oferuje stacje lutownicze - Internet Archive

oferuje stacje lutownicze firmy

W YUASA Akumulatory z serii NPL

WECP-20 660.00 zł WECP-20 Antistatic 755.00 Zł • lutownica 50W •transformator 24V • regulacja temperatury do 450'C • podstawka

PODANE CENY NIE Z A W I E R A J Ą VAT-u ( 2 2 % )

Sprzedaż wysyłkowa: A V T Korporac ja S p . z o . o . , 0 1 - 9 0 0 Warszawa 118, skr. pocz t . 7 2 ; t e l . ( 0 - 2 2 ) 3 5 - 6 6 - 7 7 , 3 5 - 6 6 - 8 8 , fax 3 5 - 6 7 - 6 7 ; a v t @ i k p . a t m . c o m . p l

oraz w sk lepach f i r m o w y c h A V T

POSIADA W SPRZED AZY AKUMULATORY O PODWYŻSZONEJ ŻYWOT MOŚCI,

które są stosowane do YUASA profesjonalnych urządzeń wymagających pewnego i stabilnego podtrzymania napięcia. Wykorzystywane w telekomunikacji i w produkcji systemów alarmowych i komputerowych.

TYP POJEMNOŚĆ DŁUGOŚĆ SZEROKOŚĆ WYSOKOŚĆ WAGA CENA

NPL24-12 24Ah 166 175 125 9kg 192.00 NPL38-12 38Ah 197 165 170 14kg 333.00 NPL65-12 65Ah 350 166 174 24kg 500.00

Akumulatory z serii EN - żywotność >10 lat

EN320-2 EN480-2 EN160-4 EN100-6 EN 160-6

POJEMNOŚĆ

320Ah 480Ah 160Ah 100Ah 160Ah

DŁUGOŚĆ SZEROKOŚĆ WYSOKOŚĆ CENA

573.00

PODANE CENY NIE ZAWIERAJĄ VAT-u (22%)

Sprzedaż wysyłkowa: AVT Korporacja Sp. z o.o., 01-900 Warszawa 118, skr. poczt. 72; tel. (0-22) 35-66-77 35-66-88, fax 35-67-67; [email protected] ora? w stępach firmowych AVT

WTCP-S 495.00 zł • lutownica TCP-S (24V,

50W, kabel silikonowy, grot long-life)

• transformator 24V • podstawka KH-2

SPIS TREŚCI

WIDEO u m j ł n m

OKŁADKA

Przyrząd pozwalający dokładnie mierzyć parametry biernych elementów elektronicznych jest bardzo użyteczny w każdym warsztacie, nie w każdym jednak można go znaleźć. Opisywany przez nas miernik RLC, przy nie wy góro wanej cenie, nie ustępuje pod względem dokładności przy-zwoitym przyrządom fabrycznym.

Elektor Elektronik jest miesięcznikiem wydawanym przez AVT-Korporacja Sp. z o.o. 01-900 Warszawa 118 skr. poczt. 72 tel./fax 35-67-67 e-mail: [email protected] na licencji wydawnictwa Elektuur B.V.

Red. nacz. polskiej edycji: Tadeusz Drozdek

Tłumaczenia: Krzysztof Kałużyński Andrzej Mierzejewski Krzysztof Pochwalski

Copyright © Uitgeversmaatschappij Elektuur B.V. c./o. Intern. Adv. Dept. P.O. BOX 75 6190 AB BEEK (L) The NETHERLANDS tel: +31 46 438 9444 FAX: +31 46 437 0161

Druk: HELDRUK 82-200 Malbork ul. Partyzantów 3b

23 Złącze audio światlowód-kabel koncentryczny

47 Mikser audio, część 2 Numer 5 (44)

Ma j 1997

10

41

5

16

Domowy system alarmowy sterowany procesorem PIC

Programator pamięci EPROM

Zaawansowany miernik RLC

Pomiary z komputerowym multimetrem

URZĄDZENIA Z 21 Symulator baterii


str. 10 27-32, 37-40

9 Generator harmonicznych

15 Monitor poziomu wody

51 Wobulator

52 Linia opóźniająca

53 Korektor parametryczny

54 Stroboskop motocyklowy

55 Miernik ciśnienia dźwięku

56 Filtr aktywny UAF42

56 Niskoszumny oscylator kwarcowy

57 Szybszy procesor MCS52

58 Monitor świateł samochodowych

58 Monitor napięcia

59 Wskaźnik ładowania akumulatora samochodowego z diodami LED

Programator pamięci EPROM str. 41

Złącze audio światłowód-kabe!

koncentryczny str. 23

Elektor 5/97 3

Listy

Uwagi i sprostowania

Miernik pola magnetycznego {EE 2/97)

Efektywna długość końcówek lutowniczych użytych do wy-konania karkasu cewki wyno-si 7,5mm. Najbliższy odpo-wiednik SWG dla miedziane-go, emaliowanego drutu na-wojowego o średnicy 0,2mm ma numer 36.

Częstościomierz . (EE11/96)

Jesteśmy wdzięczni Panu Ca-pel z Goes w Holandii za wskazanie pewnej liczby błę-dów i braków na schemacie ideowym miernika częstotli-wości, który opisaliśmy na stronie 58 numeru 11/96 na-szego miesięcznika. Podstawowy błąd to pominię-cie połączenia między koń-cówkami: 15 układu IC4 oraz 3 złącza K1. Oprócz tego koń-cówka 5 układu IC4 musi łą-czyć się z szyną +5V, podczas gdy końcówka 3 powinna do-chodzić do masy. Na dodatek końcówki 6 i 4 układu IC4 mu-szą zostać wzajemnie zamie-nione. Następnie popatrzmy na IC1 oraz IC2. W tych dwóch ukła-dach zostały zamienione linie: zegarowa i przepełnienia. Ten problem łatwo usunąć, dołą-czając końcówkę 11 układu IC3 (bramka łC3d) do koń-cówki 12 układu łC2, a me do końcówki 12 układu IC1. Dalej połączcie końcówkę 14 ukła-

( Ą > INT.OSC

( B > LATCH

( C > RESET

du IC2 z końcówką 12 układu IC1. Końcówka 14 układu łC1 pozostaje otwarta. Zalecamy także dodanie nad-liczbowego kondensatora 1nF pomiędzy końcówkami 3 i 4 układu IC1 oraz przecięcie po-łączenia miedzy końcówką 4 układu IC1 a końcówką 4 uk-

ładu IC2. Na koniec, jeżeli stosowane są wyświetlacze ze wspólną kato-dą, połączcie końcówki 6 ukła-dów IC5 oraz IC6 z masą, za-miast z szyną +5V. Jeżeli tego nie zrobicie, liczby na wyświet-laczu będą odwrócone. Zdajemy sobie sprawę z kom-

pleksowości wszystkich mody-fikacji; przypuszczamy, że naj-lepiej jest przedrukować caty schemat ideowy miernika, z nadzieją, że tym razem nie zawiera on błędów! Pan Capel poinformował nas, że po wpro-wadzeniu tych zmian miernik funkcjonuje bezbłędnie.

Sprzężenie zwrotne

Wyniki ankiety „Sprzę-żenie zwrotne" opubli-kowanej w marcowym wydaniu Elektora.

Monitor temperatury lodówki (82%)

Regulator prędkości do modeli kolejek (66%)

Biuletyn Informacyjny Układów Scalonych (63%)

Krótki kurs symulacji układów scalonych (55%)

Przeówzmacniacz z zasilaniem bateryjnym (30%)

Elektor 5/97

Miernictwo

podstawowe parametry Zakres pomiaru 10

Rezystancja Indukcyjność własna Pojemność Współczynnika Współczynnik D ( - W *

Dokładność

100/Jft .100MO

1/Q)

Czas pomiaru Napięcie polaryzacji Pomiar

l00nH.~10kH 0,5pF.. .10mF 1...1000 1...1000 0,25% l00mV...lV 1kHz 1,5s orogramowalne 2- lub 4-punktowy

Przyrząd pozwalający dokładnie mie-rzyć parametry biernych elementów elektronicznych jest bardzo użyteczny w każdym warsztacie, nie w każdym jednak można go znaleźć. Wielu kon-struktorów uważa, że im zupełnie wy-starczy nowoczesny multimetr, za po-mocą którego można zmierzyć opor-ność, indukcyjność własną i pojem-ność. To prawda, że takim miernikiem można zmierzyć oporność z dokład-nością do 1%, a indukcyjność i pojem-ność do 5%. Nie wyznaczy się nim jed-nak pasożytniczych pojemności i induk-cyjności rezystora ani oporności i po-

jemności cewki. W obwodach mafej częstotliwości te parametry nie mają żadnego znaczenia. Jednakże w ukła-dach wielkiej częstotliwości mogą od-grywać istotną rolę. Nie biorąc ich pod uwagę projektant może napotkać w swojej konstrukcji na niewytłumaczal-ne efekty. Miernik RLC pomoże mu oszacować wszystkie właściwości rezystorów, ce-wek i kondensatorów. Elektryczne para-metry podzespołów określa się za po-mocą sygnałów sinusoidalnych i cosi-nusoidalnych w ramach ustalonego czasu. Zastosowana metoda polega na

Każdy obwód elektro-niczny zawiera rezysto-

ry, indukcyjności i po-jemności aibo ich kom-

binacje. A sq jeszcze elektronicy amatorzy, czy nawet zawodow-

cy, nie posiadający w swoim warsztacie

przyrządu do pomiaru tych wielkości - miernika RLC. Pod względem do-

kładności przyrząd opisany w tym artykule,

przy niewygórowanej cenie, nie ustępuje

przyzwoitym fabrycz-nym miernikom RLC.

H. Bonenkamp

Elektor 5/97 5


EEPROM

K EPROM '/ DSP SPORTO ADC/DAC

< >

^ UKŁADY LOGICZNE

DZIELNIK POMIAROWY KLAWIATURA ^ UKŁADY

LOGICZNE DZIELNIK

POMIAROWY UKŁADY

LOGICZNE DZIELNIK

POMIAROWY

WYŚWIETLACZ

O

Rys. 1. Schemat bloko-wy miernika RLC. Cyfro-wy procesor sygnałowy umożliwia dokonywanie wszystkich pomiarów w czasie rzeczywistym.

określaniu korelacji pomiędzy tymi dwoma sygnałami, w czasie gdy mie-rzony element wchodzi w skład dzielni-ka pomiarowego, a sygnały sinusoidal-ny i cosinusoidalny są generowane przez procesor sygnałowy (DSP). W tradycyjnych miernikach RLC używa się sygnałów analogowych. Wadą tego rozwiązania jest bardziej skomplikowa-ny układ i konieczność stosowania zło-

Rys. 2. Podstawowy ukiad dzielnika pomia-rowego (a). Jego zmo-dyfikowany układ prak-tyczny (b).

żonej procedury kalibracyjnej. Nowo-czesne mierniki RLC są oparte na DSP, dzięki czemu przyrządy te są mniejsze, tańsze i nie wymagają skomplikowanej kalibracji.

Układ

W centrum schematu blokowego mier-nika RLC, pokazanego na rysunku 1, znajduje się procesor sygnałowy firmy Analog Devices. DSP generuje dane cyfrowe sygnału sinusoidalnego o czę-stotliwości 1kHz. Amplituda tego syg-nału pomiarowego może być ustalona na poziomie 100mV, ale może też być w mierniku zmieniana automatycznie w granicach 0,1..."IV. W przetworniku cyfrowo-analogowym (DAC) dane cyf-rowe są zamieniane w sinusoidalny sygnał pomiarowy.

\ I Rm1

T L J T

V

1

o RmO

0 O

970028 - 12a O

Dzielnik pomiarowy jest zestawiony w taki sposób, aby jego sygnał wyjścio-wy mógł być optymalnie przetwarzany w przetworniku analogowo-cyfrowym (ADC) obwodu pomiarowego. DAC i ADC znajdują się w jednym układzie scalonym. Układ pomiarowy automa-tycznie dopasowuje się do wielkości mierzonej, dzięki czemu zakres ADC zawsze jest w pełni wykorzystany. DSP analizuje wielkości mierzone w czasie rzeczywistym w formie składo-wych prostokątnych, będących podsta-wą obliczania parametrów mierzonych elementów. DSP przetwarza zmierzone składowe, a obliczone wyniki ukazują się na wyświetlaczu. Naciśnięcie przy-cisku wstrzymuje proces pomiaru, a DSP przechodzi do wykonywania me-nu. Po przejściu przez menu pomiary zostają wznowione zgodnie z nowo dobranymi warunkami. Szczegółowe dane kalibracyjne są przechowywane w pamięci EEPROM.

Dzielnik pomiarowy

Dzielnik pomiarowy składa się z rezys-tora pomiaru prądu Rm i mierzonego elementu Z - patrz rysunek 2a. Prąd jest mierzony na podstawie spadku na-pięcia na wysokostabilnym rezystorze wzorcowym. Przełączanie rezystorów wzorcowych zmniejsza wymagania wo-bec wzmacniaczy pomiarowych ukła-du, a także obniża poziom szumów. Dwa użyte rezystory wzorcowe są prze-łączane przekaźnikiem, ponieważ prze-łącznik elektroniczny wprowadzałby zbyt dużą impedancję pasożytniczą. Rzeczywisty układ jest pokazany na ry-sunku 2b. Rm1 jest stałą częścią dziel-nika pomiarowego. Dzięki temu na naj-czulszym zakresie pomiarowym cewka przekaźnika nie jest wzbudzona i nie może być źródłem zakłóceń. Za wyjąt-kiem zacisków wejściowych w płycie czołowej miernika, w obwodzie sygnału nie ma żadnych innych styków. Jeżeli z jakichkolwiek powodów styki przekaź-nika okazałyby się niepewne, połącze-nie pomiędzy dzielnikiem a układem po-miarowym zapewnia rezystor 100£1 Gdy cewka przekaźnika zostaje wzbu-dzona. Rm 0 zostaje połączony równo-legle z Rm-|, a ich wspólna rezystancja wynosi 99,9Q. Mierzoną wielkość Z określa się z zależności:

Z = ^ R m u2 m [f l]

970028 - 12b Wpływ przewodów łączących i rezys-tancji styków jest minimalizowany w tra-

Elektor 5/97


Rys. 3. W mierniku za-stosowano typowy układ pomiarowy o dwóch parach wypro-wadzeń. Przez jedną parę dopływa prąd po-miarowy, a z drugiej otrzymuje się mierzone napięcie.

dycyjny sposób przez zastosowanie wi-docznych na rysunku 3 czterech wy-Drowadzeń mierzonego elementu. Jed-na para wyprowadzeń, prądowych, słu-ży do wprowadzania prądu pomiarowe-go, a druga para wyprowadzeń, napię-ciowych (o dużej impedancji), do odbie-rania sygnału pomiarowego. Napięcia Domiarowe U-i i U2 po zbuforowaniu są doprowadzane przez wzmacniacz róż-nicowy do wzmacniacza o programo-walnym wzmocnieniu (PGA).

A1 AO A

0 0 1 X

0 1 1 0 X

1 0 1 0 0 x

Naprzemienny sposób pomiaru umoż-liwia zaoszczędzenie wzmacniacza różnicowego, PGA i ADC. Przy takim sposobie pomiaru i przy prostej pro-porcjonalności stosunku U1/U2 do mierzonej impedancji wystarczy, aby PGA charakteryzował się dobrymi pa-rametrami dla napięć zmiennych, a zwłaszcza dobrą liniowością. Wszel-kie różnice napięć stałych zostaną au-tomatycznie wyeliminowane w obli-czeniach.

Opis układu

Jak na przyrząd o dużej dokładności z automatycznym doborem zakresu, je-go schemat - na rysunku 4 - jest sto-sunkowo prosty. Połączony z dzielnikiem pomiarowym rezystor R10 oraz diody D2 i D3 służą do eliminacji przepięć w mierzonej in-dukcyjności, powstających w momen-cie wyłączania miernika. Są to diody o małym prądzie zaporowym i niewiel-

Metoda pomiaru Metoda pomiaru miernikiem RLC polega na określaniu za-leżności pomiędzy dwoma sygnałami, a dokładniej na określaniu wpływu mierzonego elementu na natężenie prą-du, jaki przez niego płynie, oraz na spadek napięcia, jaki na nim ten prąd wywołuje. W przypadku rezystancji rzeczy-wistej prąd przez nią płynący i powstały na niej spadek na-pięcia będą w fazie. Gdy sinusoidalny prąd płynie przez czystą indukcyjność, spadek napięcia jest przesunięty (opóźniony) o 90° względem prądu. Sygnał napięciowy jest cosinusoidalny. W przypadku kombinacji rezystancji z reak-tancją sygnał jest złożony ze składowych sinusoidalnej i cosinusoidalnej. W opisywanym mierniku składowe te są mierzone przez DSP z pomocą cyfrowego sygnału wzorcowego. Obwód pomiarowy jest pokazany poniżej. Pod wpływem napięcia

Udać

Udać przez szeregowy obwód złożony z Rm i mierzonej in-dukcyjności rzeczywistej przepływa prąd sinusoidalny. Wy-kres wektorowy wykazuje, że napięcia U-i i U2 są zespolo-ne (czyli składają się ze składowych rzeczywistych, odłożo-nych wzdłuż osi X i składowych urojonych, odłożonych wzdłuż osi Y). Napięcia te są następujące:

U1x = U-|COs<p-| U1y = l ^s in^

U2x = U2cos<p2 U2y = U2sincp2

|Z| = Rm U l x + j U l y [Q]

' ' U 2 x + jU 2 y

N - 1

UiCOS<p = - ^ [ l ^ s i n ^ + <Pi )] [sin(-^)] i=0

Ostatni człon oznacza wewnętrzny wzorzec DSP.

N - 1

UiSin<p = - ^ T [ U ^ M - ^ - + ę,)] [cos(-j^)] i=0

Ostatni człon oznacza wewnętrzny wzorzec DSP.

UDAC = U s i n ( ^ + a )

gdzie a oznacza przesunięcie fazowe w IC1.

wmmmmmmmmmm

Elektor 5/97


J \ A 1

/ \ A 2

\ A 3

\ A 7

5 \ A 8

'/

/ \ A 1 2

/ \ A 1 3 _

\ D 2 3

C38

lOOn

IC8 D O . " " V

01 - 1 2 0 9

D2 1 3 D 1 ° / { E P R O M D 3 , s D 1 1 / ;

D4 , 6

2 7 C 5 1 2 D5 1 7 D 1 V

D6 1 8 D 1 ' V i

D 7 - 1 9 D 1 5 / <

A12

A13

A14

A15

C35 C36 C37

™ P M S DO

BG AO

D1 A1 -

D2 A2

D3 A3

D4 A4 -

D5 AS

D6 A6

D7 A7 -

D8 AB

09 I C 9 A9

D10 A10 -

A D S P 2 1 0 1

K P 8 0

A D S P 2 1 0 1

K P 8 0

D13

A D S P 2 1 0 1

K P 8 0

A13 -

D14 DMS D15 IR02

_A0 / J

A l

« /

A6 A7 / J A S /

A9 y / ^

A 1 0 / J

A11 /

A 1 2 / J

DMS

IR02 ^

k RES

G A L ,

2 2 V 1 0

23 E

22 DB / I

21 D9 / /

20 D I O , ^ "

19 SEO

18 PGAO

17 PGA1

16 SE1

15 RST

14 IRQ2

S1 S2 S3

Ml k | l nJ

Rys. 4. Schemat mierni-ka. Niemal połowę zaj-mują obwody dzielnika pomiarowego i związa-nych z nim układów.

8 Elektor 5/97


kich pojemnościach pasożytniczych. Rezystory R11 i R12 łączą mierzony ele-ment z układem pomiarowym w przy-padku pomiaru dwupunktowego. Prze-kaźnik RE1 jest sterowany sygnałem SEO, a przełączniki elektroniczne w IC5 sygnałem SE1. Wzmacniacze operacyj-ne IC3 i IC4 pracując w układzie wtórni-ków buforują sygnały z dzielnika po-miarowego. Układ 1C6 jest wzmacnia-czem pomiarowym o wzmocnieniu rów-nym jedności dla napięcia stałego i równym dziesięć dla zmiennego, nato-miast wzmocnienie wzmacniacza IC7 (RGA) jest programowalne. Rezystor R19 i kondensator C14 two-rzą filtr wygładzający schodkowanie. Zastosowanie tak prostego filtru jest możliwe dzięki użyciu ADC sigma-del-ta przy 64-krotnym nadpróbkowaniu. Sygnał z wyjścia filtru jest doprowadzo-ny do ADC, mieszczącego się w IC1. Wzmacniacz różnicowy IC2 odejmuje sygnał z wyjścia L_OUT od sygnału z wyjścia R_OUT DAC. Z wyjścia L_OUT otrzymuje się sinusoidalne napięcie po-miarowe, a z wyjścia R_OUT opcjonalne

napięcie polaryzujące. Napięcia tego używa się podczas pomiarów konden-satorów elektrolitycznych. W innych punktach obwodu pomiarowego napię-cia tego nie można by skompensować i wzmacniacz programowalny o wzmoc-nieniu 1, 10 lub 100 zostałby nasycony. Rezystory R17 i R18 oraz kondensato-ry C11 ...C13 tworzą filtr górnoprzepus-towy o częstotliwości granicznej 72Hz. Dzielnik pojemnościowy z kondensato-rów C13, C14 redukuje amplitudę syg-nału w stosunku 0,82, co opóźnia osią-ganie granicy zakresu ADC. Mierzony element przyłącza się do koń-cówek PC1...PC4. Przyłącza się także do nich omówiony w części 2 zespół pośredniczący. Za pomocą gniazdka DIN K1 można dokonywać pomiarów w miejscu oddalonym od miernika.

Sygnał cyfrowy i układ procesora

Wszystkie potrzebne do pomiarów ukła-dy zawiera 16-bitowy cyfrowy procesor sygnałowy (DSP). Jedynym jego man-

kamentem dla niektórych użytkowników może okazać się brak układu do obli-czeń zmiennoprzecinkowych. Ale nawet mało doświadczony programista może łatwo obejść to ograniczenie. Procesor jest połączony z EPROM-em IC8, w któ-rym jest przechowywane niezbędne op-rogramowanie, oraz EEPROM-em IC11, stale przechowującym 49 ustalonych zmiennych kalibracji i kompensacji. Układ IC10 jest GAL-em, który łączy ze sobą wszystkie stopnie cyfrowe mier-nika. Wyświetlacz ciekłokrystaliczny (LCD) i klawiatura są przyłączone za pośred-nictwem złącza K2. Zasilacz obejmuje dwa mate transfor-matorki sieciowe TR1 i TR2. Pierwszy z nich zasila stabilizator +5V (IC12), a drugi dwa symetryczne stabilizatory ±15V (IC13 i IC14). Napięcie +5VJest filtrowane przez L1-C26-R31-C27...C29 i zasila stopnie analogowe oraz niektó-re cyfrowe. Diody Zenera D17...D19 za-bezpieczają obwody zasilania przed przepięciami. Montaż miernika zostanie opisany w następnej części artykutu. •

Generator harmonicznych

Prosty układ spełnia rolę powiela-cza częstotliwości, zamieniające-go dowolny sygnał wejściowy o nachylonym zboczu na znie-kształcony sygnał wyjściowy, któ-rego widmo częstotliwości od-znacza się bogatą zawartością harmonicznych. Sygnał wejścio-wy wcale nie znika i jest obecny w tym widmie.

Jeżeli sygnałem wejściowym bę-dzie czysta sinusoida, układ wy-generuje tylko nieparzyste harmo-niczne. Jest to efekt teoretyczny, przy założeniu, że dwa wejściowe komparatory są dokładnie jedna-kowe i że na ich wejścia odwraca-

jące zostały podane wzorce na-pięcia 0V. Przeciwsobne wyjścia komparatorów !C1aoraz IC1b do-starczają wówczas sygnały różni-cowe do sumatora IC2, który kasu-je parzyste harmoniczne. Widmo harmonicznych zmienia się po ustawieniu potencjometrami P1 i P2 różnych współczynników im-puls/przerwa (mark/space) po-szczególnych komparatorów. Na przykład współczynnik wypełnie-nia 0,25 spowoduje generowanie harmonicznych: drugiej, szóstej i dziesiątej, ale nie czwartej. Kształt widma można w takim przypadku opisać funkcją sin(x)/x.

Uout [V]

5V

Poziomy odniesienia dla wejść komparatorów określają kształt sygnału wyjściowego. Pożądany stopień zniekształcenia sygnału wejściowego jest więc ustalany przy pomocy potencjometrów. Aby operacja dodawania odbywa-ła się z możliwie największą do-kładnością, obydwa wzmacniacze wejściowe powinny mieć dopaso-wane charakterystyki zmiennoprą-

W40N-11 sv dowe. Z tego samego powodu wartości R2 i R3 nie powinny się różnić o więcej nłż 1%. Układ powinien być zasilany z re-gulowanego symetrycznego za-silacza +5V/-5V. Pobór prądu jest mniejszy od 5mA. Sygnał wej-ściowy powinien być stabilny, je-go wartość szczytowa nie powin-na przekraczać 5V.

H. Bonekamp

Elektor 5/97 9

Komputery

S5S" w a n i "

w b u d o w i e

d l i * * 1 m i

s t e r o '

D a „ e t e c h n i c e ®

sss-TŁSSS w w W : , ^ ' o Z * a r c

- r vp cz" ! " 1 5

y c z b a g w P - p a e K a t ^ i ą c y m

s \ e c \ o ^ e

Dziś, jeśli chcesz chronić swój dom i przedmioty wartościowe, nie unikniesz zainstalowania sprytnego i niezawodnego systemu alarmowego. Opisany poniżej układ spełnia oby-dwa wymogi. Zastosowa-nie mikrokontrolera jako serca systemu umożliwia włgczenie w obwód pros-tej pętli 2-przewodowej szerokiej gamy dostęp-nych w handlu czujników wtargnięcia.

P. de Bruyn

Włamywaczy i innych intruzów określa zwyczaj odwiedzania domów i pomiesz-czeń w n iedozwo lonym czasie i przy użyciu n iedozwolonych metod. Na szczęście, jest to cecha na tyle „unikal-na", że ta kryminalna działalność jest względnie łatwa do wykrycia. Jest oczy-wiste, że system bezpieczeństwa utrzy-mujący włamywaczy na dystans wyma-ga nieco elektroniki i to właśnie jest na-sza branża. Podstawową strukturę domowego syste-mu alarmowego przedstawia rysunek 1. Standardowe czujniki (detektory) przy-mocowane do drzwi i okien zwykle są dostępne w każdym większym sklepie. W większości przypadków należy szu-kać wyłączników uruchamianych mag-netycznie, z łożonych z małego magne-su stałego i kontaktronu. Takie elemen-ty doskonale nadają się do przymoco-wania do drzwi i/lub okien. W opisywa-nym układzie czujniki są włączone

w obwód pętli prądowej (10mA), otwie-ranej (przerywanej), gdy ty lko odleg-łość pomiędzy magnesem a kontaktro-nem przekroczy pewną wartość. Nastę-puje to w momencie otwarcia chronio-nych drzwi lub okna i zwykle jest powo-dem włączenia alarmu. Pętla prądowa zapewnia wysoki stopień odporności układu na zakłócenia, jakie mogą indukować się w przewodach. W porównan iu z uk ładami z łożonymi z elementów dyskretnych mikrokontro-ler zastosowany w systemie ochrony odznacza się ki lkoma istotnymi zaleta-mi. Na przykład, procedura włączania jest szczególnie przyjazna dla użytkow-nika, a z łożoność całego uk ładu jest znacząco zredukowana. W istocie, znacząca różnica pomiędzy opisywanym układem a konwencjonal-nymi domowymi systemami alarmowy-mi po lega na tym, że prezentowany układ rozróznia tylko zmiany stanu czuj-

10 Elektor 5 /97


ników od „rozwarcia" do „zwarcia". Stąd okno może być uchylone (ale za-blokowane), tak że pętla prądowa jest rozwarta. Okno to nie będzie włączone do systemu alarmowego dopóki nie zo-stanie zamknięte (i pętla prądowa rów-nież). Możesz więc wietrzyć pomiesz-czenie w ciepły letni dzień otwierając okna bez włączania alarmu. Jeśli warunek alarmu zostanie spełnio-ny, przekaźnik będzie włączony przez czas około jednej minuty. Może to po-służyć do włączenia zewnętrznego

sygnalizatora dźwiękowego lub wskaźnika, na przykład migają-

cego światła lub syreny, ale rów-nież „cichego alarmu". Po upływie

minuty układ resetuje się sam i wy-konuje automatyczny restart. Fakt

wystąpienia warunku alarmu jest za-pisywany w pamięci. Gdy układ zosta-

nie wyłączony wyłącznikiem blokady lub drzwiowym, dioda LED zacznie szy-bko migać sygnalizując, że został zare-jestrowany warunek alarmu.

Układ praktyczny

Schemat elektryczny domowego syste-mu alarmowego przedstawiamy na ry-sunku 2. Rozmaite połączenia czujni-ków przymocowanych do lub wewnątrz

Zasilacz

Sygnał dźwiękowy

Panel

sterujący

Wyłącznik przyciskowy

i

i i i i i i i i i i i i i i i J

Wyłącznik drzwiowy

Grupy czujników

Rys. 1. Schemat blokowy do-mowego systemu alarmowe-go. Główne elementy to zasi-lacz, mikroprocesor ze swoim interfejsem dwuprzewodowym, czujniki i wyłączniki.

chronionych obiektów wraz z okablowa-niem wyłączników drzwiowych i przycis-ku (ów) przedstawia rysunek 3. Należy zauważyć, że diody włączone szerego-

wo z czujnikami są spolaryzowane od-wrotnie niż diody szeregowe wyłączni-ków i przycisków. Powód tej odmien-ności będzie wyjaśniony dalej. Wyłącznik drzwiowy powinien być zain-stalowany wewnątrz zamka drzwi fron-towych w taki sposób, aby po zamknię-ciu drzwi na zamek jego styki były zwar-te. Wyłącznik przyciskowy może być umieszczony w pobliżu innych zewnę-trznych drzwi, na przykład tylnych. Wy-łączniki przyciskowe umożliwiają włą-

Elektor 5/97 11


•4 4 ^^^ N4148 ^ 1

O Q K Ó 9 K

1N4148

Pojedynczy czujnik Dwa czujniki

" O Wyłącznik przyciskowy Wytącznik drzwiowy

970022 - 13

Rys. 3. Panel sterujący umożli-wia przyłączenie wyłączników przyciskowych, wyłączników drzwiowych I czujników. Sche-maty powyżej przedstawiają kon-figurację połączeń dla różnych opcji. Należy zauważyć, że diody włączone szeregowo z czujnika-mi są spolaryzowane odwrotnie niż diody szeregowe wyłączni-ków/przycisków.

czenie/wyłączenie alarmu niezależnie od wyłącznika drzwiowego. Sercem systemu alarmowego jest pro-cesor typu PIC16C84. Wszystkie włas-ności systemu są zawarte w zwięzłym

programie zapisanym w wewnętrznej pamięci ROM procesora. Zaprogramo-wany procesor PIC można zakupić za pośrednictwem wydawcy miesięcznika. Po włączeniu zasilania obwód R1-C1 dostarcza impuls opóźnienia na wejście ogólnego zerowania (master elear - MCLR\) układu PIC (k. 4). Impuls ten zapewnia, że procesor nie wystartuje zanim we wszystkich punktach nie ustalą się określone poziomy logiczne. Obwód R-C złożony z R15 i C7 jest od-powiedzialny za sygnał zegarowy. Względnie kosztowny kwarc nie jest tu niezbędny, ponieważ częstotliwość os-cylatora nie jest krytyczna w tym zasto-sowaniu. Napięcie przemienne z wtórnego uzwo-jenia transformatora jest doprowadzo-ne do wejścia RB4. Rezystor R14 za-pewnia niezbędne ograniczenie prądo-we, a dwie wewnętrzne diody zabezpie-czające obcinają wartości szczytowe dodatniego i ujemnego półokresu na-pięcia do poziomów bezpiecznych. Z jednej strony zapewnia to procesoro-wi dokładną częstotliwość odniesienia 50Hz. Z drugiej, sygnał ten odgrywa ważną rolę w oszacowaniu obwodu wy-krywania. W trakcie dodatniego pół-okresu napięcia przemiennego z uzwo-jenia wtórnego transformatora (gdy po-ziom logiczny na wyprowadzeniu 10IC1 jest wysoki) jest odczytywany stan ob-wodu inicjującego działanie (wyłącznika przyciskowego i wyłącznika drzwiowe-go). W trakcie ujemnego półokresu (nis-ki poziom wyprowadzenia 10) następu-je odczyt obwodu czujników. Dzięki ta-kiej organizacji wyłączniki drzwiowy i przyciskowy oraz czujniki mogą być umieszczone w dowolnych miejscach, gdzie tylko jest dostępna jedna z pięciu pętli wykrywania.

W Y K A Z E L E M E N T Ó W Rezystory R1:33k£2 R2, R3, R5, R9, R11.R14: 22k£2 R4, R8, R10, R13, R15:10kQ R6: A7Q R7:470kf l R12: 4,7kft R16, R17: 2,2kn Kondensatory C1: 2,2jL/F/16V, stojący C 2 : 22 / l /F /25V, s t o j ą c y C 3 : 1 00 / l /F /40V, s t o j ą c y C 4 : 4 7 / j F / 2 5 V , s t o j ą c y C5:22nF C6:100nF C7: 470pF C7:4,7/iF/25V, stojący Półprzewodniki D1: dioda Zenera 5,1V/0,5W D2: dioda Zenera 3,3V/0,5W D3, D4, D6, D9:1N4148 D 5 : 1 N 4 0 0 1 D7, D8: diody LED T1...T6: BF256 T7, T8: BC547 T9: BC557 T10: BC517 IC1: PIC16C84-04/R zaprogramowany (nrzam. 976501-1) IC2: 7805 Różne K1:2-końcówkowa złączka śrubowa o rozstawie 7,5mm K2...K7: 2-koiicówkowa złączka śrubowa o rozstawie 5mm RE1: przekaźnik 12V do montażu na płytce, np. Siemens V23057-B2-A201 TR1: transformator sieciowy do montażu na płytce 12V/1,5VA, np. Monacor VTR1112, Błock VR1112, Velleman 1120018 Obudowa: 120 x 65 x 40mm, np. Bopla E430 Płytka drukowana i zaprogramowany PIC16C84: nr zam. 970022-C (patrz str. 64) Sam zaprogramowany PIC16C84: nrzam. 976501-1 (patrzstr. 64)

Czujniki, przyciski i wyłączniki drzwiowe Odpowiednie czujniki można znaleźć w sklepach z artyku-łami metalowymi i elektrycznymi. Czujniki takie mogą być sprytnie przymocowane do framugi okna lub futryny drzwi. Jeśli chcesz, by system alarmowy byt niewidoczny, możesz uciec się do własnych czujników. Na szczęście jest to względnie proste. Dłutem wykonaj małe wgłębienie we fra-mudze okna lub futrynie drzwi i umieść w nim kontaktron oraz przewody połączeniowe. Następnie wywierć otwór w drzwiach lub ramie okna, dokładnie naprzeciw zamoco-wania kontaktronu i umieść w nim maty magnes. Otwory wypełnij szpachłówką, pozwól jej wyschnąć, pomaluj farbą i masz niewidoczny czujnik.

y z - A - ' i r r j j L - c . . : :_ : . • T ~ T

Wyłącznik przyciskowy najlepiej przymocować w pobliżu drzwi wejściowych lub tylnych, w sposób niewidoczny dla intruzów. Jeśli chcesz, możesz w tym celu wykorzystać wy-łącznik z kluczem, ale pamiętaj, że jego styki są normalnie rozwarte. Zwarcie ich na krótką chwilę powoduje alarm al-bo jego wyłączenie. Użytkownikom wyłącznika z kluczem dobrze radzimy, by umieścili wskaźnikową diodę LED ob-wodu czujnika w pobliżu wyłącznika. Wyłącznik zamka drzwi można wykonać poprzez wycięcie małej części zasuwy dla zrobienia miejsca na mały magnes przymocowany wytrzymałym klejem. Od strony futryny drzwi naprzeciw magnesu należy przymocować kontaktron.

12 Elektor 5/97


Wyłącznik drzwiowy

R10

TR1

U o ,

2 R6 22 m 25V BC547

1 1 1 0 3

IN4148

1N4001

12V/1,5VA

Rys. 4. Schematy powy-żej przedstawiają spo-sób, w Jaki odbywa się szacowanie stanów wy-łączników I czujników.

Obwód wykrywania

Szkice na rysunku 4 mają dopomóc w rozwikłaniu pozornie ztożonej struk-tury obwodu wykrywania. Główną przy-czyną tej złożoności jest fakt, że to na-pięcie przemienne określa, która część układu jest aktywna. Zacznijmy od przyjrzenia się układowi odczytu czuj-ników. Dla uproszczenia przyjmijmy, że w dalszych rozważaniach weźmiemy pod uwagę tylko złączkę K2. Stany do-łączonych do niej czujników są odczy-tywane (szacowane) w trakcie ujemne-go pótokresu napięcia wtórnego trans-

Rys. 5. Widok mozaiki ścieżek i rozmieszcze-nie elementów na ptytce drukowanej. Płytka Jest dostępna poprzez Dział Obsługi Czytelników.

970022 - 14a 12V/1,5VA 970022 - 14b

formatora. Jedna z końcówek uzwoje-nia wtórnego transformatora jest połą-czona z końcówką masy złączki K2. W trakcie ujemnego półokresu końców-ka ta jest punktem o najbardziej dodat-nim potencjale, tak że prąd płynie w kierunku od niej do drugiej końcówki uzwojenia transformatora. Gdy mikro-procesor włączy alarm, tranzystory T8 i T9 są odtykane poziomem logicznym pochodzącym z wyjścia RB3 (rysunek 2). Skutkiem tego jest zwarcie diody D3. Przy takim kierunku prądu tranzys-

tor FET T6 również działa jak zwora. W rezultacie stały prąd (ustawiony na poziomie 10mA przez tranzystor T1) pły-nie przez diodę LED i zwarty wyłącznik drzwiowy, odkładając napięcie stałe na R6. W stanie niepobudzonym niewielki prąd bazy T7 wymusza poziom niski na linii wejściowej PIC RB2 (AL-DET). Jeśli wejście czujnika jest w stanie rozwarcia (warunek alarmu) prąd płynący przez R6 maleje o 10mA. Wywołuje to ujemny impuls podawany na bazę T7, powodu-jący jego krótkotrwałe zatkanie. Stan

970022-1

Elektor 5/97 13


6. Wykończony i sprawdzony przez nas prototyp panelu stołujące-go. Outy Nok złączek na krawędzi plytoi drukowanej umotMa Mws dotjczB* nfecaJhft&K

RB2 na chwilę zmienia się na wysoki, sygnalizując konieczność uruchomie-nia pobudzacza. Rysunek 4a przedsta-wia rozptyw prądów w tej sytuacji. Oszacowanie stanów wyłączników przy-ciskowego I drzwiowego odbywa się w trakcie dodatniego póiokresu napię-cia wtórnego transformatora. Tranzystor T6 działa wtedy jak źródło prądowe, a T l jako zwora (patrz rysunek 4b). W tej sytuacji prąd płynie przez D3, R6, źródło prądowe T6 i obwód złożony

z wyłączników przyciskowego i drzwio-wego. Ponieważ szeregowo z wyłączni-kiem drzwiowym jest włączona dioda Zenera, napięcie na R13 zależy od pozy-cji wyłączników. Gdy wyłącznik drzwio-wy jest zwarty, napięcie to jest wyższe niż 5,3V. Jeśli teraz wyłącznik przycisko-wy zostanie wciśnięty, napięcie to zma-leje do około 0,6V. Gdy obydwa wyłącz-niki są rozwarte, napięcie na R10 wzras-ta powyżej 10V. Para diod Zenera D1-D2 działa jako filtr napięcia. Jeśli wyfącznik drzwiowy jest zwarty (obwód aktywny), a wyłącznik przyciskowy rozwarty, napięcie 5,3V utrzymuje niski poziom logiczny we-jścia RB6 układu PIC, podczas gdy po-ziom na wejściu RB1 jest wysoki. Dla procesora PIC napięcie wyższe niż 1,5V oznacza logiczną „1". Jeśli przycisk wy*

łącznika jest wciśnięty (przez użytkow-nika dla włączenia lub wyłączenia alar-mu), napięcie na R3 spadnie do 0,6V i RBO, podobnie jak RB1, „widzą" na odpowiednich wejściach niski poziom Jogiczny. Powracając do praktycznej strony za-gadnienia, złączki K3 do K6 pozwalają na dołączenie zarówno czujników, jak i wyłączników. Szeregowo można łą-czyć do czterech czujników, każdy ze swoją własną diodą LED. Pozwala to łatwo dołączyć wyłącznik przyciskowy zamontowany w dowolnym miejscu. Poprzez impulsowe włączanie i zatyka-nie tranzystora T8 mikrokontroler powo-duje, że diody LED połączone szerego-wo z czujnikami zaczynają migać, syg-nalizując tryb „wyczekiwania" systemu alarmowego. Jeśli T8 przewodzi nie-ustannie, diody LED świecą w sposób ciągły, sygnalizując że alarm jest aktyw-ny. W ten sposób procesor może w prosty i jasny sposób wskazywać stan alarmu w dowolnym miejscu wy-posażonym w urządzenia czujnikowe.

Słój złodzieju!

Gdy włączysz zasilanie, wszystkie dio-dy LED zaświecą. Dioda D8 będzie mi-gać przez mniej więcej minutę, co oznacza czas, jaki masz na opuszcze-nie pokoju lub domu po włączeniu za-mkniętych obwodów alarmu. Po upły-wie tego opóźnienia aktywacji dioda D8 zacznie świecić w sposób ciągły. Od te-go momentu system jest w pełnej goto-wości („baczność"), stan czujników jest sprawdzany nieustannie i gdy jeden z czujników zostanie rozwarty, nastąpi aktywacja alarmu. Po wykryciu warun-ku alarmu wewnętrzny przekaźnik zo-stanie pobudzony na czas około jednej minuty. Następnie układ jest resetowa-ny i mniej więcej minutę trwa opóźnie-nie po włączeniu zasilania. Po tym, jeś-li alarm zostanie wyłączony przez zwar-cie/rozwarcie wyłącznika przyciskowe-go, dioda LED D8 zacznie szybko mi-gać jeśli w międzyczasie wystąpił waru-nek alarmu. W każdej innej sytuacji dio-dy LED obwodów alarmowych będą migać, sygnalizując, że układ został wprowadzony w tryb wyczekiwania („spocznij").

Rys. 1. Sterownik alarmu może być uzupełniony szeroką gamą czujników

czone na rysunku.

14 Elektor 5/97


Funkcje sygnalizowane przez diody LED LED1 (D7), czerwona Świeci: Szybko miga:

LED2 (D8), żółta Nie świeci: Szybko miga: Wolno miga:

Świeci:

układ aktywny awaria napięcia przemiennego

układ w trybie wyczekiwania („spocznij' zarejestrowano warunek alarmu alarm włączony, ale trwa zwłoka (opóźnienie włączenia, ok. 60s) stan gotowości („baczność')

Montaż

Nie pozostaje już nic więcej, tylko zmon-tować układ. Mozaikę ścieżek i roz-mieszczenie elementów na pfytce dru-kowanej sterownika alarmu przedstawia rysunek 5. Gotowa płytka jest dostępna 2a pośrednictwem wydawcy, poprzez Dział Obsługi Czytelników w tym nume-rze. Jeśli pracujesz dokładnie i prawidło-wo rozmieścisz elementy, właściwie nie ma możliwości niepowodzenia. Wszyst-kie podzespoły, włącznie z transforma-torem sieciowym, mieszczą się na zwar-tej płytce. Zanim zaczniesz lutować, usuń obszary zaznaczone na rogach płytki w pobliżu transformatora. Jest to niezbędne, jeśli chcesz umieścić zmon-towaną płytkę w obudowie Bopla E430. Dla uniknięcia błędnych połączeń zale-ca się użycie w miejscach K1, K2...K6 i K7 złączek w różnych kolorach lub oznakowanie ich pisakiem (flamastrem). Sprawdź, czy kondensatory elektroli-tyczne, diody i diody LED są właściwie skierowane i nie pomiń pojedynczej zwory. Następnie uważnie zamontuj tranzystory i układ IC1. Po tym układ

jest już gotowy do działania. Stabilizator IC2 rozprasza bardzo małą moc, stąd nie wymaga radiatora. Ponieważ napięcie sieci występuje w kilku punktach układu, płytka druko-wa ła powinna być zamknięta w obudo-wie wykonanej całkowicie z tworzywa ABS zanim zostanie połączona z siecią. Teraz układ jest gotowy do testowania. Jak to przedstawiono na rysunku 3, do bloku złączek należy dołączyć trzy ro-dzaje obwodów (czujniki, wyłącznik przy-ciskowy i wyłącznik drzwiowy). W fazie testowania dołącz przynajmniej jeden

czujnik, jeden wyłącznik przyciskowy i je-den wyłącznik drzwiowy z diodą LED do jednej ze złączek. Jeśii zauważysz prob-lem, zacznij od sprawdzenia, czy napię-cie zasilania pojawia się na końcówce 14 IC1. Sprawdź również doprowadzenie masy do końcówki 5, obecność sygnału 50Hz na końcówce 10 (uważaj na napię-cia sieci na płytce!) i poziom wysoki na końcówce 4 IC1. Jeśli sprawdzenie da pomyślny wynik, możesz zacząć instalować w pomiesz-czeniach okablowanie czujników, wyłącz-nik drzwiowy i wyłączniki przyciskowe. •

Monitor poziomu wody

Jeżeli łączymy wodę i elektrycz-ność, koniecznie trzeba zapew-nić przepływ prądu przemienne-go, a nie stałego. Pamiętajcie, że jeżeli prąd będzie stały, elektroli-za „zje" jedną z elektrod. Wymyśliliśmy układ z dźwięko-wym alarmem, rozbrzmiewają-cym w chwili prawie całkowitego opróżnienia zbiornika. Należy wówczas przerzucić przełącznik w drugie, górne położenie i ręcz-nie włączyć pompę. Alarm włą-cza się ponownie po napełnieniu zbiornika, sygnalizując koniecz-ność wyłączenia pompy i prze-stawienia alarmu w poprzednie (dolne) położenie. Oczywiście, łatwo byłoby zautomatyzować cały proces, ale uznaliśmy, że nie jest to konieczne dla naszego za-stosowania.

Układ składa się więc z dwóch konwencjonalnych generatorów na parach bramek CMOS, jak w podręczniku. Gdy przełącznik S1 jest ustawiony w położeniu

„LOW" (niski poziom), bramki IC1a i !C1d wysyłają przemienny prąd do ziemi poprzez C2, R3. wspólną elektrodę (COMMON), wodę i elektrodę-czujnik niskie-go poziomu wody. Po opadnię-ciu poziomu poniżej końca elek-trody obwód do ziemi zostaje przerwany, a napięcie dochodzi pomiędzy diody D1 a D2. Kon-densator C3 ładuje się, a koń-cówka 5 układu IC1 przyjmuje stan wysoki, wyzwalając genero-wanie drgań w zakresie akus-tycznym przez parę IC1b-IC1c. Przetwornikiem sygnału elekt-rycznego na dźwięk jest brzę-czyk, ale możliwe też jest zasto-sowanie słuchawki telefonicznej. Przełącznik S1 wymaga przełą-czenia do położenia „HIGH" (po-ziom wysoki), w którym układ da sygnał o napełnieniu zbiornika. Końcówka 6 układu !C1 via R5 jest połączona z potencjałem ziemi, czekając na napełnienie zbiornika, gdy woda połączy

elektrody: wspólną i górną. Prąd popłynie wówczas przez 02 i włączony zostanie alarm. Ob-sługa wyłączy pompę i przestawi S1 w położenie „LOW". Układ nie wymaga regulacji; je-żeli jest to konieczne, można zmienić szybkość (i czas) łado-wania kondensatora C3, odpo-wiednio zmieniając wartość R3. Ukfad nie ma dużych wymagań

w zakresie zasilania: wystarczy

formatorprostownik-kondensator, zapewniający napięcie 5..,12V. W przypadku baterii zalecamy dodanie wyłącznika, chociaż po-bór prądu w czasie oczekiwania wynosi tylko 0,3mA, a brzęczyk podwyższa tę wartość do 1 mA. Stabilizator napięcia jest zbędny.

D. Nelson

Elektor 5/97 15

Już od kilku lat ceny multi-metrów wyposażonych w interfejs RS232 sq w zasię-gu finansowych możliwości hobbystów. Multimetry takie sfajq się coraz bardziej po-pularne, do czego przyczy-nia się ich elastyczność I wielość zastosowań. Niewielu jednak użytkowni-ków osiggnęło już etap ko-izystania z możliwości, jakie aaje połgczenie z kompute-

Chcemy teraz poka-zać, co można uzyskać z *akiego połqczenia i w jaki =cctób użytkownik może o-sać własne programy.

• -J

Multimetry cyfrowe (DMM, czyli Digital Multimeters) z szeregowym interfejsem wyróżniają się możliwością połączenia z komputerem PC za pośrednictwem zwykłego kabla. Wyniki pomiarów (war-tości) są przesyłane do komputera, gdzie podlegają dalszej obróbce. Współ-praca z komputerem przydaje mierniko-wi sporej liczby nowych cech, a przy tym rozszerza jego zastosowanie na nowe dziedziny.

Zalety

Pierwszą korzyścią płynącą z połącze-nia komputera z miernikiem jest duży ekran monitora. Wyświetla on wyniki pomiarów w bardziej czytelny sposób, a jednocześnie mogą być one obser-wowane przez większą liczbę uczestni-ków lub widzów. Alternatywnie możliwe jest ukazanie wyników całej serii pomia-rów w postaci wykresów albo też prze-chowanie ich w pliku, z którego zosta-ną później pobrane i przetworzone we-dług stosownego algorytmu. Jeżeli w pomiarach jest używana większa licz-ba mierników, na podstawie otrzyma-nych od nich informacji komputer po-trafi wyliczyć interesujące użytkownika dane (gdy na przykład jeden miernik

pracuje jako amperomierz, a drugi jako woltomierz). Już taki bardzo prosty układ tworzy nowe zakresy pomiarów. Nieco bardziej wymagające od strony finansowej jest użycie czujników do - w zasadzie - każdej wielkości fizycznej, włącznie z temperaturą, intensywnością oświetlenia, ciśnieniem, wilgotnością i jeszcze wieloma innymi. W takim przy-padku wyjście czujnika, czyli jego inter-fejs, jest źródłem napięcia albo rezys-tancji, które należy zmierzyć przy jedno-czesnej konwersji do odpowiednich wartości lub jednostek, przy zastosowa-niu tablic lub funkcji kalibrujących. Taki system zapewnia łatwy odczyt na ekra-nie i odciąża użytkownika od ciągłego wykonywania konwersji czy przeliczeń. Dzięki funkcjom konwersyjnym i kalib-rującym sprzężenie z komputerem mo-że uzyskać niemal każdy przyrząd po-miarowy, na przykład licznik Geigera--Muellera lub miernik natężenia dźwię-ku, a multimetr spełni w takim układzie rolę odpowiadającą przetwornikowi analogowo-cylrowemu.

Multimetr

Jeżeli Czytelnik nie zalicza się jeszcze do grupy właścicieli cyfrowych multi-

Elektor 5/97

Pomiary z komputerowym

Rys. 1. Możliwości odczytu da-nych w programie DigiScope dla Windom: oscyloskop z pa-mięcią, lista danych pomiaro-wych, bargraph i wyświetlacz z wielkimi cytrami.

metrów z interfejsem szeregowym, bez wątpienia zaciekawią go wskazówki do-tyczące wyboru takiego przyrządu. Pier-wszą, podstawową czynnością przed podjęciem decyzji jest sprawdzenie, które z oglądanych mierników mają in-teresujące nas zakresy pomiarowe. Podstawowe zakresy: napięcie, prąd, rezystancja i częstotliwość, są oferowa-ne przez właściwie wszystkie dostępne na rynku muitimetry cyfrowe wyższej klasy. Jeżeli potrzebne są dodatkowe funkcje, na przykład: pomiar impedan-

Rys. 2, Struktura prostego sys-temu sterującego: wartość re-zystancji czujnika temperatury (tutaj: Greismger GTF1S0) podlega kalibracji wewnątrz programu. Jak długo tempera-tura utrzymuje się poniżej po-ziomu nominalnego (w tym przypadku 80°C) komputer włącza grzejnik za pośrednict-wem karty przekaźników. Ste-rowanie systemem i wyświet-lanie wyników pomiarów wy-konuje program Windows Ca-boratory Software w kombina-cji z cyfrowym muHImetrem Hung Chang HC506 (albo Vołt-craft VC50€) oraz 8-kanatową

cji pojemnościowej lub indukcyjnej, tes-towanie diod i tranzystorów, testowanie stanów logicznych, pomiar temperatury (wewnętrzny lub przy użyciu zewnęt-rznego czujnika), poziomu ciśnienia dźwięku w dB (Protek 506 albo Volt-craft/Hung Chang VC506) lub mocy (M-3860M), wtedy powinniście wybrać sto-sowny przyrząd. Zewnętrzne rozszerzanie funkcji pomia-rowych także jest możliwe, jak przeczy-tamy w tym artykule nieco dalej. Roz-ważając połączenie miernika z kompu-terem należy jednak mieć na uwadze, ze oprogramowanie niekoniecznie mu-si współpracować ze wszystkimi przy-rządami pomiarowymi, ponieważ nie-

które mul ny format danych ma *z 506 iub VC 506, a także Kolejnym, ważnym a s r ^ - r " jest dokładność pomia-- . m Wam na względnie duzi powinniście wytypować lej tolerancji i niezwłocznie sfc je. Pod tym względem na szczs uwagę zasługuje cyfrowy 4650-CR. Wszystkie pozostałe wyświetlają 31/2 cyfry lub 3 3 / i cyfry.; tomiast właśnie M-4650-CR szczycs wyświetlaczem zawierającym 4* 2 c ry, w całości przenoszonym do l tera. Chociaż przy pomiarach rych wartości dokładność jest tak duża. że ostatnia cyfra nie ma znaczenia, ter problem nie występuje przy innych po-miarach (na przykład rezystancji, gdzie tolerancja wynosi 0,15% albo 3 cyfry; Tym niemniej, w przypadku tego mier-nika kalioracja jest przydatna. Następnymi kryteriami zakupu są takie cechy, jak automatyczne zachowanie wartości największej/najmniejszej, pa-mięć wyników pomiaru, podwójny wy-świetlacz, automatyczne przełączanie zakresów (powinna zresztą istnieć moż-liwość wyłączania tej funkcji w trakcse pomiarów sterowanych z komputera) i jeszcze inne.

Połączenie z komputerem

Do połączenia multimetru z rem konieczny jest odpowiedni kabei interfejsu oraz - oczywiście - komputer W wielu przypadkach kabel wchod2i

Elektor 5/97 17


T I 1 » i I I ł

Rys. 3. Miernik decybeli wytwa-rza sygnat napięciowy, cyfrowy muitimetr z portem RS232 funk-cjonuje Jako przetwornik analo-gowo-cyfrowy. Przyrządy te są składnikami systemu pomiaro-wego, którym steruje komputer. Muitimetr to M-3850 ustawiony na zakres mV, w komputerze uruchomiony Jest program MeasurePC.

w sktad wyposażenia miernika. Jeżeli nie, należy kupić go oddzielnie za kwo-tę około 10 funtów (ok. 50zi). Upewnij-cie się, że przyjdziecie do domu z kab-lem pasującym do Waszego miernika, gdyż w sklepach znajdziecie trzy albo cztery rodzaje kabli. W stosunku do komputera wymagania są minimalne. Wszystko, czego potrze-bujecie, to komputer PC kompatybilny z IBM, zawierający przynajmniej jeden wolny port szeregowy (określany także symbolem COM albo RS232). To wy-maganie może jednak powodować kło-poty, jeżeli myszka lub modem już zaj-mują porty COM1 i COM2. Trzeba wte-dy zainstalować kartę rozszerzającą do komunikacji szeregowej. Niestety, w nie-których przypadkach może się to oka-zać niemożliwe - co gorsza, układ mo-że w ogóle nie pracować z powodu kon-fliktu przerwań.

W istocie nie ma znaczenia, czy dyspo-nujecie starym komputerem XT z pro-cesorem 8088, czy też już przesiedliś-cie się na najnowszy modei z proceso-

18

rem Pentium, wyposażony w port RS232 FIFO. Najważniejsze jest to, że program ma działać na dostępnym komputerze, a jeżeli chcecie zainstalo-wać oprogramowanie dla Windows, to program będzie się domaga! przynaj-mniej procesora 80386.

Oprogramowanie

Jeżeli nie potraficie albo nie chcecie na-pisać swego własnego, specjalnego programu do obróbki danych pomiaro-wych, pozostaje tylko jedno wyjście: należy zdać się na oprogramowanie dostępne na rynku. Programy takie można podzieiić na dwie grupy. Niektó-re programy ograniczają się do proste-go wyświetlania danych (przy czym monitor funkcjonuje jak wyświetlacz 0 dużych wymiarach albo ekran oscylo-skopu o długim czasie poświaty) albo do zapamiętywania danych w formie łańcuchów. Druga grupa programów realizuje rozmaite funkcje logiczne lub konwersję otrzymanych wartości, roz-szerzając w ten sposób już istniejące możliwości pomiarowe. Reprezentantem tej pierwszej klasy prostszych programów może być Digł-Scope, dostępny w wersjach i dla DOS, 1 dla Windows. Wersja DOS-owska za-pewnia wyświetlanie cyfr o dużych wy-miarach, realizuje funkcje oscyloskopu o diugim czasie poświaty (wykresy w funkcji czasu), linijki świecącej (barg-raph), wyświetlanie danych pomiaro-wych i zapamiętywanie ich w formacie tekstowym, co umożliwia programistom

ładowanie ich do programów przelicza-jących lub do banków danych. Dostęp-na jest także opcja ręcznej edycji wszys-tkich danych pomiarowych. Wadą tego programu jest brak możliwości druko-wania wykresów. Korzystanie z progra-mu DigiScope wymaga, niestety, pew-nego treningu, co nie wzbudzi zachwy-tu wszystkich tych, którzy przyzwyczai-li się do windowsowego ekranu i spo-sobu pracy na komputerze. Na pewno zaletą DigiScope jest bezproblemowe funkcjonowanie na starych kompute-rach XT i AT w systemie DOS, jeżeli tyl-ko jest w nich zainstalowana karta gra-ficzna EGA lub VGA. W ten sposób sta-ry komputer może stać się w pełni uży-tecznym składnikiem stacji pomiarowej, podczas gdy nowe Pentium pozostaje wolne do innych zadań. Podział pracy między stary a nowy komputer ma oczywiste zalety, gdy w grę wchodzą pomiary długookresowe. W systemie Windows program DigiS-cope ukazuje efektowny i czytelny ek-ran. Wewnętrzne funkcjonowanie pro-gramu nie różni się zresztą wiele od wersji DOS-owskiej (patrz rysunek 1). Wersja dla Windows tylko pod jednym względem ma przewagę nad wersją dla DOS: umożliwia drukowanie wykre-sów. Niestety, funkcja ta jest słabo op-racowana i jakość wydruków nie jest zadowalająca.

Niedostatkiem jest też możliwość dołą-czenia tylko jednego przyrządu pomia-rowego, ale przyznajmy, że ogranicze-nie to da się ominąć: wystarczy kilku-krotnie uruchomić program. Muitimetr Protek 506 (sprzedawany tak-że pod nazwą VC 506) jest dostarczany już z oprogramowaniem dla Windows. Oprogramowanie działa na takim sa-mym poziomie jak DigiScope dla Win-dows. W wyższej klasie mieszczą się inne pro-gramy: MeasurePC (oryginalna nazwa niemiecka: MessPC) oraz Windows La-boratory Software (WLS). Obydwa do-konują konwersji zmierzonych wartoś-ci, więc obróbka danych i odczyt odby-wają się w odpowiednich jednostkach, zależnie od zastosowanego czujnika. MeasurePC oferuje dwa sposoby kon-wersji danych pomiarowych: jeżeli zna-na jest zależność między zmierzoną wielkością a pożądaną jednostką, to możliwe jest wprowadzenie funkcji przeliczającej wartości. Funkcja kon-wersji powinna być znana, na przykład z instrukcji czujnika, albo trzeba ją wy-znaczyć w sposób czysto matematycz-ny: przez regresję par wartości pomia-

Elektor 5/97


«ł 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 n 12 1 3 1 4

Przykład 1: D c - 1 6 2 3 m V CR

Przykład 2: R E s 3 9 9 9 M O H M CR . 1 .

Zakres Mierzona wartość pomiarowy

Rys. 4. Format łańcucha war-tości pomiarowych. Mlarnlkl Hung Chang/Voltcraft 506 oraz M-3B60M stosują nieco odmienne formaty.

rowych. Alternatywnie program umożli-wia bezpośrednie wprowadzanie par wartości, na podstawie których, po-przez interpolację, jest określana funk-cja konwersji. W programie MeasurePC ekran monitora jest także ekranem os-cyloskopu o długiej poświacie i z pa-mięcią danych. Szkoda, że nie zapro-gramowano bargraphu an; wyświetla-nia zmierzonych wartości. Poza wymienionymi cechami Measu-rePC ma jeszcze kilka innych pożytecz-nych funkcji, jak wygładzanie krzywych pomiarowych oraz postkonwersję fań-cuchów danych pomiarowych (postka-libracja). Program pracuje w systemie operacyjnym DOS, na dowolnym kom-puterze i z dowolną kartą graficzną, dzięki czemu bardzo dobrze pasuje do starych komputerów PC. Graficzna po-stać łańcuchów zmierzonych wartości jest wystarczająco czytelna, a możliwe jest wysianie danych do drukarki oraz eksport wykresu (w postaci bitmapy). Brakuje skalowania obrazu (zoom), któ-re ułatwiłoby oglądanie wybranych fragmentów wykresu. Także i ten pro-gram ma możliwość podłączenia tylko jednego mułtimetru. Przeciwnie jest w przypadku programu Windows Laboratory Software (WLS): całkowicie zgodny z Windows, współ-pracuje jednocześnie z czterema mier-nikami, pieści oczy użytkownika ładnie zaprojektowanym ekranem, sterowa-nym przez komunikaty (message-cont-rolled). WLS potrzebuje zaledwie jedne-go równania dla realizacji matematycz-nej kombinacji danych, otrzymanych

wyświetlania danych^api-sany w języku Basic.

Elektor 5/97

z różnych multimetrów cyfrowych. Do równania można wprowadzić nawet całkowanie lub różniczkowanie. Po stronie wad wymienimy jednak brak możliwości kalibracji oraz konwersji na podstawie tablic. Wskaźniki wartości pomiarowych (wskaźniki te można do-wolnie umieszczać na ekranie) obejmu-ją: odczyt cyfrowy, odczyt analogowy (wskazówka), linijkę świecącą (barg-raph), wykres w funkcji czasu (oscylo-skop o długiej poświacie), wyświetlanie zmierzonych wielkości, odczyt wartości największej/najmniejszej, wyzwalanie przy tej wartości, a wszystko to w do-wolnej kombinacji. Doskonałą cechą jest sterowanie różnymi przyrządami przy pomocy wymienianych z nimi ko-munikatów. Komunikat to liczba z za-kresu od 1 do 9999, wysyłana przez miernik przy każdej zmianie stanu. Na przykład, jeżeli konkretny przyrząd od-czyta poziom progowy, to automatycz-nie wyśle komunikat, który uruchomi ry-sowanie wykresu w funkcji czasu. Przyrządy, które wysyłają komunikaty, są wyposażone w zegar przełączający, stoper, źródło sygnału zegarowego, licznik komunikatów, sygnał dźwiękowy albo funkcję sterowania 8-kanalową kartą przekaźników. Taka karta (cena około 35 funtów, czyli w przybliżeniu 175zł) jest dołączana do równoległego portu drukarki (LPT) i umożliwia uru-chamianie przekaźników przez indywi-dualne komunikaty. Odpowiednio włą-czając przyrządy pomiarowe różnymi komunikatami, łatwo można stworzyć nadzwyczaj użyteczny system przełą-

5

czający albo zrealizować zadania wy-magające automatycznych i synchro-nicznych pomiarów (rysunek 2). Pro-gram jest obciążony kilkoma drobnymi usterkami, lecz przemyślana koncepcja i dobrze zaprojektowany interfejs gra-ficzny, a także cena poniżej 25 funtów (i25zf} powodują, że WLS oceniamy zdecydowanie powyżej innych, wymie-nionych w tym artykule programów.

Stosowanie czujników

Czujniki powodują kolosalny wzrost możliwości cyfrowego muitimetru. Dziś dostępne są już niedrogie czujniki licz-nych wielkości fizycznych: temperatury, ciśnienia, natężenia światła, pola mag-netycznego lub wilgotności względnej. Czujniki wytwarzają zazwyczaj sygnały wyjściowe w postaci napięcia lub rezys-tancji. Sygnały te muszą przejść przez konwersję (kalibrację), zanim przybiorą odpowiednie wartości i jednostki. Właś-nie taką funkcję zapewniają na przykład WLS i MeasurePC. Jeżeli funkcja kon-wersji nie wynika jasno z instrukcji czuj-nika, nieodzowne jest określenie jej w trudniejszy sposób, to znaczy przez pomiary wzorcowe z zastosowaniem skalibrowanych przyrządów. W przy-padku czujnika temperatury trudno po-wiedzieć, że jest to problem, lecz za-gadnienie staje się o wiele bardziej zło-żone, gdy trzeba zmierzyć, powiedzmy, zawartość ozonu. Taka jest sytuacja, gdy brakuje danych czujnika. Dla odmiany zupełnie łatwo przebiega dołączenie miernika analogowego, na przykład miernika decybeli (rysunek 3). Wystarczy zmierzyć napięcie porusza-jące wskazówką miernika decybeli. Użyty do tego multimetr cyfrowy powi-nien być ustawiony na zakres miiiwol-tów (mV). Technicznie czysty sposób realizacji tego zadania to zaopatrzenie miernika decybeli w gniazdo typu .Jack" i doprowadzenie napięcia sto-sownym kablem do wejścia multimetru-Konwersja zmierzonego napięcia do wymaganych jednostek odbywa się

19


Rys. 6. Program wyświetlania danych pomiarowych napisany w języku Delphi-Pascaf dla Windows.

w nieskomplikowany sposób przy po-mocy kilku par pomiarów, odczytywa-nych z przyrządu analogowego lub z miernika cyfrowego. Tą metodą czuj-nik (czyli analogowy przyrząd pomiaro-wy) zostaje wykorzystany do kalibracji. Ten sam efekt można osiągnąć przy za-stosowaniu miernika cyfrowego, mie-rząc napięcie w odpowiednim punkcie tuż przed przetwornikiem analogowo-cyfrowy m.

Wasze własne programy

Jeżeli nie zadowalają Was możliwości oferowane przez program/ dostępne w handlu, nic nie przeszkadza próbo-wać napisania własnego programu, niezależnie od umiejętności w tym za-kresie. Nie wchodzi w grę, niestety, za-programowanie oscyloskopu, gdyż omawiane w tym artykule mierniki cyf-rowe dostarczają dane pomiarowe w niedużym tempie zaledwie dwóch pomiarów na sekundę Program może być napisany w jednym z języków programowania wysokiego poziomu, takich jak Basic, C, Pascal, Vi-sual Basic albo Delphi. Po pierwsze, in-terfejs szeregowy należy ustawić na tempo 1200 bodów (9600 bodów w przypadku M-3860), bez kontroli pa-rzystości, 7 bitów danych w formacie ASCII, 2 bity stopu, przesyłanie z po-twierdzeniem (handshaking). To wszys-tko potrzebne jest do przygotowania transferu danych - a wszystko, co musi uczynić komputer, to poprosić o wynik pomiaru. Prośba taka polega na wysta-niu litery „D" w formacie ASCII (#68) do multimetru, który odpowiada łańcu-chem znaków zawierającym: zmierzo-ną wartość, jednostkę i zakres pomiaro-wy. Łańcuch ma długość 14 bajtów (ry-sunek 4). Wyjątek od opisanego spo-sobu komunikacj i stanowią mierniki: Protek 506 (albo VC 506) oraz M-3860M. Mianowicie M-3860M ma tem-po transmisji 9600b/s i wysyła wyniki pomiarów z g łównego wyświetlacza oraz trzech wyświetlaczy pomocni-czych w postaci pojedynczego pakietu danych, mającego długość 56 bajtów. Dla odmiany Protek 506 charakteryzuje się tempem transmisji 1200 bodów i długością pakietu zmienną w zakresie 6 do 15 bajtów.

Prosty program demonstracyjny poka-zujemy na rysunku 5, a na rysunku 6 wynik konwersji do języka Delphi-Pas-cal dla Windows. Obydwa programy wyróżniają się swą spartańską prostotą, a to w celu podkreślenia ich podstawo-wej funkcji: ciągłego dopominania się o łańcuch wartości pomiarowych i wy-świetlania ich bez jakiegokolwiek filtro-wania. Zwracamy uwagę, że te progra-my nie są przystosowane dla mierników Protek 506 ani M-3860M, choć adapta-cja odpowiednich procedur nie byłaby zbyt trudna. Jasne jest, że jeśli wartoś-ci pomiarowe są przewidziane do dal-szej obróbki, to łańcuchy danych mu-szą zostać rozdzielone na składniki zgodnie z rysunkiem 4. Na szczęście nawet programiści o mniejszym do-świadczeniu powinni poradzić sobie

z adaptacją przykładowych programów do własnych potrzeb albo z konwersją do innych języków programowania. •

Dystrybutorzy programu Windows La-boratory Software (WLS):

Conrad Electronic, D-92240 Hirschau, Niemcy, tel. (+49) 180 5312111.

Reichelt Elektronik-Vertrieb, P.O. Box 1320, D 26449 Sande, Niemcy.

Program DigIScope (Windows i DOS) jest dostępny w firmie Conrad Electronic.

MeasurePC (MessPC) jest dostarczany przez Umschau Software, P.O. Box 110262, D-60037 Frankfurt, Niemcy tel. (+49) 2304 81854.

20 Elektor 5/97

Urządzenia zasilające

SYMULATOR BATERII

Symulator baterii jest w istocie aktyw-nym obciążeniem ładowarki baterii, za-pewniającym stale napięcie niezależnie od prądu ładowania. Może symulować pakiet baterii o zadanym stopniu nała-dowania. Obciążenie wnoszone przez symulator jest mniejsze od 0,512 dla wszystk ich rzeczywiście znaczących częstotl iwości sk ładowych prądu łado-wania. Jednak jego najbardziej przydat-ną właściwością jest umożliwienie prze-prowadzenia długotrwałych testów i po-szukiwania wad ładowarki bez troski o przeładowanie (i uszkodzenie) jednej lub więcej baterii.

Opis układu Schemat elektryczny symulatora baterii przedstawiamy na rysunku 1. Jego dzia-łanie zależy przede wszystkim od tran-zystora Dariingtona mocy T1, włączone-go pomiędzy wyprowadzenia wyjściowe +ve i -ve. W wyniku tego tranzystor dzia-ła jak stabilizator równoległy (shunt re-

gulator) utrzymujący stałe napięcie po-między wyprowadzeniami; każde prze-pięcie jest natychmiast bocznikowane. Napięcie bazy tranzystora p-n-p jest ste-rowane przez szybki wzmacniacz opera-cyjny iC la . Wzmacniacz sterujący jest zasilany asymetrycznie. Wzmacniacz porównuje potencjał na wyprowadzeniu + v e z napięciem od-niesienia na swoim wejściu nieodwra-cającym. Spadek napięcia na każdej z dwu diod stabilizacyjnych wynosi oko-ło 2,5V. Zabezpieczeniem przed prze-pływem zbyt dużego prądu przez diody jest rezystor R6. Potencjometr P1 usta-la napięcie na wejściu nieodwracają-cym wzmacniacza operacyjnego na po-ziomie pomiędzy 0V a 2,5V przy zwar-tym wyłączniku S1, i pomiędzy 2,5V a 5V, gdy wyłącznik jest rozwarty. Ponieważ wzmocnienie stałoprądowe wzmacniacza jest równe a = 1 -f R3/R4 = 4, napięcie wyprowadzeń symulatora baterii będzie się mieścić w zakresie od

Pro)ektuJqc ładowarkę ba-terii ze stabilizatorem impul-

sowym będziesz potrzebo-wał kilku baterii płaskich

i cierpliwości do pracy. Gdy dojdziesz do kalibracji ukła-

du dla zoptymalizowania dokładności, sterowania i sprawności, przyda się

stałe obcigżenie. Niestety, napięcie na końcówkach

baterii nigdy nie jest stabil-ne. A przede wszystkim

musisz jeszcze uważać, by nie przeciqżyć ani ładowar-ki, ani baterii. Symulator opi-sany w tym artykule zapew-nia obcigżenie, które pozo-staje stałe przez długi czas.

Elektor 5/97 21

Symulator baterii

Rys. 1. Schemat elek-tryczny symulatora ba-terii opartego na stabili-zatorze równoległym.

około 3,5V do 20V. Pracę przy niższych napięciach można polepszyć stosując diody stabilizacyjne 1,2V i zwiększając wzmocnienie wzmacniacza operacyjne-go poprzez zmianę wartości R4 na 1,8kQ. Zasilanie wzmacniacza operacyjnego pochodzi z napięcia ładowania za po-średnictwem diody D1. W trakcie krót-kich okresów, kiedy prąd ładowania nie płynie, wzmacniacz operacyjny jest za-silany napięciem kondensatora C2. Pozostałe elementy tworzą obwody za-bezpieczające. Kondensatory C1 i C3 odsprzęgają na-pięcia wejściowe wzmacniacza opera-cyjnego.

Rys. 2. Płytka drukowa-na symulatora baterii - nie ma potrzeby zamy-kać Jej w obudowie.

Rezystory R1 i R2 zapewniają, że prąd bazy T1 nie może przekroczyć zadanej wartości, jak również że tranzystor włą-cza się bez żadnego opóźnienia. Zara-zem tłumią ewentualne oscylacje wiel-kiej częstotliwości. Rezystor R5, który określa impedancję wyjściową symulatora i bezpiecznik F1 zabezpieczają tranzystor przed zbyt du-żymi prądami ładowania, a dioda D2 przed odwrotną polaryzacją. Kondensator buforowy C4 pomaga w utrzymaniu stałego napięcia pomię-dzy wyprowadzeniami.

Montaż

Symulator baterii najlepiej zmontować na płytce drukowanej, przedstawionej na rysunku 2. Montaż może być w tym momencie zakończony, ponieważ za-mykanie płytki w obudowie nie jest na-prawdę konieczne. Dla zapewnienia stabilności zaleca się montować potencjometr na odcinku ką-townika aluminiowego. Również zaleca się, aczkolwiek nie jest to konieczne, montować tranzystor na niewielkim radiatorze.

Ładowarkę należy dołączać do złącza K1, w razie potrzeby razem z woltomie-rzem. Testy prototypu wykazują, że prądy po-między 30mA a 3A mogą płynąć bez żadnych wahań napięcia wyjściowego. Jeśli symulowana ma być bateria nała-dowana, ustawione napięcie należy zwiększyć, tak by ładowarka zachowy-wała się jak w przypadku dołączenia baterii całkowicie naładowanej, przy czym prąd płynący przez symulator rośnie. Odwrotnie, jeśli napięcie odnie-sienia na elementach P1 i S1 zostanie zmniejszone, ładowarka zachowuje się jak w przypadku baterii rozładowanej, w związku z czym zwiększa poziom prądu ładowania. •

W Y K A Z E L E M E N T Ó W Rezystory R 1 : 1 , 2 t o R2: 560Q R3: 30,1kn, 1% R 4 : 1 0 k a 1% R5: 0 , 4 7 a 5W R6: 820H P 1 : 1 0 k U liniowy

Kondensatory C1.C3: 33nF C2:100nF C4: 220pF/25V, stojący

Półprzewodniki D1: BAT85 D2:1N4002 D3, D4:LT1004-2.5 T l : TIP125

Układy scalone IC1: LT1211

Różne K1: 2-końcówkowa złączka śrubowa do montażu na płytce S1: wyłącznik jednobiegunowy F1: bezpiecznik zwłoczny 4A w oprawce do montażu na płytce

M u t r i E l E k T R O N i k 2 Oficjalny przedstawiciel Kingbright Electronic GmbH

03-450 Warszawa, ul. Ratuszowa 11 p.138 tel./fax(0-22) 18 12 29. fax. (02) 643 02 72

CHODY LED <j) 1,8-20mm 1-35001 WYŚWIETLACZE LED 7 - 100mm TRANSOPTORY, OPTOfZOLATORY - tSOCOM KONTROLKI LED (j) 3 - 20mm U=2 - 43V

22 Elektor 5/97

Audio - HiFi - Wideo

Problem

Trudności z łączeniem zawsze występo-wały w świecie audio. Najpierw było znormalizowane ztącze DIN (Deutsche Industrie Norm - niemiecka norma prze-mysłowa). Ale w bardzo krótkim czasie pojawił się szereg jego wariantów, pię-ciostykowy wtyk nie pasował do trójsty-kowego gniazdka. Także nie pasowały wtyki 180° z gniazdkami 240°, nie mó-wiąc już o siedmiostykowych wtykach i kwadratowych czterostykowych złą-czach DIN. W rezultacie rozkwita rynek przejściówek.

Po epoce gniazdek DIN nadeszła epoka gniazdek fono, a z nią okres stabilizacji aż do nastania „osobistego sprzętu au-dio". W tych małych urządzeniach nie wystarczało miejsca na typowe gniazdka fono, narodziły się więc 3-milimetrowe „minijacki". I znów do łączenia walkma-na czy discmana z innym sprzętem sta-ła się potrzebna przejściówka.

aiy

Wydaje się, że wraz z kolejną genera-cją sprzętu audio historia ze złączami powtórzy się znowu. Od pierwszego dnia do łączenia sygnałów cyfrowych używa się dwóch standardów, impul-sów elektrycznych i impulsów świetl-nych. Nie stanowiłoby to żadnego problemu, gdyby w każdym urządzeniu stosowano oba rodzaje złącz, ale jak wiadomo tak nie jest. To prawda, że na rynku można spotkać sprzęt wyposa-żony w oba rodzaje złącz, ale więk-szości to nie dotyczy.

Rozwiązanie

Opisano dwa przetworniki rozwiązujące trudności w konwersji sygnałów. Są one łatwe do zmontowania i usuwają wszel-kie problemy połączeń sygnałów cyfro-wych. Jeden z układów transformuje sygnały elektryczne na optyczne, a dru-gi optyczne na elektryczne. W obu za-stosowano popularne moduły Tosiink™.

Większość produkowa-nego w ciqgu ostatnich

pięciu, dziesięciu lat sprzętu audio jest wypo-sażona w wejścia i wyj-

ścia cyfrowe. Szkoda jednak, że sq one wyko-

nane w dwóch rozwią-zaniach, światłowodo-

wym i koncentrycznym, a nie we wszystkich

urządzeniach stosuje się oba. Na szczęście wy-woływane tym proble-my połączeniowe dają się łatwo rozwiązać za

pomocą złącz opisa-nych w tym artykule, Złącza te pozwaiają

wprowadzać sygnał ze światłowodu w przewód

koncentryczny i na odwrót

T.

Elektor 5/97

Złącze audio światłowód - kabel koncentryczny

+5V * /—\

>+8V >8V@-0

© 5 V

'CC

1 s 11 1 s 9 1 IC1f 12 IC1e 10 IC1d 8

S/PDIF K1 C1

R2

H 10k

100n

R1

* patrz tekst

IC1 = 74HCU04 970031 - 11

Rys. 1. Do przetwornika koncentryk-śwlattowód jest potrzebny tylko wzmacniacz, bufor i nadajnik Toslink™.

Te niewielkie przetworniki można wbu-dować do posiadanych urządzeń audio, albo użyć ich jako niezależnych. W pier-wszym przypadku zasila się je z układów macierzystych, a w drugim z osobnego zasilacza sieciowego.

Z koncentryka do światłowodu

Schemat przetwornika elektryczno-op-tycznego (EOC) jest pokazany na rysun-ku 1. Uktad jest bardzo prosty. Napięcie międzyszczytowe sygnału S/PDIF*, do-prowadzonego przez K1 do rezystora wejściowego R1 (75i2), wynosi około 0,5V. Sygnał ten jest najpierw wzmacnia-

ny w IC1 a, potem w 1C1 b do napięcia 5V (poziom HC). Układowe rozwiązanie wzmacniaczy nie dopuszcza do wystą-pienia zjawiska obcinania sygnału. Na

skutek obecności R2, IC1 a jest zasilany połową napięcia. Kondensator C1 odci-na wzmacniacz od ewentualnego stałe-go napięcia wejściowego i od wpływu R1 na jego punkt pracy. Sygnał wyjścio-wy IC1 b jest doprowadzony do IC2 - na-dajnika Toslink™, w którym zachodzi właściwa konwersja impulsów elektrycz-nych na optyczne. Układ jest zasilany przez stabilizator IC3 z filtrami C5-L1-C3, C2 oraz R4-C4. Dodatkowe uwagi na temat zasilania Czytelnik znajdzie dalej.

Ze światłowodu do koncentryka

Schemat przetwornika optyczno-elek-trycznego (OEC) jest pokazany na ry-sunku 2. Podobnie jak siostrzany, układ ten jest bardzo prosty. Sygnał wejściowy jest doprowadzony do IC1 - odbiornika Toslink™. Jeżeli poziom sygnału optycznego jest wystarczający, jego sygnał wyjściowy osiąga poziom TTL (niski = 0,5V lub wysoki = 3V). Oznacza to, że wzmocnienie w tym układzie nie jest potrzebne i następnym stopniem jest bufor IC2a. Pięć pozosta-łych inwerterów IC2 zostało połączo-nych równolegle tworząc stopień wyj-ściowy. Sygnał wyjściowy jest kierowa-ny do K1 przez kondensatory C1...C3 i dzielnik R1-R2. Dzielnik musi spełnić

Dłuższe połączenie optyczne Przetworniki opisane w tym artykule mogą być także używane do innego ce-lu. Wiadomo, że łącza optyczne mają pewną wadę, ich praktyczna długość jest bardzo ograniczona. Oznacza to, że połączenie dwóch urządzeń, dyspo-nujących jedynie optycznymi złączami, na odległość kilku metrów sprawia pewne trudności. Zastosowanie dwóch przetworników eliminuje to ogranicze-nie. Wystarczy użyć je przy obu urządzeniach audio i połączyć je ze sobą kab-lem koncentrycznym (spójrz na ilustrację). Rozwiązanie to może wydawać się nieco osobliwym, ale działa całkiem dobrze.

Odtwarzacz Cd Przetwornik

oQ o

Sygnał optyczny

* S/PDIF (Sony/Philips Digital Interface Format - format sprzęgu Sony i Philipsa) - konsumenc-ka wersja standardu AES/EBU. Norma ta zosta-ła ustanowiona przez American Aucio Engine-ering Society (Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierii Audio) i European Broadcasting Union (Europejską Unię Radiofoniczną) w celu zdefiniowania formatu i charakterystyk elek-trycznych sygnału oraz ztącz, stosowanych w cyfrowych sprzęgach profesjonalnego sprzę-tu audio.

Kabel koncentryczny

Przetwornik

lk3>c I Sygnał

—I optyczny r—

Magnetofon DAT/Mini Disc

• ° O u u OO OOO o

° 0 ° O OOO

24 Elektor 5/97

Zfącze audio światłowód - kabel koncentryczny

W Y K A Z E L E M E N T Ó W Przetwornik koncentryk-światlowód

Rezystory R 1 : 7 5 f l R2:10kQ R3: 8,2kQ R4: 4 ,7 f t Kondensatory C1, C2, C4:10OnF, ceramiczny, rozstaw 5mm C3: 47/jF/25V, stojący C5: 2,2/jF/63V, stojący C6:10pF/63V, stojący Indukcyjności L1:47pH Półprzewodniki IC1- 74HCU04 IC2: T0TX173 (Toshiba) IC3: 7805 Różne K1: gniazdko audio do montażu na płytce Płytka drukowana: nr zam. 970031*

Przetwornik światfowód-koncentryk Rezystory R1:374Q, 1% R2: 93,1 a 1% Kondensatory C1...C3:47nF, ceramiczny, rozstaw 5mm C4, C5:10OnF, ceramiczny, rozstaw 5mm C6: 47/l/F/25V, stojący C7: 2,2/iF/63V, stojący C8:1 0/jF/63V, stojący Indukcyjności L1, L2: 47jl/H Półprzewodniki IC1: TORX173 (Toshiba) IC2: 74HCT04 IC3: 7805 Różne K1: gniazdko audio do montażu na płytce Płytka drukowana: nr zam. 970031*

* Patrz Dział Obsługi Czytelników na str. 64.

+5V

> 8 V 0 - 0 -

IC3

7805 0 *

C8

10n 63V

- ® 5 V

L2

_rvY-Y~\_ 47nH

2|i2 63V

47n 25V

14)

C5 I C 2

100n

* Patrz tekst

970031 - 12

Rys. 2. Do przetwornika śwlattowód-koncentryk po-trzeba niewiele więcej niż odbiornik ToslinkTM. Dziel-nik wyjściowy zapewnia właściwy poziom sygnału wyjściowego i impedancji wyjściowej.

żeniu. Dlatego właśnie użyto w nim pię-ciu równolegle połączonych inwerterów. Niesymetrycznemu obciążeniu stopnia wyjściowego przeciwdziała sprzężenie zmiennoprądowe. Użyto trzech równo-legle połączonych kondensatorów w celu zmniejszenia rezystancji szere-gowej. Układ jest zasilany przez stabilizator IC3 z filtrami C7-L2-C6, C5 oraz L1-C4.

Zasilanie

dwa wymagania. Po pierwsze, sygnał wyjściowy nie może przekraczać 0,5V. Po drugie, wyjście musi by dopasowa-ne do obciążenia 75Q, aby wyelimino-wać odbicia. Obydwa rezystory muszą więc mieć odpowiednio małą wartość, a zatem stopień wyjściowy musi dostar-czać prądu o stosunkowo dużym natę-

Rys. 3. Układ ścieżek płytki drukowanej obu przetworników I roz-mieszczenie na niej elementów.

Jak już wcześniej wspomniano, układy mogą być zasilane z urządzeń, do któ-rych zostaną wbudowane, albo z osob-nego zasilacza. Oczywiście lepszym rozwiązaniem jest to drugie, ponieważ zasilanie z urządzenia audio może wy-wołać przydżwięk sieciowy lub utworzy pętlę sprzężenia przez uziemienie. W ta-kim przypadku może nawet okazać się konieczne użycie dodatkowego trans-formatora w celu rozdzielenia uziemień. Osobny zasilacz można łatwo uzyskać z dowolnego zasilacza sieciowego o napięciu w granicach 8 do 35V. Prze-tworniki zawierają stabilizatory i pobie-rają niewielki prąd kilku miliamperów, wymagania od takiego zasilacza nie są więc wygórowane. Jeżeli oba przetwor-niki umieszcza się w jednej obudowie,

Elektor 5/97 25

Złącze audio światłowód - kabel koncentryczny

wystarczy jeden zasilacz. W przeciw-nym wypadku potrzeba oczywiście dwóch. W razie użycia jednego zasila-

cza, wystarczy także jeden stabilizator. Trzeba jednak strzec się pętli sprzęże-nia przez uziemienie.

Montaż

Przetworniki montuje się na płytce dru-kowanej, pokazanej na rysunku 3. Trzeba ją jednak przed rozpoczęciem montażu rozciąć na dwie części. Zmon-towanie pfytek jest łatwe, o ile 7achowa się zwyczajową kolejność: rezystory i kondensatory, dławiki i układy scalo-ne. Nie należy do nich używać podsta-wek. Moduły Toslink™ i złącza audio lutuje się bezpośrednio do płytki. Po zakończeniu lutowania należy płytki starannie przejrzeć, sprawdzając po-prawność lutowania oraz ukierunkowa-nie kondensatorów i układów scalo-nych. Przewodząca ciepło strona stabi-lizatorów IC3 jest oznaczona małym białym kwadracikiem. Na rysunku 4 wi-dać zmontowane prototypy. Obudowy zależą od zastosowania przetworników. Jeżeli będą one używa-ne stale w jeden tylko sposób, jakość obudów nie ma wielkiego znaczenia. Jeżeli zaś będą przeznaczone do róż-nych celów, obudowy powinny być so-lidne. •

01-909 Warszawa ul. Sokratesa 7 e-mail: iee_saw zigzag.pl sprzedaż: pok. 121, te l i f ax 35-93-50 tel. 35-90-71 w. 121 serwis: tel. 35-90-71 w. 352, 353

S P E C J A L N A 1 . . 0 F E R T A S P E C J A L N A L . O F E R T A

K. Sawicki electronics

T o w a r C e n a ( h u r t ) C e n a (c

Myszka + adapter PS2 16 20 Płyta główna 486 V I B 90 110 Płyta główna 486 PCI 110 130 Płyta główna INTEL - 100MHz 120 140 Płyta główna SIS - 133MH? 130 150 Płyta główna SIS - 166MHz 160 180 Płyta główna Pa2000 - 133MHz 140 170 Płyta główna Pa2002 - 200MHz 180 220 Płuta główna Pa2005 - 200MHz 200 240 Grafika PC! 1MB (2MB) 55 70 Fdd 1.44 47 55 Obudowa Desk Top 55 65 Obudowa VOBlS - GREEN 85 105 Obudowa VOBIS 75 95 Zasilacz 200W 40 45 SIM 1MB 30 pin 16 SIM 4MB 30 pm 80 PS 4MB 72 pin 65 PS 4MB (32 chip) 72 pin 42 PS 8MB 72 pin 130 Monitor HighScreen 14"a 510 580 Monitor HighScreen 1450 14'c 560 610 Monitor Mag DX17S 1300 1450 Monitor Hewlett Packard 20' a + 1750 1900 S3 Virge 2MB {do 4MB) Karta TVT (teletekst do PC) 160 175

o " CM CM % 3

K ~o O CL CO" CO* Q>

5 CU N 0) c

c Q> O

OKAZJA! OFERUJEMY RÓWNIEŻ TANIE ZESTAWY 486

B LTRON Kompetentny partner

w elektronice

pamięc i , mikrokont ro lery , spec ja l i s t yczne

uk łady te lekomun ikacy jne , log ika cy f rowa ;

uk łady l in iowe, op toe lek t ron ika ;

diody, mostk i , t ranzystory, tyrystory;

b loki IGBT, d iak i , tr iaki, bezp ieczn ik i ;

d iody zabezp iecza jące warys tory , odgromnik i ;

kondensatory , kwarce , rezystory ;

obudowy , z łącza i inne...

Dystrybutor firm:

SGS-THOMSON, TOSHIBA SAMSUNG, DIOTEC

AVX KYOCERA, WIMA

Siedziba firmy: 50-053 Wrocław, ui. Szewska 3 tel. (0-71) 343-97-55. 44-25-32

fax (0-71)44-11-41,343-96-61. 343-96-64

e-mail ei1ron@emit com pi http://www emit com pl/ellron

Lokalne biura handlowe: 01-793 Warszawa, ul. Rydygiera 12 lei /fax: (0-22) 663-47-84. 639-86-56 tel (0-22) 663-93-50 w 131,132

80-748 Gdańsk, ul. Chmielna 26 tel (0-58) 35-93-34. 35-93-35, 35-43-52 fax (0-58) 46-28-47

26 Elektor 5/97

NOWA GENERACJA TRANZYSTORÓW IOBT Firma International Rectifier wpro-wadziła swoją 4. generację tran-zystorów IGBT - elementów sze-roko stosowanych jako klucze w sterowaniu silnikami, zasla-czach, uktadch UPS, spawarkach i innych aplikacjach przetwarzania mocy. Nowa generacja IGBT ma poprawioną sprawność o 20 do 40%, zmniejszone straty przełącza-nia i napięcie w stanie włączenia, w porównaniu z konkurującymi elementami i poprzednią, 3. gene-racją elementów tirmowycn. Jako że nowe elementy mają takie sa-me wymagania odnośnie sterowa-nia oraz takie same charakterysty-

DSP DO CYFROWEGO STEROWANIA SILNIKAMI Procesory sygnałowe z nowej ro-dziny TMS320C24x są pierwszymi układami DSP specjalnie przezna-czonymi do cyfrowego sterowania silnikami. Zbudowane z ich pomo-cą układy sterowania mogą w przy-

szłości zastąpić systemy stosowa-ne obecnie i przyczynić się do po-prawy parametrów sterowania, zmniejszenia poboru mocy, zapew-nienia stabilniejszej pracy i zwięk-szenia niezawodności silników. Pierwszy z rodziny, układ TMS

ki przełączania i termiczne jak ge-neracja poprzednia, są idealnymi zamiennikami poprawiającymi pa-rametry już istniejących układów. Firma wprowadziła wersje 4. gene-racji wszystkich popularnych ele-mentów IGBT o napięciu 600V. Pierwszymi elementami nowej ge-neracji są tranzystory bardzo szyb-kie, w tym IRG4BC40U (obudowa TO-220) i IRG4PC40U (TO-247). przeznaczone dla impulsowych aplikacji mocy o częstotliwościach 20 do 75kHz.

International Rectifier nr 1 (KKI16 str./ang.)

http:llwwwJr1.com

320C240. łączy 16-bitowy stało-przecinkowy rdzeń TMS320C2xx o szybkości 20MIPS z unikalnym układem obsługi zdarzeń (event manager), umożliwiającym gene-rację sygnałów sterujących wszys-tkimi typami silników. Układ obsłu-gi zdarzeń zawiera 3 timery, 12 wyjść PWM, 9 wyjść porównania (compare), logikę generacji strefy martwej (dead-band) oraz 4 wej-ścia przechwytywania (capture), w tym 2 akceptujące kwadraturo-we sygnały enkodera optycznego. TMS320C240 zawiera także: dwa interfejsy szeregowe (SPI, SCi), parę 10-bitowych przetworników analogowo-cyfrowych, 28 dwukie-runkowych linii wejścia/wyjścia, ti-mer watchdog 116K sfów pamięci ROM. Zapowiadany jest także pro-cesor TMS320F240, zawierający zamiast pamięci ROM reprogra-mowalną pamięć FLASH.

nr 3 Tbxas Instruments

(KKJ9 str.lang.) http:ilwww,tLcom

TRANSCEIVERY IrOA O SZYB-KOŚCI DO 4Mb/s Temic oferuje dwa nowe nadajni-ki/odbiorniki kompatybilne ze stan-dardem IrDA: TFDT4000 - o szyb-kości transmisji danych do 115.2kt>/s, i TFDT6000 • o maksy-malnej szybkości 4Mb/s. Obydwa układy są oferowane w epoksydo-wych obudowach do montażu po-wierzchniowego o wymiarach {dłu-gość x szerokość x wysokość) tyl-ko 13 x 7,5 x 5.65mm. Elementy zawierają fotodiodę i diodę nadaw-czą oraz obwody analogowe nie-zbędne do realizacji transmisji zgodnie ze specyfikacją IrDA t.1. Dzięki scaleniu przedwzmacniacza odbiornika i stopnia sterującego nadajnika, transceivery TFDT łą-czą funkcje dwóch układów scalo-nych i eliminują dużą liczbę ele-mentów zewnętrznych. Typowa implementacja dyskretna wyma-gałaby zastosowania do 9 oddziel-

SZYBKI MIKROKONTROLER Z PRZETWORNIKIEM A/C I UKŁADEM MNOŻENIA PIC17C756 jest pierwszym ukla dem z rodziny szybkich 8-bitowych mikrokontrolerów OTP PIC17C75X firmy Microchip, zawierającym 10-bitowy przetwornik analogowo-cyf-rowy. Ukfad jest montowany w 64-lub 68-wprowadzeniowych obudo-wach. Charakteryzuje się bardzo dużą szybkością przetwarzania CPU, 8,25MIPS przy częstotliwości 33MHz. Zawiera także jednocyklowy (120ns) sprzętowy układ mnoże-nia 8 x 8 . Ponadto zawie-ra dwa bloki USART

0 szybkości transmisji 8.25 miliona bitów na se-kundę, 16K x 16 pamięci programu OTP EPROM 1 902 x 8 bitów pamięci RAM użytkownika. Bar-dzo dokładny (2:1 LSB) 10-bitowy, 12-kana!owy przetwornik analogowo-cyfrowy charakteryzuje się dużą szybkością i może pracować, gdy układ jest w trybie SLEEP

Inne peryferia to: do 50 wyprowa-dzeń wejścia/wyjścia z indywidual-nym sterowaniem kierunkiem prze-pływu danych. 4 wyprowadzenia konfigurowane jako wejścia prze-chwytywania (capture, rozdziel-czość 120ns), 3 wyprowadzenia

nych elementów. TFDT4000 prze-wyższa nawet wymagania IrDA 1.1, umożliwiając transmisję na odległość do 3m. Element zawiera także obwody automatycznej re-gulacji wzmocnienia dla zapewnie-nia maksymalnej czułości.

TemlciSlllconbt nr 2 (KKJ9strJang.)

http://www.temic.de

konfigurowane jako wyjścia PWM (rozdzielczość 1 do 10 bitów, częs-totliwość 130kHz przy 8. bitach i 32kHz przy 10. bitach), lokalne porty komunikacyjne dla rozszerze-nia peryfenów (zgodne z I2C i SPI) oraz 4 timery (dwa 8-bitowe i dwa 16-bitowe). Duża pamięć programu i danych czynią PIC17C756 ideal-nym do zamkniętych aplikacji pra-cujących w czasie rzeczywistym, takich jak układy set-top box, stero-wanie procesami, systemy pomia-

rowe, UPS, drukarki, plotery, ste-rowniki ABS i airbag. systemy za-bezpieczeń, przełączniki sieciowe, modemy i układy szyfrowania da-nych.

Microchip nr 4 (KK/13 str./ang.)

http://www.rn/crocftjp2.corn

Elektor 5/97 27

BIULETYN INFORMACYJNY UKŁADÓW SCALONYCH

PODWÓJNY MOSFET MOCY HIP2060 jest elementem mocy 0 dużej sprawności i dużym prą-dzie, pracującym przy częstotli-wościach przełączania przekra-czających 1MHz. Jest przeznaczo-ny do zastosowania w systemach sterowania silnikami, zasilaczach 1 wzmacniaczach audio klasy D. Łączy w jednej strukturze dwa N-kanaiowe MOSFET-y mocy 10A. 60V pracujące w konfiguracji pół-mostka, przyczyniając się do zna-czącej redukcji wymaganego miej-sca na ptytce w porównaniu do dyskretnej pary tranzystorów MOSFET. Jest montowany w obu-dowie T0-220 lub TO-263 (do montażu powierzchniowego). Do-datkowo. HIP2060 generuje mniej zakłóceń radiowych (EMIj. Uzie-

MOSFETY MOCY Z ZABEZPIECZENIEM TERMICZNYM MTC3400 Quake jest MOSFET-em mocy zawierającym wewnęt-rzną diodę czujnika temperatury, przeznaczoną do pracy w potą-

mione skrzydełko obudowy elimi-nuje konieczność izolacji galwa-nicznej od zewnętrznego radiato-ra. Zmniejsza to pojemność paso-żytniczą pomiędzy drenem i radia-torem, będącą zwykle przyczyną generacji EMI.

Harris nr 3 (KWstr. ang.)

http:llvmw.semLhanis.com

)e przy napięciu 40V t maksymal-nym prądzie drenu 75A. Ma typo-wą rezystancję w stanie włączenia 5mi3 przy napięciu bramka-żródlo 10V Jest montowany w 3- lub 5-wyprowadzeniowych obudowach T0-220 lub D2PAK.

czeniu z odpowiednimi analogo-wymi obwodami czujnika i obwo-dami sterującymi. Element pracu-

IGBT O NAPIĘCIU 600V I CZĘSTOTLIWOŚCI PRACY 20 DO 100kHz Firma IXYS opracowata nową serię B tranzystorów IGBT rodziny HlPer-FAST. Elementy oferują czasy opa-dania przełączania <l00ns i napię-cia w stanie wsączenia poniżej 2V. Pierwszymi z serii są: !XGH20N60B - tranzystor IGBT o napięciu 600V, prądzie 40A. napięciu w stanie wlą-

Motorola http://www.design-net.com

czenia 1.7V i czasie opadania 100ns, IXGH20N60BU1 - mający takie same parametry, ale zawiera-jący dodatkowo bardzo szybką dio-dę, oraz !XGH22N50B o odpo-wiednich parametrach 500V, 44A. 2V i 60ns.

IXYS http:liwww.ixys.com

UKŁADY ZARZĄDZANIA ZASILANIEM TELEFONÓW KOMÓRKOWYCH Sterowniki BiCMOS UCC3930-3/5 są przeznaczone do zarządzania zasilaniem aplikacji o zasilaniu ba-teryjnym. Są idealne dla telefonów komórkowych, stacji bazowych, nadajników, odbiorników i page-rów. Zawierają 3 stabilizatory na-pięcia dodatniego o matym spad-ku napięcia (<200mV) i stabiliza-tor napięcia ujemnego, przezna-czony do zasiiama wzmacniacza MESFET GaAs. Napięcie ujemne jest wytwarzane przy pomocy pompy ładunku z przełączaną po-jemnością. Układy charakteryzują się małym spoczynkowym prą-dem zasilania (3mA) i prądem w trybie zmniejszonego poboru mocy maksymalnse 10pA. Mają wbudowany wskaźnik ..power go-od" i wyjście wczesnego ostrzega-

STABILIZATORY IMPULSOWE O NAPIĘCIU WEJŚCIOWYM 3,5 DO 36V LTC1538-AUX i LTC1539 są kolej nymi uktadami stabilizatorów im-pulsowych Lmear Technology, za-wierającymi firmowy adaptacyjny stopień mocy. Ta nowa architektu-ra umożliwia jednoczesne spełnie-nie wcześniej sprzecznych wyma-gań: stałej częstotliwości i dobrej sprawności przy matym prądzse obciążenia. Adaptacyjny wyjścio-wy stopień mocy steruje efektyw-nie dwoma N-kanaiowymi MOS-FET-ami przy częstotliwościach sięgających 400kHz. Szeroki za-kres napięć wejściowych 3,5 do

STABILIZATORY NAPIĘCIA O MAŁYCH SZUMACH MIC5205 i MIC5206 są najnow-szymi przedstawicielami licznej ro-dziny stabilizatorów o małym spad-ku napięcia firmy Micrel. Są do-stępne w miniaturowych 5-wypro-wadzemowych obudowach IttyBit-ty SOT-23-5. MIC5206 jest także dostępny w nowej 8-wyprowadze-niowej obudowie firmowej Mmi8 (MSGP). Ukfady mają typowe szu-my wyjściowe 260nV/\Hz. Dla wy-dłużenia czasu życia batem zasila-jącej, spadek napięcia na elemen-cie przy maiym obciążeniu wynosi jedynie 17mV. Przy nominalnym prądzie wyjściowym l50mA spa-

nia o niskim napięciu baterii. Prze-łączanie wyjść stabilizatorów jest realizowane poprzez 3 wejścia ze-zwolenia. UCC3930-3 akceptuje napięcia wejściowe z zakresu 3,3 do 8V, a UCC3930-5 - napięcia 5.2 do 8V.

Unitrode nr 6 (KKl5str.iang.)

http://www.uniUode.com

36V umożliwia zasilanie układów z różnych źródeł, od wieloogniwo-wych baterii do zasilaczy gniazd-kowych i samochodowych gniazd zapalniczek. N-kanatowe MOS-FET-y mają mniejszą rezystancję w stanie włączenia, umożliwiając osiągnięcie sprawności 95%, na-wet przy prądach obciążenia prze-kraczających 5A. Duża częstotli-wość przełącznia umożliwia uży-cie cewki indukcyjnej tak matej. jak 10^/H. pozwalając na miniatu-ryzację aplikacji.

Unear Technology http:llwww.linear.com

dek napięcia wynosi 165mV. Z do-kładnością wyjścia lepszą niż 1% i prądem do masy mniejszym niż 0,7mA przy obciążeniu 100mA. obydwa stabilizatory są szczegól-nie odpowiednie do aplikacji pod-ręcznych o zasilaniu bateryjnym. Dodatkowo są wyposażone w wy-prowadzenie zezwolenia sterowane poziomami logicznymi. Ukfady są destępne w wersjach o ustalonym napięciu wyjśaowym (3.0, 3,3, 3,6, 3,8, 4,0 lub 5.0V) o raz w wersji o na-pięciu re<

n r 7 Micrel

(KK16 str./ang) ii.com

28 Elektor 5 /97


NAJMNIEJSZY MIKROKONTROLER Z PRZETWORNIKIEM A/C PIC12CXXX • rodzina miniaturo-wych mikrokontrolerów montowa-nych w 3-wyprowadzeniowych obudowach, została wzbogacona

0 dwa nowe elementy. PIC12C671

1 PIC 12C672 są 8-bitowymi mikro-komputerami jednoukładowymi z wbudowanymi 4-kanafowymi przetwornikami analogowo-cyfro-wymi. Uk!ady zawierają pamięć programu OTP EPROM o pojem-ności odpowiednio 1K i 2K słów oraz 128 bajtów pamięci RAM użyt-kownika. Mają ponadto po sześć wyprowadzeń wejścia/wyjścia, we-wnętrzny oscylator zegara 4MHz, zredukowaną listę instrukcji (35). 8-

STEROWNIKI ZASILANIA PRZENOŚNYCH KOMPUTERÓW Firma Ternie opracowała dwa nowe sterowniki zasilania komputerów

przenośnych mogące zastąpić t rudnodostępne układy MAX786. Si786CG i SI9130CG zawierają dwie przetwornice obniżające na-pięcie i dwa stabilizatory liniowe mikromocy. Si786CG jest funkcjo-nalnym odpowiednikiem i zamien-nikiem układu MAX786. Nowy układ Si9130CG pomija obwody

SAMONAGRZEWAJĄCY SIĘ CZUJNIK TEMPERATURY DS1620R jest cyfrowym czujni-kiem realizującym 9-bitowe odczy-ty temperatury. Wewnętrzny rezys-tor 5012 pracuje jako element sa-monagrzewający się. Przewidywa-ne charakterystyki samonagrzewa-nia umożliwiają użytkownikowi mo-delowanie wzrostu temperatury elementów aktywnych w jego sys-temie, monitorowanie przepływu powietrza i innych parametrów ste-rowania temperaturą. Dzięki t rzen wyjściom temperatur alarmowych, DS1620R może także pracować ja-ko termostat. Zdefiniowane przez użytkownika progi temperaturowe są przechowywane w nieuiotnej

poziomowy sprzętowy stos. 8-brfo-wy licznik/zegar czasu rzeczywiste-go z 8-bttowym programowalnym preskalerem i timer watcbdog. Wyj-ścia mają wydajność prądową po-zwalającą na bezpośrednie stero-wanie diod LED lub przekaźników. Układy są zasilane napięciem 2,5 do 5,5V i pobierają minimalny prąd (bardziej szczegółową specyfikację podajemy na stronie 31). Ich głów-nym przeznaczeniem jest współpra-ca z różnego rodzaju czujnikami w prostych systemach kontrolno-pomiarowych.

Mlcrochip n r 8 (KK! 9 str.lang.)

Mtp://www.m/croch/p2,com

komparatorów sterownika MAX786, które w wielu systemach me były używane, i w zamian oferuje pro-gramowanie wyjścia drugiej prze-twornicy, umożliwiając konstrukto-rom wybór pomiędzy trzema napię-ciami: 3,3,3,45, i 3,6V. Obydwa ste-rowniki zamieniają napięcie baterii 12V lub zasilacza gniazdkowego 18 do 24V na napięcia zasilające 5V i 3,3V, których zwykie używa komputer typu notebook. Układy oferują bardziej sprawną pracę z prądem spoczynkowym mniej-szym niż 500/jA na przetwornicę dla wydłużenia czasu życia baterii.

Temfc/SMfconfr nr 10 S/786CG (KKi14striang.) nr 11 S/9J30CG (KK/I4str.fang.)

http:uwww.temic.d6

pamięci, tak że układ może być za-programowany przed włożeniem do systemu, a następnie pracować samodzielnie, bez sterowania przez jednostkę centralną. Nasta-wy i odczyty temperatur są zapisy-wane/odczytywane poprzez prosty interfejs 3-przewodowy. Układ mie-rzy temperaturę w zakresie -55 do + 1 2 5 C z krokiem 0,5eC (typowy czas zamiany temperatury na sło-wo cyfrowe wynosi 200ms). Jest montowany w 16-wyprowadzenio-wych obudowach SOfC.

Da/fes Semiconductor nr 13 (KKI11 str.lang.}

http:llwww.tkl8emi.com

MATRYCE REZYSTORÓW W MINIATUROWYCH OBUDOWACH MiniNet jest nową rodziną cienko-warstwowych matryc rezystorów montowanych w miniaturowych obudowach do montażu powierz chniowego. W skład rodziny wcho-dzą 3 serie matryc: 2 N 8 S - monto-

wane w wąskich obudowach SOlC (opisane dokładniej na str. 38}. 2QSP - w obudowach OSOR i 2TSP - w obudowach TSSOP Każda z serii oferuje rożne opc je konfiguracj i , w tym konf igurację izolowanych rezystorów, magistra-li rezystorów i drabinki R/2R. Ele-menty pozwalają na zaoszczędze-nie do 50% miejsca na płytce w porównaniu z matrycami monto-wanymi w szerokich obudowach

PAMIĘCI EEPROM 256K O DOSTĘPIE RÓWNOLEGŁYM Zorganizowane jako matryce 32K x 8 bitów, M28256 i jej wersja nis-konapięc iowa M28256-W, są pa-mięciami EEPROM 256Kb zbudo-wanymi w technologi i ściśle zwią-

SOlC lub odpowiednią hczbą dys-kretnych rezystorów w obudo-wach do montażu powierzchnio-wego. Są wykonywane metodą nakładania cienkiej warstwy azot-ku tantalu na krzemowe podłoże. Taka technologia umożliwia osiąg-nięcie dużej stabilności długoter-minowe/, niniejszej rezystancji po-

zanej z firmową technologią Flash, umożl iwia jącej pełne kasowanie bajtowe przy zachowaniu bardzo małych wymiarów komórki , dużo mniejszych niż możliwe do osiąg-nięcia w konwencjonalnej techno-logii EEPROM. Nowe układy po-

SZYBKI EEPROM SZEREGOWY O POJEMNOŚCI 64KB Pracując dwukrotnie szybciej niż dotychczasowe szeregowe pamię-ci EEPROM SPI. nowa pamięć X25650 o pojemności 64 Kb ma szybkość 5MHz i dzieloną architek-turę typu Błock Lock. Jest zamien-nikiem „pin-for-pin" popularnych lecz wolniejszych pamięci EEP-ROM SPI 64Kb. Jej g łównym prze-

wie rzchniowej

. kontro lowanego współczynnika :emperaturowego. w porównaniu z innymi technologiami cienkowar-stwowymi.

Boums nr 9 (KWstrJang.)

http:liwww.boums.com

zwalają na redukcję wymiarów i kosztów systemu przez zastąpie-nie czterech pamięci równoleg-łych 64K lub drogiej pamięci SRAM z podt rzymaniem bateryj-nym, jednym układem montowa-nym w obudowie TSOP-28. SO-28, PDIP-28 lub PLCC-32. M28256 pracuje przy po jedynczym zasila-niu 5V ± 1 0 % (M28256-W przy za-silaniu 3V ±10%) i jest na razie do-stępna w wersji o typowym czasie dostępu 150ns. W przyszłości fir-ma przewiduje uruchomienie pro-dukcj i szybszych wersji. Ponadto, pamięć ma gwarantowaną wytrzy-małość 100000 cykli zapisu/od-czytu oraz wbudowane zabezpie-czenie danych dla uniknięcia fał-szywych zapisów

nr 12 SGS-Thomson

(KKlUstrJang.) http://iwvv.8t com

znaczeniem są ruchome systemy bezprzewodowe. Układ może pra-cować przy zasilaniu z baterii o na-pięciu 2,5 do 5,5V, zarówno w try-bie programowania jak i odczytu. Pobiera mmej mz 1/jA prądu w sia-nie nieaktywnym.

Xicor nr 14 (KK/1Sstr.!ang.)

http:iiwww.xicor.com

Elektor 5/97 29


Również i Intel przyłączy! się do grona f irm oferu jących ptyty CD-ROM wspo-magające projektowanie, i to na skalę nie spotykaną dotychczas. Nowy „po-dwó jny a l bum p ły towy" zaty tu łowany Developers' insight CD-ROM jest dato-wany na styczeń 1997. Fakt. źe zebra-ne tu matenaty nie mieszczą się na jed-nej płycie, jest już sam w sobie bardzo obiecujący. Dodatkowo f i rma deklaru-je. że każdy kto prześle na jej adres wy-pełn iony formularz subskrypcy jny, do-łączony do płyt. o t rzyma bezpłatne wsparc ie w postaci nowych cokwartal-nych w y d a ń pakietu Czym w istocie jest Deveiopers' insight. To nic innego, jak znana z Internetu stro-na Intela dla konst ruktorów (adres. http://www.developer.intel.com) na pły-cie (ściślej dwóch płytach) CD Ci, któ-rzy odwiedzil i tę stronę, wiedzą już o co chodzi : pokaźny zestaw dokumentacj i {w tym opisy procesorów Pentium, Pen-t ium Pro i "960, rodzin mikrokontrolerów MCS96/MCS296. MCS151/ MCS251. MCS51, pamięci Flash i kart Flash, ukła-dów magistral i PCI i USB), przykłady rozwiązań sys temowych (np MMX Technology, DVD Autor ing Studio czy Realistic Display Mixer). narzędzia roz-

wo jowe dla o ferowanych technologu i podzespołów, nowości, odpowiedzi na pytania (tzw. FAQ-i|, i wiele, wiele więcej A lbum składa się z d w ó c h płyt. zatytu-ł owanych products i technoiogies. Rozpoczęcie pracy jest bardzo proste, wystarczy włożyć jedną z nich do na-pędu CD-ROM. uruchomić przeglądar-kę internetową (np Netscape Nawiga-tor lub Microsoft £xplorer) i o tworzyć plik mdex.htm zapisany w kata logu g ł ó w n y m każdej z płyt. Dalej już poru-szamy się jak p o norma lne j stronie WWW. prowadzeni przez program „za rączkę" Wymagan ia dotyczące hard-w a r e u nie są zbył wysok ie co najmniej PC 486. 8MB RAM. napęd CD-ROM x 2. Nie jest kon ieczne (ale przydatne) podłączenie do Internetu. Jeśli chodzi

0 oprogramowan ie , to potrzeba przy-najmniej W indows 3 1 i wspomn iane j juz przeglądarki A co w ś rodku 0 Po uruchomien iu poja-wia się strona developers' home z przejrzystym menu. jak w Internecie Na tejże strome widz imy uwag i doty-czące korzystania z pakietu Dostępne są też te lefony gorące j linii (w USA)

1 adres emai i -owy dla uzy tkown ikow St rona h o m e daje moż l iwość bezpo-średniego połączenia ze stroną WWW Intela w celu subskrypc j i nowych wy-dań Developers' insight lub uzupełnie-nia informacj i zawartych na płycie Po-zycja m e n u leedback umożl iwia bez-pośrednie przesianie opinu dotyczącej pakietu płyt. Tu widać przydatność bie-żącego połączenia z Internetem.

W lewym górnym rogu ekranu widz imy trzy pods tawowe pozyc je menu pro-ducts. technoiogies i deveiopment to-ols. Przemieszczanie się pomiędzy d w o m a płytami me jest specjalnie kło-potl iwe. Obydwie mają takie samo me-nu g lowne. Wybór pozycj i me zapisa-nej na b ieżące j p łyc ie p o w o d u j e wy-świetlenie komun ika tu o konieczności zmiany nośnika oraz opc j i Link To mdex htm umożl iwiającej bezpośrednie

wyszukanie na nowej płycie żądanych informacj i Oczywiśc ie, nie wszystko co można znaleźć na strome Intela w Internecie jest zawarte na op isywanych p ły tach W tak ich p rzypadkach jest możl iwe bezpośredn ie śc iągn ięc ie z Internetu po t rzebnych danych czy oprogramo-wania bez wychodzen ia z Developers' insight

Podsumowu jąc . Deveiopers' insight jest p rzydatnym narzędz iem dla kon-struktora. Pozwala na łatwy i szybki do-stęp do in teresu jących g o in formacj i i oprogramowania , a możl iwość okre-sowej bezpłatnej aktual izacj i lub bieżą-cej aktualizacji poprzez Internet może m u zapewnić stały dostęp do najnow-szych danych i narzędzi rozwo jowych

Katalogi I narzędzia na płytach CD w sieci handlowej AVT DeveIopers' insight CD-ROM. Intel, 4 January 1997. Cena 179 zł + 22% VAT

Darte katalogowe, aplikacje, technologie i oprogramowanie rozwojowe Intela

* r tw . m 1 M

Technical Uterature Database. National Semiccrnductof, October 1996. Cena 172 zł + 22% VAT

Dane katalogowe, wymiary fizyczne i noty aplikacyjne produktów f i rmy National Semi-conductor (2 płyty). ^ ^ ^

Designer's CD Reference Manuał 1996 Rev. A.6-12/96. Analog Devices. Cena 93 zł + 22% VAT

Dane katalogowe układów scalonych firmy Analog Devices.

nr 108

iAR Systems Demo-CD-Release February 1997. Cena 65 zł + 22% VAT

32-bi towe narzędzia rozwojowe pod Win-dows dla najbardziej popularnych mikrokon-trolerów.

nr 109

Microchip. 19% Technical Ubrary. Third Edition. Cena 93 z! + 22% VAT

Technical Product Intormation for Samsung Semiconductors. V 2 0 1 Cena 50 zł + 22% VAT

Hitachi Electronic Components Databook. March 96. Cena 95 zł + 22% VAT

SGS-Thomson. Data on Disc. Edition 1996. Cena 70zl + 22% VAT

MicroSim DesignLat £va!uation Software. Cena 30zf + 22% VAT

Katalog mikrokontrolerów, ukła-dów zabezpieczających, pamięci i układów ASIC f irmy Microchip.

nr 101

Katalog układów scalonych i ele-mentów dyskretnych f i rmy Sam-sung.

nr 102

Katalog mikrokontrolerów, sterow-ników LCD i pamięci f i rmy Hitachi.

nr 103

Katalog układów scalonych i ele-mentów dyskretnych f irmy SGS-Thomson.

nr 104 nr 103

Wtftn&tt wytytimnia pobraniem petitowym należy dollczyi koszt przesytu 10% ceny bmOo (ta. z doliczonym portattiem i'AT). Atyołrzymiiptytę za ZMilezMm pocztowym, wysbrtzy zaznaezyi odpowiedni, podany wytej numer na Kutie Obsługi CzyttioiUw Blulotyna fstr. 401, wypttoii czytelnie Kartę I przesiać ją aa podany adres.

30 Elektor 5/97


UBA2000T Elektroniczny starter lamp jarzeniowych

NOTES KONSTRUKTORA

UBA2000T jest scalonym starte-rem lamp jarzeniowych w pełni zgodnym z konwencjonalnymi za-płonnikami. Za pośrednictwem zewnętrznego klucza tyrystorowe-go lub MOSFET steruje wstępnym podgrzewaniem i zapłonem lam-py. Zapewnia niezawodny i na-tychmiastowy zapłon, bez migota-nia. W porównaniu z zapłonnikami konwencjonalnymi, zbudowany w oparciu o UBA2000T zapłonnik elektroniczny jest dużo bardziej niezawodny i ma zwiększony czas

Podstawowe parametry Napięcie sieci energetycznej (50Hz) Maksymalna moc rozpraszana Napięcie zasilania startu podgrzewania (VQC(SI)) WJ typ Napięcie zasilania resetu (VcC(rst)) Napięcie zapłonu (V/gn) Napięcie lampy (Viamp) Próg zabezpieczenia prądowego Rezystancja czujnika prądu (RSense) Prąd podgrzewania

życia (brak części mechanicz-nych). Dodatkowo nie generuje zakłóceń radiowych (spełnia nor-mę IEC 926 10.5). Czas podgrze-wania charakteryzuje się małym rozrzutem, ponieważ jest określa-ny na podstawie częstotliwości sieci energetycznej. Układ ma również wbudowane zabezpie-czenie przed przekroczeniem maksymalnego prądu podgrze-wania. W przypadku uszkodzenia lampy, po siedmiu próbach zapło-nu, UBA2000T przechodzi do sta-nu oczekiwania. Po wystąpieniu przerwy w zasilaniu jest automa-tycznie resetowany. Miniaturowa 8-wyprowadzeniowa obudowa SO

i nieliczne elementy zewnętrzne pozwa-lają na zmieszcze-nie całego układu w obudowie o wy-miarach typowego startera.

220V typ. 395mW

9V maks. 67...97V

50...140V 3,4Ap typ. 26miltyp.

0,33...1.4Arms Opracowano na podstawie danych katalogowych fir-my Philips (httpilfw/m.semiconductors.philips.com).

nr 15 Philips (KKJ15s./ang.)

NOTES KONSTRUKTORA

Właściwości

• 8-wyprowadzeniowa obudowa plastykowa DIP i SOIC (wersja OTP EPROM) oraz ceramiczna z okienkiem (EPROM)

• Szybka technologia CMOS EP-ROM o małym poborze mocy Praca w pełni statyczna Szeroki zakres napięć zasilania (2,5 do 5.5V) Mały pobór prądu (<2mA przy 5V, 4MHz) Szybka jednostka CPU (RISC) Tylko 35 14-bitowych instrukcji Instrukcje (poza skokami) wy-konywane w jednym cyklu Częstotliwość wejścia zegaro-wego 0 do 10MHz Minimalna długość cyklu instruk-cji 1/JS

14-bitowe instrukcje, 8-bitowe dane Pamięć RAM danych 128 x 8b Pamięć EPROM programu 1024 x 14b (PIC12C671) lub 2048 x 14b (PIC12C672)

PIC12C67x 8-bitowy mikrokontroler z przetwornikiem A/C

Obsługa przerwania Sprzętowe rejestry funkcji spec-jalnych Adresowanie bezpośrednie, po-średnie i względne dla danych i instrukcji Sprzętowy 8-poziomowy stos Wewnętrzny oscylator 4MHz z programowalną kalibracją Wybierane wyjście zegara 4-kanałowy 8-bitowy przetwor-nik analogowo-cyfrowy 8-bitowy licznik/zegar czasu rze-czywistego z 8-bitowym progra-mowalnym preskalerem Reset po włączeniu zasilania Timer włączania zasilania (PWRT) i startu oscylatora (OST) Timer watchdog (WDT) ze zin-tegrowanym oscylatorem RC Programowalne zabezpiecze-nie kodu Tryb oszczędzania mocy SLEEP Przerwanie po zmianie stanu na wyprowadzeniu Wewnętrzne podciąganie (pull--up) na wejściach/wyjściach Różne (wybierane) opcje oscy-latora

Q=zź=[Licznik programu j O Magistrala danych

Pamięć programu EPROM

8-poziomowy stos (13 bitów)

Magistrala programu Adres RAM

(starsze bity z rejestru stanu) Rejestr instrukcji

Adres bezpośredni

Z 3 5S w " Og

l i Dekoder instrukcji

i sterowanie

Taktowanie 0 = 0

Timer włącza-nia zasilania Timer startu oscylatora

Umer watchCog Reset po włączeniu

r Adres 8 Z pośredni

| Rejestry F S R j < =

Rejestr stanu[<j=z

a V 1 .

MUX

ZE 7

ALU

Rejestr W

Wewnętrzny zegar 4MHz

MCLR 1 VOD

8 Vss

Timer 0

JF GPO/ANO

GP1/AN1A/REF GP2/T0CKI/AN2/INT

GP3/MCLR/Vpp GP4/OSC2/AN3/CLKOUT

GP5/OSC1/CLKIN

GPIO Ł A/C

Opracowano na podstam danych katalo-gowych firmy Microchip (http://www.mic-rochip2.com).

Elektor 5/97 31

BIULETYN INFORMACYJNY

GJRF10 Nadajnik/odbiornik VHF/UHF

NOTES KONSTRUKTORA

GJRF10 jest jednoukładowym na-dajnikiem/odbiornikiem do komuni-kacji radiowej, pracującym w paś-mie 433,92MHz z szybkościami transmisji FSK do 1200 bodów. Sekcja nadajnika zawiera syntezer częstotliwości z pętlą fazową (PLL) i wzmacniacz mocy. W skład syntezera częstotliwości wchodzi oscylator sterowany napięciem {VCO), oscylator kwarcowy, pre-skaler, programowalne dzielniki częstotliwości i detektor fazy. Filtr pętli jest zewnętrzny dla zwiększe-nia elastyczności aplikacji i może być prostym pasywnym obwo-dem. VCO jest oscylatorem Col-pittsa i wymaga zewnętrznego re-zonatora oraz warikapu. Modula-cja FSK jest doprowadzana ze-wnętrznie do oscylatora kwarco-

wego. W aplikacjach o malej szyb-kości transmisji (około 100b/s) modulacja FSK może być realizo-wana przez przełączanie pomiędzy dwoma wewnętrznymi dzielnikami (N i M) syntezera częstotliwości. Rejestry dzielników N i M mają od-powiednio 12 i 10 bitów. Dla wszys-tkich typów modulacji FSK dane są wprowadzane poprzez wyprowa-dzenie DataiXO.

W trybie odbioru syntezer PLL ge-neruje sygnał oscylatora lokalnego (LO). Wartości N i M, które określa-ją częstotliwość LO, są przechowy-wane w rejestrach NO i MO. Odbior-nik o zerowej częstotliwości po-średniej umożliwia filtrację kanału poprzez zintegrowane filtry dolno-przepustowe o małym poborze mocy. Zawiera także wzmacniacz o małych szumach (LNA) sterujący parą mieszaczy kwadraturowych. Wyjścia mieszaczy zasilają dwa identyczne kanały sygnałowe.

Opis wyprowadzeń

Nazwa RecC GchOut IchOut IFVdd IFGnd Vb 1p1 Vb1p2 Vb hp

IchR Ocftft GuardVdd DigGnd ModXC0 XoscOui Xoscto OaiaffO Cłock Loed

RxOutD DataC ground CmpOut OscGnd Oscin 0$cVdd RFVdd LNA C LNAGnd RFin RFGnd RFout PAblts MixerVdd MocerGnd qc2 qc1 id ic2 AO A1 A2 RSSł

Nr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44

Opis Kondensator prottownika Wyjście kanatu C Wyjście kanału I Zasilanie obwodów pcz. Masa obwodów p.cz. Rezystor fflfru iyratorowego Rezystor filtru żyraforowego Rezystor filtru żyraforowego Masa (podtoie)

I Rezystor regulacji napięcia niezrównoważenia kanału Q Zasilanie obwodu zabezpieczającego Masa części cyfrowej Dołączenie rezonatora kwarcowego Wyjście oscylatora kwarcowego Wejście oscylatora kwarcowego Dwukierunkowa Unia (lanych Zegar Obciążenie Zasilanie części cyfrowej Wyjście cyfrom kanału IIQ Kondensator tittru danych Masa (podłoża) Wyjście pompy tadunku (detektora fazy) Masa oscylatora OolpHtsa (podłoże)

Zasilanie LNA i PA Kondensator stabilizujący LNA Masa pierwszego stopnia LNA Wejście LNA Masa LNA I RA (podłoże) Wyjście wzmacniacza mocy Rezystor polaryzujący wzmacniacz mocy Zasilanie mieszMzy Masa mieszaczy Kondensator p.cz kanału 0 Kondensator p.ci kanału 0 Kondensator p.cz. kanatu I Kondensator p,et kanatu I Ustawianie wzmocnienia wzmacniacza p.cz. Ustawianie wzmocnienia wzmacniacza p.cz. Ustawianie wzmocnienia wzmacniacza p.cz.

Podstawowe parametry

Szybkość transmisji danych Czułość odbiornika Moc wyjściowa (SOO)

Prąd w stanie wyłączani (power-down)

434MHz I200b!s

•11QóBm SmW 3.W

20mA 3OmA

tjlA

I (sygnał w fazie) i Q (przesunięty o 90°). Każdy z kanałów zawiera wzmacniacz o zmiennym wzmoc-nieniu, doinoprzepustowy filtr pa-sywny RC drugiego rzędu zabez-pieczający następujący za nim filtr żyratorowy przed silnymi sygnała-mi kanałów sąsiednich, oraz ogra-nicznik. Fiłtr główny kanału składa się z 5-biegunowego eliptycznego filtru dolnoprzepustowego z żyrato-rową pojemnością oraz 5-bieguno-wego górnoprzepustowego filtru Czebyszewa. Filtr eliptyczny mini-malizuje całkowitą pojemność wy-maganą dla osiągnięcia danej se-lektywności i zakresu dynamiczne-go. Częstotliwości odcięcia fiłtru górnoprzepustowego i dolnoprze-pustowego mogą być regulowane niezależnie poprzez 2 zewnętrzne rezystory. Kanały (ł i Q) są dopro-wadzone do demodulatora dające-go na wyjściu dane cyfrowe. De-modulator wykrywa względne przesunięcie fazowe sygnałów ka-nału I i Q. Jeśli sygnał kanału I jest opóźniony względem sygnału ka-nału O, częstotliwość tonu FSK le-

Oprscowano na podstawie danych firmy Gran-Jan sen tMpJ/mvwsn no

ży powyżej częstotliwości LO (dana „1"). Jeśli sygnał kanału I wyprzed-za sygnał kanału Q, ton FSK leży poniżej częstotliwości LO (dana „0"). Wyjście odbiornika jest do-stępne na wyprowadzeniu DatalXO. "typowy system zawiera mikropro-cesor i układ radiowy z minimalną liczbą elementów zewnętrznych. Do programowania układu jest używany 3-wyprowadzer\iowy in-terfejs szeregowy. Elementy zewnętrzne są niezbęd-ne dla dopasowania impedancji wejściowej i wyjściowej w.cz. oraz do odsprzęgania zasilania. Po-nadto. kompletny system wymaga zewnętrznego rezonatora i warika-pu VCO. rezonatora kwarcowego, kondensatorów sprzężenia zwrot-nego i elementów obwodu modu-lacji FSK w oscylatorze kwarco-wym, filtru pętli, a także rezysto-rów polaryzujących wzmacniacz mocy i fiftry żyratorowe. Układ jest montowany w 44-wy-prowadzemowej plastykowej obu-dowie TGFP

far 16 Gran-Jansen

32 Elektor 5/97


Mikser audio

Złącze audio światiowód-kabel koncentryczny

O N S L ^ ^ O

Symulator baterii

Stroboskop motocyklowy

34 Elektor 5/97

WKŁADKA

Szybszy procesor MCS52


Eiektor 5/97

O 0X> o o c : o o o zz o

0X5 O ®

8 _ 8 a o 8 8 o o

CD o o o O O o o • C2 c : • n /A O CD • C2 • W W o o O C D O O H H <D O O OrC? o W H 53 D C3 O l f U U

" 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

o o o o o o o o o o o o o o

OOOOOOOOGG 0GGG0GGGG0 G = = 0

o o o o o o o o o g o E y o g j p o o s

) 8

° 0 0 0 G 0 G G G G G

3 0 0 0 0 0 0 0 0 ( J 0 0 0 0 0 0 0 0 C 3

00000

35

NOTES ; KONSTRUKTORA!

Zastosowanie termostatu cyfrowego D51620 do sterowania temperaturą

Cyfrowy termometr i termostat DS1620 realizuje 9-bitowe odczy-ty temperatury. Dzięki trzem wy-jściom temperatur alarmowych układ może także pracować jako termostat. Wyjście T H i g h przecho-dzi do poziomu wysokiego, gdy temperatura DS1620 przekroczy

T h i o h

gramowany przed wtożeniem go do systemu, w którym pracuje ja-ko samodzielny (bez sterowania przez mikrokontroler nadrzędny) sterownik termostatu. Zapisy pro-gów temperatury i odczyty tempe-ratury są realizowane poprzez prosty interfejs 3-przewodowy. Wyjścia termostatu DS1620 umoż-liwiają bezpośrednie sterowanie urządzeniami grzejnymi i chłodzą-

t l o w

t c o m

T2

zdefiniowany przez użytkownika próg TH. Wyjście T L 0 W przechodzi do stanu wysokiego, gdy tempera-tura spadnie poniżej zdefiniowanej wartości TL. Wyjście Tcom jest w stanie wysokim, gdy temperatu-

T ( C) Rys. 1

cymi. Na przykład, wyjście T H i g h

może sterować zewnętrznym za-trzaskiem dla włączania wentylato-ra, gdy tylko zmierzona tempera-tura przekroczy zaprogramowany próg TH (rys. 2). Nie jest to jednak

DS1620

DO VDD ClK/CONV TH RST TL

•—' GND TCOM

s O' 11 2N7QQQ

V grzejnika (rys. 3). Również i w tym przypadku nie ma możliwości au-tomatycznego wyłączenia grzejni-ka po osiągnięciu przez tempera-turę pożądanego poziomu. Prob-lem może być rozwiązany przez zastosowanie samoczynnie wyłą-

WsntySaW 12V. 10G<nA

Rys. 4

nięcia przez temperaturę wartości TH i jego pracę aż do spadku tem-peratury poniżej minimalnej war-tości TL, powodującego wyłącze-nie wentylatora (rys. 4). Takie roz-wiązanie jest idealne w systemach, w których istotna jest oszczędność

Wentylator 12V. lOOmA

V V Rys. 5

0S1620

; ; DO VDOj.

r _ e u w c w TN[_

• . 08T TL • c.w) t com '

— -

ra przekracza poziom TH i pozo-staje w tym stanie dopóki tempera-tura nie spadnie poniżej TL (rys. 1). Zdefiniowane przez użytkownika wartości progowe są przechowy-wane w nieulotnej pamięci. Dzięki temu uktad może zostać zapro-

DS1620

DO VDO CLKĆÓNV TM ftŚT TV GNO TCOM

Wercyła&r I2V, lOOm*

O • I I 2N7000

V

najbardziej sprawny sposób stero-wania wentylatorem, ponieważ raz włączony wentylator nie może być wyłączony, gdy temperatura spad-nie do odpowiedniego poziomu. Wyjście T[_qw może być użyte w podobny sposób do włączania

Otyta /piw* CDH-C02

V

czającego się grzejnika, zabezpie-czonego przed przegrzaniem. Jest możliwe użycie obydwu wyjść , T H i g h i T L ow. d o us taw ian ia

i kasowania zewnętrznego za-trzasku, co powoduje włączanie wentylatora w momencie osiąg-

Podstawowe parametry Rys. 2 Temperatura pracy

Prąd zasilania w stanie bezczynności Czas pomiaru temperatury

energii, ponieważ wentylator pra-cuje tyiko wtedy, gdy jest to ko-nieczne. Identycznie można stero-wać wentylatorem bezpośrednio z wyjścia T C 0 M (rys. 5).

Opracowano na pcdstam noty iptitecypei nr 67 fu-my Dallas SemconUucior (http .'wwwdalsmi com)

-55...+125 C 4,5...5,5V

1mA maks. IfłA maks.

200ms typ.

V Rys. 3

Tetnpera&ri układu j'C] Chirtkterystyka błędu odciylu ttmperttury

Elektor 5/97 37


2NBS Cienkowarstwowe matryce rezystorów rodziny MiniNet

NOTES 1 KONSTRUKTORA}

Standardowe wartości rezystancji

i Typ Rezystancja

Schematy różnych typów matryc

2NBSxx-RJ1 (izolowane rezystory) 16 15 " 13 12 11 10 9

Izolowane rezystory 1012 47012

22n 51 on 3312 58012 39Si 2.2kl2 4712 4.7kl2 5112 10kl2 6812 20W2 220Q 50kl2 33012

Magistrala ' 10012 1.5kl2 rezystorów . 22012 2kl2

27012 2.2kl2 33012 4,7kl2 47012 10kl2 68012 25kl2 1 ki i

Podwójny terminator

22011/33012

Różnicowy terminator

15012/33012

1 2 3 1 5 6 7

2NBSxx-RJ3 (podwójny terminator)

2NBSxx-RJ2 (magistrala rezystorów) 16 t5 U 13 12 1! 10 9

R15 1914 '<113 /fłll • RIO fas

• t •— -• — •— «

>R1 ',Kt >R3 >M ^ R6 jR7 <M

1 2 3 4 5 8 7 8

2NBSxx-RJ4 (różnicowy terminator)

20 T9 1! 17 16 15 11 13 1J it Ri— •m; • BI ' Rt—•»!

{ij, Ł j i —f ai(—'

< > „T

| B

H i n n i l i i i M RJi .«»-— S2» B2«_._ «2»_ B2» .P2. .. .

2NBSxx-RJ5 (różnicowy terminator) !« U U 13 12 11 10 S

si < ;

2NBSxx-RJ6 (drabinka R/2R)

•S 15 u 13 12 11 !9 9

Drabinka R/2R

10k0/20kl2 25k£2/50kl2

* • I . . • • >2fl <2fl < £

Ó Ó i i n

1 2 3 1 S O O O Ó O C O O 1 2 3 4 5 6 7 8

• • • • • • • • • •

NOTES KONSTRUKTORA!

MG51100 Czujnik tlenku węgla

Podstawowe parametry

Czujnik MGS1100 reaguje zmia-nami rezystancji na zmianę kon-centracji tlenku węgla (CO) w oto-

krzemową mikroprzysłonę zmniej-szającą pobór mocy. Czujnik jest zamontowany w 4-wyprowadze-niowej obudowie z nylonową osło-ną i aktywnym filtrem węglowym, zabezpieczającym przed niepożą-danymi gazami. Wyprowadzenia obudowy są połączone z wewnę- <Vh = 4SV)

SVmaks. 45mA

w zalecanych warunkach 80mW Rezystancja grzejnika (Vh = 0V) 830

10SD zmienna

(PS < imW)

(brak CO) (Rsfair)) JOOOkfi Rezystancja czujnika (1Q0ppm CO) (/?s/100p JOOłtC Stosunek czułości (Rs(ak}M$(6Q)} 6

Stosunek czułości (RsflSjżRSiM)) 5 Stosunek czubtci (R$(ioo)IR$(4QQ)) 5

Kontakt czujnika

czeniu. Element zawiera cienką gazoczułą warstwę tlenku metalu nałożoną na mikrogrzejnik. Pod-grzewanie warstwy tlenku metalu zwiększa jej czułość. Opisana struktura jest wspomagana przez

trznym grzejnikiem (±VH) i wars-twą gazoczułą (±Vs). Element charakteryzuje się zakresem czu-łości 15 do ponad 1000ppm CO i małą zależnością rezystancji od wilgotności.

« K « M » » ! t E « 1 Siana CO

Opracowano na podstawie óanycti kati/ogowyc* fir-my Motoroli ihttp. :mm. dengn-net. com)

nr 17 Motorola (KKSstr.ang)

Podstawowe parametry • Obudowa wąska SO/C

8,14,16 100..50kQ

5%, 2%, 1% Współczynnik temperaturowy rezystancji 250,100, SOppm Rozrzut współczynnika

50,25, 5ppm

50V pracy Maksymalna moc rozpraszana obudowy (fombś 70*0): - SOtC-14, SOIC-16 -SOIC-8

1W 0.6W

Opracowano na podstawie danych katalogowych i myBoums (http nwm/bourns comj

Siatka

Schemat czujnika (widok z góry)

Przekrój obudowy

3 8 E l e k t o r 5 / 9 7


System zdalnego dostępu MARCSTAR zabezpiecza przed kradzieżą kodu

S4 - kanał 4 S3-kanał 3

-o-"-"óh S2 - kanał 2 OH . S i - kanał 1

I TX RX J L

Jo.l liF

T .

I

RX i "

1mF vT\rT n -

0.001 liF

33 kn W OJ Kil

a

;R1-R4 •1 kn

i w

TRC1315 (dekoder) O i_ - O O S o 5 £ U U U > a 3 P >

- o - o - 1 ' ' 0.1 (iF

Texas Instruments opracował pier-wsze układy z serii MARCSTAR (Multichannel Advanced Remote Control Signalling Transmitter and Receiver, czyli wielokanałowy, za-awansowany nadajnik i odbiornik zdalnego sterowania). Elementy te czynią prawie niemożliwym dla przestępców złamanie kodów za-mknięcia i otwarcia nadawanych przez systemy zdalnego dostępu (RKE - Remote Keyless Entry), sto-sowane w samochodach, gara-żach i domowych systemach za-bezpieczenia. Układy MARCSTAR znacząco zmniejszają stopień komplikacji i wymiary płytek systemów RKE. Umożliwia to osiągnięcie lepszego zabezpieczenia przy zastosowaniu prostszych i bardziej zminiaturyzo-wanych rozwiązań układowych. TRC1300/1315 Kodery/dekodery MARCSTAR TRC1300 i TRC1315 zapobiegają przechwyceniu kodu dzięki temu, że zmienia się on przy każdej transmisji. Oparte na 40-bitowym zmiennym kodzie, układy MARC-STAR mogą wygenerować więcej niż bilion różnych kombinacji ko-du, zapewniając, że ten sam kod nie zostanie dwukrotnie wystany przez cały czas eksploatacji typo-wego systemu. TRC1300 i TRC1315 mogą być skonfigurowane do pracy jako ko-dery lub dekodery poprzez usta-wienie stanu wysokiego lub niskie-go na odpowiednim wyprowadze-niu. W trybie dekodera mogą być

nauczone rozpoznawania do czte-rech „kluczy" (koderów), umożli-wiając jednoczesny dostęp róż-nych użytkowników do tego same-go systemu. Nauka odbywa się za pośrednictwem tego samego łącza radiowego lub łącza w podczerwie-ni, które jest używane przez system do zamykania i otwierania. Układy są samoprogramujące. Dzięki we-wnętrznemu generatorowi przy-padkowego kodu i pompie ładun-ku nie jest potrzebna stacja zapisu-jąca dane do wewnętrznej pamięci EEPROM. Regulowany zegar danych umoż-liwia konstruktorowi dopasowanie szybkości transmisji do wymagań konkretnej aplikacji. Układy zawierają wewnętrzny wzmacniacz i komparator z adap-tacyjnymi obwodami polaryzacji dla zwiększenia czułości. Wyma-gają minimalnej liczby elementów zewnętrznych. Pracują przy zasila-niu 2,7...6V (TRC1300) lub 2,7...

Nadajnik Odbiornik (TRF1400)

...15V (TRC1315). Pobierają nie-wielki prąd. Są montowane w 14--wyprowadzeniowych obudowach SOIC lub 16-wyprowadzeniowych obudowach DIR TRF1400 TRF1400 jest zaawansowanym jednoukładowym odbiornikiem ra-diowym MARCSTAR do odbioru sygnału modulowanego przez układ kodera MARCSTAR lub inny koder RKE używający nośnej z mo-dulacją RZ ASK. TRF1400 pracuje w paśmie VHF/UHF 200 .,450MHz, przeznaczonym specjalnie dla sys-temów RKE. Układ ma dwa wyjścia: danych zdekodowanych (kod Manches-ter) i nieobrobionego sygnału pas-ma podstawowego. Umożliwia to łatwe sprzężenie z dekoderem MARCSTAR, innym dekoderem danych szeregowych lub mikro-kontrolerem. Zaletą odbiornika MARCSTAR w porównaniu z podobnymi ukła-

dami jest fakt, że używa on (jako pierwszy) architektury strojonej częstotliwości radiowej TRF (Tu-ned Radio Frequency). Dzięki te-mu układ nie zawiera lokalnego oscylatora. Rezultatem jest brak fałszywych emisji i nieskończone tłumienie sygnałów częstotliwości lustrzanych. Są to cechy bardzo is-totne, ponieważ pozwalają na zna-czne ograniczenie generowanych zakłóceń radioelektrycznych. TRF1400 wymaga nielicznych elementów zewnętrznych. Pracu-je przy zasilaniu 4,5...5,5V. Pobie-ra mały prąd. Jest montowany w 24-wyprowadzeniowej obudo-wie SOIC.

Opracowano na podstawie danych katalogowych lir-my Texas Instruments (http:IIWYM.ti.com).

7exas Instruments nr 18 TRC13xx (KK/26str./ang.) nr 19 TRF1400(KK/19str./ang.)

Jak korzystać z Biuletynu? Czytelnicy zainteresowani pełną informacją na temat opisywanych podzespołów mogą zamówić dodatkowe materiały w postaci kart katalo-

gowych (KK), not aplikacyjnych (NA) lub informacji skróconych (IS).

Rodzaj informacji (KK, NA, IS) jest podany w prostokątnej ramce, która zawiera ponadto numer porządkowy, nazwę producenta, liczbę stron

i język pełnych materiałów informacyjnych.

Numery porządkowe poszczególnych informacji są zebrane na Karcie Obsługi Czytelnika (strona 40). Należy zaznaczyć odpowiednie pozy-

cje na karcie, kartę przesłać na nasz adres (podany na str. 40), a odpowiednie informacje wyślemy pocztą lub faksem. Za odbitki kserogra-

ficzne materiałów pobieramy opłatę 2zł za pierwszą stronę i 30gr za każdą następną (przy wysyłce za pobraniem pocztowym należy doliczyć

koszt przesyłki 5,5zl za odbitki o wartości do 55zł i 10% ceny odbitek o wartości większej).

W Biuletynie publikujemy też informacje o katalogach podzespołów elektronicznych (książkach lub płytach CD) i oprogramowaniu użytkowym,

dostępnych za pośrednictwem sieci sprzedaży AVT. Można je również zamówić poprzez zaznaczenie ich numerów porządkowych (numery

powyżej 100) na Karcie Obsługi Czytelnika Biuletynu i przysłanie jej na nasz adres. Zamówione katalogi wyślemy pocztą za zaliczeniem pocz-

towym (koszt przesyłki wynosi 10% ceny brutto).

Elektor 5/97 39


PROCESOR DŹWIĘKU CD-ROM TDA1388T jest j e d n o u k i a d o w y m procesorem dźwięku wysokie j ja-kości. Zawiera przetwornik cyfro-wo-ana iogowy st rumienia bitów, cyfrowy filtr z nadp róbkowan iem i układ kształ towania szumów, ob-wody ob róbk i sygna łu oraz ste-rownik i wy jść : l in iowego i słu-chawkowego . Układ realizuje wie-

le spec ja lnych funkc j i ob róbk dźwięku do użytku w apl ikacjach CD-ROM, s te rowanych bezpo-średn io poprzez wyprowadzen ia lub za poś redn i c twem interfejsu mikrokontro lera. Należą do nich deemfaza, regulac ja g łośnośc i oraz nisk ich i wysok i ch tonów miękkie wyciszanie i różnorodne funkc je man ipu lac j i kanałami zgodne ze specyf ikacją CD-ROM ATAPI. TDA1388T rozszerza firmo-

UKŁADY RADIOWE DLA TELEFONÓW UAA2067G. UAA2077AM, U AA 2077BM i UAA2077CM są kom-pletnymi stopniami w.cz. umożliwia-jącymi projektowanie mniejszych i lżejszych telefonów przenośnych lub podręcznych, pobierających mniej mocy i tańszych w produkcji. Zastępując oddzielny wzmacniacz niskoszumny i mieszacz. używane obecnie w telefonach DECT i DECS 1800, i eliminując filtr t łumiący częs-totliwości lustrzane, który jest nor-malnie wymagany pomiędzy tymi d w o m a elementami, układy redu-kują liczbę elementów, koszty mon-tażu i uruchomienia. Charakteryzu-

wą rodzinę procesorów dźwięku z ciągłą kalibracją strumienia da-nych (BCC - Bitstream Continuous Calibration}. Ma taką samą szyb-kość przetwarzania i maty pobór mocy (maks. t lOrnW), jak inne

układy rodziny. Charakteryzuje się dużą liniowością, stosunkiem syg-nału do szumów 95dBA oraz mały-mi zniekształceniami przy pe łnym wysterowaniu na wyjściu l iniowym (-85dB) i s łuchawkowym (-65dB).

nr 20 httpiiiwww.

Philips (KKI24$tr.iang.)

ją się typowym tłumieniem częstot-l iwości lustrzanych ponać 30ćB.

dzięki użyciu dwóch zrównoważo-nych mieszaczy kwadraturowych el iminujących ceramiczne filtry częstotl iwości lustrzanych. Ich zale-ty rozszerza wewnątrzukładowe bu-forowanie sygnałów lokalnego os-cylatora dla umożliwienia minimal-nego sterowania częstotl iwością oscylatora lokalnego w warunkach stanów nieustalonych.

nr 22 UAA2067G (Kmistr.lang.) nr 23 UAA2077AM (KK!1S str.iang.) nr 24 UAA2077BM (KK/15 str.iang.) nr 23 UAA2077CM (KK/15 str.iang.)

WZMACNIACZE OPERACYJNE Z WEJŚCIAMI FET OPA134 i OPA2134 są wzmacnia-czami operacy jnymi z wejśc iami FET, o d p o w i e d n i o p o j e d y n c z y m i podwó jnym, przeznaczonymi do zastosowań audio wysok ie j jakoś-ci. Wejścia „true FET" zapewniają wysoką jakość przetwarzania dźwięku i znakomite charakterys-

tyki dynamiczne. Układy są rów-nież odpow iedn ie d o innych za-s tosowań wymaga jących małych zniekształceń i znakomi tych cha-rakterystyk zm iennop rądowych . O b y d w a są stabi lne d la wzmoc-nienia jednos tkowego oraz wo lne o d p rob lemów inwersji fazy i prze-ciążenia, t ypowych dla wzmacnia-czy z wejśc iami FET. OPA2134 za-wiera d w a ca łkowic ie niezależne

STEROWNIK LINII, ŻARÓWEK LUB PRZEKAŹNIKÓW Układ L9338 zawiera 4 kanały dn-verćw, każdy zawierający tranzys-tor wyjśc iowy DMOS o rezystancji w stanie w łączen ia 1,512 przy 25" C i o b w ó d odtwarzania pozio-m u dla szybk iego ustalania wy-jścia przy obc iążeniach indukcyj-nych. Pętla wy jśc iowa jest stero-wana dla zminimal izowania zakłó-ceń rad iowych (EMI). Jest też za-bezp ieczona przed nadmie rnym wzros tem temperatury. Wyjśc ie d iagnostyczne wskazuje stan ob-w o d ó w zabezpieczających lub wa-runki przerwy w obwodz ie obcią-żenia. W stanie standby uktad po-biera mniej niż 2/JA prądu. Pracuje przy zasilaniu 4,5 do 45V i jest za-

wzmacn iacze charak teryzu jące się małymi przes łuchami i wo lne od anomal i i w przypadku, gdy je-den ze wzmacniaczy jest przeste-rowany lub zwarty. OPA134 cha-rakteryzuje się po lem wzmocnie-nia 8MHz. szybkością narastania napięcia 20V/ps oraz bardzo ma-łymi zniekształceniami i szumami (0,00008% przy 1kHz). Nisko-szumne o b w o d y we jśc iowe za-pewniają nap ięc ie szumów ty lko 8nV / \Hz . Zakres napięć zasi lania wynos i ± 2 , 5 d o ±18V. O b y d w a układy są mon towane w 8-wypro-wadzen iowych o b u d o w a c h DIP

Burr-Brown nr 21 (KKi9 str.iang)

http:liwvfw.bun-brom.com

bezpieczony przed odwrotną pola-ryzacją do -24V. Jest montowany w 20-wyprowadzeń iowych obudo-wach SO. Może znaleźć zastoso-wanie w technice motoryzacy jne j lub przemysłowych systemach ste-rowania przekaźnikami, żarówkami i liniami.

SGS-Thomson nr 26 (KKI7str.!ang.)

httpJiwww.slcom

KARTA OBSŁUGI CZYTELNIKA BIULETYN INFORMACYJNY UKŁADÓW SCALONYCH - ELEKTOR-ELEKTRONIK 5/97

ZAMÓWIENIE Zamówienie należy przesłać na adres

Elektor Elektronik 00-967 Warszawa 86

skr. poczt. 134

Imię i nazwisko

Adres iub nr faksu

(dane proszę wpisywać wyraźnie, drukowanymi literami)

P r o s z ę o p r z y s ł a n i e i n f o r m a c j i z a z n a c z o n e j o b o k

(zakreślić pozycje zgodnie z numerami w Biuletynie)

M a t e r i a ł y p r o s z ę p r z y s ł a ć p o c z t ą l u b f a k s e m (zakreślić odpowiednią pozycję).

2 3 4 5 6 7 8 9 10

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20

21 22 23 24 25 26 2 7 28 29 30

Proszę o przysłanie za zaliczeniem pocztowym

zaznaczonych poniżej płyt CD

101 102 103 104 105

106 107 108 109

(szczegółowe informacje dotyczące ceny podano w ramce na str. 39)

(szczegółowe informacje dotyczące ceny podano w opisach płyt na str. 30)

40 Elektor 5 /97

Komputery

PROGRAMATOR PA EP

r^rib I

\J

bez zapisuj

Podstawowe dane

1, wpy/ASCH umożliwiający moaytm* j . edytor u —

Pomimo burzliwego rozwoju konkuren-cyjnych technologii, pamięci EPROM ciągle są szeroko stosowane w syste-mach komputerowych i mikroproceso-rowych. Pamięci EPROM umożliwiają przechowywanie danych i programów w pamięci prawie nieulotnej przez okres co najmniej dziesięciu lat. Po zaprogra-mowaniu pamięć taka może być odczy-tywana tak, jak pamięci stale ROM. Jeś-li zawartość FPROM ma być zmodyfi-kowana lub uaktualniona, na przykład w celu wprowadzenia do systemu no-wych właściwości, stara zawartość mo-że być skasowana poprzez naświetla-nie układu intensywnym światłem nad-fioletowym przez około pól godziny. Na-stępnie pamięć EPROM może być po-nownie zaprogramowana.

Systemy programujące pamięci EPROM są dostępne w handlu. Oprócz sprzętu programującego często zawierają rów-nież edytor umożliwiający modyfikacje zawartości pamięci EPROM. Niestety, koszt gotowego systemu często prze-kracza budżet indywidualnego hobbys-ty lub nawet małych firm. Na szczęście istnieje alternatywna dro-ga do opanowania programowania i edytowania pamięci EPROM. Prugra-mator opisany w niniejszym artykule umożliwia każdemu, kto posiada umiar-kowane umiejętności konstrukcyjne, zbudowanie własnego systemu, Każdy, względnie nowoczesny komputer PC klasy 486 lub Pentium powinien mieć zaawansowany dwukierunkowy port drukarki, który może być zaprogramo-

Projekt opisanego poniżej uniwersalnego programato-ra EPROM znalazł się wśród

zwycięzców konkursu „Oprogramowanie dla elek-

troniki 1996/97" (zorganizo-wanego przez zachod-

nioeuropejskie redakcje Elektora). W związku z tym zaprojektowaliśmy odpo-

wiednią płytkę drukowaną, a program został „przetrze-

pany" przy współpracy autora. Wynikiem jest układ,

który może być dołączony do portu drukarki dowolne-go nowoczesnego kompu-tera PC i umożliwia progra-mowanie pamięci EPROM

w obudowach DiL z popu-larnych serii 27(0)64

27(0)128, 27(0)266 i 27(C)512.

A. Rijfkogel

Elektor 5/97


V|L

V|H'V0H V|L'V0L

Vpp Vpp

Vcc

V|H

V|L

OH V l H

V|L

Rys. 1. Wykres czasowy przedstawia kolejność, w jakiej poszczególne sygnały I napięcia po-winny być przykładane do uktadu pamięci EP-ROM dla zapisu danych.

wany do pracy jako EPP (Enhanced Pa-rallel Port). Dzięki takiemu portowi, sta-nowiącemu standardowe wyposażenie komputerów PC produkowanych w cią-gu ostatnich kilku lat, jest możliwa ko-munikacja dwukierunkowa, pozwalają-ca sterować zewnętrznym sprzętem w sposób prosty i skuteczny. Oprogramowanie utworzone dla pro-gramatora wykorzystuje port EPP two-jego komputera i współdziała ze środo-wiskiem Windows 3.1 lub Windows 95. Oprócz właściwego programu algoryt-mów zapisu zawiera również edytor tek-stów i danych.

0 pamięciach EPROM

EPROM (Erasable Programmable Read Only Memory - kasowalna i programo-walna pamięć tylko do odczytu) jest ty-pem pamięci, umożliwiającym zapisy-wanie informacji cyfrowych w sposób niemal nieulotny przy pomocy algoryt-mu programowania i napięcia progra-mowania. Wykres czasowy, należący do elementarnej struktury dowolnego inteligentnego programu zapisującego, jakie sterują „wypalaniem" zawartości pamięci EPROM, przedstawia rysunek 1. Na początku odpowiedni adres jest umieszczany na magistrali adresów 1 następuje włączenie napięcia progra-mującego Vpp (12,5V). Następnie na magistrali danych pojawiają się dane, które mają być zapisane. Samo progra-

mowanie rozpoczyna się podaniem im-pulsu 1ms na wejście E (zezwolenia) układu pamięci. Następnie dane są od-czytywane z pamięci EPROM (aktywne wejścia OE lub E) i porównywane z da-nymi przesłanymi do zapisania. Jeśli te dwa słowa danych są różne, na-stępny impuls 1 ms jest podawa-ny na wejście układu pamięci. Ta procedura może być powtórzo-na do 20 razy. Gdy dane odczy-tane z pamięci EPROM są pra-widłowe, następuje seria dodat-kowych impulsów programują-cych. Liczba dodatkowych im-pulsów jest równa liczbie impul-sów przyłożonych poprzednio (patrz również wykres sieci dzia-łań na rysunku 2). Ta podstawowa metoda progra-mowania ma kilka wariantów. Na przykład, niektórzy producenci stosują w trakcie programowa-nia napięcie zasilania 6V zamiast 5V, podczas gdy inni zalecają maksymalnie 25 impulsów 1ms. Jeszcze inne warianty wykorzys-tują impulsy programujące o sze-rokości 0,1 ms. W praktyce algo-rytm programowania okazuje się mniej krytyczny, niż to sugerują producenci, chociaż, oczywiś-cie, prawidłowe działanie pamię-ci EPROM jest gwarantowane je-dynie pod warunkiem, że szcze-gólny wariant algorytmu progra-mowania danego producenta był ściśle przestrzegany!

Rys. 2. Wykres sieci działań przedstawiający algorytm umożliwiający Inteligentne programo-wanie pamięci EPROM.

W praktyce te wymagania nie są tak os-tre, jak to sugerują dane techniczne: na przykład, nawet starsze typy 50ms częs-to mogą być skutecznie programowane przy użyciu impulsów 1 ms. W żadnym przypadku nie ulegają uszkodzeniu. Najważniejszą różnicą pomiędzy inteli-gentnymi a konwencjonalnymi algoryt-mami programowania jest szerokość im-pulsu programującego. Dla starszych pamięci EPROM były generowane im-pulsy o stałej szerokości 50ms, zapew-niające prawidłowy zapis danych w ukła-dzie. Później, gdy ogromnie wzrosła po-jemność magazynowania danych pa-mięci EPROM, na scenę wkroczyły algo-rytmy inteligentne, umożliwiające dras-tyczne skrócenie czasu programowania.

Opis układu

Schemat elektryczny programatora pa-mięci EPROM przedstawiamy na ry-sunku 3. Układ 8243 wcześniej nie po-jawiał się na schematach miesięcznika

T>w a Ima * SOyJI (Xm. t 5%)

O: ADRES STARTU N: ADRES STOPU X: ZAWARTOŚĆ UCZNIKA MAKS. 42mil>«H MIN. 1,9mi. błjl

42 Elektor 5/97


Rys. 3. Schemat elek-tryczny programatora pamięci EPROM. Urzą-dzenie zapisujące bajty zostało zaprojektowane dla połączenia poprzez port drukarki w trybie EPP, dostępny w więk-szości nowoczesnych komputerów.

Elektor Elektronik. Opracowany przez Intela, służy do rozszerzania portów wejścia/wyjścia (Input/Output Expan-der) mikrokontrolerów z rodziny MCS-48. Układ ten, którego schemat we-wnętrzny widać na rysunku 4, oferuje cztery porty 4-bitowe. Dostępne są cztery 2-bitowe komendy sterujące por-tami: odczyt, zapis, operacje logiczne

ORLD i ANLD. Kody komend i adresy, na które oddziaływują, są zamieszczo-ne w tabeli 1. Ponieważ wyprowadzenie P23 jest po-łączone z masą, rejestry zawarte w IC1 mogą być wyłącznie odczytywane lub zapisywane. Komendy operatorów lo-gicznych ORLD ani ANLD nie są wyko-rzystywane. Linia INIT magistrali Cen-tronics dokonuje wyboru odczytu albo zapisu, natomiast strobe i autofeed są odpowiedzialne za wybieranie rejest-rów. Wejścia portów P20 do P23 mają podwójną funkcję. Tryb ich funkcjono-wania określa poziom na wejściu PROG. Kod instrukcji i adres portu są zapisywane w układzie opadającym zboczem przebiegu na wejściu PROG. Narastające zbocze na tym wyprowa-dzeniu powoduje skopiowanie danych

doprowadzonych do wejść P20 do P23. Przy odczycie instrukcji komenda po-dana na wyprowadzenia P20 do P23 jest zatrzaskiwana wewnątrz układu

Tab. 1. Kodowanie komend i adresów układu 8243

P21 P20 Kod adresu 0 0 Port 4 0 1 Port 5 1 0 Port 6 1 1 Port 7 P23 P24 Kod instrukcji 0 0 Odczyt 0 1 Zapis 1 0 ORLD 1 1 ANLD

Elektor 5/97 43

L M 3 1 7 1N4001

U AUTOFEED

PROG

y p p ;

3ENI

3EN2 VPP2

- ) ioo.; [-

-I lOOiil-

7 4 H C T 2 4 5

13 DB2/ ' 15 DB3/ { 16 0B4S

7 4 H C T 5 7 3

18 DBiy /

18 DB7 12 5E/VPP

IC5 = 7 4 H C T 0 8 IC6 = 7 4 H C T 4 5 3 8 IC7 = 7406 74HCTS73 970010 - 13


4 O

< x >

b DEKODER INSTRUKCJI

Rys. 4. Architek-tura rozszerzenia wejścia/wyjścia 8243 intela.

STEROWANIE

O8WOO RESETU

o 2

o

n g

« > P O R T *

cJ 4 > PORT 5

cJ

D p 4 > PORT 6

BUFOR WEJŚCIOWY ĆJ

•-N rV 1> 4 > PORT 7

BUFOR WEJŚCIOWY CJ

Nowe porty, nowe drogi Oto po raz pierwszy w projekcie miesięcznika Elektor Elektronik został i'/ykorzystany tryb EPP równoległego portu drukarki komputera PC. Konwencjonalne podłączenie drukarki jest najlepiej znane pod nazv/ą portu Cen-tronics. Wykorzystuje on 8 jednokierunkowych linii danych i kilka sygnałów sterujących. Teoretycznie, linie da-nych tego portu mogą również służyć jako linie wyjściowe typu otv/arty kolektor. Niestety, jest to dalekie od ideału dla zaawansowanych zastosowań sterowania. Ponieważ port równoległy jest coraz częściej używany ja-ko wielozadanioi'/y (szybki) port komunikacyjny, producenci komputerów rozszerzyli funkcjonalność odpo-wiedniego interfejsu. Alokacja rejestrów EPP

Nazwa portu Przesu-nięcie

Tryb Odczyt/ zapis

Opis

Port danych SPP + 0 SPP/EPP Zapis Standardowy port EPP

Port stanu SPP + 1 SPP/EPP Odczyt Odczytuje poziomy linii stanu

Port sterujący SPP + 2 SPP/EPP Zapis Steruje wyjściowymi liniami sterującymi

Port adresu EPP + 3 EPP Oczyl zapis Generuje współzależne impulsy odczytu/zapisu adresu

Port danych EPP + 4 EPP Oczytzapis Generuje współzależne impulsy odczytu'zapisu danych

Nie określone + 5 . . . + 7 EPP - Rozmaite zastosowania, także dostępny dla 16-i 32-bitowego wejścia/wyjścia

Klasyczny port drukarki (SPP lub Standard Parallel Port) zawiera trzy rejestry. Adres bazovjy (rejestr 1) służy do zapisu 8 bitów danych jako słowa zewnętrznego. Pod adresem bazowym + 1 (rejestr 2) można odczytać 5 bitów danych. Wreszcie adres bazov/y + 2 (rejestr 3) umożliwia zapis 4 bitów jako słowa zewnętrznego. Nowa generacja portów drukarki pootrzymuje tę konfigurację, ale oferuje również dodatkowe funkcje. Pomysł został rozv/inięty przez znanych producentóv/, takich jak Intel, Xircom iZenith Data Systems. Ich intencją by-ło wprowadzenie zaawansowanego projektu, który mógłby zastąpić istniejący port drukarki. W oparciu o ten pomysł Intel opracował układ interfejsu 82360. Jednocześnie problem standaryzacji został podjęty w doku-mencie komitetu IEEE-1284. Konstrukcja według niniejszego projektu wykorzystuje zaledwie małą część nowych opcji portu drukarki, peł-na dyskusja dostępnych właściwości wykracza poza zakres tego artykułu. Jeśli chcesz dowiedzieć się cze-goś więcej o możliwościach ECP i EPP, poszukaj na stronie Internetu http://www.fapo.com, gdzie protokół IEEE-1284 jest przedyskutowany szczegółowo.

Ograniczone zastosowanie Jak v/ykorzystujemy zaawansowany port drukarki w tym wspaniałym projekcie do domov/ego wykonania ? Za-sadniczo stosujemy v/ylącznie opcjĘ komunikacji dwukierunkowej. Dokonuje się to poprzez ustawianie pią-tego bitu w trzecim rejestrze. Bit ten, nazv/any PCD. określa kierunek przepływu danych. Jednak zanim się tego dokona, należy poinformować port, czy ma działać w trybie SPP czy ECP Wyboru tego dokonuje się ja-ko pierwszego zapisu kodu do rejestru konfiguracji (ECR), który znajduje się pod adresem przesuniętym o 402H w stosunku do adresu wejścia/wyjścia portu. IV starszych komputerach adres ten nie jest wykorzys-tywany, tak że w takim systemie nie wydarzy się nic niespodziewanego, jeśli program dokona zapisu pod tym adresem.

i następnie wykonywana. Wybrany port wyjściowy (P4, P5, P6 lub P7) przecho-dzi w stan trzeci i odczytuje dane przy-łożone do tych wyprowadzeń. Dane te pojawiają się ponownie na wyprowa-dzeniach P20 do P23, które są przepro-gramowywane do pracy jako wyjścia (i już nie jako wejścia), podczas gdy na wyprowadzeniu PROG jest wymuszany poziom niski. Odczytywanie komendy kończy się narastającym zboczem na wejściu PROG. W każdym momencie wykorzystywane są tylko po trzy bity czterech portów P4, P5, P6 i P7. Wyjścia tych portów wypro-wadzają na zewnątrz rozmaite polece-nia układu - o czym dalej. Bufory IC2, IC3 i IC4 są dołączone do portu drukarki za pośrednictwem wejść danych. Ponieważ zmiana kierunku przepływu danych IC2 może wprowa-dzać krótkie opóźnienie i nie jest gwa-rantowana w momencie włączenia zasi-lania, szeregowo z wyprowadzeniami A tego układu włączono osiem rezysto-rów 100D. Wejścia danych mają rezys-tory podciągające. Bufory adresu IC3 i IC4 służą do przechowywania adresu EPROM. IC2 buforuje 8-bitowe dane, wymieniane pomiędzy programatorem a komputerem PC. Wyjścia bufora są połączone bezpośrednio z pamięcią EPROM, która ma być zaprogramowa-na. Przechowywanie informacji adreso-wych jest sterowane przez sygnały ste-rujące na wyprowadzeniach portu P70 i P71, podczas gdy sterowanie kierun-kiem obsługuje linia l/O (wyjście) P40. Ponadto P40 steruje zezwoleniem syg-nału OE (odczyt/zapis) pamięci EPROM. Zezwolenie bufora IC2 jest wyprowa-dzane na zewnątrz poprzez linię P41. Impuls programujący 1ms generuje układ IC6a, scalony multiwibrator mo-nostabilny. Jest on połączony w trybie pracy niepowtarzalnej (Q zwarte z -T) pojedynczego impulsu 1 ms. Poprzez li-nię ACK komputer sprawdza, czy czas impulsu upłynął. Impuls startowy, który powoduje wyzwolenie generacji impul-su programującego, pochodzi z wypro-wadzenia P62 IC1. Dwa inne wejścia portu P6, P60 i P61, określają poziom napięcia (masa, VCc lub 12,5V), jakie ma być przyłożone do wyprowadzenia 22 pamięci EPROM. Ostatecznego przełączenia dokonują bufory typu ot-warty kolektor IC7, tranzystory T1 i T2 oraz sieć rezystorów. Ostatnią sekcją układu, którą należy tu omówić, jest zasilacz. Jest on oparty na niedrogim adapterze sieciowym o no-minalnym wyjściowym napięciu stałym

44 Elektor 5/97


kK2 C3

I C 8

Ol R24 lOCH R23 1Q

Rys. 5. Mozaika ścieżek i rozmieszczenie ele-mentów. W środku płyt-ki gniazdo ZIF dla umieszczenia pamięci EPROM, która ma być zaprogramowana.

12V. W praktyce zasilacz taki z łatwoś-cią dostarczy napięcia 15V. Dioda D3 jest zabezpieczeniem przed odwrotną polaryzacją, natomiast IC9 (LM317) zmniejsza napięcie do stabilizowanego poziomu 12,5V. Następnie IC8 obniża napięcie do 5V dla zasilania układów lo-gicznych.

Budowa programatora

Widok rozmieszczenia elementów na dwustronnej płytce drukowanej z meta-lizacją otworów, zaprojektowanej dla programatora pamięci EPROM przed-stawiamy na rysunku 5. Wielkość płyt-ki jest taka, że umożliwia umieszczenie jej w obudowie z tworzywa ABS typu HP-BC firmy PacTec. Cztery słupki wy-tłoczone w rogach obudowy należy wy-ciąć niemal całkowicie, tak, by płytka mogła „wpaść" do obudowy. Małe części słupków należy pozostawić. W przeciwnym przypadku śruby użyte do mocowania pokrywy mogą „trzy-

Rys. 6. Widok ekranu pro-gramu wykorzystywanego w opisywanym projekcie. Działa w środowisku Win-dows 3.1,3.11 i 95.

mać" nie dość pewnie. Ponieważ mocowanie płytki zostało usunięte, złącze Centronics K1 należy umieścić dokładnie pośrodku ścianki bocznej. Następnie zamontujcie na płytce złącze i blok złączek K2 oraz wytnijcie odpo-wiednie otwory w obudowie. Otwór dla K1 powinien umożliwiać wystawanie złącza. Dla K2 trzeba wywiercić dwa małe otwory na przewody zasilające. Wmontujcie w płytkę pozostałe elemen-ty, ale z układów scalonych tylko IC8 i IC9. Dołączcie zasilacz sieciowy i sprawdźcie, czy napięcie na C10 wyno-si co najmniej 15V. Następnie zmierzcie napięcie na C9 (powinno być równe 12,5V) i na C7 (5V). Dokładność tych dwu napięć powinna być nie gorsza niż 0,25V. W razie potrzeby, napięcie 12,5V można nieco zmienić poprzez zmianę wartości R24. Jeśli napięcia są prawid-łowe, możecie wmontować w płytkę po-

• Epiom Procjrommei

zostałe układy scalone, z wyjątkiem, oczywiście, pamięci EPROM, która ma być zaprogramowana. Połączcie programator EPROM z por-tem LPT1 komputera PC kablem Cen-tronics (wtyk 1 x D25, gniazdo 1 x D25). Gniazdo LPT1 powinno być portem o adresie bazowym 378H.

Program sterujący

Program sterujący napisany dla progra-matora pamięci EPROM można znaleźć na płycie CD-ROM Electronics Software 96-97 w podkatalogu NLA01. Program nazywa się prommer.exe, a CD-ROM jest dostępny za pośrednictwem wydaw-cy (numer zamówienia 976003-1, patrz Dział Obsługi Czytelników na str. 64). Przed użyciem programu upewnijcie się, czy BIOS zgłasza zezwolenie try-bu SPP/EPP lub EPP dla portu rów-noległego 378H. W razie potrzeby

Epiom Jnło

I : h <9+ < 9«- < < ^ Cunent Type: 2764

ADDRESS DEC HEX

0 0 0 0 0 S 0 0 0 0 0 0 0 1 6 S 0 0 1 0 0 0 0 3 2 $ 0 0 2 0 0 0 0 4 8 $ 0 0 3 0 UU064 5 0 U I U 0 0 0 8 0 $ 0 0 5 0 0 0 0 9 6 $ 0 0 6 0 0 0 1 1 2 $ 0 0 7 0 0 0 1 2 8 $ 0 0 8 0 0 0 1 4 4 $ 0 0 9 0 0 0 1 6 0 S 0 0 A 0 0 0 1 7 6 S 0 0 B 0 0 0 1 9 2 SOOCO 0 0 2 0 8 S 0 0 D 0 0 0 2 2 4 $ 0 0 E 0 0 0 2 4 0 S 0 0 F 0

DATA

P S j l 30 3tT 3 3 34 4 2 3 2 4 6 3 3 3 9 3 3 3 0 3 3 4 1 4 6 3 2 3 0 3 2 3 0 3 4 3 1 34 37 4 6 3 0 3 0 3 2 3 0 4 3 3 0 3 0 30 4 3 31 44 3 7 4 4 3 1 4 2 3 0 4 5 4 6 3 2 44 3 8 4 4 3 1 4 3 4 5 34 OD 38 4 3 4 5 3 3 3 0 3 5 3 1 3 7 OD OA JA 3 1

3 3 3 9 4 6 3 0 3 3 3 2 3 6 34 4 4 3 0 3 0 3 4 3 2 3 1 34 3 2 3 0 3 6 3 0 3 2 3 1 4 3 3 2 3 0 4 1 4 5 3 1 3 7 4 4 OD 4 4 4 6 4 4 4 5 3 8 3 5 OA 3A 3 1 3 1 3 7 4 3 3 8 3 0 32 3 0 30 30

3 0 3 0 34 3 3 3 1 3 2 34 3 1 4 1 3 1 34 4 5 34 34 3 9 38 OD OA 4 6 4 2 OD 4 3 3 8 3 5 44 4 1 4 6 OA 3A 3 1 4 5 4 5 3 3 3 1 15 38 3 0 30 30 3 3 3 9 34 4 4 3 7 3 5 3 3 4 5 30

3 3 34 4 6 3 3 32 OD 34 34 34 4 5 3A 3 0 OA 3A 3 0 4 1 31 4 5 30 3 0 4 3 4 6 4 1 3 8 32 4 5 30 4 6 3 1 3 7 3 0 4 5

4 3 3 4 46 34 3 1 3 3 31 3 2 OA 3A 31 3 0 3 4 3 1 34 3 7 3 3 3 3 34 34 3 2 30 33 4 2 3 1 3 0 30 3 0 3 1 15 30 3 5 3 7 4 3 31 3 0 3 0 3 1 43 3 0 4 3 3 8 4 3 3 1 3 5 3 1 44 3 8 3 0 3 0 44 3 2 3 5 30 30 3 4 3 0 3 0 33 3 9 3 5 3 1 3£ 4 3

B i d i i e c t i o n a l m o d e K M Ml W

0 1 0 0 3 9 F 0 0 4 3 4 C 4 F I 3 4 B 2 0 3 2 3 1 2 F 3 1 3 1 2 F 3 9 3 6 4 D 4 1 A 2 0 0 : 1 0 0 3 A F 0 0 4 1 4 E 4 4 4 1 4 7 2 0 2 0 2 1 4 4 4 9 4 E 5 3 4 4 4 1 4 7 2 0 6 8 0 0 : 0 2 0 3 B F 0 0 2 0 2 1 F B O O : 1 0 0 0 0 E 0 0 C 2 8 C 8 5 8 A 1 E 8 5 8 C 1 D A E 1 D A F 1 E 7 C 1 0 7 D 1 B 7 D O O : 1 0 0 0 1 E 0 0 E F 2 D F D E E 3 C F C 8 C 1 D 8 D 1 E 8 3 1 E 8 A 8 5 1 D 8 C E 4 D O : 1 O O 0 2 E 0 0 D 2 8 C E 5 1 7 C 3 9 4 0 F 5 0 0 4 0 5 1 7 8 0 2 D 7 5 1 7 0 0 3 9 0 0 : 1 0 0 0 3 E 0 0 E 5 1 8 C

D.i ta s i z e : 3018

Elektor 5/97 45


Rys. 7. Nasz pro-totyp programa-tora pamięć! EPROM.

zmieńcie na SPP/EPP przy pomocy programu „BIOS setup" komputera. W starszych komputerach tryb ten mo-że być niedostępny, co oznacza ko-nieczność zakupu oddzielnej karty roz-szerzenia dla drukarki EPP Następnie skopiujcie program prom-mer.exe z płyty CD-ROM do odpowied-niego katalogu, utworzonego na twardym dysku i uruchomcie go w zwykły sposób. Program przede wszystkim sprawdzi obecność (dołączenie) sprzętu.

Dla stwierdzenia obecności i prawidło-wej pracy interfejsu program wysyła krótki impuls do portu Centronics po-przez IC1 (8243) i rezystor R10. Jeśli płytka programatora nie zostanie wy-kryta, pojawia się komunikat błędu ("no hardware"). Jeśli wszystko jest w po-rządku, pojawi się komunikat „bidirec-tional mode". Oznacza to, że układ jest gotowy do pracy. Komunikat brzmi „bi-directional mode", ponieważ program może współpracować także z jednokie-

8

Vpp[l

A7 [V AE 45 CL « A3Ę AłlĄ

Rys. 8. Rozmiesz- A1 [» czeń/e wyprowa- AOQO dzeń pamięci do [u EPROM 27(C)64, Ol [7j 27(C)128, 02 E? 27(C)256 VssQ4 / 27(0)512.

runkową wersją programatora, wyko-rzystującą zmodyfikowany układ. Sche-mat tej wersji znajduje się na ptycie CD--ROM Competition, razem z mozaiką ścieżek odpowiedniej płytki drukowa-nej (sama płytka nie jest dostępna po-przez Dziat Obsługi Czytelników). •

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory R1...R8, R10, R12 :100Q R9 :8 x 4,7k£i, drabinka SIL R 1 1 : 1 2 k n R13, R18:1kQ

i R14, R15, R19, R 2 0 : 1 0 k f l R16, R22:2,2k£2 R17, R21:68G R23: 220Q R24:1 ,98k f l R25: 4 x 4,7kn, drabinka SIL Kondensatory C1...C6, C8:100nF C7. C9:10pF/63Vr stojący CIO: 100pF/25V, stojący Półprzewodniki 01, D2:1N4148 D3:1N4001 T1.T2: BC327-40 IC1:82(C)43 IC2: 74HCT245 IC3, IC4: 74HCT573 IC5: 74HCT08 IC6; HC(T)4538 IC7: 74(15)06 IC8: 7805 IC9: LM317T Różne K1: wtyk sub-D, 25-końcówkowy, kątowy K2:2-kortcówkowa złączka śrubowa do montażu na płytce P1:28-stykowe gniazdo ZIF (Aries, Farnell) Płytka drukowana: nr zam. 970010-1* Program sterujący: na ptycie CD-ROM „Electronics Software 96-97" (nr zam. 976003-1)*

* Patrz Dział Obsługi Czytelników na str. 64.

ZADZWOŃ 0-700-61-366

WYGRAJ Stację lutowniczą o mocy 60W zakres regulacji: 100°C...400°C

Cyfrowy odczyt grota

2.25 zł/min. z VAT (22 500) Musis2 mieć 18 lat.

WPI, s.p. 104, 00-963 Warszawa 81

46 Elektor 5/97

Audio - HiFi - Wideo

Część 2; Konstrukcja

mechaniczna oraz sterowanie

komputerowe

MIKSER AUDIO ze sterowaniem mikroprocesorowym

W poprzednim miesiącu szczegółowo omówiliśmy funkcjonowanie sterowa-nego cyfrowo miksera typu SSM2163, będącego centralnym podzespołem 8--kanałowego miksera audio ze sterowa-niem cyfrowym, a także układy sterują-ce oraz kompletny schemat ideowy. Drugą część rozpoczynamy od opisu konstrukcji mechanicznej i instalacji op-rogramowania.

Konstrukcja

Mikser mieści się na niewielkiej ptytce drukowanej, widocznej na rysunku 7. Liczba elementów nie jest duża, więc montaż nie powinien nikomu przyspa-rzać nadmiernych trudności. Obydwa układy scalone muszą być osadzone w podstawkach. Punkty lutownicze dla potencjometrów oraz przełączników oznaczonych nieparzystymi numerami, dla lewego kanału, zostały umieszczo-ne blisko lewej krawędzi płytki; punkty o parzystych numerach, dla prawego

kanału, znajdują się w środku płytki; wejścia sygnałów i złącza dla przełącz-nika wyciszania (mute) zajmują prawą krawędź. Doprowadzenia szyn zasilają-cych, jak również punkty lutownicze dla dwóch diod LED, ulokowaliśmy przy dłuższych krawędziach płytki. Rysunek 8 przedstawia prototyp miksera w całej okazałości.

Montaż w obudowie

Montowanie elementów na płytce jest łatwe, natomiast umieszczenie płytki w obudowie może okazać się nużące; nie trudne, a właśnie nużące, jako że konieczne jest przylutowanie znacznej liczby krótkich przewodów. Gniazda audio (wejścia i wyjścia) są po-łączone z odpowiednimi elementami układu przy pomocy krótkich odcinków przewodu ekranowanego. Do wszyst-kich innych połączeń nadaje się zwy-czajny elastyczny przewód w izolacji. Końcówki potencjometrów, oznaczone

Druga, zarazem ostat-

nia część artykułu doty-

czy mechanicznej kon-

strukcji miksera oraz

sterowania nim przy po-

mocy komputera PC,

Do sterowania wystar-

czy połgczenie miksera

z komputerem za po-

średnictwem zwykłego

trójżyłowego kabia oraz

zastgpienie niektórych

podzespołów przez inte-

ligentne i bezpłatne op-

rogramowanie.

T. Giesberts

Elektor 5/97 47

Mikser audio, część 2

Rys. 7. Płytka drukowa-na dla 8-kanałowego miksera fest zaskakują-co niewielka.

+ve oraz -ve, jak również końcówki +ve wszystkich przełączników lewego kanału, mogą zostać złączone przy przednim panelu miksera. Po wykona-niu wszystkich połączeń powstanie im-ponująca „pajęczyna" pomiędzy pane-lem a płytką drukowaną. Na rysunku 9 przedstawiamy ukończo-ny prototyp. Użyliśmy obudowy spe-cjalnie zaprojektowanej dla mikserów audio, wyprodukowanej przez firmę Re-tex (model ABOX RA.2), lecz możliwe jest zastosowanie innych obudów (tak-że bez wycięć pod potencjometry su-wakowe i bez otworów), jakie są ofero-wane przez innych producentów.

Zasilacz

Mikser wymaga symetrycznego zasila-nia ±5V. Z dodatniej szyny jest pobiera-ny prąd około 20mA, natomiast z szyny ujemnej - około 8mA. W prototypie za-montowaliśmy zasilacz z transformato-rem 2 x 9V/350mVA, któremu towarzy-szą: prostownik, stabilizatory napięcia 7905 i 7805 oraz niezbędne kondensa-tory wygładzające.

Potencjometry Potencjometry suwakowe są dostępne w wielkiej różnorodności modeli, wiel-kości i cen. Ostatecznego wyboru do-konuje osoba budująca mikser, a wybór ten jest zależny od wymagań, jakie mik-ser powinien spełnić. Niezależnie od de-cyzji co do modelu potencjometrów, nie mogą one powodować szumu na wy-jściu, lecz jednocześnie ich suwaki mu-

szą gładko się poruszać, a warunek ten nie zawsze spełniają najtańsze modele. Jeżeli zdarzy się taki rodzaj pracy, w którym często są używane konkretne pary kanałów, przydatne będzie me-chaniczne sprzężenie suwaków odpo-wiednich (sąsiadujących!) potencjo-metrów przy pomocy stosownego za-cisku. Prosimy zauważyć, że przy dźwięku stereo jest możliwe wykorzystanie jed-nego potencjometru mono dla obydwu kanałów. Na przykład: jeżeli kanały 1 i 2 zostaną odpowiednio przypisane do kanałów: lewego i prawego dźwięku stereo, to wystarczy przełącznikiem S1 ustawić kanał 1 w położeniu „lewy", a przełącznikiem S4 - kanał 2 w położe-niu „prawy". Oczywiście, konieczne jest wtedy połączenie końcówek P1 i P2.

Kanały dodatkowe

Płytka i oprogramowanie, o których mówimy w artykule, nie są odpowied-nie do wykonywania rozszerzeń. Pomi-mo tego możliwe jest równoległe połą-czenie dwóch lub większej liczby ukła-dów SSM2163, dzięki czemu otrzyma-my dodatkowe kanały. Wystarczy tylko połączyć odpowiednie wejścia CLK, WRITE, LD oraz SYSMUTE. Końcówka DATA OUT pierwszego układu SSM2163 łączy się z końcówką DATA IN drugiego układu. Gdy sygnały z wyjść V 0 U T L oraz VOUTR zostaną zsumowane w odpowied-nich buforach - bardzo dobrze nadają się do tego celu podwójne wzmacnia-cze operacyjne audio typu SSM2135 - otrzymamy mikser liczący 16 wejść i 2 wyjścia. Zaleta takiego równoległe-go połączenia polega na umożliwieniu sterowania dwóch lub większej liczby układów SSM2163 przy pomocy takie-go samego trójżyłowego interfejsu sze-

regowego, jak w przypadku miksera o ośmiu wejściach. Format szeregowych danych dla łańcu-cha mikserów jest podobny jak dla podstawowej aplikacji z ośmioma wej-ściami. Różnica polega na tandemo-wym ładowaniu układów SSM2163. Po ustawieniu WRITE i LOAD na niskim po-ziomie, dwa bajty zostaną wprowadzo-ne do pierwszego miksera. Jeżeli WRI-TE i LOAD mają wysoki poziom, dane są wprowadzane jednocześnie do oby-dwu mikserów.

Sterowanie przez komputer

Mówiliśmy wcześniej, że doprowadze-nie szeregowego interfejsu (DATA IN, CLK oraz WRITE/LD) odbywa się po-przez punkty lutownicze na płytce dru-kowanej. Tą drogą możliwe jest stero-wanie miksera za pośrednictwem kom-putera PC Firma Analog Devices, pro-ducent układu SSM2163, rozpo-wszechnia specjalne oprogramowanie dla tego zadania. Oprogramowanie to pozwala na znaczną redukcję mecha-niczno-elektronicznej części miksera, mianowicie funkcje potencjometrów su-wakowych i przełączników mogą być przejęte przez komputer i ukazane na ekranie monitora.

Dla osiągnięcia tego celu należy połą-czyć punkty lutownicze na płytce: D (DA-TA IN), C (CLOCK) oraz W (WRITE/LD) z końcówkami: 2, 3 i 4 portu równoleg-łego (portu drukarki) w komputerze, sto-sując trójżyłowy przewód ekranowany. Ekran musi być połączony z punktem ± na płytce oraz z następującymi koń-cówkami portu: 22, 23 i 24. Producent zaleca wstawienie szeregowego rezys-tora 1G0Q do każdej żyły jako zabezpie-czenia przed zewnętrznym potencjałem. Układ scalony IC1, dzielniki napięcia połączone ze sterownikiem, przełączni-ki kanałów oraz potencjometry suwako-we także są zbędne i można je usunąć, lecz uwaga! - tylko w takim przypadku, gdy na pewno wiadomo, że mikser bę-dzie zawsze sterowany wyłącznie przez komputer. Co w takiej sytuacji pozosta-je z układu przedstawionego na rysun-ku 6, ukazuje rysunek 10, na którym zamieściliśmy także połączenie mikse-ra z komputerem.

Oprogramowanie

Minimalna konfiguracja komputera ste-rującego mikserem to 386/4MB RAM/ Windows 3.1. Oprogramowanie jest rozpowszechniane wyłącznie poprzez

48 Elektor 5/97


Internet, niezbędny jest więc dostęp do sieci. Instalacja oprogramowania przebiega w następujący sposób: • Połączyć się z adresem www.ana-

log.comadibinlocate?ssm2163. • Wybrać „SSM2163 Evaiuation Board

Software". • Komputer ładuje plik SSM2163.ZIR

Do rozpakowania go potrzebny jest program PKUNZIP albo WINZIR

• Po rozpakowaniu ukazuje się grupa plików, a między nimi SETUP.EXE. Uruchomienie go skutkuje automa-tycznym zainstalowaniem oprogra-mowania.

• W wyniku instalacji, do Windows zo-staje dodana odpowiednia grupa pli-ków. Program SSM2163.EXE znajdu-je się w oddzielnym katalogu.

• Po uruchomieniu SSM2163.EXE na ekranie monitora ukazuje się pulpit miksera. Jeżeli wejścia i wyjścia mik-sera są połączone ze źródłami i od-biornikami sygnałów, a mikser jest prawidłowo połączony z kompute-rem, to program całkowicie nadaje się do stosowania.

Sterowanie poprzez ekran

Na rysunku 11 jest widoczny, wygene-rowany przez program, przejrzysty ob-raz pulpitu sterowniczego miksera. Jest

8

Rys. 8. Prototypowa ptytka z zamontowanymi elementami. Obydwa układy scalona zosta-ty osadzone w podstawkach.

to softwareowa wersja pulpitu mecha-nicznego - napis „SSM2163 8x2 Audio Mixer" nie pozostawia żadnych wątpli-wości. Tak samo, jak na rzeczywistym pulpicie, mamy tutaj w każdym kanale potencjo-metr suwakowy do regulacji poziomu, a także dwa przełączniki określające kanał wyjściowy. Kliknięcie na suwak potencjometru umożliwia przesunięcie go w dół łub w górę przy użyciu mysz-ki. Jeżeli nie jesteście przyzwyczajeni do stosowania myszki, czynność ta mo-że okazać się nieco kłopotliwa, ale

wkrótce nabierzecie wprawy i zmniej-szanie lub zwiększanie poziomu

będzie gładkie i płynne.

Na ekranie dostrzeżecie bardzo przydatny szczegół: w okien-

ku nad każdym potencjo-metrem jest wyświetlana

wartość aktualnego tłumienia w de-

cybelach (dB).

*

Rys. 9. Montaż okablo-wania jest najbardziej

cy nad mikserem.

Obok przełączników kanałów jest wi-doczna informacja o ich ustawieniu w postaci barwnych kwadracików: przełącznik aktywny jest symbolizowa-ny zielonym kolorem, przełącznik nie-aktywny - kolorem czerwonym. Kliknię-cie na przełącznik powoduje zmianę je-go stanu i jednocześnie zmianę koloru wskaźnika. Przycisk „ALL ON" w lewym górnym ro-gu pełni funkcję pewnego rodzaju wy-ciszania: służy do jednoczesnego włą-czenia lub wyłączenia wszystkich kana-łów. Także tutaj kolor czerwony oznacza „wyłączony", a zielony - „włączony". Prostokątne pole z prawej strony, za-wierające przyciski: „Fade Time", „Mem 1 „ M e m 2", „Fade" oraz „Jump", słu-ży do wyboru kilku funkcji, jakich nie ma w „mechanicznym" mikserze. Prze-łączniki te umożliwiają automatyczną zmianę tłumienia każdego kanału po-między dwoma wcześniej określonymi ustawieniami. Jeżeli ustawicie myszką suwaki w odpowiednich położeniach, to kliknięcie przycisku „Mem 1" wpro-wadza te położenia do pamięci. Poło-żenia suwaków można teraz zmienić i zapamiętać je kliknięciem przycisku „Mem 2". Przycisk „Fade" uruchomi płynną zmianę tłumienia z pierwszego zapamiętanego położenia do drugiego.

Czas wykonywania zmiany jest za-leżny od wartości z zakresu 1 do 10 sekund, wpisanej do okienka oznaczonego „Fade Time'

cisk Jump" dła odmiany duje skokową zmianę tfu?

z położenia pierwszego do Przycisk „HALT" zapewnia przerwanie au-tomatycznej zmiany tłumieni kiegoś powodu okazało się

Elektor 5/97 49


Na podstawie opisu możecie odnieść wrażenie, że sterowanie mikserem po-przez komputer jest męczące i uciążli-we, lecz gdy tylko ujrzycie pulpit na ek-ranie monitora przekonacie się, jak ptynnie cały system pracuje i jak łatwe jest posługiwanie się nim. •

10 < ± ) 5 V

W Y K A Z E L E M E N T Ó W

Rezystory R1, R5, R9, R13, R17, R21, R25, R29, R33, R36 :10k f t R2, R4, R6, R8, R10, R12, R14, R16, R18, R20, R22, R24, R26, R28, R30, R32: 4 7 k n R3, R7, R11, R15, R19, R23, R27, R31: 82kf t R34: 6 8 0 & R35: 820Q Kondensatory C1...C8: 330nF C9, C10: 22pF C I I : 22jL/F. 40V, stojący C12.C13, C17: 10/l/F, 63V, stojący C14, C15, C16: "lOOnF, ceramiczny Półprzewodniki D1: zielona dioda LED, niskoprądowa D2: czerwona dioda LED, niskoprądowa Układy scalone IC1: ST62T25B, zaprogramowany, nrzam. 976502-1* IC2: SSM2163 (Analog Devices) Różne S1...S17: przełącznik SPST P1...P8: potencjometr suwakowy 25kQ JP1: zwora X1: rezonator kwarcowy 8MHz Obudowa: Retex AB0X RA.2 lub podobna Płytka drukowana: nr zam. 970037-1 -AV* * Patrz Dział Obsługi Czytelników, str. 64

Rys. 10. Sterowa-nie mikserem przez komputer odbywa się za pośrednictwem tego układu. Mię-dzy końcówkami D, Ci Wa styka-mi 2, 3 i 4 portu równoległego są wstawione rezys-tory 100 a

5 VG>" -sv

Analog Dovicet Inc. SSM-2163 Demo Application Port Inteitace Instiuciiora Heip

I - | D | x |

SSM2163 8x2 Audio Mixer

Ch 3 Ch 4 Ch 5 Ch G Ch 7 Ch 1 Ch 2 Ch 3 Ch 4 Ch 5 Ch G Ch 7 Ch 8 Volume Volume Vo!ume Volume Volume Volume Volunie Volume

HALT

Fade Time

Heml

Fade |

Jump

Rys. 11. Tak wygląda pulpit sterowniczy na ekranie monitora - wynik działania programu firmy Analog Devices. Dodatkowymi cechami są: wyświetlanie tłumienia w dB i możliwość automatycznej zmiany tłu-mienia pomiędzy dwoma zapamiętanymi ustawieniami suwaków.

W E N T Y L A T O R Y 220V oraz stałoprądowe

kilkanaście typów w ciągłej sprzedaży

J 2 u l . Rydygiera 8 6A. 01-793 Warszawa C | | ( D V O tel. 633 95 11 w. 2914

T E O H lax 633 92 98

50 Elektor 5/97

im mm&w Wobulator

Charakterystyka częstotliwościo-wa głośnika nie może zostać określona (poza specjalną ko-morą odsłuchową) przy pomocy sygnału sinusoidalnego, ponie-waż konieczne jest uśrednienie różnych częstotliwości. Często stosowane są szumy ograniczo-ne do pasma o szerokości 50... ...60Hz. Proponowany układ używa sinu-soidy modulowanej częstotliwoś-ciowo, która zachowuje się w przybliżeniu jak szum różowy, ale ma zaletę w postaci stałej amplitudy. Układ doskonale na-daje się do współpracy z linio-wym miernikiem ciśnienia akus-tycznego, opisanym w innym miejscu tego numeru EE. Układ składa się z trzech blo-ków: liniowego oscylatora stero-wanego napięciem (VCO), ukła-

napięcia progowego dla IC1a. Wówczas kondensator natych-miast rozładowuje się przez IC1 b oraz T1 i proces zostaje powtó-rzony. Źródło prądowe jest bardzo proste: IC2 porównuje spadek napięcia na R7 (napięcie odnie-sienia) z napięciem na rezysto-rach w obwodzie emitera tran-zystora T2 (stałego R3 i zmien-nego PI). Częstotliwość można regulować (przy użyciu P1) w za-kresie 40...65Hz. Napięcie odniesienia ma kształt trójkątny, jest wytwarzane przez generator sygnału prostokątne-go/trójkątnego zbudowany na układzie scalonym IC4. Częstot-liwość tę (częstotliwość wobula-cji) można zmieniać od 1,5Hz do 7,5Hz za pośrednictwem P2. Sygnał wyjściowy z IC4b ma po-

otrzymujemy modulację częstot-liwości w zakresie około 1/3 ok-tawy, niezależnie od częstotli-wości ustawionej przez P1. Sygnał wyjściowy z VCO składa się ze szpilkowych impulsów o szerokości około 0,2/l/s. Ich częstotliwość jest około 16 razy większa, niż częstotliwość syg-nału sinusoidalnego. Poprzez IC1 c sygnały te są podawane do rejestru przesuwającego IC3. Re-jestr przesuwający wysterowuje obwód z ważonymi prądami na poziomie, przy którym napięcie wyjściowe ma kształt bardzo bliski sinusoidzie. Pod tym względem IC3 wraz z obwodem R15...R22 mogą być uważane za rodzaj przetwornika cyfrowo-analogowego. Ostatnim podzespołem wobulato-ra jest filtr Butterwortha 5. rzędu,

należy ustawić poziom sygnału wyjściowego na lVrms Damę-tajcie o 2-krotnym wzmocnieniu przez filtr). Kondensator C14 zapobiega prze-nikaniu składowej stałej do wy-jścia. Zadanie rezystora R34 pole-ga na ładowaniu kondensatora także wówczas, gdy wyjście nie jest obciążone. Rezystor R33 chroni IC5b przed obciążeniem pojemnościowym. Przerzutniki Schmitta/inwertery wewnątrz układu IC1 mają sporą histerezę. Może ona spowodo-wać konieczność zwiększenia pojemności C1 albo zwiększenia zakresu regulacji przez R3 + P1. W przypadku dołączenia wobu-latora do wymienionego wcześ-niej miernika ciśnienia dźwięku korzystna będzie możliwość przełączania częstotliwości VCO

1 5 V

15V © ^ JT1 O

1 S V ©

IC1 = 40106 IC3 = 4015 IC4 = CA3260 IC5 = TL082

CZĘSTOTLIWOSC

du kształtowania sinusoidy oraz generatora sygnału trójkątnego. VCO jest utworzony przez gene-rator sygnału piłokształtnego. Kondensator C1 jest ładowany ze źródła prądu stałego IC2-T2. Napięcie na kondensatorze co pewien czas przekracza wartość

ziom równy polowie napięcia za-silania, przy czym stosunek R7/R8 określa wartość stałona-pięciowego składnika w napięciu odniesienia. Napięcie trójkątne na R7 jest wy-korzystywane do zmiany prądu płynącego przez T2. W wyniku

nastrojony na 100Hz, w znacznym stopniu tłumiący harmoniczne częstotliwości próbkowania. Po dokładnej selekcji wartości C9... ...C13, uzyskaliśmy w naszym prototypie generatora współczyn-nik THD + N mniejszy od 0,05%. Przy pomocy potencjometru P3

oraz filtru między wybraną d t s z nas wartością 40...65HZ c a z in-ną, która będzie okołc 10 razy większa. Układ pobiera prąG rzec- 2'

Elektor 5/97

a® 3 mm$m Linia opóźniająca

Linia opóźniająca podwyższa pa-rametry procesora surround, któ-ry opisywaliśmy w EE 4/1995. Sygnat różnicowy kanału sur-round przechodzi najpierw przez filtr dolnoprzepustowy, a następ-nie jest rozdzielany na dwa inne obwody: IC1c funkcjonuje jako bufor, a IC1b dokonuje inwersji sygnału. Obydwa sygnały są kierowane następnie do iden-tycznych pamięci typu „bucket-brigade". Układy scalone IC3 oraz IC4 są sterowane synchronicznie przez IC5. Opóźnione sygnały są bufo-rowane przez IC2a oraz IC2d, a z nich podawane na wejścia wzmacniacza różnicowego IC2c. Ponieważ sygnały są w przeciw-fazie, poziom wyjściowy na IC2c jest równy podwójnej wartości każdego z nich, co znakomicie zmniejsza tętnienia, które wpro-

wadza IC5 (dlatego, że interferu-jące sygnały są zgodne w fazie). Pozostałe sygnały interferencyj-ne na wyjściu IC2c są nieuniknio-ne: fakt ten wynika z bardzo du-żych tolerancji pamięci. Według danych producenta, zniekształcenia układu MN3008 wynoszą od 0,5% (średnio) aż do 2,5% (maksymalnie), a wzmoc-nienie może się wahać nawet do ±4dB wokół wartości nominal-nej. W naszym prototypie zasto-sowanie jednej pamięci spowo-dowało zniekształcenia o wartoś-ci 0,6 0,8% przy częstotliwoś-ci 1 kHz. Gdy użyliśmy dwóch pa-mięci, zniekształcenia zmalały do poniżej 0,1%. Przy obydwu po-miarach częstotliwość zegara wy-nosiła 40kHz, czyli opóźnienie było równe 25ms. Ulepszenie obecnego układu w stosunku do oryginalnego jest

zauważalne głównie przy dużych sygnałach, ponieważ stosunek sygnał/szum wzrósł do 63dB. Parametry układu można jeszcze polepszyć drogą dobrania pa-mięci MN3008. W prototypie w ten sposób udało nam się zmniejszyć zniekształcenia aż do 0,04%. Niestety, wysoka cena układów może okazać się zapo-rą nie do przebycia dla większoś-ci konstruktorów. Inną metodą podwyższenia pa-rametrów jest dodanie obwodów kompensacji napięcia niezrów-noważenia (offsetu) buforów we-jściowych IC1 b i IC1 c. Zagadnie-nie to wymaga jednak dyspono-wania dobrym miernikiem znie-kształceń. Pasmo przenoszenia układu jest ograniczone do około 7kHz w wy-niku działania filtrów: IC1 a na wej-ściu oraz IC2b na wyjściu. W na-

szym prototypie pasmo to miało szerokość tylko 6,3kHz, prawdo-podobnie był to efekt tolerancji wartości kondensatorów. Ten pa-rametr nie jest jednak najważniej-szy. Pasmo przenoszenia może być rozszerzone poprzez nada-nie proporcjonalnie mniejszych wartości rezystorom R2...R5 oraz R24...R27. Należy wziąć pod uwagę, że pasmo przenoszenia nie może być szersze od jednej czwartej częstotliwości zegara, ponieważ nie zezwoli na to na-chylenie zboczy filtru. Częstotliwość zegara (IC5) może być regulowana w zakresie od 30kHz do 100kHz. Wartości od-powiadają zwłoce odpowiednio 33ms i 10ms. Pobór prądu przez linię opóźnia-jącą jest równy około 22mA.

T. Giesberts

52 Elektor 5/97

Korektor parametryczny

przez IC2a, po czym jest miesza-ne z sygnałem dochodzącym z emitera tranzystora T1 w pro-porcji, którą określa położenie suwaka potencjometru P3. Można dokonać obejścia całego filtru, przełączając S2, co umoż-liwi „obserwację" efektu działa-nia filtru. Układ potrzebuje napięcia wej-ściowego 75...100mV, czyli poni-żej standardowego poziomu linii. Ponieważ filtr pobiera prąd o war-tości tylko 25mA, więc napięcie zasilania może być pobierane z przedwzmacniacza, z którym filtr współpracuje. Wielkość znie-kształceń THD + N nie przekra-cza 0,008% przy częstotliwości 1kHz (P3 w środkowym położe-niu). Wartość rezystora R15 nie jest standardowa i trzeba go wyko-nać łącząc szeregowo-równoleg-le inne rezystory. Podobny kłopot stwarza kondensator C7, chociaż jego wartość jest standardowa w (często trudnym do zdobyca. szeregu E24. Ten kondensator też może wymagać zfcze^ia z kil-ku innych egzemplarzy.

R. Shankar

strukcji. Układy scalone IC1a oraz IC1b symulują strojony obwód LC, rów-nolegle połączony z S1 i P2. Reaktancje symulo-wanej impedancji induk-cyjnej i pojemnościowej zaledwie nieznacznie się zmieniają w całym zakre-sie częstotliwości środ-kowych, ustawianych przy pomocy P2. Potencjometr P1 funkcjonuje jako nieza-leżny regulator współ-czynnika dobroci. Napięcie wyjściowe z filt-ru podlega buforowaniu

Wygładzanie charakterystyki częs-totliwościowej systemu audio mo-żliwe jest przez zastosowanie jed-nego z dwóch rodzajów korekto-ra: graficznego lub parametrycz-nego. Korektor graficzny jest zbudowa-ny z pewnej liczby strojonych fil-trów aktywnych, zazwyczaj w ilo-ści jeden filtr na jedno pasmo częstotliwości. Pomimo swej zło-żoności, korektor taki umożliwia tylko regulację wzmocnienia lub tłumienia w odpowiednich pas-mach. Niezależnie od dokład-ności, z jaką obliczane były ele-menty filtrów, w rzeczywistości charakterystyka nigdy nie zga-dza się z położeniem potencjo-metrów na panelu sterującym. Korektor parametryczny zazwy-czaj liczy znacznie mniej elemen-tów. Co więcej, możliwa jest re-gulacja nie tylko wzmocnienia lub tłumienia filtrów, ale także ich częstotliwości środkowej i współ-czynnika dobroci Q. W schemacie, który przedstawia-my, częstotliwość środkowa jest ustawiana potencjometrem P2 w każdym z trzech pasm częstot-liwości (20...200HZ, 200...2000Hz, 2..,20kHz), wybieranych przy po-mocy przełącznika S1. Potencjometr P1 umożliwia zmia-ny współczynnika Q w zakresie 0,25...2,5. Zmiany wpływają na nachylenie zboczy charakterys-tyki.

Wzmocnienie/tłumienie ma za-kres od +12dB do -12dB. Krzywe na wykresie zostały wy-konane dla różnych ustawień ko-

rektora, począwszy od górnej krzywej: a) największe wzmocnienie, naj-

mniejszy współczynnik Q, b) największe wzmocnienie, naj-

większy współczynnik Q, c) największe tłumienie, najwięk-

szy współczynnik Q, d) największe tłumienie, najmniej-

szy współczynnik Q.

Elektor DEFAULT2 15.000

AMPL(dBr) w FREQ(Hz) 15 APR9608

Przedstawiony układ potrafi wy-tworzyć tylko jeden pik lub dołek w całym paśmie akustycznym. Jeżeli to nie wystarcza, można użyć kilku takich korektorów w każdym kanale. Jest to jedna z przyczyn, dla których zalecamy wstawić na wejściu prosty wzmacniacz buforujący. Drugą przyczyną użycia bufora są

znaczne zmiany wejścio-wej impedancji korektora,

10-.02 przede wszystkim w cza-sie ustawiania charakte-rystyki. Kilka uwag na temat kon-

13.000

u.ooo 9.0000

7.0000

5.0000

3.0000

1.0000 -1.000 -3.000

-5.000

-7.000

-9.000

-11.00

-13.00

-15.00 20 100 lk lOk 20k

Elektor 5/97 53

m m M s Stroboskop motocyklowy

Stroboskop ten jest przeznaczo-ny specjalnie do użytku przy mo-tocyklach z zapłonem elektro-nicznym. Stroboskop charaktery-zuje się stałym współczynnikiem wypełnienia impulsu, dzięki cze-mu, niezależnie od prędkości ob-rotowej silnika, diody LED oświet-lają koło zamachowe na stałej drodze kątowej 1...2°. Wyjście jest buforowane. Napięcie wy-jściowe jest wprost proporcjonal-ne do prędkości obrotowej. Układ jest zasilany z akumulato-ra motocyklowego. Układ IC1 stabilizuje napięcie zasilania na poziomie 10V. Impulsy zapłonu są wychwyty-wane przez cewkę L1 (średnica 30mm, 100 zwojów), otaczającą przewód zapłonowy. Rezystor R11 tłumi napięcie indukowane w cewce. Zamiast tego rezystora można zainstalować potencjo-metr 1kn, jeżeli potrzebna jest

regulowana czułość układu. Impulsy z cewki, mające szero-kość około 5/l/s, po wzmocnieniu przez T3 są podawane na we-jście przerzutnika monostabilne-go IC2b. Nie ma on podtrzymy-wania (powtórnego wyzwalania) i reaguje na opadające zbocze impulsu; w ten sposób zabezpie-czamy układ przed zakłócają-cym wpływem szumów następu-jących po impulsie zapłonu. Jedno z wyjść układu IC2b zo-stało wykorzystane do ładowania kondensatora C5. Napięcie na C5 jest w ten sposób wprost pro-porcjonalne do prędkości obro-towej silnika. Poprzez bufor IC3b napięcie to przechodzi do mier-nika cyfrowego lub magneto-elektrycznego. Drugie wyjście z IC2b steruje dru-gim przerzutnikiem monostabil-nym IC2a. Do ustawienia współ-czynnika wypełnienia w tym ukła-

dzie służy potencjometr P2, a in-tegrator IC3a i źródło prądowe T1 zapewniają stałość tej wartości

w zakresie częstotliwości 1 ...50Hz. Wyjście Q układu IC2a steruje zespołem 12 diod LED poprzez

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory R1...R4:100£2 R5, R8, R10, R12: 22Y.il R6, R9, R13, R14:100k£2 R7:1k£2 R11:470Q P1:10Okn, wieloobrotowy P2: 500Q, wieloobrotowy Kondensatory Cl : 47nF C2:4,7nF C3:470nF C4:1OOnF C5:1| iF C6:10OpF, 25V, stojący Półprzewodniki D1...D12: LED o dużej intensywności świecenia T1.T2: BC557 T3: BC547 Układy scalone IC1: L4810 IC2:4098 IC3: CA3260 Inne L1:100 zwojów emaliowanego drutu Cu, średnica 0,3mm; średnica cewki około 30mm K1, K2: złącze 6-stykowe

d > U d > SV7 w., i —44«-

54 Elektor 5/97

wtórnik emiterowy 12. Rezystory R1...R4 o wartościach zgodnych z rysunkiem ograniczają szczyto-wy prąd, ptynący przez diody, do 30mA. Można zwiększyć inten-sywność świecenia diod, zmniej-szając wartość każdego z rezys-torów do 68Q. Do uruchomienia stroboskopu można użyć napięcia wyjściowe-go z transformatora 5V lub zasila-cza, które spetnią rolę żródla syg-nałów testowych. Doprowadźcie sygnał do wejścia stroboskopu poprzez rezystor 1k£X Potencjo-metrem P1 ustawcie napięcie wyj-ściowe: 6V dla motocykla cztero-suwowego, 3V dla dwusuwowe-go. Następnie potencjometrem P2 uregulujcie szerokość impul-su na diodach LED: odpowiednio 30 / j s i 60)JS. Na rysunku proponujemy płytkę drukowaną dla stroboskopu. Fra-gment dla diod LED został tak za-

projektowany, że można go od-ciąć i zwiększyć w ten sposób elastyczność montażu całego urządzenia. Cały układ powinien zostać umieszczony w metalowej obudowie, co zmniejszy promie-niowane przez niego zakłócenia. W naszym prototypie diody LED zostały nachylone do środka oraz przykryte soczewką skupia-

jącą z tworzywa sztucznego. Światło wszystkich diod tworzy jasny punkt w odległości około 80mm od powierzchni soczewki. Warto popracować nad tym frag-mentem stroboskopu, ponieważ mały współczynnik wypełnienia impulsu jest przyczyną małej jas-ności błysków. I jeszcze rada na koniec: wyraź-

nie zaznaczcie punkty na kole zamachowym przy pomocy bia-łej farby lub korektora biurowe-go, a w czasie pracy osłaniajcie koło przed światłem otoczenia.

E.M.v.d.Eb

•] o] mmmw Miernik ciśnienia dźwięku

Układ składa się z mikrofonu elek-tretowego, wzmacniacza i mierni-ka magnetoelektrycznego. Od-czyt miernika jest liniowo propor-cjonalny do ciśnienia dźwięku. Mierniki dźwięku mają zwykle lo-garytmiczną skalę, ale skompli-kowałaby ona schemat ideowy. Ponadto liniowy odczyt charakte-ryzuje się większą czułością na zmiany ciśnienia. Jeżeli dysponu-jecie testową płytą CD z pasma-mi szumu w odstępach 60Hz, możecie wykorzystać miernik do zmierzenia charakterystyki częs-totliwościowej głośnika. Mikrofon elektretowy to typ MCE 2000 produkcji firmy Monacor. Punkt pracy zawartego w nim tranzystora FET został ustalony przy pomocy rezystora R1. Re-zystor R2 i kondensator C2 chro-nią wejście przez zakłóceniami z szyny zasilającej. Rezystory R3 i R4 ustalają punkt pracy wzmacniacza !Cla na po-ziomie połowy napięcia zasilania. Współczynnik wzmocnienia jest określony przez stosunek rezys-tancji P1 do wyjściowej impe-dancji mikrofonu. Dla wartości elementów podanych na sche-macie, parametr ten jest równy 60. W ten sposób otrzymujemy wychylenie miernika do końca skali przy ciśnieniu dźwięku

90dB. W prototypie suwak po-tencjometru jest ustawiony w okolicy środka długości ścież-ki oporowej. Kondensator C1 jest bipolarnym elektrolitem, gdyż rozrzut para-metrów tranzystora FET w mikro-fonie może spowodować, że na-pięcie w punkcie B będzie mniej-sze od napięcia 4,5V na wejściu wzmacniacza. Przy okazji zwra-camy uwagę, że podane na

schemacie napięcia zostały zmierzone na prototypie. Połowa napięcia zasilania jest buforowana przez IClb, dzięki czemu obwód miernika bez problemów może być sterowany przez IC1a. Bufor powoduje, że dodatkowy dzielnik potencjału w tym obwodzie stał się zbędny. Dodatkowa korzyść tego rozwią-zania polega na uniknięciu wpły-wu dzielnika na wychylenie wska-

zówki oraz na zmniejszeniu po-boru prądu. Miernik M1 o zakresie 30^/A ma ruchomą cewkę i wewnętrzną re-zystancję 6,5kQ. Zastosowanie miernika o tak małym poborze prądu powoduje, że spadek na-pięcia na mostku D1...D4 jest mały. Rezystor R5 i dioda D5 ograniczają prąd ptynący przez miernik. Pobór prądu przez cały układ z baterii wynosi zaledwie 1,5mA. Użycie wobulatora i opisywane-go miernika pozwoli, na przy-kład, na dopasowanie subwoofe-ra do istniejących zespołów głoś-nikowych. Najpierw zmierzcie głośniki przy częstotliwości około 400...500Hz, wobulowanej w za-kresie 1/3 oktawy. Poziom sygna-łu musi być tak duży, żeby zagłu-szył szumy otoczenia. Ureguluj-cie P1 na maksymalny odczyt. Następnie podajcie na subwoo-fer sygnał 40...50Hz i przy pomo-cy filtrów we wzmacniaczu lub subwooferze doprowadżc e co identycznego odczytu. Pom.ary te powinny być wykonywane w odległości około 1 m od głośni-ków.

T. Giesberts

Elektor 5/97 55

Filłr aktywny UAF42

Ten układ scalony firmy Burr-Brown jest aktywnym filtrem ogól-nego przeznaczenia, który może być stosowany jako filtr górno-przepustowy, dolnoprzepustowy, pasmowoprzepustowy lub pas-mowozaporowy. Ma tradycyjną ar-chitekturę „state-variable" (zmien-na stanu) ze wzmacniaczem od-wracającym i dwoma integratora-mi. Struktura zawiera wbudowane kondensatory 1000pF ±0,5%, któ-re zwalniają konstruktorów z ko-nieczności poszukiwania takich precyzyjnych i bezstratnych ele-mentów. Niemniej, niektóre z zewnęt-rznych składników filtrów mogą być trudne do zdobycia. Jest to powód, dla którego Burr-Brown dostarcza DOS-owski program filter42.exe v. 1.0. Zadaniem pro-gramu jest uproszczenie obli-czeń filtrów Butterwortha, Czeby-szewa i Bessela. Po uruchomie-niu programu wystarczy wybrać

Ekktcr DEFAULT2 AMPL(dBr) n FR£Q(Hi) 10.000

0.0

•IOLOO

-2100

-jaoo

-ML00

-saoo

-60.00

-70.00 100 u

osa wm®w

Schematy wielu współczesnych oscylatorów zawierają kilka bra-mek logicznych oraz rezonator kwarcowy. Ku naszemu żalowi oscylatory te bardzo głośno szu-mią i mają tendencję do przeste-rowania rezonatora. Takie wady ujemnie wpływają zarówno na krótkoterminową, jak i na długo-terminową stabilność. Oscylatory z tranzystorami bipo-larnymi lub polowymi mają lepsze parametry, ale znaczy to, że układ oscylatora musi zostać dostrojo-ny do częstotliwości rezonatora.

żądany typ filtru, nachylenie zbo-cza charakterystyki, minimalne tłumienie w obszarach odcięcia, punkt(y) odcięcia i kilka innych parametrów. Komputer wyliczy nie tylko listę części z ich wartoś-ciami, ale także charakterystykę częstotliwościową i fazową. Na schemacie widzimy przykład odwracającego dolnoprzepusto-wego filtru Czebyszewa drugiego rzędu z tłumieniem 40dB i częs-totliwością odcięcia 1kHz. Wy-kres ukazuje, że filtr osiągnie wy-magane tłumienie przy częstotli-wości 7,1kHz. Największe tłumie-nie 68dB występuje przy częstot-liwości 10kHz, po czym tłumienie stopniowo maleje aż do wartości 40dB.

Filtr pobiera prąd zasilania 6mA. Całkowite zniekształcenia wyno-szą poniżej 0,001% przy częstot-liwości 100Hz, napięciu wejścio-wym 1Vrms oraz paśmie przeno-szenia 80kHz.

21 MAR 9609:46:44

lOk tOOk 2C04t

Przedstawiony układ jest oscyla-torem Colpittsa, zaprojektowa-nym specjalnie dla rezonatora 16MHz, który wymaga pojemnoś-ci bocznikującej 20pF. Sprzężenie zwrotne zapewnia dzielnik pojem-nościowy C1-C2, pracujący (dzię-ki rezonansowi prądowemu) jako rodzaj autotransformatora. Napięcie wyjściowe jest transfor-mowane w górę, zatem całkowite wzmocnienie jest większe od 1. W takim rodzaju oscylatora nie występuje prawdopodobieństwo przesterowania rezonatora.

Największe napięcie wejściowe równe jest 1,93V. Wzmocnienie wewnątrz pasma przenoszenia wynosi 0,986 (-0,1 dB). Układ scalony UAF42 doskonale

Przeciwnie do oscylatorów z bra-mkami, dających sygnał prosto-kątny, nasz układ wytwarza syg-nał sinusoidalny, w wyniku cze-go szum fazowy jest dużo mniej-szy. (W oscylatorze z bramkami moment, w którym bramka zmie-nia swój stan, jest określony głów-nie przez amplitudę szumu i to jest przyczyną szumu fazowego.) Napięcie wyjściowe oscylatora ma poziom około 1,5V. Układ pobiera prąd zasilania 2mA.

H. Bonekamp

nadaje się do eksperymentowania ze wszystkimi typami filtrów. Cena układu obejmuje cenę programu.

Na podstawie danych Burr-Brown

i*

5V

Ap

\ \ \ \ \ \ —

{ 1

Ronponse: Lowpaisr. Typo : Invchebyschov Av Kin :-40 dB

UAF42 Filter Conponcnt Values

Topology: Honinverting fstopbnd : 7.108kHz Order n : 2 Resistors : noarcst

Subckt fo Q rz RF1 ,2 RQ KO R2A C oxt Bp Cp Rzl Rz2 RZ3 Ckt-goin

PP4 1.003kHz 710.7n 9.962kHz 49.90k 105.Ok 5.490k 1 45.JOk 442.Ok lO.OOk 991.411

Filtor Błock Diagram

Aux Out

VIM O PP4 O VOUT

Bulld thio filter by connocting filtor subcircuitfi ln order as Khovn in the 'Filtor Błock Diagrao' above. See Application Bulletin AB-035 for dotailed schooatics of subcircuitB. tflion no value is shovn for a coaponont in thc 'Filter Cosponent Values' tnble, oait the conponcnt.

Pannband gain : 991.n V/V (-75.01B dB) Ha* Input : 2.227 V (Vs»+-15V)

Niskoszumny oscylator kwarcowy

56 Elektor 5/97

m M ® Szybszy procesor MCS52

I C 2

8052

EA/VP

RESET

PSEN

ALE/P

PO.O P0.1

PO.2

PO.3

PO.4

PO.S PO.6

PO.7

P1.0/T2

P1.1/T2X

P1.2

P I . 3

P I .4

P1.5

P1.6

P1.7

P2.0

P2.1

P2.2

P2.3

P2.3

P2.5

P2.6

P2.7

RXD

TXD

INTO

INT1

TO

T1

WR

RO X2

9 12

29 38

30 39

39 50

38 49

37 43

36 47

35 45

34 45

33 44

32 43

1 3

2 4

3 5

4 5

5 7

6 8

7 9

8 10

21 30

22 31

23 32

24 33

25 34

26 35

27 36

28 37

10 15

11 16

12 17

13 18

14 19

15 20

16 21

17 22

EA/VP

RESET

PSEN

ALE/P

PO.O

P0.1

PO.2

PO.3

P0.4

PO.5

PO.6

PO.7

P1.0/T2

P1.1/T2X

P1.2/RXD1

P1.3/TXD1

P1.4/1NT2

P1.5/1NT3

P1.6/1NT4

P1.7/1NT5

P2.0

P2.1

P2.2

P2.3

P2.3

P2.5

P2.6

P2.7

RXD/P3.0

TXD/P3.1

INT0/P3.2

INT1/P3.3

T0/P3.4

T1/P3.5

WR/P3.6

RD/P3.7 X1

IC1 DS87C530

X 2 33MHz

C2

12*4 123

i t ł i pT ^

© B T 1

: 3 . . . 5V

WYKAZ ELEMENTÓW

Kondensatory C1.C2: 22pF C3. C4:10OnF Układy scalone IC1: DS87C530 (Dallas; IC2: 2 listwy 20-końcówkowe Różne BT1: bateria 3...5V X1: rezonator kwarcowy 32.768Hz X2: rezonator kwarcowy do 33MHz

Różnica pomiędzy standardo-wym procesorem MCS52 a wy-wodzącym się od niego mode-lem DS87C530, który produkuje firma Dallas, polega na szybkoś-ci: pierwszy z procesorów prze-twarza jedną instrukcję w ciągu 12 cykli zegara, drugi potrzebuje tylko 4 cykle. Ponadto wyrób z Dallas może pracować przy częstotliwości zegara dochodzą-cej do 33MHz, to znaczy ponad 7 razy większej, niż dla proceso-ra 8051. Nowy procesor jest wy-posażony także w dodatkowy ze-spół l/O w postaci timera „watch-dog", w zegar czasu rzeczywis-tego, pamięć statyczną 1KB oraz dwa porty szeregowe. Dla zegara czasu rzeczywistego dodano specjalne wejście zega-rowe. Inne specjalne wejście do procesora posiada bateria, która podtrzymuje pamięć statyczną i zegar po odłączeniu zasilania. Przedstawiona płytka przejścio-wa ułatwia zastąpienie zwykłego procesora 80xx przez procesor DS87C530. Na płytce jest za-montowana podstawka, pasują-ca do oryginalnego procesora, oraz podstawka PLCC dla nowe-go procesora. Dzięki temu roz-wiązaniu każdy z procesorów 8031, 8032, 8051 i 8052 może zostać zastąpiony przez proce-sor o wiele szybszy.

Podstawka dla IC2 musi być wy-posażona w długie końcówki, służące do wsunięcia w podstaw-kę po wyjętym 80xx. Po zainsta-lowaniu procesora DS87C530 oraz rezonatora kwarcowego 32MHz płytka stanie się bezpo-średnim zamiennikiem oryginal-nego procesora. Jeżeli będą wy-korzystywane nowe możliwości procesora, trzeba też dodać ba-terię podtrzymującą. Oprogramowanie wymaga doło-żenia nowego kodu, co umożliwi wykorzystanie nowych możliwoś-ci. Informacje o sterowaniu do-datkowym hardwarem znajdzie-cie w odpowiednich danych ka-talogowych firmy Dallas.

A. Rietjens

Elektor 5/97 5 7

m djsMS? Monitor świateł samochodowych

Brytyjskie przepisy ruchu drogo-wego, w szczególności The High-way Code oraz The Road Traffic Art, ustalają, że kierowca przed wyruszeniem w podróż ma obo-wiązek sprawdzenia, czy wszyst-kie światła funkcjonują popra-wnie. Liczne nowe modele samo-chodów zostały fabrycznie wypo-sażone w taki układ ze wskaźni-kiem na tablicy przyrządów. A z drugiej strony jest prawdopo-dobne, że właściciele starszych samochodów, nie posiadających monitora, rzadko sprawdzają stan żarówek, o czym świadczy liczba spotykanych na drogach samo-chodów z niesprawnymi światła-mi, przede wszystkim światłami „stopu". Brak tych świateł jest w najlepszym razie naruszeniem przepisów, a w najgorszym - za-grożeniem dla innych użytkowni-ków dróg.

Zbudowanie odpowiedniego mo-nitora świateł nie jest trudne. Je-dynym warunkiem jest łatwy do-stęp do bezpieczników, a jest on najczęściej spełniony. Zasadą działania monitora jest pomiar niewielkiego spadku na-pięcia na bezpiecznikach wsta-wionych w szereg z żarówkami. Koniecznie trzeba wiedzieć, któ-re lampy są dołączone do kon-kretnego bezpiecznika i jaki spa-dek napięcia powstaje na tym bezpieczniku. Na ogół światła pozycyjne ko-

(B^12V (D^0V/11V

rzystają z jednego wspólnego bezpiecznika, tak, jak i dwa (co-raz częściej - trzy) światła „stop". Światła drogowe zazwyczaj wy-posażone są w żarówki dwu-wtóknowe 55...60W. Każde włók-no jest zabezpieczone oddziel-nym bezpiecznikiem 10A. Oczy-wiście, zdarzają się wyjątki od tej reguły, ale nie zmieniają one za-sady działania monitora. Napięcie akumulatora ( i y , po-mniejszone o spadek napięcia na bezpieczniku (Uf), dochodzi do nieodwracającego wejścia kom-paratora IC1. Na diodzie D1 spa-dek napięcia jest stały: Ud = 0,6V. Część tego spadku napięcia,

określona przez dzielnik R3-R2, jest odejmowana od Ub. Pozosta-je napięcie Ub - Ud, które dociera do odwracającego wejścia kom-paratora. Wyjście z komparatora ma stan niski, a dioda sygnalizacyjna LED nie świeci (czyli: wszystkie świat-ła świecą), gdy Uf > Ua. Stan zmienia się na wysoki i zaświeca się dioda LED, jeżeli Uf < Ud (przynajmniej jedna z lamp nie świeci). Wartość R3 musi być dobrana doświadczalnie. Przyczyną jest bardzo mała wartość Uf, która zależy od wielu czynników i nie jest możliwa do przewidzenia.

W naszym prototypie Uf miało wartości: 6mV dla żarówek 10W, 25mV dla żarówek 42W. Różnica potencjałów na wej-ściach komparatora jest niewiel-ka, więc regulacja napięcia nie-zrównoważenia musi być bardzo dokładna. Przy zwartych wej-ściach ustawcie potencjometrem P1 poziom wyjściowy OmV. Zastosowanie wzmacniacza ope-racyjnego TL081 lub jego po-dwójnej wersji TL082 jest koniecz-nością, wynikającą z faktu, iż są to dwa z bardzo niewielkiej liczby typów, które wytrzymują poziom sygnału wejściowego równy gór-nej granicy napięcia zasilania. Monitor pobiera niewielki prąd: około 15mA, gdy dioda LED świeci.

W przypadku umieszczenia wy-łącznika świateł pomiędzy aku-mulatorem a bezpiecznikami (jak na naszym schemacie), monitor jest zasilany po włączeniu świateł pozycyjnych. Dla nadzoru nad światłami „stop" monitor musi być zasilany z dodatniej szyny zasilającej. W mało prawdopodobnym przy-padku, gdy światła drogowe i po-zycyjne są dołączone do wspól-nego bezpiecznika, monitor nie spełni swego zadania: zgaśnię-cie jednej małej żarówki będzie zbyt trudne do wykrycia.

U. Munch

om mmm Monitor napięcia

Przy pomiarach napięcia nie za-wsze trzeba znać jego dokładną wartość. Często wystarcza infor-macja, że napięcie mieści się w pewnym przedziale. Przedsta-wiony układ przy pomocy trzech diod LED wskazuje, czy napięcie jest większe od 4V, od 5,7V, lub od 7,4V. Potencjały odniesienia są wytwa-rzane przez szereg diod D4...D9. Diody LED są dołączone do po-szczególnych złącz w tym szere-gu. Mierzone napięcie jest poda-wane do układu przez wtórnik emiterowy i szeregowe rezystory.

Dowolna z diod LED zaświeci tyl-ko wówczas, gdy napięcie wej-ściowe jest większe od sumy na-stępujących napięć: spadku na-pięcia na złączu baza-emiter tran-zystora T1, spadku napięcia na rezystorze szeregowym, spadku napięcia na diodzie LED, spadku napięcia na diodach umieszczo-nych za diodą LED. W ten sposób otrzymujemy na-stępujące potencjały:

D3: 4V (2UD + U D 3 + U R 4 + Ub e ) ,

D4: 5,7V

(4UD + U D 4 + U R 3 + Ub e) , D5: 7,4V

(6UD + U D 5 + U R 2 + Ub e) .

Wadą naszego układu jest zależ-ność jasności świecenia diod od napięcia wejściowego, ale to na-prawdę niewielka cena, jaką trzeba zapłacić za prostotę schematu.

H. Bonekamp

58 Elektor 5/97

m wmm Wskaźnik ładowania akumulatora samochodowego z diodami LED

Lampka kontrolna akumulatora na tablicy wskaźników w samo-chodzie świeci, gdy akumulator oddaje prąd do instalacji i nie jest tadowany. Nasz układ funk-cjonuje podobnie, ale zamiast żarówki używa diody LED, a po-nadto zapewnia więcej informa-cji, niż dotychczasowa lampka. Dioda LED wyświetla cztery róż-ne informacje: • btyska powoli wskazując, że

napięcie akumulatora spadło poniżej 10V, co oznacza bliską „śmierć" akumulatora,

• świeci ciągle, gdy alternator (w starych samochodach - prąd-nica) dostarcza zbyt niskiego napięcia (10...12V),

• nie świeci, co oznacza normal-

ne napięcie akumulatora (12... ...15V),

• błyska z dużą częstotliwością, jeżeli napięcie akumulatora przekroczyło 15V w wyniku poważnego uszkodzenia ukła-du ładowania - wtedy nie uru-chamiajcie samochodu!

Układ został zbudowany na trzech komparatorach: IC2a, IC2b, IC2c. Stopnie te otrzymują napięcie odniesienia z dzielnika potencjału R3...R6, zasilanego przez stabilizator napięcia IC3. Napięcia odniesienia są porów-nywane z częścią napięcia aku-mulatora, określoną przez dziel-nik R1...R2. Diody D1 i D2 tłumią ujemne impulsy napięcia. Poziomy wyjściowe z kompara-

IC1 = 4093 IC2 = LM324

220k

J 1 IC1a

IC1d J 1 2 s3 13

IC1d JT& s3 13 JT&

12 JT&

C2

( A > 3V48 ( D ^ 0V/3V8

2V79 0V/0V7

2V31

wanymi elementami jest bardzo mata, więc prawie zawsze będzie możliwe znalezienie dla niej odrobiny miejsca w samocho-dzie. Dioda LED powinna zostać umieszczona w taki sposób, że-by była dobrze widoczna. Diodę LED powinien połączyć z płytką odcinek elastycznego, dwużyło-wego przewodu.

S. Martinsson

is 1.-6/0*96

o w Ul

,QQQQQQQ, ,QQQQQOQ,

torów są podawane do obwo-du logicznego, zawierającego IC2d oraz cztery bramki NAND (przerzutniki Schmitta) w ukła-dzie scalonym IC1. Bramka IC la funkcjonuje jako oscylator z dwiema różnymi częstotliwościami. Gdy T1 jest wyłączony, C2 i C3 są połączo-ne szeregowo, impedancja po-jemnościowa jest mała, a zatem duża jest częstotliwość, która jest jej funkcją. Jeżeli T1 prze-wodzi, C3 zostaje zwarty. Impe-dancja pojemnościowa w tym

przypadku jest większa niż po-przednio, stąd wytworzona częs-totliwość ma mniejszą wartość. Układ scalony IC2d dokonuje włą-czania i wyłączania oscylatora. Bramki NAND: IC1b oraz IC1c, a także bramki OR utworzone przez D3 i D4, zapewniają pracę diody LED w czterech różnych stanach. Cały układ zmieści się na płytce drukowanej, której rysunek za-mieszczamy, ale, niestety, nie oferujemy poprzez Dział Obsługi Czytelników. Płytka z zamonto-

WYKAZ ELEMENTÓW

Rezystory R 1 : 1 0 k Q R2: 33k£2 R3: 2 ,2kQ R 4 : 1 k Q R5: 7 8 0 Q R6: 3 .3k£ i R 7 : 1 0 0 0 R8: 2 2 0 k 0 R9: 2 2 0 Q Kondensatory C1, C2:10/ iF . 63V, stojący C2: 4.7/l/F, 63V, stojący C3: 2 , 2 / j F , 6 3 V , s t o j ą c y Półprzewodnik i D1. . .D4:1N4001 D5: dioda LED T1: BC547B Układy s c a l o n e £ 1 : 4 0 9 3 IC2: LM324 IC3: 7805 Różne P1...P4: szpilk j t :

Elektor 5/97 59

Znakomita f irma wysyłkowa C-l Electronics od wielu już lat niezawodnie oosruguje Czytelników Elektora w wielu Krajach, dostarczając im podzespoły i części do projektów publikowanych w EE. Sko-jarzenie angielskich tytuiow publikacji z ich polskimi odpowiednikami sprawia wielu naszym odbiorcorr niemało kłopotu Przedstawiamy zatem zestawienie tytułów angielskich oryginałów i polskich tłumaczeń Sądzimy, że będzie to stanowić istotną pomoc dla naszych Czytelników, f i rma I-C oferuje także elementy i podzespoły do innych, me wymienionych tu projektow Elektora, również z wcześ-niejszych jego wydań Ceny są podane w guldenach holenderskich

Tylut ang. Wyd. ang. Tytut polski Wyd. pol.

Micropiocessoi-Comicuieo Mi*mg Pane; EE3-J 97 Mikser audio «sterowaniem m*'op'oceso'owyii EE-1-5 97

Motor Controile' tor R C Moaeis EC2 97 Minroprocesorowy sterownik 7daime stercwanycu rnodeii £F4 97 T3!king (Joorfieii FF297 Cyfrowy portier EE4 97 Simple Setf-lnductance Meter lor PC EE297 Prosty miernik mdukcyjnoSci własne; ^spctprac j;ący Z PC EE4 97 Battery-powereo preampuiie ttzsi Pr;e<lwOTacniacz: zasilaniem oaieryinym EŁ3 97 68HC11 Emulator EE2/97 f muiator steiowmka 6SHC11 EE39"

Oongie Swrtch EE 1.-97 Pr;e'ac m a ukiaciu dongie EE3 97 Efectric-ti^a Metw EE19" Miernik po a ataonetycDegc EEZ97 Speed Regulator tor Model Trams EE 1 97 Regulator prędKosci do rnooeii *o!e;ek FE397 Monitor to guarfl FnOge Temperature EE197 Monitor temperatury ludowki EEJ97

Data Acguisition Car a EE1296 Ka'ta rtnerama dary eh do portu RS?3? fE1 97 Battery Retresher EE1296 Odświeżać2 batem 1 5V typu AA R6 HP7 EE1 97 Remote Controi Dy Wsibie Ugtn E E t Ł ^ Zdalne sterowanie 1 widzialnym Światłem EE197 ?0-M A.D Cowerter EE12/96 20-Bitowy przetwo-nik analogowo-c ytrowy EE2.97

inirared RS232 U ik E E H , ^ Łącze RS232 na podczerwień EE1 97 50-Wan Audio EE11 96 Wzmacniacz akustyczny 50W EE12'96 ST62 Programmer EE 11 % Programator dla ST62 EE297 Headphwieyguitai A^npiilier EE 11 96 Wzmacniacz słuchawkowy dla gitarzystów EE1296 Steam-Engine Noise Generator EE11 96 Gencator odglosow lokomotywy par o we i EE 12/96

Video Test Chart Generator EE1G 96 Generator oOraZŁi kontrolnego EE1296 Sarnie Rate Cormerier EE10 96 Przetwornik szyOkości p'Obkcwania EE11 96 Eiectnc Buib Tester EE10 96 Tester żarówek EE11'% Smart Darkroom Timer EE1Q^6 Zegar ciemniowy EE11 96 One-IC Metal Detector EE1096 Mimdetektor metali EE1296 Mim Flash Programmer EE 10-96 M irnpr ogra mai or Ra sn EE 12-96

Stanoby Unit tor TV Economy EE9"96 Zdalny wy tucznik EE1Q96 Simple Inirared Detector EE996 Prosty detektor podczerwieni ŁE11 96 Dtgaal Thesmometer hjghiow ho«J EE996 Cyt rowy termometi niax-mm EE 10 96 Electronic Compass EE996 Cyfrowy kompas EE1096

Soiar-chargmg regulator EE7-8 96 U*iad reguiacji ładowania akumuiatora z tatem s-onecznei EE9 96 Harmonie Oistortion Meter EE7-8 96 Przystaw«a do pomiaru poziomu zniekształceń nieliniowych EE996 SCWHz Decibel-Miiiwatt-Metter EE7-S96 Szerokopasmowy I 5 0 M H Z I miernik dBm EE1Q96

Ml

THAT S RJGHT, YOU FOUND US <> fte onły irtfernoHonol rooil ordf

de t f eo fM to Elektor Electrooks O M e w in Dutch Goi lden {NLG), <> Cor tanh ^ Corbo imi

ports fełs. łndueing PCS m d s o f t w r e H e m W <> M M catonąue ogonsf one IRC (mk ot your PO!. <> A l tomponenh ore new, f rom major

m o n u f a t t w N i o i d f ó o r i Elektor Electronics

No sorchoffle on c ro f i i t o rd orders. • > The one-slop sówce f <> (ocnponenl Set onłer <ode* i

PLIASE VISIT

THE C-l ElECTRONtCS

WEBSITE:

WWW.DII-DOS.COM

MMiNOH W « i 3 0 » h U N D ( ł I H L « E t i

M a r c h 1 9 9 7

M*hi-P*rpose Ekftronw Fum j;960E96 Potts v.\ et;S bot, m rttón

and moim Irsmformet 74.95 Perli AD633JN 2S.9C

tonery Operoled $ac-Wave Gmefator P?Q003 fotlS K ' itt l bfltlęjy

n t i cow 91.50 Ny<ropr»(etfer-Contr o lkd Mi i ing Pwwł 1970037 Pom m«»t l 225.00 Pom SSM21 63 46 W

F e b r u a r y 1 9 9 7

Motor ( o n l i o l t f łer R/C Model i S ttt mit

249.00 3 90

n s o ?3.h MIS2G45G

14960V5 6JHC11 Imir ialw

221.75 39 75 6 50 3 75

irx1 softwcie Porh. 68HC24PH

6N139 CTŁ3 pi«sie»

I d h ń f ioorfcell {970015 Pwn set wcaktr

jndksttsfr 95.00 Pum VP2S00 '2 25

Sin pic S«H-bdw(m(« M«l«r Im PC mm P f u « t ?6.95

l o t l e f y - p o w e f ł i prtanpiif tct 1545094 (ompwtn*5 eul

ictuntt. nul ip«:>sl l-igh ęueiity porft

Paru S<em<nv bi stofck >eby 23 50 ?3iyłty«nt !3pi i«3 f ! 3 00 OWOC?

Oongle S wi t di E960C89 (cmt-c-wf. si

witSou' ptcsK bo Oe<trk-fwM Meler {960'C

31.50

89.75 $pe*d Regulator for ł A o i ł l treśns £963113 (omporents«(.

e«d pisRMbcu 69.00 Monitor 1« gvor4 Fridg* Tcaperofare Ł97C0Ct (onuwtntt m, n ; i boj 73.50 Pnr's B"W40 I 95

UW38S 2 5 4 95 J435U IB 95

D e c e m b e r 1 9 9 6

Osto Atąouihoa C«rd £965098 C Par^ '.ei mc1 -de^o wftwart

109.00 l e l t e f y M r e i t a £960106 Pctt uri « ł ł-toMnŁ

««d mor* edepto' oni :c« 75.00

D e c e m b e r 1 9 9 6

Remołe CeaKcJ by Yiiibfc L i jk l £?tiOC:$8>v.f' t ^ i b f C h ' .:D

cid 5ol»!> f : Ms^ M a'Kj :ow 89.00

20-bil A / 0 ( 8 » v f f l t i £9|2U0 "utti <•{• u- -0

crs4 ^ i r s 579.00 Cłt '0C'&3 W i i k w u p ir^jf 'i-. i V1

<Y'/C68?'3 Sietwn (ap 6 8<ir/ • % 4 53

r >:•; SGS• P-!2 ?38«r,- 29 7^ C5MC2A :o**s 73 '8 i : V"84j: j -nj.-h ' i jr. i l 14 $C-

195

N o v e m b e r 1 9 9 6

bifrsred RS232 link [960iS7 Pflfft i i i mx' sje<igi pv,iti

SMO (omponeisn !:nd cfllicnol icmponWi; 159.00

50-Wotl AnpKfier £954044 (ofponjr*s i ifx: h t j ^ - i

wfhogi po««' suppy 95.00 Parli TO47294V 3! 95

Hłcłwk SK!0-: 5; ' 8 8' ST62 Pro^wnawf £960)>• 5 Pa;'-, -ul u i y j i ar ; U

Wtke! nc (-;.nt ponłl foi- 135.00 H M d p b o M t / f o t t w AmpKftcr £96CSQ9 ?0rh

ir< 9V Alkoiiij 59.00 5ł*an-[Rf iae Noit« Cfaerstw £9<,0Q87 ?a«h w

>m' i'h(c«^;..,nd ( i 49.95 fy". »'28K'4.S.;

13 śiłfetin* MI«; 19 85 M.n iiHa:ic««.e! iOOf i i 00

O c t o b e r 1 9 9 6

VHł*e Test O m t Generator £96^76 (ompa^wh sci icse « l Pi l L'H' noflyiotor 289.00 »3«K (U1645P 47 5C

27(0*] 38 SC PCB Wfiim tbm! H 11 >0 P»L UHf mcdJcwr 27 SC

O c ł o b e r 1 9 9 6

Ssnptc Ralf (wuertef

yvŚ X(q: Port * j ł ' 3 '3 t<

max •08X173 •0W73 ITAL. 33 8688

EWdrk Tetłer £9 -309!

( i d tonlofl st' p Pa-s LM39I5 Sn ort Dorfcrooa Tmer

399.00 49 CC 4 9 c : 2! SC 18 SC 29 95

49.00 !2 5C

eid piotfit bsi 5201^2 HCS55 T iWonr* '

Ow-IC M * t d D«te<lo> £960075 (ompofW.

m<l m«i«t en! i c l

79,00

. 2 bwxpe*ti*e Qw1t 0»ea £96K)7i (smfcflwn w.

Ifflrnl^met r«rm WtKk 2 wuy/7 SirKi 'rcfnlc-imef

M o i Flosk Pregnmawf [96W78 (onęo.icen

8id «<xlosw« 'crH Z l f w k t l 2 4 p m

36 p<n Csfii! v«kł!/PC8

49.00

61.95 SO

i 95

125.00 34 95 i? 95

We *«;<* mmK toii Aon son iw lr j«t I

S e p t e m b e r 1 9 9 6

Sltudby Unit for TV t t o M n y •960063 Csmpontrii MI withouf piostK be« 11S.00 Pan SfH5C6 36 5 95

SM3049 19 SC »eła»Wmem 10 95 Tęim skx« 3 pm 7 Smn : SC KB Moim-ani ?V 8 9S

Stnpł* h i f i w r d D f t f f o r S; kii ofcAafcit1

PsiH TS124S 6S0 D t y l d T W m o a t l t r l i igk / low/be ld £960Q'0 (ompanents Pam LM3SCZ

Xtol 8M; lo» proftk ;£D dnpioy H0MD5

Ciectrow< Coa^Mis

149.00 8 95 3 95 4 95

Sołw-dMrgtsf r*fvtator £ ? M ? i (^"penenfs « i iixl msfsl bon and h«civnk 92.50 H m o a k Dittorl ioa McHk £936024 Componemi sef 52.50 SO-MHt Dtdbeł -MSwef ł -Mcłer £964039 (ontpenenft mtimeBlboi 345.00 Pcrts HAX138{H 76 20

i0606 15! 25

C H B K j n ć u f J O . I « i S S 4 4 N L S O O I A M H m I M M m ^ i

tai'i ( » 3 1 ) 1 0 4 M 1 S 9 2 , N M I D d • R A O N d . N L M M 1 I M | p i w t w U t yeet M i M n i ł i v ' i M M i l a d a u m W 4 unmęmkm M m m ta D t t * fś*m { • 1 6 1 u h | K ! w d M | » i i M p r w t m a u ó n m « f 17 5 1 W

( ! 1 W ) i « d f t f i ft 0 E ht*m imtmmi l i t u < m M r tśi ITW

f t f teiM(. m m M b i m M G l i 06 la r l e t k § O n K A b r a f e h M i w w m j t # i e ? S 0 | E i t e n m a r i e n *

t m ś t ę m H m far • ( i e t M e m

v i u - n u r a - K c a s s • k u k o c m o

60 E l e k t o r 5 / 9 7

ELEKTORA - RYNEK I Kupię odbiornik nasłuchowy, lampowy oraz ksiqżki, miesięczniki z zakresu RTV i krótkofalarstwa. R. Pilewski, 09-200 Sierpc, ul. Broniewskiego 12.

Kupię pilnie obudowę od wzmacniacza mocy (może być zniszczona lub uszko-dzona). Oferty i bliższe info. pod nume-rem. Te!. (042) 536-856 iub pod adre-sem: Tomasz Matuszewski. 91-082 fcódź, ul. Srebrzyńska 49/59.

Głośniki przewinę, wycentruję. wszystkie typy, średniej i dużej mocy, osobiście lub pocztą. Inf. Kop. + zn. Zygmunt Jano-wicz. 72-330 Mrzeżyno, ui. Zielona 6/2. Teł. (0931) 66241 w 893.

Przewinę, wycentruję głośnik! estradowe, samochodowe, itp. Inf. k + z. lub tel. 0931 662 41 w. 693. Zygmunt Janowicz. 72-330 Mrzeżyno, ui. Zielona 6/2

Czasopisma i elementy elektroniczne. Ta-nio. SASE. Tomasz Lipiński, 69-100 Słubice, ul, Paderewskiego 24/1.

Zatrudnię programistę lub zlecę napisanie programu na mikroprocesory 8 bit. Wy-magane doświadczenie, Bogdan Karnas, 00-201 Warszawa, ul. Gen. Wł. Andersa 203 m 34.

Poszukuję tanie: Trafo 2x30V 375VA (szt. 2). kondensatory, elektrolity 10000uF/50V -szt. 12. tranzystory IGBT: GT20D101. GT20D20?-P0 2 SZt. Tei. po 15 042536-856. Tomasz Matuszewski. 91-082 tódż . ul. Srebrzyńska 49/59.

Lampy elektronowe, trafa głośn. podst. lamp. wszelkiego typu sprzedam - kupię do wzmacniaczy i innych urządzeń. Flo-rian Szczęśniak. 02-697 Warszawa, ui. Rzy-mowskiego 20/57.

Legendarny wykrywacz metali pokazywa-ny w i programie TVP 'Życie Moje" sprze-dam. Wojciech Oksieńciuk, 05-806 Komo-rów, ul. Ryszarda 44, tel. 0-22 758-73-48.

Programator Eprom 2716-27512. EEPROM, SRAM Test. RS232 57600 Baud. symulator

Eprom 2716-27512, 57600 Baud. Teł. (033) 184-002 po 17.00. Info. kop. zwrotna + znaczek. Aleksander jędrzejowski, 43-303 Bielsko-Biała, ul. Spółdzielców 8/147.

Kwarcowe nadajniki UKF FM oraz sche-maty nadajników sprzedam info. kop. + zn. Andrzej Czarnecki, 41-207 Sosnowiec, ul. W. Poia 13/169,

RadioelektronicyMI Posiadam kata log lamp elektronowych i transformatorów sieciowych oraz cewek i obwodów L.C. Koperta + znaczek na odpowiedź. Stani-sław Masztalerz. 47-270 Gościęcin. ul. Ur-banowice 51/4.

Sprzedam Amigę 500 do samodzielnego złożenia - płyta główna - komplet op-rogramowania. wystarczy podłączyć zasi-lacz. cena 190 zł + opis montażu, nic trudnego. Jurek Adamik, 54-067 Pracze Odrzańskie, ul. Karczemna 42/60.

Sprzedam ICOM IC260A 144-148MHZ 1/ 10W all Mode PA LIN 144MHz 10/50W

UWAGA! Rubryka „Kramik Elektora" rozwija się, dlatego postanowil iśmy nie ograniczać grona jej klientów wyłącznie do osób prywatnych.

W związku z tym uworzyliśmy nową rubrykę „Rynek i Giełda", która zawiera w sobie zarówno darmowe ogłoszenia prywatne, czyli dotychczasową rubrykę „Giełda" oraz płatne - choć bardzo tanie - ogłoszenia firmowe.

WARUNKI ZAMIESZCZANIA OGŁOSZEŃ W RUBRYCE 'RYNEK I GIEŁDA" t . Bezpłatne ogłoszenia dla osób prywatnych przy jmowane są tylko na oryginalnych blankietach wyc ię tych z ostatniego numeru „Elektora

Elektronika". Treść ogłoszenia może dotyczyć sprzedaży, kupna, wymiany lub innych propozycj i . Blankiet zawiera kratki, które należy wypełn iać dużymi l i terami z zachowaniem odstępów między wyrazami w postaci jednej pustej kratki. Wypełniony blankiet należy przesłać na adres: „Elektor Elektronik", 00-967 Warszawa 86. skr. poczt. 134.

2. Ogłoszenia i reklamy sk lepów, hurtowni, importerów, producentów, dealerów itp. są płatne. Cena zależy od wysokości w szpalcie: 10 zł {plus 22% VAT) od każdego rozpoczętego centymetra. Ogłoszenie/ rek lama może mieć tylko szerokość szpalty (56 mm). Rek lamy o innych rozmiarach są umieszczane poza rubryką „Rynek i Giełda" i są płatne zgodnie z cennik iem reklam (wysyłanym na życzenie).

Reklamy do tej rubryki mogą być przygotowane przez Zamawia jącego w postaci wydruku z drukarki laserowej lub pl iku w formacie Core lDraw (tekst zmieniony na krzywe) z próbnym wydruk iem albo pl iku w dowo lnym edytorze tekstu (także z wydruk iem), jeśl i krój czcionek nie jest zbyt istotny. Mogą być też przygotowane w redakcj i (gratis) na podstawie odręcznego szkicu lub maszynopisu. Opracowania te nie będą jednak wówczas uzgadniane z Zamawia jącym przed oddaniem do druku.

KRAMIK - dziai drobnych ogłoszeń - zaprasza elektroników (tylko osoby prywatne) do bezpłatnego publikowania ogłoszeń. Treść ogłoszenia może być dowolna (wymiana, sprzedaż, kupno, praca, itp.), jednak mus być związana z elektroniką. Ogłoszenia zawierające co najwyżej 160 znaków są przyjmowane wyłącznie na kuponach wyciętych z ostatniego numeru "Elektora Elektronika", przy czym obszaf kratkowany

(160 kratek) naieży wypełnić dużymi literami z zachowaniem odstępów między wyrazami w postaci jednej pustej kratki. Imię, nazwisko i adres nie są zaliczane do limitu 160 znaków. Kupony naieży przesyłać na adres: Elektor Elektronik, 00-967 Warszawa 86 skr. poczt. 134.

Elektor-Elektronlk nr 5

imię i nazwisko

Adres

Elektor 5/97 61

KRAMIK ELEKTORA t ranswerter 6 /2m IOW homol. Pa. FM 145MHz 2/20W, Andrzej Kordztełewski. 97-500 Radomsko, ul. Piastowska 14/17.1 tle. (044) 830-593.

Sprzedam schemat Puise Star loraz infor-macje, jak działajg detektory molekular-ne i inne, tzw. da lek iego zasięgu. Piotr Szyngiera, 44-100 Gliwice, Aleja Majowa 8/55.

Sprzedam schemat przystawki zmieniają-cej TV wocy loskop; układy TDA - duży wybór, poszukuję schematu wieży "Osa-ka". Info. kop. + znaczek. Radosław Kop-ras. 64-400 Międzychód, ul. Polna 25B/14.

Sprzedam tanio nadajnik UKF 25W oraz analizator w idma w.cz. UKF 256kB Sram + przetworniki ADC/DAC + ekran LED 10x16, montaż powierzchniowy, plastik obudowa. Andrzej Nyga, 06-500 Mława, ul. Sienkiewicza 1/13/65.

Stacje lutownicze 50W, zakres temp. 150-450°C. Sprzedam, cena 150 zł. tel. 058-

52-58-82. Adam Raczek, 80-299 Gdańsk, ul. Syriusza 19.

Tanio sprzedam uszkodzoną miniwieźę Sony HST-424, m a g n e t o f o n DAT Sony TCD-D3 oraz sprawny tuner Akai AT-K02 lub zamienię na odbiornik radiowy, glo-balny przenośny. Jan Kosek, 58-506 Jele-nia Góra, ul. J. Kiepury 20/19.

Poszukuję projektanta i wykonawcy prostych i tanich systemów elektro-nicznych. Oferty w języku angiels-kim proszę przesyłać na adres: Mr. Lesly N. Pienemanstreet 36A SG 3812 The Netherlands

Sprzedam modu la to ry TV2 ws tęgowe , wej. AV. zasilanie +15V, pasma 1-V. uru-c h o m i o n a p ły tka 50 zł, ods tąp ię pro-gram "Maxonpip" na Amigę d o projek-towan ia płytek drukowanych. Grzegorz Szuiist, 80-288 Gdańsk, ul. Marusarzówny 9 m 16. tel. 052-488-949.

Tanio sprzedam uszkodzoną miniwieźę Sony HST424, uszkodzony DAT Sony TCD-D3, sprawny tuner Akai AT-K02 lub za-mienię za ręczny skaner lub odbiornik radiowy globalny. Jan Kosek. 58-506 Je-lenia Góra, ul. J. Kiepury 20/19.

Sprzedam układy d o zasilaczy beztrans-formatorowych firmy Harris HV 2405-Iszt./ 20 zł. każda następna taniej. Dariusz Zlew-ko, 38-533 Nowosielce, Gniewosz,

Sprzedam wzmacniacze lampowe Hi-Fi, toroidy wyjściowe i zasilające, lampy. An-drzej Piwowarczyk, 28-200 Staszów, ul. l i -g o Listopada 13, tel. 015-864-31-05.

Stacje lutownicze 50W zakres temp, 150-450°C sprzedam, cena 150 zł, tel. 058-52-58-82. Adam Raczak. 80-299 Gdańsk, ul. Syriusza 19.

Tanio sprzedam Elektora nr 7, 8. 9/96 serwis elektroniki 3/96 oraz EdW 12/96. Arkadiusz Wyleżoł, 41-501 Chorzów, ul. Mariańska 43/6.

Ankieta "SPRZĘZENIE ZWROTNE Artykuły opublikowane w numerze 5/97 Elektora, które wzbudziły moje zainteresowanie i byłbym skłonny nabyć do nich elementy Artykuły podstawowe Złącze audio światłowód-kabei koncentryczny Mikser audio, część 2 " Domowy system alarmowy sierowany procesorem PIC " Programator pamięci EPROM " Pomiary z komputerowym multimetrem ~ Zaawansowany miernik RLC ~ Symulator baterii ~ Biuletyn Informacyjny Układów Scalonych "

Uwago. Ankieta siuzy celom informccy>nym. me jO$! zaś traktowano jako zomOwienie

• Imię i nazwisko

UWAGA! Wyniki tej ankiety ełuią do ustalenia asortymentu I wielkości oferty handlowej płytek oraz kitów.

101 układów Wskaźnik ładowania akumulatora samochodowego z diodami LED ... Linia opóźniająca Szybszy procesor MCS52 Korektor parametryczny Wobulator Stroboskop motocyklowy Miernik ciśnienia dźwięku Generator harmonicznych Monitor poziomu wody Monitor świateł samochodowych... Monitor napięcia Filtr aktywny UAF42 Niskoszumny oscylator kwarcowy

ZAMÓWIENIE

Zamówienie należy przestać na adres

E l a k t o r E l e k t r o n i k 0 0 - 9 6 7 W a r s z a w a 8 6

• k r . p o c z t . 1 3 4

Imię i nazwisko

Adres

W zamówieniu należy podać kod i nazwę zamawianej rzeczy, zgodnie z ofertą na str. 63 i 64. Egzemplarze archiwalne pisma Elektor Elektronik należy zamawiać na blankiecie przedpłaty (str. 65).

Ilość Kod zamówienia Nazwa Cena jednostkowa Wartość

Razem

62 Elektor 5/97

Jak kupować kity, płytki i podzespoły do projektów publikowanych w EE? Redakcja EE proponuje Czytelnikom trzy źródła zaopatrzenia: 1. Sieć obsługi Czytelników Elektora, której siedziba znaduje się w Holandii. Z tej sieci sprowadzamy:

• płytki drukowane (do niektórych projektów oferujemy również ptytki produkcji krajowej - ok. 3-krotnie tańsze), • zaprogramowane EPROM-y, mikrosterowniki, PAL-e i GAL-e, • programy na dyskietkach,

Szczegółowa oferta na te artykuły znajduje się na str. 63 i 64. Czas realizacji zamówień - 2...6 tygodni. 2. Inne podzespoły - oferta ogólna AVT publikowana w Elektronice Praktycznej oraz oferty wielu innych dystrybutorów podzespołów

ogłaszających się na łamach Elektora Elektronika i Elektroniki Praktycznej. Oferujemy również płytki wyprodukowane w kraju z zachowaniem standardów technologicznych zgodnych ze stosowanymi w oryginalnych płytkach holenderskich, ale wielokrotnie tańsze od importowanych. Płytki te mają oznaczenia cyfrowe identyczne z oryginalnymi, lecz poprzedzone literą P. Ceny bez podatku VAT.

Tytuł artykułu Kod Cena w zł Tytuł artykułu (Litera „C" oznacza, te płytkę można nabyt wyłącznie z programem na dyskietce lub w EPROM-ie)

Kod Cena w zł

Wielofunkcyjny częstościomierz 1.2GHz Karta opto-przekaznikowa I2C Karta przetwornika obrazu 7V do PC Odbiornik VHF/UHF Trójd rożny aktywny system głośnikowy Zegar MAłfl-MlCRO Wilgotnościomierz doniczkowy (czujnik) Wilgotnościomierz doniczkowy (zasilacz)

EE 1/93 EE 1/93 EE 1/93 EE V93 EE 1/93 EE 1/93 EE 1/93 EE 1/93

Generator sygnału FM stereo Cyfrowy miernik częstotliwości

do odbiornika VHF/UHF lutownica do SMD Wuttimetr o rozmytej logice - i Miernik amperogodzin

EE 2/93 EE 2/93 EE 2/93 EE 2/93

Sterowanie zapisu głosem Wzmacniacz mocy z filtrem pasmowym mowy decyzyjny zegar do komputera

(płytka z dyskietką 1871) ".' jitimeir o rozmytej logice • ź

(płytka z dyskietką 1721) <onwerter na mzszy zakres pasma VHF Zasilacz-te ster

EE 3/93 EE 3/93

EE 3/93

Wzmacniacz średniej mocy na HexFETach EE 1/94 =-zełącznik sygnałów wizyjnych (SCART) EE 1/94 M kser stereo EE 1/94 Wyłącznik mocy I2C EE 1/94 P-zeiącznik modułów ROM do Atari ST EE 1/94

"ester I2C (płytka • GAL 6341 > EE 2/94 -ygrometr cyfrowy EE 2/94 M'ni-przed wzmacniacz EE 2/94 ładowarka ogniw NiCd z mikrokontrolerem EE 2/94 Wskaźnik wioma sygnału EE 2/94

Woltomierz wartości skutecznej m.cz. Alfanumeryczny wyświetlacz I2C

(płytka z dyskietką 1851) <Dz. Tester MOsFETów mocy .ART sterowany mikrosterownikiem

EE 3/94

EE 3/94 EE 3/94 EE 3/94

E .minator blokady kopii (płytka * MACH •GAL)

Wzmacniacz harmonicznych aS232/Centronics - konwerter Sampler do Amigi Jednopłytowy komputer 80C535 Konwerter 950...1750MHZ Aromatyczny częstościomierz cyfrowy -•niowy miernik temperatury

EE 4/94 EE 4/94 EE 4/94 EE 4/94 EE4/94 EE 4/94 EE 4/94 EE 4/94

Programator PIC (płytka • software 7161) U2400B - ładowarka akumulatorów NtCd Sygnalizacja siecią • cz.1 odbiornik Zegar MINI-MICRO

EE 5/94 EE 5/94 EE 5/94 EE 5/94

Wzmacniacz słuchawkowy EE 6/94 inteligentny kasownik pamięci EPROM EE 6/94 Sygnalizaqa siecią energetyczną, cz. 2 - nadajnik

(płytka • dyskietka 1911 • EPROM 6371 EE 6/94 Tuner TV VHF/UHF (płytki 1 1 2 + yC87C51) EE 6/94 Lampa stroboskopowa EE 6/94 Monitor kanałów MIDI EE 6/94 Sciemniacz do oświetlenia halogenowego EE 6/94

Płytka rozszerzenia do 80C535 EE 7/94 Sprzęg małej mocy TTL-RS232 EE 7/94 Układ sterujący dostępem do wspólnej drukarki EE 7/94 Cyfrowa skala częstotliwości

do odbiorników KF EE 7/94

Karta z procesorem 68HC11 EE 8/94 Tani miernik pojemności EE £t94 Optyczny sygnalizator dzwonka EE 8/94 Adapter pamięci 1MB SiMM EE 8/94 Końcówka mocy audio EE 8/94 Monokarta 80C451 EE 8/94 Miernik zużycia paliwa do silników z wtryskiem EE 8/94 <lin Emulator pamięci EPROM EE 9/94 Zegar ciemniowy EE 9/94

Wzmacniacz 00 gitary (3 płytki) Pedał eksjjiesji Ml Dl Odwapniacz wody Interfejs Centronics • l/O Eksperymentalna płytka PiC

EE 10/94 E E 10 /94 EE 10/94 EE 10/94 EE 10/94

Miernik pojemności Stabilny przetwornik napięcia Kieszonkowy falomierz

EE 11/94 EE 11/94 EE 11/94

Krzemowy dysk (PCB - EPROM) Tester pilotów zdalnego sterowania Przełączany zasilacz napięcia zmiennego Zintegrowany wzmacniacz audio

EEi/95 EE1/95 EE1/95 EEi/95

P-920095-C P-930004 P-930007-C P-926001 P-930016 930020 934031 934032

EE 2/93 920155

P-926001-2 930065 920049-2 930068

934039 930071

930058-C

EE 3/93 920049-C EE 3/93 926087 EE 3/93 P-920075

P-930033

930102 930122 P-UPBS-1 930091 930005

930128-C P-930104-C 930106 P-920162-C 920151

930108

930044-C 930107 930073

930098-C 930025 930134 P-920074 P-924046 P-UPBS1 930034 P-920150

940048-C P-920098 940021-1 930055

P-940016 P-940058-1

940021-2C 930064-C P-940022 P-930059 P-940034

940025-1 P-920127 P-920011

P-920161

930123 P-UPBS-1 P-944080-1 944094-1 P-944075-t 944069-1 940045

P-9'0082 P-886100

P-UPBS-1 P-940019-C P-944011-1 P-944067-1 P-94410S-1

P-900012 P-940079-1 P-886071

Minia tu rowy częstośoomierz EE t Z/94 94005! • t Ładowarka akumulatorów samochodowych EE 12/94 940083 Samochodowy wzmacniacz audio (cz. 1) EE 12/94 940078-1 Monitor linii telewizyjnych (PCB * PIC) EE 12/94 940065-C

940085-C 940084-1 934004 936062-1

22.50 12.-35.-26.-

19.50 155,-45.-40.-

230.-

16.-95.-

200.-140.-

60.-67.50

122.50

237.50 155.-

29.-

127.50 142.50

6.-62.50 299.-

360.-40.-

290,-36.-

130.-

122.50

142.50 325.-47,50

463.-135.-140.-

7.-16.-6.-

125.-

660.-1 1 . -

102.-75.-

1 6 . -9.50

332.-571.-16.50

11.-4,50

95.-3,-

14.-

16.-

77.-6.-5.-

155.-12,-

150.-60,-

!8.-7.-

18.-135.-

5.-15.-29.-

9.50 2.50 2.50

72.50 140.-263.-

475,-65,-65.-95.-

Obrotomierz

Nadajnik kodu RC5 (PCB • dyskietka)

EEi/95

EEi/95

936062-2 940045-1 940068-1 944106-C

Przetwornik napięcia 1—>3 fazy (płytka . GAL . EPROM)

Samochodowy wzmacniacz audio. cz. 3 Zasilacz odporny na zakłócenia w.cz. Kit wprowadzający do isp

(płytka * oprogramowanie) Multiplekser MIOI Karta diagnostyczna POST (płytka • GALI GAL2)

EE2/9S EE2/95 EE2/95

EE2/95 EE2/95 EE2/95

940077-C 940078-2 940054-1

940093-C 930101 950008-C

Generator funkcyjny na procesorze DSP płytka • dyskietka •» EPROM EE5/95 950014-C

Przełącznik sterowany telefonicznie (płytka • PIC) EE5/95 950010-C

Analizator MIDI (płytka • EPROM) EE5/95 940020-C Tester jakości ogniw NtCd (płytka + ST62T15) EE5/95 950051-C Programowany generator przebiegów sinusoidalnych

(płytka • dyskietka) EE5/95 950004-C

Sterownik silników krokowych (płytka • zapr. 8751 • dyskietka)

Generator lunkcytny Przetwornica napięcia 12VDC/240VAC

płytka Wprriwania płytka stopnia mocy

EE6/95 EE6/95

££6/95 EE6/95

950038-C 950044-1

920039-1 920039-2

Programator kontrolerów 87-39C51 sem Flash (płytka • zaprogramowany EPROM) EE7/95 950003-C

Wzmacniacz dystrybucyjny VGA EE7/95 950017-1 Scrambler audio EE7/95 910105

Generator funkcji C en! ronics- booste r Elektroniczna klepsydra (płytka • 87C751)

EE8/95 EE8^5 EE8/95

Cyfrowy miernik lazy (3 płytki) EE9/95 Układ zmiany programu MIDI EE9/95 Uniwersalny interfejs 1/0 do IBM PC EE9/95 Karta z przekaźnikami do uniwersalnego interfejsu l/O EE9/95 Automatyczny regulator oświetlenia EE9/95

910133 950052-C

91004S-1/2/3 900138 910046 910038 P-950050

Zabezpieczenie klucza hardware'owego EE 10/95 Nowy wariant wzmacniacza z tranzystorami HexFET EE 10/95

płytka wzmacniacza Eliminator blokady kopii raz jeszcze (PCB • MACH) EE10/95 Miernik rezonansu - DlP-Meter EE 10/95 Wzmacniacz słuchawkowy EE10/95

950069-1

930102 950084-C 950095-1 950064-1

Ogranicznik szumów FM Sterownik PIP (PCB • 87C51) Aktywny mini subwooler Watomierz płytka miernika

płytka wyświetlacza LED dla biegacza

EEn/95 EEi i /95 EEl t /95 EE11/95

EE11/95

950089-1 950078-C 936047 910011-1 910011-2 950112-1

Preskaler podstawy czasu do oscyloskopu Komputer "Matchbo*" (płytka»87C5lł-mstr.) Wzmacniacz mocy PA300

EE12/95 EE12/95 EE 12/95

950115-1 950011 -C P-950092

Inteligentny (ester tranzystorów (płytka*PICi6C7i) EE 1/96 950114-C <Dz.Prosty generator w cz. EE 1/96 950023-1 Micro-PLC - (płytka - 87C750/51* dyskietka) EE 1/96 950093-C

Wzmacniacz do gry na gitarze Copybit-inwerter(PCB»PICi6C7i) Przetwornik SECAM/PAL Samochodzik - robot

EE 2/96 EE 2^96 EE 2/96 EE 2/96

P-950016 950104-C 950078-2 936069

Tester modułów SIMM (płytka •» EPROM) EE 3/96 960039-C

Urządzenie ostrzegające przed oblodzeniem szosy EE 4/96 P-960029 Interfejs lJC współpracujący z portem równoległym

płytka • dyskietka Wysokoprądowy tester hFE Szybka ładowarka akumulatorów NiCd

płytka • ST62T20 Bierny wskaźnik wysterowania

EE 4/96 EE 4/96

EE 4/96 EE 4/96

950063-C P-900078

950076-C 950124-1

Tester podzespołów biernych Dekoder RDS sterowany przez

układ PIC (PC8 • PIC)

EE 5/96

EE 5/96

960032-

Cyfrowy wskaźnik poziomu audio (płytka Przedwzmacniacz z equahze rem I2C Odbiornik FM w technice SMD Czujnik suszy

EPROM) EE 6*96 EE S/96 EE 6'96 EE ^

930003 936G4S P-9SC"

64-kanałowy analizator (płytka*dysk.«-IC4»IC5) płytka rozszerzenia (3 na jednej)

Audio-watomierz Superbasy w dźwięku Surround

EE 7-96 EE 796 EE 7 ae

282.50 60.-55.-

130,-

525.-300.-

90.-

476.-150,-

292.50

Mi ni-przetwornik C/A audio Sciemniacz sterowany podczerwienią Generator efektów świetlnych Uruchamianie systemów z 8031/8051

(płytka -Ktyskiętka)

EE3/95 EE3/95 EE3/95

EE3/95

940099-1 940109 940100

940117-C

147.50 97.50

65.-

150.-

Procesor Surround Samochodowy wzmacniacz audio o mocy 30W Automatyczny timer do oświetlenia X88C64- E E PROM, który sam się programuje Regulator szybkości silników indukcyjnych

EE4/95 EE4/95 EE4/9S EE4/95 EE4/95

950012-1 950024 940098-1 940116-1 940095-1

187,50 95.-

107,50 82.50

75.-

490,-

220,-343.-250.-

195.-

499.-110-

110.-65.-

285,-100.-

103.50

295.-59.-

262.50

260.-67.50 108.-130.-3.50

127.50

127,50 405.-52.50

50,-

107.50 547.50 122.50 64.50

41,-70.-

277.50 457.50

16.-

442.50 75.-

445.-

1 1 . -440.-290.-

282.50

3.5-0

2C2 5C 5 •

227 5C 9C -

• 37 SC

2*5-

Elektor 5/97 S3

ff Czytelników Tytuł artykułu Kod Cena w zł Urządzenie do ładowania akumulatorów Interfejs Centronics (PCB • dysk.) Inteligentny zegar szachowy (PC8»87CSl)

EE 7/96 EE 7/96 EE 7/96

P-950120 960052-C 950097-C

8.-162.50 417,50

Programator/emulator pamięci EPROM ( 3 CB*dysk) Układ przełączający klawiatury komputera PC Przedwzmacniacz TV amatorskiej 23cm Miernik tętna Urządzenie odstraszające włamywaczy Elektroniczny treser Monitor napięcia sieciowego

EE 8 /96 EE 8 /96 EE 8 /96 EE a ' 9 6 EE a ' 9 6 EE 8 /96 EE 8 /96

960077-C 950126-1 960072-1 P-960005 P-960022 P-960035 P-960055

330.-70.-75,-

5.-3,-2 -

3.5

lluminofonia domowa Układ regulacji ładowania ? baterii s ł n rw^no j Przystawia do pomiaru zniekształceń Moduł serwisowy do silników samochodowych liuminotonia doróowa

EE 9/96 EE 9/96 EE 9/96 EE 9/96 EE 9/96

950123 930096 P-936024 P-086765 P'950123

110.-82.50

5.-15.-10.-

Szerokopasmowy (50MHz) miernik dBm Cyfrowy termometr max-mm (PCB • ST62T10) Cyfrowy kompas Tester parowania kondensatorów Przystawka pom. przesuń, fazowego Zdamy wyłącznik

EE 10/96 EE10/96 EE 10/96 EE 10/96 EE 10/96 EE 10/96

P-964039 960010-C 960085-1 P-964089 P-964032 960063-1

7.50 277.50

75.-5.-6 -

120-

Tester żarówek Zegar ciemniowy Przetwornik szybkości próbkowania

(płytka •ST62T1Ó) Precyzyjny tester pojemności akumulatora

EE11/96 EE11/96

EE 11/96 EE 11/96

P-960091 P-960086

960093-C 964040-1

4.-7.50

287.5 80.-

Wzmacniacz słuchawkowy dla gitarzystów Mmidetektor metali Mmiprogramatoi Flash (płytka • dyskietka) Generator obrazu kontrolnego

(płytka . EPLD • EPROM * dyskietka) Wzmacniacz akustyczny 50W Generator odgłosów lokomotywy parowej

EE 12/96 EE 12/96 EE 12/96

EE 12/96 EE 12/96 EE 12/96

P-960109 P-960075 960078-C

960076-C 960079-1 960087-1

4.-4.-

212.5

795.-80.-

77.5

Zdalne sterowanie z widzialnym światłem EE i /97 Łącze RS232 na podczerwień (płytka • dyskietka) EE 1/97 Odświezacz baterii 1,5V EE t /97 Karta zbierania danych do portu RS232

(płytka • PIC16C71 » dyskietka) EE 1/97 Wzmacniacz akustyczny z jednym układem scalonym EE 1/97

960068-1 960107-C 960106-t

960098-C 964104-1

110.-152.5 •U2.S

355.-62.5

Miernik pola magnetycznego 20-bitowy przetwornik analogowo-cyfrowy Programator dla ST62 (płytka - dyskietkai Programator dla ST62 (płytka)

EE2/97 EE2/97 EE2/97 EE2/97

P-960100 960110-1 960105-C 960105-1

9.-227.5 167.5 127.5

Przedwzmacniacz z zasilaniem bateryjnym Emulator sterownika 68HC11 (płytka • dyskietka) Przełącznik układu dongie Monitor temperatury lodówki Regulator prędkości do modeli kolejek

EE3/97 EE3/97 EE3/97 E E Ł 9 7 EE3/97

960094-1 970008-C 960089-1 P-970001 P-960113

342,50 280.-

70.-6.50

8 -

Cyfrowy portier Pt osty miernik indukcyjnośo własnej

(płytka • dyskietka) Mikroprocesorowy sterownik silnika do modeli

(płytka • PIĆ16C84)

EE4/97

EE4/97

EE4/97

970015-1

970009-C

960095-C

105.-

152.5

227.5

Mikser audio ze sterowaniem mikroprocesorowym i płytka * ST62T25B) ^płytka)

Domowy system alarmowy sterowany procesorem PIC (płytka .PIC16C84)

Złącze audio światłowód-kabei koncentryczny Programator pamięci EPROM

EE5/97 EE5/97

EE5-97 E ES/97 EE5/97

970037-C 970037-1

970022-C 970031-1 970010-1

327.5 102.5

305.-70 -

157.5

Dyskietki Karta przetwornika obrazu TV do PC Karta opto-przekaźników a l-"C

EE 1/93 EE 1/93

1831 1821

145.-75.-

Precyzyjny zegar do komputera Multimetr 0 rozmytej logice

EE 3/93 EE 3/93

1871 1721

85.-77.50

Alfanumeryczny wyświetlacz I-C EE 3/94 1851 8 5 -

Jednopłytowy komputer 60C535 Kurs asemblera 8051/8032 • wersja IBM Kurs asemblera 8051/8032 - wersja Atan

EE 4/94 1661 1681

75.-75.-

Kurs asemblera 80C535 EE 5/94 181 75.-

Sygnalizacja siecią energetyczną EE 6/94 1911 95.-

Płytka rozszerzenia do 80C535 EE 7'94 1941 95.-

Emulator pamięci EPROM EE 9/94 129 6 6 -

Kurs programowania mikrokontrolerów PIC EE 11/94 946196-1 90.-

Nadaimk kodu RC5 EE1/95 946199-1 90.-

Kit wprowadzający do isp EE2/95 946204-1 90.-

Uruchamianie systemów z 8031/8051 EE3/95 946203-1 115.-

Generator funkcyjny na procesorze DSP dyskietka podręcznik do programu Windows

Programowany generator przebiegów sinusoidalnych

EE5/95

EE5/95

956001-1 950014-P

956005-1

185.-75 -

122.-

Sterownik silników krokowych EE6/95 956004-2 37.50

Komputer "Matchbo*" - dyskietka kursowa DOS) EE12/95 956009-1 ^07.50 Micro-PLC (oprogramowanie kontrolne) EE 1/96 956016-1 100.-

Interfejs i 'C współpracujący z portem równoległym EE 4/96 946202-1 122.50

Karta dźwiękowa do komputera PC jako analizator m.cz. EE 5-96 966001-1 260.-

Przedwzmacniacz z equalsze?em !2C EE 6/96 1661

64-kanałowy analizator (MSDOS) Interfejs Centronics (Windows)

EE 7/96 EE 7/96

966010-1 966008-1

70.-6 0 -

Programator/emulator pamięci EPROM Intertace RS232 dla przetwornika ICL7106

EE 8/96 EE t t / 9 6

966017-1 966016-1

160-60.-

Generator obrazu kontrolnego Mi ni programator Flash Krótki kurs symulacji układów elektronicznych

(demo MicroCap V)

EE 12.-96 EE 12/96

EE 12/96

966011-1 966015-1

P-966021

70.-122.5

8 -

Tytuł artykułu Łącze RS232 na podczerwień EE 1/97 Karla zbierania danych do portu RS232 EE 1/97 Krotki kurs symulacji układów elektronicznych

(demo MicroCap V) EE1/97

Kod Cena w zł

Programator dla ST62 (dyskietka) Krótki kurs symulacji układów elektronicznych

(demo MicroCap V)

EE2/97

EE2/97

Emulator sterownika 68HC11 Krótki kurs symulacji układów elektronicznych

(demo MicroCap V) Mały warsztat (płyta CD-ROM)

EE3/97

EE3/97 EE3/97

Prosty miernik indukcyjności własnej EE4/97

Dekoder systemu radiowego (RDS) ( ix27C64) 4-krotny przetwornik C'A <Jla komputerów PC

( lxGAL) UART sterowany mikrost0równikiem (1xST62Tl0)

EE 3/94

EE 3/94 EE3/94

Pedał ekspresji MIDI (1x27C64)

Monitor imii telewizyjnych (1*PIC16C54)

Krzemowy dysk (1x27256) EE1/95

Przetwornik napięcia 1—> 3 fazy GAL EPTOM

Karta diagnostyczna POST GAL- i GAL-2

EE2/95

EE2/95

Generator funkcyjny na procesorze DSP (EPROM 27C512)

Przełącznik sterowany telefonicznie (PIC16C54)

Analizator MIDI (EPROM) Tester jakości ogniw NiCd (ST62T1SI

Programator kontrolerów 87/89C51 serii Piash EE7/95

Elektroniczna klepsydra (87C751) EE8/95

Układ zmiany programu MIDI EE9/95

Zabezpieczenie klucza hardware owego G A L 2 0 V 8 ( IC2 ) G A L 2 2 V 1 0 ( IC61

Eliminator blokady kop» raz jeszcze (MACH)

Sterownik PIP. część 1 (87C51)

Komputer •Matchbox". częśc i(zaprogr. 87C51)

inteligentny tester tranzystorów (PIC16C71) Micro-PŁC (87C750/51)

EE 1/96 EE 1/96

Copybit-mwerter (GAL/MACH) EE 2/96

Tester modutow SIMM (27128) EE 3/96

Cyfrowy wskaźnik poziomu audio (27C512) EE 6/96

64-kanałowy analizator stanów logicznych IC4 - i spLS I l0 l6 SC5 • sspLSS1Q16 IC20/3(F40- ispLSI10 l6

Inteligentny zegar szachowy (87C51)

EE 7/96

E6 7/96

Cyfrowy termometr max-min ST62T10 (IC1) E E 10/96

Przetwornik szybkości próbkowania (ST62T10)

Generator obrazu kontrolnego (E PM 7032 i Generator obrazu kontrolnego Ć27C040)

EE 12/96 EE 12/96

966020-1 966019-1

P-966021

966018-1

P-966021

976002-1

P-966021 966022-1

9 7 6 0 0 M

Mikser audio ze sterowaniem mikroprocesorowym (oprogramowanie AO) EE5/97 976006-1 Programator pamięci EPROM (CD-ROM Software Competition 1996/97 - zbi/ór oprogramowania nagrodzonego w konkursie ES) EES'97 976003-1

EPROUy, mikrosterownikl. PALo, GALe Wielofunkcyjny częstośc iomierz 1,2GHz

( ix27C256) EE 1'93 6141 Zegar MAXi-MlCRO (zegar z budzikiem) EE 1/93 7081 <Dz.Zegar MAXl -MlCR0 (zegar oemntowy) EE t '93 7091 Zegar MAXl-MlCRO (zegar kuchenny) EE 1 ''93 7101

Hygrometr cyfrowy (1x2764) EE 2'94 6301 Mi krostę równik 535 Z emulatorem EPROMu

(1 xPAL • 1 xGAL) EE 2'94 6311 Ładowarka ogniw NiCd z miktokotMrołetem

(1xST62E15) EEŁ '94 7071 Tester I2C ( lxGAL6001) EE 2'94 6341

6331

6251 7151

Eliminator blokady kop" (1xGAL16V8 * l x M A C - ł i l O ) EE 4,94 6321 Jednopłytowy komputer Ć0C535 EE 4/94

Monitor EMON51 • kurs asemblera • wersja IBM PC (1x27256 • dyskietka 1661) 6061

Monitor EMON51 • kurs asemblera • wersja Atari (1x27256 • dyskietka 1681) 6091

Programator PIC (1xPIC17C42 • dyskietka) EE 5/94 7161 Kurs asemblera 80C63S

(ROM EMON52 * dyskietka 1811) EE 5/94 6221 Zegar MINI-MICRO-budzik EE S/94 7111 Zegar MINI-MICRO - zegar aemniowy EE 5/94 7121 Zegar MINI-MICRO - mmutnik kuchenny EE 5/94 7131

Sygnalizacja siecią energetyczną, cz. 2 - nadajnik (1x27C64! EE6/94 6371

Tuner TVVHF/ t jHF ( i x87C51 ) EE 6/94 7141

EE 10/94 946635

FF 12/04 946643-1

946641-1

946640-1 946640-2 946639-1 946639-2

EE5.95 956501-1

EE5/95 946642-1 EE5/95 956507-1 EE5/95 956506-1

956644-1

946647-1

5961

E£ 10/95 956511-1 EE10/95 956512-1 E610/95 956504-1

EE11/95 956505-1

EE 12/95 956508-1

956502-1 956514-1

956513-1

966503-1

Szybka ładowarka akumulatorów NiCd (ST62T23) EE 4/96 956509-1

Dekoder RDS sterowany przez układ PIC (PIC 16C&4) EE 5/96 966505-1

946646-1

966506-1 966506-2 956506-2 946645-1

966515-1

EE 11/96 966511-1

966507-1 966507-2

Karta zbierania danych do portu RS232 (PIC16C71) EE 1/97 966508-1

Mikroprocesorowy sterownik silnika do modeli (PIC16C84) EE4/97 966510-1

Mikser audio ze sterowaniem mikroprocesorowym (ST62T25B) EE5/97 976502-1

Oomowy system alarmowy sterowany procesorem PIC (PIC16C84) EE5/97 976501-1

80,-72.5

60.-

8.-

112.50

8.-100,-

87.5

60.-

157.5

115.-115.-115.-115.-

145.-

260.-

100.-302.-

145,-

107.50 170.-

425.-

200.-

200 . -

525.-

170.-115.-115.-115.-

130.-255.-

135.-

170.-

208.-

120.-155.-110.-130.-

130.-

175.-165.-160,-

145.-

177.50

153.-

100.-117.50

365,-

307.-

322.50

355.-245.-

352,50

102.50

147.50

227,50

178.-

275.-276.-275.-

307.50

195.-

195.-

390.-245.-

240.-

190.-

245,-

235.-

64 Elektor 5/97

P r o j e k t y A V T - t p a r j 1 M , c ą t / r c d u ^ r A a ( ' ' > '

r t . . . es t<sa , s . ; n w t J * i p ł y t ę * d ., s a m o d z i e l n e g o m o n t a ż u

W m l p r o j e k t y c z y l i o p i s y u k ł a d ó w b a r d z o ta t -.'., - 'JO -s>»O r : 3 " ta Profitóy agtaniane i/ jnykuty z a k u p i o n e . : : s m z a g r a n i c z n y c h P r o j e k t y C z y t e l n i k ó w ' o d z e s p o ł y f i i c t i a p l i k a c j e ) S p r z ę t E l e k t r o n i k a . P r z e m y s ł , R y n e k t | d z i a ł p o ś w i ę -. " y e l e k t r o n i c e p r z e m y s ł o w e j

; a 5 z ł 3 0 g r

- . : ; l o i l u s t r o w a n y m i e s i ę c z n i k d l a m i ł o ś n i k ó w ; - . " j i u a u d i o i m e l o m a n ó w w y d a w a n y w e w s p ó ł -

. n a j l e p s z y m i w l e i d z i e d z i n i e p i s m a m i e u -; - ; « i t i i I | b r y t y j s k i m m i e s i ę c z n i k i e m H i - F i

- • ora. ' n i e m i e c k i m i m i e s i ę c z n i k a m i S T E R E O -A U C O D o m i n u j ą a r t y k u ł y p r z e d s t a w i a ją -

- s p r z ę t u a u d i o M i e s i ę c z n i k A u d i o z a w i e r a ? : l i s t y r a n k i n g o w e s p r z ę t u p r z e g l ą d r y n k u r c r a d y e k s p e r t a r e c e n z j e p ł y t i wie>'e i n n y c h

• ' j b r y k - • ~ d w s p a n i a ł ą o p r a w ę i l u s t r a c y j n ą P o z i o m

- - " ; k i A u d i o j e s t n a j w y ż s z e j p r ó b y N a z n a k o -• : ~ c o w y e f e M e s t e t y c z n y s k t a d a i ą s i ę s t a r a n -

• : - a c o w a m e g r a f i c z n e d o s k o n a ł y p a p i e r ( w y -< : ^ * c s c d r u k u

• i t. < i o s k a c n 5 zł 5 0 g r

Software UC9CH Software U. M i l

W I O K D / I A ra(K,K.\>n S I E C I

to p i e r w s z y na p o l s k i m r y n k u m i c s i ę c z -a g r a m i s t o w . r e d a g o w a n y na l i c e n c j i n a j -p i s m a d i a p r o g r a m i s t ó w na Ś w i e c i e - D r o u r n a i ( U S A ) CKjata o f e r t a p r o f e s j o n a l n y c h p r o g r a m ó w ; d la p r o g r a m ist £>w A r t y k u ł y p o ś w i e c o n e o w a n i u o b i e k t o w e m u t e c h n i k o m

; * j r t x ) P a s c a l p r o g r a m o w a n i u baz d a n y c h . r ' : " j ^ o * a m u g r a l i k i . p r o g r a m o w a n i u w W m -

- S / 2 W m 9 5 U n m i m e t y l k o N a r z ę d z i a '.-ii - o w e t e c h n i k i t e c h n o l o g i e i t r e n d y w

r - ę - a m o w a n i u na Św iec ie , s z t u c z n a i n t e l i g e n c j a . • n e u r o n o w e . p r f f i j r a m o w a n i e g e n e t y c z n e fuzzy

p r ę g r a m o w a n i e m i k r o k o n t r o l e r ó w T : * i z y s t k i c h a r t y k u ł ó w d o s t ę p n e p e ł n e k o d y z r ó d -

i s y n i k o w e k o m p l e t n e b i b l i o t e k i - z a r ó w n o l e t kac f i j a k i p o p r z e z m o d e m

1 ' r a w k i o s k a c h <i z ł 9 0 g r

Ą ? r s i a z C D - R O M 1 9 z ł 3 0 g r

miodu raclMił

v » c d y T e c h n i k jes t n i e z w y k l e p o p u l a r n y m m i e s i ę -: r a k i e m z n i e m a l 5 0 - l e t m ą h i s t o r i ą O s t a t n i o p i s -" c w e s z ł o w o k r e s ' d r u g i e j m ł o d o ś c i ' W M ł o d y m ' . ? c " r i k u m o ż n a zna leZc n i e m a l w s z y s t k o o t e c h n i -

z a r ó w n o t e j n a j b a / t e e i a w a n g a i ó w e i ^ • . i - a j ą c e i p o d z i w m j r y -•••• " f o l i i M T e w o i u u j j ą -. • ; • " - l a i s t e t ^ " " " r m e - . , r - o w d r i o z i e g o

i M i o d y Te ' ł o -zy >n ieresu)ą d l a

w w i e k

r a [ l j 3 " " n o w i ? a r t y k u ł y j . . m a t e r i a ł y p r e z e n 3 <• v < r t . s W k a ż d y m n . j m e c e p r e z e r i c w r . y U ! l i i i t a * z e o o *!:»<, g o k i i k u n a s t j u k ł a d ó w o o s s m o a z i e m e g o m o n t a ż u P i s m o w c i ą g a C z y t e l n i k a w p r a k t y c z n e d z i a ł a n i a , m i r , d z i ę k i ' S z k o i e K o n s t r u k t o r ó w ' , p r z e d s t a w i a j ą c e j p r a k -t y c z n e z a d a n i a p r o j e k t o w e w r a z z a n a l i z ą n a d e s ł a n y c h r o z w i ą z a ń S z e r o k i i Ż y w y k o n t a k t z c z y t e l n i k a m i z a p e w n i a j ą d z i a ł y " F o r u m C z y t e l n i k ó w ' ' P o c z t a * o r a z " D o d a t n i e s p r z ę ż e n i e z w r o t n e " , g d z i e k a Z d y m o Z e z a -p r e z e n t o w a ć s w o j e k o n s t r u k c j e , p o d z i e l i ć s i ę d o ś w i a d -c z e n i a m i a także u z y s k a ć o d p o w i e d ź na n u r t u j ą c e g o p y t a n a

E d W m a 8 0 k o l o r o w y c h s t r o n i b a r d z o s t a r a n n ą sza tę g ra l t c zną C e n a w k i o s k u 4 zt 6 0 g r

M i e s ę c z n i k Eslrada I Studio jes t a d r e s o w a n y d o k a ż d e -g o kto m i a ł . m a l u b b ę d z i e m i a ł c z y n n y k o n t a k t z m u z y -ką Jest p i s m e m d?a a m a t o r ó w i p r o f e s j o n a l i s t ó w w każ -d e j z I z i e d z m m u z y k i i d y s c y p l i n ś c i ś l e z mą z w i ą z a n y c h c h o ć d o m i n u j ą z a g a d n i e n i a zw iązane i m u z y k ą e l e k t r o -n i czną W f / S p o k a z u j e m y m e t y l k o jak i na c z y m s ię g ra a le vr j a k i s p o s ó b i i l e m o ż n a na t y m g r a n i u z a r o b i ć Z w r a c a m y u w a g ę na p r a c ę o r g a n i z a t o r ó w m e n a d ż e r ó w p r o d u c e n t ó w ! h a n d l o w c ó w D z i ę k i s ta łe j w s p ó ł p r a c y na-szego w y d a w n i c t w a z r e d a k c j a m i z a g r a n i c z n y m i p r z e d e w s z y s t k i m z a m e r y k a ń s k i m p i s m e m K e y b o a r d , C z y t e l -n i c y o t r z y m u j ą c o r m e s i ą c ś w i e z ą p c r c j ę i a c h o w e j l e k t u r y na n a j w y ż s z y m ś w i a t o w y m p o z i o m i e C o d w a m i e s i ą c e ( w m i e s i ą c a c h n i e p a r z y s t y c h ) p o j a w i a s i ę w e r s i a E iŚ z p ł y t ą k o m p a k i o w ą z a w i e r a j ą c ą t e s t y p u b l i k o w a n e w d w ó c h k o l e j n y c h n u m e r a c h E iS Cen« w k i o s k u 3 z ł 9 0 g r

W e r s j a z C D 9 z ( 8 0 g r

MIESIĘCZNIK DLA ELEKTRONIKÓW

' E l e k t o r E l e s l r o m k ' ies t p r z e d r u k i e m l i c e n c y j n y m n a j -w i ę k s z e g o w ś w i e c i e m i e s i ę c z n i k a d l a e l e k t r o n i k o * h o b b i s t ó w E l e k t o r i e s l r e d a g o w a n y w H o l a n d i i r ó w -n o c z e ś n i e i c z t e r e c h j ę z y k a c h a n g i e l s k i m f r a n c u s -k i m n i e m i e c k i m i h o l e n d e r s k i m W e r s j e l i c e n c y j n e E -l e k t c r a są w y d a w a n e w n a s t ę p u j ą c y c h k r a j a c h P o r t u -g a l i a . H i s z p a n i a G r e c j a S z w e c . a F i n l a n d i a i n d i e Izrael i P o l s k a P o l s k a w e r s j a j ę z y k o w a s t a n o w i w y b ó r a r t y k u ł ó w i n a j n o w s z y c h m a t e r i a ł ó w r e d a k c y j n y c h E l e k l o i a d o s t a r c z a n y c h w w e r s j a c h n i e m i e c k i e j a n g i e l s k i e j i f r a n c u s k i e j D o p u b l i k o w a n y c h p r o j e k t o w są o ' e r o w a n e p ł y t k i d r u k o w a n e i p o d s t a w o w e e l e m e n -ty s z c z e g ó l n i e s o f t w a r e w p o s t a c i d y s k i e t e k E P R O -M ó w i t p

C e a i w k i o s k a c h 5 z ł 4 0 gr

S w u t R a d i o j e s t p i e r w s z y m w k r a j u m i e s i ę c z n i k i e m c a ł k o w i c i e p o ś w i ę c o n y m z a g a d n i e n i o m r a d i a C B k r ó t k o f a l a r s t w a J e s t o n w y d a w a n y w e w s p ó ł p r a c y i m ę d z y n a r o d o w y m m i e s i ę c z n i k i e m " F u n k " ( N i e m c y A u s ł ; « S z w a j c a r i a . H o l a n d i a ) D o m i n u j ą a r t y k u ł y p r z e d s t a w i a j ą c e t es t y s p r z ę t u r a d i o p o n a d t o p i s m o za-w i e r a m n e s t a ł e r u c r y k i P i z e g i a d R y n k u R a d i o P o r a d y T e o m c z - e K r 6 ! k c t a ! t * i e c Ś w i a t C B i w ie^e m n y c h C z y t e l n i k a m i t e g c i - s m a : a ' c * - c c c -

p u l a r r . e g ó S c ' - ' ? - " 5 - " ' a : r a d i o a m a t o r z y C e r a w k i o s k u •

Zasady prenumeraty 1. Przyjmujemy zamówienia na pren j -

meratę: Audio AU Elektor Elektronik EE Elektronika Praktyczna EP Elektronika dla Wszystk ich .... EdW Estrada i Studio EiS Estrada i Studio z C D E iSCD Młody Technik M T Sof tware SW Software z CD-ROM SWCD Świat Radio SR Internet IN internet z CD-ROM INCD

2. Proponujemy dwie możliwości: - prenumeratę roczną - prenumeratę półroczną

przy czym prenumerata jest przyjmo-wana od najbliższego numeru po otrzy-maniu przelewu przez wydawnictwo. Należy koniecznie zaznaczyć, czy jest to kontynuacja prenumeraty, czy też

pierwsza wpłata, aby uniknąć -nej wysyłki.

3. Wcenę prenumeraty jest wliczon. • przesyłki.

4. Ponieważ docierający do nas co ; przekazu jest traktowany jakc wienie, prosimy o bardzo wyraźne - r sanie DRUKOWANYMI LITERAM wszystkich odcinkach przekazu ma. nazwiska i dokładnego acs-s kodem pocztowym. Prosimy o oa»5Ł ne wypełnienie obu stron przekaz-.

5. Gwarantujemy wysłanie wszystkie-mówionych i opłaconych numerów konieczności dopłaty w p rzyps> . wzrostu ceny pisma.

6. Aby zaprenumerować jedno z nasrw™ czasopism {iub kilka jednocześn i leży wpłacić na nasze konto b a - o » » odpowiednią kwotę, wyliczoną za se. mocą poniższej tabelki.

Roczna Półroczna E P 5 . 1 Zł X 12 = 6 1 , 2 z ł 5 , 3 z ł x 6 = 31 .S? E E 5 , 2 z ł x 12 = 6 2 , 4 z ł 5 , 4 z i x 6 = 32A? S W 4 , 7 z ł x 11 = 5 1 , 7 z ł 4 , 9 z ł x 6 = 2 9 . 4 ? S W C D 1 4 , 0 z ł x 11 = 1 5 4 , 0 z l 1 8 , 3 z l x 6 = 1 0 9 . 8 ? A U 5 , 3 z ł x 1 2 = 6 3 , 6 z ł 5 , 5 z ł x 6 zz 3 3 . C s S R 4 . 2 z ł x 12 - 5 0 , 4 z ł 4 , 4 z ł x 6 - 2 6 Az M T 3 , 7 z ł x 1 2 = 4 4 , 4 z ł 3 , 9 z ł x 6 = 23 Az E d W 4 , 4 z ł x 1 2 = 5 2 . 8 z ł 4 , 6 z ł x 6 = 2 7 . 6 ^ E i S 3 , 7 z ł x 1 2 = 4 4 , 4 z l 3 , 9 z ł x 6 = 2 3 . 4 ?

E i S C D 9 , 4 z ł x 6 ł 9 , 8 z ł x 3 + 3 , 7 z ł x 6 = 7 8 , 6 z ł 3 , 9 z ł x 3 = 4 1 . - ?

I N 4 , 5 z ł x 1 2 = 5 4 . 0 z i 5,Ozł x 6 = 3 0 . 0 ? I N C D 1 7 , 0 z ł x 12 = 2 0 4 , O z ł 19,Ozł x 6 — 114,Cs

Przedpłata Przedpłaty na:

numery archiwalne pism wydawanych przez AVT — odbitki ksero artykułów z pism zagranicznych

(dotyczy rubryki Swat Hobby w Elektronice PraktyczneO można realizować na blankietach prenumeraty, dokonując odpowiednich wpisów w pustych prostokątach na wszystkich czterech odcinkach przekazu Należy wyraźnie wpisać skrót tytułu pisma i jego numer oraz kwotę równą i zamawianych egzemplarzy x cena.

Ceny numerów archiwalnych: Elektronika Praktyczna Świat Radio EP '93 2 8C/Vej? S« ! - 3 S5 1-SM t " ' • 't-S-t 3 2C A ej: Sfi Ep 5 • '2 9< 3 60 n-eo: SH 1-2/5? EP i • '0,% 3 9C rt-eji EP TT.-S5 -12.-96 4 5C.reg> £p 1 /S?-2,-«? 5 3C ił'eę.' SownnEP'93 28 60 /l/e;/ icc/nik fP •» ofrmie 33 óO Soc<vii« EP W JSM/fceji "OC/m* "9-5 #!X<we 60^-'e}j i pOłrocreEP 55 8 40/!/eg/ r cfjłroM EP 95 !500a<c(jr ! pć^cc/e EP '95 * 23 4C zł/egi i' póiroc/t EP 95 »• oęrjwi* 24 60 /i/ej?

Elektor Elektronik EEl "5'i - 3/93 i EE5"Sti • '2 Et?.-"9?

Młody Technik MT 10.55 - 12/96 MT 1-*97 - 3/9?

Audio iiidie ' - 2/95 s-12/96 Autfio i-2/9?

4 20 ?(ej/ 4 90/1,'w 5 40 ;i;eg/

3 50 3 90 /i/eg/

4 50 /i<cg/ 5 50 liitsp

Elektronika dla Wszystkich EdiV 1-12/96 (M i-?;97

Software SW 1 - 1C--95 SW i:/9; -t2/96 SW i 2*7

Software z dyskietką SW»0 1/95 -10/95 SW.D 1;/9S • 12/96

Software z CD-ROM SWCD 12/96 SWCD i 2/97

3 - i 4 4' 'C 4 V ?

9 r":' 1C4:

19 V 15 i '

Odbitki kseroartyMOw stres/c/ar,:" «'ubfyce Świat Hobby (SM) EP

Pieiwwa strona każda następna Naie y wpisać SHpOi. (nr) *EP(Nf) • kwotl

PRENUMERATA ZAGRANICZNA czasopism wydawanych przez AVT Ceny prenumeraty zagraracznet (w markach niemieckich)

roczna półroczna roczna półrot; Elektronika Praktyczna 46DM .. 300M Elektronika (Ha Wszystkich .. 450M 280M fcteklor Elektronik 560M .... 3SUM Estrada i Studio 45DM..... 280M Estrada i Studio + CD 120DM ... 70DM Software 480M. . 30DM

Software • CO-ROM 192DM . Audio 560M 35£» Świat Rado 4iOM .... 2dOy Młody Technik 45DM 28t« Internet SOOM 32CW Intemei • CD-ROM 196DM... i20t«-

Aby zaprenumerować któreś z naszych czasopism, należy wpłacić odpowiednią kwotę na AVT-Korporacja Sp. z o.o., ul. Burleska 9 , 01-939 Warszawa

Bank PKO BP XV O/W-wa, Al. Jerozol imskie 7, 00-950 Warszawa Nr konta .. 10201156-196657-270-24 SWIFT C O D E B P K O P I P W Prosimy o wyraźne zaznaczenie, czy jest łoprenumerata roczna, czy półroczna, oraz o nap*wr« miesiąca rozpoczęcia prenumeraty. Do ceny prenumeraty należy doliczyć koszty prz«.« pocztowej: - Europa • 3 OM za 1 egz. - Ameryka Pn. Pd. Afryka. Azja • 8 DM za t egz. - Australia -14 DM za 1 egz.

Zestaw Intercom Lab został pomyślany jako wstęp do świata elektroniki. Można

dowiedzieć się z niego o różnych podzespołach, nauczyć czytania schematów. Jednak przede

wszystkim umożliwia zbudowanie różnych urządzeń, które nadaje się do wykorzystania w praktyce, np: interkom, detektor kłamstw,

miernik wilgoci, alarm fotoelektryczny. ^ ' J J . f . J B . M . M W W J TOK 8 5 0 0 157 .00z ł

Zestaw Super Układów jest przeznaczony do bezpiecznej nauki, zabawy i rozrywki za pomocy podstawowych układów elektrycznych. Obejmują one układy z żarówkami, brzęczykiem, silnikiem, rezystorami, alarmem i wiele innych. Umożliwiają także samodzielne projektowanie i eksperymentowanie z układami własnego pomysłu.

^ ' J . l l . M B . M . M M ' . ^ TOK 4 0 8 0 I 3 9 . 0 0 z ł

Zestaw mini Elektronika 6 jest uproszczoną wersją zestawu prezentowanego

poniżej. Można wykonać 6 uk ładów eksperymentalnych: alarm, organy, syreny, detektor ognia, generator

, efektów dźwiękowych, radio. TOK 4 0 5 0 148 .00z ł

Zestaw maxi Radioelektronika 200. Można wykonać 200 układów eksperymentalnych: wzmacniacze, generatory, zasilacze, syreny, odbiorniki radiowe, układy logiczne. Posiada trzytomową instrukcję, która zawiera komplet schematów elektrycznych i montażowych oraz opisuje poszczególne eksperymenty. Pełny . program nauczania radioelektroniki.

^ i j j . f . i i . u . t . i T m u TOK 8 7 0 5 (128 .00z i

f , r > ¥ ń. 0 * " '> «•• ii V f r.

ELEKTRONIKA DLA POCZĄTKUJĄCYCH! . - NAJLEPSZE NA ŚWIECIE i x • w ZESTAWY LABORATORYJNE

FIRMY TREE OFjKISÓWLEDGE" a!'

V. to

T R E E O F K N O W L E D G E

Zestawmy są dostępne w sprzedaży wysyłkowej za zaliczeniem pocztowym, nnj fin j r Nasz adres: AVT Korporacja Sp. z o.o., skr. poczt. ,72, 01-900 Warszawa 118; tel. (0-22) 35-66-88,35-66-77, 34-74-75; [email protected]

1 '97 Maj cena 5zl 90gr Wywiad miesiąca • str. 32

£ <s>. Vy

Elektronie MAGAZYN ELEKTRONIKI PROFESJONALNEJ

Premiery na Infosystemie

Modemy 56 Kbps

l

kc

Jest\ nie g w StfU^ Kbps d • • r ,

n e r i Sj. lics. Po L rynku, mo nioga stor użycia 1

64 K1

ańskich targach Info- Do 2005 ^entowano pier- nego T

'"mu telefo- tak nręd-

Jeśli elektronika jest Twoim zawodem,

Do 2005 roku krajowy ryr ik elektroniki wzrośnie siedmiokrotnie

Świet' ma przyszłość ele^ niki w Polsce

rtość krajowego rynku elektronicz-iSD w roku 1996 do 14 mld dolarów -liający polski rynek.

»10 sc-

alił i e

obee-

ieśli jesteś menedżerem, handlów- *ini? wzrost

cem, konstruktorem lub naukowcem

prognozy dla rynku elektroniki

w branży elektronicznej od materiałów i podzespołów do komputerów,

słowem, jeśli żyjesz z elektroniki

1SM 2000 2002 2004 lata kolejne

musisz wiedzieć, o czym pisze

^ koniec o k r e -

^ n o w i ł

_ wxi w Polsce.

.IJC t empo wzrostu za-

J.jCl> M A G A Z Y N E L E K T R O N I K I P R O F E S J O N A L N E J

Dodatków^

to, że dotychczb

cy m o d e m ó w

przejść na 56 1

o p r o g r a m o w a ł

modemie - z?

Pierwszy polski magazyn elektroniki profesjonalnej

pojawi się juz w maju

•rstanie fabryka półprzewodników %łycje Motoroli \ w Polsce

firmą, która zdecydowała się cę. Już niedługo w okolicach Tyka półprzewodników.

'rtów roboczych. I tak. Dział Ra-

"Oinunikacji Lądowej Rucho-

c.d. na str. 12

jlfer

^jna logika

Rom znowu atakuje!

jednoprzewodowy termometr

tol'

m j

polskim rynku w 1 'f lach jak radiokomunik:

notują sektory k o m p o n e n t ó w

(20%) oraz elektroniki samocho-

dowej i audio-video (po 10%).

Obecnie produkcja kra jowa zas-

poka ja j edyn ie po łowę potrzeb

rynkowych, a udział przemysłu

elektronicznego w PKB jest rzędu

1.6%, podczas gdy typowe war-

tości mieszczą się w granicach

2.. .3%. Oznacza to. że jak na razie

elektronika odgrywa zbyt małą ro-

lę w naszej gospodarce

R o z w ó j po l sk iego p rzemys łu

elektronicznego jest s'cis'le zwią-

zany z rozwojem rynku w Polsce

c.d. na str. 4fi

Przegląd rynku

Krajowy rynek płytek drukowanych

Bez płytek drukowanych trudno

dziś wyobrazić sobie produkcję

urządzeń elektronicznych. Tę ba-

nalną p rawdę znają z a p e w n e

wszyscy, niewiele jednak z nas

zna aktualną ofertę rynku w tej

dziedzinie oraz możliwości tech-

0d wydawcy Ogłaszam"koniec żałoby po polskiej elektronice. Co miało upaść, już upadło. Zaliczyliśmy już 7 lat chudych. Nie wiele pozostało po kilkudziesięciu „kolosach" rodzimego przemysłu elektronicznego. Niektóre gałęzie tego prze-mysłu praktycznie przestały istnieć - np. mikroelektronika, jednak nie wyobrażam sobie Polski bez przemysłu elek-tronicznego. W obecnym układzie geopolitycznym Polska musi się rozwijać i unowocześniać, a przecież cywiliza-cja techniczna w coraz większym stopniu opiera się na osiągnięciach elektroniki. W Polsce odradza się branża elek-troniczna, choć jest to mało widoczne, gdyż inna jest obecnie struktura tej branży. Dużych zakładów produkcyjnych jest bardzo mało, za to powstało kilka tysięcy firm małych i średnich. Będzie ich coraz więcej, pojawią się też du-że inwestycje zagraniczne. Idzie boom. Chcemy przy tym być, chcemy wspomagać ten proces. Przyszła więc po-ra na magazyn elektroniki profesjonalnej. „Elektronik" jest pierwszym w Polsce magazynem dla ludzi, którzy żyją z elektroniki - dla menedżerów, handlowców, konstruktorów i naukowców. Na razie jest to miesięcznik, ale po skon-solidowaniu zespołu redakcyjnego chcemy osiągnąć dwutygodniowy cykl wydawniczy. Chcemy stać się pismem niezbędnym dla branży elektronicznej.

R e d a k t o r N a c z e l n y

Rbilu"alkMUmi poiSK.mii swiau

czy wzrastająca rozległos'ć kon-

Prof. Wiesław Marciniak

c.d. na sir. 27 c.d. na str. 16

oferuje stacje lutownicze - Internet Archive

Documents

Transcript of oferuje stacje lutownicze - Internet Archive