie zapoznania się z projektem dokumentu i zgłaszania do niego uwag wszystkim zainteresowanym stronom. Konsultacje przebiegały w dwóch turach: od 24 lipca do 27 sierpnia 2013 r. oraz od 31 października do 4 grudnia 2013 r. Równocześnie pod-dano konsultacjom Prognozę oddziaływa-nia na środowisko RPO WO 2014-2020. Ogólnie w konsultacjach wzięło udział 161 podmiotów, które zgłosiły 914 uwag. Efek-tem prac nad dokumentem było przyjęcie 9 kwietnia 2014 r. przez Zarząd Wojewódz-twa Opolskiego projektu RPO WO 2014-2020, który uzyskał pozytywną opinię Ministra Infrastruktury i Rozwoju i został przekazany do Komisji Europejskiej.



Unii Europejskiej

46

Warszawa, 30 września 2014 r. oraz 20 października 2014 r. – negocjacje projektu Regionalne-go Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020 z Komisją Europejską

Opolszczyzna jest jednym z tych województw, które charakteryzują się strategicznym podej-ściem do wydawania funduszy unijnych. Kie-rowane są one w odpowiednich kierunkach, generując rozwój regionalny. Dobrze rozumie to Marszałek Województwa Opolskiego Andrzeja Buła, który – wraz z Zarządem Województwa Opolskiego – stoi przed ważnymi decyzjami dotyczącymi wydatkowania funduszy europej-skich w latach 2014-2020.

Andrzej Buła dwukrotnie, jako poseł VI i VII kadencji, reprezentował region w Sejmie. Pra-cował m.in. w Komisji Ustawodawczej, Ko-misji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki. Mandat

Andrzej Buła

Opolanie otwarci na zmiany

poselski Andrzeja Buły wygasł 13 listopada 2013 roku, gdy wybrano go na stanowisko Marszałka Województwa Opolskiego. – Praca z tak mery-toryczną drużyną będzie dla mnie zaszczytem – powiedział po głosowaniu. – To bardzo ważny dla nas czas i ostatnie tak duże wsparcie z Unii Europejskiej. Musimy dobrze je wykorzystać.

Andrzej Buła przewodniczył negocjacjom RPO WO 2014-2020, które miały miejsce w Warsza-wie 30 września 2014 r. i 20 października 2014 r.

Przedmiotem pierwszej tury negocjacji były osie priorytetowe RPO WO 2014-2020, które będą finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Natomiast podczas rozmów prowadzonych w drugiej tu-rze omawiano osie priorytetowe finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Społeczne-go. Podczas spotkań negocjowano m.in. wyso-kość alokacji na poszczególne obszary RPO WO 2014-2020, zasady wsparcia innowacji, infra-struktury B+R na poziomie regionalnym, zakres wsparcia przedsiębiorczości, rynku pracy i kształ-cenia ustawicznego oraz zawodowego. Ponadto w zakresie Europejskiego Funduszu Społeczne-go przedmiotem dyskusji był wkład wojewódz-twa opolskiego w realizację zaleceń Rady Unii Europejskiej w sprawie Krajowego Programu Re-form dla Polski na 2014 r. oraz oddalenie regionu od celów krajowych Strategii „Europa 2020”.



Unii Europejskiej

47

Do dyspozycji mają stadion, zaplecze, trenerów i wiele chę-ci. Marzeniem każdego młodego piłkarza jest zostać kiedyś tak sławnym jak Cristiano Ronaldo czy Lionel Messi.

Marzenia z ławki rezerwowychKuba zaciska pięści i głośno dopinguje kolegów. Na boisku tra-wiastym w Brzegu rozgrywany jest właśnie mecz. Chłopiec sie-dzi na ławce rezerwowych, ale z niecierpliwością czeka, kiedy wreszcie trener pozwoli mu wejść na murawę. Może kiedyś pod zadaszone trybuny przyjdzie specjalnie dla niego dwa tysiące kibiców, czekających na jego występ? Marzy, aby za kilka lat grać na wielkich stadionach świata, tak jak jego idol Robert Le-wandowski.

Czasami przychodzi popatrzeć na starszych kolegów, którzy wieczorami szkolą umiejętności piłkarskie na boisku trenin-gowym pokrytym sztuczną trawą. Padające na nich światło tworzy kilkumetrowe cienie. Z sąsiedniego, mniejszego boiska treningowego dochodzi pokrzykiwanie mężczyzn. To grupa amatorów, którzy wieczorami grają w piłkę lub biegają.

Chłopiec dużo trenuje, żeby dorównać najlepszym. Lubi prze-bywać na stadionie, patrzeć, jak włączają się zraszacze. Za-wsze zachwycali go lekkoatleci pokonujący kolejne kilometry na bieżni, okalającej wielkie boisko. Kiedyś też próbował, ale nie jest w stanie im dorównać. – Sport to nie tylko bieganie za piłką, ale kształtowanie charakterów młodych ludzi – mówi trener Marcin Łobodziec z Brzeskiego Towarzystwa Piłkarskie-go Stal Brzeg. – Uczenie ich cierpliwości, punktualności i współ-działania w drużynie.

Przyjezdne ekipy nie mogą się nachwalić dobrze przygotowa-nego zaplecza z szatniami i sanitariatami. W budynku klu-bowym znajdują się pomieszczenia dla drużyn, sędziów oraz lekarzy, sala konferencyjna, gabinety odnowy biologicznej. Na potrzeby Regionalnego centrum sportowo-rekreacyjnego

Społeczeństwo

Nazwa beneficjenta: Gmina Miasto Brzeg

Tytuł projektu: Regionalne centrum sportowo-rekreacyjne w Brzegu – przebudowa boisk z zapleczemŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013

Wartość projektu: 31 368 043,10 zł

Trener Marcin Łobodziec z Kubą na boisku w Brzegu

I.2.1 Najlepsze praktyki w obszarze Społeczeństwo

I.2 Wpływ funduszy europejskich na rozwój województwa opolskiego – najlepsze praktyki



Unii Europejskiej

48

zaadaptowano również budynek biurowy. Przy stadionie po-wstało 215 miejsc parkingowych, w tym siedem dla osób nie-pełnosprawnych. Nie zapomniano o zatoczce dla autobusów, które przywożą zawodników.

Jeszcze kilka lat temu miejsce to było w opłakanym stanie. Zdarta murawa tonęła w wodzie, gdy tylko popadał lek-ki deszcz. Tuż obok płynie potok Kościelna, który wpływa na wysoki stan wód gruntowych. Dyrektor Miejskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji Krzysztof Kulwicki od dawna marzył o infra-strukturze z prawdziwego zdarzenia. Podobnie jak burmistrz Wojciech Huczyński. Wiedzieli, że kapitalny remont pochłonie duże pieniądze, szczególnie że trzeba przeprowadzić drenaż i profesjonalne odwodnienie.

Środki udało się pozyskać z RPO WO 2007-2013. – To jedna z największych brzeskich inwestycji pod względem finanso-wym – mówi dyr. Krzysztof Kulwicki. – Chętnie przychodzą tu amatorzy w ramach bezpłatnej akcji „BiegamBoLubię”. In-struktorzy pomagają im doskonalić technikę i osiągać coraz lepsze rezultaty.

Wielki plac budowy często odwiedzali sympatycy brzeskiego sportu. Nie mogli się doczekać, kiedy po raz pierwszy rozegra-ny tu zostanie mecz piłkarski Stali Brzegu. Aura nie sprzyjała pracom i przez intensywne opady deszczu infrastrukturę od-dano do użytku w listopadzie 2010 roku. Udało się osiągnąć cel i ziścić to, co wydawało się niemal niemożliwe. Teraz pora na spełnienie marzeń Kuby, który wierzy, że z ławki rezerwowych trafi do pierwszego składu. Musi być tylko konsekwentny i wy-trwale trenować.

Boisko w Brzegu w trakcie realizacji projektu

Regionalne centrum sportowo-rekreacyjne w Brzegu

Boisko w Brzegu przed rozpoczęciem realizacji projektu



Unii Europejskiej

49

Nazwa beneficjenta: Województwo Opolskie

Tytuł projektu 1: Opolska eSzkoła, szkołą ku przyszłościTytuł projektu 2: Opolska eSzkoła, szkołą ku przyszłości etap IIŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013

Wartość projektu 1: 16 633 307,75 zł


Nastolatki niedługo nie będą wiedzieć, po co istniał trady-cyjny papierowy dziennik i zeszyt uwag. Doskonale jednak radzą sobie z obsługą kiosku multimedialnego.

Koniec ery kredy i czarnej tablicyGimnazjaliści z Komprachcic nie używają kredy. – Ostatnie jej zapasy oddaliśmy księdzu, żeby mógł je zużyć w czasie kolędy – mówi dyrektor Leonard Pietruszka. – Niedługo nasi ucznio-wie zapomną do czego służyła czarna tablica. Teraz rozwiązują zadania na białych, używając pisaka. Nie funkcjonuje też zeszyt uwag.

Prowadzący zajęcia nie wysyła już przewodniczącego klasy po dziennik, a w pokoju nauczycielskim nie ma na niego specjalnej szafki. Zastąpiła go elektroniczna wersja, dostępna po zalogo-waniu się do systemu. Nauczyciele w ubiegłym roku korzystali z dwóch form: tradycyjnej papierowej i elektronicznej – rodem z XXI wieku. Na początku tego roku zadecydowali, że nie jest im już potrzebny dziennik w okładce. Nawet ci z największym sta-żem nauczycielskim szybko odkryli pozytywy, jakie niesie moż-liwość uczestniczenia w projekcie informatyzacji szkoły. Bierze w nim udział 111 placówek różnego szczebla na Opolszczyźnie.

W czasie lekcji uczniowie korzystają z pięciu tablic interaktyw-nych oraz 50 laptopów. Koordynowaniem wydawania sprzętu, z którego mogą korzystać równocześnie trzy klasy, zajmuje się nauczyciel z komprachcickiego gimnazjum Bartłomiej Jasiów-ka. Jest też odpowiedzialny za jego działanie, czyszczenie oraz administruje stroną internetową.

Rodzice 220 uczniów mogą w każdej chwili zobaczyć jak spra-wuje się ich pociecha, jakie otrzymała oceny i czy nie zrobiła sobie niedozwolonego dnia wolnego. W czasie comiesięcznych konsultacji zgłaszają się z problemem do konkretnego nauczy-ciela. Dodatkowo każdą wątpliwość mogą natychmiast wy-jaśnić drogą mailową z prowadzącym przedmiot. – Z systemu korzysta 90 procent rodziców.

Opolska eSzkoła, uczennica pobierająca laptop

SpołeczeństwoLeonard Pietruszka, dyrektor gimnazjum w Komparchcicach



Unii Europejskiej

50

Opolska eSzkoła, uczeń korzystający z infokiosku

Wielu z nich systematycznie zagląda do e-dziennika. Od 1 września odnotowaliśmy 11 tys. ich wejść – wyjaśnia dy-rektor Pietruszka. – Jako nauczyciel informatyki zdaję sobie sprawę, że zastosowanie nowoczesnych rozwiązań technolo-gicznych na wszystkich lekcjach sprawia, że uczniowie są bar-dziej zainteresowani przedmiotem i łatwiej im skupić się na zadaniach.

System ma szczególne znaczenie dla tych rodziców, którzy pra-cują za granicą. Teraz na bieżąco mają wgląd do wyników syna czy córki niezależnie od tego, czy przebywają w Holandii czy Niemczech. Rodzic na bieżąco widzi proponowaną średnią, wy-nikającą z ocen i postępy z danego przedmiotu oraz informacje związane z planowanymi w szkole zajęciami.

Miesiąc temu w gimnazjum miała odbyć się okolicznościowa impreza. Do gabinetu dyrektora weszła zapłakana uczennica z III klasy. Okazało się, że właśnie otrzymała smsa od mamy „Przed chwilą zobaczyłam w e-dzienniku, że dzisiaj dostałaś je-dynkę z geografii. Za karę masz wracać do domu i się uczyć, bo wyczytałam, że macie zabawę”. Nastolatka obiecała poprawić stopień, ale potrzebowała dyrektorskiej interwencji w negocja-cjach z mamą.

Przed wejściem do szkoły stoi kiosk multimedialny, wokół którego gromadzą się nastolatki. Każdy chce skorzystać z darmowego Internetu, sprawdzić pocztę lub poszukać po-trzebnych informacji. Posłużyć się nim mogą również rodzice, ale także wszyscy zainteresowani mieszkańcy Komprachcic, którzy w domu nie mają dostępu do komputera. – Gdyby nie elektronika, którą dysponujemy, bylibyśmy nadal w XX wieku – śmieje się dyrektor Pietruszka. – Tymczasem jesteśmy prawie w XXII wieku.

Opolska eSzkoła, multimedialny sekretariat



Unii Europejskiej

51

Studenci nie mogli uwierzyć, gdy na teren kampusu Uniwer-sytetu Opolskiego wjechał ciężki sprzęt. Wiedzieli, że bez-powrotnie tracą jedno z najważniejszych dla nich miejsc. Nie przypuszczali jednak, że ich stary klub studencki odro-dzi się w nowoczesnej bryle.

Nowe czasy, nowy standardWyrok zapadł. „Kocioł”, klub skupiający pokolenia żaków, przestał istnieć. Uczelnia potrzebowała miejsca na Collegium Civitas. Tylko nieliczni uwierzyli ówczesnej rektor prof. Krysty-nie Czai, że na terenie miasteczka akademickiego powstanie centrum kultury z prawdziwego zdarzenia. Takie, którego nie powstydziłyby się największe uczelnie w Polsce. Inwestycja wymagała nie lada pieniędzy. Trzeba więc było szukać dofi-nansowania. Potrzebne środki władze akademickie pozyskały z RPO WO 2007-2013, dzięki czemu projekt budowy Studen-ckiego Centrum Kultury na terenie Uniwersytetu Opolskiego przestał być mrzonką. W 2011 roku po 15 miesiącach budo-wy obiekt oddano do użytku. Do historii przeszła wypowiedź dr hab. Marka Grochalskiego, prorektora ds. kształcenia i stu-dentów, który na otwarciu przywołał fragment piosenki ze-społu „Varius Manx”: „Wszystko się może zdarzyć, gdy głowa pełna marzeń”.

– Dobrze funkcjonujący i doposażony obiekt to nie wszystko. Zależy nam na ludziach, którzy tu przebywają – mówi Cezary Pawęzki, kierownik Studenckiego Centrum Kultury. – Cen-trum przygotowane jest do organizacji przeróżnych imprez: tanecznych, wystawienniczych, spotkań naukowych, konfe-rencji czy pokazów teatralnych lub kinowych. Ważnym aspek-tem jest to, że obiekt nie jest tylko i wyłącznie udostępniany studentom, ale również mieszkańcom Opola.

Studenci nie mogli uwierzyć, że do ich dyspozycji oddano obiekt wyposażony w najnowocześniejszy sprzęt audiowizualny.

Społeczeństwo

Nazwa beneficjenta: Uniwersytet Opolski

Tytuł projektu: Budowa Studenckiego Centrum Kultury SCK na terenie Uniwersytetu OpolskiegoŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013


Studenckie Centrum Kultury po realizacji projektu



Unii Europejskiej

52

– Można tu zrealizować każdą inicjatywę – mówi Maciej Ko-chański, student III roku pedagogiki o specjalności artetera-pia i animacja kultury Uniwersytetu Opolskiego. – Wystarczy mieć dobry pomysł i chęci do jego realizacji. Do dyspozycji jest świetne zaplecze i sprzęt. Przede wszystkim jest bardzo pro-fesjonalnie.

W holach i korytarzach młodzi artyści znajdują przestrzeń dla swojej twórczości – obrazów i zdjęć. Koncerty, pokazy filmowe czy seminaria odbywają się w wielofunkcyjnej sali widowisko-wej przygotowanej dla 314 widzów. Wykonawcy mają do dys-pozycji garderoby i profesjonalne zaplecze z małą salą prób. W każdej chwili scenę można rozebrać, tworząc olbrzymią przestrzeń. Do najnowszych rozwiązań technicznych należy mobilna widownia amfiteatralna dla 80 osób.

W Studenckim Centrum Kultury gościli już m.in. Mieczysław Szcześniak, Olga Bończyk, „Puma” Piasecki, Czesław Mozil i zespół „Raz Dwa Trzy”. Pojawiły się gwiazdy ekranu, jak sę-dzia Anna Maria Wesołowska czy słynna superniania Dorota Zawadzka. – Największym zaskoczeniem był dla mnie fakt, że spotykają się tu ludzie w różnym wieku – mówi socjolog dr Anna Krasnodębska z Zakładu Pedagogiki Ogólnej Uni-wersytetu Opolskiego. – Spaja ich pasja, ciekawość oraz chęć uczestniczenia w imprezach kulturalnych, rozrywkowych czy naukowych.

Budynek tętni życiem. Ma w nim swoją siedzibę Samorząd Studencki, koła naukowe, redakcja „Radia Sygnałów”, korzy-stająca z profesjonalnie wyposażonego studia nagraniowego i radiowego. W sali tanecznej wyposażonej w lustrzaną ścianę spotykają się miłośnicy salsy, jogi, tańców afrykańskich. Dla fanów teatru przygotowano salę liczącą 115 m2 ze specjali-stycznym oświetleniem oraz sprzętem nagłaśniającym.

Maciej Kochański, student UO, odbiorca projektu

Studenckie Centrum Kultury w trakcie realizacji projektu

Występ Olgi Bończyk w Studenckim Centrum Kultury



Unii Europejskiej

53

Nazwa beneficjenta: Fundacja Dom Rodzinnej Rehabilitacji

Dzieci z Porażeniem Mózgowym

Tytuł projektu: Bliżej marzeńŹródło finansowania: POKL 2007-2013


Są jak białe kruki – niepowtarzalni i wyjątkowi. Rzeźbią, tańczą, pracują w galerii. Są otwarci na świat. Odzyskali utraconą nadzieję.

Zmieniali się każdego dniaW opolskiej galerii „Biały Kruk” 48 niepełnosprawnych osób, podopiecznych Fundacji Dom Rodzinnej Rehabilitacji Dzieci z Porażeniem Mózgowym w Opolu, uczestniczyło w dwu-miesięcznym stażu. Przez cztery godziny dziennie pomagali klientom, robili kawę z ekspresu, pakowali zakupy, obsługi-wali kasę fiskalną. Zapominali o chorobie i czuli się potrzebni. – Młodzi ludzie, zdobywając nowe umiejętności, pokonywa-li swoje lęki – mówi kierownik galerii Katarzyna Grabowska. – Po zakończeniu projektu zatrudniliśmy tych, którzy radzili sobie najlepiej.

Wielu z rodziców nie wierzyło, że ich dzieci potrafią aż tak wiele. Wcześniej patrzyli na nie przez pryzmat choroby, wy-ręczając w domowych obowiązkach. Stażyści szybko zaczęli się zmieniać zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Na począt-ku byli pełni obaw, ale bardzo chcieli być tacy sami jak ludzie, wśród których codziennie przebywali. Zmiany te bardzo cie-szyły współzałożycielkę fundacji Teresę Jednoróg. – Stali się odważniejsi – opowiada. – Coraz bardziej otwarci. Zaczęli dbać o siebie. Wśród nich była m.in. Kasia Retmańczyk, która pierwsze zarobione pieniądze podarowała babci.

To właśnie Teresa Jednoróg wpadła na pomysł stworzenia tak wyjątkowego miejsca w Opolu. Zależało jej, aby unikatowe prace osób niepełnosprawnych, powstające w Środowisko-wym Domu Społecznym, Warsztacie Terapii Zajęciowej oraz Zakładzie Aktywności Zawodowej, działających przy Fundacji Dom, udostępniono szerszej publiczności. Wcześniej ręko-dzieła prezentowano jedynie w trakcie dorocznego festynu.

Uczestniczki projektu „Bliżej marzeń”

Społeczeństwo

Uczestniczki projektu „Bliżej marzeń”

„Bliżej marzeń”, galeria „Biały Kruk”



Unii Europejskiej

54

Urzeczywistnienie tego pomysłu stało się możliwe od 2010 do 2012 roku, dzięki realizacji projektu „Bliżej marzeń”, ma-jącego na celu aktywizację społeczną i zawodową osób nie-pełnosprawnych. Potrzebne fundusze pozyskano z PO KL 2007-2013.

W ramach projektu zorganizowano też zajęcia w świetlicy te-rapeutycznej. 20 niepełnosprawnych spotykało się przez dwa lata na zajęciach trzy razy w tygodniu. Na początku nie znali się, gdyż pochodzili z różnych części Opola i okolic. Niezależ-nie od różnicy wieku, między wieloma osobami nawiązały się trwałe przyjaźnie. – Naszym celem była aktywizacja osób skazanych na wózek lub mających problem z chodzeniem – wyjaśnia Kazimierz Jednoróg, dyrektor fundacji i koordy-nator przedsięwzięcia. – Chcieliśmy ich przygotować do nor-malnego funkcjonowania wśród innych ludzi. Służyły temu wspólne wyjścia, np. do restauracji.

Ponad 70 osób uczestniczyło w plenerach artystycznych zorganizowanych nad jeziorami turawskimi. W paździer-niku 2011 r. na trzydniowe zajęcia ceramiczne prowadzone przez Kamilę Dziedzic-Caputę z Fundacji Dom, przybyli pod-opieczni z opolskich placówek opiekuńczych. Ich terapeuci natychmiast zauważyli duże zmiany. Podopieczni stali się otwarci, chętni do działania. W maju 2012 r. na miłośników tańca czekały kolejne warsztaty. – Wzięli w nich udział nie-słyszący, słabo chodzący, poruszający się o kulach i nawet osoby na wózkach – mówi organizatorka tych zajęć Jolanta Sztorc. – Wspólne spędzanie czasu i aktywność sprawiły, że zmieniło się ich nastawienie do życia. Chcieli nie tylko tań-czyć, ale także zawojować cały świat. Stali się odważniejsi i sprawniejsi. Ziściły się ich marzenia.

„Bliżej marzeń”, galeria „Biały Kruk”

Kazimierz Jednoróg, koordynator projektu „Bliżej marzeń”10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

55

Nazwa beneficjenta: Politechnika Opolska

Tytuł projektu: Kreator młodych talentówŹródło finansowania: POKL 2007-2013

Wartość projektu: 399 575,20 zł

Dowiedzieli się, jak to jest być studentem, mimo że mają zaledwie kilkanaście lat. Wielu z nich po maturze marzy o powrocie na uczelnię.

Uczniowie z indeksamiW murach Politechniki Opolskiej od stycznia 2010 roku do koń-ca czerwca 2011 roku można było spotkać 515 uczniów z róż-nych szkół Opolszczyzny. Celem ich wizyt nie było podziwianie budynków uczelni, ale zgłębianie wiedzy i to tej z najwyższej półki. Wzięli udział w projekcie „Kreator młodych talentów”, realizowanym dzięki funduszom pozyskanym z PO KL 2007-2013. Wszyscy otrzymali indeksy, w których wykładowcy wpi-sywali specjalne zaliczenia.

Agnieszka Barbach na uczelnię trafiła w wieku 15 lat. Była w II klasie gimnazjum. O naborze powiedziała jej sąsiadka. – Wykładowcy zwracali się do nas, jak do prawdziwych studen-tów – mówi młoda uczestniczka warsztatów „Kreator Innowa-cyjności”. – Dowiedzieliśmy się wielu ciekawych rzeczy, np. jak prawidłowo zaplanować przestrzeń.

Zajęcia zorganizowano w pięciu blokach tematycznych. Prowa-dzili je ci sami naukowcy, którzy kształcą na co dzień przyszłe techniczne kadry województwa opolskiego. Wielu z nich nie mogło wyjść z podziwu, jak wielkie zainteresowanie wśród na-stolatków budzą ich wykłady.

Pierwszy moduł – Dziecięca Politechnika Opolska – adresowa-ny był do dzieci w wieku 9-12 lat. Poznawały magię chemii na zajęciach prowadzonych przez mgr Edytę Dohner z Katedry Za-stosowań Chemii. Mali studenci chcieli odpowiadać na każde pytanie. Tylu podniesionych rąk nie spotyka się na wykładach adresowanych do studentów. – Zależało nam, aby pokazać jak łączyć ze sobą różne zjawiska, które pozornie nie mają ze sobą związku – mówił prof. Jerzy Skubis, ówczesny rektor, który na zakończenie kursu wręczał wszystkim dyplomy.

Agnieszka Barbach, odbiorca projektu

Społeczeństwo

Wykłady na Dziecięcej Politechnice Opolskiej



Unii Europejskiej

56

Gimnazjaliści uczestniczyli w warsztatach zorganizowanych w laboratorium wychowania fizycznego i fizjoterapii. Poznawa-li leczenie ruchem, fizykę – zaznajamiając się z działaniem la-sera, elektrotechnikę i automatykę. Na zajęciach z informatyki najbardziej podobało im się programowanie robotów.

Trzeci blok dotyczył „ICT w życiu codziennym”. Temat brzmiał tajemniczo. Uczniowie dowiedzieli się o sieciach informatycz-nych, zobaczyli też jak wygląda serwerownia. Okazało się, że technologie stosowane w grach komputerowych wykorzystuje również wojsko.

Młodych architektów biorących udział w module „Kreator In-nowacyjności” podzielono na dwie grupy, które rywalizowały ze sobą przez trzy miesiące, tworząc projekt Opola – miasta przy-szłości. Powstałe prace oceniała komisja w składzie: ówczesna prorektor dr inż. Anna Król oraz Krzysztof Śliwa i Magdalena Śliwa z Biura Urbanistycznego w Opolu. Za najlepszą pracę uznano projekt Kamila Borsuka.

Agnieszka Barbach zaprojektowała boisko do siatkówki na wy-spie Bolko, tuż przy ścieżce rowerowej. – Interesuję się staro-żytnością, więc stworzyłam sztuczne ruiny – opowiada. – Teraz jestem w klasie o profilu biochemicznym. Po skończeniu liceum chciałabym iść na studia, po których mogłabym pracować w la-boratorium. Ale architektura też bardzo mi się podoba.

Nie zabrakło również chętnych do nauki języka chińskiego. Ka-tarzyna Mazur-Kajta przybliżyła im wiedzę o kulturze, sztuce i dorobku naukowym Państwa Środka. Uczniowie mieli też możliwość poznawania w praktyce kuchni chińskiej.

Dr inż. Grzegorz Robak, koordynator „Kreatora młodych talen-tów”, ma nadzieję, że wielu z tych młodych ludzi powróci na uczelnię po zdaniu egzaminu maturalnego.

Dziecięca Politechnika Opolska, rozdanie dyplomów



Unii Europejskiej

57

Nazwa beneficjenta: Opolskie Centrum Demokracji

Lokalnej Fundacja Rozwoju

Demokracji Lokalnej

Tytuł projektu: Pomysłowe przedszkolakiŹródło finansowania: POKL 2007-2013


Dzieci zupełnie się zmieniły. Uwierzyły w siebie, pozbyły się kompleksów. Wiele z nich marzy, aby zostać aktorem, tancerką lub malarzem.

Maluchy pełne kreatywnościPrzedszkolaki z Chmielowic mają zadatki na wielkich artystów. Na prawdziwej scenie czują się swobodnie i głęboko wierzą, że ma magiczną moc. – Tam rodzą się bajki – tłumaczyła mamie ze znawstwem mała Antosia Stępień.

Doskonale znają aktorkę Dorotę Nowak z Teatru Lalki i Aktora w Opolu. Po raz pierwszy zobaczyły ją na warsztatach teatral-nych, które odbywały się w ich przedszkolu. Najpierw nastała cisza. – Były bardzo przejęte i lekko stremowane – śmieje się dyrektorka placówki Bożena Dębowska. – Nie miały wcześniej kontaktu z kimś sławnym, który w dodatku traktował ich po przyjacielsku. Wychowawczynie nie mogły się nadziwić, jak w trakcie zajęć teatralnych dzieci zaczęły się nagle zmieniać: wyciszyły się, chwilowy wstyd zastąpiło zaangażowanie. Uważnie słuchały poleceń i coraz lepiej umiały krzykiem lub śmiechem z aktorską ekspresją okazywać emocje. W ostat-nim spotkaniu uczestniczyli rodzice, którzy przyszli na spektakl podziwiać małych aktorów. Niespodziewanie zamienił się on w zajęcia integracyjne, gdyż Dorota Nowak niemal niezauwa-żalnie do zabawy wciągnęła dorosłych. Przenieśli się w świat bajek i śmiali się, jakby mieli znów po kilka lat. Najmłodsi z dumą prezentowali im zrobione samodzielnie kukiełki. Gąbki i gumowe piłki w okamgnieniu przeistoczyły się w bohaterów z ich spektaklu.

– Dziś w czasie zajęć dydaktycznych procentują spotkania aktorskie, ponieważ każdy maluch chce powiedzieć wierszyk i zagrać główną rolę – mówi dyrektor Dębowska. – Szczególnie jest to widoczne w przypadku tych najbardziej zamkniętych, które miały kłopot z nawiązywaniem kontaktów. Teraz chęt-niej biorą udział w zabawach.

Społeczeństwo

Bożena Dębowska, dyrektor przed-szkola w Chmielowicach



Unii Europejskiej

58

Mimo że warsztaty organizowano w soboty, rodzice bardzo chętnie przywozili na nie dzieci. Czasami nawet prosili, aby dopisać ich pociechę do kolejnej grupy, bo maluch z wrażenia nie mógł spać w nocy. Wychowawczynie odbierały też telefony od opiekunów, którzy nie wiedzieli co mają robić, gdy ich kilku-latek nagle zachorował. Koniecznie chciał iść do przedszkola, żeby bawić się w teatr. W domu płacz, a choroba przecież nie wybiera.

Kilkulatki obejrzały również prawdziwy spektakl „Bajka o szczęściu”. – To nasza pani Dorotka – krzyknął jeden z chłop-ców, siedząc na widowni opolskiego Teatru Lalki i Aktora.

W ramach projektu „Pomysłowe przedszkolaki” zorganizowa-no również zajęcia, które miały polepszyć pamięć chmielowi-ckich przedszkolaków, a nawet sprawić, że będzie ona idealna. Dzieci szukały odpowiedzi na zagadki, niepostrzeżenie ucząc się szybkiego zapamiętywania. W czasie tzw. burzy mózgów traktowani byli jak dorośli – mieli znaleźć rozwiązanie bardzo konkretnego problemu.

– W 13 przedszkolach gminy Komprachcice i Prószków przepro-wadziliśmy m.in. warsztaty taneczne, sportowe, plastyczne, muzyczne dofinansowane z PO KL 2007-2013 – mówi Anna Wiesiołek, koordynatorka programu „Pomysłowe przedszkola-ki” z Opolskiego Centrum Demokracji Lokalnej. – Uczestniczyło w nich 479 malców.

Dla 122 rodziców i wychowawców przedszkolnych zorganizo-wano seminarium informacyjne, które poprowadziła Dorota Zawadzka, słynna superniania. Odpowiadała na liczne pytania. Doradzała, jak rozwiązywać problemy wychowawcze.

„Pomysłowe przedszkolaki”, dzieci, obiorcy projektu

„Pomysłowe przedszkolaki”, dzieci, obiorcy projektu



Unii Europejskiej

59

Nazwa beneficjenta: Powiat Nyski/Powiatowy

Urząd Pracy w Nysie

Tytuł projektu: Septem SideraŹródło finansowania: POKL 2007-2013


Mieszkańcy Kopernik sięgają do piernikowej tradycji. Po-znali lokalną historię i otworzyli się na turystów podążają-cych szlakiem astronoma.

Zaświeciło im siedem gwiazdNa obrzeżach Opolszczyzny jest maleńka wieś, zagubiona wśród pól, do której z ciekawością zaglądają zadziwieni turyści. Jej historia brzmi jak bajkowa opowieść. Dawno, dawno temu dziadek Mikołaja Kopernika mieszkał tu w małej chacie i parał się wytapianiem miedzi, którą przywoził z pobliskich Czech. Po łacinie nazywano ją cuprum i dlatego hutników zwano kuper-nikami. – Czy właśnie stąd pochodzi nazwisko rodowe słynnej familii? – Oczywiście, że tak. Podobnie jak nazwa naszej miej-scowości – mówi z przekonaniem sołtys wsi Lilla Cwajna. – Lo-kalna legenda mówi, że wiele lat później protoplaści słynnego astronoma przenieśli się do Krakowa, a następnie do Torunia, gdzie urodził się wybitny astronom.

Postanowiono tę historię ocalić od zapomnienia. Mieszkań-cy Kopernik wraz z nyskim Powiatowym Urzędem Pracy zre-alizowali projekt „Septem Sidera”, sięgając po środki PO KL 2007-2013. Wszystkich intrygowała oryginalna łacińska nazwa oznaczająca siedem gwiazd. – Właśnie taki tytuł nosi poemat, którego autorstwo przypisuje się Mikołajowi Kopernikowi. Siedem gwiazd symbolizuje również siedem najważniejszych momentów z życia Chrystusa – tłumaczy koordynator projektu Ewa Gola, specjalistka do spraw programów unijnych z nyskie-go PUP. – Tytuł projektu bardzo spodobał się pomysłodawcom ze wsi Koperniki. Zależało im, aby wykorzystać potencjał tury-styczny, jaki posiadają, i sprawić, żeby o ich miejscowości stało się głośno.

12 koperniczanek zdobyło nowe umiejętności w czasie 150 godzin szkoleń. Wcześniej nie były aktywne zawodowo. Jako gospodynie domowe nie wierzyły, że mogą wyjść poza znany sobie świat.

Sześć mieszkanek wsi wzięło udział w szkoleniu cukierniczym, tworząc produkt regionalny.

Społeczeństwo

Lilla Cwajna, uczestniczka projektu „Septem Sidera”



Unii Europejskiej

60

Były to pierniki w kształcie gwiazdek. Panie przyniosły stare przepisy i na ich podstawie wypracowały najlepszą receptu-rę nowego produktu. Udało się i do dziś wypiekają słodkości. Teresa Dragańczyk odpowiedzialna jest za wyrób karmelu. Kto inny wyspecjalizował się w mieszaniu składników, wałko-waniu, pieczeniu, ozdabianiu. – To idealny sposób również na wspólne spędzanie czasu – śmieje się pani sołtys. – Dołączy-łam do tego grona i zajmuję się lukrowaniem oraz zdobieniem naszego produktu.

W ramach projektu cztery koperniczanki poznały tajniki wy-twarzania pamiątkowych figurek i okazjonalnych stroików. Nauczyły się technik zdobniczych, np. decoupage czy też two-rzenia biżuterii.

Dwie panie na zajęciach z przewodnictwa turystycznego, połą-czonych z kursem animatora kultury, poznały m.in. życie i od-krycia Mikołaja Kopernika. – Postawiłyśmy na promocję wsi i jej walorów krajobrazowo-historycznych – wyjaśnia biorąca udział w warsztatach Lilla Cwajna. – Opracowałyśmy folder o historii miejscowości oraz profesjonalną prezentację multimedialną o walorach przyrodniczych oraz turystycznych.

Dziś na turystów odwiedzających wieś Koperniki czekają nie tylko pierniki w kształcie gwiazdek, ale również profesjonalnie wyszkolone panie, które opowiadają historię rodu astronoma.

Ewa Gola, koordynator projektu na konferencji podsumowujacej projekt „Septem Sidera”

Uczestniczki projektu „Septem Sidera”

Teresa Dragańczyk, uczestniczka projektu „Septem Sidera”



Unii Europejskiej

61

Nazwa beneficjenta: Muzeum Śląska Opolskiego

Tytuł projektu: Mons Uniwersitatis. Rozbudowa i remont Muzeum Śląska Opolskiego w OpoluŹródło finansowania: ZPORR 2004-2006


Jeszcze parę lat temu bogatych zbiorów Muzeum Śląska Opolskiego nie można było eksponować z powodu zbyt ma-łej przestrzeni wystawienniczej. Traciła na tym placówka i zwiedzający.

Opole od pradziejówProblem złego stanu technicznego muzeum był wielokrotnie podnoszony przez dyrekcję z nadzieją na remont i rozbudowę. To marzenie ziściło się dzięki pozyskaniu środków unijnych ze ZPORR 2004-2006. Metamorfozę przeszła kamienica czyn-szowa z 1890 roku przy ulicy św. Wojciecha w Opolu należąca od 1902 roku do końca II wojny światowej do piekarza Johanna Nowaka. O jej historii przypomina sala wystawowa na parte-rze kamienicy. Zachowana oryginalna klatka schodowa i pięć mieszkań idealnie nadawały się do odtworzenia wnętrz miesz-czańskich, w jakich żyli opolanie od 1890 roku do lat 60. XX wie-ku. Przemierzając kolejne piętra, turysta widzi, jak zmieniały się meble, moda, wyposażenie kuchni, a nawet zabawki. Nie-zwykłego klimatu dodają mieszkaniom piece kaflowe i piecyki żeliwne.

Kilkanaście kroków od kamienicy czynszowej, w zabytkowym budynku z XVIII wieku, mieści się najstarsza część muzeum. To dawne kolegium jezuickie po sekularyzacji w 1776 roku przeję-ła administracja pruska. Od 1932 roku było siedzibą muzeum i biblioteką miejską. Podczas realizacji projektu rozbudowy Muzeum Śląska Opolskiego zamierzano przenieść do sal na parterze księgozbiór muzealny, jednak ze względu na walory architektoniczne pomieszczeń zadecydowano o przeznaczeniu ich na wystawę ceramiki górnośląskiej. Jej najstarsze przykłady pochodzą z neolitu. Eksponowane są tu fajansowe naczynia z manufaktury w Prószkowie oraz porcelana tułowicka.

W dawnej muzealnej szatni urządzono wystawę „W kręgu far-macji”. Dzięki temu historia zatoczyła krąg, gdyż od 1675 roku

Gmach Muzeum Śląska Opolskiego przed remontem

Społeczeństwo

Gmach Muzeum Śląska Opolskiego po remoncie

Kamienica czynszowa, wnętrze prezentujące kuchnię z lat 30 XX w.



Unii Europejskiej

62

aż do 1800 roku w tym miejscu funkcjonowała apteka jezuicka. W zabytkowej sali zachowało się okienko apteczne z rokoko-wymi ornamentami oraz malowidło naścienne przedstawiają-ce uzdrawiającego Jezusa.

W dawnym kolegium na I piętrze znajduje się wystawa histo-ryczna. Podróż w czasie rozpoczyna się tu w połowie XI wieku, a kończy w latach 80. XX wieku. Prezentowane są m.in. arte-fakty odkryte podczas wykopalisk archeologicznych na opol-skim Ostrówku, wyroby dawnego rzemiosła, militaria.

– W nowym pawilonie wybudowanym obok muzeum wę-drówkę po historii warto rozpocząć od wystawy archeologicz-nej, która dzięki zastosowaniu najnowocześniejszych technik multimedialnych pozwala poznać pradzieje Śląska Opolskiego – mówi dyrektor Muzeum Śląska Opolskiego Urszula Zającz-kowska.

Po paru latach „leżakowania” z magazynu wyniesiono obrazy. Z bogatych zbiorów malarstwa przygotowano ekspozycje na parterze nowego pawilonu. Wśród 150 dzieł prezentowanych w „Galerii malarstwa polskiego z XIX i XX wieku” znajdują się obrazy Jacka Malczewskiego, Juliusza Kossaka, Józefa Cheł-mońskiego, Jana Matejki czy Olgi Boznańskiej. Niepowtarzalną pracą jest dużych rozmiarów płótno namalowane przez Fran-ciszka Starowieyskiego w Opolu podczas jednego z 20 spekta-kli artysty organizowanych w różnych miastach świata. Nato-miast na pierwszym piętrze wyeksponowano prace artystów opolskich na wystawie „Opolskie środowisko plastyczne po roku 1945”.

– Dzięki połączeniu zabytkowego obiektu z nowoczesną, prze-szkloną bryłą architektoniczną, powierzchnia wystawiennicza wzrosła o 270 procent, a cała kubatura powiększyła się o 64 procent – podsumowuje pani dyrektor. – Pozwoliło nam to zwiększyć ofertę kulturową i wykorzystać zabytkowy charakter budynków muzealnych.

Ulica Muzealna w Opolu po remoncie i rozbudowie

Urszula Zajączkowska, dyrektor Muze-um Śląska Opolskiego



Unii Europejskiej

63

Nowy sprzęt medyczny ułatwia stawianie diagnozy. Pacjenci krócej są hospitalizowani i szybciej wracają do zdrowia.

Trafić w diagnozęSzpital w Strzelcach Opolskich od kilku lat zmienia się nie do poznania. Zmodernizowano budynek z 1930 roku, dostosowu-jąc go do standardów XXI wieku. Aparaturę medyczną starej generacji zastąpiły jej nowoczesne odpowiedniki. Rozbudo-wano i unowocześniono Szpitalny Oddział Ratunkowy, który doposażono m.in. w sprzęt monitorujący parametry życiowe. Współpracuje z nim nowoczesny aparat do znieczulenia nowo-rodków, dzieci i dorosłych. Był to wielki przełom, gdyż wcześ-niej pacjentów w stanie zagrażającym życiu przewożono na Oddział Intensywnej Opieki Medycznej. Jeśli akurat było prze-pełnienie, lekarze szukali innego szpitala, który dysponowałby odpowiednim sprzętem.

Do Zakładu Diagnostyki Obrazowej zakupiono aparaty rtg i mammograf. Cyfrowe zdjęcia są bardziej wyraziste, lekarz do-datkowo ma możliwość zwiększenia ich kontrastu oraz dosto-sowania jasności.

Z pracowni USG zniknął wysłużony aparat do ultrasonografii wykorzystywany prawie 10 lat. Dokładniejszy obraz pozwala na lepsze i bardziej precyzyjne badanie, m.in. narządów ruchu, jamy brzusznej, tarczycy, a także przepływu krwi. Doktor Tade-usz Ryncarz zajmujący się diagnostyką w strzeleckim szpitalu nie ukrywa, że nowa aparatura pozwala na dostrzeżenie szcze-gółów, które wcześniej podczas badania nie były widoczne. Tyl-ko w pierwszym miesiącu pracy nowego USG wykonano ponad 300 badań.

Nazwa beneficjenta: Zespół Opieki Zdrowotnej z siedzibą w Strzelcach Opolskich

Tytuł projektu 1: Zakup aparatury medycznej w postaci ultrasonografu diagnostycznego

do znieczulania dla Zespołu Opieki Zdrowotnej z siedzibą

w Strzelcach Opolskich

Tytuł projektu 2: Zakup sprzętu monitorującego parametry życiowe pacjentów

dla Szpitala Powiatowego w Strzelcach Opolskich

Źródło finansowania: ZPORR 2004-2006

Wartość projektu 1: 269 854,00 zł


Społeczeństwo

Zakład Opieki Zdrowotnej w Strzelcach Opolskich, sprzęt medyczny zakupiony w ramach projektu




Unii Europejskiej

64

Beata Czempiel, dyrektor Szpitala Powiatowego w Strzelcach Opolskich

Obiekt szpitalny zmienił się również z zewnątrz. W ramach termomodernizacji budynku wymieniono m.in. okna, drzwi, dach, zamontowano kolektory słoneczne. Przeniesiono oraz wyremontowano oddział dziecięcy. Przebudowano drogę pro-wadzącą do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego.

Udoskonalono także elektroniczny system informacyjny, który usprawnia zarządzanie danymi medycznymi oraz administra-cyjnymi. Pacjenci korzystają natomiast z systemu „e-zdrowie”, dzięki czemu wiele spraw mogą załatwić bez ruszania się z domu.

– Wszystkie podjęte przez nas działania mają na celu podnie-sienie poziomu świadczonych usług oraz zwiększenie komfor-tu naszych pacjentów – mówi dyrektor Szpitala Powiatowe-go im. Prałata J. Glowatzkiego w Strzelcach Opolskich Beata Czempiel. – Lekarze szybciej oraz trafniej stawiają diagnozy. Pacjenci krócej są hospitalizowani. W lepszych warunkach ła-twiej wraca się do zdrowia.

Starosta Józef Swaczyna nie ukrywa, że tak poważne przedsię-wzięcia przekraczały możliwości finansowe powiatu strzele-ckiego i dlatego pozyskanie dofinansowania unijnego przyspie-szyło unowocześnianie placówki. Wiele inwestycji i tak trzeba by było przeprowadzić, ale z powodów ograniczeń budżeto-wych trwałyby one o wiele dłużej, przez co realizowano by je etapami. Istniało też ryzyko zaburzenia płynności finansowej placówki.

Nowoczesny sprzęt, szerokie zaplecze diagnostyczne, wykwa-lifikowany personel oraz ciągłe doskonalenie pozwalają na szybkie i skuteczne niesienie pomocy.


Lek. Tadeusz Ryncarz bada pacjenta za pomocą sprzętu zakupionego w ramach projektu



Unii Europejskiej

65

Nazwa beneficjenta: MD CONNECT sp. z o.o.

Tytuł projektu: Dobrodzieńskie Centrum Biznesu: profesjonalne usługi okołobiznesowe dla przedsiębiorców z OpolszczyznyŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013


Jest tylko kilka takich miejsc w Polsce. Małych, urokliwych i o wielkim potencjale. Należy do nich Kalwaria Zebrzydow-ska i Dobrodzień na Opolszczyźnie. Łączy je jedno – od-wieczna tradycja pracy z drewnem.

Stolarstwo z dziada pradziadaDobrodzień, zwany „miastem stolarzy”, należy do tych miejsc, gdzie miłość do zawodu przekazuje się z pokolenia na pokole-nie. Obecnie produkcją mebli zajmuje się ponad sto firm, któ-rych wyroby znane są na wszystkich kontynentach.

Wielu rzemieślników zaczynało w garażu, a przed domem ro-bili pierwsze wystawki, licząc na to, że przechodzący klienci zwrócą uwagę na ich towar. Czasy te pamięta Ryszard Kacz-marczyk. Historia jego firmy sięga 1926 roku. W meblarstwie specjalizuje się również rodzina Jończyków. W 1893 roku Karl Jończyk założył warsztat stolarski. Dziś prowadzi go jego pra-wnuk. Z kolei Johann Koeppe zasłynął otwarciem w 1910 roku pierwszej hali wystawowej połączonej ze sklepami. Od 1915 roku przy Brauerei Straße (dzisiejszej ul. Chłopskiej) działa-ła też firma mistrza stolarskiego Paula Gaidy, której tradycje kontynuuje dziś Bernard Gaida.

Wjeżdżając do Dobrodzienia, przenosimy się w inną rzeczy-wistość. Wszędzie szyldy i reklamy: meble, stoły, krzesła, kuchnie. Każdego roku wprowadzane są tu kolejne inno-wacje, by jeszcze skuteczniej pozyskiwać nowych klientów i nowe rynki zbytu. W 2012 roku do historii „miasta stolarzy” wpisało się Dobrodzieńskie Centrum Biznesu, zwane „Dobro-teką”, które stało się symbolem nowoczesnego podejścia do stolarskich tradycji. Futurystyczny obiekt o szklanych ścia-nach przyciąga nowoczesnością i funkcjonalnością, pokazując jak bardzo zmienił się Dobrodzień od czasów Johanna Koep-pe. Pomysłodawcą przedsięwzięcia jest firma MD Connect, wchodząca w skład grupy Kler, słynącej w całej Europie z pro-dukcji eleganckich mebli.

Wnętrze „Dobroteki”

Gospodarka

II. 2.2 Najlepsze praktyki w obszarze Gospodarka

„Dobroteka” po realizacji projektu



Unii Europejskiej

66

– „Dobroteka” połączyła miejscowych rzemieślników i sto-larskie tradycje, meblową awangardę i klasyczne rozwiąza-nia w najlepszym wykonaniu – mówi członek zarządu firmy Wojciech Malik. – To nie jest zwykły salon meblowy, a jedyna w Polsce sprofilowana galeria. Na jej budowę pozyskaliśmy pieniądze z RPO WO 2007-2013.

Pod jednym dachem znajdują się firmy stolarsko-meblarskie, a także te oferujące wykończenie wnętrz. Przez moment wydaje się, że to nowoczesny dom, a nie centrum wysta-wiennicze. Złudzenie to podtrzymują mijane pokoje dziecię-ce, w pełni wyposażone kuchnie, sypialnie. Nie zapomniano również o firmach zajmujących się produkcją sprzętu gospo-darstwa domowego. Na powierzchni 3400 m2 kształtują się gusta przyszłych klientów, poznających najnowsze trendy i rozwiązania branży meblarsko-stolarskiej.

W interaktywnym saloniku historycznym król Saksonii Fry-deryk August III Saski zapala cygaro i opowiada o urokach Dobrodzienia. – To swoista podróż w czasie, gdyż panoramę śląskich tradycji rzemiosła meblarskiego poznaje się na mul-timedialnych ekranach – wyjaśnia prezes firmy MD Connect Rafał Desczyk. – Naszą chlubą jest wzorcownia, gdzie archi-tekci mogą porozmawiać z klientami, aby obejrzeć katalogi i ofertę renomowanych firm.

W „Dobrotece” spotykają się ludzie z branży. Przygotowano dla nich sale multimedialne, odbywają się tutaj liczne kon-ferencje, szkolenia, wykłady. Także dzieci mają możliwość uczestnictwa w warsztatach kreatywnych, plastycznych i ję-zykowych. Rafał Desczyk, szef „Dobroteki”

„Dobroteka” w budowie

„Dobroteka” po zakończeniu realizacji projektu



Unii Europejskiej

67

Nazwa beneficjenta: Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia”

Tytuł projektu: Budowa Centrum Badawczego Tworzyw Sztucznych na terenie Instytutu Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” w Kędzierzynie-KoźluŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013


Naukowcy z Instytutu Ciężkiej Syntezy Organicznej „Bla-chownia” w Kędzierzynie-Koźlu wiedzą, co kryje się pod skomplikowanymi nazwami oznaczającymi specjalistyczną aparaturę badawczą. Dla laika to pojęcia trudne nawet do za-pamiętania.

W poszukiwaniu technologiiZasoby wiedzy, nowoczesna aparatura, tomy literatury, kompu-tery i tradycyjne menzurki – tym wszystkim dysponują naukow-cy w Centrum Badawczym Tworzyw Sztucznych w Instytucie Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” w Kędzierzynie--Koźlu. W laboratoriach znajduje się specjalistyczna apara-tura o często niezrozumiałych nazwach. Wytłaczarka jedno- i dwuślimakowa, reomikser, walcarka czy prasa laboratoryjna to nowoczesne wyposażenie, pozwalające prowadzić badania nad procesami przetwórczymi. – Właśnie dzięki nim opraco-wuje się receptury nowych odmian materiałów polimerowych o założonym składzie i właściwościach – mówi dyrektor ICSO „Blachownia” Andrzej Krueger. – Kolejnym etapem jest ich pro-dukcja.

W Centrum mieści się jeden z zakładów badawczych ICSO „Blachownia” – Zakład Poliolefin, zajmujący się polimerami. To miejsce, w którym pracownicy badają m.in. procesy modyfika-cji tych substancji, opracowują receptury ich nowych odmian, a także sporządzają partie tworzyw sztucznych w postaci gra-nulatu. Przedsiębiorcy natomiast szukają tu rozwiązań, któ-rych zastosowanie pozwoli zwiększyć konkurencyjność oraz innowacyjność ich firm. Praca nad nowoczesnymi materiałami polimerowymi ma dać wymierny efekt – wykorzystanie ich w przemyśle.

Andrzej Krueger, dyrektor ICSO i poseł Brygida Kolenda-Łabuś w Centrum

GospodarkaLaboratorium ICSO po realizacji projektu



Unii Europejskiej

68

Działania Centrum Badawczego Tworzyw Sztucznych wpły-wają również na gospodarkę regionu, bo właśnie tu następuje zacieśnienie więzi między światem nauki i przedsiębiorczości reprezentowanym przez firmy branży chemicznej, szukające odkrywczych rozwiązań. Wiele z dziedzin przemysłu przecho-dzi dzięki temu rewolucję technologiczną. W Centrum trwały prace m.in. nad wdrożeniem nowoczesnego tworzywa, które ma zastosowanie w kablach energetycznych używanych do przesyłu energii z farm wiatrowych.

Do osiągnięcia innowacyjnych wyników prac badawczo-rozwo-jowych potrzebne jest spełnienie kilku warunków. Podstawą jest wyspecjalizowana kadra naukowców, stałe inwestowanie w szeroko rozumianą infrastrukturę, w tym zakup nowoczes-nej aparatury badawczej. Barierą są wysokie koszty takich przedsięwzięć i dlatego fundusze unijne to często jedyna szan-sa na sfinalizowanie projektów.

Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” w Kędzie-rzynie-Koźlu kilkakrotnie sięgał po dofinansowanie ze środków RPO WO 2007-2013. – Obok Centrum Badawczego Tworzyw Sztucznych rozbudowaliśmy Regionalne Laboratorium Chemii Przemysłowej, które doposażyliśmy w profesjonalną aparaturę – dodaje dyrektor Krueger. – Utworzyliśmy również Laborato-rium Procesów Syntezy Nowoczesnych i Ekologicznych Środ-ków Pomocniczych dla różnych gałęzi przemysłu.

Dziś ICSO „Blachownia” jest sprawdzonym partnerem firm kra-jowych i zagranicznych. Do końca 2013 roku Instytut wdrożył do przemysłu 872 technologie, uzyskał 1575 patentów, zawarł 13 kontraktów na sprzedaż technologii za granicę i 3 na ich udo-skonalenie. Ponadto pracownicy ICSO „Blachownia” wygłosili 1545 referatów oraz opublikowali 2013 prac naukowych.

Budynek Centrum Badawczego Tworzyw Sztucznych po realizacji projektu

Budynek Centrum Badawczego Tworzyw Sztucznych w trakcie budowy



Unii Europejskiej

69

Nazwa beneficjenta: Przedsiębiorstwo Usług Technicznych DEMPOL-ECO

Marian Płaczek

Tytuł projektu: Wdrożenie innowacyjnej produkcji koagulantów według własnej technologii przedsiębiorstwa DEMPOL-ECOŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013


Ochrona środowiska, chemia stosowana w basenach, oczysz-czanie ścieków, uzdatnianie wody i dzieci mają ze sobą coś wspólnego. Wspólnym mianownikiem jest ich wpływ na przyszłość naszej planety.

Przyszłość dla najmłodszychDoskonale wie o tym Marian Płaczek, właściciel Przedsiębior-stwa Usług Technicznych Dempol-Eco z Opola, który chętnie pomaga najmłodszym pokoleniom spełnić marzenia. W czasie Gali Buisness Center Club otrzymał statuetkę „Przedsiębiorcy Dzieciom”.

Od ponad dwudziestu lat jego firma należy do liderów zajmu-jących się ochroną środowiska, specjalizując się w chemicznym oczyszczaniu wody i ścieków. Na wdrażanie kolejnych innowa-cyjnych technologii potrzebne są wielkie pieniądze. To miliony złotych pozyskiwane m.in. z RPO WO 2007-2013. Marian Pła-czek nie wahał się, gdy pojawiła się możliwość sięgnięcia po środki unijne. – Dzięki rozbudowie firmy mogliśmy zatrudnić kolejnych pracowników i sprostać zupełnie nowym zleceniom – wyjaśnia właściciel.

Jeszcze kilka lat temu w miejscu, gdzie dziś wznosi się mo-dernistyczny przeszklony budynek badawczy rosły krzaki, a po ulewnych deszczach plac tonął w błocie. Dziś w firmowym laboratorium cały czas trwa praca i poszukiwanie coraz to no-wocześniejszych rozwiązań, nadążających za zmieniającymi się technologiami. Dla dzieci laboranci z Dempol-Eco to czarno-księżnicy w białych fartuchach, którzy szukają odpowiedniego eliksiru. Po dodaniu go do wody zatruta substancja zamieni się w wodę życia. Ale nie pracują tu magicy tylko specjaliści, którzy szukają najlepszych rozwiązań dla środowiska.

Dzięki nim powstała substancja chemiczna FLOKOR, należą-ca do preparatów najnowszej generacji. Stosowana jest m.in. w procesie oczyszczania ścieków przemysłowych, basenowych, uzdatniania wody do picia.

Gospodarka

Laboratorium w Dempol-Eco

Dempol-Eco, rozpoczęcie budowy



Unii Europejskiej

70

Wykorzystywana jest w procesach technologicznych zwią-zanych również z przemysłem papierniczym. Unikatowa grupa koagulantów glinowych to przełom na rynku che-micznym odbiegający od tradycyjnych procesów koagula-cji wody i ścieków. Różnica polega m.in. na tym, że preparat nie traci właściwości w niskich temperaturach. Osiągnięto maksymalną redukcję zanieczyszczeń przy zastosowaniu mi-nimalnej ilości dodawanej substancji. Ma to swój wymierny wpływ na zmniejszenie się efektów ubocznych związanych z wprowadzeniem środków chemicznych.

– FLOKOR doskonale zwalcza bakterie, optymalizując oczysz-czanie biologiczne ścieków w oczyszczalniach komunalnych oraz przemysłowych – mówią technolodzy firmy Dempol-Eco. – Współpracujemy również z instytutami naukowymi, któ-re zajmują się m.in. problematyką chemicznego uzdatniania wody.

Preparat jest opłacalny również pod względem czysto ekono-micznym. Jakub Niewęgłowski, technolog oczyszczania wód i ścieków w firmie Dempol-Eco, tłumaczy, że prawidłowe rozpoznanie składu ścieków w laboratorium pozwala łatwiej określić ich podatność na procesy chemicznego oczyszczania czy też zoptymalizować technologię, której będą poddawane. Wiąże się to ze zmniejszeniem kosztów transportu koagulan-tu, jego magazynowania, co przekłada się również na redukcję wydatków na energię. Dodatkowym atutem jest zmniejszenie się ilości osadów pokoagulacyjnych i ich późniejszego zagospo-darowania.

Siedziba Dempol-Eco

Marian Płaczek, właściciel Dempol-Eco



Unii Europejskiej

71

Strefa Aktywności Gospodarczej w Ujeździe w trakcie realizacji

Nazwa beneficjenta: Gmina Ujazd

Tytuł projektu: Uzbrojenie terenu Strefy Aktywności Gospodarczej SAG Olszowa w infrastrukturę drogowąŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013


To nie lada zagadka. Dokąd w Ujeździe w powiecie strzele-ckim prowadzą ulice: Niemiecka, Francuska, Irlandzka?

Europejską w światKażde miejscowe dziecko wie, że dojechać można nimi do uli-cy Europejskiej, a dalej na wschód lub zachód Polski, aż do granic państwa. Na pomysł stworzenia takich nazw wpadł Tadeusz Kauch, burmistrz Miasta i Gminy Ujazd. – Związane są one z głównymi inwestorami, których firmy mieszczą się przy tych ulicach – tłumaczy burmistrz. – Bez odpowiedniej infrastruktury drogowej nie mogliśmy marzyć o rozwoju ma-łej i średniej przedsiębiorczości na naszych terenach.

Celem powstania Strefy Aktywności Gospodarczej, liczącej 550 hektarów, było przyciągnięcie inwestorów. Oprócz prefe-rencyjnych warunków, przygotowano dla nich uzbrojony teren tuż koło autostrady A4 łączącej Drezno z Lwowem i Kijowem. – Ważnym przedsięwzięciem była budowa kanalizacji, szcze-gólnie że możliwość odprowadzania ścieków po północnej stronie autostrady wpływa na zwiększenie atrakcyjności na-szych terenów inwestycyjnych – wyjaśnia burmistrz.

Wielkim ułatwieniem są dwa pobliskie wjazdy na autostra-dę A4: w Olszowej i Nogawczycach. Bliskość głównej arterii i idealna lokalizacja to niezaprzeczalne atuty, na które zwra-cają uwagę logistycy w międzynarodowych korporacjach szu-kający miejsca dla swoich firm. Żeby dotrzeć na lotnisko we Wrocławiu trzeba pokonać 125 kilometrów, katowickie Pyrzo-wice oddalone są o 60 km, a krakowskie Balice o 140 km.

Samorządowcy liczą, że docelowo powstanie na terenie Stre-fy Aktywności Gospodarczej nawet około 4 tysięcy miejsc pracy. W czasie rozmów biznesowych i prezentacji kompleksu przemysłowego niemal zawsze pada pytanie o jakość dróg komunikacyjnych w obrębie strefy. Po przedłużeniu o 6 kilo-metrów istniejącej wcześniej 2,4-kilometrowej ulicy Europej-skiej polepszył się dojazd do istniejących już firm i podniósł standard terenów oczekujących na przyszłych inwestorów.

Gospodarka



Unii Europejskiej

72

Strefa Aktywności Gospodarczej w Ujeździe w trakcie realizacji

Strefa Aktywności Gospodarczej w Ujeździe po zakończeniu realizacji projektu

Z przeprowadzonych inwestycji szczególnie byli zadowole-ni właściciele działających firm. Podkreślają, że na drodze o szerokości 7,6 m zwiększyło się bezpieczeństwo transportu, co ma wymierne przełożenie na funkcjonowanie przedsię-biorstw.

Europejska biegnie równolegle do autostrady, łącząc się z dro-gą wojewódzką. Można nią dojechać do Strzelec Opolskich lub Kędzierzyna-Koźla. W pobliżu jest węzeł Olszowa. Władze gminy chcą w przyszłości rozbudować trasę jeszcze bardziej, aż połączy ona Olszową z węzłem Nogowczyce. Działający w SAG przedsiębiorcy będą wtedy mieli z każdej strony blisko do zjazdów na autostradę.

Monika Jastrzembska, kierowniczka Referatu Inwestycji, Spraw Komunalnych i Planowania Przestrzennego Urzędu Miejskiego w Ujeździe, nie ukrywa, że bez pozyskanie środ-ków finansowych z RPO WO 2007-2013 inwestycja nie mo-głaby być przeprowadzona kompleksowo.

– To jedno z największych przedsięwzięć, jakiego się podjęli-śmy – mówi burmistrz Kauch. – Nie udałoby się to bez pozy-skania dofinansowania z RPO WO 2007-2013.

Na terenie Strefy Aktywności Gospodarczej funkcjonuje m.in. międzynarodowy operator logistyczny FM Logistic, Haba Be-ton – producent rur i zbiorników monolitycznych, JD Trade – producent kruszyw i betonu. Teren pod inwestycję kupiła firma Kaufland Polska, Pro Logis, Schaumburger Immobilien oraz Detruck Rental, wypożyczający wózki widłowe.

Strefa Aktywności Gospodarczej w Ujeździe po zakończeniu realizacji projektu

Strefa Aktywności Gospodarczej w Ujeździe przed rozpoczęciem realizacji projektu



Unii Europejskiej

73

Pracował na budowie, nadzorował innych, ale zawsze chciał mieć tylko jednego surowego szefa – siebie.

Pomysł na lepsze życieSławomir Kąkol z Oldrzyszowic koło Lewina Brzeskiego ma 41 lat i ręce pełne pracy. Ciągle jest w drodze między jednym a drugim klientem. – Przejechanie do 300 kilometrów dzien-nie nie jest dla mnie problemem – mówi. – Czasami muszę być w Wodzisławiu, Legnicy, Nysie, Głubczycach czy Kędzierzynie--Koźlu. Zlecenia realizuję m.in. w woj. dolnośląskim, śląskim i opolskim.

Jeszcze pięć lat temu jego życie wyglądało zupełnie inaczej. Głowę miał pełną pomysłów i wiedział, czego chce – założyć firmę zajmującą się wykańczaniem wnętrz. – Nigdy nie potrafi-łem do końca podporządkować się szefom – wyjaśnia pan Sła-womir. – Widziałem lepsze rozwiązania, ale pracując u kogoś, nie zawsze mogłem wcielać je w życie.

Jako technik budowlany pracował w kilku firmach. Nie jest mu obca ani praca fizyczna, ani w nadzorze. Największe doświad-czenie zdobył w przedsiębiorstwie zajmującym się produkcją mebli. Jako montażysta poznał tajniki prac wykończeniowych. Firma musiała dokonać cięć i zlikwidowała jego etat, ale była jednak nadal zainteresowana nawiązaniem z nim współpracy. Pod jednym warunkiem – musiał mieć działalność gospodar-czą.

W realizacji pomysłu na samozatrudnienie przeszkodą były pieniądze. – Nie stać mnie było na inwestycję w potrzebny sprzęt – wspomina. – Gdy kolega powiedział mi o możliwości uczestniczenia w projekcie „Moja firma – mój sukces”, bez wa-hania postanowiłem spróbować. Nie miałem nic do stracenia.

Nazwa beneficjenta: Izba Rzemieślnicza w Opolu

Tytuł projektu 1: Moja firma – mój sukces!Tytuł projektu 2: Moja firma – mój sukces 2!Źródło finansowania: POKL 2007-2013



Sławomir Kąkol z Oldrzyszowic, uczestnik projektu

Gospodarka

Firma Sławomira Kąkola z Oldrzyszowic



Unii Europejskiej

74

Atutem Kąkola były umiejętności, doskonałe rozeznanie ryn-ku oraz posiadanie zleceniodawcy, chcącego korzystać z jego usług. Zgłosił swój udział. W czasie rozmowy kwalifikacyjnej z doradcą zawodowym szczegółowo opowiedział, czym ma zamiar się zajmować. Nie ukrywał, że wykańczanie wnętrz to zajęcie intratne, na które jest duże zapotrzebowanie i przy-nosi większe profity niż prace budowlane. Wśród 50 zakwali-fikowanych znalazły się osoby stawiające na krawiectwo czy usługi BHP. W czasie szkoleń dowiedział się, jak prowadzić firmę, poznał przepisy ubezpieczeniowe, podstawy księgowo-ści. Ostatnim etapem było napisanie biznesplanu. Od dawna miał go w głowie. Znalazł się wśród 28 przyszłych przedsię-biorców, którzy zaczęli realizować swoje marzenia. Pan Sławek otrzymał ok. 40 tys. zł na doposażenie firmy. Zainwestował w samochód transportowy oraz niezbędny sprzęt potrzebny do pracy z drewnem i do montażu. – Przez pół roku otrzymy-wałem co miesiąc ok. 1250 zł, które przeznaczałem na opłaty – mówi. – Bardzo mi to pomogło w rozwinięciu skrzydeł. Przez ten czas udało mi się zaistnieć na rynku i wyrobić sobie markę.

Teraz projektuje, wykonuje oraz montuje m.in. szafy, gardero-by, sypialnie, kuchnie. Wiosną 2011 roku, gdy zaczynał, 90 pro-cent zleceń otrzymywał od firmy meblowej, w której wcześniej pracował. Obecnie 50 procent to jego nowi klienci, którzy pole-cają go kolejnym. Był taki moment, że zatrudniał pracownika, ale po jego wyjeździe do Niemiec trudno było znaleźć mu kogoś na tyle odpowiedzialnego, żeby mógł mu powierzyć część prac. Czasami wynajmuje fachowców, którzy pomagają mu zrealizo-wać zlecenia.

Firma Sławomira Kąkola z Oldrzyszowic

Firma Sławomira Kąkola z Oldrzyszowic10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

75

Czasami ma się dobry pomysł na biznes, ale brakuje tego najważniejszego – przysłowiowej wędki.

Klucz nie tylko do wyobraźniMarta Czachor założyła w Strzelcach Opolskich „Studio uro-dy”. Anna Gawinek – usługi opiekuńcze „Świat do 3 lat”. Jolanta Filip z Łubnian – firmę ceramiczną. Przemysław Po-kiński – hurtownię fryzjersko-kosmetyczną. Wcześniej był przedstawicielem handlowym w branży mięsnej i spożywczej, ale po trzech latach zmienił specjalizację. W czasie licznych wyjazdów nawiązywał kontakty z salonami kosmetycznymi, poznawał specyfikę i oczekiwania sprofilowanych sklepów. Po dwóch latach wiedział, że chce pracować na „swoim”.

Beata Biniek z Olesna jest plastyczką. Pomysł na otwarcie firmy zajmującej się oprawą obrazów zrodził się z potrzeby. – Musiałam jeździć po ramy aż za Częstochowę, bo bliżej nikt się tym nie zajmował – tłumaczy pani Beata. – Oferta hiper-marketów jest horrendalnie droga, a trudno, żeby rama kosz-towała niemal tyle samo co obraz.

Gdy okazało się, że sama mogłaby zająć się oprawą, zaczęła snuć marzenia. Wyceniła, że zakup specjalistycznych urzą-dzeń kosztowałby ją ponad 30 tys. zł. – Dla mnie była to tak samo niedorzeczna suma, jak co najmniej 3 mln zł – śmieje się plastyczka z Olesna.

Szansą na zrealizowanie marzeń o własnej działalności była realizacja przez Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu w latach 2010-2012 projektu „PO KLucz do biznesu”. Spośród 794 osób, które się do niego zgłosiły, wybrano 343 osoby. Komi-sja oceniła przygotowane przez nich biznesplany. Odrzucano propozycje, które nie miały szans powodzenia, np. otwarcie zakładu zegarmistrzowskiego w małej miejscowości, gdzie już funkcjonowały dwie podobne firmy.

Nazwa beneficjenta: Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu

Tytuł projektu 1: PO KLucz do biznesu!

Tytuł projektu 2: PO Klucz do biznesu2!

Źródło finansowania: PO KL 2007-2013



Uczestniczka projektu Beata Biniek. „Pracownia za rogiem” w Oleśnie

Gospodarka

Podopieczni uczestniczki projektu, Anny Gawinek z Krapkowic, „Świat do 3 lat”



Unii Europejskiej

76

Najlepsi dostali jednorazową dotację inwestycyjną w wy-sokości nieprzekraczającej 40 tys. zł. Przez sześć miesięcy otrzymywali również wsparcie pomostowe w wysokości 700 zł brutto miesięcznie, które przeznaczali na podstawowe opłaty. Ich firmy zajmowały się m.in. gastronomią, handlem, naprawą samochodów, projektowaniem ogrodów, usługami budowlanymi, architektonicznymi czy fotograficznymi, a na-wet produkcją brykietów.

– Wiele osób miało doświadczenie, motywację i dobre roze-znanie na lokalnym rynku pracy – mówi Ewa Parcej, doradca zawodowy z Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu. – Brako-wało im środków na doposażenie przyszłej działalności oraz znajomości przepisów prawnych.

Kontrole z Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Opolu wykazały, że nowi biznesmeni dobrze radzą sobie z wyzwaniem. Niektórzy zatrudnili nawet pracowników. – Uczestnicy projektu musieli utrzymać warsztat pracy przez rok. W przeciwnym wypadku musieliby oddać dotację – mówi dyrektor WUP Jacek Suski. – Aż 85% bezrobotnych objętych tą formą wsparcia dobrze radzi sobie nawet po dwóch czy trzech latach.

Kolejną edycję projektu „PO KLucz do biznesu 2!” adresowa-no do ponad 1100 chętnych. Dotację przeznaczono dla osób bezrobotnych, które nie prowadziły działalności gospodarczej przez okres 12 miesięcy przed dniem przystąpienia do pro-jektu i zamierzały założyć firmę na terenie woj. opolskiego. – Uczestnicy brali udział w dwóch bezpłatnych szkoleniach e-learningowych – mówi dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w Opolu Antoni Duda.

„Pracownia za rogiem” w Oleśnie działa do dziś. Beata Bie-niek nadaje nowy wyraz obrazom, lustrom, zdjęciom. Wyspe-cjalizowała się m.in. w oprawie artystycznej, malując i deko-rując ramy.

Uczestniczka projektu Marta Czachor, „Studio urody” w Strzelcach Opolskich10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

77

Stajnia pałacowa w Turawie przed remontem

Nazwa beneficjenta: Stowarzyszenie Lokalna Grupa Rybacka „Opolszczyzna”

Tytuł projektu: Realizacja zadań Osi 4 Zrównoważony rozwój obszarów zależnych od rybactwaŹródło finansowania: PO RYBY 2007-2013


Opolszczyzna słynie z bogatych tradycji rolniczych, lasów pełnych zwierzyny, rozrastających się stref przemysłowych, ale co zaskakujące – również z rozwijającego się rybołówstwa śródlądowego.

Karp prosto ze stawuGospodarka rybacka kojarzy się głównie z kutrami, sieciami rozplątywanymi o zachodzie słońca i terenami nadmorskimi. Tymczasem Opolszczyzna, oddalona od Bałtyku o ponad 500 kilometrów, ma bogatą tradycję rybacką. Wywodzi się ona z XVI wieku, gdy w stawach niemodlińskich rozpoczęto produk-cję ryb. W Opolu działał cech zrzeszający kilkunastu mistrzów rybackich i kilkudziesięciu parobków. Podyktowane to było co-dziennymi potrzebami żywieniowymi mieszkańców, na które duży wpływ miały ówczesne wymogi religijne – w ciągu roku obowiązywało aż 250 dni postnych. Transport i przechowywa-nie morskiego mięsa wiązało się ze sporymi kosztami. Mnisi z Jemielnicy w przyklasztornych stawach hodowali karpie na potrzeby własne i okolicznych mieszkańców.

Obecnie w Polsce działa 48 grup rybackich. Opolskie stowa-rzyszenie zawiązało się w 2009 roku i zrzesza 11 gmin. Opol-szczyzna jest małym województwem, ale bogatym w zbiorniki: 9 tys. hektarów wód użytkuje Polski Związek Wędkarski, do tego dochodzi ponad 4 tys. ha stawów. – Na naszym terenie wykształciło się rybactwo śródlądowe, czyli hodowla w sta-wach – mówi prezes Lokalnej Grupy Rybackiej „Opolszczyzna” Jakub Roszuk. – Dominująca jest hodowla karpia stanowiąca 90 procent produkcji. Dodatkowo produkuje się szczupaka, suma, pstrąga tęczowego, tołpygę czy lina.

Jakub Roszuk, prezes LGR Opolszczyzna

Gospodarka

Wojewódzkie Święto Karpia oPolskiego



Unii Europejskiej

78

LGR „Opolszczyzna” pozyskało pieniądze unijne na rozwój ob-szarów zależnych od rybactwa. Przedstawiona przez stowarzy-szenie strategia rozwoju regionu znalazła się na trzecim miej-scu wśród kilkudziesięciu projektów nadesłanych z całej Polski i ocenionych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Liczne publikacje mają przybliżyć Opolanom lokalne bogactwo wód słodkich. Zainteresowaniem miłośników dobrej kuchni cieszył się przewodnik kulinarny „Karp nie tylko od święta”, w którym furorę robią rybne gołąbki. Co roku tłumy przycią-ga „Wojewódzkie święto Karpia oPolskiego” i „Wojewódzkie Święto Pstrąga” w Ozimku. Połączenie pikniku z aktywnym spędzaniem czasu nad wodą jest zachętą dla całych rodzin. – Nowe place zabaw dla dzieci, wyremontowane zabytki, trasy dla rowerzystów to pomysł na propagowanie rybackości – do-daje prezes Roszuk.

Gospodarstwa rybackie przygotowują degustacje oraz inwe-stują w punkty sprzedaży bezpośredniej. Świeżego karpia można kupić w sklepie rybnym w Niemodlinie czy przy drodze Tułowice-Korfantów.

Najmłodsi biorą udział w lekcjach plenerowych „Wokół sta-wu”, ucząc się również wędkowania. Organizowane są obozy wędkarskie oraz wyjazdy studyjne, na których członkowie LGR „Opolszczyzna” poznają m.in. najnowsze metody produkcji pasz, funkcjonowanie agroturystyk o charakterze rybackim.

– Stawiamy na rozwój obszarów zależnych od rybactwa, zago-spodarowanie łowisk wędkarskich oraz wzrost spożycia ryb po-przez promocję i rozwój sprzedaży bezpośredniej – mówi Jakub Roszuk. – W Lewinie Brzeskim i Biestrzynniku powstała ścież-ka dydaktyczna. Warto odwiedzić Ośrodek Rekreacji i Wędkar-stwa w Tułowicach Małych. Fałkowice stały się skarbnicą wie-dzy o życiu wodnym dzięki stworzeniu tam Izby Regionalnej.

Od kilku lat ulubionym miejscem weekendowym jest Jezioro Średnie w Turawie. Żeby uczynić to miejsce bardziej atrak-cyjnym, wybrukowano ścieżki, dostosowując je również dla rowerzystów. Nad Jeziorem Dużym zaadaptowano stary han-gar na całoroczną bazę wędkarską. To raj dla wędkarstwa podlodowego.

Wojewódzkie Święto Karpia oPolskiego

Stajnia pałacowa w Turawie po remoncie10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

79

Nazwa beneficjenta: Stowarzyszenie Delta

Tytuł projektu 1: Budowa obiektu turystycznego oraz ścieżki edukacyjnej na terenie odkryć paleontologicznych (JuraParku) w KrasiejowieTytuł projektu 2: Park Nauki i Ewolucji CzłowiekaŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013



Na początku w Krasiejowie znaleziono prehistoryczne kości, później zbudowano JuraPark. Teraz powstało jedno z najno-wocześniejszych muzeów na świecie.

Podróż do przeszłości– Mamo, a ile waży dinozaur? – pytał 9-letni Bartek Łudczak. Na jego drodze stanął amficelias, najdłuższe zwierzę lądowe w historii.

Chłopiec oczami wyobraźni widzi jak tyranozaur zaczaił się na młodziutkiego triceratopsa, który za moment stanie się jego kolacją.

O unikalnym charakterze Krasiejowa zadecydowało znalezie-nie tu w 1993 roku wielu ton kości triasowych płazów i gadów, które liczyły 225 milionów lat. Na terenie pokopalnianego wy-robiska odkryto nieznany dotąd gatunek nazwany Silesaurus opolensis.

– To największy obiekt tematyczny w Europie zajmujący oko-ło 40 hektarów – mówi Piotr Lichota, prezes stowarzyszenia Delta. – Od samego początku chcieliśmy pozyskać środki unijne z RPO WO 2007-2013 na jego budowę oraz stworzenie ścieżki edukacyjnej.

Tylko w JuraParku w Krasiejowie można jak za dotknięciem cza-rodziejskiej różdżki przenieść się w czasie. Wirtualna przygoda zaczyna się w kolejce, która zabiera zwiedzających w magicz-ną podróż. Dla niektórych to tylko przejechanych 300 metrów w tzw. Tunelu Czasu, ale dla innych to cofnięcie się o miliony lat. Dzięki prezentacji multimedialnej 3D podróżnicy obserwują tworzenie się galaktyk, Układu Słonecznego, widzą jak poja-wia się pierwsza roślinność. Czas wyjść z pociągu, aby odbyć prawdziwy 1,5-kilometrowy spacer przez pradzieje. Ścieżka edukacyjna prowadzi przez teren wyrobiska, w zaroślach które-go kryje się ponad 200 modeli wymarłych zwierząt. O każdym z nich można przeczytać ciekawostki, a na dodatkowe pytania odpowiadają wyspecjalizowani przewodnicy.

Przestrzeń

JuraPark w Krasiejowie

II. 2.3 Najlepsze praktyki w obszarze Przestrzeń



Unii Europejskiej

80

– W Krasiejowie co roku przybywa atrakcji – zdradza wiceprezes stowarzyszenia Delta Halina Kisiel. – Najdłuższy model ma 60 metrów długości i około 11,5 m wysokości. Waży prawie 12 ton, a jego montaż trwał pięć miesięcy.

W czasie wakacji dla zwiedzających przygotowano kolejną niespodziankę. W miejscu zrujnowanej, pokopalnianej hali po-wstał „Park Nauki i Ewolucji Człowieka”. Środki na jego realiza-cję także pozyskano z RPO WO 2007-2013. – To ultranowoczes-ny ośrodek popularyzacji wiedzy prowadzący przez tajemnice pochodzenia rodzaju ludzkiego – mówi prezes stowarzyszenia Piotr Lichota. – Muzeum jest unikalną atrakcją na skalę euro-pejską.

Turyści stają się częścią scenariusza filmowego. Po odprawie pasażerskiej wsiadają na pokład promu kosmicznego, który zabiera ich na orbitę okołoziemską. Podróż w czasie i prze-strzeni zaczyna się po zadokowaniu do wehikułu czasu. Każ-dy może spojrzeć w przeszłość przez okna prehistorii, a nawet w niej uczestniczyć. Podróżnicy odwiedzają swoich zamierzch-łych przodków i dowiadują się, jak stali się ludźmi. Autor pro-jektu Andrzej Boczarowski, konsultant naukowy JuraParku, twierdzi, że podczas wizyty nastepuje pomieszanie rzeczywi-stości fizycznej z cyfrową. Pomagają w tym m.in. nowoczesne techniki multimedialne oraz okulary trójwymiarowe. Postacie kopalnych ssaków naczelnych, żyjących na przestrzeni ostat-nich 7 milionów lat, stworzył sztab naukowców, rzeźbiarzy, gra-fików i twórców rzeczywistości wirtualnej.

Budowa Parku Nauki i Ewolucji Człowieka w Krasiejowie

Park Nauki i Ewolucji Człowieka po realizacji projektu10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

81

Nazwa beneficjenta: Gmina Prudnik

Tytuł projektu: Stworzenie regionalnej bazy turystyczno-noclegowej przedgórza „Gór Opawskich”Źródło finansowania: RPO WO 2007-2013


Panorama Gór Opawskich zapiera dech w piersiach. Najpięk-niejszy krajobraz można zobaczyć z wież widokowych.

Pieszo, rowerem lub konno po ziemi prudnickiejNa pograniczu polsko-czeskim z roku na rok przybywa tury-stów. Czekają na nich nowo utworzone miejsca noclegowe, wytyczone ścieżki rowerowe, piesze i konne o długości ponad 36 kilometrów oraz odnowione szlaki. Jeszcze kilka lat temu na ziemi prudnickiej brakowało jednolitego ich oznakowania, czytelnego dla osób nieznających okolicy. Teraz gmina Prudnik posiada ponad 50 kilometrów ścieżek obejmujących teren Gór Opawskich. Pierwszymi ich „testerami” byli członkowie PTTK Oddział Sudety Wschodnie.

Miłośnicy jednośladów są zadowoleni, że nie zapomniano o nich i wytyczono ścieżki rowerowe z prawdziwego zdarzenia, a przy nich miejsca postojowe, piknikowe, wiaty i ławeczki. Mateusz Bujara z Prudnika często korzystał ze schronienia, gdy w trakcie eskapady złapała go ulewa. Najciekawsze miejsca oznakowano tak, aby po przejściu kilkunastu kroków dotrzeć do lokalnej atrakcji.

Przygotowanie nowoczesnej infrastruktury trwało kilka lat. Planom stworzenia regionalnej bazy turystyczno-noclegowej przedgórza Gór Opawskich sprzyjały władze lokalne, doskona-ła lokalizacja oraz bliskość granicy czeskiej i dużych ośrodków narciarskich. – Zależało nam, aby turystyka zaczęła przynosić zyski. To był również pomysł na zwalczanie bezrobocia i pobu-dzenie do aktywności naszych mieszkańców – mówi burmistrz Prudnika Franciszek Fejdych. – Aby jednak przyciągnąć tury-stów, musieliśmy stworzyć im warunki z XXI wieku, a do tego potrzebne były pieniądze. Bez dotacji unijnych pozyskanych z RPO WO 2007-2013 nie moglibyśmy sobie pozwolić na kom-pleksową inwestycję.

Przestrzeń

Góry Opawskie, miejsce piknikowe po realizacji projektu

Góry Opawskie, budowa miejsca piknikowego

Agnieszka Kacała, mieszkanka Krapkowic, odbiorca projektu



Unii Europejskiej

82

Znaczącą atrakcją Gór Opawskich są dziś dwie drewniane wie-że widokowe powstałe w 2009 roku. Młodsi mieszkańcy nie wyobrażają sobie krajobrazu sprzed kilku lat, kiedy jeszcze ich nie było. Z wieży ulokowanej na Koziej Górze rozciąga się wi-dok na Prudnik i panoramę Gór Opawskich. Niedaleko znajduje się sanktuarium św. Józefa, w którym więziony był kardynał Stefan Wyszyński. U podnóża wieży często można spotkać od-poczywających spacerowiczów, którzy na drewnianych ławach rozkładają mapy, planując dalszy etap zwiedzania.

Druga, 15-metrowa, konstrukcja usytuowana jest tuż koło schroniska w Wieszczynie. Wyremontowany obiekt dyspo-nuje 44 miejscami noclegowymi. Dawniej mieściło się w nim prewentorium dla dzieci z chorobami płuc, a po jego likwida-cji obiekt od Urzędu Marszałkowskiego wykupili prudniccy włodarze. Miejsce przyciąga miłośników przyrody, bo tylko kilkanaście metrów dzieli je od okolicznych lasów, w których nietrudno spotkać jelenie czy sarny. W pobliskiej dolinie Mosz-czanki atrakcją są bobry budujące żeremie. Kilka kilometrów dalej jeden z budynków dawnych prudnickich koszar zamienio-no w wysokiej klasy obiekt schroniskowo-hotelowy z pełnym zapleczem gastronomicznym dla 66 gości.

Zna go doskonale Agnieszka Kacała z Krapkowic, która często wyjeżdża z rodziną na weekend w okolice Kopy Biskupiej. – Cały dzień spędzamy na wędrówkach, trzymając się wytyczonych tras, nocujemy w jednym z dwóch schronisk prudnickich, które jeszcze pachną nowością – mówi krapkowiczanka. – Na począt-ku byłam zaskoczona, że w pokojach są nawet łazienki, czego nie ma w innych polskich obiektach tego typu.

Infrastruktura w Górach Opawskich po realizacji projektu

Góry Opawskie, budowa miejsca piknikowego



Unii Europejskiej

83

Nazwa beneficjenta: Miasto Opole

Tytuł projektu: Odra uRzeka – Zwiększenie atrakcyjności turystycznej Miasta Opola poprzez zagospodarowanie terenów wzdłuż OdryŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013


Stawek przy ul. Barlickiego odzyskał utracony blask, podob-nie jak XIX-wieczny Park Nadodrzański czy okolice kanału Młynówka.

Śpiewające fontanny wabią turystówUczniowie gimnazjum nr 6 w Opolu nie mogą doczekać się lek-cji wychowania fizycznego. – Odkąd na deptaku tuż koło na-szej szkoły zamontowano siłownię na wolnym powietrzu, nasi podopieczni często namawiają nauczycieli na zajęcia w plene-rze – mówi dyrektorka Zofia Godlewska. – Bieganie, wspinaczki i ćwiczenia na specjalistycznych przyrządach sprawiają przy-jemność nie tylko chłopcom, urządzeniami zainteresowane są również dziewczęta.

Trening aerobowy i siłowy tuż koło przepływającej Odry to nowa forma aktywnego spędzania czasu. Po zagospodaro-waniu terenów wzdłuż rzeki, ścieżki spacerowe zapełniły się nastolatkami na rolkach, matkami z wózkami, rowerzystami i staruszkami przysiadującymi na ławeczkach. To ulubione miejsce wszystkich opolan. Do niedawna okolicę uznawano za niebezpieczną. Zdziczałe krzewy i zaniedbana infrastruktura zniknęły, a w ich miejscu pojawiły się place zabaw dla dzieci oraz miejsca do odpoczynku.

Najbardziej nastrojowo robi się po zmierzchu, gdy cienie stu-letnich drzew padają na oświetlone alejki. Zrewaloryzowano 6-hektarowy Park Nadodrzański, który powstał na początku XIX wieku. Od marca 2010 roku rozpoczęto przywracanie jego zapomnianego piękna. Zasadzono nową roślinność i zagospo-darowano nieużytki, wycinając chaszcze oraz wywożąc tony śmieci składane tu przez kilkadziesiąt lat.

Przestrzeń

Odbiorca projektu, Adam Michalewicz nad stawem zamkowym

Okolice kanału Młynówka po realizacji projektu



Unii Europejskiej

84

Pobliskie marglowe wyrobisko pokopalniane „Bolko I” rów-nież przeszło metamorfozę. Po wyregulowaniu linii brzegowej i wyrównaniu podłoża stworzono plaże, place zabaw dla dzieci, brodzik oraz infrastrukturę niezbędną plażowiczom. Powstały obszar rekreacyjno-wypoczynkowy jest ich ulubionym miej-scem. W słoneczne dni przy molo cumują łódki oraz sprzęt pły-wający. Nad bezpieczeństwem kąpiących się czuwa ratownik. Zbiornik jest także rajem dla nurków. Chętnych jest tak wielu, że w czasie weekendu trudno znaleźć miejsce do parkowania. Opolanie docierają tu często rowerami, gdyż wokół akwenu wytyczono ścieżki dla jednośladów.

Nie do poznania zmieniły się również bulwary nad kanałem Młynówka. Bartek i Adaś Michalewiczowie codziennie w dro-dze do szkoły mijają stawek zamkowy przy ulicy Barlickiego. W wodzie odbija się wieża Piastowska, jedyna pozostałość po średniowiecznej twierdzy. – Najbardziej lubię patrzeć na kaczki. Często zatrzymujemy się tu z kolegami – mówi 9-letni Bartek. – Zawsze chciałem dotrzeć na wyspę, która jest pośrodku sta-wu.

– A mnie podobają się śpiewające fontanny – dodaje dwa lata starszy Adaś. – Raz przyszedłem tu wieczorem z mamą i świe-ciły się zupełnie jak sztuczne ognie. Było bardzo dużo ludzi, ale jedna pani wpuściła mnie przed siebie i wszystko dobrze wi-działem.

Chłopcy nie wiedzą, że staw ma więcej lat niż ich pradziadek. Do budowy akwenu wykorzystano dawną fosę. Przed wojną latem pływały po nim łódki i gondole, a zimą zaś zamieniał się w lodowisko. Teraz nowoczesne, multimedialne rozwiązania przyciągają wielu turystów.

Miejscy urzędnicy od dawna myśleli o kompleksowej metamor-fozie nadbrzeża Odry, ale do tego potrzebowali pieniędzy. Uda-ło się je pozyskać z RPO WO 2007-2013.

Okolice kanału Młynówka w trakcie realizacji projektu

Odbiorcy projektu Adam i Bartek Michalewiczowie nad stawem zamkowym10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

85

Nazwa beneficjenta: Województwo Opolskie

Tytuł projektu: Obwodnica m. Grodkowa w ciągu dróg wojewódzkich nr 401 i 385 w km 21+850 – 28+337,17Źródło finansowania: RPO WO 2007-2013


Droga do pokonania nadal pozostała ta sama, a jednak do celu dociera się o wiele szybciej. Na obwodnicę koło Grodko-wa długo czekali zarówno kierowcy, jak i mieszkańcy.

Prosto do autostrady25-letnia Joanna Płoskonka nerwowo spogląda na telefon. Gdy tylko zadzwoni, wie, że zaraz będzie ruszać w stronę Wrocła-wia. Pod Nysą mieszka jej chora krewna, która musi regularnie dojeżdżać do wrocławskiego szpitala. Czasami młoda kobieta jedzie sama, aby wziąć receptę, ustalić termin wizyty. Zgodnie z nawigacją GPS to zaledwie 87 kilometrów i powinna tam do-trzeć w godzinę i sześć minut. W rzeczywistości zajmuje jej to o wiele więcej czasu. Dopiero gdy dotrze do autostrady, może choć trochę przyspieszyć. Najwięcej czasu traciła przebijając się przez Grodków. Wąskie uliczki, wchodzący nagle na jezdnię lu-dzie, światła i korki powodowały, że już dojeżdżając do tej ma-łej miejscowości zaczynała się denerwować.

Była świadkiem kilku wypadków, których nie umie zapomnieć do dziś. Dlatego tak ucieszyła ją wiadomość, że w końcu po-wstanie obwodnica koło Grodkowa, która ominie centrum mia-sta. Wszystko się zmieniło od wakacji 2011 roku. – Nieporów-nywalnie szybciej docieram do wjazdu na autostradę i kosztuje mnie to mniej nerwów niż wcześniej – mówi. – Przygód na tej trasie miałam zbyt dużo. Pod moje auto wpadała nawet piłka kopnięta przez dziecko. Zaraz za nią wbiegł na jezdnię 8-letni chłopiec. Ledwie udało mi się uniknąć kolizji. To był taki stres, że nawet sprawdziłam rozkład jazdy pociągów.

Przestrzeń

Obwodnica Grodkowa w trakcie realizacji projektu

Obwodnica Grodkowa po realizacji projektu



Unii Europejskiej

86

Pomysł powstania obwodnicy pojawił się już w latach 70. XX wieku, ale plany ciągle trafiały do lamusa. Dopiero dofi-nansowanie na jej budowę, pozyskane ze środków RPO WO 2007-2013 przez samorządowców z Grodkowa, pozwoliło sfinalizować inwestycję. Obwodnica powstała w 14 miesięcy i zmieniła życie nie tylko kierowców, ale również mieszkań-ców. Dzięki temu przez centrum Grodkowa nie jeżdżą już samochody ciężarowe ze Słowacji, Czech, Niemiec i Polski. Ciasne uliczki miasteczka nie były przystosowane do wzmo-żonego ruchu tranzytowego. Grodkowiczanie narzekali na ha-łas, który nigdy się nie kończył. W nocy nie mogli spać. Przez okna wlatywały tumany spalin.

Rozwiązaniem okazała się 7-metrowej szerokości jezdnia z 2-metrowym utwardzonym poboczem. Zwiększyło się bez-pieczeństwo i poprawił komfort jazdy. Konsorcjum złożone z trzech firm nie zapomniało o ekranach akustycznych, niwe-lujących hałas przejeżdżających samochodów. Powstały trzy skrzyżowania (w tym bezkolizyjne rondo), wiadukt nad linią kolejową i pięć przepustów nad drogą. Poprowadzono drogi dojazdowe dla tych, którzy nie pędzą bezpośrednio do auto-strady A4.

Pani Joanna nie musi się już obawiać, że utknie w korku na 20 minut. Pod koła nie wpadnie już piłka kopnięta z przydomowe-go placu zabaw. Okazało się, że nawigacja samochodowa wca-le nie kłamała. Teraz do Wrocławia można dojechać naprawdę w godzinę i 6 minut.

Joanna Płoskonka, odbiorca projektu

Obwodnica Grodkowa w trakcie realizacji projektu



Unii Europejskiej

87

Nazwa beneficjenta: Gmina Kluczbork

Tytuł projektu: Rewitalizacja miasta Kluczborka obejmująca remont Ratusza, dróg i kanalizacji deszczowej wokół Rynku, remont Parku Miejskiego oraz remont części wspólnych budynków wspólnot mieszkaniowychŹródło finansowania: RPO WO 2007-2013


W ciągu ostatnich lat Kluczbork przeszedł metamorfozę. Czasami można odnieść wrażenie, że to zupełnie inna miej-scowość.

Kluczbork po liftinguWycieczka po Kluczborku zaczyna się w ponad 22-hektarowym parku miejskim, który niezauważalnie przechodzi w las. Daw-niej na terenach tych znajdowały się książęce stawy hodowla-ne. W 1880 roku osuszono akwen zamkowy, tworząc przyrod-niczą enklawę. Nianie pchające wózki po żwirowych ścieżkach, dzieci chowające się za pomnikami i wystrzyżonymi jak od linijki żywopłotami – to obraz zachowany na XIX-wiecznych pocztówkach z Kreuzburgu, jak nazywało się wówczas miasto.

Świetność jednak przeminęła: park porosły gęste chaszcze, mała architektura została zniszczona. Prawdziwe kłopoty za-częły się w latach 50. XX wieku, gdy pozatykały się niektóre z rowów melioracyjnych, a inne celowo zasypano. Wody grun-towe stały tak wysoko, że zaczęły gnić drzewa, a ludzie na przechadzkę musieli ubierać kalosze.

Burmistrz Jarosław Kielar nie mógł patrzeć, jak zabytkowy park niszczeje. – Marzyło mi się, aby znów było to ulubione miejsce mieszkańców, do którego chętnie zajrzą po pracy lub w week-end – opowiadał. – W końcu to największy kompleks zieleni w mieście.

Kiedy rozwiązano problem nadmiaru wody, kolejnym krokiem było przywrócenie roślinności, zasadzenie kwiatów, postawie-nie ławeczek, odbudowa zniszczonej infrastruktury. Samo-rządowcy sięgnęli po środki z RPO WO 2007-2013. Wytyczono ścieżki dla rowerzystów i pieszych.

Przestrzeń

Ulica Damrota w Kluczborku przed rewitalizacją

Kluczbork w trakcie rewitalizacji

Rewitalizacja Kluczborka. Glorietta po realizacji projektu



Unii Europejskiej

88

– Odtworzyliśmy fontannę tuż przed gloriettą – tłumaczy bur-mistrz Kielar. – Teraz wszystko wygląda jak na przedwojennych pocztówkach. Znów kwitną kwiaty wśród parkowych ławek. Z przyjemnością odwiedzam to miejsce, szczególnie wieczo-rami jest pięknie, gdy z latarni padają snopy ciepłego światła.

Glorietta to architektoniczna budowla w parku, powstała na sztucznie usypanym wzgórzu w 1927 roku, upamiętniająca ofiary z I wojny światowej. Od 1945 roku budowla popada-ła w coraz większą ruinę. Dopiero po odnowieniu odzyskała dawny charakter. Wewnątrz pomnika umieszczono nazwiska mieszkańców Kluczborka, którzy zginęli w latach 1914-1918. Do parku oddalonego zaledwie 300 metrów od rynku przy-chodzą kobiety z dziećmi, rowerzyści odpoczywają tu przed dalszą jazdą.

Zmieniła się też Willa Kruga z 1892 roku: odrestaurowano za-bytkowe malowidła, odnowiono jej fasadę. Odrapane ściany domów przy ulicy Damrota nabrały kolorów. Rozsypujące się tynki zastąpiła nowa elewacja. Nowe oblicze zyskał XIX-wiecz-ny budynek spod numeru 14, zabytkowy dom przy ulicy Skło-dowskiej 9 z wolim oczkiem czy dwupiętrowa kamienica przy Placu Niepodległości z dwoma gigantami podtrzymującymi na barkach okazały gzyms.

Wycieczki chętnie zatrzymują się koło ratusza, przykuwającego oko znawców architektury. Po gruntownym remoncie budowla odzyskała dominujący charakter. Zabytkowy charakter Klucz-borka podkreśla kostka brukowa, która zastąpiła asfalt i płyty chodnikowe. – W czasie remontu z iglicy ratuszowej konserwa-torzy wydobyli dokument datowany na 1926 rok sporządzony przez ówczesnego burmistrza Waldemara Reche – mówi Jaro-sław Kielar. – Opisuje historię miasta od 1752 do 1926 roku.

Kluczbork po rewitalizacji

Ulica Damrota w Kluczborku po rewitalizacji



Unii Europejskiej

89

Nazwa beneficjenta: Społeczność Vincentego Priessnitza w Jeseníku

(partner wiodący), Gmina Głuchołazy (partner projektu)

Tytuł projektu: Dziedzictwo Wincentego Priessnitza na pograniczu polsko-czeskimŹródło finansowania: POWT RCz-RP 2007-2013


Wodolecznictwo Wincentego Priessnitza znowu jest modne. Z powrotu do starych metod zadowoleni są turyści, goszczą-cy w przygranicznej strefie Gór Opawskich.

Wodolecznictwo znowu modneGłuchołazy są oddalone od czeskiego JesenÍka zaledwie o 20 kilometrów. Oba miasta łączy wspólna historia, przejście gra-niczne w Mikulowicach, turyści szukający atrakcji, panorama Gór Opawskich, opowieści o poszukiwaczach złota oraz osoba Wincentego Priessnitza. Ten samouk, zwany wodnym leka-rzem, zajmował się medycyną niekonwencjonalną i naturalną. Nie odkrył wprawdzie silnika spalinowego ani lekarstwa na dżumę, ale przez całe życie udowadniał dobroczynny wpływ terapii wodą. Choć minęły 163 lata od jego śmierci, pamięć o Priessnitzu na pograniczu polsko-czeskim jest wciąż żywa.

Jako dorastający chłopiec, spadł z konia, dotkliwie się tłukąc i łamiąc dwa żebra. Jego rodziny nie było stać na lekarza, więc sam zrobił sobie opatrunki z wody, wierząc że mu pomogą. Po miesiącu kości się zrosły, a po wypadku pozostało tylko wspo-mnienie. Jego sława dotarła szybko do pobliskich Głuchołaz. Tymczasem w JesenÍku powstawały kolejne zakłady kuracyjne stosujące odpowiednią dietę oraz okłady z ziemnej wody. Licz-ba zwolenników tej metody rosła. Rozmawiano o niej nawet na wiedeńskich i berlińskich salonach.

Pod koniec XIX wieku 90 najznakomitszych mieszkańców Głuchołaz, zrzeszonych w Towarzystwie Promenadowym, po-stanowiło wybudować park zdrojowy. Kawiarenki, dolna pro-menada i obiekty sanatoryjne miały przyciągnąć do miasta kuracjuszy.

Przestrzeń

Głuchołazy, park zdrojowy po realizacji projektu

Głuchołazy, park zdrojowy po realizacji projektu



Unii Europejskiej

90

Do głuchołaskich sanatoriów wprowadzono niezwykle wów-czas popularne zabiegi wodolecznicze autorstwa Priessnitza. Do obecnych czasów zachował się jeden z najstarszych budyn-ków w stylu szwajcarskim, tzw. „Skowronek”, który powstał w 1882 roku.

Miasteczko zmieniło się nie do poznania. Idąc dzisiejszą ulicą Parkową, mijało się Młyn Leśny z 6-metrowym kołem wod-nym, największym na Śląsku. Po stawie pływały łódki, a zimą pojawiali się tu łyżwiarze. Saneczkarze korzystali z 3-kilome-trowego toru, a narciarze – z licznych tras zjazdowych.

– Postanowiliśmy wskrzesić dawnego ducha oraz zrewalory-zować park zdrojowy, który przez wiele lat był tutejszą atrak-cją – mówi burmistrz Edward Szupryczyński. – Zależało nam, aby Głuchołazy ponownie zaczęły kojarzyć się ze zdrowiem, turystyką oraz uśmiechem. Udało się to osiągnąć dzięki part-nerstwu ze stowarzyszeniem „Społeczność Vincentego Priess-nitza” z JesenÍka i pozyskaniu pieniędzy unijnych z PO WT RCz-RP 2007-2013.

W parku zdrojowym odtworzono urządzenia do stosowania wodolecznictwa zasilane wodą z potoku Zdrojnika. Przystoso-wano je m.in. do moczenia rąk i nóg. Odbudowano zniszczone alpinarium, zasadzono nowe rośliny, wykarczowano chaszcze oraz wzmocniono mury oporowe. Wieczorami ścieżki oświetla-ją latarnie, a na ławeczkach przysiadają spacerowicze.

Po stronie czeskiej w ramach projektu stworzono unikatowy na skalę europejską park balneologiczny, bazując także na koncep-cji Priessnitza. W ogrodzie wodnym w JesenÍku można skorzy-stać m.in. z biczów wodnych, ławeczki Priessnitza, gimnastyki, basenów do kąpieli nóg oraz rąk. – W jednym i drugim miej-scu postawiliśmy na leczenie zimną wodą, ruchem fizycznym i słońcem – dodaje burmistrz Edward Szupryczyński. – W głu-chołaskim parku moim ulubionym miejscem jest altana oraz alpinarium. Lubię tam spacerować wiosną wśród kwitnących rododendronów.

Głuchołazy, park zdrojowy przed rozpoczęciem realizacji projektu

Głuchołazy, park zdrojowy po realizacji projektu10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

91

Nazwa beneficjenta: Ogród Zoologiczny w Ołomuńcu (partner wiodący)

Miasto Opole (partner projektu)

Tytuł projektu: Współpraca Zoo w Ołomuńcu i Zoo w Opolu w dziedzinie turystykiŹródło finansowania: POWT RCz-RP 2007-2013


Symbolem opolskiego ogrodu zoologicznego były goryle. Jego wielką atrakcją jest rodzina żyraf. Czują się tu tak do-brze, że chętnie wydają na świat młode.

Wymiana wyszła na dobreDo opolskiego ogrodu zoologicznego z czeskiego Ołomuńca przyjechała samica mrówkojada nadrzewnego o imieniu Tess. Nie została miło przyjęta przez Dorę, przybyłą do Polski pół roku wcześniej, która zaczęła się jeżyć, warczeć, więc nowe zwierzę musiało zamieszkać osobno. Obeszła swój nowy dom, jakby chciała sprawdzić, czy wszystko w jej lokum zostało od-powiednio rozmieszczone.

Dzieci zaglądały z ciekawością do nowej mieszkanki. – Nie ro-zumiem, dlaczego się nie lubią, skoro obie mówią po czesku – martwiła się 8-letnia Julia Żyłka.

Z aklimatyzacją nie miała za to problemu para najmniejszych na świecie małpek Pigmejek, które przyjechały z czeskiego zoo w Ołomuńcu. Natychmiast się polubiły i zaczęły harcować wśród liści. Najbardziej lubią wylegiwać się na gałęziach, a do ich przysmaków należą banany, jogurt i świerszcze. Zielone maluchy ważą zaledwie kilkadziesiąt gram.

Kilkudziesięcioletnia historia, tłumy zwiedzających, strony in-ternetowe w języku polskim i czeskim, dwujęzyczne oznako-wania, lemury, żyrafy oraz wymiana doświadczeń łączą ogrody zoologiczne w Opolu oraz czeskim Ołomuńcu. W 1985 roku placówki zainicjowały wymianę zwierząt. Współpraca zaczęła przynosić wymierne korzyści, co zaowocowało sięgnięciem po środki unijne w ramach programów transgranicznych.

Przestrzeń

Zoo w Ołomuńcu, stado lemurów

Zoo w Opolu, żyrafiarnia po realizacji projektu



Unii Europejskiej

92

Wzajemna promocja i postawienie na turystykę były strzałem w dziesiątkę. Miłośnicy zwierząt odwiedzający w wyznaczone dni zoo w Opolu lub Ołomuńcu otrzymywali darmowy bilet do zaprzyjaźnionego ogrodu. – Pracownicy obu placówek spotkali się, aby podzielić się wiedzą hodowlaną. Wydaliśmy publikacje promujące oba ogrody – mówi dyrektor opolskiego zoo Lesław Sobieraj. – Do Czech pojechał m.in. samiec lemura katta oraz wielbłąd. Mamy spore doświadczenie w hodowli lemurów kat-ta i podzieliliśmy się nim z ołomunieckimi kolegami, dzięki cze-mu powstał tam specjalistyczny ośrodek.

Z nawiązanej współpracy skorzystały przede wszystkim żyra-fy Rothschilda. W Opolu zbudowano im nowy dom, który jest jednym z najnowocześniejszych w Polsce. W pomieszczeniach zamontowano nawet drzewa, aby lepiej czuły się w nowym lokum. Do dyspozycji mają również olbrzymi wybieg przypo-minający naturalne środowisko. Czesi podzielili się z opolskimi pracownikami wiedzą o życiu długonogich ssaków i warunkach, które trzeba im zapewnić, żeby zaczęły się rozmnażać. Oło-muńczycy mają bowiem na swoim koncie kilka spektakular-nych sukcesów. Najważniejszym z nich jest poród i odchowanie żyrafich bliźniąt.

6-metrowym zwierzętom spodobała się żyrafiarnia w Opolu. Do tej pory urodziło się w Opolu już siedem żyrafiątek. Na po-czątku byli to sami „chłopcy”. Pierwsza samiczka o imieniu Epsi przyszła na świat w lipcu 2011 roku. – To był skrót od nazwy Epsilon, czyli piątej litery alfabetu greckiego, bo to piąta żyrafa urodzona w Opolu – tłumaczy dyrektor Sobieraj. – Zwierzęta otrzymują imiona zgodnie z kolejnością liter w alfabecie.

Najmłodszy żyrafi potomek otrzymał niedawno na imię Gem, co w języku suahili oznacza „klejnot”. Imię dla nowo narodzo-nego samca, jak zwykle wymyślali opolanie, zgłaszając pro-pozycje mailowo. Pracownicy zoo wybierali spośród aż 2000 pomysłów.

Żyrafy tak dobrze zaaklimatyzowały się w opolskiej placów-ce, że nawet uczciły 60-lecie ogrodu zoologicznego w Opolu. 19 czerwca 2013 roku żyrafa Juna wydała na świat samczyka.

Lesław Sobieraj, dyrektor ZOO w Opolu

Odbiorca projektu Julia Żyłka10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

93

Nazwa beneficjenta: Gmina Byczyna

Tytuł projektu: Polsko-czeskie centrum szkolenia rycerstwa – budowa średniowiecznego grodu drewnianegoŹródło finansowania: IW Interreg III A Czechy – Polska 2004-2006


Średniowieczny gród w Biskupicach, w gminie Byczyna, tętni życiem. Odwiedzają go członkowie bractw rycerskich, turyści i poszukiwacze przygód.

Rycerze z XXI wiekuPo zalewie Brzózki pływają kaczki. Do pomostu przycumowane są rowery wodne i kajaki. Kilkanaście metrów dalej wznoszą się drewniane fortyfikacje. Słychać nawoływania młodych męż-czyzn, śpiewy kobiet. Chwilową ciszę przeszywają wystrzały armatnie, a młodzi giermkowie ćwiczą trudną sztukę fechtun-ku oraz strzelania z łuku do celu. Tak właśnie wygląda życie w grodzie podczas „Międzynarodowego Festynu Rycerskiego”.

Kilkumetrowy ostrokół z bramą wjazdową otoczony naturalną fosą sprawia wrażenie, jakby był tu od zawsze. Wystarczy jed-nak włączyć komputer i w programie „Google Earth” przesunąć suwak czasu na rok 2005, aby w miejscu dzisiejszego grodu pojawiły się łąki, pola. Właśnie w tym czasie urzeczywistniała się idea zbudowania największej atrakcji turystycznej regionu.

– Ograniczeniem były finanse, więc samorządowcy z Byczyny nawiązali współpracę z partnerską gminą z czeskich Zlatych Hor – wspomina kasztelan grodu Andrzej Kościuk, namiestnik Opolskiego Bractwa Rycerskiego, które gospodaruje w grodzie wraz z Grupą Szermierczą z czeskiego JesenÍka. – W 2005 roku złożono projekt, sięgając po środki z Inicjatywy Wspólnotowej Interreg III A Czechy – Polska 2004-2006.

Przestrzeń

Andrzej Kościuk, kasztelan grodu

Gród po realizacji projektu

Gród w trakcie realizacji projektu



Unii Europejskiej

94

Sam pomysł zrodził się dwa lata wcześniej, gdy w pobliskiej Byczynie trwał pierwszy Jarmark Średniowieczny.

Miasto jako jedno z nielicznych w Polsce zachowało nieznisz-czony pas zabytkowych murów o kilometrowej długości. Miało także bogatą przeszłość: w 1588 roku wojska arcyksięcia Mak-symiliana III Habsburga przegrały tu z wojskami hetmana wiel-kiego koronnego Jana Zamoyskiego, zwolennika Zygmunta III Wazy.

Do budowy polsko-czeskiego centrum szkolenia rycerstwa, zajmującego 2000 metrów kwadr., zużyto 1,5 tysiąca kubików drzewa modrzewiowego. Dziś do grodu zjeżdżają wojowie m.in. z Anglii, Norwegii, Niemiec, a na turystów czekają m.in. stylizowane kramy, jedzenie prosto z miski, muzyka z epoki. Stałym elementem są występy kuglarzy, popisy najlepszych fechmistrzów, a nawet katowski pokaz ścinania głów.

W czasie roku szkolnego gród oblegają uczniowie, którzy w ramach „zielonych szkół” przeżywają swoistą podróż w czasie. Wielu z nich wraca w trakcie wakacji jako uczestnicy kolonii lub obozów. Uczą się pisać gęsim piórem, biorą udział w warsztatach, tkają oraz jeżdżą konno. Poznają dawne tań-ce, zasady władania mieczem, wyrabiają świece. Biorą udział w średniowiecznej musztrze, nie zapominając o etosie rycer-skim oraz dbałości o białogłowy. Zainteresowaniem cieszą się zajęcia z czerpania papieru, a najodważniejsi zwiedzają salę tortur z krzesłem czarownicy. – Członkowie Spółdzielni Socjalnej „Gród” przybliżają im historię, a przy okazji stara-ją się, aby najmłodsi dobrze się bawili – wyjaśnia Kościuk. – Mało kto wie, ile przyjemności może sprawić jazda na śred-niowiecznych nartach w środku lata, rzut jajem do celu czy gra w kręgle wykonane z drewnianych pachołków.

Strudzeni wędrowcy mogą zatrzymać się w „gościńcu śpiące-go rycerza” w stylizowanych średniowiecznych izbach. Nic tak dobrze nie zrobi po podróży jak kąpiel w wieloosobowej balii szwedzkiej – szczególnie atrakcyjna zimą. W karczmie przy-gotowano dla nich miód pitny, kaszę ze skwarkami, dziczyznę, ryby sporządzone zgodnie ze staropolskimi recepturami. Na miłośników przyrody czeka bryczka, która zawiezie ich do naj-piękniejszych zakątków w okolicy, a na tych niesfornych – dyby i łańcuchy.

Turniej rycerski w grodzie10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

95

Nazwa beneficjenta: Gmina Rudniki

Tytuł projektu: Przebudowa budynku biblioteki w Rudnikach na Galerię Osobliwości Przyrodniczych i punkt informacji turystycznejŹródło finansowania: EFRROW w ramach PROW 2007-2013


Jedno z najciekawszych stanowisk paleontologicznych w Pol-sce znajduje się koło Rudnik. Wydobyte skamieliny można podziwiać w Galerii Osobliwości Przyrodniczych.

Amonity w gablotachDziś w Rudnikach jest m.in. urząd gminy, dom kultury, bibliote-ka, punkt informacji turystycznej, izba tradycji, boisko „Orlika”, odbywają się też spotkania muzyków jazzowych. Jednak wiele wieków temu było tu jedynie morze jurajskie. Wodne prze-strzenie przemierzał kryptoklid czy hybodus. Przysmakiem plezjozaura z 20-metrową szyją były amonity.

– W czasie wycieczek po okolicy można znaleźć skamieniałości, które liczą miliony lat – mówi kierowniczka biblioteki Wioletta Wolna-Meryk. – Spacerowicze często nie zdają sobie sprawy, że fosylia, przypominające zwykłe kamienie, mają prehistoryczny rodowód.

Do wyjątkowych okazów zalicza się perłowe amonity, których najlepiej zachowane okazy znaleziono na terenie pobliskiej cegielni w Faustiance. Dziś jest zamknięta, ale nadal można tam zajrzeć i stać się odkrywcą prehistorycznych mięczaków. To zaledwie 3,5 km od Rudnik. Wójt gminy Andrzej Pyziak nie chciał zmarnować takiego odkrycia, szczególnie gdy miejsce uznano za jedno z najciekawszych stanowisk paleontologicz-nych w kraju. Przybywali tu specjaliści z Polski i Europy. W 2007 roku o lokalnej prehistorii samorządowcy rozmawiali z dr Eleną Jagt-Yazykovą z Uniwersytetu Opolskiego, doktorem Robertem Niedźwieckim z Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Adrianem Kinem, prezesem Stowarzyszenia Przyjaciół Nauk o Ziemi z Łodzi.

Przestrzeń

Do księgi pamiątkowej wpisuje się Danuta Grechuta, żona Marka Grechuty

Zajęcia w Galerii Osobliwości Przyrodniczych

Budynek galerii w trakcie realizacji projektu



Unii Europejskiej

96

Po wielu debatach i przysłowiowej „burzy mózgów” zrodził się pomysł stworzenia „Galerii Osobliwości Przyrodniczych”. Na ekspozycji geologicznej „Świat jurajskich mórz” prezentowany jest m.in. kawałek węgla kamiennego, w którym zachowały się odciski prehistorycznych roślin. W gablotach znajdują się mine-rały, m.in. ametyst, kalcyt, krzemień kredy górnej. Nie mogło wśród nich zabraknąć amonitów z Faustianki. Najwięcej zwie-dzających gromadzi się przy minerałach z różnych części Euro-py, które przybyły m.in. z Norwegii, Ukrainy, Szwecji.

Długo zastanawiano się, gdzie umieścić galerię. Zdecydowa-no, że najlepszym miejscem będzie budynek biblioteki. Trzeba go było jednak przebudować, żeby mógł pełnić nowe funkcje. – Nasi włodarze pozyskali dofinansowanie z PROW 2007-2013 – mówi Wioletta Wolna-Meryk. – W takim miejscu nie mogło zabraknąć również informacji turystycznej. Właśnie tu wy-cieczkowicze dowiadują się, że warto przemierzyć pięć kilome-trów, aby dotrzeć choćby do pobliskiego Cieciułowa.

W tej właśnie wsi powstał mini park „Kraina wymarłych gło-wonogów”, w którym można podziwiać kilkumetrowe rekon-strukcje prehistorycznych gadów morskich. Na najmłodszych czeka plac zabaw oraz propozycja gier na powietrzu powiąza-nych z pradziejami. Dorośli chętnie odpoczywają przy jednej z dwóch XVI-wiecznych sadzawek. Po okolicy najlepiej podró-żować rowerem. Cieciułów jest bowiem jedną z dziewięciu wsi na 40-kilometrowej ścieżce rowerowej. Turyści nie narzekają na brak atrakcji, ponieważ w Rudnikach czeka na nich izba tradycji, wapiennik w Młynach czy dąb Piłsudskiego w Żytniowie. Alicja Grzesik z informacji turystycznej zachęca do odwiedzenia cie-kawych miejsc, opowiadając historie, o których do niedawna nie wiedzieli nawet miejscowi.

Amonit z Faustianki

Galeria Osobliwości Przyrodniczych po realizacji projektu10 lat obecności w

ojewództw

a opolskiego w U

nii Europejskiej

97

Rozdział IIWykorzystanie funduszy europejskich w województwie opolskim i ich wpływ na gospodarkę regionu

Politechnika Opolska

Budowa skrzydła dydaktycznego budynku Wydziału Budownictwa Politechniki Opolskiej w Opolu przy ulicy Katowickiej 48



Unii Europejskiej

101

II.1 Poziom wykorzystania środków programów operacyjnych w województwie opol-skim w latach 2004-2006 i 2007-2013 – postęp rzeczowy i finansowy

Środki unijne są niezwykle istotnym czynnikiem rozwoju społeczno-gospodarczego Polski. Od 10 lat w ra-mach europejskiej polityki spójności wspierane są działania na rzecz podniesienia poziomu konkurencyjności, wzrostu gospodarczego i zatrudnienia oraz na rzecz zmniejszenia luki rozwojowej między najlepiej i najsłabiej rozwiniętymi państwami i regionami Unii Europejskiej.

Zgodnie z raportem4, opracowanym przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, dziesięcioletni bilans prze-pływów finansowych z Unią Europejską jest dla Polski bezsprzecznie korzystny. W okresie od maja 2004 roku do końca 2013 roku do Polski wpłynęło z unijnego budżetu około 92 mld euro. Środki unijne dostępne w latach 2004-2013 przyczyniły się do realizacji ponad 160 tysięcy projektów w skali całego kraju. Polska najlepiej ze wszystkich państw, które przystąpiły do Unii Europejskiej w 2004 i 2007 roku, wykorzystała szanse, jakie daje członkostwo w jej strukturach. Stała się liderem, osiągając najlepsze wyniki nie tylko wśród państw regionu, ale w całej Unii Europejskiej, nawet w czasie kryzysu gospodarczego.

W latach 2004-2013 na Opolszczyznę trafiło ponad 8 mld PLN5 w ramach 7 441 projektów realizowanych ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności. Ogółem wsparcie pozyskane na realizację projektów na terenie województwa opolskiego w przeliczeniu na 1 mieszkańca regionu wyniosło 8 tys. PLN.

Spośród 7 441 projektów wskazanych powyżej 5 096 to umowy realizowane w ramach programów ope-racyjnych, we wdrażanie których zaangażowany był/jest Samorząd Województwa Opolskiego, opisanych w niniejszym podrozdziale. Kwota dofinansowania UE tychże projektów to około 3,6 mld PLN.

Środki pozyskane na realizację projektów w województwie opolskim stanowią ok. 78% łącznej alokacji dostępnej w ramach programów, o których mowa w niniejszym podrozdziale.

W ramach programów operacyjnych, we wdrażanie których zaangażowany jest Samorząd Województwa Opolskiego, największą wartość podpisanych umów odnotowano w obszarze transport (budowa, moderniza-cja dróg regionalnych i lokalnych, zakup środków transportu publicznego) – około 714 mln PLN.

Ponadto znaczną pulę środków w ramach:

l RPO WO 2007-2013 pozyskano w obsza-rze podnoszenie konkurencyjności i inno-wacyjności przedsiębiorstw – około 506 mln PLN; rozwój turystyki – 238 mln PLN; ochrona środowiska (m.in. projekty z za-kresu gospodarki wodno-ściekowej, odpa-dami, ochrony powietrza) – 197 mln PLN;

l komponentu regionalnego PO KL 2007-2013 pozyskano w obszarze aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych; poprawa zdolności do zatrudnienia oraz podnosze-nie poziomu aktywności zawodowej osób bezrobotnych – 299 mln PLN;

l PROW 2007-2013 pozyskano w obszarze podstawowe usługi dla gospodarki i lud-ności wiejskiej (m.in. projekty z zakresu gospodarki wodno-ściekowej; tworzenia systemu zbiórki, segregacji lub wywozu odpadów komunalnych) – 156 mln PLN.

Niemal wszystkie instytucje i uczestnicy życia społecznego z sukcesem realizują projekty i korzystają z ich efektów, poczynając od jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, przez przedsiębiorców, in-stytucje nauki, kultury i ochrony zdrowia, na stowarzyszeniach, fundacjach i osobach fizycznych kończąc. Tak duże zainteresowanie środkami unijnymi potwierdza kluczową rolę polityki spójności w wyrównywaniu różnic między regionami Unii Europejskiej oraz szans rozwoju między ich mieszkańcami.

4 10 PL-UE Polskie 10 lat w Unii,Raport, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2014.5 Kwota nie obejmuje projektów PROW 2007-2013 oraz PO RYBY 2007-2013 w ramach działań wdrażanych przez ARiMR.

[mln PLN]

Program Liczba pod-

pisanych umów

Kwota dofinanso-wania UE

ZPORR 2004-2006 413 327

INTERREG IIIA Czechy-Polska 111 19

RPO WO 2007-2013 1 157 2 018

Komponent regionalny PO KL 2007-2013

1 651 785

PO WT RCz-RP 2007-2013 355 106

PROW 2007-2013 1 345 329

PO RYBY 2007-2013 64 16

SUMA 5 096 3 600

Źródło: Opracowanie własne UMWO.

Tabela 1. Realizacja programów operacyjnych z lat 2004-2006 oraz 2007-2013, we wdrażanie których zaangażowany był/jest Samorząd Województwa Opolskiego



Unii Europejskiej

Najciekawsze projekty dofinansowane ze środków Unii Europejskiej realizowane w województwie opol-skim zdobywały w ostatnich latach wiele nagród, wyróżnień i nominacji, m.in. w konkursach „Opolskie Euro”, „Dobre praktyki Europejskiego Funduszu Społecznego”, „Top inwestycje komunalne” czy „Polska pięknieje – 7 cudów funduszy europejskich”. Konkursy na najlepsze projekty wspierane ze środków Unii Europejskiej czy to na poziomie regionu, czy kraju, stanowią ważny element działań informacyjno-promocyjnych. Niewątpliwie przyczyniają się do popularyzacji wiedzy na temat możliwości wsparcia ze środków funduszy strukturalnych i stanowią zachętę dla potencjalnych beneficjentów do sięgania po środki unijne. Doświadczenia wyróżnionych projektodawców są ponadto znakomitym drogowskazem dla wszystkich zainteresowanych ubieganiem się o dofinansowanie ze środków unijnych.

Warto podkreślić, że na mapie województwa opolskiego nie ma już powiatu ani nawet gminy, w której nie byłby realizowany choćby jeden projekt dofinansowany ze środków unijnych. Do Opola jako stolicy regionu, w której siedzibę ma wielu beneficjentów/instytucji realizujących projekty, trafiło najwięcej środków – 772 projekty na kwotę dofinansowania UE 715 mln PLN. Dodatkowo należy mieć na uwadze, iż kwota środków pozyskanych przez beneficjentów z terenu Miasta Opola obejmuje projekty wielu instytucji o charakterze wo-jewódzkim, które oddziałują na teren całego regionu (np. projekty uczelni wyższych, instytucji szkoleniowych). Na kolejnych miejscach pod względem pozyskanego dofinansowania UE uplasowali się beneficjenci z terenu gminy Nysa (253 projekty na kwotę dofinansowania UE 159 mln PLN) i Kędzierzyn-Koźle (167 projektów na kwotę dofinansowania UE ponad 144 mln PLN).

Osobną kategorię przedstawiają projekty realizowane przez Samorząd Województwa Opolskiego oraz jego jednostki organizacyjne. Stanowią one ok. 25% wszystkich projektów realizowanych w województwie opolskim w latach 2004-2013. Są to bowiem projekty, których obszar realizacji nie dotyczy wyłącznie terenu Miasta Opola, jednak stanowią one inwestycje istotne z punktu widzenia rozwoju całego województwa opol-skiego (np. projekty dotyczące budowy dróg, projekty szpitali wojewódzkich).

Jak wynika z informacji przekazywanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, województwo opol-skie jest jednym z najskuteczniejszych i najefektywniej działających województw. Zarówno w przypadku ZPORR 2004-2006, jak i programów wdrażanych w ramach perspektywy 2007-2013 (RPO WO 2007-2013 oraz komponentu regionalnego PO KL 2007-2013) w rankingach, biorących pod uwagę procent zawartych umów oraz poziom płatności, województwo opolskie utrzymuje się w czołówce najsprawniej wdrażanych progra-mów. Na uwagę zasługuje również fakt zdobycia przez województwo opolskie dodatkowych niemal 120 mln euro dla RPO WO 2007-2013 oraz komponentu regionalnego PO KL 2007-2013 m.in. w ramach Krajowej Re-zerwy Wykonania.

Warto wspomnieć, iż Komitet Monitorujący Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013 zajął pierwsze miejsce w konkursie na najbardziej partnerski komitet/podkomitet 2011 roku, zorganizowanym przez Krajową Sieć Tematyczną ds. Partnerstwa i ówczesne Ministerstwo Rozwoju Regio-nalnego. Przyznane wyróżnienie ma szczególne znaczenie w odniesieniu do rozpoczynającej się perspektywy finansowej na lata 2014-2020, bowiem obecnie jeszcze silniej akcentowana jest zasada partnerstwa. Wdroże-nie zasady partnerstwa ma na celu podniesienie skuteczności wykorzystania funduszy UE i dlatego tak cenne są doświadczenia w tej dziedzinie pozyskane w okresie programowania 2007-2013.

W niniejszym podrozdziale zaprezentowano szczegółowe informacje na temat wykorzystania środków programów operacyjnych dostępnych w latach 2004-2006 i 2007-2013, we wdrażanie których zaangażowany był/jest Samorząd Województwa Opolskiego, w tym informacje na temat postępu finansowego i rzeczowego.

102



Unii Europejskiej

103

II.1.1 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006

INFORMACJE OGÓLNE

Celem ZPORR 2004-2006 było tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdzia-łanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.

ZPORR 2004-2006 zarządzany był na poziomie krajowym, jednak jego wdrażanie w znaczącej mierze odbywało się na poziomie regionalnym. Zasadniczą rolę w realizacji programu odgrywało ówczesne Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, które pełniąc rolę Instytucji Zarządzającej, określiło kierunki i zasady podziału środków w regionach.

Na realizację ZPORR w latach 2004-2006 województwo opolskie otrzymało ponad 76 mln euro, to jest około 294 mln6 PLN. Ponadto zmiany kursu euro oraz oszczędności pojawiające się w wyniku realizacji projek-tów umożliwiły wszystkim regionom, w tym również Opolszczyźnie, skorzystanie z dodatkowej puli środków w ramach ZPORR 2004-2006. Uwolnione środki pozwoliły w roku 2008 i 2009 na pozyskanie dodatkowych 32 mln PLN na realizację inwestycji na terenie województwa opolskiego.

W województwie opolskim w realizację ZPORR 2004-2006 zaangażowane były Opolski Urząd Wojewódzki – pełniący rolę Instytucji Pośredniczącej w zarządzaniu oraz Zarząd Województwa Opolskiego – pełniący rolę Instytucji Uczestniczącej w zarządzaniu7 oraz Instytucji Wdrażającej8.

Zadania Instytucji Wdrażającej ZPORR 2004-2006 w imieniu Zarządu Województwa Opolskiego wykony-wały Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego (Departament Koordynacji Programów Operacyjnych) oraz Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu. Ponadto część zadań w zakresie Instytucji Wdrażającej Zarząd Województwa Opolskiego powierzył Opolskiemu Centrum Rozwoju Gospodarki.

POSTĘP FINANSOWY

Samorząd Województwa Opolskiego przeprowadził łącznie 48 naborów wniosków. W odpowiedzi na ogłoszo-ne konkursy złożonych zostało 1 119 wniosków, a wartość wnioskowanego wsparcia z EFRR/EFS wyniosła 942 mln PLN. Oznacza to, iż zainteresowanie wnioskodawców ponad trzykrotnie przekroczyło kwotę środków będących w dyspozycji województwa opolskiego w ramach ZPORR 2004-2006.

W ramach trzech priorytetów ZPORR 2004-2006 podpisano łącznie 413 umów na kwotę dofi-nansowania z EFRR/EFS 327 mln PLN, co stanowi ponad 111% alo-kacji dostępnej dla województwa opolskiego w latach 2004-2006. Do końca grudnia 2010 r. zrealizowano wszystkie ww. projekty.

Wg stanu na 31 grudnia 2010 r. województwo opolskie zajęło dru-gie miejsce w kraju pod wzglę-dem realizacji płatności w ramach ZPORR 2004-2006. Kwota zre-fundowanych środków stanowiła, podobnie jak w przypadku podpisa-nych umów, ponad 111% alokacji dla województwa na lata 2004-2006.

Wsparcie w ramach programu skierowane zostało w głównej mierze do obszarów mających na celu zwięk-szenie konkurencyjności i atrakcyjności województwa opolskiego. Najwięcej środków, bo ponad 102 mln PLN, pozyskano na realizację projektów w obszarze infrastruktury drogowej, w tym budowę/przebudowę/moder-nizację dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych. Ponad 18% inwestycji zrealizowano w zakresie ochrony środowiska (budowa/modernizacja urządzeń do odprowadzania i oczyszczania ścieków, urządzeń zaopatrzenia w wodę, budowa zabezpieczeń przeciwpowodziowych, rekultywacja i zagospodarowanie składowisk odpadów, ograniczenie niskiej emisji). Na kolejnym miejscu pod względem pozyskanego dofinansowania znalazły się pro-jekty wspierające rozwój zasobów ludzkich współfinansowane ze środków EFS.

6 Zgodnie z algorytmem Ministerstwa Finansów. Wg kursu Europejskiego Banku Centralnego z dnia 30 grudnia 2010 r.7 W ramach Priorytetu I i III za wyjątkiem działania 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa.8 W ramach Priorytetu II i działania 3.4 Mikroprzedsiębiorstwa.

stan na 31 grudnia 2010 r. [mln PLN]

Źródło: Opracowanie własne UMWO na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Opolu, Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki oraz Opolskiego Urzędu Wojewódz-kiego.

Wykres 1. Realizacja ZPORR 2004-2006 w województwie opolskim – środki EFRR/EFS

1

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1 000

294

942

372 327 327 327

21% alokacji



Unii Europejskiej

lwybudowano lub zmodernizowano łącznie niemal 57 km dróg, w tym ponad 5 km dróg wojewódzkich oraz ponad 51 km dróg powia-towych i gminnych,

lwybudowano/zmodernizowano ponad 175 km sieci kanalizacji sanitarnej oraz ponad 32 km sieci wodociągowej,

ldo sieci kanalizacyjnej podłączono niemal 4,5 tys. osób,

lzbudowano 1 nowy zbiornik retencyjny za-bezpieczający przed powodzią,

lwsparto 63 zakłady opieki zdrowotnej,lzakupiono 315 sztuk specjalistycznego sprzę-

tu medycznego,lzrewitalizowano niemal 680 m2 powierzchni

usługowej w dzielnicach i miastach,

POSTĘP RZECZOWYDo końca 2010 r. zrealizowano łącznie 413 projektów, w ramach których:

lodrestaurowano i odremontowano niemal 12,8 tys. m2 obiektów historycznych,

ldo bezprzewodowego szerokopasmowego Internetu podłączono 57 jednostek publicz-nych,

lzbudowano 60 Publicznych Punktów Dostę-pu do Internetu,

lz jednorazowej dotacji inwestycyjnej i wspar-cia pomostowego skorzystały 252 osoby,

lpowstało 310 nowych mikroprzedsiębiorstw,lwsparcie otrzymało 18 323 uczniów/studen-

tów w ramach realizacji projektów stypen-dialnych,

lwsparcie otrzymało ponad 11 tys. osób w ra-mach szkoleń dla osób dorosłych.

II.1.2 Inicjatywa Wspólnotowa INTERREG III A Czechy – Polska

INFORMACJE OGÓLNE

Celem ogólnym IW INTERREG była poprawa warunków i standardów życia na objętym programem obszarze przygranicznym, poprzez wspólne działania społeczeństw i instytucji z obydwu stron granicy. Programy realizowa-ne w ramach komponentu A Inicjatywy INTERREG III dotyczyły współpracy transgranicznej obszarów położonych wzdłuż zewnętrznych i wewnętrznych granic Unii Europejskiej.

Politechnika Opolska Budowa II Kampusu PO. Budowa hali sportowej i zaplecza dydaktycznego dla potrzeb WWFiF

Powiatowy Urząd Pracy w Nysie Nyski Projekt Inwestycyjny

104



Unii Europejskiej

105

IW INTERREG IIIA Czechy – Polska była jednym z siedmiu programów współpracy transgranicznej realizo-wanych z udziałem Polski. Obszar współpracy obejmował 4 polskie podregiony graniczne: jeleniogórsko-wał-brzyski, opolski, rybnicko-jastrzębski, bielsko-bialski oraz 5 czeskich regionów granicznych: Liberec, Hradec Kralove, Pardubice, Ołomuniec, Morawsko-Śląski.

Program był finansowany ze środków EFRR oraz współfinansowany przez partnerów i uczestników krajo-wych. Całkowity budżet EFRR programu w latach 2004-2006 wyniósł 35 mln euro.

Rolę Instytucji Zarządzającej dla programu pełniło czeskie Ministerstwo ds. Rozwoju Regionalnego. Ze względu na charakter programu w jego wdrażaniu brały udział władze i instytucje regionalne. Zarząd Wojewódz-twa Opolskiego odpowiadał za informację i promocję programu przy pomocy Regionalnego Punktu Kontaktowe-go utworzonego przy UMWO. Jego pracownicy doradzali beneficjentom w zakresie przygotowania dokumentacji projektowej oraz współpracowali ze Wspólnym Sekretariatem Technicznym w zakresie oceny projektów.

POSTĘP FINANSOWY

Wartość wniosków złożonych przez beneficjentów z województwa opolskiego w ramach IW INTERREG IIIA Czechy – Polska przekroczyła ¼ całkowitej alokacji programu (blisko 38 mln PLN). Zrealizowano łącznie 111 projektów na kwotę dofinansowania EFRR 19 mln PLN, co stanowiło blisko 14% alokacji.

W ramach IW INTERREG IIIA Czechy – Polska największą pulą środków wsparte zostały działania ma-jące na celu rozwój infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów, w szczególności w ob-szarze transportu, ochrony środowiska i turystyki (ok. 13 mln PLN). Pozostałe działania wspierały rozwój społeczności lokalnych na obszarze pogranicza: wzmocnienie wzajemnych więzi, pogłębienie współpracy w zakresie klęsk żywiołowych, współpracy naukowej oraz realizację inicjatyw lokalnych (mikroprojekty).

POSTĘP RZECZOWY

Do końca 2013 roku zakończyła się realizacja wszystkich 111 projektów, w ramach których powstały:

linfrastruktura drogowa o długości niemal 6 km (poszerzona i wyremontowana nawierzchnia dróg, zbudowane chodniki, ciąg pieszo-rowerowy oraz zatoki autobusowe),

lwarowny gród drewniany o powierzchni niemal 2 tys. m2,

lszlak pieszy o długości blisko 5 km wraz z ławka-mi i parkingami rowerowymi,

lpromenada spacerowa o długości ok. 400 m,

lparking o powierzchni ponad 8 tys. m2,

loświetlenie stoku narciarskiego o długości 150 m i wyciągu narciarskiego o długości 200 m,

lszlak turystyczny o długości ok. 1,5 km,

lzmodernizowana baza hotelowa o powierzchni 620 m2.

1

0100200300400500600700800900

1 000

294

942

372 327 327 327

0

20

40

60

80

100

120

140

Alokacja Wnioskizłożone

Wnioskizatwierdzonedo realizacji

Podpisaneumowy

Wnioski opłatność

Projektyzakończone

138

37

21 19 19 19

0

1000

2000

3000

4000



Podpisaneumowy


Projektyzakończone

2 044

3 687

2 214 2 018

1 661 1 431

111% alokacji


Źródło: Opracowanie własne UMWO na podstawie danych Euroregionu Pradziad, Euroregionu Silesia oraz Opolskiego Urzędu Woje-wódzkiego.

Wykres 2. Realizacja IW INTERREG IIIA Czechy – Polska przez beneficjentów z województwa opolskiego – środki EFRR



Unii Europejskiej

II.1.3 Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013

INFORMACJE OGÓLNE

RPO WO 2007-2013 jest jednym z narzędzi realizacji Strategii Rozwoju Województwa Opolskiego. Celem głów-nym RPO WO 2007-2013 jest zwiększenie konkurencyjności oraz zapewnienie spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej dla podniesienia atrakcyjności województwa opolskiego, jako miejsca do inwestowania, pracy i za-mieszkania.

Za opracowanie i wdrażanie RPO WO 2007-2013 odpowiada Instytucja Zarządzająca, której funkcję pełni Zarząd Województwa Opolskiego. Obowiązki Instytucji Zarządzającej RPO WO 2007-2013 w ramach Urzędu Marszałkow-skiego Województwa Opolskiego pełni Departament Koordynacji Programów Operacyjnych. Instytucja Zarządza-jąca RPO WO 2007-2013 oddelegowała część zadań do Instytucji Pośredniczącej II stopnia – Opolskiego Centrum Rozwoju Gospodarki w zakresie wybranych działań osi priorytetowej 1. Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu.

Na realizację programu w województwie opolskim przeznaczono kwotę ponad 491 mln euro z EFRR, co stanowi 2 044 mln PLN9. Kwota ta obejmuje pierwotną alokację przyznaną Opolszczyźnie w 2007 r., tj. 427 mln euro oraz środki pozyskane w 2011 r. za zajęcie 1. miejsca w ramach Krajowej Rezerwy Wykonania – 54 mln euro i dostosowa-nia technicznego – 10 mln euro.

POSTĘP FINANSOWY

Wg stanu na 31 grudnia 2013 r. w ramach RPO WO 2007-2013 zostało przeprowadzonych łącznie 91 naborów wniosków, w tym 74 nabory wniosków w ramach procedury konkursowej oraz 17 naborów w ramach procedury po-zakonkursowej. W ramach przeprowadzonych naborów złożono 2 522 wnioski o dofinansowanie o wartości EFRR 3 687 mln PLN.

Łącznie podpisano 1 157 umów na realizację projektów o wartości dofinansowania EFRR 2 018 mln PLN, z czego do końca grudnia 2013 r. zakończyła się realizacja 933 projektów o wartości dofinansowania EFRR 1 431 mln PLN.

Wartość wydatków EFRR w zatwierdzonych wnioskach o płatność od początku uruchomienia programu wynio-sła 1 661 mln PLN, co stanowi ponad 81% alokacji na program.

Wsparcie w ramach RPO WO 2007-2013 skierowane zostało do kluczowych obszarów mających zwiększyć kon-kurencyjność i atrakcyjność województwa opolskiego. Największe środki, tj. około 570 mln PLN z EFRR, zostały skie-rowane na budowę/przebudowę dróg regionalnych i lokalnych oraz zakup środków transportu publicznego (szyno-busy i autobusy komunikacji miejskiej). Ponadto duże wsparcie zostało skierowane na podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, jak również na wsparcie badań i rozwoju technologicznego oraz turystyki.

9 Alokacja wyliczona zgodnie z algorytmem przekazanym przez Ministerstwo Finansów obowiązującym w okresie 6 grudnia – 5 stycz-nia 2014 r.

Gmina Ozimek Dinopark Etap II – budowa szlaku pieszego w Krasiejowie

106



Unii Europejskiej

107


Źródło: Opracowanie własne UMWO na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13).

Wykres 3. Realizacja RPO WO 2007-2013 – środki EFRR

1

0100200300400500600700800900

1 000

294

942

372 327 327 327

0

20

40

60

80

100

120

140



Podpisaneumowy


Projektyzakończone

138

37

21 19 19 19

0

1000

2000

3000

4000



Podpisaneumowy


Projektyzakończone

2 044

3 687

2 214 2 018

1 661 1 431

111% alokacji

lutworzono 2 345 miejsc pracy w przedsiębior-stwach,

lzrealizowano 61 projektów współpracy pomię-dzy przedsiębiorstwami a jednostkami badaw-czymi,

lpowstało 669 miejsc pracy w obszarze turystyka,lblisko 186 tys. osób uzyskało dostęp do Inter-

netu szerokopasmowego,lzrekonstruowano ponad 182 km dróg regional-

nych i lokalnych,lwybudowano ponad 23 km dróg regionalnych

i lokalnych,

lwybudowano/zmodernizowano ok. 183 km sie-ci kanalizacji sanitarnej,

lprzyłączonych do sieci kanalizacyjnej zostało niemal 26 tys. osób,

lwsparciem objęto 119 placówek oświatowych, 69 placówek medycznych oraz 8 instytucji kul-tury,

lprzeprowadzono niemal 326 tys. specjalistycz-nych badań na sprzęcie zakupionym/zmoderni-zowanym w wyniku realizacji projektów,

lrewitalizacji i zagospodarowaniu poddano ob-szar o powierzchni ponad 1 km2.

POSTĘP RZECZOWYDo końca 2013 r. zakończyła się realizacja 933 projektów, w ramach których:

Marcin RękawekSCOB – budowa Strzeleckiego Centrum Obsługi Biznesu jako kompleksowej sieci wsparcia przedsiębiorczości w Strzelcach Opolskich



Unii Europejskiej

II 1.4 Program Operacyjny Kapitał Ludzki na lata 2007-2013 (komponent regionalny)

INFORMACJE OGÓLNE

Celem głównym PO KL 2007-2013 jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej. Cel ten jest realizowany m.in. poprzez aktywizację zawodową, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia spo-łecznego.

Instytucja Zarządzająca PO KL 2007-2013, tj. Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, oddelegowała część zadań do Instytucji Pośredniczących w regionie. Funkcję Instytucji Pośredniczącej w województwie opolskim dla Priorytetów VI – IX pełni Samorząd Województwa Opolskiego za pośrednictwem Zarządu Województwa Opolskiego, którego zadania wykonuje Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego/Departament Koor-dynacji Programów Operacyjnych. Jednocześnie Instytucja Pośrednicząca oddelegowała część zadań do Insty-tucji Pośredniczącej II stopnia w województwie opolskim, której zadania wykonuje Wojewódzki Urząd Pracy w Opolu. Instytucja Pośrednicząca II stopnia wdraża wszystkie działania komponentu regionalnego w ramach PO KL 2007-2013, za wyjątkiem Działania 8.2 Transfer wiedzy.

Pierwotna alokacja EFS w ramach komponentu regionalnego PO KL 2007-2013 wyniosła 148 mln euro. Dodatkowo województwo opolskie w ramach Krajowej Rezerwy Wykonania otrzymało 43 mln euro10 oraz z komponentu centralnego PO KL kwotę w wysokości 11 mln euro, co aktualnie łącznie daje kwotę środków EFS w wysokości 201 mln euro (tj. ponad 837 mln PLN11).

POSTĘP FINANSOWY

Wg stanu na 31 grudnia 2013 r. w ramach komponentu regionalnego PO KL 2007-2013 przeprowadzono 123 nabory wniosków w ramach procedury konkursowej oraz przyjęto do realizacji 510 projektów systemowych. W ramach ww. naborów zostało złożonych 5 229 wniosków o dofinansowanie o wartości EFS 2 399 mln PLN.

Łącznie podpisano 1 651 umów o wartości dofinansowania EFS 785 mln PLN, z czego do końca grudnia 2013 r. zakończyła się realizacja 1 164 projektów o łącznej wartości EFS 274 mln PLN.

Wartość wydatków EFS w za-twierdzonych wnioskach o płat-ność na koniec roku 2013 wynio-sła 565 mln PLN, co stanowi 67% alokacji.

Najwyższy stopień interwen-cji EFS widoczny jest w ramach Priorytetu VI Rynek pracy ot-warty dla wszystkich, w którym wartość dofinansowania wy-niosła 299 mln PLN. W ramach ww. priorytetu umożliwiono wsparcie w formie m.in. szko-leń, doradztwa, jednorazowej dotacji na rozpoczęcie działal-ności gospodarczej, staży, prac interwencyjnych, przygotowania zawodowego dla dorosłych, subsydiowanego zatrudnienia. Ponadto z pomocy korzystają publiczne podmioty świadczące usługi na rzecz aktywizacji osób bezrobotnych.

Równie duże środki zostały skierowane na wsparcie osób oraz placówek realizujących proces kształcenia, na wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez wprowadzenie wysokiej jakości usług edukacyjnych. Ze wspar-cia korzystają placówki przedszkolne, szkoły podstawowe, gimnazjalne, ponadgimnazjalne – ogólnokształcą-ce i zawodowe, jak również swoje kwalifikacje podnosi kadra nauczycielska i administracyjna systemu oświaty. Ze wsparcia korzystają także osoby dorosłe zainteresowane kształceniem ustawicznym.

10 Kwota nie obejmuje dodatkowych środków Krajowej Rezerwy Wykonania w ramach pomocy technicznej. Łączna dodatkowa alokacja EFS, jaką województwo opolskie otrzymało w ramach Krajowej Rezerwy Wykonania (ze środkami pomocy technicznej) wynosi ok. 44,5 mln euro.

11 Kwotę w PLN wyliczono na podstawie algorytmu zawartego w Porozumieniu w sprawie realizacji Priorytetu/Działania/Poddziałania w ramach PO KL.


Źródło: Opracowanie IZ RPO WO 2007-2013 na podstawie danych z KSI (SIMIK 07-13).

Wykres 4. Realizacja PO KL 2007-2013 (komponent regionalny) – środki EFS

2

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500

Alokacja Wnioski zatwierdzone dorealizacji

Wnioski o płatność

837

2 399

834 785 565

274

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900



Podpisaneumowy


Projektyzakończone

878

125 120 106 70 65

0

100

200

300

400

500

600

Alokacja Wnioski złożone Podpisaneumowy


Projektyzakończone

374

526

330

163 150

108



Unii Europejskiej

109

lniemal 179 tys. osób rozpoczęło udział w pro-jektach realizowanych w ramach wszystkich Priorytetów wdrażanych regionalnie, z czego niemal 161 tys. już uzyskało pełne wsparcie,

l4 541 osób uzyskało pomoc na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej,

lwsparciem objętych zostało 4 247 osób zagro-żonych wykluczeniem społecznym,

l24 695 pracujących osób dorosłych objętych zostało wsparciem szkoleniowym, w tym 4 538 osób powyżej 50 roku życia,

lpomocą objętych zostało ponad 220 placó-wek przedszkolnych, przy czym ponad 8,6 tys. dzieci uczestniczyło w bezpłatnych przed-szkolnych formach edukacyjnych na obszarach wiejskich,

lwsparcie otrzymało 590 szkół (podstawo-wych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych prowadzących kształcenie ogólne) oraz 105 placówek prowadzących kształcenie zawo-dowe, w których 4 205 uczniów skorzystało w ramach projektów z praktyk i staży.

POSTĘP RZECZOWYDo końca 2013 r. zakończyła się realizacja 1 164 projektów, w ramach których:

II.1.5 Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013

INFORMACJE OGÓLNE

Celem programu jest wspieranie rozwoju społeczno-gospodarczego obszaru pogranicza polsko-czeskiego poprzez wzmacnianie jego konkurencyjności i spójności oraz promowanie partnerskiej współpracy jego miesz-kańców. Dzięki realizacji projektów następuje wzmocnienie wzajemnych kontaktów gospodarczych, społecz-nych i kulturalnych, wspólna ochrona bogactwa przyrody, rozwój ruchu turystycznego i tworzenie aktywnego rynku pracy.

Program jest finansowany ze środków EFRR. Na jego realizację przeznaczono 220 mln euro. Swoim zasię-giem obejmuje 6 polskich podregionów granicznych: jeleniogórski, wałbrzyski, opolski, nyski, rybnicki oraz bielski oraz 5 czeskich krajów granicznych: liberecki, královéhradecki, pardubicki, ołomuniecki oraz morawskośląski.

We wdrażanie programu zaangażowane są władze regionalne. Zarząd Województwa Opolskiego odpowiada za współprowadzenie Wspólnego Sekretariatu Technicznego w Ołomuńcu. Ponadto pracownicy UMWO zajmują się prowadzeniem i obsługą Regionalnego Punktu Kontaktowego oraz biorą udział w procesie wyboru projektów.

Gmina OzimekCzytanie to jedna z bram do wolności

Powiatowy Urząd Pracy w NysieNysa – miasto budzi się



Unii Europejskiej

Mapa 1. Zestawienie podpisanych umów w ramach POWT RCz-RP 2007-2013 wg siedziby beneficjenta


Legenda

POSTĘP FINANSOWY

Do końca 2013 r. beneficjenci z województwa opolskiego złożyli wnioski o dofinansowanie na kwotę ponad 125 mln PLN. Partnerzy pro-jektów z województwa opolskiego podpisali 355 umów na kwotę do-finansowania 106 mln PLN, z czego do końca grudnia 2013 r. zakończyła się realizacja 322 projektów o łącznej wartości EFRR 65 mln PLN. Wartość wydatków EFRR w zatwierdzonych wnioskach o płatność od początku uruchomienia programu wyniosła 70 mln PLN, co stanowi ok. 8% alo-kacji programu w latach 2007-2013.

Liczba projektów z województwa opolskiego, jakie otrzymały dofinansowanie, świadczy o tym, że podmio-ty zarówno po stronie polskiej, jak i czeskiej dynamicznie rozwijają swoją współpracę na wielu płaszczyznach. W ramach POWT RCz-RP 2007-2013 największą pulą środków wsparte zostały inwestycje mające na celu wzmacnianie dostępności komunikacyjnej oraz rozwój turystyki (ponad 61 mln PLN). Pozostałe środki prze-znaczone zostały m.in. na profilaktykę zagrożeń, ochronę środowiska, wspieranie przedsięwzięć kulturalnych, rekreacyjno-edukacyjnych oraz inicjatyw społecznych.

Przestrzenne rozmieszczenie realizowanych projektów (liczby i wartości dofinansowania EFRR) przedstawio-no na Mapie 1.


Źródło: Opracowanie własne UMWO na podstawie danych Euroregionu Pradziad, Euroregionu Silesia oraz Opolskiego Urzędu Wojewódzkiego.

Wykres 5. Realizacja POWT RCz-RP 2007-2013 przez beneficjentów z województwa opolskiego – środki EFRR

2

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500



837

2 399

834 785 565

274

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900



Podpisaneumowy


Projektyzakończone

878

125 120 106 70 65

0

100

200

300

400

500

600



Projektyzakończone

374

526

330

163 150

110



Unii Europejskiej

111

lzmodernizowano ponad 20 km dróg woje-wódzkich, powiatowych i gminnych,

lpowstało 241 miejsc parkingowych dla tury-stów,

lzbudowano sieć kanalizacyjną o długości nie-mal 8 km oraz 2 przepompownie kanalizacyjne,

lzrewitalizowano ponad 7,5 tys. m2 zniszczo-nych terenów,

lzakupiono 7 urządzeń na rzecz rozwoju syste-

mów ratowniczych i do usuwania skutków ka-tastrof,

lzmodernizowano 54 km2 obiektów o charak-terze wypoczynkowym,

lzbudowano 41 km tras rowerowych,

lprzeprowadzono 46 kursów edukacyjnych, w których uczestniczyło blisko 1 tys. osób,

lzorganizowano 52 imprezy, w których udział wzięło ponad 11 tys. osób.

POSTĘP RZECZOWYDo końca 2013 roku zakończyła się realizacja 322 projektów, w ramach których:

II.1.6 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

INFORMACJE OGÓLNE

PROW 2007-2013 stanowi II filar Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej na terenie Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2013. Określa politykę strukturalną mającą na celu wyrównywanie warunków rozwoju i zapewnienie odpowiedniego poziomu życia mieszkańcom wsi. Jednocześnie PROW 2007-2013 realizuje zało-żenia wynikające ze Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa w latach 2007-2013. Celem programu jest realizacja koncepcji wielofunkcyjności rolnictwa i obszarów wiejskich. Zakłada ona wzmocnienie ekono-miczne gospodarstw rolnych i wzrost konkurencyjności sektora rolno-spożywczego, z jednoczesnym zapew-nieniem instrumentów na rzecz różnicowania działalności gospodarczej w kierunku pozyskiwania i stwarzania alternatywnych źródeł dochodów wsi.

Funkcję Instytucji Zarządzającej pełni minister właściwy do spraw rozwoju rolnictwa tj. Minister Rolni-ctwa i Rozwoju Wsi. Samorząd Województwa Opolskiego pełni funkcję Podmiotu Wdrażającego PROW 2007-2013. Wszelkie zadania z tym związane wykonywane są przez Departament Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego. SWO jest odpowiedzialny za wdrażanie części działań PROW 2007-2013. Pozostałe działania realizowane są przez: Fundację Programów Pomocy dla Rolni-ctwa, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Agencję Rynku Rolnego.

Komenda Wojewódzka PSP w Opolu Partnerstwo dla bezpieczeństwa. Transgraniczny system wspierania działań ratowniczych przez wspólne przed-sięwzięcia i zakup sprzętu specjalistycznego

Partner wiodący: Gmina Kłodzko, partnerzy z woje-wództwa opolskiego: Gmina Nysa i Gmina Kędzierzyn--KoźleRekonstrukcje historyczne wspólnym produktem tury-stycznym polsko-czeskiego pogranicza.



Unii Europejskiej

Wg stanu na dzień 31 grudnia 2013 r. SWO na realizację zadań delegowanych przez IZ PROW 2007-2013 dysponował kwotą 374 mln PLN z EFRROW12. Ponadto w ramach pomocy technicznej SWO zarządza środkami o łącznej wysokości ponad 30 mln PLN.

POSTĘP FINANSOWY13

W ramach działań wdrażanych przez SWO od uruchomienia programu przeprowadzono 105 naborów, w ra-mach których zostało złożonych 2 511 wniosków na kwotę dofinansowania EFRROW 526 mln PLN. Ich wartość stanowi blisko 141% dostępnych środków. Najwięcej wniosków wpłynęło w ramach działania 413 Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. Jest to wynikiem dużej ilości dostępnych środków, często przeprowadzanych na-borów oraz szerokiego zakresu interwencji.

Do 31 grudnia 2013 r. podpisano łącznie 1 345 umów na kwotę dofinansowania 330 mln PLN z EFRROW, z czego zakończyła się realizacja 824 projektów na kwotę EFRROW 150 mln PLN.

Beneficjenci wykazali wydatki w zatwierdzonych wnioskach o płatność na kwotę dofinansowania 163 mln PLN z EFRROW, co stanowi ok. 44% alokacji będącej w dyspozycji SWO w latach 2007-2013.

Największe wsparcie w ramach działań PROW 2007-2013 wdrażanych przez SWO – blisko 156 mln PLN – zostało skierowane na podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej. W tym obszarze dofinanso-wane zostały przede wszystkim projekty z zakresu gospodarki wodno-ściekowej, których realizacja przyczy-nia się do poszerzenia sieci zaopatrywania w wodę oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków. Pozostałe wsparcie objęło m.in. działania takie jak: odnowa i rozwój wsi, poprawa infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa, wdrażanie lokalnych strategii rozwoju.

12 W przypadku działań: 125, 413 – małe projekty, 431 oraz 421 wartość alokacji stanowią środki EFRROW oraz budżetu państwa.13 W przypadku działań: 125, 413 – małe projekty, 431 oraz 421 wartość dofinansowania stanowią środki EFRROW oraz budżetu państwa.

lbudowę 10 nowych, zaadoptowanie 16 oraz re-mont, modernizację lub rozbudowę 79 świetlic i domów spotkań wiejskich wraz z wyposażeniem i zagospodarowaniem terenów je otaczających,

lbudowę 74 nowych placów zabaw,lbudowę 43 nowych oraz remont 14 obiektów

sportowych, m.in. boisk wielofunkcyjnych, hal oraz centrów sportu z szatniami i wyposażeniem,

lrewitalizację 8 zbiorników wodnych wraz z zago-spodarowaniem przestrzeni wokół nich,

lremont 53 obiektów zabytkowych, w tym kościo-łów i kaplic,

lbudowę ponad 355 km systemów kanalizacji sa-nitarnych i odprowadzania ścieków oraz ponad

96 km sieci wodociągów,lbudowę 3 dużych oczyszczalni ścieków oraz 494

przydomowych oczyszczalni ścieków,lorganizację 133 imprez o charakterze kulturowym

mających na celu podtrzymywanie tradycji, takich jak np. dożynki,

lzagospodarowanie 101 miejsc sportu, rekreacji, wypoczynku, placów zabaw i ścieżek rowerowych,

lwyposażenie 57 sal wiejskich, świetlic, obiektów sportowych, zakup sprzętu służącego lokalnym społecznościom,

lwyposażenie 11 zespołów artystycznych poprzez zakup instrumentów, tradycyjnych strojów oraz sprzętu nagłaśniającego.

POSTĘP RZECZOWY

Do końca 2013 r. zakończyły się 824 projekty, których realizacja pozwoliła na:


Źródło: Opracowanie własne UMWO na podstawie Elektronicznego Rejestru Wniosków.

Wykres 6. Realizacja PROW 2007-2013 w zakresie działań wdrażanych przez SWO – środki EFRROW

2

0

500

1 000

1 500

2 000

2 500



837

2 399

834 785 565

274

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900



Podpisaneumowy


Projektyzakończone

878

125 120 106 70 65

0

100

200

300

400

500

600



Projektyzakończone

374

526

330

163 150

112



Unii Europejskiej

113

II.1.7 Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013

INFORMACJE OGÓLNE

PO RYBY 2007-2013 został stworzony, aby realizować cele wspólnej polityki rybackiej UE, tj.: racjonalną gospo-darkę żywymi zasobami wód i poprawę efektywności sektora rybackiego, podniesienie konkurencyjności polskiego rybołówstwa morskiego, rybactwa śródlądowego i przetwórstwa ryb oraz poprawę jakości życia na obszarach za-leżnych od rybactwa.

System zarządzania programem oparty jest na Instytucji Zarządzającej, której funkcję pełni Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, oraz innych instytucjach. Delegowana jest im część zadań Instytucji Zarządzającej.

Samorząd Województwa Opolskiego pełni rolę Instytucji Pośredniczącej w zakresie wdrażania Osi Priorytetowej 4. Realizacja zadań Osi 4. ma przyczyniać się do aktywizacji społeczności obszarów zależnych od rybactwa poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych z określonego obszaru do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw. Działania te mają doprowadzić do poprawy warunków życia na tych obszarach oraz rozwoju inicjatyw i przedsiębiorczości wśród społeczności lokalnych. Samorząd Województwa Opolskiego jako Instytucja Pośredni-cząca udziela wsparcia na realizację przedsięwzięć zgodnych z celami Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Ryba-ckich opracowanej przez Lokalną Grupę Rybacką „Opolszczyzna”.

Teren objęty obszarem działania Lokalnej Grupy Rybackiej „Opolszczyzna” to 1 607 km2, co stanowi 17% obszaru województwa opolskiego. Administracyjnie należy on do pięciu powiatów, tj. opolskiego, brzeskiego, namysłow-skiego, kluczborskiego i oleskiego i w 98,3% obejmuje tereny wiejskie.

Środki przeznaczone na realizację PO RYBY 2007-2013 w skali kraju wynoszą niemal 979 mln euro. Natomiast dostępny dla Lokalnej Grupy Rybackiej „Opolszczyzna”, limit w ramach Osi 4. wynosi łącznie 21 mln PLN (środki EFR i budżetu państwa).

POSTĘP FINANSOWY14

W ramach działań PO RYBY 2007-2013 wdrażanych przez SWO złożonych zostało 88 wniosków na łączną kwo-tę dofinansowania 23 mln PLN. Wg stanu na 31 grudnia 2013 r. podpisano 64 umowy o dofinansowanie o łącznej wartości 16 mln PLN, z czego zakończonych i rozliczonych zostało 19 projektów na kwotę dofinansowania 4 mln

14 Kwoty przedstawione poniżej obejmują środki EFR oraz budżetu państwa.

Gmina Paczków Utworzenie centrum informacji turystycznej w Domu Kata w Paczkowie

Gmina Prudnik Zakup i montaż na terenach wiejskich Gminy Prudnik latarni zasilanych energią odnawialną słoneczną i wia-trową.



Unii Europejskiej

Mapa 2. Zestawienie umów podpisanych w ramach PO RYBY 2007-2013 wg siedziby beneficjenta (wyłącznie działania wdrażane przez SWO)



Wykres 7. Realizacja PO RYBY 2007-2013 w zakresie działań wdrażanych przez SWO – środki EFR oraz budżet państwa

3

0

5

10

15

20

2521

23

17 16

4 4

21% alokacji


Legenda

PLN. Beneficjenci wykazali wydatki w zatwierdzonych wnioskach o płatność na kwotę dofinansowania 4 mln PLN, co stanowi ok. 21% alokacji dostępnej w latach 2007-2013.

Największe środki, tj. około 8 mln PLN, skierowane zostały na realizację zadań dotyczących wzmocnienia konkurencyjności i utrzymania atrakcyjności obszarów zależnych od rybactwa. W dalszej kolejności wsparcie ob-jęło działania takie jak: restrukturyzacja i reorientacja działalności gospodarczej oraz dywersyfikacja zatrudnienia, a także podnoszenie wartości produktów rybactwa oraz rozwój usług.

Przestrzenne rozmieszczenie realizowanych projektów (liczby i wartości dofinansowania) przedstawiono na Mapie 2.

114



Unii Europejskiej

115

lna terenie województwa opolskiego utworzona została 1 lokalna grupa rybacka co stanowi 3% realizacji wskaźnika dla całego kraju (przekrocze-nie wskaźnika regionalnego),

lw województwie opolskim obszar objęty dzia-łaniem LGR to 1607 km2, co stanowi 4% zamie-rzonego do osiągnięcia celu dla całego kraju. Lokalne grupy rybackie w Polsce obejmują ob-

szar ponad 70,5 tys. km2, co stanowi 150% rea-lizacji wskaźnika,

lw ramach projektów realizowanych na terenie województwa opolskiego do 31 grudnia 2013 r. utrzymane lub utworzone zostały 234 miejsca pracy, z czego 209 to umowy o pracę na pełny etat.

POSTĘP RZECZOWYDo końca 2013 r. w ramach PO RYBY 2007-2013 zakończonych i rozliczonych zostało 19 operacji. W wyniku ich zakończenia uzyskano następujące efekty rzeczowe:

II.2 Ocena wpływu programów operacyjnych na gospodarkę województwa opolskiego przy użyciu modelu HERMIN

II.2.1 Model HERMIN – historia i podstawowa charakterystyka

Model HERMIN został zbudowany przez dra Johna Bradleya do modelowania gospodarki irlandzkiej. W związku z tym, że konstrukcja modelu umożliwia również ewaluację wpływu funduszy pomocowych UE na procesy go-spodarcze, model HERMIN został następnie wykorzystany w krajach zarówno członkowskich, i kandydujących do UE. W pierwszej połowie lat 90-tych XX w. przy pomocy krajowych adaptacji modelu badano gospodarki tzw. państw kohezyjnych, tzn. Irlandii, Grecji, Portugalii i Hiszpanii, a w latach 1997-1999 model został zastosowany w Słowenii, Czechach i Rumunii. Następnie w ramach prac nad Narodowymi Planami Rozwoju w latach 1999-2002 model został wykorzystany do analizy makroekonomicznej niewielkich gospodarek dwóch państw bałtyckich: Łotwy i Estonii, a w roku 2003 rozpoczęto również prace nad wersją modelu dla gospodarki węgierskiej. Naturalnym etapem rozwoju była regionalizacja modelu i w rezultacie w latach 2000-2003 model został zaadap-towany w Północnej Irlandii, Mezzogiorno (południowe rejony Włoch) i w Nowych Landach Wschodnich Niemiec. W Polsce prace nad oceną wpływu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na sytuację makroekonomiczną roz-poczęły się w 2002 r. w ramach przeprowadzonej oceny ex-ante Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006. W tym celu dokonano adaptacji pierwotnego modelu HERMIN do potrzeb modelowania polskiej gospodarki. Wyniki prac przeprowadzonych na zlecenie Ministerstwa Gospodarki przez zespół Wrocławskiej Agencji Rozwoju

Gmina PopielówBudowa strażnicy OSP w Popielowie wraz z zapleczem świetlicowym i przyległym terenem rekreacyjnym jako centrum społeczno-kulturalne

Okręg Polskiego Związku Wędkarskiego z siedzibą w OpoluZagospodarowanie terenu LGR „Opolszczyzna” w Lewi-nie Brzeskim



Unii Europejskiej

Regionalnego zostały włączone do przyjętego przez Radę Mini-strów dokumentu NPR na lata 2004-2006. Polski NPR był na-stępnie przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską. Efekt prac zespołu implementującego pol-ski model HERMIN stał się więc także częścią Podstaw Wspar-cia Wspólnoty dla Polski na lata 2004-2006 – dokumentu przy-gotowanego przez Komisję Eu-ropejską w oparciu o przekaza-ny NPR i określającego kierunki i wysokości wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych w pierwszych la-tach członkostwa Polski w Unii Europejskiej15. Modele HERMIN zostały szeroko opisane w wielu raportach i do-kumentach (zbiór opracowań i raportów znajduje się na stronie www.hermin.pl)16.

W 2004 roku na zlecenie Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej Wrocławska Agencja Roz-woju Regionalnego rozpoczęła prace nad budową 16 modeli regionalnych dla polskich województw.

W czerwcu 2007 roku nastąpiła kolejna aktualizacja regionalnych modeli HERMIN, za pomocą którego, w związku ze zmianami poziomu płatności RPO WO 2007-2013, opracowano ostateczną wersję raportu nt. oceny wpływu RPO WO 2007-2013 na gospodarkę województwa opolskiego17. Wyniki tego raportu zostały zamieszczone w dokumencie programowym RPO WO 2007-2013 w rozdziale: „Ocena ex ante Programu wraz z oceną spodziewanego efektu makroekonomicznego”. Jednocześnie, na żądanie Komisji Europejskiej, za po-mocą modelu HERMIN wyznaczone zostały wartości docelowe dwóch wskaźników celu głównego programu: „Zmiana w poziomie PKB (%)” oraz „Liczba utworzonych miejsc pracy (ogółem netto)”.

W związku z koniecznością corocznego obliczania wartości bieżących ww. wskaźników, jak również na pod-stawie otrzymanej z Ministerstwa Rozwoju Regionalnego informacji w sprawie braku planów dalszych działań ministerstwa w zakresie ewaluacji regionalnych programów operacyjnych za pomocą modeli HERMIN oraz po-zostawienia w gestii urzędów marszałkowskich przeprowadzania ocen realizacji wybranych wskaźników RPO, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego (Departament Polityki Regionalnej i Przestrzennej) zlecił w 1. kwartale 2011 roku wykonanie modelu HERMIN II generacji. Potrzeba pozyskania zaktualizowanego mo-delu wynikała również z tego, iż posiadany dotychczas model z 2007 roku bazował na danych statystycznych do 2004 roku, a jego konstrukcja nie pozwalała na samodzielną aktualizację danych. Wystąpiła także ko-nieczność dostosowania cech modelu regionalnego do systemu modeli CSHM (Cohesion System of HERMIN Models) stosowanego przez Komisję Europejską.

15 J. Bradley, J. Zaleski, P. Tomaszewski, M. Zembaty, Ocena wpływu Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia i Programów Operacyjnych na lata 2007-2013 na polską gospodarkę przy pomocy modelu makroekonomicznego HERMIN, Raport zbiorczy, Wrocław 2006, s.4.

16 Zob. także: Investing in Europe’s future. Fifth report on economic, social and territorial cohesion (2010, Brussels, European Commission) czy też J. Bradley, G. Untiedt: The cohesion system of HERMIN country and regional models: Description and Operating Manual – Version 3 (GEFRA/Münster, and EMDS/Dublin, Report prepared for DG Regional Policy).

17 Ocena efektu makroekonomicznego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 na gospodarkę województwa opolskiego za po-mocą modelu HERMIN. Raport nr 2b, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2007.

Główne modyfikacje i usprawnienia modelu HERMIN II generacji:

lposiada 5-sektorów w odróżnieniu od jego wcześniejszej 4-sektorowej wersji (z sektora usług rynko-wych zostało wydzielone budownictwo),

ldokonano przesunięć wybranych sekcji Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) 2004 pomiędzy sekto-rami ekonomicznymi modelu HERMIN (górnictwo i kopalnictwo jest obecnie traktowane jako część przemysłu, a nie jak pierwotnie jako część usług rynkowych,

lwprowadzono submodel demograficzny,lkalkulacja dochodów i wydatków publicznych w oparciu o metodologię Europejskiego Systemu Ra-

chunków Narodowych i Regionalnych (ESA95),luwzględniono specyfikę regionalną w obliczeniach deflatorów wartości dodanej brutto,luwzględniono odrębne oddziaływanie na gospodarkę regionu wydatków w ramach B+R,lwprowadzono modyfikacje związane z rozszerzeniem bazy GUS o dane dotyczące realnej dynamiki

PKB na poziomie regionalnym,luwzględniono specyfikę gospodarki regionu przy konstruowaniu koszyka krajów – głównych partnerów

handlowych województwa.

W styczniu 2006 roku urzędy marszałkowskie, w tym Urząd Marszał-kowski Województwa Opolskiego otrzymały regionalne modele HER-MIN wraz z niezbędnym oprogramowaniem. W drugiej połowie 2006 roku Zespół ds. modelu ekonometrycznego HERMIN w Departamencie Rozwoju Regionalnego w UMWO przeprowadził pierwsze samodzielne symulacje wpływu projektu RPO WO 2007-2013 na gospodarkę woje-wództwa za pomocą modelu HERMIN według różnych algorytmów podziału środków unijnych na 16 regionalnych programów. Po zatwier-dzeniu ostatecznego algorytmu podziału opracowany został raport pt. „Ocena efektu makroekonomicznego Regionalnego Programu Opera-cyjnego na lata 2007-2013 na gospodarkę województwa opolskiego za pomocą modelu HERMIN – Raport nr 1”.

116



Unii Europejskiej

117

Drugiej generacji model HERMIN dla województwa opolskiego zawiera szereg modyfikacji i usprawnień w stosunku do pierwszej generacji regionalnych modeli HERMIN.

W celu uzyskania większej przejrzystości równania regionalnych modeli HERMIN II generacji zgrupowane są w 20 modułów. Każdy z modułów zawiera szereg równań behawioralnych i tożsamościowych, tworząc łącznie model.

Schemat 1. Najistotniejsze moduły18

Najistotniejszą częścią modelu HERMIN jest mechanizm wprowadzenia transferów (płatności) w ramach fun-duszy strukturalnych do modelu. Dokonuje się to w module „inwestycje zewnętrzne”, gdzie założenia dotyczące wielkości wsparcia finansowego są agregowane w nowe zmienne. Ze względu na źródło finansowania dzieli się je na: finansowanie publiczne unijne, współfinansowanie publiczne krajowe i współfinansowanie prywatne. Dla wyników uzyskanych w modelu kluczowe znaczenie ma także agregacja płatności ze względu na ich przeznacze-nie. Analizowane środki wsparcia finansowego zostają pogrupowane w trzy kategorie ekonomiczne: infrastrukturę podstawową (IP), kapitał ludzki (KL) i bezpośrednią pomoc sektorowi produkcyjnemu (BSP). Ponadto w ramach kategorii BSP wyróżniane są również wydatki na badania i rozwój (B+R). Wielkości wsparcia są tutaj rozumiane jako zrealizowane oraz prognozowane płatności transferów funduszy unijnych. Oddziaływanie środków finansowych na kształtowanie się głównych parametrów makroekonomicznych uwzględnione jest poprzez implementację do równań zmiennych dotyczących transferów (płatności) wyznaczonych poprzez agregację tych transferów.

Na początku 2012 roku w Departamencie Polityki Regionalnej i Przestrzennej UMWO przeprowadzono pierwszą samodzielną kalibrację modelu HERMIN dla województwa opolskiego, poszerzając bazę danych mo-delu o najnowsze dostępne dane statystyczne oraz dokonując niewielkich zmian wskazanych przez autorów modelu. Ujednolicono ponadto źródła danych statystycznych dotyczących finansów publicznych dla woje-wództwa opolskiego – dane te są pozyskiwane z baz danych Komisji Europejskiej AMECO i EUROSTAT poprzez rozszacowanie danych z poziomu krajowego (dostępnego w bazach KE) proporcjonalnie do udziału ludności zamieszkującej województwo opolskie w ludności całego kraju.

W związku z tym, że model HERMIN jest narzędziem służącym w głównej mierze do analizowania wpływu funduszy strukturalnych UE na kształtowanie się podstawowych parametrów makroekonomicznych gospo-darki województw, zdecydowano, że oprócz analizy wpływu RPO WO 2007-2013, na potrzeby której został zbudowany regionalny model HERMIN, obliczany będzie również łączny wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny, czyli programów w ramach funduszy strukturalnych, które są wdrażane przez Samorząd Województwa Opolskiego.

II.2.2 Łączny wpływ programów wdrażanych przez Samorząd Województwa Opolskiego (RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny) na podstawowe wskaźniki makroekonomiczne województwa

Model HERMIN jest narzędziem pozwalającym na ocenienie wpływu funduszy strukturalnych na gospo-darkę, dlatego dokonano analizy łącznego wpływu programów wdrażanych przez Samorząd Województwa Opolskiego tj. RPO WO 2007-2013 i komponentu regionalnego PO KL 2007-2013.

Podstawowymi danymi wejściowymi do modelu, pozwalającymi na obliczenie wpływu RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013, są wielkości zrealizowanych (do roku 2013) i planowanych (w latach 2014-2015) płatności w ramach obu programów z podziałem na źródło finansowania, które przekazane zostały przez Instytucję Zarządzającą RPO WO 2007-2013 i Instytucję Pośredniczącą PO KL 2007-2013. Ich kształtowanie się w latach 2007 – 2015 przedstawia Tabela 2. Wartości dotyczące współfinansowania prywatnego nie są uwzględniane w symulacjach, jednakże w celu pokazania ich poziomu w skali programów zostały ujęte w tabeli.

18 Oszacowanie wartości wskaźników odzwierciedlających cele Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013 przy użyciu modelu makroekonomicznego HERMIN – Raport końcowy, praca zbiorowa, WARR, Wrocław 2010, s. 13-21.


inwestycje zewnętrzne

procesy w gospodarkach

zewnętrznych

zmianyzasobówkapitału

kosztyzwiązane

z zatrudnieniem

zyski i dochodysektora

prywatnego

dochody i wydatkisektora finansów

publicznych

popyt na czynnikiprodukcji

ProduktKrajowyBrutto

popyt wewnętrzny

stronapodażowa inflacja

konsumpcja demografia



Unii Europejskiej

Kolejnym krokiem było dokonanie agregacji zrealizowanych oraz prognozowanych płatności RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 na kategorie ekonomiczne, zgodnie z opracowanym przez autorów modelu me-chanizmem przejścia z kategorii interwencji na kategorie ekonomiczne. Podział procentowy transferów RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 na poszczególne kategorie ekonomiczne w latach 2007-2015 przedstawia Tabela 3.

W celu obliczenia łącznego wpływu RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 na podstawowe wskaźniki makro-ekonomiczne województwa opolskiego najpierw przeprowadzono symulację wyjściową (bazową), czyli prognozę kształtowania się poziomu wskaźników makroekonomicznych na podstawie zebranych wcześniej danych sta-tystycznych za lata 1999-2011. Prognoza ta uwzględnia wydatki w ramach RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013. W symulacji tej czyni się szereg założeń odnośnie warunków zewnętrznych i wewnętrznych oddziałujących na go-spodarkę województwa opolskiego (tzw. scenariusz bazowy). Następnie przeprowadzono symulację, za pomocą tzw. pliku wsadowego zawierającego dane dotyczące transferów finansowych opisanych wyżej, która zakłada brak wydatków inwestycyjnych w ramach RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 na poziomie określonym w programach (tzw. scenariusz alternatywny), uzyskując alternatywne wartości wskaźników makroekonomicznych dla wojewódz-twa opolskiego, które zostałyby osiągnięte, gdyby nie były realizowane oba programy. Kolejnym krokiem było po-równanie wyników scenariusza alternatywnego z wynikami scenariusza bazowego, określając tym samym skutki makroekonomiczne realizacji RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013. Wskaźniki określające wpływ programów ope-racyjnych zostały zatem przedstawione jako różnica pomiędzy symulacją bazową uwzględniającą środki RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 a symulacją alternatywną wykonaną bez wpływu obu programów.

[mln PLN]

Lata

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Finansowanie publiczne unijne 0,00 35,72 353,19 633,36 444,05 420,19 385,06 436,68 260,10

Współfinansowanie publiczne krajowe

0,00 7,03 110,76 188,18 106,56 99,67 100,30 92,30 59,12

Współfinansowanie prywatne 0,00 1,80 42,41 105,59 119,23 48,34 73,42 99,92 62,18

Źródło: Opracowanie własne UMWO na podstawie danych IZ RPO WO 2007-2013 i IP PO KL 2007-2013.

Tabela 2. Płatności w ramach RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 (komponent regionalny) według źródeł finansowania

[%]

Kategoria ekonomicznaLata

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Infrastruktura podstawowa (IP) 0,00 7,77 49,18 38,72 38,14 42,67 31,49 21,83 30,68

Kapitał ludzki (KL) 0,00 88,08 24,41 30,39 28,32 34,38 42,03 49,73 45,80

Bezpośrednia pomoc sektorowi produkcyjnemu (BSP)

0,00 4,15 26,41 30,89 33,54 22,95 26,48 28,44 23,52

Badania i rozwój (B+R) – procent z BSP

0,00 0,00 17,19 24,92 35,24 24,02 51,41 47,50 53,53

Źródło: Opracowanie własne UMWO na podstawie danych IZ RPO WO 2007-2013 i IP PO KL 2007-2013.

Tabela 3. Płatności w ramach RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 (komponent regionalny) według kategorii ekonomicznych

Wyniki łącznego wpływu RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 zaprezentowano za pomocą kilku podsta-wowych parametrów makroekonomicznych:

lPKB (wyrażony w cenach stałych z roku 2000),

linwestycji w środki trwałe,

lstopę bezrobocia,

lliczbę pracujących,

lwartości dodanej brutto w wybranych sektorach ekonomicznych,

lliczbę pracujących w wybranych sektorach ekonomicznych.

118



Unii Europejskiej

119

Wartości wskaźników wyliczonych dla lat 2007-2013 obrazują wpływ rzeczywistych płatności w ramach RPO WO 2007-2013, natomiast dla lat 2014-2015, prognozowanych płatności w tych latach. W przypadku wszystkich analizowanych wskaźników w 2007 roku nie odnotowuje się wpływu programów, ponieważ w tymże roku nie doko-nano żadnych płatności. Należy jednak mieć na uwadze fakt, że realizacja programów operacyjnych ze środków Unii Europejskiej wpływa na wartości wskaźników makroekonomicznych także po okresie implementacji tych środków. Jest to związane z efektami o charakterze podażowym wynikającymi z wdrażania programów. Efekty podażowe związane są z rozbudową i modernizacją infrastruktury technicznej, rozwojem kapitału ludzkiego, intensyfika-cją działalności badawczo-rozwojowej, a także z rozbudową i unowocześnieniem parku maszynowego przedsię-biorstw, co przyczynia się do wzrostu potencjału produkcyjnego oraz produktywności czynników produkcji. Skala tego wpływu jest jednak zdecydowanie niższa niż w analizowanym okresie 2007-2015.

WPŁYW RPO WO 2007-2013 I KOMPONENTU REGIONALNEGO PO KL 2007-2013 NA POZIOM PKB

Wyniki przeprowadzonej symulacji wska-zują, że do 2010 r. zwiększał się wpływ RPO WO 2007-2013 i komponentu regionalnego PO KL 2007-2013 na poziom PKB wojewódz-twa opolskiego do poziomu 2,6% (Wykres 8.), co jest rezultatem wzrostu zrealizowa-nych płatności środków unijnych w ramach obu programów (około 633 mln zł rocznie). W roku 2011 wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponentu regionalnego na poziom PKB nieco się obniżył do poziomu 2,2% i utrzymywał się na tym poziomie przez na-stępne lata, wzrastając do 2,4% w 2014 roku. W roku 2015, z powodu mniejszego poziomu planowanych płatności, w ramach obu pro-gramów, szacuje się, że wpływ ten nieznacz-nie spadnie do poziomu 2%.

WPŁYW RPO WO 2007-2013 I KOMPONENTU REGIONALNEGO PO KL 2007-2013 NA POZIOM INWE-STYCJI W ŚRODKI TRWAŁE

Jednym z głównych wskaźników, który obrazuje rozwój potencjału gospodarczego regionu jest wielkość inwestycji w środ-ki trwałe. Realizacja RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny spowodowała wzrost poziomu inwesty-cji w latach 2009 i 2010 o odpowiednio 7,0 i 12,1% w porównaniu do scenariusza al-ternatywnego bez udziału środków RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – kom-ponent regionalny. Od roku 2011 następuje stopniowy spadek wpływu obu programów: od 8,7% do 3,8% w 2015 roku (Wykres 9.). Spadek ten wynika ze zmniejszającego się w tym okresie poziomu środków przezna-czonych na infrastrukturę podstawową (por. Tabela 2. i 3.), a zgodnie z założeniami modelu HERMIN środki te mają największy wpływ na wartość tego wskaźnika. Należy mieć jednak na uwadze, że projekty realizowane w ramach PO KL 2007-2013 są przede wszystkim projektami „miękkimi” zakwalifikowanymi na potrzeby modelu HERMIN do kategorii ekonomicznej „kapitał ludzki”, dlatego na poziom łącznego wpływu obydwu programów na wartość wskaźnika inwestycje w środki trwałe wpływają głównie środki w ramach RPO WO 2007-2013.

Źródło: Opracowanie własne UMWO przy użyciu II generacji modelu HERMIN dla województwa opolskiego na podstawie danych IZ RPO WO 2007-2013 i IP PO KL 2007-2013.

* zmiana w stosunku do scenariusza alternatywnego (bez RPO i PO KL).

Wykres 8. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regio-nalny na poziom PKB*



Wykres 9. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regio-nalny na poziom inwestycji w środki trwałe*

1

Wykres 8. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL – komponent regionalny na poziom PKB.*

Wykres 9. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL – komponent regionalny na poziom inwestycji w środki trwałe.*


Źródło: Opracowanie własne UMWO przy użyciu II generacji modelu HERMIN dla województwa opolskiego na podstawie danych IZ RPO WO 2007-2013 i IP PO KL.

0,0 0,1

1,4

2,6

2,2 2,2 2,2 2,4

2,0

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[%]

0,0 0,2

7,0

12,1

8,7

7,4 5,9 5,5

3,8

0

2

4

6

8

10

12

14

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[%]

1

Wykres 8. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL – komponent regionalny na poziom PKB.*

Wykres 9. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL – komponent regionalny na poziom inwestycji w środki trwałe.*



0,0 0,1

1,4

2,6

2,2 2,2 2,2 2,4

2,0

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[%]

0,0 0,2

7,0

12,1

8,7

7,4 5,9 5,5

3,8

0

2

4

6

8

10

12

14

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[%]



Unii Europejskiej

WPŁYW RPO WO 2007-2013 I KOMPONENTU REGIONALNEGO PO KL 2007-2013 NA RYNEK PRACY

Analizując wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na rynek pracy, dokonano wyboru dwóch wskaź-ników: stopę bezrobocia i liczbę pracujących. Obliczony do roku 2013 oraz prognozowany na lata 2014-2015 łączny wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na rynek pracy województwa opolskiego wskazuje, podobnie jak w przy-padku wpływu na poziom PKB i inwestycji w środki trwałe, że największy wpływ obydwu programów miał miejsce w 2010 roku. W roku tym, w wyniku realizacji RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny, stopa bezrobocia była o 1,8 pkt proc. niższa niż oszacowana w alternatywnym scenariu-szu gospodarki województwa opolskiego za-kładającego brak realizacji tych programów. Oznacza to, że w roku 2010 liczba pracujących była o 7,2 tys. wyższa niż w scenariuszu alter-natywnym. W kolejnych latach wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – kompo-nent regionalny na rynek pracy województwa opolskiego stopniowo maleje i szacuje się, że w 2015 roku stopa bezrobocie będzie o 0,9 pkt proc. niższa, a liczba pracujących o 3,4 tys. wyższa niż w symulacji nieuwzględniającej realizacji obu programów.

Przeprowadzone badania wskazują na re-latywnie silniejszy wpływ funduszy unijnych na wzrost gospodarczy niż na rynek pracy (procentowy wpływ programów na liczbę pra-cujących jest niższy niż wpływ na poziom PKB i inwestycji w środki trwałe). Fundusze struk-turalne szczególnie silnie wpływają na zwięk-szenie wydajności czynników produkcji (zarówno poprzez podniesienie kwalifikacji siły roboczej, jak i poprzez lep-szą dostępność do infrastruktury technicznej, w tym transportowej). W dłuższym okresie poprawiają natomiast międzynarodową konkurencyjność gospodarki, przyciągają kapitał zagraniczny, powodują zwiększenie produkcji i w konsekwencji oddziałują pozytywnie na zatrudnienie.

WPŁYW RPO WO 2007-2013 I KOMPONENTU REGIONALNEGO PO KL 2007-2013 NA WARTOŚĆ DO-DANĄ BRUTTO W POSZCZEGÓLNYCH SEKTORACH EKONOMICZNYCH

Biorąc pod uwagę wpływ, jaki ma i będzie miała realizacja RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – kompo-nent regionalny na wielkość produkcji (wartość dodaną brutto) w poszczególnych sektorach ekonomicznych, oka-zuje się, że najsilniejsze oddziaływanie można zaobserwować w sektorze budownictwa (Tabela 4). W roku 2010 wartość dodana brutto w tym sektorze była – według modelu HERMIN – o 11,4% wyższa niż w scenariuszu za-kładającym brak realizacji obu programów. Także w 2010 roku największy wpływ realizacji RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny odnotowano w sektorze usług rynkowych – 3,1%. W kolejnych latach wpływ ten w obydwóch sektorach stopniowo maleje. Odmiennie natomiast kształtuje się wpływ na wartość do-daną w sektorze przemysłu przetwórczego. Do roku 2009 wpływ w tym sektorze jest śladowy, natomiast od roku 2010 stopniowo wzrasta i prognozuje się, że w roku 2015 wyniesie on 2,6%. Związane jest to przede wszystkim z przyjętymi przez autorów modelu HERMIN założeniami, odzwierciedlającymi również specyfikę projektów reali-zowanych w ramach tego sektora, gdzie największe efekty (wzrost produkcji) następują dopiero po jakimś czasie od zakończenia realizacji projektów.



Wykres 10. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent re-gionalny na stopę bezrobocia*



Wykres 11. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regio-nalny na liczbę pracujących*

2

Wykres 10. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL – komponent regionalny na stopę bezrobocia.*



Wykres 11. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL – komponent regionalny na liczbę pracujących.*



0,0 -0,1

-1,0

-1,8

-1,4 -1,3

-1,2 -1,2

-0,9

-2

-1,6

-1,2

-0,8

-0,4

02007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[pkt. proc.]

0,0 0,3

4,1

7,2

5,4 5,0 4,6 4,8

3,4

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[tys. osób]

2







0,0 -0,1

-1,0

-1,8

-1,4 -1,3

-1,2 -1,2

-0,9

-2

-1,6

-1,2

-0,8

-0,4

02007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[pkt. proc.]

0,0 0,3

4,1

7,2

5,4 5,0 4,6 4,8

3,4

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[tys. osób]

2







0,0 -0,1

-1,0

-1,8

-1,4 -1,3

-1,2 -1,2

-0,9

-2

-1,6

-1,2

-0,8

-0,4

02007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[pkt. proc.]

0,0 0,3

4,1

7,2

5,4 5,0 4,6 4,8

3,4

0

1

2

3

4

5

6

7

8

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[tys. osób]

120



Unii Europejskiej

121

WPŁYW RPO WO 2007-2013 I KOMPONENTU REGIONALNEGO PO KL 2007-2013 NA LICZBĘ PRACU-JĄCYCH W POSZCZEGÓLNYCH SEKTORACH EKONOMICZNYCH

RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny wpływają na liczbę pracujących w poszcze-gólnych wybranych sektorach podobnie jak w przypadku wartości dodanej brutto. Największy wpływ pod wzglę-dem liczby pracujących jest odnotowywany w sektorze usług rynkowych oraz w sektorze budownictwa, w których w roku 2010 liczba pracujących była o 3,2 tys. wyższa niż w scenariuszu zakładającym brak realizacji obu programów wdrażanych w regionie (Tabela 5.), a od roku 2011 stopniowo wpływ ten się zmniejszał. Procentowo natomiast naj-większy wpływ jest szacowany w sektorze budownictwa.

Z kolei w sektorze przemysłu przetwórczego wpływ obu programów na liczbę pracujących jest niewielki i po-dobnie jak w przypadku wpływu na wartość dodaną brutto stopniowo rośnie do roku 2015, w którym to prognozuje się, że liczba pracujących będzie o 0,5 tys. większa niż w symulacji alternatywnej. Stosunkowo najmniejszy wpływ realizacji obu programów na liczbę pracujących w tym sektorze związany jest ze specyfiką realizowanych projektów w tym sektorze, co zostało również uwzględnione przez autorów modelu. Projekty te bowiem wpływają w dużej mie-rze na wzrost wydajności pracy, co powoduje, że wzrost produkcji jest o wiele większy niż wzrost liczby pracujących.

II.2.3 Wpływ realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych w województwach19

Oszacowanie łącznych efektów oddziaływania publicznych środków finansowych (środki z budżetu UE oraz publiczny wkład krajowy) wydatkowanych w ramach Narodowego Planu Rozwoju, Narodowych Strategicznych

19 por.: Ocena wpływu realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym za pomocą modeli makroekonomicznych HERMIN, praca zbiorowa pod kier. prof. dra hab. Janusza Zaleskiego, WARR, Wroc-ław 2013.

Tabela 4. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na wartość dodaną brutto w wybranych sektorach ekonomicznych*

[%]

Rok

Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL – komponent regionalny na:

Wartość dodaną brutto w sektorze przemysłu przetwórczego

Wartość dodaną brutto w sektorze usług rynkowych

Wartość dodaną brutto w sektorze budownictwa

2007 0,0 0,0 0,0

2008 0,0 0,1 0,1

2009 0,1 1,6 6,6

2010 0,5 3,1 11,4

2011 1,2 2,4 8,2

2012 1,6 2,3 7,0

2013 2,0 2,1 5,6

2014 2,4 2,2 5,2

2015 2,6 1,6 3,6

* zmiana w stosunku do scenariusza bazowego.


Tabela 5. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na sytuację na rynku pracy w wybranych sektorach ekonomicznych* [tys. osób]

Rok

Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na:

Liczbę pracujących w sektorze przemysłu przetwórczego

Liczbę pracujących w sektorze usług rynkowych

Liczbę pracujących w sektorze budownictwa

2007 0,0 0,0 0,0

2008 0,0 0,2 0,0

2009 0,0 1,9 1,8

2010 0,1 3,2 3,2

2011 0,2 2,5 2,4

2012 0,2 2,2 2,0

2013 0,3 2,0 1,6

2014 0,4 2,0 1,5

2015 0,5 1,4 1,0

* zmiana w stosunku do scenariusza bazowego.




Unii Europejskiej

Ram Odniesienia dla całej Polski zrealizowali w 2013 roku autorzy modelu HERMIN – Wrocławska Agencja Roz-woju Regionalnego20.

Przedmiotem analizy wpływu polityki spójności na wybrane wskaźniki makroekonomiczne w wojewódz-twach przeprowadzonej przez WARR były dane przekazane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego dotyczą-ce dokonanych oraz prognozowanych płatności (rozszacowane na poszczególne województwa) w ramach Naro-dowego Programu Rozwoju, Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia oraz dwóch pierwszych lat realizacji nowej perspektywy finansowej UE 2014-2020.

Jednocześnie należy wspomnieć o czynnikach, które determinują wielkości wpływu polityki spójności w po-szczególnych województwach. Przede wszystkim o sile oddziaływania decyduje realna waga środków unijnych określana poprzez odniesienie ich do PKB. Kolejnym czynnikiem różnicującym skalę pomocy unijnej między woje-wództwami jest wielkość mnożnika keynesowskiego, określającego rozmiar efektu, jaki wywiera zmiana pozio-mu wydatków inwestycyjnych na wielkość PKB. Należy mieć również na uwadze fakt, iż gospodarki wojewódzkie są silnie zróżnicowane między sobą pod względem posiadanych zasobów kapitałowych, struktury gospodarczej oraz różnic w potencjale demograficznym. Z tego względu środki unijne będą przynosić zróżnicowane efekty w zależności od różnic w zakresie wskazanych charakterystyk.

Wyniki analiz wykonanych przez WARR m.in. dotyczących wpływu środków UE w latach 2004-2006 i 2007-2013 oraz dwóch pierwszych lat realizacji nowej perspektywy finansowej UE 2014-2020 na poziom PKB i stopy bezrobocia w województwach, zostały przedstawione w Tabelach 6. i 7.

Analizując przedstawione symulacje, należy mieć na uwadze, że zaprezentowano jedynie wspólny wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny (czyli programów, które są wdrażane przez Samorząd Województwa Opolskiego) na główne wskaźniki makroekonomiczne województwa opolskiego. Wpływ na wskaźniki gospodarki województwa mają również pozostałe programy w ramach Narodowych Stra-tegicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013, w tym Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Pro-gram Operacyjny Innowacyjna Gospodarka oraz krajowy komponent Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, a także środki asygnowane w ramach Narodowego Planu Rozwoju 2004-200621.

Przeprowadzone symulacje wskazują, że największy wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – kompo-nent regionalny na większość wskaźników makroekonomicznych województwa opolskiego odnotowywany jest w roku 2010. Związane jest to z faktem, iż w roku tym dokonano największych kwotowo płatności w całym okre-

20 Badanie to zostało zrealizowane przy użyciu systemu makroekonomicznych modeli HERMIN składającego się z 16 niezależnych modeli regio-nalnych skonstruowanych przez zespół badawczy WARR wraz z modelem ogólnokrajowym, będącym elementem kohezyjnego systemu mo-deli HERMIN (CSHM), stosowanego przez Dyrekcję Generalną ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej Komisji Europejskiej do ewaluacji wdrażanej przez nią polityki wsparcia.

21 Model Hermin dla województwa opolskiego, będący w posiadaniu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego, został stworzony na potrzeby oceny wpływu RPO WO 2007-2013 i uwzględnia jedynie założenia dotyczące płatności od roku 2007, dlatego nie jest możliwe obliczenie wpływu realizacji programów z okresu programowania 2004-2006.

Tabela 6. Wpływ polityki spójności na poziom PKB w cenach bieżących w poszczególnych województwach w latach 2004-2015 [%]

WOJEWÓDZTWOROK

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Dolnośląskie 0,8 1,6 2,8 4,5 4,2 5,9 9,3 9,9 11,7 13,6 12,1 11,8Kujawsko-pomorskie 0,3 1,6 3,6 5,7 5,6 5,7 8,1 9,2 10,1 13,1 11,8 12,0Lubelskie 0,0 1,2 3,5 6,2 4,7 5,3 8,4 10,9 14,5 18,0 15,2 11,8Lubuskie 0,9 1,6 4,2 5,4 7,8 15,4 13,6 14,2 16,1 19,5 18,0 18,1Łódzkie 0,3 0,9 3,1 5,5 5,2 7,3 8,6 11,5 18,5 21,4 19,3 19,2Małopolskie 0,3 1,2 2,9 3,8 4,2 5,8 9,7 12,5 12,3 16,2 14,0 13,8Mazowieckie 0,4 0,7 2,1 4,1 5,7 9,8 15,5 17,8 19,8 23,7 21,0 19,8Opolskie 0,1 0,8 3,1 4,8 4,0 5,5 7,9 7,9 12,8 14,8 12,5 12,4Podkarpackie 0,1 1,0 3,2 4,7 5,0 6,4 12,0 20,1 21,3 29,6 26,1 20,7Podlaskie 0,1 1,6 3,8 5,0 4,6 5,5 8,4 11,1 12,8 16,3 13,7 13,8Pomorskie 0,3 1,7 4,7 8,6 8,3 11,2 16,8 17,2 24,3 28,8 25,4 24,6Śląskie 0,4 0,9 2,4 5,1 5,5 8,2 13,8 16,0 14,5 19,0 18,1 18,4Świętokrzyskie 0,0 1,3 4,9 5,3 3,6 5,6 12,2 13,8 17,2 23,6 20,8 21,5Warmińsko-mazurskie 0,2 1,2 4,4 6,7 7,8 10,4 15,0 22,2 30,5 40,7 36,5 36,7Wielkopolskie 0,1 0,8 5,3 6,0 5,5 7,3 8,2 10,2 10,9 13,4 12,1 12,2Zachodniopomorskie 0,1 2,0 5,4 10,8 9,5 14,9 13,9 15,0 15,6 18,3 15,4 14,4

Źródło: Raport: Ocena wpływu realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym za pomocą modeli makroekonomicznych HERMIN, Aneks: Szczegółowe tabele wynikowe do raportu końcowego nr 1, WARR, Wrocław 2013, s. 47-48.

122



Unii Europejskiej

123

Tabela 7. Wpływ polityki spójności na stopę bezrobocia ludności w wieku 20-64 wg BAEL w poszczególnych województwach w latach 2004-2015

[pkt proc.]

WOJEWÓDZTWOROK

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Dolnośląskie -0,3 -0,5 -0,8 -1,2 -1,0 -1,9 -2,9 -3,0 -3,8 -4,4 -3,6 -3,9Kujawsko-pomorskie -0,1 -0,5 -1,0 -1,5 -1,3 -1,4 -2,3 -2,5 -2,8 -3,9 -3,1 -3,5Lubelskie -0,3 -0,5 -1,2 -1,4 -2,1 -4,9 -3,0 -3,5 -4,2 -5,2 -4,5 -4,9Lubuskie 0,0 -0,3 -0,9 -1,5 -0,9 -1,4 -2,2 -2,9 -4,0 -4,9 -3,7 -4,1Łódzkie -0,1 -0,3 -0,9 -1,4 -1,1 -2,2 -2,3 -3,3 -5,5 -5,9 -5,0 -5,5Małopolskie -0,1 -0,4 -0,8 -1,0 -1,0 -1,8 -2,9 -3,7 -3,5 -5,1 -3,9 -4,3Mazowieckie -0,2 -0,2 -0,6 -1,2 -1,5 -3,1 -4,4 -4,8 -5,6 -6,9 -5,7 -6,0Opolskie -0,1 -0,3 -1,1 -1,5 -1,0 -1,8 -2,6 -2,3 -4,3 -4,6 -3,5 -3,9Podkarpackie 0,0 -0,5 -1,0 -1,1 -0,9 -1,6 -2,3 -3,2 -3,7 -4,9 -3,8 -4,3Podlaskie 0,0 -0,3 -0,9 -1,1 -1,0 -1,7 -3,3 -5,3 -5,1 -7,4 -5,9 -6,6Pomorskie -0,1 -0,6 -1,4 -2,3 -1,8 -3,4 -4,7 -4,6 -7,3 -8,2 -6,7 -7,3Śląskie -0,2 -0,3 -0,8 -1,6 -1,4 -2,8 -4,3 -4,4 -3,8 -5,8 -5,0 -5,5Świętokrzyskie 0,0 -0,4 -1,2 -1,1 -0,7 -1,6 -3,3 -3,5 -4,6 -6,3 -5,0 -5,7Warmińsko-mazurskie 0,0 -0,3 -1,7 -1,4 -1,2 -2,2 -2,1 -2,9 -3,1 -4,0 -3,3 -3,7Wielkopolskie -0,1 -0,4 -1,2 -1,7 -1,9 -3,0 -4,3 -6,4 -8,6 -10,9 -8,8 -9,8Zachodniopomorskie 0,0 -0,7 -1,6 -2,9 -2,0 -4,6 -3,6 -4,1 -4,5 -5,4 -4,2 -4,4

Źródło: Raport: Ocena wpływu realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym za pomocą modeli makroekonomicznych HERMIN, Aneks: Szczegółowe tabele wynikowe do raportu końcowego nr 1, WARR, Wrocław 2013, s. 61-62.

sie programowania 2007-2013. W kolejnych latach prognozowany dodatni wpływ programów maleje w związku z coraz niższymi wielkościami zrealizowanych i prognozowanych płatności w ramach obu programów. Wyjątkiem jest jedynie wpływ na wskaźniki w sektorze przemysłu przetwórczego, w którym występuje stopniowy wzrost wpływu do roku 2015.

Ponadto otrzymane wyniki przeprowadzonych symulacji wskazują, że następuje relatywnie silniejszy wpływ na wzrost gospodarczy niż na wskaźniki rynku pracy. Spowodowane jest to specyfiką realizacji projektów w ra-mach funduszy strukturalnych, które wpływają na zwiększenie wydajności pracy, co w konsekwencji prowadzi do relatywnie niższego zapotrzebowania na siłę roboczą.

Korzystanie z funduszy unijnych wpływa także na zmniejszanie dystansu dzielącego gospodarkę Polski, w tym gospodarkę województwa opolskiego, od przeciętnego poziomu rozwoju krajów Unii Europejskiej (np. po-ziom PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca), jak również na przekształcenia struktury gospodarki poprzez zmianę udziału poszczególnych sektorów w tworzeniu wartości dodanej brutto, a w szczególności wzrost udziału sekto-ra budownictwa i sektora usług rynkowych.

Wdrażanie programów operacyjnych w ramach funduszy unijnych, oprócz skumulowanego odziaływania na sytuację makroekonomiczną wpływa pozytywnie również na czynniki warunkujące wzrost gospodarczy, tj.: konkurencyjność przedsiębiorstw, rozwój strefy B+R, rozwój zasobów ludzkich, rozwój infrastruktury tech-nicznej i społecznej, a także wzmacnianie zdolności instytucjonalnej administracji22.

Reasumując, fundusze strukturalne Unii Europejskiej oddziałują pozytywnie na gospodarki wszystkich województw23, a tym samym na gospodarkę całego kraju. Szczególnie uwidoczniło się to w czasie spowolnie-nia gospodarczego w ostatnich latach, podczas którego Polska jako jeden z nielicznych krajów europejskich nie odnotowała spadku poziomu PKB, do czego przyczyniło się w dużej mierze wykorzystanie środków unijnych.

22 Ocena postępów Polski w konwergencji z krajami UE oraz wpływu funduszy unijnych na gospodarkę w latach 2004-2007, Ministerstwo Rozwo-ju Regionalnego, Warszawa 2008.

23 por.: Ocena wpływu realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych..., op. cit.

Rozdział IIIEfektywność wydatkowania funduszy europejskich w województwie opolskim według kryterium zrównoważenia rozwoju

KOSLA sp. z o.o.

Budowa kompleksu hotelowo-konferencyjnego w Sławięcicach



Unii Europejskiej

127

III.1 Efektywność jako kryterium ewaluacji wykorzystania funduszy europejskich w województwie opolskim

Polska jest członkiem Unii Europejskiej od 2004 r. Efekty członkostwa są widoczne gołym okiem w całym kraju. Charakterystyczne tabliczki z logo Unii Europejskiej z informacją o dofinansowaniu pochodzącym z fun-duszy strukturalnych widoczne są na wielu placówkach, instytucjach, przy licznych drogach, parkach, miejscach spotkań. Ale fundusze europejskie odcisnęły swoje piętno nie tylko na otaczającej nas infrastrukturze. Dofi-nansowanych zostało wiele inicjatyw mających na celu ograniczenie ubóstwa, włączenie osób wykluczonych, integrację lub pozyskanie nowych kwalifikacji zawodowych. A zatem efekty zainwestowanych pieniędzy to nie tylko nowa, udoskonalona infrastruktura czy poprawa zyskowności firm, ale także, a może przede wszystkim, rezultaty społeczne skutkujące poprawą standardu życia wielu tysięcy polskich rodzin.

Mijające 10 lat członkostwa Polski w Unii Europejskiej to trzy różne okresy programowania: 2004-2006, 2007-2013 i rozpoczynający się 2014-2020. Okres 2007-2013 był pierwszym pełnym okresem budżetowym, w którym uczestniczyła Polska i pierwszym, w którym dokonano widocznej decentralizacji polityki regionalnej. Wówczas to po raz pierwszy regiony odpowiadały za określenie zadań regionalnych, a tym samym opracowanie i wdrożenie regionalnych programów operacyjnych. Od samego początku udziału Polski w europejskim syste-mie kreowania i finansowania rozwoju dużo uwagi zwracano na badanie jego efektywności.

Badanie efektywności wykorzystania środków unijnych prowadzone jest zarówno na poziomie unijnym, krajo-wym, jak i regionalnym. W ten sposób analizowany jest faktyczny wpływ wsparcia na rozwój regionu, bada się także zasadność przyjętych zasad finansowania przed kolejnymi okresami budżetowymi. Efektywność przedsięwzięć jest bardzo ważnym argumentem dla zasadności kontynuacji finansowania ich ze środków europejskich i rzeczywistej oceny faktycznych rezultatów czy infrastrukturalnych, czy ekonomicznych, czy wreszcie społecznych.

Komisja Europejska otwarcie wskazuje na ukierunkowanie wsparcia na jakość wdrażanych i realizowanych projektów. Ma to swoje odzwierciedlenie w opinii ekspertów, np. prof. Fabrizio Barca24 w raporcie poświęconym efektom i celom przyszłej polityki spójności zwraca uwagę na ukierunkowanie wsparcia na realizację założonych celów. Podkreśla, iż polityka spójności powinna bazować na celach jasnych, określonych w czasie, opartych o analizy, ale elastycznie definiowanych. Badaniu ich realizacji, a tym samym efektywności, służą wskaźniki. Barca proponuje stworzenie zintegrowanego systemu wskaźników i ewaluacji mierzącego kompleksowo i pod różnymi aspektami efekty wsparcia.

III.1.1 Narzędzia badania efektywności

Służby Unii Europejskiej kreowały różne narzędzia badania rzeczywistej efektywności wykorzystania środ-ków unijnych. Bardzo widocznymi i skutecznymi narzędziami, jakie rozbudowano w okresie 2007-2013, są:

l wskaźniki,

l model HERMIN,

l ewaluacja.

Wskaźniki to mierniki efektów rzeczowych wdrożonych środków unijnych. Dzięki wskaźnikom znana jest liczba powstałych nowych miejsc pracy, liczba nowo powstałych przedsiębiorstw, długość wybudowanych dróg, kanalizacji, wodociągów, liczba wyremontowanych szkół, doposażonych szpitali, wykonanych badań specjali-stycznych, wysokość udzielonych pożyczek zwrotnych, itp.

Realizacja założonych w programach operacyjnych wartości wskaźników badana jest na podstawie ich realizacji w projektach. To beneficjenci deklarują wysokość zakładanych efektów, czego suma wyraża skuteczność programów operacyjnych. System powiązań wskaźników w ramach danego programu operacyjnego przedstawia Schemat 2.

Wskaźniki 2007-2013 dzielą się na wskaźniki produktu i rezultatu:

l wskaźnik produktu jest bezpośrednio związany z wydatkami ponoszonymi w trakcie realizacji projektu i za których realizację odpowiada beneficjent,

l wskaźnik rezultatu obrazuje zmianę wynikającą z interwencji programu i jest pośrednim efektem dofinan-sowanych projektów.

24 F. Barca, P. McCann, Outcome Indicators and Targets, Towards a New system of monitoring and valuation in EU Cohesion Policy, Bruksela 2011, s. 11.



Unii Europejskiej

128

Badanie realizacji wskaźników nie było praktyką stosowaną od początku istnienia europejskiego systemu wsparcia. Wciąż w niektórych krajach nie praktykuje się takiej metody mierzenia efektywności. Zważywszy jed-nak na to, iż Komisja Europejska kładzie coraz większą uwagę na jakość realizowanych przedsięwzięć oraz ich sku-teczność i efektywność, rola wskaźników będzie rosła. Widoczne jest to już w pracach przygotowawczych do okresu 2014-2020, podczas którego nie wyniki finansowe a efekty, a tym samym wskaźniki, będą decydowały o dodat-kowych środkach z Rezerwy Wykonania.

Model HERMIN to model makroekonomiczny, dzięki któremu dokonywane są symulacje badające poziom wybranych wskaźników w sytuacji bez środków unijnych oraz w przypadku, kiedy do lokalnej gospodarki wpro-wadzone zostały środki unijne. Model ten pozwala porównać opcję z wykorzystaniem środków unijnych oraz bez nich. Wskazuje bezpośrednią różnicę oraz efekt realizacji inicjatyw ze środków strukturalnych.

Z kolei ewaluacja jest narzędziem szczegółowego, analitycznego badania zmieniającej się koniunktury, sytuacji w wybranych obszarach badawczych. Ewaluacja traktowana jest jako „proces oceny rozwoju w oparciu o zestawy kryteriów pomiaru wyników, aby ustalić:

l zakres, w jakim zostały osiągnięte założone cele,

l rodzaj wyników, skutków i wpływu, jakie spowodował projekt lub program,

l poniesiony koszt.

Ewaluacja powinna określić efektywność procedur i produktów, jak również osiągnięcie wyników i wpływu.”25

Ewaluacja jest narzędziem oceny jakości wdrażania środków unijnych, który ze względu na różnorodne cele pomocy publicznej, spełnia szereg różnorodnych funkcji, wykraczając poza ocenę efektywności ekonomicznej za-angażowanych środków. Proces ewaluacji należy odróżnić od procesu monitoringu, w ramach którego mierzony jest efekt ekonomiczny, rzeczowy, wyrażony w sformalizowanych, przedstawionych liczbowo wskaźnikach lub współczynnikach. Ewaluacja jest narzędziem wykorzystującym szeroką gamę instrumentów w celu dokonania dokładnej analizy skutkującej wyciągnięciem wniosków i zaproponowaniem rekomendacji.

Ewaluacja bada realizację założonych oczekiwań. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż proces wdrażania progra-mów publicznych opiera się na założonych hipotezach, których faktyczną realizację bada m.in. właśnie ewalua-cja. Logika programowania opiera się na ciągu hipotez przedstawionych na Schemacie 3.

25 Definicja National Council ELW-a, za: Evaluation of Education, Lifelong Learning and Skills Activities, Policies and Products. A Step-by-Step Guide, Department of Education, Lifelong Learning and Skills, Welsh Assembly Government, 2006, s.6.

Schemat 3. Logika interwencji programu operacyjnego



Schemat 2. System powiązań pomiędzy poziomami programu operacyjnego



Unii Europejskiej

129

Zgodnie z ww. schematem instytucja projektująca program operacyjny, który ma służyć regionalnemu roz-wojowi, w pierwszej kolejności identyfikuje problemy występujące na danym obszarze. Następnie określa, jakie narzędzia należy uruchomić w celu zniwelowania ich skutków lub rozwiązania problemu oraz określa cel, do jakiego dąży. Miernikiem osiągnięcia założonego celu są pojawiające się efekty. Cały proces bazuje na hipotezie, że za-projektowane narzędzia wpłyną na otaczającą nas rzeczywistość tak, iż ustaną zidentyfikowane problemy, a tym samym osiągnięty zostanie cel. Jednak otaczająca nas rzeczywistość jest nazbyt złożona, aby faktyczne zmiany móc zbadać miernikami ekonomicznymi, liczbowymi. Takie metody pozwolą zmierzyć efekt ilościowy, ale nie jakościowy. Zmiany standardu życia, jakości prowadzonych przedsięwzięć, ich wpływu na życie ludzi możliwe są tylko dzięki zaawansowanym metodom badawczym, wykorzystującym pogłębioną analizę. Takie zadanie stano-wi duże pole dla procesu ewaluacji.

Analiza pojęcia ewaluacji definiowanej przez instytucje zajmujące się praktyką badań ewaluacyjnych prowa-dzi do określenia istotnych cech wspólnych tej kategorii:

l systemowy i zarazem procesowy (systematyczny) charakter ewaluacji,

l określenie zakresu ewaluacji w odniesieniu do programu lub polityki,

l wskazanie w każdym przypadku: skuteczności, efektywności i trwałości jako kryteriów odniesienia ocen,

l instrumentarium zarządzania i współrządzenia rozwojem przez partnerów społecznych (governance)26.

Ewaluacja spełnia głównie funkcję poznawczą, edukacyjną, pozwala ocenić rezultaty programów operacyj-nych i zaproponować rozwiązania na przyszłość. Wyróżnia się wiele typów ewaluacji, które można pogrupować ze względu na przedmiot, cel i moment podjęcia badania (Tabela 8.).

Jak dotąd najmniej rozpoznane w teorii i praktyce ewaluacji polityk, programów i projektów publicznych są badania realizowane w odniesieniu do polityki rozwoju regionu, rozumianej jako zaprogramowana wypadkowa efektów działań publicznych na tym poziomie zarządzania. Ze względu na znaczenie tego rodzaju ewaluacji dla poprawy skuteczności i efektywności polityk rozwoju regionów należy przypuszczać, że w najbliższym czasie większego znaczenia nabierze właśnie ten poziom badań ewaluacyjnych.

Uruchomiony w 2007 r. system ewaluacji jest zintegrowany i zdecentralizowany, bazuje na strukturze organi-zacyjno-instytucjonalnej i opiera się o zasady dotyczące:

l integracji dwóch równoległych procesów ewaluacji w ramach okresu programowania 2004-2006 i 2007-2013,

l decentralizacji systemu ewaluacji,

l partnerstwa w procesie ewaluacji,

l planowania działań ewaluacyjnych.

Najważniejszym celem takiego systemu jest zapewnienie najwyższego stopnia użyteczności uzyskanych wyników badań ewaluacyjnych poprzez przyznanie kompetencji w zakresie zlecania badań ewaluacyjnych instytu-cjom najbardziej zainteresowanym wnioskami i rekomendacjami z ewaluacji27.

26 K. Malik, Ewaluacja polityki rozwoju regionu. Metody, konteksty i wymiary rozwoju zrównoważonego, Studia – Tom CXXXV, Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Warszawa 2011, s. 49.

27 K. Kiełbasa, K. Lotko-Czech, J. Sokołowska, Ewaluacja Programów Operacyjnych w województwie opolskim – ujęcie systemowe i procesowe [w:] Ewaluacja programów operacyjnych na poziomie regionalnym – teoria i praktyka, praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2009, s. 103.

Lp. Kryterium klasyfikacji Typy ewaluacji

1 Przedmiot ewaluacjiEwaluacja projektu, programu, polityk (analiza polityk), strategii, ewaluacje tematyczne/horyzontalne, metaewaluacje.

2 Cel ewaluacjiEwaluacja formatywna (operacyjna), ewaluacja podsumowująca (strategiczna).

3 Moment podjęcia badaniaEwaluacja wstępna (ex-ante), ewaluacja bieżąca (ang. on-going), ewaluacja śródokresowa (mid-term), ewaluacja końcowa (ex--post).

4 Fazy procesu ewaluacji

1. Projektowanie i strukturyzacja systemu; 2. Gromadzenie informacji; 3. Przetwarzanie, analiza danych; 4. Ocena i prezentacja wyników ocen beneficjentom i donatorom.

Uwaga: Wytłuszczonym drukiem zaznaczono cechy (elementy), mające zastosowanie w ewaluacji polityki rozwoju regionu.

Źródło: Malik K., Ewaluacja polityki rozwoju regionu. Metody, konteksty i wymiary rozwoju zrównoważonego, Studia – Tom CXXXV, Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Warszawa 2011, s.51.

Tabela 8. Klasyfikacja głównych typów ewaluacji



Unii Europejskiej

130

Ewaluacja interwencji publicznych prowadzona jest na każdym etapie programowania/wdrażania, a jej sche-mat jest podobny do systemu wskaźników (Schemat 4.).

III.1.2 Ewaluacja w województwie opolskim

W 2007 r. województwo opolskie rozpoczęło wdrażanie RPO WO 2007-2013 oraz komponentu regionalnego PO KL 2007-2013. RPO WO 2007-2013 był pierwszym programem zaprojektowanym i wdrażanym w regionie, czego konsekwencją stało się zaprogramowanie całego regionalnego systemu wdrażania. Ważnym jego ele-mentem stała się ewaluacja, której koordynację powierzono Jednostce Ewaluacyjnej – jej zadania pełni Referat Ewaluacji w Departamencie Polityki Regionalnej i Przestrzennej UMWO. Jednostka Ewaluacyjna powołana zo-stała z początkiem okresu 2007-2013. Ze względu na zwiększenie stopnia niezależności funkcjonuje ona poza strukturami instytucji wdrażającej RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013. W sposób zintegrowany koordynuje ona proces ewaluacji obu programów operacyjnych w województwie opolskim. System ewaluacji realizowany w województwie opolskim przedstawiono na Schemacie 5.

Działania dotyczące ewaluacji w województwie opolskim obejmują dwa obszary:

l realizacja badań ewaluacyjnych,

l budowa potencjału ewaluacyjnego.

Schemat 4. System ewaluacji interwencji publicznej


Źródło: K. Kiełbasa, K. Lotko-Czech, J. Sokołowska, Ewaluacja Programów Operacyjnych w województwie opolskim – ujęcie systemowe i proce-sowe‚ [w:] Ewaluacja programów operacyjnych na poziomie regionalnym – teoria i praktyka, praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2009, s. 103.

Schemat 5. Podmioty zaangażowane w proces ewaluacji RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 (poziom krajowy i wojewódzki)



Unii Europejskiej

131

Najważniejsze obszary badawcze, jakich dotyczyły badania ewaluacyjne w okresie 2007-2013 w wojewódz-twie opolskim:

l cel główny i cele szczegółowe programu,

l obszary wsparcia programu,

l cele określone w dokumentach strategicznych,

l zasady horyzontalne,

l efekty interwencji publicznej,

l system zarządzania, wdrażania i monitorowania programu,

l interesariusze programu28.

Od uruchomienia RPO WO 2007-2013 przeprowadzono 14 badań ewaluacyjnych. Dotyczyły one zarówno sy-stemu zarządzania i wdrażania poszczególnych działań tego systemu, efektów interwencji w poszczególnych obszarach wsparcia, jak i barier i problemów w realizacji przedsięwzięć. Ponadto Jednostka Ewaluacyjna przepro-wadziła także 11 badań w ramach PO KL 2007-2013 – komponent regionalny. 6 badań w ramach ww. programów to badania zintegrowane (dla obu programów), porównujące podobne obszary wsparcia realizowane w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego w województwie opol-skim. Badania te dotykały zagadnień charakterystycznych dla Opolszczyzny i nie były przedmiotem analiz na poziomie krajowym. Należy bowiem zwrócić uwagę, iż instytucje wdrażające poza badaniami ewaluacyjnymi re-gionalnymi, korzystały także z badań Krajowej Jednostki Ewaluacji.

Bardzo ważnym aspektem procesu ewaluacji jest także budowa potencjału ewaluacyjnego w regionie. Kon-centruje się ona na następujących działaniach:

l budowa, organizacja systemu i koordynacja procesu ewaluacji,

l rozpowszechnianie wiedzy i informacji na temat ewaluacji,

l współpraca z podmiotami zewnętrznymi uczestniczącymi w procesie ewaluacji,

l rozwój metodologii ewaluacyjnej29.

System ewaluacji wykreowany w województwie opolskim, umiejscowiony poza jednostką wdrażającą środki unijne, ale odpowiedzialny za dwa wdrażane w regionie programy/fundusze umożliwia:

l racjonalne wykorzystanie środków na badania ewaluacyjne, dzięki kompleksowemu planowaniu i organizo-waniu działań ewaluacyjnych w ramach dwóch programów operacyjnych,

l zapewnienie pełnej i bieżącej współpracy przy planowaniu i organizowaniu badań ewaluacyjnych w ramach ww. programów; planowanie badań ewaluacyjnych obejmuje równoczesne planowanie badań dla dwóch programów,

l realizację kompleksowych działań informacyjnych, promocyjnych i szkoleniowych na rzecz budowy regio-nalnego potencjału ewaluacyjnego, w tym tworzenie wspólnych sieci powiązań,

l koordynację działań ewaluacyjnych, uniknięcie powielania się zadań i przedsięwzięć, wyeliminowanie kon-fliktów kompetencyjnych,

l usystematyzowanie procedur w dziedzinie ewaluacji RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 w zintegrowanych wytycznych w zakresie programów operacyjnych oraz określenie jednolitych zasad, procesów i podprocesów dla obu programów30.

Regionalna polityka rozwoju w Polsce jest ściśle powiązana z programowaniem i wdrażaniem funduszy strukturalnych, stąd tak istotna jest jakość tego procesu, wpływająca na jego efektywność. Służby Unii Eu-ropejskiej troszcząc się o jak największą efektywność wdrażanych środków, w szczególności w krajach post-komunistycznych, poszukiwały metod podniesienia jakości wdrażanych funduszy. Mimo, że ewaluacja była instrumentem kompletnie nowym dla administracji w tych krajach, to właśnie młoda i otwarta administracja w nowych państwach członkowskich stała się w tym obszarze głównym sojusznikiem instytucji europejskich. Liderem w tym obszarze (zarówno z uwagi na wielkość, ale przede wszystkim na zaangażowanie i osiągnięcia) stała się Polska, prezentowana obok Austrii i Szwecji, jako przykład dobrych praktyk w tym zakresie dla innych krajów UE31.

28 K. Kiełbasa, K. Lotko-Czech, J. Sokołowska, op. cit., s. 114.29 J. Sokołowska, Budowa potencjału ewaluacyjnego – regionalna perspektywa i kierunki zmian na przyszłość w: Badania ewaluacyjne – po co?

Budowa przyszłości regionu,. praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2011, s. 88.30 Ibidem, s. 95.31 S. Bienias, Polityka rozwoju oparta na wynikach w Polsce (evidence based policy) – pobożne życzenia czy realne perspektywy [w:] Badania

ewaluacyjne – po co? Budowa przyszłości regionu, praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2011, s. 95.



Unii Europejskiej

132

III.2. Ocena efektywności strategicznej rozwoju województwa opolskiego

Poza narzędziami wykształconymi przez Komisję Europejską dla oceny jakości wdrażania instrumentów polityki rozwoju w literaturze fachowej znaleźć można także inne metody. Jedną z takich metod analizowania, pomiaru i oceny efektywności wydatkowania środków publicznych jest koncepcja zintegrowanej efektywności strategicznej. Została ona opracowana na potrzeby badania wpływu środków europejskich wdrażanych w latach 2004-2006 na Opolszczyźnie w ramach ZPORR 2004-2006 na zrównoważony rozwój regionalny32.

Punktem wyjścia do rozpatrywania efektywności zintegrowanej w tym ujęciu było (znajdujące uzasadnienie w dokumentach strategicznych europejskich, krajowych i regionalnych, w tym także w Strategii rozwoju wojewódz-twa opolskiego na lata 2000-201533) oparcie założeń polityki rozwojowej na koncepcji zrównoważonego i trwałego rozwoju (sustainable development). Paradygmat sustainable development jest obecnie jednym z najbardziej aktu-alnych i kompleksowych podejść do rozwoju, także w perspektywie regionalnej. Jest przykładem odpowiedzialnego życia zarówno indywidualnego, jak i społecznego, opartego o zasadę harmonijnego rozwoju razem z otoczeniem – społecznym, gospodarczym i przyrodniczym34. Pomostem do realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju jest za-sada ładu zintegrowanego, który można rozpatrywać w czterech wymiarach: etycznym, społeczno-instytucjonalnym (w tym politycznym), ekonomicznym i ekologiczno-przestrzennym. Ład zintegrowany stanowi zrównoważony (na podstawie analizy Strategii regionalnej) zestaw celów z wymienionych obszarów rozwoju. Realizacja zrównoważo-nych celów (osiąganie ładów w wymienionych obszarach) przyczynia się do trwałości kapitałów rozwoju regionu, co przedstawiono w Tabeli 9.

32 K. Bedrunka, K. Malik, Zintegrowana efektywność strategiczna wykorzystania funduszy pomocowych Unii Europejskiej na poziomie regionu, [w:] Monitorowanie rozwoju regionu – wymiar społeczny, ekonomiczny i środowiskowy, tom 1, red. nauk. Krzysztof Malik, Politechnika Opol-ska, Samorząd Województwa Opolskiego, Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN, Wyd. Instytut Śląski, Opole 2008, s. 53-62.

33 Patrz: Strategia rozwoju województwa opolskiego na lata 2000-2015 przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Opolskiego nr XIX/129/2000 z dn. 30 maja 2000 r., zaktualizowana uchwałą nr XXXIX/350/2005 z dn. 11 października 2005 r.

34 T. Borys, Jakość życia a zrównoważony rozwój. Relacja i pomiar [w:] Ekonomia a rozwój zrównoważony, t. 1: Teoria i kształcenie, red. Franciszek Piontek, Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001, s. 89.

Wiązki celów strategicznych według ładów zrównoważenia rozwoju Kapitały rozwoju: elementy

Ład etyczny (ład wartości) Kapitał ludzki

l Sprawiedliwość społeczna (wewnętrzna i międzyregionalna);

l Podnoszenie jakości potencjału ludzkiego regionu (min. poprzez edukację);

l Świadomość społeczna, w tym mechanizmy motywujące zdolność do kreatywności i współdziałania mieszkańców regionu, solidarność w obliczu wspólnych zagrożeń;

l Zwiększanie rozpoznawalności walorów społeczno-kulturowych w układzie wewnętrznym i zewnętrznym regionu.

l Bezpieczeństwo i stabilność;

l Zdrowie mieszkańców;

l Przedsiębiorczość i innowacyj-ność;

l Wiedza.

Ład społeczny Kapitał

społeczno-instytucjonalny

l Więzi społeczne (jedność i integracja społeczna);

l Równoważenie systemu wartości oraz układu gospodarczego (zmniejszenie opóźnienia kulturowego poprzez wzrost poziomu wykształcenia, czyli podnoszenie jakości potencjału ludzkiego regionu);

l Społeczeństwo poszanowania zasobów, partycypacja wszystkich grup społecznych;

l Eliminacja ubóstwa;

l Warunki mieszkaniowe;

l Zwiększanie rozpoznawalności walorów społeczno-kulturowych w układzie wewnętrznym i zewnętrznym regionu;

l Zwiększenie atrakcyjności regionu poprzez obniżanie kosztów dostępu do zasobów znajdujących się na jego terenie, co stwarza podmiotom gospodarczym lepszą pozycję konkurencyjną (m.in. powiązania komunikacyjne, informacyjne i infrastrukturalne centrów regionalnych

i jednostek osadniczych regionu).

l Miejsca pracy;

l Miejsca zamieszkania;

l Trwałość rodziny;

l Trwałość struktur i instytucji

demokratycznych;

l Infrastruktura służby zdrowia;

l Dziedzictwo kulturowe i tożsamość regionalna;

l Organizacje non-profit.

Tabela 9. Spójność wiązek celów strategicznych ładów zrównoważonego rozwoju z kapitałami rozwoju w koncepcji zrównoważenia rozwoju



Unii Europejskiej

133

Badania oparto o rezultaty realizacji ZPORR 2004-2006 w województwie opolskim zmierzone za pomocą mierni-ków postępu rzeczowego i finansowego, sporządzono model rozwoju województwa opolskiego określony za pomocą struktury ładów i kapitałów rozwoju, ujmujący strategiczne cele zrównoważenia rozwoju i konkurencyjności badania regionu35.

Dokonano analizy efektywności wdrożenia funduszy w kontekście zaprojektowanych celów i rezultatów od-nosząc się do ładów i kapitałów, zgodnie z modelem badania, przedstawionym w Tabeli 10.

35 K. Bedrunka, K. Malik, Monitoring of operational programmes as the basis for evaluating the impact of EU funds on the region`s development (The case of the Opolskie voivodship) [w:] Regional development and regional Policy In Poland: first experience and New challenges of the European Union membership – part I, Polish Academy of Sciences, Committee for Spatial Economy and Regional Planning, Warszawa 2010, s. 227.

Tabela 10. Analiza wskaźnikowa zintegrowanej efektywności strategicznej dla ZPORR 2004-2006

Elementy zintegrowanej efektywności strategicznej

Dla całego ZPORR 2004-2006

Skuteczność strategiczna Cele projektów ZPORR 2004-2006 według ładów rozwoju

Model ładów rozwoju według Strategii

Efektywność kapitałów Struktura rezultatów projektów ZPORR 2004-2006 według kapitałów rozwoju

Struktura kapitałów rozwoju według Strategii

Efektywność wkładu funduszy

Struktura rezultatów projektów ZPORR 2004-2006 według kapitałów rozwoju

Struktura wykorzystania funduszy do dofinansowania projektów według kapitałów rozwoju

Źródło: Opracowano na podstawie K. Malik, Efektywność trwałego i zrównoważonego rozwoju w wymiarze lokalnym i regionalnym, Instytut Śląski, Opole 2004.

Źródło: K. Malik, Trwały i zrównoważony rozwój regionu – wybrane aspekty realizacji i ewaluacji strategii [w:] Sytuacja społeczno-gospodarcza Śląska. Szanse i zagrożenia, pod red. R. Rauzińskiego, T. Sołdry-Gwiżdż, K. Szczygielskiego, Instytut Śląski, Opole 2006, s. 10 oraz K. Malik, Ewaluacja polityki rozwoju regionu. Metody, konteksty i wymiary zrównoważonego rozwoju, Studia PAN KPZK, Tom CXXXV, Warszawa 2011, s. 38 za: Borys 2005, s. 32.

Wiązki celów strategicznych według ładów zrównoważenia rozwoju Kapitały rozwoju: elementy

Ład ekonomiczny Kapitał ekonomiczny

l Niezmniejszanie lub wzrost dobrobytu (konsumpcji) w długim horyzoncie czasowym;

l Wzrost wartości dodanej;

l Zwiększanie innowacyjności firm i instytucji regionu;

l Zwiększenie atrakcyjności regionu poprzez obniżanie kosztów dostępu do zasobów znajdujących się na jego terenie, co stwarza podmiotom gospodarczym lepszą pozycję konkurencyjną (m.in. powiązania komunikacyjne, informacyjne i infrastrukturalne centrów regionalnych i jednostek osadniczych regionu), dając również możliwość tworzenia miejsc pracy;

l Podnoszenie jakości potencjału ludzkiego regionu.

l Zasoby gospodarcze przedsiębiorców regionalnych (budynki, budowle, maszyny, urządzenia, środki transportu);

l Infrastruktura okołobiznesowa (administracyjna, transportowa, teleinformatyczna).

Ład ekologiczny Kapitał naturalny

l Nieprzekraczanie odporności środowiska na antropopresję;

l Zachowanie udziału środowiska w systemie gospodarczym i procesach two-rzenia dobrobytu;

l Społeczeństwo poszanowania zasobów;

l Ład architektoniczny, atrakcyjność przestrzeni;

l Zwiększenie atrakcyjności regionu poprzez obniżanie kosztów dostępu do zasobów znajdujących się na jego terenie, co stwarza podmiotom

gospodarczym lepszą pozycję konkurencyjną (m.in. powiązania komunikacyjne, informacyjne i infrastrukturalne centrów regionalnych i jednostek osadniczych regionu);

l Podnoszenie jakości potencjału ludzkiego regionu.

l Ilość, dostępność i jakość naturalnych zasobów odnawial-

nych i nieodnawialnych (pojem-ność utylizacyjna elementów

środowiskowych, walory krajobrazowe, walory zdrowotne,

biosfera - bioróżnorodność, ekosystemy);

l Sieci ekologiczne, parki i pomniki przyrody;

l Infrastruktura

przeciwpowodziowa.



Unii Europejskiej

134

W wyniku badania ustalono, iż wydatki były proporcjonalne do oczekiwanych efektów w ramach struktu-ry kapitałów rozwoju województwa opolskiego, co dowodzi o zasadnym doborze projektów w ramach ZPORR. Mimo to, ocena spójności przedsięwzięć realizowanych w ramach ZPORR w stosunku do struktury kapitałów Strategii rozwoju województwa opolskiego na lata 2000-2015 wskazała pewne dysproporcje. Wynika to przede wszystkim z faktu, iż dokument strategiczny dotyczy wyłącznie województwa opolskiego, jego specyfiki, jego problemów, natomiast ZPORR 2004-2006 powstał na poziomie krajowym. Dokument ten określa działania nie zawsze adekwatne do problemów i specyfiki regionalnej. Poza tym uwzględnia podejście Unii Europejskiej, której wizja rozwoju regionalnego również może nieco odbiegać od wizji władz regionalnych. Należy pamiętać ponadto, iż Polska dołączyła do Unii Europejskiej w środku okresu budżetowego, stąd założenia polityki regionalnej kreo-wane w tym okresie były już ustalone i niekoniecznie uwzględniały specyfikę Polską.

III.2.1 Analiza efektywności strategicznej rozwoju kapitału regionalnego wskutek realiza-cji ZPORR 2004-2006 oraz RPO WO 2007-2013

Analizę odchyleń struktury kapitałów wy-nikającej ze Strategii rozwoju województwa opolskiego na lata 2000-2015 oraz struktu-ry kapitałów osiągniętej wskutek realizacji ZPORR 2004-2006 przedstawiono na Wy-kresie 12.

Okres budżetowy 2007-2013 był pierw-szym okresem programowania Unii Eu-ropejskiej, kiedy zdecydowano się na de-centralizację procesu programowania. To regiony otrzymały możliwość zidentyfiko-wania własnych problemów oraz narzędzi ich rozwiązania. Samorząd Województwa Opolskiego został Instytucją Zarządzającą dla RPO WO 2007-2013. Dotychczasowe do-świadczenie wykorzystano przy programo-waniu działań mających pozytywnie wpłynąć na zdiagnozowane, specyficzne regionalnie, obszary problemowe.

RPO WO 2007-2013 obejmował inter-wencję w 6 obszarach tematycznych (nie wli-czając osi priorytetowej dotyczącej pomocy technicznej), określonych w 6 osiach priory-tetowych. Instytucja Zarządzająca otrzyma-ła nie tylko możliwość wskazania najbardziej specyficznych regionalnie obszarów wyma-gających wsparcia, ale także zaprojektowa-nia kreatywnych narzędzi wdrożeniowych. Wśród dobrych praktyk należy wskazać do-brą komunikację z beneficjentami oraz po-tencjalnymi beneficjentami, czego efekty widoczne były w jakości i poziomie wdraża-nych w ramach programu środków. Ponad-to istotną rolę odegrał system monitoringu i sprawozdawczości, w tym w zakresie wskaźników. Dobrze zbudowany system mo-nitoringu pozwala na bieżąco oceniać efekty realizowanych projektów i realizację założo-nych celów programu.

Poza narzędziami oceny efektywno-ści zaprojektowanymi w systemie środków strukturalnych dokonano także badania

Źródło: K. Bedrunka, K. Malik, Monitoring of operational programmes as the basis for evaluating the impact of EU funds on the region`s development (The case of the Opolskie voivodship) [w]: Regional development and regional Policy In Poland: first experience and New challenges of the European Union member-ship – part I, Polish Academy of Sciences, Committee for Spatial Economy and Regional Planning, Warszawa 2010, s. 227-290.

Wykres 12. Efektywność strategiczna wkładu funduszy dofinansowania projektów ZPORR według kapitałów rozwoju zrównoważonego

Struktura kapitałów w Strategii [%]

ZPORR [%]

Legenda:1 - kapitał ludzki2 - kapitał społeczno-

instytucjonalny3 - kapitał ekonomiczny4 - kapitał naturalny

Wykres 13. Efektywność strategiczna wkładu funduszy dofinansowania projektów RPO WO 2007-2013 według kapitałów rozwoju zrównoważonego

Źródło: Opracowano na podstawie: K. Bedrunka, K. Malik, Monitoring of opera-tional programmes as the basis for evaluating the impact of EU funds on the region`s development (The case of the Opolskie voivodship).

Struktura kapitałów w Strategii [%]

RPO WO 2007-2013 [%]

Legenda:1 - kapitał ludzki2 - kapitał społeczno-

instytucjonalny3 - kapitał ekonomiczny4 - kapitał naturalny



Unii Europejskiej

135

efektywności strategicznej według ww. modelu. Do oceny wykorzystano założenia modelu zaprojektowane przez prof. Krzysztofa Malika i dr Karinę Bedrunkę. Badaniu poddano wszystkie osie z wyłączeniem pomocy technicznej. Analizie poddano wskaźniki występujące w ramach poszczególnych osi pod kątem realizacji ładów i kapitałów zrównoważonego rozwoju. Efekty badania, tj. spójność RPO WO 2007-2013 z celami Strategii rozwo-ju województwa opolskiego na lata 2000-2015, przedstawia Wykres 13.

Zarówno w przypadku ZPORR 2004-2006, jak i RPO WO 2007-2013, widoczne są odstępstwa od Strategii. Wynika to zapewne częściowo z rozbieżności czasowych powstawania dokumentów operacyjnych i strategicz-nego oraz specyfiki takich dokumentów. Należy jednak z zadowoleniem zauważyć, iż w obu przypadkach stra-tegicznie najefektywniej zrealizowano zadania związane z rozwojem regionalnego kapitału ludzkiego i społecz-no-instytucjonalnego. Ma to bardzo istotne znaczenie, szczególnie dla regionu, który zmaga się z problemem depopulacji.

III.2.2 Badanie efektywności w perspektywie 2014-2020

Biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenie, a także konieczność wypracowania skutecznego modelu zarządzania będącego odpowiedzią na dzisiejsze zagrożenia, w tym globalizację, rosnące zapotrzebowanie na ograniczone zasoby energetyczne i wodne oraz zmiany demograficzne, służby Unii Europejskiej od kilku lat pro-wadzą intensywną debatę, której celem jest właśnie wypracowanie ww. modelu.

Nowa strategia Europa 202036 wskazuje na konieczność jeszcze większego ukierunkowania polityki rozwoju na efektywność. Jej celem jest budowanie zrównoważonej przyszłości w oparciu o długoterminowe planowanie, dzięki którym powstanie większa liczba miejsc pracy oraz zapewniony zostanie wyższy standard życia. Jest to wyraź-ne nawiązanie do paradygmatu sustainable development.

Unia Europejska w strategii Europa 2020 zakłada rozwój w sposób inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu. Priorytety te są ze sobą powiązane i tworzą wizję społecznej gospodarki rynkowej XXI wieku.

Przedstawione powyżej założenia Unii Europejskiej mają być realizowane w nowej perspektywie finansowej dzięki nowo projektowanym narzędziom, mechanizmom:

l koncentracji tematycznej,

l podejściu terytorialnemu,

l warunkowości.

Zakres interwencji na lata 2014-2020 zaplanowano w ramach 11 celów tematycznych. Koncentracja tema-tyczna polega na wskazaniu ograniczonej liczby celów tematycznych, które będą realizowały specyficzne dla regionu/programu obszary. I tak na przykład – region dotknięty bezrobociem powinien wskazać do realizacji te cele tematyczne, które w najbardziej efektowny sposób będą mu przeciwdziałać.

Podejście terytorialne polega na odejściu od postrzegania obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na rzecz terytorialnie zdiagnozowanych potencjałów, barier i wzajemnych zależności. Wśród mechanizmów po-dejścia terytorialnego wskazuje się:

l Obszary Strategicznej Interwencji (OSI) – obszary o zdiagnozowanych specyficznych problemach; OSI wska-zano na poziomie krajowym w Umowie Partnerstwa37, możliwe jest także wskazanie na poziomie regional-nym;

l Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) – instrument służący zrównoważonemu rozwojowi obszarów miejskich oraz wiejskich powiązanych z ośrodkami miejskimi realizującymi ZIT, obligatoryjnie realizowany na obszarze miast wojewódzkich;

l Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS) – instrument terytorialny bazujący na stosowanym w WPR oraz WPRyb podejściu LEADER, umożliwia społecznościom lokalnym inicjowanie i realizację w sposób par-tycypacyjny działań rozwojowych38;

Zasada warunkowości obejmuje warunki ex-ante oraz warunki ex-post. Pierwsze z nich dotyczą tzw. wa-runków wejściowych, czyli koniecznych do spełnienia przez państwa członkowskie w celu otrzymania środków nowej perspektywy finansowej. Są to m.in.:36 Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Komunikat Komisji, COM

(2010), 2020, wersja ostateczna, 1 kwietnia 2011 r.37 Dokument określający strategię interwencji funduszy europejskich w Polsce, przygotowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju,

podlegający negocjacjom z Unią Europejską.38 Umowa Partnerstwa, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, wersja z 5 maja 2014 r., s. 207-220.



Unii Europejskiej

136

l przyjęcie odpowiednich rozwiązań prawnych,

l zapewnienie zdolności instytucjonalnej,

l przygotowanie odpowiednich strategii rozwoju.

Drugie natomiast określają warunki, do jakich osiągnięcia zobowiążą się kraje w ramach realizowanych pro-gramów, a ich ocena nastąpi w 2019 r. (dla 2018 r.). Brak realizacji założonych efektów (wskaźników) skutkować będzie wstrzymaniem płatności, a nawet korektami finansowymi.

Założenia procesu programowania dla programu operacyjnego Opolszczyzny na lata 2014-2020, obejmujące za-równo ww. narzędzia oraz dokumenty strategiczne, na które powinien odpowiadać przedstawiono na Schemacie 6.

Schemat 6. Założenia programowe dla perspektywy 2014-2020


Komisja Europejska w okresie budżetowym 2014-2020 kładzie duży nacisk na efektywność wdrożonych środków unijnych, a nie jak dotychczas na ich poziom. Wśród narzędzi badania efektywności wdrożonych funduszy struktu-ralnych zaplanowano:

l wskaźniki, wśród których wskaźniki strategiczne i wskaźniki Ram Wykonania będą miały szczególną rolę, właś-nie w zakresie badania efektywności,

l ewaluację.

System wskaźników w okresie 2014-2020 różni się od systemu obowiązującego w okresie 2007-2013. W przy-gotowywanych programach operacyjnych funkcjonować będą 3 typy wskaźników:

l wskaźniki rezultatu strategicznego (EFRR), wskaźniki rezultatu bezpośredniego lub długoterminowego (EFS),

l wskaźniki produktu,

l wskaźniki Ram Wykonania.

Dla oceny efektywności szczególną rolę będą miały wskaźniki strategiczne i wskaźniki Ram Wykonania. Wskaźniki strategiczne zgodnie z definicją KE obrazują pożądaną zmianę sytuacji społeczno-gospodarczej w re-gionie. Dane dla tego wskaźnika pochodzą głównie ze źródeł statystyki publicznej, posiadają wartość bazową różną od zera. Zgodnie z prawodawstwem unijnym wartości docelowe dla tych wskaźników mogą być określone ilościowo (liczbowo) lub jakościowo (jako wzrost lub spadek).

Bardzo ważnym narzędziem badania efektywności, jaki zaprogramowała Komisja Europejska, są Ramy Wy-konania. Analogiczny instrument, tzw. Rezerwa Wykonania, funkcjonował już w okresie 2007-2013. Polegał na do-cenieniu i wsparciu dodatkowymi środkami instytucji wdrażających środki unijne najbardziej sprawnie i najefek-tywniej. Efektywność rozumiana była jako poziom kontraktacji i zrealizowanych płatności. Dla okresu 2014-2020 zaplanowano Ramy Wykonania, jednak zasady jej przyznawania oparto na badaniu jakości wdrażanych środków.

Ramy Wykonania ustalono dla każdego programu operacyjnego na poziomie ok. 6%. Kwotę Ram Wykonania zaprojektowano dla każdej osi priorytetowej. Jednocześnie określono cele, do których osiągnięcia zobowiązuje się instytucja zarządzająca danym programem. Cele te ustalono na 2018 r. w formie wartości docelowych dla wybra-



Unii Europejskiej

137

nych wskaźników reprezentujących wszystkie obszary wsparcia. Przy doborze wskaźników i określeniu wartości docelowych należy brać pod uwagę:

l realność, tzn. efekty możliwe do osiągnięcia w danym czasie, mając na uwadze określony kontekst rozwo-jowy, środki finansowe oraz zdolności instytucjonalne,

l reprezentatywność, tzn. odzwierciedlenie typów projektów realizowanych w priorytecie inwestycyjnym i wypeł-nianie celów programu.

Ich ocena nastąpi w 2019 r. i zdecyduje o zatrzymaniu, bądź utracie środków Ram Wykonania. Cele uznaje się za:

l osiągnięte, jeżeli wszystkie wskaźniki przypisane do ram wykonania dla danej osi priorytetowej osiągnęły co najmniej 85% wartości kluczowej,

l nieosiągnięte, jeżeli dla dwuwskaźnikowej osi priorytetowej, wyniki jednego ze wskaźników są niższe niż 65% zakładanych wartości lub dla wielowskaźnikowej osi priorytetowej wyniki co najmniej dwóch wskaźników są niższe niż 65%.

Instytucja zarządzająca będzie zobowią-zana do przedstawienia szczegółowej anali-zy powodów nieosiągnięcia założonych celów oraz programu naprawczego. Wówczas Komi-sja Europejska zdecyduje o konsekwencjach. Instytucja zarządzająca zobligowana jest tak-że do określenia celów dla 2023 r. Ostateczną konsekwencję nierealizowania założonych celów będzie odebranie środków Ram Wyko-nania i korekta finansowa budżetu programu operacyjnego (Schemat 7).

Skuteczna i efektywna realizacja celów programów operacyjnych uzależniona jest m.in. od wielostronnego i oparte-go na partnerstwie procesu ewaluacji, pozwalającego w szczególności na rzetelną ocenę skuteczności, efektywności i wpływu środków unijnych na sytuację społeczno-gospodarczą województwa. Tym samym proces ewaluacji w okresie 2014-2020 będzie kontynuowany, a jego rola będzie znacząca.

EFEKTYWNOŚĆ STRATEGICZNA W OKRESIE 2014-2020

Uwzględniając wszystkie opisane powyżej założenia, mechanizmy i instrumenty nowej perspektywy finansowej 2014-2020 służące w sposób zintegrowany zwiększeniu efektywności interwencji publicznej, został zaproponowany na Schemacie 8 nowy model wielokryterialnej efektywności zintegrowanej. Model został sporządzony w oparciu o sprawdzony i adekwatny model zintegrowanej efek-tywności oraz nadal aktu-alny, a nawet wzmocniony w strategii Europa 2020, paradygmat sustainab-le development, a także komplementarność i tak ważne podejście terytorial-ne. Te trzy kryteria muszą być weryfikowane poprzez: koncentrację tematyczną, zasadę warunkowości i pla-nowane do osiągnięcia re-zultaty.

W niniejszej publikacji, poza podsumowaniem dotychczasowych lat wdrażania funduszy unijnych w regio-nie oraz identyfikowaniem ich efektów, podjęto próbę przedstawienia założeń na okres budżetowy 2014-2020 oraz oszacowania spodziewanych efektów. Rzeczywiste rezultaty widoczne będą najwcześniej w 2019 r., kiedy dokonywana będzie ocena Ram Wykonania. Wykorzystując model oceny efektywności strategicznej, sporzą-dzony przez prof. Krzysztofa Malika i dr Karinę Bedrunkę, dokonano oceny spodziewanej realizacji RPO WO 2014-2020 w kontekście kapitałów rozwoju zrównoważonego. Wyniki przeprowadzonej symulacji przedsta-wiono na Wykresie 14.

Schemat 8. Wielokryterialny model efektywności zintegrowanej



Schemat 7. Konsekwencje nieosiągnięcia wskaźników Ram Wykonania



Unii Europejskiej

138

Opracowany w województwie opolskim model zintegrowanej efektywności wydatko-wania środków funduszy europejskich w latach 2004-2006 dostarczył interesujących infor-macji, iż nie w każdym aspekcie interwencja ta była zbieżna z celami strategii rozwoju regionu.

W kolejnych latach, dzięki lepszemu po-wiązaniu programów operacyjnych – zwłasz-cza na poziomie regionalnym – ze strategia-mi rozwojowymi można założyć, iż nastąpi zwiększenie efektywności wydatkowania środków europejskich na rzecz zapewnienia lepszej spójności społeczno-gospodarczej.

Mając na uwadze lata 2004-2006 oraz 2007-2013, należy stwierdzić, iż założenia no-wego okresu programowania 2014-2020 wraz z bogatym zestawem zasad, mechanizmów i narzędzi efektywnościowych wydają się być znaczącym skokiem jakościowym na rzecz efektywności wydatkowania środków unijnych. W tym kontekście można oczekiwać, iż rozbudowana i przeformułowana koncepcja zintegrowanej efektywności będzie stanowiła nadrzędną kategorią porządkującą interwencję publiczną na poziomie europejskim, krajowym i regionalnym po 2013 roku. Model ten powinien być oparty o wzajemnie się przenikające kryteria, tj.: paradygmat sustainable development, komplementarność i podejście terytorialne bazujące na koncentracji tematycznej, rezultatach i zasadzie warunkowości39.

39 K. Bedrunka, K. Malik, Zintegrowana efektywność polityki rozwoju regionalnego w okresie programowania 2014-2020 [w:] “Handel wewnętrzny”, tom II Trendy i wyzwania zrównoważonego rozwoju w XXI wieku, Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, lipiec-sierpień 2012.

Źródło: Opracowano na podstawie K. Bedrunka, K. Malik, Monitoring of opera-tional programmes as the basis for evaluating the impact of EU funds on the region`s development (The case of the Opolskie voivodship).

Wykres 14. Efektywność strategiczna wkładu funduszy dofinansowania projektów RPO WO 2014-2020 według kapitałów rozwoju zrównoważonego



Unii Europejskiej

139

Podsumowanie

Województwo opolskie jako najmniejszy region w kraju dobrze wykorzystuje szansę, jaką było przystąpie-nie do Unii Europejskiej. Opolszczyzna rozwija się dzięki funduszom unijnym, a zmiany widoczne są w każdym obszarze życia społeczno-gospodarczego regionu. Dzięki inwestycjom zrealizowanym z udziałem funduszy eu-ropejskich powstają i rozwijają się przedsiębiorstwa, a szpitale, szkoły i inne instytucje publiczne wyposażane są w nowoczesny sprzęt. Remontowane są drogi i obiekty powszechnego użytku. Wiele zapomnianych i zdewa-stowanych zabytków odzyskało swoją świetność, a miejsca o turystycznym charakterze stały się jeszcze bar-dziej atrakcyjne. Zmieniła się także przestrzeń publiczna wielu miejscowości w regionie, co wpływa nie tylko na podniesienie atrakcyjności turystycznej tych miejsc, ale także na samopoczucie i standard życia mieszkańców. Szkolenia pomogły wielu osobom na uzyskanie kwalifikacji przydatnych na rynku pracy oraz na rozwinięcie swo-ich zainteresowań. Wsparcie udzielone osobom niepełnosprawnym i wykluczonym pomogło w integracji tych osób i pozwoliło im się odnaleźć na rynku pracy. Województwo opolskie dzięki zaangażowaniu beneficjentów oraz instytucji w realizację i wdrażanie projektów unijnych staje się miejscem przyjaznym do inwestowania, pracy i zamieszkania.

Wspólny wysiłek wielu osób i instytucji zaowocował pozyskaniem dla regionu dodatkowych środków w wy-sokości niemal 120 mln euro przyznanych m. in. w wyniku zwycięstwa odniesionego w konkursie o Krajową Re-zerwę Wykonania. Środki te pozwoliły na inwestycje w kluczowe dla rozwoju województwa obszary, takie jak np.: wzmocnienie innowacyjności przedsiębiorstw czy współpraca nauki i biznesu.

Podczas gali podsumowującej 10-letnią obecność województwa w Unii Europejskiej Elżbieta Bieńkowska, ówczesna wicepremier i Minister Infrastruktury i Rozwoju, zwróciła uwagę na fakt, że o sukcesie wojewódz-twa opolskiego decyduje dobre zarządzanie, ale również pracowitość, która cechuje tutejszych mieszkańców. – Samorządy bardzo dobrze sobie radzą, tutaj widać rozwój dzięki efektywnemu wydawaniu unijnych pieniędzy – podkreślała. Marszałek Andrzej Buła z kolei podkreślił rolę i zasługi wszystkich beneficjentów, którzy realizują projekty współfinansowane w ramach programów operacyjnych wdrażanych w województwie opolskim, gdyż to dzięki ich pomysłom zmienia się region.

Doświadczenia w wydatkowaniu i wdrażaniu środków unijnych, zdobyte w latach 2004-2014, będą owocować w obecnej perspektywie finansowej Unii Europejskiej, która trwać będzie do roku 2020. W latach 2014-2020. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014-2020 Opolszczyzna otrzyma 944 mln euro ze środków funduszy europejskich. Środki te będą podstawowym narzędziem realizacji działań obejmujących całokształt życia społeczno-gospodarczego województwa opolskiego i pozwolą w dal-szym ciągu skutecznie realizować cele rozwojowe regionu.



Unii Europejskiej

140

Summary

Being the smallest region in the country, the Opolskie Voivodeship is making good use of the opportunity provided by the accession to the European Union. Thanks to European funds the Opole region is growing and changing with respect to every area of social and economic life. As a result of investments carried out with the participation of European funds, new enterprises are being formed and developed; at the same time, hospitals, schools and other public institutions are being provided with modern equipment. Roads and public facilities are being repaired. A lot of forgotten and dilapidated monuments have regained their splendour, while tourist areas have become even more attractive. The public space of many localities in the region has also changed, which improves not only the tourist attractiveness of these places but also the inhabitants’ general well-being and standard of living. Trainings have helped a lot of people gain skills needed in the labour market as well as develop their own interests. The support given to disabled and excluded persons contributed to their social and occupa-tional reintegration. Thanks to beneficiaries’ and institutions’ commitment to the implementation of European Union projects the Opolskie Voivodeship is becoming a friendly place to invest, work and live.

The joint effort of a wide range of people and institutions has led to the acquirement of additional funds in the amount of almost 120 million euros, granted, among others, as a result of the victory in the National Perfor-mance Reserve contest. This money was invested in areas crucial to the development of the region: strengthe-ning the innovativeness of enterprises and promoting cooperation between science and business.

During the gala summarising the 10-year presence of Opolskie Voivodeship in the European Union, Elżbieta Bieńkowska, the then Deputy Prime Minister and Minister of Infrastructure and Development, pointed out such factors of the success of the Opolskie Voivodeship as good management as well as local people’s diligence. “Local governments are coping very well, here one can see the development arising from the efficient spending of European Union money,” she noted. Marshal Andrzej Buła emphasised the role and the contribution of all beneficiaries carrying out projects co-financed under the operational programmes implemented in the Opolskie Voivodeship, as thanks to their ideas the region is changing.

Experience in spending and implementing European funds gained in years 2004-2014 will bear fruit in the current financial perspective, which will last until 2020. The Opole region is going to receive European funding of 944 million euros for the implementation of the Regional Operational Programme of the Opolskie Voivo-deship for 2014-2020. These funds will be an essential tool enabling to carry out activities concerning the whole socio-economic life of the Opolskie Voivodeship; thereby they will make it possible for the region to continue to pursue its development goals in an effective way.



Unii Europejskiej

141

Bibliografia:1. Barca Fabrizio, Philip McCann, Outcome Indicators and Targets, Towards a New system of monitoring and valua-

tion in EU Cohesion Policy, Bruksela 2011;2. Bedrunka Karina, Malik Krzysztof, Zintegrowana efektywność strategiczna wykorzystania funduszy pomocowych

Unii Europejskiej na poziomie regionu, [w:] Monitorowanie rozwoju regionu – wymiar społeczny, ekonomiczny i środowiskowy, t. 1, red. nauk. Krzysztof Malik, Politechnika Opolska, Samorząd Województwa Opolskiego, Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN, Wyd. Instytut Śląski, Opole 2008;

3. Bedrunka Karina, Krzysztof Malik, Monitoring of operational programmes as the basis for evaluating the impact of EU funds on the region`s development (The case of the Opolskie voivodship) [w:] Regional development and regional Policy In Poland: first experience and New challenges of the European Union membership – part I, Polish Academy of Sciences, Committee for Spatial Economy and Regional Planning, Warszawa 2010;

4. Bedrunka Karina, Krzysztof Malik, Zintegrowana efektywność polityki rozwoju regionalnego w okresie pro-gramowania 2014-2020 [w:] „Handel wewnętrzny”, t. II Trendy i wyzwania zrównoważonego rozwoju w XXI wieku, Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, lipiec-sierpień 2012;

5. Bienias Stanisław, Polityka rozwoju oparta na wynikach w Polsce (evidence based policy) – pobożne życzenia czy realne perspektywy [w:] Badania ewaluacyjne – po co? Budowa przyszłości regionu, praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2011.

6. Borys Tadeusz, Jakość życia a zrównoważony rozwój. Relacja i pomiar [w:] Ekonomia a rozwój zrównoważony, t. 1: Teoria i kształcenie, red. Franciszek Piontek, Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001;

7. Bradley John, Janusz Zaleski, Paweł Tomaszewski, Marek Zembaty, Ocena wpływu Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia i Programów Operacyjnych na lata 2007-2013 na polską gospodarkę przy pomocy modelu mak-roekonomicznego HERMIN, Raport zbiorczy, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, Wrocław 2006;

8. Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Komunikat Komisji, COM (2010), 2020, wersja ostateczna, 2011. Dokument dostępny na stronie: ww.ec.europa.eu;

9. Evaluation of Education, Lifelong Learning and Skills Activities, Policies and Products. A Step-by-Step Guide, Department of Education, Lifelong Learning and Skills, Welsh Assembly Government, 2006;

10. Kiełbasa Krzysztof, Katarzyna Lotko-Czech, Jagoda Sokołowska, Ewaluacja Programów Operacyjnych w wojew-ództwie opolskim – ujęcie systemowe i procesowe [w:] Ewaluacja programów operacyjnych na poziomie regional-nym – teoria i praktyka, praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego, Opole 2009;

11. Łastawski Kazimierz, Historia integracji europejskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2006;12. Malik Krzysztof, Efektywność trwałego i zrównoważonego rozwoju w wymiarze lokalnym i regionalnym, Instytut

Śląski, Opole 2004;13. Malik Krzysztof, Ewaluacja polityki rozwoju regionu. Metody, konteksty i wymiary rozwoju zrównoważonego, Stu-

dia – Tom CXXXV, Polska Akademia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Warszawa 2011;14. Malik Krzysztof, Trwały i zrównoważony rozwój regionu – wybrane aspekty realizacji i ewaluacji strategii w: Sy-

tuacja społeczno-gospodarcza Śląska. Szanse i zagrożenia, pod red. R. Rauzińskiego, T. Sołdry-Gwiżdż, K. Szcz-ygielskiego, Instytut Śląski, Opole 2006,

15. Ocena efektu makroekonomicznego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 na gospodarkę województwa opolskiego za pomocą modelu HERMIN. Raport nr 2b, Urząd Marszałkowski Województwa Opol-skiego, Opole 2007;

16. Ocena postępów Polski w konwergencji z krajami UE oraz wpływu funduszy unijnych na gospodarkę w latach 2004-2007, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2008;

17. Ocena wpływu realizacji polityki spójności na kształtowanie się wybranych wskaźników makroekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym za pomocą modeli makroekonomicznych HERMIN – Raport końcowy nr 1, praca zbiorowa pod kier. prof. dra hab. Janusza Zaleskiego, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, Wrocław 2013;

18. Oszacowanie wartości wskaźników odzwierciedlających cele Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewódz-twa Mazowieckiego 2007-2013 przy użyciu modelu makroekonomicznego HERMIN – Raport końcowy, praca zbiorowa, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego, Wrocław 2010;

19. Sokołowska Jagoda, Budowa potencjału ewaluacyjnego – regionalna perspektywa i kierunki zmian na przyszłość [w:] Badania ewaluacyjne – po co? Budowa przyszłości regionu, praca zbiorowa, Urząd Marszałkowski Wojew-ództwa Opolskiego, Opole 2011;

20. Strategia rozwoju województwa opolskiego na lata 2000-2015 przyjęta uchwałą Sejmiku Województwa Opol-skiego nr XIX/129/2000 z dn. 30 maja 2000 r. zaktualizowana Uchwałą nr XXXIX/350/2005 z dn. 11 października 2005 r.;

21. Umowa Partnerstwa, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, wersja z 5 maja 2014 r.;22. Wiaderny-Bidzińska Krystyna, Polityczna integracja Europy Zachodniej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń

1999;23. 10 PL-UE Polskie 10 lat w Unii, Raport, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2014.



Unii Europejskiej

142

Wykaz schematów:Schemat 1. Najistotniejsze moduły, s. 117;

Schemat 2. System powiązań pomiędzy poziomami programu operacyjnego, s. 128;

Schemat 3. Logika interwencji programu operacyjnego, s. 128;

Schemat 4. System ewaluacji interwencji publicznej, s. 130;

Schemat 5. Podmioty zaangażowane w proces ewaluacji RPO WO 2007-2013 i POKL 2007-2013 (poziom kra-jowy i wojewódzki), s. 130;

Schemat 6. Założenia programowe dla perspektywy 2014-2020, s. 136;

Schemat 7. Konsekwencje nieosiągnięcia wskaźników Ram Wykonania, s. 137;

Schemat 8. Wielokryterialny model efektywności zintegrowanej, s. 137.

Wykaz tabel:Tabela 1. Realizacja programów operacyjnych z lat 2004-2006 oraz 2007-2013, we wdrażanie których zaanga-żowany był/jest Samorząd Województwa Opolskiego, s. 101;

Tabela 2. Płatności w ramach RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 (komponent regionalny) według źródeł finansowania, s. 118;

Tabela 3. Płatności w ramach RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 (komponent regionalny) wg kategorii ekonomicznych, s. 118

Tabela 4. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na wartość dodaną brutto w wybranych sektorach ekonomicznych, s. 121;

Tabela 5. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na sytuację na rynku pracy w wybranych sektorach ekonomicznych, s. 121;

Tabela 6. Wpływ polityki spójności na poziom PKB w cenach bieżących w poszczególnych województwach w latach 2004-2015, s. 122;

Tabela 7. Wpływ polityki spójności na stopę bezrobocia ludności w wieku 20-64 wg BAEL w poszczególnych województwach w latach 2004-2015, s. 123;

Tabela 8. Klasyfikacja głównych typów ewaluacji, s. 129;

Tabela 9. Spójność wiązek celów strategicznych ładów zrównoważonego rozwoju z kapitałami rozwoju w koncepcji zrównoważenia rozwoju, s. 132;

Tabela 10. Analiza wskaźnikowa zintegrowanej efektywności strategicznej dla ZPORR 2004-2006, s. 133.

Wykaz wykresów:Wykres 1. Realizacja ZPORR 2004-2006 w województwie opolskim – środki EFRR/EFS, s. 103;

Wykres 2. Realizacja IW INTERREG IIIA Czechy – Polska przez beneficjentów z województwa opolskiego – środki EFRR, s. 105;

Wykres 3. Realizacja RPO WO 2007-2013 – środki EFRR, s. 107;

Wykres 4. Realizacja PO KL 2007-2013 (komponent regionalny) – środki EFS, s. 108;

Wykres 5. Realizacja POWT RCz-RP 2007-2013 przez beneficjentów z województwa opolskiego – środki EFRR, s. 110;

Wykres 6. Realizacja PROW 2007-2013 w zakresie działań wdrażanych przez SWO – środki EFRROW, s. 112;

Wykres 7. Realizacja PO RYBY 2007-2013 w zakresie działań wdrażanych przez SWO – środki EFR oraz budżet pań-stwa, s. 114;

Wykres 8. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na poziom PKB, s. 119;

Wykres 9. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na poziom inwestycji w środki trwałe, s. 119;

Wykres 10. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na stopę bezrobocia, s. 120;

Wykres 11. Wpływ RPO WO 2007-2013 i PO KL 2007-2013 – komponent regionalny na liczbę pracujących, s. 120;

Wykres 12. Efektywność strategiczna wkładu funduszy dofinansowania projektów ZPORR według kapitałów rozwoju zrównoważonego, s. 134;

Wykres 13. Efektywność strategiczna wkładu funduszy dofinansowania projektów RPO WO 2007-2013 według ka-pitałów rozwoju zrównoważonego, s. 134;

Wykres 14. Efektywność strategiczna wkładu funduszy dofinansowania projektów RPO WO 2014-2020 według kapitałów rozwoju zrównoważonego, s. 138.



Unii Europejskiej

143

Wykaz map:Rozdział II

Mapa 1. Zestawienie podpisanych umów w ramach POWT RCz-RP 2007-2013 wg siedziby beneficjenta, s. 110;

Mapa 2. Zestawienie umów podpisanych w ramach PO RYBY 2007-2013 wg siedziby beneficjenta (wyłącznie dzia-łania wdrażane przez SWO), s. 114.

Wykaz skrótów: ARiMR Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

EFRR Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFR Europejski Fundusz Rybacki

EFRROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

EWG Europejska Wspólnota Gospodarcza

EFS Europejski Fundusz Społeczny

EWT Europejska Współpraca Terytorialna

EWWiS Europejska Wspólnota Węgla i Stali

IP Instytucja Pośrednicząca

IW Inicjatywa Wspólnotowa

IZ Instytucja Zarządzająca

KE Komisja Europejska

LGR Lokalna Grupa Działania

NPR Narodowy Plan Rozwoju

PO KL 2007-2013 Program Operacyjny Kapitał Ludzki 2007-2013

PO RYBY 2007-2013 Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013

PO WT RCz-RP 2007-2013 Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpo-spolita Polska 2007-2013

PROW 2007-2013 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013

PWW Podstawy Wsparcia Wspólnoty

RPO WO 2007-2013 Regionalny Program Operacyjny Województwa Opolskiego na lata 2007-2013

SSD Specjalna Strefa Demograficzna

SWO Samorząd Województwa Opolskiego

UE Unia Europejska

UMWO Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego

WARR Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego

WE Wspólnoty Europejskie

WPR Wspólna Polityka Rolna

WPRyb Wspólna Polityka Rybacka

ZPORR 2004-2006 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006



Unii Europejskiej

144

Wybrane publikacje Urzędu Marszałkowskiego Województwa Opolskiego:

Opolskie 10 lat w Unii Europejskiej

Documents

Transcript of Opolskie 10 lat w Unii Europejskiej