Odpłatna działalność NGO

Tomasz Liniewicz

Odpłatna działalność NGO

• Czym jest odpłatna działalność organizacji?

• Na czym polega?

• Kto i w jakim zakresie może ją prowadzić?

• Jakie przepisy prawa mają zastosowanie w takiej działalności?

Niektóre organizacje pozarządowe prowadzą tzw. odpłatną działalność statutową.

Zwykle mamy na myśli:• stowarzyszenia, • związki stowarzyszeń, • fundacje.

Wiąże się ona z: • pobieraniem opłat od beneficjentów działań, • sprzedażą produktów lub przedmiotów darowizny.

Czym jest odpłatna działalność organizacji?

Brak wzmianek na temat działalności odpłatnej w: • ustawie Prawo o stowarzyszeniach, • czy w ustawie o fundacjach.

Należy więc przedefiniować pojęcie w oparciu o inne przepisy, które regulują taką działalność.

Odpłatna działalność pożytku publicznego

• Termin ten zdefiniowany jest w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. (z późniejszymi zmianami) o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

• Definicja działalności pożytku publicznego jest jednak tak szeroka, że dotyczyć będzie znakomitej większości NGO (fundacji, stowarzyszeń, związków stowarzyszeń, czy innych organizacji społecznych lub zawodowych).

• Nie dotyczy stowarzyszeń zwykłych, nie posiadających osobowości prawnej.

Art. 8. ww. ustawy mówi:

„1. Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest: 1) działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe

i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 [1], w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4 [2], za które pobierają one wynagrodzenie” (opłaty od beneficjentów)

2) sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,

- a także sprzedaż przedmiotów darowizny.”

Kogo dotyczy przepis? - art. 3 ust 3. • osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów

o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;

• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; • spółdzielnie socjalne; • spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe

będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1675, z późn. zm.),

• które: nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.

Sfera zadań publicznych, o której mowa w art. 3 ust. 1, obejmuje zadania w zakresie:

1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;

2) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;

3) działalności charytatywnej; 4) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości

oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej; 5) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego; 6) ochrony i promocji zdrowia; 7) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych; 8) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy

i zagrożonych zwolnieniem z pracy; 9) działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; 10) działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym;

c.d.11) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości; 12) działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności

oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;

13) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; 14) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania; 15) wypoczynku dzieci i młodzieży; 16) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego; 17) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu;18) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; 19) turystyki i krajoznawstwa; 20) porządku i bezpieczeństwa publicznego;21) obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 22) upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich,

a także działań wspomagających rozwój demokracji;

c.d.23) ratownictwa i ochrony ludności; 24) pomocy ofiarom katastrof, klęsk Żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen

w kraju i za granicą; 25) upowszechniania i ochrony praw konsumentów; 26) działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów

i współpracy między społeczeństwami; 27) promocji i organizacji wolontariatu; 28) pomocy Polonii i Polakom za granicą; 29) działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych; 30) promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą; 31) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa,

upowszechniania i ochrony praw dziecka; 32) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym; 33) działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych

w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1232.

Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu

działalności pożytku publicznego.

• forma pozyskiwania środków na swoją działalność statutową• organizacje mogą mieć w swoich celach statutowych zarówno działalność ze sfery pożytku publicznego jak i spoza niej• w takiej sytuacji należy rozdzielić zarówno koszty jak i przychody je finansujące.

Działalność odpłatna PP a gospodarcza Linię demarkacyjna wykreśla art. 9. ustawy. „Działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowych …

stanowi działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli:

1) wynagrodzenie … jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności …”

2) Działalność odpłatna pożytku publicznego staje się działalnością gospodarczą (wymagającą rejestracji), jeżeli przeciętne wynagrodzenie osoby fizycznej, zatrudnionej przy działalności odpłatnej, za okres ostatnich 3 miesięcy, przekroczy 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez prezesa GUS za rok poprzedni.

(Średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw za 2010 wynosi 3434,62 zł, w związku  z tym jego 3-krotność, czyli limit na 2011 rok wynosi 10 303,86 zł).

Nie jest to zatem forma budowania majątku czy kapitału

organizacji, a jedynie

forma świadczenia usług społecznie użytecznych

gdzie ich beneficjent pokrywa całość lub część kosztów.

• Podjęcie odpłatnej działalności pożytku publicznego nie wymaga żadnej formalnej rejestracji. Dzięki temu – przy zachowaniu określonych zasad – organizacja może uzyskiwać pieniądze na finansowanie swojej działalności, bez konieczności zgłaszania działalności gospodarczej.

• Ustawa wprowadza jednak zasadę, że informacja o prowadzeniu odpłatnej działalności wraz z jej zakresem (rodzajami działalności) musi być określona w statucie albo w innym akcie wewnętrznym (np. uchwale zarządu).

• Przyjmuje się, że organizacje pozarządowe (fundacje, stowarzyszenia)  działające na podstawie statutu winny informację o działalności odpłatnej

umieścić w statucie. • Dotyczy to zwłaszcza organizacji posiadających status organizacji pożytku

publicznego (OPP), w tym przypadku nie ma żadnych wątpliwości, że zapisy o rodzajach prowadzonej przez OPP działalności nieodpłatnej i odpłatnej powinny zostać umieszczone w statucie takiej organizacji.

Jeśli jednak stowarzyszenie lub fundacja decyduje się na uzyskanie statusu organizacji

pożytku publicznego

• we wniosku o rejestrację OPP musi określić swoją działalność statutową i zaznaczyć,

- co jest działalnością odpłatną, - a co – nieodpłatną.

• W wypadku, gdy jakiś rodzaj działalności prowadzony jest przez organizację równocześnie jako działalność odpłatna i nieodpłatna w formularzu należy wymienić ją dwukrotnie• Nie można wpisać takiego przedmiotu działalności tylko raz zaznaczając równocześnie pola TAK i NIE. 

Czy można równolegle prowadzić działalność gospodarczą?

Otóż można, pod warunkiem, że nie dotyczą one tego samego przedmiotu działalności.

Przykład:• Stowarzyszenie prowadzi szkolenia zawodowe w ramach reintegracji

zawodowej osób zagrodzonych wykluczeniem społecznym, podczas których beneficjenci wytwarzają wyroby ceramiczne.

• Stowarzyszenie sprzedaje je na kiermaszach, targach i innych imprezach, i traktuje to jako działalność odpłatną pożytku publicznego.

• Jednocześnie stowarzyszenie prowadzi doradztwo personalne i szkolenia, dla firm i instytucji dotyczące pozyskiwania do pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

• Szkolenia i doradztwo prowadzone są w ramach zarejestrowanej działalności gospodarczej.

• Takie połączenie nie powinno wzbudzać wątpliwości organów kontroli.

Przykład• Fundacja prowadzi zajęcia terapii zajęciowej dla osób

niepełnosprawnych, podczas których wytwarzane są wyroby wikliniarskie, hafciarskie, tkackie.

• Sprzedając te wyroby chce zakwalifikować przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego.

• Jednocześnie fundacja prowadzi sklep internetowy, w ramach działalności gospodarczej, poprzez który sprzedaje również wyroby rękodzieła pozyskane od różnego rodzaju rzemieślników i twórców,

• Rozróżnienie jednych i drugich wyrobów oraz sposobu ich sprzedaży będzie trudne i może budzić wątpliwości.

Działalność pożytku publicznego może być więc prowadzona

nieodpłatnie i odpłatnie.

Nieodpłatnie, kiedy organizacja oferuje

konkretne usługi lub towary za darmo;

odpłatnie, kiedy pobiera za nie wynagrodzenie.

Podsumowanie

Organizacje pozarządowe mogą prowadzić działalność:

• nieodpłatną,

• nieodpłatną pożytku publicznego,

• odpłatną pożytku publicznego

• gospodarczą.

Dziękuję za uwagę

Tomasz Liniewicz Prezes Lokalnej Grupy Działania

„Brama na Bagna”