OCHRONA DÓBR KULTURY

STRATEGIA OCHRONY DÓBR

KULTURY

ZARYS POJĘCIA I ZAKRES OCHRONY

1. Idee ochrony dóbr kultury

SYLABUS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA

WIEDZA

1. Nabycie wiedzy i umiejętności praktycznej ochrony dóbr kultury, opieki nad

dziełami sztuki, zabytkami architektury i obiektami urbanistyki z pozycji badań nauki:

historii sztuki, estetyki, teorii wartości, użytkowania i unormowań prawa.

2. Import świadomości konieczności ochrony wartości kulturowych. Poznanie zasad

ochrony lokalnego dziedzictwa kultury, poszerzenie zakresu wiedzy o obiektach

i zespołach światowego dziedzictwa kultury i natury oraz metod zarządzania dobrami

kultury.

3. Poznanie terminologii dyscypliny naukowej, rozpoznawania swoistych cech dóbr

kultury, weryfikacji ewidencji stanu ich zachowania. Ocena wartości umożliwia

samodzielne opracowywanie wytycznych postępowania i przygotowywanie

postulatów ochrony w celu opracowania miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego.

UMIEJETNOŚCI

4. Prawidłowa identyfikacja zagadnień konserwatorskich, biegłość rozpoznania

podstawowych zadań w zakresie planowania przestrzennego i regionalnego wobec

konieczności ochrony dóbr kultury.

5. Kwalifikacje do wykonywania badań historycznych, na podstawie których

rozpoznajemy zasoby dziedzictwa kulturowego.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

6. Świadomość roli społecznej architekta, rozumienie pozatechnicznych skutków

działalności, wpływ na środowisko naturalne i związaną z tym odpowiedzialność za

swe decyzje.

7. Zrozumienie potrzeb postępowania w sposób profesjonalny, postrzeganie zasad

etyki zawodowej i poszanowania różnorodności poglądów i kultur.

TREŚCI KSZTAŁCENIA 1. Ochrona dóbr kultury i natury, ochrona środowiska kulturowego. Strategia

gospodarowania zasobami dóbr kultury. Filozoficzne, etyczne i estetyczne

uwarunkowania kultu i ochrony zabytków. Organizacje międzynarodowej organizacji

UNESCO – Międzynarodowa Rada Ochrony Zabytków i Miejsc Zabytkowych

(ICOMOS), akty normatywne. Lista ochrony światowego dziedzictwa kulturowego

i naturalnego. Nauka i technika w zadaniach ochrony dóbr kultury.

2. Zagadnienia legislacyjne. Uwarunkowania prawne, Ustawa o zabytkach i opiece

nad zabytkami, Prawo budowlane, Prawo o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym, normy

i wytyczne techniczne budownictwa. Instytucje i organizacje nadzorujące prace

konserwatorskie. Prawo autorskie. Etyka zawodu.

3. Przyczyny degradacji wartości zabytkowych obiektów historycznych dziedzictwa

kultury

i natury (budowle, ogrody, parki).Ochrona rezerwatowa, udostepnienie, opracowania

naukowe, nauczanie i popularyzacja ochrony dziedzictwa, publikacje

i upowszechnienie.

4. Analiza stanu zachowania zabytku i potrzeby ewidencji dóbr kultury. Ochrona

obiektów ujętych w Głównej Ewidencji Zabytków. Postulaty naprawcze ochrony

i adaptacji dóbr kultury, obiektów, zespołów zabytkowych, miejsc historycznych

i układów arch.-urb. w obszarów objętych opracowaniami Miejscowych Planów

Zagospodarowania Przestrzennego.

5. Systemy wartościowania dzieł sztuki. Autentyzm dzieła sztuki i architektury.

6. Studia i badania terenowe. Weryfikacja stanu zasobów dziedzictwa kulturowego

i metody monitoringu. Odczytywanie faz rozwojowych budowli zabytkowej. Postulaty

ochrony dóbr kultury jako wnioski do miejscowych planów zagospodarowania

przestrzennego.

7. Planowanie prac ochronnych i zabezpieczających. Adaptacje obiektów

i zespołów zabytkowych podlegających ochronie. Integracja form współczesnych w

środowisku zabytków.

8. Wybrane przykłady ochrony dóbr kultury w Polsce i za granicą.

Założenia i cele wykładu:

Ochrona dóbr kultury jest ważną dziedziną humanistyczną wykorzystująca

doświadczenia nauk historycznych, technicznych i technologicznych. Zajmuje się

reliktami cywilizacji i kultury, dziełami sztuki, zabytkami architektury i zespołami

urbanistycznymi. Uczy rozumieć dzieje i przemiany kultury narodu.

Bazą doświadczeń teoretycznych i praktycznych wymienionych dziedzin jest

umiejętność określenia wartości wszelkich dóbr kultury. Wiedza ta toruje drogę do

samodzielnego wykonywania praktyki zawodu architekta, uczy zasad projektowania

w środowisku zabytkowym. Poznanie zagadnień związanych z ochroną dóbr kultury

pozwoli zdobyć społeczne kompetencje i kwalifikacje do zarządzania dziedzictwem

kultury. Uczy definiowania podstawowych pojęć oraz podnoszenia świadomości dla

pełnienia obowiązków zawodowych promocji dziedzictwa kulturowego w kierowaniu

zadaniami nadzoru i opieki nad dobrami kultury w jednostkach organizacyjnych

administracji państwowej i samorządu lokalnego. Wspiera umiejętności stosowania

postulatów ochrony w pracach nad wytycznymi postępowania konserwatorskiego

oraz programowania i wykonania Miejscowych Planów Zagospodarowania

Przestrzennego.

DZIEDZICTWO KULTUROWE W POLSCE

PRZEDMIOT OCHRONY

DZIEDZICTWO KULTUROWE POLSKI ukazuje wpływy kultury

zachodnioeuropejskiej i wschodniej pozostającej w symbiozie z własnym rodzajem

obyczajowości. świadczą o tym liczne dzieła sztuki, budownictwa i architektury wraz

z wielkim inwentarzem tradycji lokalnej regionów. W ciągu wieków powstawały idee

egzystencjalno-filozoficzne wczesnego średniowiecza, epoki romańskiej, gotyku,

renesansu, baroku, oświecenia, romantyzmu, pozytywizmu i modernizmu.

Nowatorstwo i innowacje tworzyły nowe wzorce w sztuce i kulturze.

BUDOWLE I ZAŁOŻENIA PRZESTRZENNE, wybitne dzieła materialne

zauważone przez UNESCO wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury. Są

nimi dzieła kultury, sztuki, artefakty archeologiczne, ślady historii, odkrycia

i wynalazki zgromadzone w lapidariach, muzeach i bibliotekach bogate dziedzictwo

niematerialne, traktaty, nowatorskie idee, osiągnięcia myśli, nauki, twórczość

literacka i muzyczna od najstarszych zabytków po współczesnych twórców.

Świadczy o tym narodowa literatura, niezliczone księgi kultury polskiej, ilustrowane

encyklopedie tematyczne prace twórcze i związki rodzimej kultury ze sztuką innych

krajów.

KONGRESY KULTURY POLSKIEJ poszerzają wiedzę o kulturze na różne tematy:

„Cienie wielkich artystów”, „Dzieła, style, epoki”, „Międzygeneracyjna transmisja

dziedzictwa kulturowego”.

MARIA POPRZĘCKA publikuje: „Galeria. Sztuka patrzenia”. Postuluje tam nową

percepcję. Nawołuje, aby: „ … wzbudzać możliwie największe zainteresowanie

sprawą opieki nad tymi dokumentami i świadectwami ludzkiej kultury ”.

PROGRAM WYKŁADÓW Wiedza o teoretycznych i praktycznych zasadach ochrony dóbr kultury jest

podstawą wzrostu świadomości społecznej. sprawowania opieki nad dziełami sztuki,

zabytkami architektury i obiektami urbanistyki. Dotyczy podstaw teorii ochrony

świadectw przeszłości z pozycji historii sztuki, estetyki, teorii wartości, użytkowania

i unormowań prawa. Jej celem jest ochrona lokalnego dziedzictwa kultury, sztuki,

nauki i techniki, poszerzenie zakresu wiedzy o obiektach i zespołach zabytkowych

światowego dziedzictwa kultury i natury oraz metod zarządzania dorobkiem

kulturowym ludzkości. Nabycie umiejętności posługiwania się terminologią

dyscypliny naukowej oraz rozpoznawania materialnych i pozamaterialnych cech

przedmiotów ma duże znaczenie dla dalszego rozwoju cywilizacyjnego, ułatwia

ewidencjonowanie i weryfikację stanu ich zachowania. Wykład obejmuje

problematykę pięciu zespołów tematycznych:

I. – STRATEGIA OCHRONY DÓBR KULTURY, II – WARTOŚĆ DÓBR KULTURY,

III – PRAWO OCHRONY DÓBR KULTURY, IV – OCHRONA DÓBR KULTURY NA

ŚWIECIE, V – OCHRONA DÓBR KULTURY W POLSCE

CZYM SĄ DOBRA KULTURY ?

Dobra kultury to całokształt materialnego i niematerialnego dorobku

ludzkości. Otrzymujemy go w spadku po przodkach, których osobiście nie znamy.

Są nimi dobra i to co po nich zostało, choć nie znamy historii ich życia. Nie znaczy to,

że na nas nie oddziałują. Każdy z nas ma swą historię życia, tradycję dziejów

pozostawioną przez praprzodków i antenatów – zapisaną w genach. Zdaniem

psychoanalityków i terapeutów dramatyczne przeżycia „WĘDRUJĄ” poprzez

pokolenia.

„ … Pamięć o nich jest cenna, gdyż są świadectwem i lekcją dla

kolejnych generacji, stanowią wiedzę o tym, jak w ekstremalnych warunkach

radzili sobie nasi przodkowie. Mądrość życiowa zawarta w imponderabiliach

dóbr kultury jest dla nas po prostu zwyczajnie użyteczna ...”.

TERMIN DOBRO KULTURY jest rozmaicie interpretowany, w zależności od

tego, jak dany badacz rozumie pojęcie "KULTURY". Jeśli uważa on za kulturę

całokształt materialnego i niematerialnego dorobku ludzkości, wówczas do dóbr

kultury zaliczy zarówno rzeczy i usługi, jak i dobra niematerialne, czy zachowania

i zjawiska etyczne.

INTERPRETACJA TERMINU DOBRO KULTURY ?

1. „DOBREM KULTURY jest każdy przedmiot ruchomy lub nieruchomy, dawny

lub współczesny, mający znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturowego ze

względu na wartość historyczną lub artystyczną”.

2. Jeśli używamy słowa "KULTURA" w węższym znaczeniu, To sens terminu

"DOBRA KULTURY" wynika z kontekstu, w jakim został on użyty. Na przykład, gdy

mówi on o DOBRACH LUDZI WIERZĄCYCH, czy NIEWIERZĄCYCH, to do dóbr

kultury zaliczamy zjawiska z zakresu postaw, idei, doktryn, czy świadomości

ludzkiej. Chrześcijaństwo – religia monoteistyczna skupiająca około 1,8 mld

wyznawców dominuje w Europie, obu Amerykach, Australii, Nowej Zelandii,

Filipinach, poł. i środkowej Afryce.

3. Ale jeśli zajmuje się dobrami kultury w muzeach, mamy na myśli materialne

przedmioty – DZIEŁA SZTUKI.

4. Niektórzy uczeni dokonują podziału dóbr kultury na:

INSTRUMENTALNE – (pośrednie), które stanowią środki do osiągania innych dóbr,

AUTOTELICZNE – (bezpośrednie), które są celem samym w sobie.

5. Dane dobro może spełniać obie te funkcje, np. WYKSZTAŁCENIE. Można go

uznać zarówno za cel sam w sobie, jak i środek do osiągnięcia kariery, czy prestiżu.

6. Dobra kultury dzielą się na dwa człony: RUCHOME (obrazy, rzeźby itp.)

NIERUCHOME (cmentarze, budowle, stanowiska archeologiczne, pola bitewne itp.).

PRZYKŁADY RUCHOMYCH DÓBR KULTURY:

OBRAZY, GRAFIKI, RZEŹBY, BROŃ, NUMIZMATY, DRUKI, RĘKOPISY,

STARODRUKI, STROJE, TKANINY, PRZEDMIOTY ZWIĄZANE Z KULTURĄ

LUDOWĄ, PRZEDMIOTY ROZWOJU TECHNIKI I TECHNOLOGII, NUTY,

INSTRUMENTY MUZYCZNE

PRZYKŁADY NIERUCHOMYCH DÓBR KULTURY:

CMENTARZE, NEKROPOLIE, POLA BITEWNE, ZABYTKI ARCHITEKTURY,

ZABYTKI URBANISTYKI, PARKI NARODOWE, REZERWATY, KOPALNIE,

OBIEKTY KULTURY I TECHNIKI MATERIALNEJ, POMNIKI PRZYRODY, OBIEKTY

ARCHEOLOGICZNE I PALEONTOLOGICZNE

OCHRONA CZYNNA – OCHRONA BIERNA

POKREWNA TERMINOLOGIA DOBRA KULTURY wg WIKIPEDII ttps://pl.wikipedia.org/wiki/Warto%C5%9Bci_kultury

Encyklopedia przywołuje słowniki terminologiczne z dziedziny postaw filozoficznych,

(idei i doktryn), psychologii (świadomości), socjologii, kulturoznawstwa, historii sztuki,

zabytkoznawstwa, regulacji prawnych krajowych i zagranicznych.

Pojęcia ochrony dóbr kultury tworzą podobne terminy, np.:

1. wartości kultury

2. funkcje sztuki

3. zabytek

4. grabież polskich dóbr kultury w czasie II wojny światowej

Pojęcia ochrony dóbr kultury na linkach prawa międzynarodowego:

1. Ochrona dóbr kultury w czasie konfliktów zbrojnych i w sytuacjach kryzysowych

2. Ochrona dóbr kultury w czasie konfliktów zbrojnych

3. Traktat między-amerykański z 1935 o ochronie instytucji artystycznych

i naukowych oraz zabytków historycznych

4. Konwencja haska z 1954 o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego

5. Europejska Konwencja Kulturalna sporządzona w Paryżu 19 grudnia 1954 r.

6. Porozumienie o współpracy i pomocy wzajemnej w sprawie zatrzymywania

i zwrotu dóbr kultury nielegalnie przewożonych przez granice państw sporządzone

w Płowdiw 22 kwietnia 1986 r.

ASPEKT MATERIALNY Ochrona dóbr kultury w ujęciu materialnym łączy się z pojęciami

stanowiącymi zbiór znaczeń kluczowych wielu dziedzin nauk

ZAKRES OCHRONY DZIEDZICTWA KULTURY obejmuje przedmioty i ich cechy przy wykorzystaniu wielu dyscyplin nauki m. in.:

badań humanistycznych, przyrodoznawstwa, przemian natury, historii, kultury,

następstwa dziejów, rozwoju cywilizacyjnego, społecznego i ekonomicznego.

SŁOWA KLUCZOWE

1. Autentyczność 9. Projekt restauracji

2. Dziedzictwo 10. Relikt historii

3 .Dzieło kultury 11. Restauracja

4. Dzieło natury 12. Tożsamość

5. Dzieło sztuki 13. Zabezpieczenie

6. Konserwacja 14. Zabytek

7. Opieka 15. Zachowanie

8. Ochrona 16. Wartość

TERMIN DOBRO W SŁOWNIKACH

ZNACZENIE TERMINU DOBRO

DOBRO, gr. agathón, łac. bonum, określenie abstrakcyjnego bytu, stanu, własności

rzeczy lub rzeczy własność tę posiadającej.

DOBRO, filoz. w znaczeniu ogólnym — WARTOŚĆ OCENIANA DODATNIO,

stanowi przedmiot i cel ludzkich dążeń i pragnień lub wszystko to, czemu wartość

taka jest przypisywana; jest ono przeciwieństwem zła.

DOBRO MORALNE — podstawowe pojęcie etyki, oznacza wszystko to, co realizuje

przyjęty ideał moralności lub stanowi najwyższy cel moralnego postępowania.

DOBRO NAJWYŻSZE, tzw. SUMMUM BONUM,

uważane mi in. Jako: przyjemność, szczęście, cnotę itp. W historii filozofii

dokonywano wielu klasyfikacji dóbr, wyróżniano zwłaszcza: DOBRO MATERIALNE

I DUCHOWE, DOBRO HEDONICZNE (przyjemności) DOBRO WITALNE (życie,

zdrowie itp.)

DOBRA KULTURALNE, wśród których rozróżnia się następnie DOBRA

ESTETYCZNE itp., dobra będące celem samym w sobie oraz DOBRA

INSTRUMENTALNE, będące środkiem do osiągnięcia określonego innego Dobra.

Ponadto rozróżnia się DOBRA EKONOMICZNE i tzw. DOBRA WOLNE.

KRAJOBRAZ KULTUROWY OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO jest w dzisiejszej dobie wielkim

wyzwaniem społecznym. Skomplikowane problemy badania zasobów przyrody,

ochrony i rewaloryzacji krajobrazu kulturowego, ochrony zabytków i wybitnych dzieł

sztuki, także ochrony i rewaloryzacji miejskich zespołów zabytkowych realizują takie

specjalności nauk społecznych i technicznych, jak: archeologia, historia kultury,

kulturoznawstwo, filozofia kultury, antropologia kultury, socjologia kultury,

memetyka i semiologia, etnologia, etnografia, antropologia, socjologia,

psychologia, urbanistyka, architektura, konserwacja zabytków, architektura

krajobrazu, oraz nauki przyrodnicze uwarunkowań kształtowania terenów zieleni:

leśnictwo, gospodarka wodna, kodeksy prawa utrzymania ładu, czystości

i porządku w gminie.

DOBRO KRAJOBRAZU KULTUROWEGO każda z tych dziedzin traktuje

odrębnie. Oceniając wartość krajobrazu kulturowego, podejmujemy ustawicznie

nowe wyzwania naukowo-badawcze, będące stykiem związków kultury z naturą.

Poszukujemy spójności dobra kultury z wartością kultury. W dobie relatywizmu

kulturowego śledzimy ustawicznie odniesienia do ogólnoświatowych wzorców

kulturowych i kodów kultury. Ochrona i rewaloryzacja krajobrazu kulturowego bada

formy stylowe krajobrazu kulturowego, posługuje się optymalnymi metodami

rewaloryzacji przedmiotów kultury i pielęgnacji obiektów zieleni tworzących krajobraz

kulturowy. Ostatnio korzysta również z doświadczeń innych narodów i dyrektyw

wspólnot europejskich.

OCHRONA KRAJOBRAZU KULTUROWEGO

USTAWA O OCHRONIE ŚRODOWISKA mówi o ochronie środowiska

aglomeracji, o negatywnych skutkach emisji zanieczyszczeń na środowisko,

o przesłankach związanych z budową autostrad, o kompensacji przyrodniczej

mającej na celu rekultywację skupień roślinności i potrzebę przywrócenia równowagi

przyrodniczej, a także zachowania walorów krajobrazowych. Oddziaływanie na

środowisko nie może pogorszyć stanu siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin

i zwierząt – oznacza to również oddziaływanie dominujące, jakim jest wpływ na

zdrowie ludzi.

Badaniem zasobów wartości kulturowych, a także metodami ich waloryzacji

zajmują się różne lokalne instytucje samorządowe, pracownie naukowe i szkoły

wyższe, a także instytucje, m. in.:

KRAJOWY OŚRODEK BADAŃ I DOKUMENTACJI ZABYTKÓW

REGIONALNE OŚRODKI BADAŃ I DOKUMENTACJI ZABYTKÓW.

Zadania ochrony krajobrazu kulturowego normują rozmaite akty legislacyjne,

m.in. ustawy: Prawo budowlane, o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,

o planowaniu przestrzennym, a także o ochronie środowiska przyrodniczego.

Ważne znaczenie przejmują nowe regulacje i zapisy miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego. Ochronę krajobrazu kulturowego wzmacniają

akty prawa międzynarodowego, a także postulaty konwencji międzynarodowych we

współpracy z Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO, organy

Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS, a także Narodowe

Komitety Naukowe ICOMOS, uczestniczące w przygotowywaniu dokumentów

o wpisie najwartościowszych pomników historii, kultury i przyrody na listę

światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego.

SYTUACJA ESTETYCZNA DÓBR KULTURY

W ŚWIETLE BADAŃ 12 DZIEDZIN NAUKI:

1. kultury 7. gospodarki

2. historii sztuki 8. strategii

3. filozofii 9. teorii budowy dzieła

4. psychologii 10. środowiska

5. nauk społecznych 11. struktury materii

6. socjologii i prawa 12. techniki budowli

ZAGADNIENIA ETYKI, ETOLOGII I AKSJOLOGII

ETYKA [gr.]

1. Ogół ocen i norm moralnych przyjętych w danej zbiorowości społecznej

(społeczeństwie, klasie lub grupie społeczne, środowisku) w określonej epoce

historycznej – synonim moralności.

2. Nauka o moralności, wg tradycji filozoficznej dyscyplina naukowa

rozpatrywana w aspekcie normatywnym (tzw. etyka normatywna lub etyka właściwa)

i opisowo-wyjaśniającym (tzw. etyka opisowa lub etologia).

ETOLOGIA [gr.], filoz.

Nazwa nauki o „tworzeniu się charakteru” narodowego, zbiorowego,

indywidualnego (J.S. Mill); „badania nad zwyczajami i obyczajami ludów” (W. Wundt);

„nauka o faktach moralnych” (A. Bayet); współczesne określenie opisowej etyki.

ETYKA w aspekcie normatywnym zajmuje się ustalaniem, co jest moralnie

dobre, a co złe. oraz — na podstawie przyjętych ocen i związanych z nimi powinności

— wytyczaniem dyrektyw, tj. norm moralnie pozytywnego postępowania

i wskazywaniem sposobów takiego przekształcania obiegowej moralności, by

dostosować ją do przyjętego ideału moralnego; zakres badań etyki pojętej

normatywnie dzieli się zwykle na: AKSJOLOGIĘ, tj. teorię wartości oraz na tzw.

DEONTOLOGIĘ, tj. naukę o powinnościach.

AKSJOLOGIA [gr.], filoz.:

1. AKSJOLOGIA w szerokim znaczeniu — ogólna teoria wartości, nauka

o wartościach, wieloaspektowe rozważania ogólnoteoretyczne dotyczące pojęcia

wartości, wywodzące się z etycznych koncepcji dobra.

2. AKSJOLOGIA w szerokim znaczeniu, w aspekcie teoretycznym zajmuje się

analizą natury wartości (tego, co cenne, dobre), a więc zagadnieniem, czym jest

wartość, jaki jest jej charakter (subiektywny, obiektywny, absolutny, względny itp.),

dociekaniem źródeł i mechanizmów jej powstawania.

3. AKSJOLOGIA w aspekcie systematyzującym i postulatywnym zajmuje się

podstawami i kryteriami wartościowania, klasyfikacją wartości (np. wyodrębnianiem

wartości jako celów samych w sobie i służących do ich realizacji wartości

instrumentalnych), budowaniem ich hierarchii i ustalaniem, co stanowi wartość

najwyższą (tzw. summum bonum), ich statusem ontycznym, relacjami z innymi

bytami, sposobami ich poznawania i realizowania; w aspekcie socjologicznym

i teoretyczno kulturowym — badaniem społecznego funkcjonowania wartości w danej

epoce historycznej, zbiorowości społecznej i kulturze.

„PROBLEMATYKA AKSJOLOGII JEST PRAWIE

TAK DAWNA JAK SAMA FILOZOFIA”

W czasach nowożytnych pojęcia wartości używał m.in. Immanuel KANT, ale

współczesne znaczenie (na którym opiera się aksjologia) zaczyna się od Rudolfa

Hermanna LOTZEGO w poł. XIX w.

Rozpowszechnili ją w filozofii europejskiej, zwłaszcza na pocz. XX w., głównie

przedstawiciele badeńskiej szkoły neokantyzmu: Wilhelm WINDELBAND, Henri

RICKERT, fenomenologii: Max SCHELER, Nicolai HARTMANN i neorealizmu:

George Edward MOORE, Ralph Barton PERRY termin aksjologia został

wprowadzony przez Paul LAPIE’GO w „Logique de la volonté” (1902) oraz Eduard

von HARTMANNA w „Grundriss der Axiologie” (1908). Problematyce aksjologii

poświęcili liczne prace :Alexius MEINONG, Richard MÜLLER-FREIENFELS, Franz

BRENTANO, Dietrich von HILDEBRAND.

W Polsce tematykę aksjologii analizowali m.in.: Franciszek ZNANIECKI,

„Zagadnienie wartości w filozofii”, (1910), Władysław TATARKIEWICZ,

„O bezwzględności dobra”, (1919), Roman INGARDEN, „Przeżycie, dzieło,

wartość”, (1966).

WNIOSKI

Wybitni twórcy kultury, autorytety, wzorce, pozwalają poznać i zrozumieć

rzeczywistość i jej historię. Na podstawie wiedzy, doświadczeń ludzi niezwykłych

możemy kształtować własne poglądy, wyciągać własne wnioski, kontynuować

rozwój, pielęgnować wartości, uwzględniać pryncypia ochrony i opieki nad dobrami

kultury i natury.

Każdy człowiek, niezależnie od profesji jaką się zajmuje, powinien zadać sobie

pytanie: „Dlaczego chronimy zabytki kultury?”, „Czym są zabytki kultury we

współczesnym świecie?”.

Każdego dnia, jadąc na uczelnie, do pracy, mijamy po drodze dziesiątki

zabytkowych obiektów, bardzo często nieświadomie. Czym w takim razie one są?

Zabytki kultury są świadectwem, wartością, innymi słowy pierwszoplanowym

priorytetem – PRYNCYPIUM – wszystkim co jest istotne w kulturze.

Przede wszystkim dla twórcy architekta, który winien zwracać szczególną

uwagę na architekturę wraz z otoczeniem. Zabytek kultury niesie zapis o historii,

pewną opowieść. To niewiarygodne, że dziś można namacalnie zetknąć się z kulturą,

która powstała niedawno, a nawet kilka tysięcy lat temu i istnieje do dzisiaj. Móc

wejść do budynku, w którym żyli kiedyś ludzie o innej kulturze, innej mentalności.

Pozwolić sobie na chwilę refleksji i zastanowienia.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Ustawa z 23 lipca 2003 r. O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,

(dz. U. z dnia 17 września 2003 r.)

2. Małachowicz, E., Ochrona środowiska kulturowego, Tom 1-2, Warszawa 1988.

3. Praca zbiorowa: Ochrona i konserwacja dóbr kultury w Polsce 1944 - 1989,

uwarunkowania polityczne i społeczne (praca zbiorowa pod red.

A. Tomaszewskiego), Warszawa 1996.

4. Zachwatowicz, J., Ochrona zabytków w Polsce, Warszawa 1965.

LITERATURA POMOCNICZA:

5. Kalinowski, W., Raport o stanie i potrzebach ewidencji dóbr kultury

w Polsce, Warszawa 1977.

6. Kadłuczka, A., Ochrona Zabytków Architektury, Kraków 2000.

7. Pawlicki, B. M., Megaron, wyd. WSZIA, Kraków, Zamość 2011.

8. Pawlicki, B. M., Techniki budowlane w kompleksach zabytkowych, wyd.

WSZIA, Kraków, Zamość 2012.

9. Pruszyński, J., Ochrona Zabytków w Polsce – geneza, organizacja, prawo,

Warszawa 1989.

10. Tatarkiewicz, W., Estetyka starożytna, t. 1, Warszawa 1985; Estetyka

średniowieczna, t. 2, Warszawa 1998; Estetyka nowożytna, t. 3, Warszawa 1991.

11. Tatarkiewicz, W., Historia filozofii, Warszawa 1983.

12. Wartość, etyka i estetyka, Antologia tekstów filozoficznych, Wrocław,

Warszawa, Kraków 1991.