POTRZEBA DZIAŁANIA

Współczesny otwarty krajobraz rolniczy Polski i Europy jest efektem działalności człowieka. Cechuje się on niską liczbą gatunków zwierząt w porównaniu np. z terenami leśnymi. Siedliska związane z wodą stanowią, w krajobrazie rolniczym, bardzo cenne „enklawy różnorodności biologicznej”. Obszary wodno-błotne charakteryzują się bogactwem form życia, na które składa się rozmaitość ekosystemów oraz gatunków roślin i zwierząt z nimi związanych. Specyfika siedlisk i gatunków związanych z wodą zależy przede wszy-stkim od wielkości akwenu oraz jego typu, jak i w dużym stopniu od stopnia jego przekształcenia przez człowieka.W skali Polski i Europy obszary wodno-błotne są ekosystemami zagrożonymi. Za sprawą drastyczne-go zmniejszenia się powierzchni tych obszarów zagrożone są również związane z nimi rzadkie gatunki roślin i zwierząt. Ogromna większość tych obszarów zanikła lub została trwale zdegradowana w ciągu ostatniego stulecia. Główną przyczyną tego stanu, jest historyczne przekształcanie terenów podmokłych i wodno-błotnych na gruntu rolne. Przeprowadzone melioracje osuszające doprowadziły do powszechnego obniżenia się poziomu wód gruntowych i zaniku wielu obszarów bagiennych. Nieliczne obszary, które udało się zachować, wciąż pozostają pod silnym wpływem czynników zewnętrznych, które zagrażają ich trwaniu.

Żuraw Krwawodziób

1

Negatywne skutki działalności człowieka widoczne są również w obszarach wodno-błotnych województwa kujawsko-pomorskiego. Zmniejszająca się liczebność ptaków związanych z terenami podmokłymi oraz widoczne negatywne zmiany w ich siedliskach wymuszają podejmowanie działań ochronnych.Swoją uwagę skierowaliśmy na dwa ważne, wyróżniające się nie tylko w skali województwa, ale i kraju, obszary, tj. rezerwat przyrody Jezioro Rakutowskie leżący w granicach obszaru Natura 2000 Błota Raku-towskie oraz rezerwat przyrody Bagno Głusza.

NA POCZĄTKU BYŁ POMYSŁ I ZAPAŁ, PÓŹNIEJ ZNALAZŁY SIĘ ŚRODKI FINANSOWE…

Stworzyliśmy koncepcję projektu i zaplanowaliśmy szereg działań, które należy bezwzględnie zrealizować na tych obszarach, by skutecznie je chronić.

Napisaliśmy projekt, przygotowaliśmy wniosek aplikacyjny i… UDAŁO SIĘ!

Dzięki wsparciu fi nansowemu Unii Europejskiej w ramach  Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko – działanie 5.1, priorytet V oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a także Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w Toruniu, od listopada 2012 r. realizu-jemy projekt pn. „Ochrona ptaków w rezerwatach i na obszarze Natura 2000 w województwie kujawsko-pomorskim”.Okres realizacji: od 01.11.2012 do 31.12.2014.

Cyranka Czapla biała Łęczak

2

Projekt realizujemy od początku na dwóch obszarach: rezerwat przyrody Jezioro Rakutowskie położony w granicach obszaru Natura 2000 Błota Rakutowskie oraz rezerwat przyrody Bagno Głusza. Na eta-pie realizacji do projektu zostały włączone dwa nowe obszary, tj. rezerwat przyrody Miedzno i Balczewo. Co łączy wszystkie te obszary? Po pierwsze, są to formy ochrony przyrody, powołane do ochrony wodno-błotnych gatunków ptaków i ich siedlisk. Po drugie, wszystkie te obszary, na skutek działalności człowieka, mają problem z hydrologią, a co z tym związane na ich terenie zachodzą przyspieszone procesy zaniku, wypłycania się i zarastania (sukcesja) roślinnością szuwarową i krzewiastą zbiorników wodnych oraz otwartych terenów porośniętych dotychczas niską roślinnością.

Rezerwat przyrody Jezioro Rakutowskie powołany został w 1982 r. Zajmuje powierzchnię 414,07 ha. Stra-tegicznym celem rezerwatu jest ochrona ważnego w okresie wiosennej i jesiennej wędrówki miejsca odpo-czynku, żerowiska i noclegowiska dla licznie zatrzymujących się na jeziorze gatunków ptaków wodno-błotnych oraz zachowanie siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków wodno-błotnych.Rezerwat przyrody Jezioro Rakutowskie leży w granicach obszaru specjalnej ochrony ptaków (OSOP) Na-tura 2000 Błota Rakutowskie PLB040001, ustanowionego w 2004 r. rozporządzeniem Ministra Środowiska. Obszar utworzono w celu ochrony ptaków i ich siedlisk. Teren ten leży również w granicach specjalnego ob-szaru ochrony siedlisk Błota Kłócieńskie PLH040031 oraz Gostynińsko-Włocławskiego Parku Krajobrazowego. Na obszarze Natura 2000 Błota Rakutowskie odnotowano występowanie aż 234 gatunków ptaków. Wśród nich 130 to gatunki lęgowe. W okresie sezonowych migracji występują tu m.in. gęś zbożowa i gęś białoczelna, których liczebność sięgają odpowiednio 8000 i 4000 osobników. Obszar stanowi je-dno z ważniejszych w kraju noclegowisk żurawia w okresie wędrówki jesiennej. Koncentracje tego gatunku dochodzą do 3000 osobników. W obszarze podczas migracji obserwowano do 44 osobników kulika wielkiego, gatunku o zmniejszającej się liczebności w Europie. Na wilgotnych łąkach gniazdują m.in. kszyk, krwawodziób, czajka, płaskonos i cyranka. Coraz rzadziej można spotkać tu rycyka, błotniaka łąkowego oraz kulika wielkiego. Błota Rakutowskie to również ważne miejsce lęgowe żurawia, rybitwy czarnej, bąka i gęgawy. W 2013 roku gniazdowało odpowiednio 11, 43, 29 i 23 pary tych gatunków.

Rezerwat przyrody Jezioro Rakutowskie i obszar Natura 2000 Błota Rakutowskie

OBSZARY DZIAŁANIA

3

Rezerwat przyrody Bagno Głusza

Rezerwat przyrody Bagno Głusza powołany został w 2003 r. Zajmuje powierzchnię 166,96 ha. Został powołany w celu ochrony miejsc lęgowych oraz występowania wielu rzadkich gatunków ptaków, w szczególności gatunków zagrożonych wyginięciem w skali krajowej oraz europejskiej. Rezerwat obejmuje mozaikę środowisk wodnych, bagiennych, leśnych i łąk. Obecnie w obrębie Bagna Głuszy występuje jedynie kilka stosunkowo niewielkich i płytkich zbiorników wodnych. Stanowią one pozostałości większego jeziora. Rozmiary zbiorników ulegają znacznym wahaniom w zależności od pory roku, okresowych zmian warunków meteorologicznych oraz ilości dopływającej wody z zasilającej bagno Strugi Lucimki. Bagno Głusza to jedno z ważniejszych w naszym województwie noclegowisk żurawi w okresie jesiennej wędrówki. Liczebność nocujących ptaków to często aż 1200 osobników. Obszar rezerwatu to także miejsce lęgowe rzadkich gatunków ptaków, m.in. bąka, którego liczebność w 2013 r. oceniono na 21 „buczących” samców. Taka liczebność świadczy o dużej wartości terenu dla tego gatunku. Ponadto na obszarze rezerwatu stwierdzono m.in. 4 stanowiska lęgowe bączka, 7 par błotniaka stawowego, 5 par żurawia, 23 pary wodnika, 8 par zielonki i 1 parę sieweczki rzecznej. Gniazdują tu również gatunki z rzędu blaszkodziobych. W rezerwacie stwierdzono dużą, liczącą 16 par, populację gęgawy, co najmniej 2 pary cyranki i 2 pary płaskonosa. Nieregularnie do lęgów przystępuje tu rybitwa białoskrzydła, rybitwa czarna i podróżniczek.Rezerwat jest również ważnym miejscem rozrodu płazów, a zwłaszcza wyjątkowo licznie występującej w okresie godów rzekotki drzewnej.

Rezerwat przyrody Bagno Głusza

Rezerwat przyrody Jezioro Rakutowskie

Obszar Natura 2000 Błota Rakutowskie

4437.9 ha

Obszar Natura 2000 Błota Rakutowskie

4437.9 ha

414, 07 ha.

166,96 ha.

4

Rezerwat przyrody Miedzno

Ornitologiczny rezerwat przyrody powołany w 1968 r. Powierzchnia rezerwatu to 88,52 ha. Rezerwat obejmuje położone w biegu Sobińskiej Strugi jezioro Miedzno otoczone bagnami i lasem.Rezerwat położony jest niedaleko wsi Miedzno w gminie Osie w granicach obszaru specjalnej ochrony ptaków Bory Tucholskie PLB220009 i specjalnego obszaru ochrony siedlisk Sandr Wdy PLH040017 oraz Wdeckiego Parku Krajobrazowego. Celem ochrony w rezerwacie jest zabezpieczenie ważnych siedlisk lęgowych rzadkich gatunków ptaków wodno-błotnych oraz zabezpieczenie w okre-sie wiosennej i jesiennej wędrówki miejsc odpo-czynku, żerowisk i noclegowisk gatunków ptaków wodno-błotnych.Gatunki gniazdujące na terenie rezerwatu to m.in.: żuraw, wodnik, błotniak stawowy, kszyk i czajka. Rezerwat stanowi jedno z nielicznych w Polsce mie-jsc lęgowych łabędzia krzykliwego. W rezerwacie gniazduje jedna para tego gatunku, co stanowi ok. 1 % populacji krajowej (w Polsce gniazduje do 96 par). Osoka aloesowata porastająca zbiornik wodny jest miejscem chętnie wykorzystywanym przez rybitwę czarną. Zbudowane z butwiejącej roślinności gniazda rybitw są dobrze chronione przed presją drapieżników. W drzewostanie sosnowym, przylegającym do gra-nicy rezerwatu, gniazduje bielik.Północna część rezerwatu wykorzystywana jest przez żurawie, jako noclegowisko w okresie migracji. Na tym obszarze porośniętym głównie szuwarem darniowym paprociowym nocuje jesienią do kilkuset osobników tego gatunku.

Rezerwat przyrody Miedzno

88,52 ha.

5

Rezerwat przyrody Miedzno Rezerwat przyrody Balczewo

Rezerwat przyrody Balczewo został utworzony w 1963 r. w celu ochrony siedlisk wodno-błotnych gatunków ptaków, zarówno lęgowych, jak i migrujących. Powierzchnia rezerwatu to 24,4 ha. Obejmuje obszar bagien, zbiorników wodnych i łąk otoczony lasem. Teren rezerwatu stanowi rozległe, zabagnione obniżenie, którego centralna cześć porośnięta jest przez kompleks wysokich i zwartych, żyznych szuwarów trzcinowych i pałkowych oraz łozowisk. Na obrzeżach najwilgotniejszych zbiorowisk roślinnych, a także w rozproszeniu pomiędzy nimi, występują ziołorośla z dominacją pokrzywy oraz zarastające ziołoroślami łąki śmiałkowe, a w północnej części reze- rwatu, także łąki trzęślicowe. W centralnej części trzcinowiska leżą dwa niewielkie, niezarośnięte oczka wodne. Bywają jednak okresy, że większość obszaru zalana jest wodą, co wpływa korzystnie na skład gatunkowy i liczebność wodno-błotnych gatunków ptaków. Skład awifauny występującej na terenie rezerwatu zależny jest od poziomu wody. Inwentaryzacja awifauny prowadzona w latach 2010 i 2011 dała skrajnie rozbieżne wyniki, co wynikało z bardzo dużych różnic w poziomie wody w okresie lęgowym. W 2011 r., charakteryzującym się bardzo mokrą wiosną, większość obszaru rezerwatu zalana była wodą. Odnotowano wówczas dwukrotnie więcej gatunków niż w 2010 r. W obszarze gniazdowało wówczas 32 gatunki ptaków, m.in. perkozek, bąk, gęgawa, cyranka, cyraneczka, wodnik, żuraw i czajka. Utworzyła się tu również niewielka (licząca do 20 par.) kolonia lęgowa śmieszki.

Rezerwat przyrody Balczewo

24,4 ha.

6

Kluczowym zagrożeniem dla awifauny rezerwatu Jezioro Rakutowskie i obszaru Natura 2000 Błota Raku-towskie są niekorzystne zmiany hydrologiczne. Zaburzona hydrologia jeziora Rakutowskiego jest składową kilku czynników:

naturalnego obniżania się poziomu wody, antropologicznego osuszania terenu związanego m.in. z prowadzeniem nowej melioracji czy pogłębianiem istniejących rowów, brakiem regulacji poziomu wody i zarządzania przepływem wody w jeziorze.

Następstwem tych niekorzystnych zjawisk jest m.in. przyspieszona sukcesja roślinna. Odsłanianie osadów dennych i brzegów jeziora, sprzyja procesom zarastania. Proces ten widoczny jest szczególnie w północno−wschodniej części jeziora przylegającej do miejscowości Krzewent.Najważniejszym zagrożeniem dla awifauny rezerwatu Bagno Głusza jest wypłycanie się i zanikanie zbiornikówwodnych oraz okresowe obniżanie się poziomu wody. Czynnikami, które mają olbrzymi wpływ na tempozaniku otwartego lustra wody w obszarze jest niewielka głębokość zbiorników i zachwiana gospodarka wodna. W obrębie Bagna Głusza pozostało już tylko kilka oddzielnych, niewielkich akwenów z wodą stojącą. Okresowe odsłanianie się dna zbiorników wodnych drastycznie przyspiesza ich zarastanie. Niekorzystne zmia-ny hydrologiczne, spotęgowane przeprowadzonymi w sąsiedztwie melioracjami, przyspieszają niekorzystne procesy degradacji siedlisk wodnych rezerwatu, których efektem jest ustępowanie wybranych grup ptaków.

1961 r. 1996 r. 2009 r.

ZA

GR

OŻ

EN

IAZAGROżENIA I ZADANIA OchRONNE

Niekorzystne zmiany hydrologiczne

Proces zarastania płytkiej zatoki jeziora Rakutowskiego przylegającej do miejscowości Krzewent

7

DZ

IAŁ

AN

IA

Pobieranie profili glebowych w ramach badań geologicznych

Priorytetowym zadaniem, niezbędnym dla zachowania siedlisk wodno-błotnych gatunków ptaków, jest przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom hydrologicznym, a w rezultacie zahamowanie procesu zaniku zbiorników wodnych i ich zarastania. Odtworzenie właściwych stosunków wodnych w rezerwacie Bagno Głusza i Jezioro Rakutowskie jest celem strategicznym. W projekcie skupiono się na rzetelnym rozpoznaniu problemu. Prowadzony jest kompleksowy monitoring mikroklimatyczny, hydrologiczny i hydrochemiczny, badania geologiczne oraz analizy fotogrametryczne i pomiary geodezyjne, zmierzające do wskazania przyczyn niekorzystnych zmian w ekosystemach rezerwatów. W ramach zadania w terenie zamontowaliśmy m.in. sieć piezometrów, zestawy czujników meteorologicznych, stacje meteorologiczne oraz wodowskazy.Na podstawie prowadzonych badań określone zostaną kierunki i celowość prac zmierzających do poprawy warunków wodnych. Opracowane zostaną szczegółowe projekty działań naprawczych.

Badania hYDROlOGIcZNE, hYDROchEMIcZNE, GEOlOGIcZNE I MIkROklIMATYcZNE.

8

Następstwem niekorzystnych zmian hydrologicznych jest m.in. przyspieszona sukcesja roślinnaw rezerwacie przyrody Jezioro Rakutowskie. Odsłanianie osadów dennych, brzegów jeziora, sprzyja procesowi wzmożonej sukcesji roślinności szuwarowej oraz zarośli wierzbowych. Proces ten widoczny jest szczególnie w północno–wschodniej części jeziora przylegającej do miejscowości Krzewent. Zarastanie tych obszarów jest niekorzystne dla bilansu wodnego rezerwatu oraz bytowania niektórych grup ptaków, szczególnie z rzędu siewkowych. W rezerwacie przyrody Bagno Głusza następuje intensywne zarastanie obszarów otwartych zbio-rników wodnych roślinnością szuwarową oraz zaroślami wierzbowymi. Znaczne powierzchnie obszarów wodno–błotnych, niegdyś charakteryzujące się wysoką heterogenicznością struktury przestrzennej roślinności zostały zastąpione zbiorowiskami szuwaru trzcinowego. Uproszcze-nie struktury przestrzennej roślinności oraz zarastanie zbiorowisk łąkowych nie sprzyja utrzymywaniu się wysokiej różnorodności gatunkowej ptaków. Procesy te powodują wycofywanie się z rezerwatu wielu gatunków ptaków, np. perkoza rdzawoszyjego, zausznika, kropiatki, rybitwy czarnej, śmieszki. Sukcesja roślinna - zarastanie oraz szybkie wypłycanie się zbiorników wodnych rezerwatu jest dużym zagrożeniem dla istnienia noclegowiska żurawi.

ZA

GR

OŻ

EN

IA

Przyspieszona sukcesja roślinna - ZARASTANIE ZBIORNIkÓw wODNYch

Zarastanie roślinnością szuwarową odsłoniętych osadów dennych i brzegów jeziora Rakutowskiego

9

Usuwanie roślinności szuwarowej i zarośli wierzbowych

W rezerwacie przyrody Jezioro Rakutowskie zaplanowano usuwanie kłączy roślinności szuwarowej i zarośli wierzbowych na powierzchni 15 ha. Zadanie ma na celu odsłonięcie płytkiej zatoki położonej w północno–wschodniej części jeziora przylegającej do miejscowości Krzewent, która w skutek obniżania się poziomu wód i niekorzystnych zmian hydrologicznych intensywnie zarasta.

Płytka zatoka ma szczególne znaczenie dla ptaków siewkowych oraz innych ptaków wodno–błotnych jako miejsce żerowania i odpoczynku zarówno w okresie migracji jak i okresie lęgowym.

Na terenie rezerwatu Bagno Głusza zaplanowano działania na ogólnej powierzchni 5 ha. Obejmą one zarówno koszenie szuwarów trzcinowych jak i usuwanie kłączy trzciny. Działania zaplanowano na powierzchniach obecnie zajętych przez wielkopowierzchniowe szuwary trzcinowe. W obrębie powie- rzchni zajętych przez szuwary, przeznaczone do usunięcia, obserwuje się miejscowo inicjalne stadia zarośli łozowych. Zaplanowane działania pozwolą na powiększenie powierzchni lustra wody i zwiększenie zróżnicowania struktury przestrzennej roślinności.

DZ

IAŁ

AN

IA

Widok na wykoszony szuwar w rezerwacie Bagno Głusza

10

Niekorzystne zmiany w siedliskach łąkowychZANIEchANIE UżYTkOwANIA, ZAlESIANIE

Zalesienia wilgotnych łąk powoduje fragmentację i zmniejszanie się powierzchni odpowiednich siedlisk dla gniazdowania ptaków, w szczególności siewkowych. Kilka lat temu część wilgotnych łąk na obszarze Natura 2000 Błota Rakutowskie została zalesiona przez ich właścicieli olszą czarną. Duży kompleks łąk uległ fragmentacji, co przyczyniło się do spadku liczebności takich gatunków jak: rycyk, kulik wielki, krwawodziób czy błotniak łąkowy.W rezerwacie przyrody Bagno Głusza obszary historycznie łąkowe w konsekwencji zarzucenia ich użytkowania kośnego, zaczęły intensywnie zarastać. Zmiany w roślinności spowodowały niekorzystne zmiany w awifaunie.

ZA

GR

OŻ

EN

IA

Zalesiona łąka w obszarze Natura 2000 Błota Rakutowskie – widoczny kilkuletni drzewostan

11

W ramach projektu, w granicach obszaru Natura 2000 Błota Rakutowskie, w celu odtworzenia wilgotnych łąk został wykupiony zalesiony teren o powierzchni 5,04 ha.W pierwszej kolejności usunięto drzewa wraz z systemem korzeniowym. Kolejny krok to przygotowanie gleby (oranie, bronowanie) i wysiew nasion roślin gatunków łąkowych. W kolejnych latach prowadzone będzie systematyczne koszenie odtworzonych łąk oraz usuwanie odrostów olszy czarnej. Tym samym przywrócono niepofragmentowany kompleks wilgotnych, okresowo zalewanych łąk. Na terenie Bagna Głusza zaplanowano odtworzenie zbiorowisk łąkowych na ogólnej powierzchni 15 ha. Działania obejmą koszenie roślinności na powierzchniach obecnie zajętych przez mozaikę zbiorowisk roślinności szuwarów właściwych, turzycowych i trawiastych, występujących w przybrzeżnych częściach zbiorników wodnych. W obrębie wyznaczonych powierzchni pozostawiano do 10 % nieskoszonych fragmentów wyższej roślinności.

DZ

IAŁ

AN

IA

Odtwarzanie łąk

Powolny proces odtwarzania łąki – usunięcie drzew, przygotowanie gleby, wysiew nasion roślin łąkowych

Odtworzona łąka – widoczna roślinność charakterystyczna dla terenów podmokłych

12

Istotnym zagrożeniem dla awifauny obszarów objętych Naszym projektem, jest drapieżnictwo obcych geograficznie gatunków ssaków, w szczególności norki amerykańskiej i jenota. Gatunki te bardzo destru-kcyjnie wpływają na rodzime zoocenozy, wyniszczając populacje niektórych gatunków ptaków i ssaków. Norka amerykańska ma istotny wpływ m.in. na populację: gęgawy, krzyżówki, łyski oraz średni wpływ na: perkozy oraz rybitwy. Gatunki były stwierdzane zarówno w rezerwacie przyrody Bagno Głusza jak i Jezioro Rakutowskie.

ZA

GR

OŻ

EN

IA

Norka amerykańska – obcy geograficznie gatunek drapieżny

Jenot – obcy geograficznie gatunek drapieżny

wzmożone drapieżnictwo norki amerykańskiej i jenota

13

DZ

IAŁ

AN

IA

Na terenie rezerwatu Bagno Głusza i Jezioro Rakutowskie prowadzimy monitoring populacji norki amerykańskiej i jenota oraz redukcję liczebności tych gatunków poprzez odłowy.Monitoring populacji, skuteczności usuwania drapieżników oraz tempa kolonizacji obszarów chronionych prowadzimy z wykorzystaniem specjalnie przygotowanych pływających tratw rejestrujących tropy. Na pływającej platformie znajduje się tunel, wewnątrz którego przechodzące zwierzęta pozostawiają tropy na specjalnie przygotowanej glince rzeźbiarskiej. Platformy służą przede wszystkim do monitorowania norki amerykańskiej. Do monitorowania jenota oraz innych zagrożeń pojawiających się na teranie rezerwatów używamy fotopułapek rejestrujących obecność zwierząt.Norka amerykańska oraz jenot chwytane są w pułapki żywołowne. Rodzime gatunki tj. tchórz, gronostaj, kuna, odłowione w pułapki są bezzwłocznie wypuszczane! Pułapki rozstawiane są wzdłuż linii brzegowej cieków i zbiorników.

Zamaskowana pułapka żywołowna do odłowu obcych geograficznie gatunków drapieżnych

Tratwa do monitoringu norki amerykańskiej

Monitoring i odłów obcych gatunków ssaków drapieżnych

14

DZ

IAŁ

AN

IA

Zmniejszanie się ilości właściwych siedlisk dla rybitw i śmieszki

Wpływ na zmniejszenie się liczebności rybitwy czarnej oraz śmieszki na terenie rezerwatu Bagno Głusza miało zarastanie i wypłycenie zbiornika wodnego w południowej części rezerwatu. W ubiegłych la-tach obserwowano obniżanie się poziomu wody podczas okresu lęgowego rybitwy czarnej. Wybrane na założenie gniazda miejsca pozostawały odsłonięte i narażone na presje drapieżników. Sytuacja ta miała wpływ na sukces lęgowy gatunku oraz nieregularność gniazdowania w obszarze.

Zwiększenie liczby miejsc lęgowych dla rybitw i śmieszki

W celu poprawy warunków lęgowych rybitw oraz śmieszki zaplanowano budowę specjalnych pływających platform tj. zastępczych miejsc do gniazdowania oraz wykoszenie niewielkich powie- rzchni szuwaru trzcinowego na styku z wodą z pozostawieniem trzciny na miejscu powiązanej w snopy.W wyznaczonych miejscach na terenie rezerwatu Bagno Głusza i Jezioro Rakutowskie zwodowaliśmy po 20 zestawów platform (pojedyncza platforma składa się z 5 miejsc lęgowych).

ZA

GR

OŻ

EN

IA

Platformy lęgowe dla rybitw15

W okresie lęgowym oraz w trakcie sezonowych wędrówek ptaków prowadzimy badania ornitologiczne. Celem monitoringu jest uzyskanie aktualnych informacji dotyczących rozmieszczenia i liczebności gatunków związanych z siedliskami wodno-błotnymi i łąkowymi m.in. cyranki, płaskonosa, rycyka, kulika wielkiego, czy czajki.Wyniki monitoringu prowadzonego w latach 2013 i 2014 w odniesieniu do danych historycznych umożliwią poznanie zmian zachodzących w składzie gatunkowym i wieloletnich trendów liczebności awifauny tych terenów. Monitoring pozwoli na ocenę skuteczności prowadzonych zabiegów ochronnych.Uzyskane dane będą również podstawą do ewentualnego korygowania obowiązujących planów ochrony rezerwatów Bagno Głusza i Jezioro Rakutowskie oraz zdefiniowania negatywnych zjawisk zagrażającym awifaunie i sposobów skutecznego im przeciwdziałania.

Monitoring ornitologiczny

Prace terenowe w ramach monitoringu ornitologicznego16

W ramach Naszego projektu opracujemy Plan Zadań Ochronnych (PZO) dla obszaru Natura 2000 Błota Rakutowskie PLB040001. PZO przygotowywany będzie w porozumieniu z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Bydgoszczy – instytucją sprawującą nadzór nad obszarami Natura 2000 w woj. kujawsko–pomorskim.PZO jest dokumentem strategicznym dla właściwego zarządzania obszarem Natura 2000. Tworzy on podstawę do prowadzenia niezbędnych działań ochronnych na tych obszarach. Dzięki opracowaniu PZO możliwe będzie przede wszystkim:

zidentyfikowanie istniejących i potencjalnych zagrożeń mających wpływ na stan zachowania prze-dmiotów ochrony;określenie koniecznych do podjęcia działań w celu utrzymania bądź odtworzenia właściwego stanu ochrony gatunków ptaków i ich siedlisk ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za realizację tych działań;ustalenie systemu monitoringu, zarówno skutków realizacji działań ochronnych, jaki stanu zacho- wania gatunków ptaków będących przedmiotami ochrony;wskazanie zmian koniecznych do wprowadzenia w dokumentach planistycznych (m.in. studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planach zagospodaro-wania przestrzennego itp.), w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń dla utrzymania bądź odtwo-rzenia właściwego stanu ochrony gatunków ptaków będących przedmiotami ochrony;ułatwienie wdrażania programów rolnośrodowiskowych oraz uregulowanie zagadnień związanych z zalesieniami na obszarach Natura 2000.

Czajka – gatunek związany z siedliskami łąkowymi

Plan ochronnych dla obszaru Natura 2000 Błota Rakutowskie

17

Edukacja i komunikacja to ważna część projektu. Bez akceptacji społeczeństwa, a w szczególności lokalnych społeczności, działania realizowane w projekcie mogą okazać się nieskuteczne.Stawiamy na dialog - spotykamy się, rozmawiamy, opowiadamy o naszych działaniach mieszkańcom sąsiadujących z obszarami objętymi projektem miejscowości, a także mieszkańcom województwa czy turystom. Dla osób odwiedzających rezerwaty i obszar Natura 2000 Błota Rakutowskie przygotowaliśmy nieszablonowe tablice edukacyjne, które pozwolą zapoznać się z działaniami na rzecz ochrony ptaków i ich siedlisk.Wszystkie realizowane działania opisane są i relacjonowane na stronie internetowej projektu. O działaniach podejmowanych na rzecz ochrony przyrody będziemy informować podczas wydarzeń kultu-ralnych np. w trakcie organizowanego cyklicznie w Toruniu „Śniadania na Trawie”.

Tablice edukacyjne w rezerwacie Jezioro Rakutowskie

Śniadanie na Trawie w Toruniu – dobry moment na promocje projektu

Edukacja

18