OCHRONA RADIOLOGICZNA 1 - fuw.edu.plszef/OchrRad/15_transport.pdf · • International Maritime...

Zasady transportu substancji promieniotwórczych

OCHRONA RADIOLOGICZNA 1

Jakub Ośko Na podstawie materiałów

Jerzego Wojnarowicza

2

Prawo atomowe

• Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe (Dz. U. 2012

poz. 264 późn. zm.)

Art. 4. 1. Wykonywanie działalności związanej z narażeniem,

polegającej na:

1) … transporcie … materiałów jądrowych, źródeł i odpadów

promieniotwórczych oraz wypalonego paliwa jądrowego …

…

- wymaga zezwolenia albo zgłoszenia w zakresie bezpieczeństwa

jądrowego i ochrony radiologicznej, z zastrzeżeniem art. 6 pkt 1.

(zwolnienia)

+ Rozdział 8 i 8a

3

Prawo Atomowe

Rozdział 8.

Transport materiałów jądrowych, źródeł promieniowania

jonizującego, odpadów promieniotwórczych i wypalonego

paliwa jądrowego

4

Prawo Atomowe

Rozdział 8a.

Przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywóz z

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tranzyt przez to

terytorium odpadów promieniotwórczych i wypalonego

paliwa jądrowego

5

Przepisy – Prawo atomowe

• Rozdział 8

– Pod pojęciem transportu należy rozumieć również czynności polegające na przygotowaniu do transportu, załadunek, wyładunek, magazynowanie podczas transportu

– Materiały promieniotwórcze należy przewozić w sposób bezpieczny (tzn. należy uwzględniać stwarzane przez nie zagrożenia: promieniowaniem, rozszczepieniem, chemią itd.) zgodnie z przepisami o transporcie towarów niebezpiecznych

– Materiały jądrowe podlegają ochronie fizycznej, w rozumieniu ustawy Prawo atomowe, również w czasie transportu

– Wymagania i warunki dotyczące transportu wewnętrznego określa Prezes w zezwoleniu

– Osoby uczestniczące w transporcie pracują w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące

6


• Rozdział 8

– Narażenie osób uczestniczących w transporcie podlega kontroli

– Wymagania i warunki dotyczące transportu na terenie jednostek organizacyjnych określa Prezes Agencji w zezwoleniu.

– Przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i tranzyt przez to terytorium odpadów promieniotwórczych, o których mowa w art. 62b pkt 2, oraz wypalonego paliwa jądrowego wymaga dodatkowo zezwolenia albo zgody, o których mowa w rozdziale 8a.

7


• Rozdział 8a

- Zezwolenia wydanego przez Prezesa Agencji wymaga:

1) wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego;

2) przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego z państwa trzeciego;

3) tranzyt przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego, przemieszczanych pomiędzy państwami trzecimi, w przypadku, gdy Rzeczpospolita Polska jest pierwszym państwem członkowskim.

- Zgody wydanej przez Prezesa Agencji wymaga:

1) przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego z państwa członkowskiego;

2) tranzyt przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego w przypadku innym niż określony w art. 62c ust. 1 pkt 3.

8


• Rozdział 8a

Zakazany jest wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych i wypalonego paliwa jądrowego do:

1) miejsca przeznaczenia położonego na południe od 60 stopnia szerokości geograficznej południowej;

2) państwa trzeciego, które jest stroną Umowy o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z drugiej strony (Umowa AKPE – WE z Kotonu);

3) państwa trzeciego, które nie posiada możliwości administracyjnych, technicznych lub struktury regulacyjnej dla bezpiecznego postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym.

Zakazany jest przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wypalonego paliwa jądrowego oraz odpadów promieniotwórczych w celu składowania, z zastrzeżeniem art. 62g.

9


• Rozdział 8a

Art. 62g.

1. Prezes Agencji wydaje odpowiednio zezwolenie albo zgodę na przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wywóz z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub tranzyt przez to terytorium odpadów promieniotwórczych po ich przetworzeniu, odpadów promieniotwórczych powstałych w wyniku przerobu wypalonego paliwa jądrowego, innych produktów powstałych w wyniku przetworzenia odpadów promieniotwórczych lub przerobu wypalonego paliwa jądrowego, jeżeli poprzednio wydał zezwolenie albo zgodę na przywóz, wywóz lub tranzyt tych odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego w celu ich przetworzenia lub przerobu.

2. Prezes Agencji wydaje odpowiednio zezwolenie albo zgodę na przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpadów promieniotwórczych lub wypalonego paliwa jądrowego, jeżeli poprzednio wydał zezwolenie na ich wywóz, a przemieszczenie nie może zostać ukończone i odbywa się na podstawie tego samego dokumentu standardowego.

10


• Rozdział 8a

Prezes Agencji może podjąć decyzję o przerwaniu przemieszczenia w przypadku naruszenia warunków jego przeprowadzenia określonych w przepisach prawa, zezwoleniu lub zgodzie.

Prezes Agencji niezwłocznie informuje Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Komendanta Głównego Straży Granicznej i Szefa Służby Celnej o:

1) wydaniu zezwolenia,

2) wydaniu zgody,

3) podjęciu decyzji o przerwaniu przemieszczenia.

11

Akty wykonawcze

– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 lutego 2007 r. w

sprawie warunków przywozu na terytorium Rzeczypospolitej

Polskiej, wywozu z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz

tranzytu przez to terytorium materiałów jądrowych, źródeł

promieniotwórczych i urządzeń zawierających takie źródła (Dz.

U. z 2007 r. Nr 131, poz. 911) - deklaracja przewozu między

państwem trzecim a państwem członkowskim

12

• Zawartość dokumentu (wzór formularza)

1. Informacja o jednokrotności/wielokrotności przewozu

2. Adres docelowy źródła

3. Dostawca źródła w kraju wysyłającym

4. Opis przewożonego źródła

5. Deklaracja osoby upoważnionej lub odpowiedzialnej

6. Potwierdzenie przez właściwą władzę kraju odbiorcy, że zapoznała się z

niniejszą deklaracją

7. Potwierdzenie przez służbę celną przywozu/wywozu

Odbiorca, który przywiózł na terytorium RP lub dostawca, który wywiózł z terytorium RP

materiały jądrowe, zamknięte źródła promieniotwórcze lub urządzenia zawierające takie źródła,

na działalność z którymi jest wymagane zezwolenie, w terminie 21 dni po upływie kwartału, w

którym miał miejsce przywóz lub wywóz, zawiadamia na piśmie Prezesa Państwowej Agencji

Atomistyki o otrzymanych lub wysłanych w okresie kwartału materiałach jądrowych,

zamkniętych źródłach promieniotwórczych lub urządzeniach zawierających takie źródła

Akty wykonawcze

13

inne przepisy

– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 kwietnia 2011 r. w sprawie wykazu przejść granicznych, przez które mogą być wwożone na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i wywożone z tego terytorium materiały jądrowe, źródła promieniotwórcze, urządzenia zawierające takie źródła, odpady promieniotwórcze i wypalone paliwo jądrowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 89, poz. 513)

– RUS – 3D (Bezledy, Gronowo, Gryechotki) + 1K (Braniewo)

– BY – 3D (Bobrowniki, Kukuryki, Kuźnica) +1K (Terespol)

– UA – 3D (Dorohusk, Korczowa, Medyka) +2K (Dorohusk, Przemyśl)

– 4 porty morskie (Gdańsk-Port, Gdynia, Szczecin, Świnoujście)

– 7 portów lotniczych (Gdańsk-Rębiechowo, Katowice-Pyrzowice, Kielce-Masłów, Kraków-Balice, Poznań-Ławica, Warszawa-Okęcie, Wrocław-Strachowice)

14

Przepisy międzynarodowe

– rozporządzenie Rady (EURATOM) Nr 1493/93 z dnia

8 czerwca 1993 r. w sprawie przesyłania substancji

radioaktywnych między Państwami Członkowskimi (Dz. Urz. WE

L 148/1 z 19.6.1993, str. 1; Dz. Urz. UE Polskie wydanie

specjalne, rozdz. 12, t. 1, str. 155) – deklaracja przewozu między

państwami członkowskimi

15

Inne przepisy

• Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów

niebezpiecznych (Dz. U. 2011.227.1367 z późn. zm.)

16

Inne przepisy

• Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. 2006.123.857 z późn. zm.)

– Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu śródlądowymi drogami wodnymi materiałów niebezpiecznych (ADN) zawarta w Genewie dnia 26 maja 2000 r. (Dz. U. 2010.235.1537 i 1538)

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 kwietnia 2004 r. w sprawie przewozu materiałów niebezpiecznych statkami żeglugi śródlądowej (Dz. U. 2004.88.839)

• International Maritime Dangerous Goods Code (kodeks IMDG) Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO), stanowiący załącznik do Międzynarodowej konwencji o bezpieczeństwie życia na morzu, 1974, sporządzonej w Londynie dnia 1 listopada 1974 r. (Dz. U. 1984.61.318 i 319 z późn. zm.) wraz z Protokołem z 1978 r. (Dz. U. 1984.61.320 i 321 z późn. zm.)

17

Inne przepisy

• Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. 2006.100.696 z

późn. zm.)

18

DEFINICJE

19

Materiał promieniotwórczy

każdy materiał zawierający izotopy

promieniotwórcze, w którym zarówno

stężenie promieniotwórcze (cA) jak i

aktywność całkowita (A) przesyłki

przekraczają poziomy graniczne

(odpowiednio cA0 i A0)

20

Materiał rozszczepialny

materiał zawierający dowolny z następujących

izotopów:

U-233, U-235, Pu-239 lub Pu-241

Określenie to nie obejmuje nienapromieniowanego lub

napromieniowanego wyłącznie w reaktorach termicznych

Unat lub Udep

21

Materiał nierozszczepiany lub

rozszczepialny-wyłączony materiał zwolniony z wymagań dla materiałów

rozszczepialnych.

kryteria zwolnień:

– ograniczenie masy materiału rozszczepialnego (do 180 g lub 400 g w zależności

od rodzaju materiału rozszczepialnego i średniej gęstości wodoru) na przesyłkę

przy jednoczesnym ograniczeniu min. wymiarów zewn. sztuki przesyłki oraz

masy materiału rozszczepialnego w sztuce przesyłki lub zawartości wodoru bądź

stężenia materiału rozszczepialnego; zawartość berylu i deuteru też jest

ograniczona; albo

– ograniczenie wzbogacenia (do 1% lub 2%) dla materiałów w określonej postaci

fizycznej i chemicznej, składzie, budowie, zawartości azotu itp.; albo

– ograniczenie masy Pu (do 1 kg) w sztuce przesyłki, przy jednoczesnym

ograniczeniu zawartości izotopów rozszczepialnych Pu.

22

Skażenie promieniotwórcze

obecność substancji promieniotwórczej na powierzchni, w ilości przekraczającej:

– 0,4 Bq/cm2 dla emiterów promieniowania beta i gamma oraz dla niskotoksycznych emiterów promieniowania alfa

lub – 0,04 Bq/cm2 dla wszystkich innych (pozostałych) emiterów

promieniowania alfa

• Skażenie niezwiązane – skażenie, które może być usunięte z powierzchni w normalnych warunkach przewozu (bez jej zniszczenia)

• Skażenie związane – skażenie inne niż skażenie niezwiązane

23

Materiał promieniotwórczy w

postaci specjalnej (S) – nierozpraszalny stały materiał promieniotwórczy

albo

– zamkniętą kapsułę zawierającą materiał

promieniotwórczy,

które spełniają określone wymagania (podlega

badaniom) UWAGA:

1. co najmniej jeden z wymiarów nie może być mniejszy niż 5 mm,

2. wzór S wymaga zatwierdzenia jednostronnego

24

Aktywność

• A1 – wartość aktywności materiału

promieniotwórczego w postaci specjalnej

stosowana do określania limitów aktywności dla

potrzeb przepisów

• A2 – wartość aktywności materiału

promieniotwórczego w postaci innej niż

specjalna stosowana do określania limitów

aktywności dla potrzeb przepisów

25

Izotop A1 [TBq]

A2 [TBq]

A0 [Bq]

cA0 [kBq/kg]

Am-241 1 × 101 1 × 10-3 1 × 104 1 × 100

C-14 4 × 101 3 × 100 1 × 107 1 × 104

Co-60 4 × 10-1 4 × 10-1 1 × 105 1 × 101

Cs-137 2 × 100 6 × 10-1 1 × 104 1 × 101

I-125 2 × 101 3 × 100 1 × 106 1 × 103

I-131 3 × 100 7 × 10-1 1 × 106 1 × 102

Ir-192 1 × 100 6 × 10-1 1 × 104 1 × 101

Ra-226 2 × 10-1 3 × 10-3 1 × 104 1 × 101

Sr-90 3 × 10-1 3 × 10-1 1 × 104 1 × 102

Tc-99m 1 × 101 4 × 100 1 × 107 1 × 102

Th(nat) bez ograniczeń bez ograniczeń 1 × 103 1 × 100

!U-233 4 × 101 !9 × 10-2 !1 × 104 !1 × 101

U-235 bez ograniczeń bez ograniczeń 1 × 104 1 × 101

U-238 bez ograniczeń bez ograniczeń 1 × 104 1 × 101

Limity aktywności dla poszczególnych radionuklidów

26

Materiał o niskiej aktywności

właściwej (LSA) materiał promieniotwórczy, który ze względu na naturalne

właściwości ma ograniczoną aktywność właściwą lub

materiał promieniotwórczy, do którego mają zastosowanie

ograniczenia dotyczące oszacowanej średniej aktywności

właściwej (w obliczeniach ww. oszacowanej średniej

aktywności właściwej nie uwzględnia się materiałów

stosowanych na osłony zewnętrzne LSA). Materiały LSA

kwalifikuje się do jednej z trzech grup: LSA-I, LSA-II lub

LSA-III

27

Materiał o niskiej aktywności

właściwej (LSA) LSA-I – nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony

– rudy i koncentraty rud U i Th oraz inne rudy zawierające naturalne izotopy promieniotwórcze,

– nienapromieniowany stały lub ciekły Unat, Udep, Thnat lub ich związki i mieszaniny,

– materiały dla których wartość A2 jest nieograniczona,

– inne materiały, dla których oszacowana średnia aktywność właściwa ≤ 30cA0,i

LSA-II – woda trytowa o ograniczonym stężeniu,

– inne materiały, dla których oszacowana średnia aktywność właściwa ≤ (10-4 lub 10-5) x A2/g

odpowiednio dla ciał stałych i gazów oraz cieczy

LSA-III – materiały stałe z wyłączeniem proszków, w których:

– materiał promieniotwórczy jest rozłożony w miarę równomiernie,

– oszacowana średnia aktywność właściwa materiału ≤ 2 x 10-3 x A2/g,

– materiał przeszedł badanie ługowalności

28

Definicje „transportowe”

• Przedmiot skażony powierzchniowo (SCO) oznacza obiekt w postaci ciała stałego (przedmiot), który

sam nie jest promieniotwórczy, ale na jego powierzchni

znajduje się materiał promieniotwórczy (skażenie).

Przedmioty SCO kwalifikuje się do jednej z dwóch grup:

SCO-I lub SCO-II

29


SCO-I – przedmiot, na którym:

– skażenie niezwiązane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm2) ≤ 4 Bq/cm2 dla βγ lub 0,4

Bq/cm2 dla α, oraz

– skażenie związane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm2) ≤ 4 x 104 Bq/cm2 dla βγ lub 4 x

103 Bq/cm2 dla α, oraz

– suma skażenia niezwiązanego i związanego na niedostępnej powierzchni (dla 300 cm2) ≤ 4 x

104 Bq/cm2 dla βγ lub 4 x 103 Bq/cm2 dla α;

SCO-II – przedmiot, na którym:

– skażenie niezwiązane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm2) ≤ 400 Bq/cm2 dla βγ lub 40

Bq/cm2 dla α, oraz

– skażenie związane na dostępnej powierzchni (dla 300 cm2) ≤ 8 x 105 Bq/cm2 dla βγ lub 8 x

104 Bq/cm2 dla α, oraz

– suma skażenia niezwiązanego i związanego na niedostępnej powierzchni (dla 300 cm2) ≤ 8 x

105 Bq/cm2 dla βγ lub 8 x 104 Bq/cm2 dla α.

30

Wzór (konstrukcja)

opis materiału promieniotwórczego w postaci specjalnej,

materiału promieniotwórczego słabo rozpraszalnego,

opakowania lub sztuki przesyłki, który pozwala dokładnie

określić te wyroby. Opis ten to po prostu dokumentacja

techniczna ww. wyrobów (projektowa, badawcza,

wykonawcza i kontrolna)

31

Zatwierdzenie wielostronne

zatwierdzenie wzoru lub zatwierdzenie przewozu przez

właściwą władzę zarówno państwa pochodzenia, jak i

każdego państwa, przez którego terytorium dokonywany

jest przewóz (nie dotyczy przelotu ponad terytorium bez

międzylądowań)

32

Zatwierdzenie jednostronne

zatwierdzenie wzoru wyłącznie przez właściwą władzę

państwa pochodzenia tego wzoru

33

Materiał promieniotwórczy

słabo rozpraszalny (LD)

stały materiał promieniotwórczy o ograniczonej

rozpraszalności, nie będący w postaci proszku (bez

obudowy lub w zamkniętej kapsule)

UWAGA:

wzór LD wymaga zatwierdzenia wielostronnego

34

Opakowanie

zestaw elementów i materiałów, które razem mają zapewnić szczelność (utrzymać materiał niebezpieczny wewnątrz opakowania), a także spełniać inne funkcje związane z bezpieczeństwem

Dla materiałów promieniotwórczych „spełnienie innych funkcji związanych z bezpieczeństwem” oznacza zapewnienie co najmniej osłonności, a niekiedy odpowiednich warunków temperaturowych, ciśnieniowych itp. W przypadku materiałów rozszczepialnych oznacza również zapewnienie zachowania podkrytyczności

opakowanie materiałów promieniotwórczych musi, w określonych warunkach, uniemożliwiać wydostanie się zawartości promieniotwórczej w ilości przekraczającej określone poziomy oraz osłabiać promieniowanie co najmniej do określonych poziomów

35

Sztuka przesyłki

końcowy produkt operacji pakowania, składający

się z opakowania wraz z jego zawartością, które

przygotowane są do wysyłki.

36

Kategoria sztuki przesyłki

jedna z trzech ustalonych w przepisach

transportowych kategorii, do której zalicza się

sztuki przesyłki lub opakowania zbiorcze, w

zależności od wartości parametrów

radiologicznych (poziomu promieniowania na

powierzchni i wskaźnika transportowego)

37

Poziom promieniowania

moc dawki wyrażona w mSv/h

• Wskaźnik transportowy (TI)

wyznaczony dla sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego, kontenera lub nieopakowanych (przewożonych luzem) materiałów LSA-I lub przedmiotów SCO-I, oznacza liczbę, która jest wykorzystywana do kontroli narażenia na promieniowanie

38

Wskaźnik transportowy (TI)

wyznaczony dla sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego, kontenera lub nieopakowanych (przewożonych luzem) materiałów LSA-I lub przedmiotów SCO-I, oznacza liczbę, która jest wykorzystywana do kontroli narażenia na promieniowanie

39

Wskaźnik bezpieczeństwa

krytycznościowego (CSI) • określony dla sztuki przesyłki, opakowania

zbiorczego lub kontenera zawierającego

materiał rozszczepialny, oznacza liczbę, która

jest wykorzystywana do kontroli nagromadzenia

sztuk przesyłki, opakowań zbiorczych lub

kontenerów zawierających materiały

rozszczepialne

40

Używanie wyłączne (ładunek całkowity)

używanie środka transportu lub dużego kontenera wyłącznie przez jednego nadawcę, przy czym wszystkie czynności załadunku i rozładunku – początkowe, przejściowe i końcowe – wykonywane są zgodnie z instrukcjami nadawcy lub odbiorcy

• Warunki specjalne (X)

warunki zatwierdzone przez właściwą władzę, na podstawie których mogą być przewożone przesyłki zawierające materiału promieniotwórcze niespełniające odpowiednich wymagań przepisów transportowych

41

Warunki specjalne

warunki zatwierdzone przez właściwą władzę, na podstawie których mogą być przewożone przesyłki zawierające materiału promieniotwórcze niespełniające odpowiednich wymagań przepisów transportowych

42

Sposób przewozu

• luzem – przewóz w pojazdach lub kontenerach

nieopakowanych materiałów stałych lub przedmiotów

UWAGA: przewóz luzem nie jest dopuszczony w transporcie lotniczym

• w opakowaniach – jako sztuki przesyłki

43

Przewóz luzem

dotyczy tylko LSA-I, SCO-I pod warunkiem

zabezpieczenia podczas przewozu przed utratą

materiału promieniotwórczego ze środka transportu,

a także utratą osłony oraz na warunkach używania

wyłącznego

44

Przewóz jako sztuki przesyłki

Klasyfikacja sztuk przesyłki

– wyłączone (EXC)

– inne niż wyłączone: – przemysłowe IP (IP-1, IP-2, IP-3)

– typu A

– typu B [B(U), B(M)]

– typu C

UWAGA:

Typ sztuki przesyłki informuje o odporności opakowania na warunki

przewozu (rutynowe, normalne i awaryjne).

Im bardziej niebezpieczna zawartość, tym „poważniejsze”

(wytrzymalsze) opakowanie należy zastosować

45

wytrzymałość

na warunki

przewozu

rutynowe

(bez-

wypadkowe)

normalne

(drobne wypadki)

awaryjne

(poważne wypadki)

typ sztuki

przesyłki EXC, IP-1 IP-2 IP-3, A B(U), B(M)**** C

wymagania - brak utraty lub

rozproszenia zawartości

utrata zawartości nie większa niż:

- 10-6A2/h - dla warunków normalnych

- A2/tydzień** - dla warunków awaryjnych

nie większy niż 20%

wzrost poziomu

promieniowania na

powierzchni

wzrost poziomu promieniowania w

odległości 1m od powierzchni do wartości

nie większej niż 10mSv/h dla

maksymalnej zawartości, dla której

została zaprojektowana

badania sztuki

przesyłki

- opryskiwanie

wodą,

swobodny

spadek*,

nacisk przy

piętrzeniu

+

przebicie*

uszkodzenia

mechaniczne,

żaroodporność,

zanurzenie,

(głębokie

zanurzenie)***

głębokie

zanurzenie,

+ przebicie z

rozdzieraniem,

długa

żaroodporność,

uderzenie

Wytrzymałość sztuk przesyłki materiały nierozszczepialne lub rozszczepialne-wyłączone

* - inaczej dla cieczy i gazów; ** - inaczej dla Kr-85; *** - dla aktywności > 105

A2 ; **** - dopuszczalne inne wymagania temperaturowe , ale z

zatwierdzeniem wielostronnym

46

wytrzymałość

na warunki

przewozu

rutynowe

(bez-

wypadkowe)

normalne

(drobne wypadki)

awaryjne

(poważne wypadki)

typ sztuki

przesyłki EXC, IP-1 IP-2 IP-3, A B(U), B(M) C

dodatkowe

wymagania

zachowanie podkrytyczności

dodatkowe

badania sztuki

przesyłki

- wodoszczelność

Wytrzymałość sztuk przesyłki materiały nierozszczepialne lub rozszczepialne-wyłączone

sztuki przesyłki zawierające UF6 (zarówno rozszczepialny, jak i nierozszczepialny) w ilości ≥ 0,1

kg podlegają także badaniom wg ISO 7195 oraz:

- badaniu strukturalnemu,

- badaniu na swobodny spadek,

- badaniu żaroodporności.

Wynik badania uważa się za dodatni, jeżeli zachowana została szczelność.

47

KWALIFIKACJA

grupy

towarów

klasy 7

materiały

nierozszczepialne

lub

rozszczepialne-

wyłączone

materiały

rozszczepialne

uwagi

EXC UN 2908, UN 2909,

UN 2910, UN 2911

-

IP LSA UN 2912, UN 3321,

UN 3322

UN 3324, UN 3325 dla LSA-I dozwolony też przewóz luzem

SCO UN 2913 UN 3326 dla SCO-I dozwolony też przewóz luzem

A UN 2915, UN3332 UN 3327, UN 3333

B(U) UN 2916 UN 3328

B(M) UN 2917 UN 3329

C UN 3323 UN 3330

X UN 2919 UN 3331 wymagane zatwierdzenie

UF6 UN 2978 UN 2977 właściwości żrące

48

Sztuki przesyłki wyłączone

UN 2908 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, SZTUKA

PRZESYŁKI WYŁĄCZONA – PRÓŻNE OPAKOWANIE


PRZESYŁKI WYŁĄCZONA – PRZEDMIOTY

WYKONANE Z URANU NATURALNEGO lub URANU

ZUBOŻONEGO lub TORU NATURALNEGO


PRZESYŁKI WYŁĄCZONA – ILOŚĆ MATERIAŁU

OGRANICZONA


PRZESYŁKI WYŁĄCZONA – PRZYRZĄDY lub

PRZEDMIOTY

KLASYFIKACJA

49

Materiały promieniotwórcze o niskiej aktywności właściwej

UN 2912 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, O NISKIEJ

AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-I),

nierozszczepialny lub rozszczepialny-wyłączony


AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-II),



AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-III),



AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-II), ROZSZCZEPIALNY


AKTYWNOŚCI WŁAŚCIWEJ (LSA-III), ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

50

Przedmioty skażone powierzchniowo

UN 2913 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, PRZEDMIOT

SKAŻONY POWIERZCHNIOWO (SCO-I lub SCO-II),


UN 3326 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY, PRZEDMIOT

SKAŻONY POWIERZCHNIOWO (SCO-I lub SCO-II),

ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

51

Sztuki przesyłki typu A


PRZESYŁKI TYPU A, w postaci innej niż specjalna,



PRZESYŁKI TYPU A, ROZSZCZEPIALNY, w postaci

innej niż specjalna


PRZESYŁKI TYPU A, W POSTACI SPECJALNEJ,



PRZESYŁKI TYPU A, W POSTACI SPECJALNEJ,

ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

52

Sztuki przesyłki typu B(U)


PRZESYŁKI TYPU B(U), nierozszczepialny lub

rozszczepialny-wyłączony


PRZESYŁKI TYPU B(U), ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

53

Sztuki przesyłki typu B(M)


PRZESYŁKI TYPU B(M), nierozszczepialny lub



PRZESYŁKI TYPU B(M), ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

54

Sztuki przesyłki typu C


PRZESYŁKI TYPU C, nierozszczepialny lub



PRZESYŁKI TYPU C, ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

55

Warunki specjalne

UN 2919 MATERIAŁ PROMIENIOTWÓRCZY,

PRZEWOŻONY NA WARUNKACH SPECJALNYCH,



PRZEWOŻONY NA WARUNKACH SPECJALNYCH,

ROZSZCZEPIALNY

KLASYFIKACJA

56

Sześciofluorek uranu


SZEŚCIOFLUOREK URANU, ROZSZCZEPIALNY


SZEŚCIOFLUOREK URANU, nierozszczepialny lub


KLASYFIKACJA

57

Zawartość sztuki przesyłki

Ilość materiału promieniotwórczego w sztuce przesyłki nie powinna przekraczać odpowiednich limitów dla poszczególnych typów sztuk przesyłki

– wyłączone (materiały nierozszczepialne lub rozszczepialne-wyłączone) – (10-4A1 lub 2 ÷ A1 lub 2) zależnie od postaci materiału, jego postaci fizycznej oraz rodzaju (przyrząd lub przedmiot albo materiał)

– przemysłowe – tyle, by poziom promieniowania w odległości 3 m od nieosłoniętego materiału lub przedmiotu nie przekraczał 10 mSv/h

– typu A – nie więcej niż A1 lub A2 odpowiednio do postaci materiału

– typu B, typu C – nie więcej niż uznana dla wzoru sztuki przesyłki zgodnie ze świadectwem zatwierdzenia

58

typ sztuki

przesyłki

maksymalne wartości parametrów radiologicznych

sztuki przesyłki

moc dawki

skażenia

powierzchni

niezwiązane związane

(moc dawki

na

powierzchni)

na

powierzchni

w odległości

1 m od

powierzchni

emitery

promieniowania

β i γ oraz

niskotoksyczne

emitery

promieniowania

α

wszystkie inne

emitery

promieniowania

α

wyłączona 5 μSv/h -

4 Bq/cm2

0,4 Bq/cm2

5 μSv/h

inna niż

wyłączona

standard 2 mSv/h 100 μSv/h

używanie

wyłączne

10 mSv/h

bez

ograniczeń

warunki

specjalne

zgodnie z zatwierdzeniem

Parametry radiologiczne sztuki przesyłki

59


Przypomnienie

• Wskaźnik transportowy (TI) wyznaczony dla sztuki przesyłki, opakowania zbiorczego, kontenera lub nieopakowanych (przewożonych luzem) materiałów LSA-I lub przedmiotów SCO-I, oznacza liczbę, która jest wykorzystywana do kontroli narażenia na promieniowanie

60

określanie wskaźnika transportowego

(TI)

1. wyznaczyć najwyższy poziom promieniowania zmierzony w

odległości 1 metra od zewnętrznych powierzchni sztuki przesyłki,

opakowania zbiorczego, kontenera albo nieopakowanych materiałów

LSA-I lub przedmiotów SCO-I (dla rud U i Th oraz ich koncentratów

wartości te można przyjąć za przepisami) i pomnożyć go przez 100;

2. dla cystern, kontenerów albo nieopakowanych materiałów LSA-I lub

przedmiotów SCO-I liczbę otrzymaną zgodnie z 1. dodatkowo pomnożyć

przez współczynnik (podany w przepisach) zależny od wielkości

największej powierzchni przekroju ładunku;

3. liczbę otrzymaną zgodnie z 1. i 2. zaokrąglić w górę do pierwszej cyfry

po przecinku (dla wartości 0,05 lub mniejszej przyjmujemy

TI = 0)

61

Wskaźnik transportowy

wskaźnik transportowy (TI) - najwyższy poziom promieniowania

zmierzony w odległości 1 metra od zewnętrznych powierzchni sztuki

przesyłki

1m

1m 1m

1m

0,012

0,046 0,042

0,062

TI = 6,2 największa ze zmierzonych wartości

w mSv/h, pomnożona przez 100

i zaokrąglona w górę

do jednej cyfry po przecinku

0,052

0,055 1m

1m

62

Wskaźnik transportowy

wskaźnik transportowy (TI) - najwyższy poziom promieniowania

zmierzony w odległości 1 metra od zewnętrznych powierzchni sztuki

przesyłki

1m

1m 1m

1m

12,3

46,1 42,0

62,3

TI = 6,3

największa ze zmierzonych wartości

w μSv/h, podzielona przez 10

i zaokrąglona w górę do jednej cyfry

po przecinku

52,4

55,2 1m

1m

63

Moc dawki na powierzchni

[mSv/h]

Kategoria

sztuki

przesyłki

Nalepka

ostrze-

gawcza

0 < H` ≤ 0,005 I-BIAŁA

0,005 < H` ≤ 0,5 II-ŻÓŁTA

0,5 < H` ≤ 2 III-ŻÓŁTA**

2 < H` ≤ 10*

Kategorie sztuki przesyłki

* - używanie wyłączne; ** - warunki specjalne

64

DWIE nalepki ostrzegawcze 7A lub 7B lub 7C

na przeciwległych powierzchniach

wymiary nalepek: 100 mm x 100 mm

Oznakowanie sztuki przesyłki innej niż wyłączona

7A

7B

7C

nalepka ostrzegawcza

UWAGA:

Kategoria sztuki przesyłki informuje o zagrożeniu

jakie stwarza sztuka przesyłki podczas przewozu

65

7

WKAŹNIK BEZPIECZEŃSTWA

KRYTYCZNOŚCIOWEGO

ROZSZCZEPIALNY

Dodatkowa nalepka ostrzegawcza dla materiałów rozszczepialnych – 7E

Oznakowanie sztuki przesyłki innej niż wyłączona

DWIE nalepki ostrzegawcze 7E

na przeciwległych powierzchniach

wymiary nalepek: 100 mm x 100 mm

66

Przewóz, załadunek, rozładunek,

manipulowanie ładunkiem

• Zakaz ładowania z materiałami i przedmiotami wybuchowymi oraz

posiadającymi właściwości wybuchowe

• Zakaz ładowania sztuk przesyłki ŻÓŁTYCH z materiałami

światłoczułymi (FOTO)

• Ograniczenia odległości od miejsc przebywania ludzi (zależnie od

sumy TI)

• Oddzielenie sztuk przesyłki z materiałami rozszczepialnymi w

zależności od sumy CSI

• Nadzorowanie pojazdu ze sztukami przesyłki innymi niż wyłączone

• Konieczność przyjęcia uszkodzonej sztuki przesyłki

67

typ sztuki

przesyłki

maksymalne wartości parametrów radiologicznych

pojazdu

moc dawki

skażenia

powierzchni

niezwiązane związane

(moc dawki

na

powierzchni)

na

powierzchni

w odległości

2 m od

powierzchni

emitery

promieniowania

β i γ oraz

niskotoksyczne

emitery

promieniowania

α

wszystkie inne

emitery

promieniowania

α

wyłączona 5 μSv/h -

4 Bq/cm2

0,4 Bq/cm2

5 μSv/h

inna niż

wyłączona

standard

2 mSv/h

100 μSv/h

używanie

wyłączne

warunki

specjalne

zgodnie z zatwierdzeniem

Parametry radiologiczne pojazdu

68

DWIE

Tablice barwy pomarańczowej:

z przodu i z tyłu pojazdu

Wymiary tablic:

400 mm x 300 mm

lub

300 mm x 120 mm

TRZY

Nalepki ostrzegawcze 7D:

na obu bokach

i z tyłu pojazdu

Wymiary nalepek:

250 mm x 250 mm

lub

100 mm x 100 mm

Oznakowanie pojazdu przewożącego sztuki przesyłki inne niż wyłączone

69

Tablice pomarańczowe

• Z numerem zagrożenia i numerem rozpoznawczym

materiału:

1. 70/XXXX – w przypadku materiałów przewożonych luzem

2. 70/XXXX – w przypadku materiałów przewożonych w

sztukach przesyłki, gdy występuje tylko jeden nr UN

3. 7X/XXXX – w przypadku przewozu na warunkach specjalnych

4. 78/XXXX – w przypadku UF6

• W pozostałych przypadkach – GŁADKIE – bez numeru

zagrożenia i numeru rozpoznawczego materiału

70

3332

70

wymagania dla załogi pojazdu

• przewożący sztuki przesyłki wyłączone

– szkolenie wewnętrzne (wg Prawa atomowego)

• przewożący sztuki przesyłki inne niż wyłączone (jeżeli są to sztuki przesyłki typu A w ilości nie przekraczającej 10, a suma TI ≤ 3)

– szkolenie wewnętrzne potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez pracodawcę (wg ADRu)

• przewożący sztuki przesyłki inne niż wyłączone w pozostałych przypadkach

– musi ukończyć szkolenie podstawowe oraz szkolenie specjalistyczne w zakresie przewozu materiałów promieniotwórczych (wg ADRu) – zaświadczenie ADR

• jeżeli jest wymagany konwojent, to musi on w pełni móc zastąpić kierowcę

71

wyposażenie pojazdu

• gaśnica – 2 szt. (2+6)

• klin pod koła

• dwa stojące znaki ostrzegawcze

• płyn do płukania oczu

• kamizelka ostrzegawcza dla każdego członka załogi

• latarka dla każdego członka załogi

• para rękawic dla każdego członka załogi

• okulary ochronne dla każdego członka załogi

72

wymagane dokumenty

• Dokument przewozowy

• Dokument tożsamości

• Instrukcje pisemne – nie dot. sztuk przesyłki wyłączonych

• Zaświadczenie ADR (lub zaświadczenie pracodawcy) – nie dot.

sztuk przesyłki wyłączonych

• Inne dokumenty (karta badania technicznego pojazdu – ważna

1 rok)

• Kopia zezwolenia (lub potwierdzenia dokonania zgłoszenia)

• Świadectwa zatwierdzenia

• Świadectwa źródeł

• Deklaracje przewozu zamkniętych źródeł

• Dokumentacja urządzenia (dla urządzeń zawierających źródła)

73

dokumenty

DOKUMENT PRZEWOZOWY MATERIAŁÓW PROMIENIOTWÓRCZYCH

nierozszczepialnych lub rozszczepialnych-wyłączonych Znak (numer) dokumentu: ………………………………… Miejsce i data: …………………, ……/……/…………

NADAWCA (nazwa, adres): …………………………………

ODBIORCA (nazwa, adres): …………………………………

Miejsce załadunku: ………………………………… Miejsce rozładunku: ………………………………… Trasa przewozu (jeżeli wymagają tego przepisy):

L.p. Numer UN, prawidłowa nazwa przewozowa, numer klasy, (kod tunelu), nazwa i symbol

każdego izotopu promieniotwórczego

Postać fizyczna i chemiczna

1)

Aktywność w dniu

rozpoczę-cia przewo-

zu 2)

[GBq]

TI

Kate-goria sztuki prze-syłki

Masa brutto [kg]

Świadec-two za-

twier-dze-nia

Uwagi

1.

UN …… Materiał promieniotwórczy, …………………………………, 7, (…), …………………………………… ……… sztuk… przesyłki

2.

UN …… Materiał promieniotwórczy, …………………………………, 7, (…), …………………………………… ……… sztuk… przesyłki

Suma:

Wykaz zawartości każdego opakowania zbiorczego:

Całkowita aktywność materiałów LSA-II, LSA-III, SCO-I, SCO-II wyrażona jako wielokrotność A2:

Sposób przewozu: 3)

DEKLARACJA NADAWCY: Niniejszym oświadczam, że zawartość przesyłki jest dokładnie opisana powyżej poprzez podanie prawidłowych nazw przewozowych i numerów UN oraz została zaklasyfikowana, opakowana, oznakowana i zaopatrzona w nalepki zgodnie z obowiązującymi przepisami. Osoba odpowiedzialna (imię i nazwisko): ………………………………… Podpis: ……………

PRZEWOŹNIK (nazwa, adres): ………………………………… Pojazd (marka, model i nr rejestracyjny): ………………………………… Data i godzina rozpoczęcia przewozu: ……/……/…………, ……:…… Kierowca (imię i nazwisko): ………………………………… Podpis: ……………

Wyjaśnienia: 1) jeżeli materiał promieniotwórczy jest w postaci specjalnej lub jest materiałem słabo rozpraszalnym, to zamiast postaci fizycznej i chemicznej należy

podać „materiał w postaci specjalnej” lub odpowiednio „materiał słabo rozpraszalny”; 2) podać największą aktywność zawartości w bekerelach (Bq) z odpowiednim przedrostkiem według układu jednostek SI;

3) jeżeli przesyłka jest przewożona na warunkach używania wyłącznego, należy podać następujące oświadczenie: „PRZEWÓZ NA WARUNKACH UŻY-

WANIA WYŁĄCZNEGO”.

74

Inne dokumenty

……………., dn. ……………. (miejscowość)

Protokół Nr ………………. pomiarów dozymetrycznych pojazdu przewożącego materiały promieniotwórcze

Przewoźnik ………………………………………………………………………………………………………… (nazwa; nr zezwolenia /zgłoszenia PAA)

Pojazd …………………………………………… (marka i typ, nr rejestracyjny)

Imię i nazwisko kierowcy ……………………………………………………

Pomiar wykonano dnia …………………… o godz. …………………..

Maksymalne zmierzone moce dawki

Tło promieniowania …………………. μSv/h

Informacje dodatkowe:

Przyrząd do pomiaru mocy dawki …………………………………………………………………… (typ i numer fabryczny; nr świadectwa wzorcowania)

Skażeń niezwiązanych na powierzchniach wewnętrznych i zewnętrznych pojazdu nie stwierdzono

Przyrząd do pomiaru skażeń …………………………………………………………………………. (typ i numer fabryczny; nr świadectwa wzorcowania)

Pomiary wykonał Inspektor Ochrony Radiologicznej typu …………………………………………. (typ i nr zaświadczenia)

Imię i nazwisko IORa ……………………………. Podpis i pieczęć …………………………..

BOK PRAWY

powierzchnia ………… μSv/h

odległość 2 m ………... μSv/h

BOK LEWY



TYŁ



75

Postępowanie

• Określić izotop

• Zakwalifikować do UN

• Opakować, oznakować

• Przygotować dokumenty

• Przygotować pojazd, oznakować, wyposażyć

76

wymagane zatwierdzenia – 1/2

wzór

lub

przewóz

zatwierdzenie uwagi

jedno-

stronne

wielo-

stronne

1 materiały S LD

2 sztuki

przesyłki

B(U)1),

C,

H(U)2A)

B(M),

IF-…,

AF,

B(…)F,

CF,

H(M)2B)

F – materiał rozszczepialny

H – UF6 1) – wielostronne dla LD 2A) – nierozszczepialny lub rozszczepialny-

wyłączony o mUF6 < 0,1 kg

2B) – nierozszczepialny lub rozszczepialny-

wyłączony o mUF6 ≥ 0,1 kg

77

wymagane zatwierdzenia – 2/2

wzór

lub

przewóz

zatwierdzenie uwagi

jedno-

stronne

wielo-

stronne

3 przewóz T

X

T – przewóz:

- niektórych sztuk przesyłki B(M)

(niespełniających pewnych wymagań

temperaturowych; wymagających okresowego

zrzutu ciśnienia; dużych źródeł

promieniowania)

-sztuk przesyłki zawierających materiały

rozszczepialne, gdy ∑CSI>50 (z wyjątkiem

statków morskich)

- wg Programu Ochrony przed

Promieniowaniem dla przewozu specjalnym

statkiem cargo

X – przewóz na warunkach specjalnych

4 inne A1, A2 niewymienione w przepisach

78

Dziękuję za uwagę

OCHRONA RADIOLOGICZNA 1 - fuw.edu.plszef/OchrRad/15_transport.pdf · • International Maritime...

Documents

Transcript of OCHRONA RADIOLOGICZNA 1 - fuw.edu.plszef/OchrRad/15_transport.pdf · • International Maritime...