ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII

NA TERENIE DOLNEGO ŚLĄSKA

Dr inż. Anna Kowalska-PyzalskaDolnośląska Fabryka Maszyn Elektrycznych Sp. z o.o.

Celem prezentacji jest przedstawienie bieŜącego stanu OZE na terenie Dolnego Śląska oraz określenie aktualnego potencjału wykorzystania energii odnawialnej w regionie.

Omówione zostan ą:• Energetyka wiatrowa

• Wykorzystania biomasy i biogazu

• Hydroenergetyka, w tym mała energetyka wodna (MEW)

• Fotowoltaika i kolektory słoneczne

• Inne źródła.Odnawialne Źródła Energii na Dolnym Śląsku, bo:Odnawialne Źródła Energii na Dolnym Śląsku, bo:

• Wymagają tego dyrektywy UE i inne zobowiązania do zwiększania udziału OZE

• Stanowią istotny element zrównowaŜonego rozwoju

• Mają wpływ na rozwój regionu, gminy

• Wpływają równieŜ na bezpieczeństwo energetyczne.

Charakterystyka mocy wytwórczych na Dolnym Śląsku w latach 2003-2006

2003 2004 2005 2006

Moc zainstalowana w elektrowniach powyżej 0,5 MW [MW], w tym:

2 876 2 749 2 803 2 805

Elektrownie wodne zawodowe 57,46 58,50 59,20 60,5

Region Dolnego Śląska jest zaopatrywany w energię elektryczną praktycznie przez jedno koncesjonowane przedsiębiorstwo energetyczne Energia Pro S.A. naleŜące do Grupy Energetycznej Tauron SA.

Elektrownie wodne i niekonwencjonalne do 0,5 MW

- - - 3,40

Produkcja energii elektrycznej [GWh], w tym:

12 372 13 694 15 774 15 442

Elektrownie wodne zawodowe 137,4 172,4 196,5 180,6

Elektrownie wodne i niekonwencjonalne do 0,5 MW

- - - 6,5

Energetyka wiatrowa

Efektywno ść elektrowni wiatrowej a jej lokalizacja

• średnia prędkość wiatru na danym terenie, mierzona przez przynajmniej rok na wysokości min. 100 m

• dominujący kierunek wiatru na danym terenie• szorstkość terenu• Gminny Plan Zagospodarowania Przestrzennego Terenu• czy dany teren nie jest objęty ochroną krajobrazową (rezerwat, park

krajobrazowy, obszar Natura 2000, etc)

Efektywno ść elektrowni wiatrowej a jej lokalizacja

Dominacja kierunku W na znacznej części nizinnego obszaru Dolnego Śląska (Legnica – 25,9%). We Wrocławiu przewaŜa kierunek NW (21%), przy znacznym udziale kierunków W (18,3%) i SE (17,4%).

Średnia roczna prędkość z okresu 1971 - 2000 zawiera się przewaŜnie w przedziale 2-3 m/s.

Wiatr silny, tj. o prędkości większej lub równej 10 m/s,

RóŜa wiatrów dla wybranych lokalizacji – dane z okresu 1971-2000

Wiatr silny, tj. o prędkości większej lub równej 10 m/s, zdarza się w roku ze średnią częstością od 1% we wschodniej i północnej części Dolnego Śląska oraz kotlinach śródgórskich do 2% w Legnicy i Kłodzku oraz 59% na ŚnieŜce.

Udział wiatrów bardzo silnych (V > 15 m/s) na przewaŜającym obszarze województwa jest znikomy i na ogół nie przekracza 0,1% notowań prędkości na stacjach.

Niekorzystnym obszarem do lokalizacji parków wiatrowych jest krańcowa część północna, wschodnia oraz południowo –wschodnia Dolnego Śląska.

Przed realizacją parku wiatrowego w danej lokalizacji, konieczne są pomiary wietrzności z masztów (min. wysokość masztu to 100 m)

Sander + Partner GmbH, Sander + Partner GmbH, pomiar wietrzności na wysokości 120m

Natomiast korzystne warunki panują w południowej, południowo zachodniej części oraz częściowo na obszarze północnym regionu dolnośląskiego.

Ponad 20% województwa jestobjęte róŜnymi formami ochronykrajobrazu, z czego 1,2%stanowią parki krajobrazowe irezerwaty przyrody.

Większość obszarów sieci Natura 2000 pokrywasię z obszarami chronionymi Dolnego Śląska

Energetyka wiatrowa na Dolnym Śląsku – zaawansowane projekty - stan obecny

Lp. Lokalizacja farmy wiatrowej

Planowana moc [MW]

Planowany termin

uruchomienia

1 Ciepłowody 40

2 Lubawka 20 2008

3 Żukowice 48 2009

4 Gaworzyce 48 2009

5 Łukaszów 45

6 Modlikowice 40

Według Energia Pro inwestorzy zgłosili plany budowy 56 parków wiatrowych o łącznej mocy ok. 2600 MW (elektrownie o mocy 2 MW) i 200 elektrowni o mniejszej mocy.

ObciąŜenie szczytowe w regionie to 3500 MW!!!

W warunkach do wykonania ekspertyzy OSD określa koszt przyłączenia.

Elektrownie wiatrowe - projekty realizowane na Dolny m Śląsku

7 Dłużyna 40 2011

8 Jędrzykowice 40 2011

9 Stara Kamienica 30 2009

10 Zgorzelec 30 2011

11 Roztoki – 48 MW

Domaszków – 48 MW

96 2007

12 Gniewszów – 48 MW

Boboszów – 48 MW

96 2007

13 Nowa Ruda 30 2010

14 Różana 48 2008

15 Trzebnica - Zawonia 7,5 2010

SUMA 698,5

określa koszt przyłączenia.

Konieczne jest modernizacja linii średniego napięcia 110 kV.

Podobny problem w całej Polsce: 650 MWmocy zainstalowanej na 76 000 MW mocywnioskowanej!!!

Energetyka wiatrowa na Dolnym Śląsku – podsumowanie:

Na Dolnym Śląsku istnieją warunki geograficzno-klimatyczne podobne jak w niemieckiej Saksonii, gdzie przyłączono do końca 2008 r. elektrownie wiatrowe o łącznej mocy: 800 MW.

W Polsce przyłączenie kolejnych elektrowni wiatrowych blokuje brak moŜliwości przyłączeniatych źródeł do KSE oraz trudności biurokratyczne (podstawowe bariery to: zasady uzgadnianiaprzyłączenia inwestycji do KSE, zasady oceny oddziaływania inwestycji na środowisko, orazwszelkie uzgodnienia o charakterze społecznym).

Biomasa

Zestawienie wybranych danych charakterystycznych pa liw stałych

Drewno kominkowe Brykiety drewniane Brykiety słomiane Węgiel kamienny

Wartość opałowa GJ/t 15 16 16,5 24

Koszt zakupu brutto zł/t 833 540 300 560

Koszt energii w paliwie zł/GJ 55,53 33,75 18,18 23,33

Wilgotność %wag. 40 10 15 12

Zawartość popiołu %s.m. 0,60 1,5 3 18

CO2 kg/GJ 0 0 0 83

Długi R.; Kierunki rozwoju OZE w Wielkopolsce; UMWW Poznań 7. lipca 2008

SO2 kg/GJ 0,1 0,1 0,125 0,4

W 2007 r. udział energii z biomasy stałej w pozyskaniu wszystkichnośników energii odnawialnej wyniósł w Polsce 91,3%.

Wartość opałowa: od 6-8 GJ/t dla biopaliw o wilgotności 50-60%, przez 15-17 GJ/t dla biopaliw podsuszonych do stanu powietrznie-suchego, których wilgotność wynosi 10-20%, aŜ do 19 GJ/t dla biopaliw całkowicie wysuszonych. (źródło: EC BREC)

Technologie energetycznego wykorzystania biomasy:

• Bezpośrednie spalanie biomasy stałej w kotłach energetycznych (np. słoma, wierzba)

• Współspalanie paliwa kopalnego z biomasą

Wykorzystanie biomasy na cele energetyczne

Schemat wykorzystania biomasy do celów energetyczny ch

z biomasą• Fermentacja i produkcja biogazu • Fermentacja alkoholowa i

estryfikacja na paliwa płynne (buraki cukrowe, kukurydza, topinambur, rzepak)

Źródło: www.um-zachodniopomorskie.pl

lasy, grunty leśne i pozostałe

grunty50,3%

grunty orne39,2%

uŜytki zielone (łaki, pastw iska)

7,6%

sady0,4%

pozostałe uŜytki rolne2,5%

Charakterystyka warunków upraw na Dolnym Śląsku

Struktura powierzchni zasiewów w 2007 r.

W 2007 r. uŜytki rolne na Dolnym Śląskuzajmowały 991,3 tys. ha i stanowiły 49,7%ogólnej powierzchni gruntów województwa, ztego uŜytki rolne utrzymane w dobrej kulturzerolnej stanowiły 47,2%.

Słoma na cele energetyczne [t]

0

50 000

100 000

150 000

200 000

250 000

300 000

pszenica pszenŜyto śyto jęczmień Owies mieszankizboŜowe

gryka,proso

kukurydzana ziarno

Bilans słomy dla Dolnego Śląska wg danych z roku 2007Właściwości energetyczne słomy są zbliŜone do

kaloryczności drewna, a koszt produkcji ciepła znacznie mniejszy niŜ podczas spalania węgla kamiennego.

Energia [PJ]

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

pszenica pszenŜy to śy to jęczmień Owies mieszanki

zboŜowe

gry ka,

proso

kukury dza

na ziarno

ZałoŜono wartość opałową słomy:

15 GJ/t oraz wykorzystanie słomy na cele energetyczne na poziomie 30%

Wartość opałowa słomy jako paliwa energetycznego uzaleŜniona jest od jej gatunku,

wilgotności oraz techniki przechowywania

• Instalacja w PEC Lubań - dwie kotłownie opalane słomą mają łączną moc 8 MW izapewniają pokrycie 25% potrzeb energetycznych zakładu.

• Projekt instalacji ciepłowniczej w Świerzawie (słoma, wierzba energetyczna).

Niewykorzystane nadwy Ŝki słomy w rolnictwie

Potencjał zasobów słomy

Źródło: www.luban .pl/jednostki-spolki_komunalne/pec .html

Źródło: Długi R.; Kierunki rozwoju OZE w Wielkopolsce; UMWW Poznań 7. lipca 2008

Źródło: www.luban .pl/jednostki-spolki_komunalne/pec .html

• Dobre warunki uprawy kukurydzy i rzepaku (brak znacznych wahań temperatury i ilości opadów, dobra jakość gleb).

• Średnie zbiory rzepaku na poziomie 271,5tys. ton plasują Dolny Śląska na 4 miejscu w kraju.

• RóŜne formy wykorzystania: słoma, etanol, olej (podstawa do produkcji biodiesla)

Średnie plony wPolscedt/ha

Wydajnośćalkoholulitrów/dt

Plon alkoholulitrów/ha

Ilość zużytegosurowca/100 litrów etanolu

Kukurydza 61 39 2379 256

Rośliny przemysłowe: kukurydza, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki

Wydajność etanolu na przykładzie wybranych roślin

• W ostatnich latach spada zapotrzebowanie na kiszonki burczane, wykorzystywane do Ŝywienia zwierząt, ze względu na zmniejszenie pogłowia bydła mlecznego.

Pszenica 35 34 1190 295

Ziemniaki 190 14 2660 720

Buraki cukrowe 450 10 4500 1000

Plantacje ro ślin energetycznych

• Udział powierzchni ugorów lub gruntów odłogowych stanowi 6,4-7,1% w skali kraju

• Szacuje się, Ŝe w Polsce potrzeby produkcji biomasy będą wymagały ok. 500 tys. ha celowych upraw roślin energetycznych.

• Dla Dolnego Śląska potencjał energii to ok. 10 PJ

Wierzba energetyczna

Uprawa wierzby energetycznej na Dolnym Śląsku:

• Plantacja w Bielawie załoŜona w Roztoczniku – wielkość uprawy to 3,8 ha,

• Plantacja p. Świtonia w Radzowicach, powiat Oleśnicki – 1 ha,

• Plantacja koło Świerzawy.

Ślazowiec pensylwański (malwa)

Uprawa wierzby energetycznej na Dolnym Śląsku:

Wartość energetyczna potencjalnej produkcji biogazu przy wartości

opałowej na poziomie 27 MJ/m3 i 20% wykorzystaniu wolumenu zbiorów do produkcji biogazu

Kukurydza 0,272 PJ

Rzepak 0,425 PJ

Biogaz - gaz powstający w procesie beztlenowego rozkładu (fermentacji) materii organicznej odpadowej, prowadzonego przez bakterie metanowe

Biogazownie rolnicze oparte na procesie fermentacji metanowej, wdraŜane jako instalacje do biologicznego unieszkodliwiania odpadów Rzepak 0,425 PJ

Ziemniaki 0,56 PJ

Buraki cukrowe

5,1 PJ

Legnicka firma Norpal przygotowuje się do wybudowania pierwszej na Dolnym Śląsku w pobliŜu Nowej Wsi Legnickiej rolniczej biogazowni o mocy 2 MW

do biologicznego unieszkodliwiania odpadów organicznych, z wykorzystaniem biomasy pochodzącej z celowych plantacji roślin energetycznych.

Struktura powierzchni zalesie ń w województwie dolno śląskim

Powierzchnia lasów w wynosiła w 2007 r. 600 485 ha, co stanowi 30,1% powierzchni ogólnej województwa.

Podstawowe ilości biomasy z odpadów drzewnych powstają w przemyśle drzewnym.

rok

% biomasy z upraw

JW EE> 5MW*

JWKogeneracja

>20 MW*

JW. Cieplne>20MW

Udział biomasy dla jednostek wytwórczych (JW) powy Ŝej 5 MW

W rozporządzeniu MG odnośnie energii odnawialnej przyjętostopniowe ograniczenie udziału drewna w procesiewspółspalania przez elektrownie o mocy powyŜej 5 MW.

Zgodnie z rozporządzeniem w 2015 r. biomasa leśna mazostać zastąpiona w 100 proc. rolniczą.

> 5MW>20 MW* >20MW

2008 5 5

2009 10 10

2010 25 20 20

2011 40 20 20

2012 55 20 25

2013 70 25 25

2014 85 30 30

2015 100 40 40

2016 100 50 50

2017 100 60 60

• Wykorzystanie gruntów na cele rolnicze jest w województwie dolnośląskim nieco niŜsze niŜ przeciętnie w całym kraju.

• W regionie dominują gleby dobre i bardzo dobre, co stwarza moŜliwości uprawy szerokiej gamy roślin na cele energetyczne.

• Wzrost areału przeznaczonego na produkcję roślin przemysłowych, w tym przede wszystkim rzepaku i rzepiku.

• Hodowla zwierząt jest prowadzona w znacznie mniejszej, niŜ przeciętnie w kraju, skali.

• Przepisy prawne wymagają zwiększenia udziału biomasy w procesach współspalania (JW > 5

Biomasa na Dolnym Śląsku – podsumowanie

• Przepisy prawne wymagają zwiększenia udziału biomasy w procesach współspalania (JW > 5 MW).

• DuŜy potencjał pozyskania słomy – duŜy areał i relatywnie wysokie plony.

• Wykorzystanie słomy i innej biomasy stałej w systemach grzewczych jest alternatywą gospodarczą dla lokalnych samorządów.

• Warunkiem koniecznym jest stworzenie lokalnego rynku energii (zapewnienie stałych dostaw biomasy o określonej jakości).

• Szansa na pobudzenie lokalnej koniunktury poprzez rozszerzenia rynku zbytu dla rolnictwa i zwiększenia asortymentu oferowanych przez nie produktów.

Rzeki Długość[km]

Długość w obrębie województwa

[km]

Odra 742 197

Bóbr 278 159

Nysa Łużycka 198 80

Nysa Kłodzka 193 97

Główne rzeki na terenie Dolnego Śląska

Regiony hydrogeologiczne województwa Dolno śląskiego

Energetyka wodna

Nysa Kłodzka 193 97

Barycz 133 112

Kwisa 139 124

Widawa 110 82

Bystrzyca 106 106

Oława 100 100

Kaczawa 87 87

Ślęza 86 86

Parametry oceny potencjału energetycznego:

• wielkość spadku rzek: rzeki górskie: Bystrzyca Kłodzka: 5,72 ‰, Nysa ŁuŜycka 3,43. ‰

• wielkość zlewni: Bóbr 4163 km2, Kaczawa 2261 km2, Ślęza 972 km2, Bystrzyca 1781 km2.

• wielkość odpływu wody ze zlewni: największy odpływ występuje w rejonie Sudetów i Przedgórza Sudeckiego, najmniejszy w rejonie ObniŜenia Milicko-Głogowskiego i Wału Trzebnickiego.

• przepływy minimalne (głównie latem i jesienią)

• ilość i czas trwania przepływów niŜówkowych (poniŜej ustalonych stanów minimalnych; okres suszy, niskiej wody) (w latach 1966-2003 najczęściej występowały w zlewni: Kaczawy, Bobru, Nysy ŁuŜyckiej i Kłodzkiej oraz Widawy.

Elektrownia wodna na rzece Bóbr w miejscowo ści Nielestno(źródło: www.jew-energia.pl)

Elektrownie wodne na Dolnym Śląsku

Elektrownia wodna na rzece Bóbr w

Jeleniogórskie Elektrownie Wodne – JEW Sp. z o.o. eksploatuje 29 elektrowni wodnych, w tym 9 zbiornikowych i 20 przepływowych (łączna moc: ok. 60 MW), z czego 23 znajdują się na terenie Dolnego Śląska (rzeki: Bóbr, Bystrzyca, Kamienna, Kwisa, Nysa Kłodzka, Odra i Mała Panew)

Nazwa elektrowni zbiornikowej

Nazwa rzeki Liczba hydrozesp

ołów

Moc zainstalowana

[MW]

Moc osiągalna

[MW]

Produkcja energii elektrycznej

[MWh]

Pilchowice I Bóbr 6 8 9,2 24 482

Złotniki Kwisa 3 4,42 4,9 5 907

Leśna Kwisa 6 2,61 2,78 4 557

Wrzeszczyn Bóbr 2 4,71 4,20 9 255

Bobrowice 1 Bóbr 3 2,42 2 6 808

Lubachów Bystrzyca 3 1,2 1,2 3 112

RAZEM: 23,36 24,28 54 121

Elektrownia wodna na rzece Bóbr w miejscowo ści Siedl ęcin(Ŝródło: www.jew-energia.pl)

Nazwa elektrowni przepływowej

Nazwa rzeki Liczba hydrozespołów

Moc zainstalowana

[MW]

Moc osiągalna

[MW]

Produkcja energii elektrycznej

[MWh]

Pilchowice II Bóbr 3 0,82 0,60 2230

Włodzice Bóbr 2 1,01 0,70 2599

Kraszewice Bóbr 2 0,96 1,08 4468

Oleszna Bóbr 2 1,95 1,60 5973

Szklarska Poręba I Kamienna 2 0,7 0,68 2364

Szklarska Poręba II Kamienna 2 0,09 0,12 462

Bobrowice II Bóbr 2 0,22 0,21 625

Bobrowice III Bóbr 1 0,13 0,13 722

Elektrownie przepływowe

Bobrowice III Bóbr 1 0,13 0,13 722

Bobrowice IV Bóbr 2 1

Opolnica Nysa Kłodzka 2 0,25 0,25 650

Bystrzyca Kłodzka Nysa Kłodzka 2 0,26 0,26 558

Ławica Nysa Kłodzka 2 0,25 0,25

Wrocław I Odra 4 4,83 4,83 17520

Wrocław II Odra 2 1 1 1388

Wały Śląskie Odra 4 10,8 10,8 36735

Janowice Odra 2 1,1 1,1 4043

Marszowice Bystrzyca 2 0,39 0,39 219

RAZEM: 25,76 18,88 59905

• 4,24 MW mocy zainstalowanej, z tego 3,6 MW mocy osiągalnej; produkcja energii elektrycznej: 12 470 MWh.

• Przykłady MEW: MEW Świetoszków 300 kW (1024 MWh), MEW Kliczków 770 kW (1 487 MWh), MEW Jagniątków: 10 kW (23 MWh), MEW Szklarska Poręba: 33 kW (67 MWh).

• Nadal istnieje wiele niewykorzystanych miejsc, gdzie przed wojną działały elektrownie wodne.

• Perspektywy rozwoju MEW (poniŜej 1 MW) w Regionie Sudeckim (rzeki: Bóbr,

Mała energetyka wodna – MEW – nie nale Ŝąca do energetyki zawodowej

• Perspektywy rozwoju MEW (poniŜej 1 MW) w Regionie Sudeckim (rzeki: Bóbr, Kwisa, Nysa ŁuŜycka i Bystrzyca Kłodzka – zlewnie o duŜych odpływach; mała liczna niŜówek) – perspektywa budowy elektrowni zaporowych jak i przepływowych.

• Obecnie na rzece Bóbr istnieje średnio jedna MEW na ok. 10-15 km rzeki (30% wykorzystanego potencjału rzeki).

• Gmina Miasto Karpacz – 20% to energia odnawialna z MEW w całkowitym wolumenie sprzedawanej energii odbiorcom.

• Na Dolnym Śląska istnieją bardzo dobre warunki do rozwoju energetyki wodnej, głównie MEW.

• Obecnie zainstalowane jest ok. 50 MW w MEW z potencjałem produkcji energii elektrycznej na poziomie 180-250 GWh rocznie.

• MoŜliwe jest potrojenie zainstalowanej mocy czyli uzyskanie poziomu 130-150 MW mocy zainstalowanej.

• DuŜe zainteresowanie inwestorów MEW.

Energetyka wodna na Dolnym Śląsku - podsumowanie

• DuŜe zainteresowanie inwestorów MEW.

• Rozwój hydroenergetyki w regionie sudeckim (elektrownia Boborowice IV) i w obszarze Odry Środkowej (budowa stopni wodnych z wykorzystaniem energetycznym: elektrownia Malczyce).

• Elektrownia szczytowo-pomopowa w Młotach koło Bystrzycy Kłodzkiej.

Średnioroczne promieniowanie całkowite kWh/m2 w Pols ce

Region PolskiPrzeciętna roczna

dawka promieniowania słonecznego (kWh/m2)

Przeciętne roczne usłonecznienie (h)

Mazowieckie 967 1580

Suwalszczyzna 975 1576

Podhale 988 1467

Dolny Śląsk 1030 1529

Zamojszczyzna 1033 1572

Fotowaltaika (PV) – energia elektryczna

Zamojszczyzna 1033 1572

Pas nadmorski 1064 1624

W województwie obserwuje się zróŜnicowane warunki klimatyczne: dobre warunki usłonecznienia na południu regionu (ale tam z kolei niskie temperatury średnioroczne).

NajwyŜsze wartości średniej temperatury powietrza występują na Nizinie Śląsko-ŁuŜyckiej i Nizinie Śląskiej (Legnica, Wrocław)

Ze wzrostem wysokości nad poziomem morza, średnia roczna temperatura obniŜa się na Dolnym Śląsku przeciętnie o 0,550 C/100 m

W 2008 r. w Polsce było zainstalowanych ok. 1 MW w panelach PV, z czego ok. 0,27 MW było przyłączonych do sieci elektroenergetycznej.

Dyrektywa dot. sprawności energetycznej budynków (EPBD) z marca 2009 – lokalne źródła energii są niezbędne do polepszania wydajności budynków w Europie.

Kraj Wskaźnik ilości zainstalowanej mocy na osobę [Wp/osobę]

Hiszpania 75,2

Na budynku Instytutu Budownictwa Politechniki Wrocławskiej jest zainstalowana

Przykłady instalacji PV:

Wskaźnik ilo ści zainstalowanej mocy na osob ę

Niemcy 65

Czechy 5,23

Szwecja 0,86

Polska 0,04

instalacja PV o mocy 750W.

Archimedes Wrocław planuje instalacje PV na świetlikach hal fabrycznych o mocy 2 MWp

Przyjmują wskaźnik dla Dolnego Śląska = 1 Wp/osobę to moc zainstalowana w fotowoltaice mogłaby osiągnąć poziom 10 MW

Miejsce zainstalowania PV (nie przyłączonych do sieci elektroenergetycznej)

Zainstalowana moc systemów fotowoltaicznych [kW]

Stacje pogodowe 1

Stacje IMGW 1

Sygnalizacja drogowa 3,2

Podtrzymanie zasilania systemów przesyłania danych i ochrony mienia

0,6

Oświetlenie dróg, ciągów komunikacyjnych

2,8

Zasilania systemów monitoringu 7,8

Systemy pomiaru natężenia ruchu 1,2

• 140 instalacji autonomicznych o łącznejmocy zainstalowanej około 50 kW (niepodłączonych do sieci)

• podnoszą bezpieczeństwo, umoŜliwiają stały nadzór, umoŜliwiają zasilanie róŜnych urządzeń w miejscach, gdzie nie ma dostępu do tradycyjnego zasilania z sieci OSD.

Miejsce i moc zainstalowanych instalacji PV na Doln ym Śląsku

Systemy pomiaru natężenia ruchu 1,2

Zasilania systemów monitoringu ochrony rezerw paliw

12,5

Instalacje badawcze, edukacyjne 8,2

Prywatni inwestorzy 12-20

System o mocy 10,5 kWp - podłączony do sieci

Źródło: K. Herlender

• Na Dolnym Śląsku istnieje ok. 400 instalacji kolektorowych róŜnej wielkości (podgrzewanie wody uŜytkowej i ogrzewanie budynków).

• Kolektory słoneczne są realizowane często w ramach termomodernizacji budynków (ok. 80 instalacji na jednostkach publicznych: Domy Dziecka, schroniska górskie, baseny, etc.).

• Inwestorzy prywatni (średnia powierzchni instalacji to 4,7-7,5 m2).

• Programy inwestycyjne inicjowane i wspierane przez gminy: „Mała emisja”, „Słoneczny kolektorek” (dofinansowanie indywidualnych inwestorów).

Kolektory słoneczne – przetwarzanie energii słonecznej w energi ę ciepln ą

kolektorek” (dofinansowanie indywidualnych inwestorów).

• Programy działań lokalnych współfinansowane ze środków UE (np.w Szczawnicy).

• Wskaźnik mocy uŜytkowej na 1000 mieszkańców dla Polski wynosi 4,5 kWth/1000 (gdzie średnio dla Europy wynosi 30,7 kWth/1000).

• Wg ESTIF – European Solar Thermal Industry Federation wskaźnik ten ma wynosić dla UE w 2020r. 199kW th/1000, przy czym dla Polski to poziom ok. 10 kWth/1000.

• Dolny Śląsk nie posiada zasobów energii geotermalnej jako źródło ciepłej wody pochodzącejz warstw skał porowatych.

• W monolitycznej strukturze warstw na Dolnym Śląsku pęknięcia i uskoki występują nielicznie,ale umoŜliwiają pozyskiwanie wód do celów leczniczych w Sudetach ( Cieplice, Duszniki itd.).

• Perspektywą dla najbliŜszej przyszłości Dolnego Śląska jest wykorzystanie geotermii płytkiej,której wykorzystanie wymaga o wiele mniejszych nakładów inwestycyjnych i umoŜliwiawykorzystanie do celów grzewczych praktycznie w kaŜdym miejscu i dla kaŜdego obiektu jak

Inne mo Ŝliwo ści wykorzystania energii odnawialnej na Dolnym Śląsku

wykorzystanie do celów grzewczych praktycznie w kaŜdym miejscu i dla kaŜdego obiektu jakdomy mieszkalne, obiekty uŜyteczności publicznej czy obiekty przemysłowe.

• Energię wykorzystuje się za pomocą pomp ciepła np. typu woda-woda, glikol-woda.

• Dzięki takiemu wykorzystaniu geotermii płytkiej efektywność energetyczna pomp ciepławynosi od 4 do 6 czyli z jednej kilowatogodziny prądu uzyskamy aŜ do 6kWh energii cieplnejbez zuboŜania warstw wodonośnych w cenne źródła wód leczniczych czy pitnych. W tymprzypadku wykorzystuje się jedynie energię zawartą w ziemi i warstwach wód wodonośnych.

Podsumowanie:

• Energia z biomasy i biogazu – z roku na rok rośnie ilość lokalnych elektrociepłowni ispalarni wykorzystujących biomasę pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Spory potencjałw niewykorzystanej w rolnictwie słomie oraz w plantacjach roślin energetycznych.

• Hydroenergetyka – duŜe perspektywy rozwoju małej energetyki wodnej (potrojenie obecniezainstalowanej mocy do poziomu ok.. 150 MW).

Ze wzgl ędu na warunki geograficzne, klimat jak i struktur ę rolnictwa i poziom zaludnienia najwi ększe szanse rozwoju na Dolnym Śląsku maj ą następujące odnawialne źródła energii:

• Energetyka wiatrowa – olbrzymie zainteresowanie inwestorów, ale duŜe utrudnienia wrealizacji projektów inwestycyjnych ze względu na niedostosowanie systemuenergetycznego do przyłączenia wnioskowanej liczby elektrowni wiatrowych.

• Kolektory słoneczne – bardzo duŜe zainteresowanie prywatnych inwestorów oraz corazszersze zastosowanie na budynkach uŜyteczności publicznej.

• Fotowoltaika – na razie wykorzystanie w autonomicznych instalacjach, nie przyłączonych dosieci elektroenergetycznej.

Dziękuję za uwagę