Opole, 28.04.16

Szanowni Przedstawiciele Mediów Opolskich!

Wiedzieni troską o zdrowie obecnych i przyszłych pokoleń, zwracamy się do Państwa z apelem o jak najczęstsze i jak najpełniejsze informowanie o stanie sanitarnym powietrza w Opolu jak najliczniejszej grupy mieszkańców z wykorzystaniem jak najbardziej zróżnicowanych metod przekazu.

Prosimy o dodawanie w serwisach informacyjnych i prognozach pogody informacji o aktualnych i przewidywanych stężeniach podstawowych rodzajów zanieczyszczeń powietrza w Opolu wraz ze wskazówkami, jak należy postępować (odrębne wskazówki dla osób zdrowych, odrębne dla alergików, astmatyków, dzieci, osób starszych i osób narażonych z racji pełnionych funkcji lub trybu życia na dłuższy kontakt z zanieczyszczeniami, itp.). Konieczne jest także informowanie w reportażach, felietonach, wywiadach i wszelkich innych formach – nie wyłączając np. quizów, spotów czy innych form rozrywkowo-artystycznych – o wpływie zanieczyszczeń na nasze zdrowie, o dopuszczalnych stężeniach, o różnicach między polskimi normami a normami w innych krajach europejskich, a także o progowych wartościach, w których każdy kraj UE docelowo będzie musiał się zmieścić w 2020 roku oraz w kolejnych etapach. Konieczne są także praktyczne informacje – przede wszystkim o tym, jak ograniczyć emisję na krótszą i na dłuższą metę, jak również o dostępnych środkach doraźnych, które możemy stosować celem jak najpełniejszego uchronienia siebie i bliskich przed działaniem zanieczyszczeń.

Obecnie do największych zagrożeń związanych ze złym stanem sanitarnym powietrza w Opolu należą przede wszystkim wysokie stężenia pyłów zawieszonych, benzo(a)pirenu, ozonu w niskich partiach atmosfery oraz tlenków azotu. Stężenia te badane są automatycznie lub manualnie przez stacje przy ul. Minorytów (niestety, stacja ta otoczona jest wysokim murem, co daje nie do końca miarodajne wyniki pyłów) oraz na osiedlu AK (bliskość parku i przewiewnych, otwartych przestrzeni także wpływa na niższy poziom zanieczyszczeń niż w gęstej zabudowie poprzecinanej ruchliwymi arteriami i skrzyżowaniami). Mimo że istnieje strona internetowa http://www.opole.pios.gov.pl:81/, na której opolanie mogą śledzić poziomy zanieczyszczeń, w natłoku codziennych obowiązków zapewne niewielu to robi. Zestawienia wyników badań manualnych są dostępne z opóźnieniem. Poza tym, nie jest właściwie rozwinięty system alarmowania społeczności w przypadku znacznych lub utrzymujących się przekroczeń dobowych, miesięcznych czy w skali roku. Na stronie tej zdarzają się też różne błędy – brak wyników, wyniki ujemne, itp. To wszystko powoduje, że opolanie nie mają możliwości dopasowania swoich codziennych działań tak, aby jak najdłużej zachować zdrowie. Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie ludzkie ma wszakże to do siebie, że jest rozłożony w czasie, niespostrzeżony, a przecież także nieodwracalny.

Zatrważająca skala przekroczeń dobowych stężeń pyłu PM10

Benzo(a)piren w styczniu 2016: 2177% normy

Powszechny poziom wiedzy o zanieczyszczeniach powietrza jest daleki od zadowalającego. Nie są wcale rzadkością mylne stwierdzenia, jakoby niska emisja była czymś pozytywnym (bo jest ‘niska’), że smog jest za każdym razem widoczny gołym okiem, że przewlekła obturacyjna choroba płuc jest niewiele groźniejsza od zwykłego zapalenia płuc, że w Opolu nie ubywa zieleni, że budowa nowej drogi spowoduje, że powietrze stanie się czystsze, albo że jadąc samochodem, nie jesteśmy narażeni na kontakt ze śmiercionośnymi substancjami. Nawet dość często omawiane w mediach zagadnienia, takie jak zgubny wpływ wypalania śmieci w domowych paleniskach na stan zdrowia sąsiadów i samych wypalających oraz na stan przewodów kominowych, fasad budynków lub przydomowych ogródków, wciąż nie spotkały się z pełnym zrozumieniem całej naszej społeczności, co oznacza, że działania informacyjne należy zintensyfikować i być może poszukać nowych form przekazu.

Do działań stricte informacyjnych należałoby także dodać działania kształtujące postawy. Atomizacja społeczeństwa i zamykanie się coraz mniejszych liczebnie rodzin w czterech ścianach doprowadziło do spadku poczucia współodpowiedzialności za nasz wspólny dobrostan. W pogoni za poziomem życia, statystyczny opolanin i Polak utracił z oczu jakość życia, przez co nawet zdobywszy pieniądze, nie może się już nimi cieszyć z uwagi na poważne acz nieswoiste problemy zdrowotne. Im mniejszy jest przy tym nacisk władz na konieczność ochrony przyrody, im bardziej postępuje odejście od wartości franciszkańskich i im słabiej wspiera się naturalne dążenia człowieka do współistnienia w społeczeństwie, tym bardziej będą wygasać w nas i chęć, i umiejętność stworzenia samym sobie prawdziwie optymalnych warunków życia poprzez odpowiednie kształtowanie otoczenia przyrodniczego i społecznego.

Niestety, władze samorządowe nie dopuszczają do siebie oczywistego wniosku, że aby zapewnić opolanom warunki umożliwiające im zachowanie zdrowia i przygotować się na płynne przejście na standardy europejskie jak najniższym kosztem społecznym i ekonomicznym, należałoby przewartościować kierunki rozwoju. Na wspólną pulę zanieczyszczeń składa się bowiem ogrzewanie, przemysł i energetyka, transport oraz rolnictwo. Obserwowana szczególna ‘rozrzutność ekologiczna’ w kwestii transportu spowoduje konieczność cięć we wszystkich pozostałych – a należy zaznaczyć, że polska gospodarka i system ciepłowniczy oraz energetyczny w stosunkowo dużej mierze są uzależnione od węgla. Tymczasem nie tylko prawo europejskie, ale również prawo krajowe i w coraz większej mierze także prawo lokalne – opiera się na zasadzie zrównoważonego rozwoju we wszelkich aspektach i przejawach ludzkiej działalności. Nie jest już prawnie ani moralnie dopuszczalne praktykowane wciąż promowanie indywidualnego transportu samochodowego opartego na szczególnie szkodliwych, w dodatku importowanych kopalinach, niekontrolowany rozrost sieci dróg i parkingów kosztem wydatków na mniej uciążliwe formy mobilności, czy też niefrasobliwe podejście władz do ochrony przyrody będącej najbardziej wydajnym i najtańszym filtrem zanieczyszczeń – niestety, nieodnawialnym. Za brak rozsądku i odwrót od zrównoważonego rozwoju w dziedzinie transportu będą musiały zapłacić te sektory, na których opiera się nasza gospodarka. Na poziomie poszczególnych gospodarstw, ‘luksus’ - czy raczej przymus – posiadania i eksploatowania po dwóch-trzech samochodów na rodzinę, będzie tę rodzinę kosztować większe wyrzeczenia w kwestii ogrzewania domu czy użytkowania energii. Pogłębi się wręcz wykluczenie energetyczne najuboższych. Rolą mediów jest więc także wpłynięcie na procesy decyzyjne władz w taki sposób, żeby politykę ograniczania emisji rozpocząć od tej dziedziny życia, w której ograniczenia te są najbardziej oczywiste, najbardziej pożądane i obecnie także coraz dobitniej oczekiwane społecznie.

W razie konieczności, chętnie służymy bibliografią oraz współudziałem w tworzeniu materiałów informacyjnych.

Dziękujemy za uwagę.

Opolski Alarm Smogowy Stowarzyszenie Rowerowe „Piasta”

nieformalny alians „Opole dla Ludzi” Stowarzyszenie Inteligentne Opole