Ocenie z języka polskiego w klasach IV-VII Szkoły ...sp8.malbork.pl/files/Jezyk_polski.pdfNa jeden...

1

Ocenianie z języka polskiego w klasach IV-VI w Szkole Podstawowej nr 8 w Malborku Ocenie z języka polskiego w klasach IV-VII podlegają: - testy wewnętrzne i zewnętrzne, - praca klasowa, - konkursy na szczeblu ogólnopolskim, wojewódzkim, rejonowym i szkolnym, - sprawdziany, - dyktanda, - kartkówki, - projekty edukacyjne, - odpowiedź ustna, - dłuższe i krótsze wypowiedzi pisemne, - recytacja utworów literackich, - prace domowe, - aktywność na lekcji, - czytanie, - praca w grupach, - nieprzygotowanie do lekcji (brak podręcznika, zeszytu, zeszytu ćwiczeń – ocena niedostateczną otrzymuje uczeń, gdy jest nieprzygotowany więcej niż 3 razy) Waga ocen z języka polskiego obowiązująca w klasach IV-VII w Szkole Podstawowej nr 8 w Malborku * WAGA 5 - praca klasowa literacka - test - konkurs na szczeblu wojewódzkim i ogólnopolskim * WAGA 4 - sprawdzian - dyktando - odpowiedź ustna - projekty edukacyjne - dłuższa forma wypowiedzi pisemnej - konkurs na szczeblu rejonowym * WAGA 3 - recytacja - kartkówka - praca domowa - aktywność - krótka forma wypowiedzi pisemnej - konkurs szkolny *WAGA 2 - czytanie - praca w grupach - nieprzygotowanie do lekcji (brak zeszytu, podręcznika, zeszytu ćwiczeń)

2

Kryteria oceniania prac pisemnych z języka polskiego w Szkole Podstawowej nr 8 Opowiadanie I - właściwa forma wypowiedzi, kompozycja z formą wypowiedzi (opowiadanie) - 2 p. II - praca zgodna z tematem (całkowicie, częściowo) - 2 p. III - zachowany spójny tok wydarzeń - 1 p. IV - narracja urozmaicona, wartka - 1 p. V - poprawny styl i język (dopuszczalne 2 błędy językowe) - 1 p. VI - poprawna ortografia ( dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VII - poprawna interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VIII - czytelny i staranny zapis - 1 p. ……………….. 10 p. Opowiadanie z elementem dialogu Kryteria jak w opowiadaniu - 10 p. IX: - wprowadzenie partii dialogowych - 1 p. - umiejętny ich zapis - 1 p. ----------------------- 12 p. Opis (krajobrazu, przedmiotu) I - właściwa forma wypowiedzi (opis) - 1 p. II - praca zgodna z tematem - 1 p. III - wypowiedź spójna, tworząca całość - 1 p. IV - stosuje środki językowe pobudzające wyobraźnię czytelnika (epitety, porównania) - 1 p. V - po-prawny styl i język (dopuszczalne 2 błędy) - 1 p. VI - poprawna ortografia ( dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VII - poprawna interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VIII - czytelny i staranny zapis - 1 p. --------------------------- 8 p. Opis obrazu, ilustracji I - praca na temat (opis obrazu) - kompozycja - 1 p. II - wyodrębnienie i nazywanie charakterystycznych elementów przedstawionych na obrazie - 1 p. III - określa cechy charakterystyczne dla dostrzeżonych na obrazie elementów Np. kształt, wielkość, kolor, oświetlenie - 1 p. IV - sytuuje w przestrzeni obrazu opisywane elementy (I plan, II plan) - 1 p. V - formułuje wrażenia, refleksje - 1 p. VI - poprawny styl i język (dopuszczalne 2 błędy) - 1 p. VII - poprawna ortografia ( dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VIII - poprawna interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. IX - czytelny i staranny zapis - 1 p. -------------- 9 p. Opis i interpretacja obrazu Kryteria jak w opisie obrazu X- interpretacja tekstu – 1 p. …………..10 P. Opis przeżyć

3

I – zrozumienie tematu (odpowiednio dobiera przykład pokazujący przeżycia, doznania emocjonalne postaci – 1 p. II – stosuje charakterystyczne cechy dla tej formy wypowiedzi (uwzględnia najważniejsze cechy opisu przeżyć wewnętrznych: przyczynę przeżyć, analizę stanu uczuć, opis reakcji – 1 p. odpowiednio dobiera środki językowe: porównania, frazeologizmy, słownictwo potoczne i ekspresywne – 1p.) III – kompozycja ( zachowanie trójdzielności wypowiedzi z zachowaniem właściwych proporcji, spójno-ści i logiczności) 1p. IV – poprawność językowa – dopuszczalne 3 błędy – 1p. V – przestrzega reguł ortograficznych – dopuszczalne 3 błędy – 1p. VI – przestrzega poprawności interpunkcyjnej – dopuszczalne 3 błędy – 1 p. VII – estetyka – stosuje akapity, pisze czytelnie – 1p. Opis sytuacji I – ustala zdarzenia składające się na sytuację; wskazuje postaci uczestniczące w zdarzeniu – 1p. II – uwzględnia najważniejsze cechy opisu sytuacji: jedność czasu, jedność miejsca, dynamiczność obrazu, okoliczności towarzyszące, przestrzenność – 1 p. III – odpowiednio dobiera środki językowe: wyrazy nazywające stosunki przestrzenne, ruch, tempo , nastrój – 1p. IV - kompozycja ( zachowanie trójdzielności wypowiedzi z zachowaniem właściwych proporcji, spójności i logiczności) 1p. V - poprawność językowa – dopuszczalne 3 błędy – 1p. VI – przestrzega reguł ortograficznych – dopuszczalne 3 błędy – 1p. VII – przestrzega poprawności interpunkcyjnej – dopuszczalne 3 błędy – 1 p. VIII – estetyka – stosuje akapity, pisze czytelnie – 1p. ………………….. 8 p. Streszczenie I – zwięźle ujmuje treść omawianego tekstu – 1p. II – przedstawia tylko najważniejsze fakty – 1p. III – unika dialogów, opisów , szczegółów – 1p. IV – przedstawia wydarzenia w porządku chronologicznym – 1p. V – tworzy spójny tekst – 1p. VI - - poprawność językowa – dopuszczalne 3 błędy – 1p. VII – przestrzega reguł ortograficznych – dopuszczalne 3 błędy – 1p. VIII – przestrzega poprawności interpunkcyjnej – dopuszczalne 3 błędy – 1 p. IX – estetyka – stosuje akapity, pisze czytelnie – 1p. ………………….. 9p. Rozprawka I – rozumie temat – 1p. II - formułuje tezę – 1p. III – podaje argumenty – 1p. IV – właściwie rozwija argumenty – 1p. V – podsumowuje rozważania – 1p. VI – wnioskuje – 1p.

4

VII – opracowuje temat w sposób oryginalny i twórczy – 1p. VIII – stosuje trójdzielną kompozycję, tekst jest spójny i logicznie uporządkowany – 1p. IX - - poprawność językowa – dopuszczalne 3 błędy – 1p. X – przestrzega reguł ortograficznych – dopuszczalne 3 błędy – 1p. XI – przestrzega poprawności interpunkcyjnej – dopuszczalne 3 błędy – 1 p. XII – estetyka – stosuje akapity, pisze czytelnie – 1p. ………………….. 12 p. Zaproszenie, zawiadomienie I - właściwa forma wypowiedzi - 1 p. II - w pracy znajdują się co najmniej cztery odpowiedzi na pytania:, kogo? Na co? Kiedy? Gdzie? Kto? - 1 p. III - użycie zwrotów charakterystycznych dla tej formy np. serdecznie zapraszam - 1 p. IV - podaje informacje w sposób zwięzły i precyzyjny - 1 p. V - poprawność ortograficzna , interpunkcyjna, zachowane normy gramatyczne (dopuszczalny 1 błąd z każdej kategorii) - 1 p. VI - czytelny i staranny zapis - 1 p. -------------- 6 p. Przepis , instrukcja I - poprawna forma wypowiedzi ( składniki, sposób wykonania) - 1 p. II - zachowanie formy czasownika jaka jest w poleceniu - 1 p. III - poprawność ortograficzna i interpunkcyjna (dopuszczalny 1 błąd ortograficzny i 2 błędy interpunk-cyjne) - 1 p. IV - czytelny i staranny zapis - 1 p. -------------- 4 p. List I - zachowana forma wypowiedzi (miejscowość, data, nagłówek, podpis) - 1 p. II - tekst zgodny z tematem - 1 p. III - zachowane proporcje między częściami listu - 1 p. IV - zastosowanie przynajmniej pierwszego akapitu - 1 p. V - stosowanie zwrotów grzecznościowych - 1 p. VI - poprawny styl i język (dopuszczalne 2 błędy) - 1 p. VII - poprawna ortografia ( dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VIII - poprawna interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. IX - czytelny i staranny zapis - 1 p. -------------- 9 p. Dialog I - praca związana z tematem - 1 p. II - treść uporządkowana wewnętrznie - 1 p. III - właściwy zapis dialogu - 1 p. IV - poprawny styl i język (dopuszczalne 2 błędy) - 1 p. V - poprawna ortografia ( dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VI - poprawna interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) - 1 p.

5

VII - czytelny i staranny zapis - 1 p. -------------- 7 p. Sprawozdanie I - właściwa forma wypowiedzi - kompozycja - 1 p. II - przedstawienie realnych wydarzeń - 1 p. III - odtworzenie okoliczności towarzyszącym wydarzeniom - 1 p. IV - ukazanie zdarzeń następujących po sobie w sposób chronologiczny - 1 p. V - poprawny styl i język (dopuszczalne 2 błędy) - 1 p. VI - poprawna ortografia ( dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VII - poprawna interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VIII - czytelny i staranny zapis - 1 p. -------------- 8 p. Baśń I - właściwa forma wypowiedzi (opowiadanie)- kompozycja - 1 p. II - zamieszczenie elementów fantastycznych i realnych - 1 p. III - szczęśliwe zakończenie i nagroda dla bohatera - 1 p. IV - zawarcie jednego z motywów baśniowych (wędrówka, zła macocha, uosobione zwierzęta, krasno-ludki, złe rodzeństwo, osierocenie) - 1 p. V - poprawny styl i język (dopuszczalne 2 błędy) - 1 p. VI - poprawna ortografia ( dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VII - poprawna interpunkcja (dopuszczalne 3 błędy) - 1 p. VIII - czytelny i staranny zapis - 1 p. -------------- 8 p. We wszystkich pracach pisemnych uczniowi z dysleksją nie zabiera się punktów za poprawną ortogra-fię, interpunkcję. Uczeń zamyka myśli w obrębie zadnia. Stosuje wielka literę na początku i kończy od-powiednim znakiem interpunkcyjnym. Procentowe przeliczenie punktacji za prace pisemne, prace klasowe, testy, sprawdziany: 100% - 91% - ocena bardzo dobra 90% - 75% - ocena dobra 74% - 51% - ocena dostateczna 50% - 31% - ocena dopuszczająca 30% - 0 % - ocena niedostateczna KRYTERIA OCENIANIA DYKTAND ORTOGRAFICZNYCH Klasa IV 0 –1 błąd – bardzo dobry 2 – 3 błędy – dobry 4 – 5 błędów – dostateczny 6 – 7 błędów – dopuszczający 8 i więcej błędów - niedostateczny Klasa V, VI , VII 0 błędów – bardzo dobry

6

1 błąd – dobry 2 błędy – dostateczny 3 błędy – dopuszczający 4 błędy i więcej – niedostateczny Rozróżniamy błędy ortograficzne I stopnia i II stopnia. Na jeden błąd I stopnia wchodzą trzy błędy II stopnia. Błędy I stopnia- ó, u, ż ,rz, ch, h, Błędy II stopnia – ą, ę, om,on,em,en, ii, ji, wielka i mała litera, pisownia wyrazów z cząstką -by, pisownia wyrazów z „nie” Ponadto ocenie podlega również interpunkcja. 3 błędy interpunkcyjne = 1 błąd ortograficzny Ocenianie recytacji utworów literackich Przy ocenie recytacji bierze się pod uwagę: - opanowanie tekstu na pamięć - interpretacja tekstu - odpowiednia intonacja - właściwe tempo - wyraźne mówienie Sposób uzyskania oceny celującej Ocenę celującą uczeń może otrzymać wtedy, gdy na testach i sprawdzianach rozwiąże bezbłędnie wszystkie zdania oraz zadanie dodatkowe wykraczające poza podstawę programową. Ocena celująca wynika ze średnich ocen ważonych. Poprawa i sposób oceny. Poprawie podlegają wszystkie oceny oprócz ocen otrzymanych z testów i pracy w grupie. Ocenę można poprawić w terminie 7 dni od zajęć, na których zostały oceny podane lub po indywidual-nym uzgodnieniu z nauczycielem. Oceny z poprawy wpisuje się do dziennika.

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY IV

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopusz-czającą.

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

I.Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

Skupia uwagę na krótkich wypowiedziach innych osób

Reaguje na wypowiedzi werbalnie i niewerbalnie(mimiką,gestem,postawą)

7

Rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów

Rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, przeprosiny Wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym niedługim tekście, zwłaszcza w jego war-

stwie dosłownej

Rozumie ogólny sens słuchanych utworów

CZYTANIE

identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz typowych sy-tuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji

rozpoznaje proste intencje nadawcy, np.pytanie,prośbę,odmowę, przeprosiny wskazuje najważniejsze informacje w odpowiednich akapitach przeczytanego tekstu, zwłaszcza

w dosłownej warstwie tekstu i wyrażone wprost

rozumie dosłowne znaczenie wyrazów w wypowiedzi rozumie ogólny sens czytanych utworów stara się czytać teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym

DOCIERANIEDOINFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

sprawdza pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

mówi o swoich reakcjach czytelniczych

dostrzega zabiegi stylistyczne w utworach literackich, w tym funkcję obrazowania poetyckiego w liryce, z pomocą nauczyciela wskazuje epitet, porównanie, przenośnię, rymy

wie, co tworzy rytm

wskazuje wers, strofę, refren odróżnia fikcję od rzeczywistości odróżnia elementy fantastyczne od realistycznych określa wybrane elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce,

bohaterowie, zdarzenia

rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator)

zna cechy baśni i legendy

wyodrębnia komiks, film i spektakl spośród innych przekazów i tekstów kultury

II.Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem

formułuje pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyjnym wypowiada komunikaty zawierające proste informacje wyraża wprost swoje intencje odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji komunikacyjnej

skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, stosuje zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu za pomocą kilku zdań opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę

8

za pomocą kilku prostych zdań opisuje obraz, ilustrację, plakat stosuje wyrazy o znaczeniu dosłownym wygłasza tekst utworu z pamięci

PISANIE

Stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki inter-punkcyjne na jego końcu

Zna podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó–u, rz–ż,ch–h

dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu uzupełnia prosty schemat, tabelę zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatne-

go,dialogu,ramowego planu wypowiedzi i z pomocą nauczyciel zapisuje list, dialog, układa plan ramowy wypowiedzi,

zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze za pomocą kilku prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu,

postaci, zwierzęcia

za pomocą kilku prostych zdań tworzy opis obrazu, ilustracji, plakatu

stara się o estetykę zapisu wypowiedzi

III. Kształcenie językowe Stosuj ewiedzę językową w zakresie:

słownictwa (np. dobiera wyrazy bliskoznaczne oraz wyrazy pokrewne w rodzinę wyrazów)

składni(konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypowie-dzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu, rozróżnia zdania pojedyncze, złożone i równoważnik zdania, wskazuje orzeczenie w zdaniu,zna wypowiedzenia oznajmujące, rozka-zujące i pytające)

fleksji(wskazuje czasowniki, rzeczowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu, przy pomocy nau-czyciela określa formę odmiennych części mowy, odróżnia części mowy odmienne od nie-odmiennych

fonetyki(zna alfabet, dzieli wyrazy na litery, głoski i sylaby)

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz:

I. Kształcenie literackie i kulturowe SŁUCHANIE

słucha innych i uczestniczy w rozmowie, zadaje pytania, odpowiada

wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu,tworzy prostą notatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi

powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej hi-storii

9

rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów

CZYTANIE

identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi

określa temat i główną myśl tekstu oddziela informacje ważne od drugorzędnych wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi rozpoznaje cechy życzeń, ogłoszenia, instrukcji, przepisu wskazuje części składowe wypowiedzi :tytuł, wstęp ,rozwinięcie ,zakończenie, posługuje się

akapitami poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania

utworów

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, encyklopedii, czasopisma,stron internetowych


nazywa swoje reakcje czytelnicze

nazywa zabiegi stylistyczne w utworach literackich(epitet, porównanie, przenośnia, rym), rozu-mie funkcję obrazowania poetyckiego w liryce

dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne(poetyckie i prozatorskie)oraz użytkowe

odróżnia autora od osoby mówiącej w utworze

określa nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia

wskazuje cechy baśni i legendy w utworze

rozpoznaje elementy rytmu:wers, zwrotka,rym, refren zna pojęcia: graaktorska,dekoracja,kostiumy,rekwizyty,inscenizacja,scena,widownia, próba

przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości,jak np.miłość–nienawiść,przyjaźń–wrogość

odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym(dosłownym)

odczytuje morał baśni

II. Tworzenie wypowiedzi

MÓWIENIE

świadomieuczestniczy wsytuacjikomunikacyjnej

dostosowujewypowiedźdoadresataisytuacji,świadomiedobieraróżnetypywypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące

formułujepytania otwarte

10

udziela odpowiedziwformiezdańzłożonych

wypowiadasięwkilkulogiczniezesobąpołączonychzdaniach natematyzwiązane z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą

stosujezwrotygrzecznościoweiodpowiednie konstrukcjeskładniowe(np.tryb przypuszczają-cy)podczasrozmowyzosobądorosłąirówieśnikiem

wskazujewyrazyoznaczeniudosłownymimetaforycznym

składażyczenia,tworzywypowiedźocechachinstrukcji,np.zasadygry wypowiadasięwsposóbuporządkowany:opowiadazdarzeniawporządku

chronologicznym,streszczautworyfabularne

opisujeprzedmiot,miejsce,krajobraz,postać,zwierzę,obraz,ilustrację, plakat, stosującsłownic-twookreślająceumiejscowieniewprzestrzeni

dobierawyrazy bliskoznaczneiprzeciwstawne

recytujeutwórpoetycki,oddającjegoogólny nastrójisens stosujezasadypoprawnejwymowyiakcentowaniawyrazówrodzimych posługujesiępozawerbalnymiśrodkamiwypowiedzi(mimiką,gestem)

PISANIE

stosujepodstawowezasadyortografiidotyczącepisownió–u,rz–ż,ch–h iinterpunkcji

odróżnianazwywłasneodpospolitychipotrafizastosowaćodpowiedniezasady dotyczącepisowni-wielką literą

dzieliwyrazynagłoskiilitery,rozróżniafunkcjęzmiękczającąisylabotwórcząi w typowych przykładach

konstruujeizapisujekilkuzdaniowewypowiedzipoprawnepodwzględem logiczno-składniowym

używawypowiedzeńpojedynczychizłożonych

wzależnoścido adresataisytuacjiświadomiedobierawypowiedzeniaoznajmujące, pytająceirozka-zujące

zapisujepytania otwarte

udziela odpowiedziwformiezdańzłożonych samodzielniezapisujedialog dzieli wypowiedzinaczęścikompozycyjne tworzyramowyplanwypowiedzi układaopowiadanieodtwórcze redagujenotatkęwformie prostegoschematu,tabeli,planu zapisujeprostą instrukcję,np.przepiskulinarny, zasadygry tworzyopisprzedmiotu,miejsca,krajobrazu,postaci,zwierzęcia,obrazu, ilustracji,plakatu,stosującsłownictwookreślająceumiejscowieniewprzestrzeni

wliścieprywatnym,dialogu,zaproszeniustosuje odpowiedniukładgraficzny

III. Kształcenie językowe

Stosujewiedzęjęzykowąwzakresie: * słownictwa(wykorzystujewyrazybliskoznaczne i przeciwstawne w tworzonym tek-

ście,tworzy rodzinę wyrazów) * składni(konstruujezdaniapojedynczeprosteirozwinięteorazwypowiedzenia złożone i

równoważniki zdań,używaróżnychtypów wypowiedzeń:oznajmujących,rozkazujących, pytających,wykrzyknikowych)

* fleksji(określaformęgramatycznączasowników,rzeczowników,przymiotników; łączywy-

11

powiedzenia składowe zapomocąspójnikawwypowiedzenie złożone; poprawniezapisu-jeformybezokolicznikóworazformyrodzajumęskoosobo- wegoiniemęskoosobowego-czasownikówwczasieprzyszłymiprzeszłym)

* fonetyki(wykorzystujeumiejętnośćdzieleniawyrazównasylabyprzyprzeno- szeniu wyra-zówdonastępnejlinijki)

stosujezasadyestetycznegozapisu tekstu

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:

I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

koncentrujeuwagępodczassłuchaniadłuższychwypowiedziinnych,azwłaszcza odtwarzanychutwo-rów

odróżniainformacjeważne odmniejważnych napodstawiesłuchanegotekstutworzysamodzielnąnotatkę:rysujeplan,ilustracje do tekstu, formułu-

je pytania

właściwieodbieraintencjenadawcykomunikatu

odczytujeprzenośnysens wysłuchanychutworówpoetyckichiprozatorskich

CZYTANIE

wyszukujewwypowiedziinformacjewyrażonepośrednio

rozumie funkcję akapitu oddzielainformacjeważne oddrugorzędnych wybieraiwykorzystujeinformacjezinstrukcji,tabeli,notatki,schematu wskazujeprzenośneznaczeniewyrazówwwypowiedziorazsamodzielnietłumaczy przenośnezna-

czeniewybranychwyrazów,związkówwyrazówwwypowiedzi

wskazujetypoweelementykonstrukcyjneistylistycznewzaprosze-niach,życzeniach,ogłoszeniach,instrukcjach,przepisach

rozumiefunkcjeczęściskładowychwypowiedzi:tytuł,wstęp,rozwinięcie, zakończenie

głośnoczytautwory,uwzględniajączasadypoprawnejartykulacjiiintonacji

DOCIERANIEDOINFORMACJI– SAMOKSZTAŁCENIE

wybierainformacje niewyrażone wprostzróżnychźródeł, np.czasopism,stron internetowych


uzasadniaswoje reakcjeczytelnicze

analizujeelementyświataprzedstawionego wutworzeepickim,takiejak:czas, miejsce,bohaterowie,zdarzenia

identyfikujebaśńilegendę

12

rozumiepodstawowąfunkcję wersu, zwrotki,rymu rozumiefunkcjęakapitujakologiczniewyodrębnionejcałościwtekście objaśniaznaczeniaporównańiprzenośniwtekście wyodrębniaelementydziełafilmowego,odróżniafilm animowanyiaktorski charakteryzujeioceniabohateróworazichpostawyodnoszącesiędotakich wartości,jaknp.miłość–

nienawiść,przyjaźń–wrogość

odczytuje przesłanieutworu


MÓWIENIE

przedstawiawłasnezdanie wrozmowie

świadomiedobieraintonacjęzdaniową udziela odpowiedziwformiekrótkiejwypowiedzi uczestniczywrozmowiezwiązanejzlekturą,filmemczycodziennymi sytuacjami łączyzapomocąodpowiednichspójnikówwspółrzędnezwiązkiwyrazowe w zdaniu

wypowiadasięwroliświadkaiuczestnikazdarzeń

stosujepoprawneformy gramatycznerzeczownika,przymiotnika,czasownika gromadziwyrazyokreślająceinazywającecechycharakterunapodstawiezachowań

i postaw

wypowiadasięlogicznieiwsposób uporządkowany:opowiadazdarzenia wporządkuchronologicz-nym,streszczautworyfabularne,świadomiewykorzystuje wyrazyokreślającenastępstwoczasowe,zwłaszczaprzysłówki

wsposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz,postać, zwie-rzę, obraz, ilustrację, plakat, stosując słownictwo służące do formułowania ocen, opinii, emocji i uczuć

objaśniaznaczeniadosłowneimetaforycznewyrazów

odróżniawyrazypokrewneodsynonimówwygłaszatekstpoetyckizpamięci,posługującsiępauzą, barwągłosu

stosujesiędozasadwłaściwegoakcentowaniawyrazówiintonowania wypowiedzeń

PISANIE

stosujepoznanezasadyortografiidotyczącepisownió–u,rz–ż,ch– hiinterpunkcjiorazpotrafijeza-stosować wsytuacjachnietypowych(np. wykorzystaćwiedzę owyrazachpochodnychirodzinie wy-razów)

w kilkuzdaniowychwypowiedziachzwiązanychzlektu-rą,filmemczycodziennymisytuacjamiłączyzapomocąodpowiednichspójnikówwspółrzędnezwiązkiwyrazowe istosuje siędozasadinterpunkcji

w wypowiedziachstosujepoprawneformygramatycznerzeczownika,przymiotnika,czasownika

w tekstachświadomiestosuje wyrazybliskoznaczne w wypowiedziachgromadziwyrazyokreślająceinazywającecechycharakteru napodstawiezacho-

wańipostaw

układażyczenia, zapisujeprzepis,instrukcję,ogłoszenie

stosujeakapitjako znaklogicznegowyodrębnieniafragmentówwypowiedzi piszelogiczneiuporządkowanepodwzględemchronologicznymopowiadanie, streszczautworyfa-

13

bular-ne,świadomiewykorzystujewyrazyokreślającenastępstwoczasowe,zwłaszczaprzysłówki;opowiadazperspektywy świadka i uczestnikazdarzeń

zapisujedialogwopowiadaniu w sposóbuporządkowanyopisujeprzedmiot,miejsce,krajobraz,postać,zwierzę,

obraz,ilustrację,plakat,stosującsłownictwosłużącedoformułowaniaocen i opinii,emocjiiuczuć

dostrzegabłędyortograficzneiinterpunkcyjnewtworzonejwypowiedziije poprawia III. Kształcenie językowe

Umiejętniestosujewiedzęjęzykowąwzakresie: * słownictwa (wzbogaca tworzony tekst wyrazami bliskoznacznymi iprzeciwstawnymi) * składni(stosujeróżnorodne typyzdań:pojedyncze izłożone oraz równoważni-

ki;celowoużywaróżnychtypów wypowie-dzeń:pytających,oznajmujących,wykrzyknikowych,rozkazujących wzależnościodsytuacjikomu-nikacyjnej; stosujesiędozasadpoprawnej interpunkcji)

* fleksji(używaodmiennychczęścimowywpoprawnychformach) * fonetyki(stosujewiadomościzzakresupodziałuwyrazównalitery,głoski isylaby

wpoprawnymichzapisie)

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenędobrą oraz: I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

przekazujetreśćwysłuchanychwypowiedzi

odczytujeprzenośnysens wysłuchanychutworówprozatorskichipoetyckich wyraża swoje zdanie natematwysłuchanegokomunikatu nazywaintencjenadawcykomunikatu

CZYTANIE

wyszukujewwypowiedziinformacjewyrażonepośrednioi wykorzystujeje wwypowiedzinp.opisującejluboceniającejpostaćfikcyjnąlubrzeczywistą

oddzielainformacjeważneoddrugorzędnychi wykorzystujejewodczytywaniu znaczeńdosłownychiprzenośnych

odczytujeiwykorzystujetreścizawartewartykule,instrukcji,przepisie,tabeli, schemacie inotatce

wskazujeiodczytuje przenośneznaczeniewyrazówwwypowiedzi wskazujetypoweelementykonstrukcyjneistylistyczne w życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach,

przepisach

ma świadomośćkonstrukcjiwypowiedziirozumiefunkcje takichczęściskładowychwypowiedzi,jak tytuł,wstęp,rozwinięcie,zakończenie

głośnoczytautwory,wykorzystującumiejętnośćpoprawnejartykulacjiiintonacji, abyoddaćsens od-czytywanegotekstu

14

DOCIERANIEDOINFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

wybierainformacjewyrażonepośredniowróżnych źródłach,np.czasopismach, stronachinterneto-wych;konfrontujejezinnymiźródłami

ALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

konfrontujeswojereakcjeczytelniczezinnymiodbiorcami

objaśniafunkcjęanalizowanychelementówświataprzedstawionego wutworze epickim

wykorzystujewiedzęnatemat wersu,zwrotki,rymudointerpretacjiutworu

objaśniafunkcję epitetów,porównańiprzenośniwtekście wyróżniawśródprzekazówaudiowizualnychprogramyinformacyjne,rozrywkowe, reklamy

charakteryzujeioceniabohateróworazichpostawyodnoszącesiędotakich wartości,jaknp.miłość–nienawiść,przyjaźń–wrogość;konfrontujesytuację bohaterówzwłasnymidoświadczeniami


MÓWIENIE

uzasadniawłasnezdaniewrozmowie,podajeodpowiednieprzykłady,stosujesię doregułgrzeczno-ściowych

rozpoczynaipodtrzymujerozmowęnatemat lekturyczydziełafilmowego

udzielawyczerpującychwypowiedzipoprawnychpodwzględemkonstrukcyjnym istylistycznym

w rozmowiezwiązanejzlekturą,filmemczycodziennymisytuacjamistosuje frazeologizmyzwiąza-nezomawianątematyką

poprawniestosujeformyczasuteraźniejszegoorazformyrodzajumęskoosobowego iniemęskoosobowegowczasieprzeszłymiprzyszłym

w opisiedziełakulturystosujesłownictwowyrażającestosunekodbiorcywobec dzieła

interpretujeprzenośnetreściutworówpoetyckichprzewidzianychwprogramie nauczania

zaznaczaakcentylogiczne,stosujepauzy,dostosowujetemporecytacjidotreści utworu

wzbogacakomunikatpozawerbalnymiśrodkamiwypowiedzi

dokonujesamokrytykiwypowiedziidoskonalijąpodwzględemkonstrukcji i języka

PISANIE

komponujepoprawnepodwzględemortograficz-nym,interpunkcyjnym,fleksyjnym,składniowymwypowiedzioprzejrzystej,logicznejkompozycji z uwzględnieniem akapitów

uzasadniawłasnezdanie, podajeodpowiednieprzykłady,np.zlektury

udzielawyczerpującychwypowiedzipoprawnychpodwzględemkonstrukcyjnym i stylistycznym

w wypowiedziach związanychzlekturą,filmemczycodziennymisytuacjami stosujefrazeologizmy-związanezomawianątematyką

komponujeiprzekształcaplanwypowiedzi

piszeopowiadanietwórcze, listzperspektywybohatera,baśń

15

wopisiedziełakultury stosujesłownictwowyrażającestosunekodbiorcywobec dzieła dokonujesamodzielnejautokorektynapisanegotekstu III. Kształcenie językowe

Sprawniestosujewiedzęjęzykowąwzakresie: * słownictwa(dbaopoprawnośćsłownikowątworzonychwypowiedzi,odpowiednio dobierawyrazybli-

skoznaczneiprzeciwstawne,wzbogacająctekstwzależnościodformy wypowiedzi i sytuacji komu-nikacyjnej)

* składni(tworzyciekawepodwzględemskładniowym wypowie-dzi,stosujesiędozasadpoprawnościlogiczno-składniowej,dbaopoprawnąinterpunkcjęwypowiedzeńzłożonych)

* fleksji(wwypowiedziachstosuje wpoprawnychformachodmienneinieodmienneczęścimowyprze-widziane wprogramie nauczania,wtympoprawniestosujeformyczasuteraźniejszego orazformy-rodzajumęskoosobowegoi niemęskoosobowegowczasieprzeszłym iprzyszłym)

* fonetyki(biegle stosujewiadomościzzakresu fonetykiiwykorzystuje jewpoprawnymzapisiewyra-zów)

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą oraz: I. Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

odczytujei wyjaśniaprzenośnysenswysłuchanychutworówpoetyckichi prozatorskich

CZYTANIE

czytazezrozumieniemnapoziomiesemantycznymikrytycznym,równieżteksty spoza listylektur

wykorzystujetreścizawartewartykułach,instrukcjach,przepisach,tabelach, schematachinotat-kachwtworzeniuwłasnychwypowiedzi

odczytujegłośno utworypoetyckieiprozatorskieijeinterpretuje

DOCIERANIEDOINFORMACJI- SAMOKSZTAŁCENIE

wybieraiwykorzystujeinformacjezróżnychźródeł(np.czasopism,stron interneto-wych)wewłasnychwypowiedziach ocharakterze informacyjnymlub oceniającym


porównujefunkcjęanalizowanychelementówświataprzedstawionegowróżnych utworachepickich

wskazujeelementybaśniilegendywinnychtekstachkultury

dostrzegaróżnicemiędzycelemprogramówinformacyjnych,rozrywkowych, reklam odnosisiędopostawbohaterówfikcyjnychiopisujeotaczającąichrzeczywistość


16

MÓWIENIE

przedstawiawłasne stanowiskowzwiązkuzesposobemrozwiązaniaproblemu, wykonaniazadania

podejmuje rozmowę na temat przeczytanej lektury/dzieła także spoza kanonu lektur przewi-dzianychprogramemnauczania w klasie czwartej; omawia jew odniesieniudoinnychdzieł także spozakanonulektur

interpretujemetaforyczneisymbolicznetreściutworówliterackichiplastycznych PISANIE

tworzysamodzielnewypowiedzicechującesięciekawymujęciemtematu, poprawnąkonstrukcjąo-raz właściwymdoboremśrodkówjęzykowych

wykazujesięszczególnądbałościąopoprawnośćortograficzną,interpunkcyjną, fleksyjnąiskładniowąoraz estetykęzapisu wypowiedzi

III. Kształcenie językowe

świadomiestosujewiedzęjęzykowąwzakresietreścimateriałowychprze-widzianychprogramemnauczaniasłownictwa,składni,fleksjiifonetyki

17

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY V

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą.


I. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

SŁUCHANIE • skupia uwagę na prostych wypowiedziach innych osób • reaguje na wypowiedzi innych werbalnie i niewerbalnie (mimiką, gestem, postawą) • rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów • identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz ty-powych sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji * rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, zaproszenie, gra-tulacje, życzenia, przeprosiny, instrukcję • wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym niedługim tekście, zwłaszcza w jego warstwie dosłownej, i uzupełnia różne typy notatek graficznych o te informacje • rozumie ogólny sens słuchanych utworów • rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów • dostrzega etyczny wymiar języka (prawdę, kłamstwo, przemilczanie informacji, bruta-lizację wypowiedzi)

CZYTANIE • identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz ty-powych sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji (autor, narrator, czytelnik, słuchacz) • rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, zaproszenie, gra-tulacje, życzenia, przeprosiny, instrukcję, ogłoszenie • wskazuje najważniejsze informacje w przeczytanym tekście, zwłaszcza w dosłownej warstwie tekstu i wyrażone wprost, i uzupełnia na podstawie czytanego tekstu różne typy notatek graficznych o te informacje • wskazuje części składowe wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie) • rozumie dosłowne znaczenie wyrazów w wypowiedzi • rozumie ogólny sens czytanych utworów • określa nastrój wypowiedzi • stara się czytać teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, wyróżnia pauzą koniec wypowiedzenia • rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek) • rozpoznaje zdanie pojedyncze i zdanie złożone

18

DOCIERANIE DO INFORMACJI • sprawdza pisownię wyrazów w słowniku ortograficznym • wyszukuje synonimy w słowniku wyrazów bliskoznacznych • wybiera proste informacje z hasła encyklopedycznego, czasopisma, podanej strony internetowej II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• mówi o swoich reakcjach czytelniczych • wyraża swój stosunek do postaci • odróżnia fikcję od rzeczywistości • odróżnia elementy fantastyczne od realistycznych • odróżnia autora od osoby mówiącej w tekście literackim • określa najważniejsze elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia, omawia akcję • zna cechy baśni, legendy, bajki, wie, co to jest mit • rozpoznaje wers, strofę, rym, refren • rozpoznaje przenośnię, porównane, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy • wyodrębnia film i spektakl teatralny spośród innych przekazów i tekstów kultury oraz potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome obrazy, warstwa dźwiękowa) III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

MÓWIENIE • nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem • formułuje proste pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyj-nym • wypowiada komunikaty zawierające proste informacje • wyraża wprost swoje intencje • odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji komuni-kacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie, instrukcję, gratula-cje, życzenia • stosuje podstawowe zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem • mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu • za pomocą prostych zdań opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę • za pomocą prostych zdań opisuje obraz, ilustrację, plakat • wygłasza tekst utworu z pamięci PISANIE • stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu • zna podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó – u, rz – ż, ch – h • tworzy proste wypowiedzi oraz notatki na podany temat • uzupełnia prosty schemat, tabelę

19

• zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatnego i oficjalnego, dialogu, zaproszenia, ogłoszenia, planu ramowego wypowiedzi i z pomocą nauczyciela zapisuje list, dialog, układa plan ramowy i szczegółowy wypowiedzi, redaguje zaproszenie, ogłoszenie, instrukcję, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera i własnej • zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze z dialogiem • za pomocą prostych zdań tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci • za pomocą prostych zdań tworzy opis obrazu, ilustracji, plakatu • stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (np. dobiera wyrazy bliskoznaczne), składni (konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypo-wiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu), fleksji (stosuje czasowniki, rze-czowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu), fonetyki (dzieli wyrazy przy przenoszeniu do następnej linii, zna sposoby oznaczania miękkości głosek, zauważa różnicę między wymową a zapisem samogłosek ustnych, dźwięcznych i bezdźwięcznych) • stara się dbać o estetykę zapisu wypowiedzi Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopusz-czającą oraz: I. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

SŁUCHANIE • słucha innych, uczestniczy w rozmowie oraz innych sytuacjach komunikacyjnych (za-daje pytania, odpowiada, instruuje, gratuluje, zaprasza, przeprasza) • wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu • tworzy prostą notatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi, planu • określa temat utworu, powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki, mitu • rozpoznaje proste intencje niewyrażone wprost • rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne i literackie • na podstawie intonacji odróżnia wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające CZYTANIE • identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi • określa temat i główną myśl tekstu • oddziela informacje ważne od drugorzędnych • wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu • wskazuje cytat • wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi • rozpoznaje cechy zaproszenia, życzeń, ogłoszenia, instrukcji, przepisu • określa temat utworu, powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki, mitu, wskazuje morał wyrażony wprost • rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne, literackie, reklamowe • rozumie funkcję znaków interpunkcyjnych (kropki, przecinka, znaku zapytania, wy-

20

krzyknika), akapitów i marginesów w tekście prozatorskim, wskazuje cudzysłów • wskazuje wersy, strofy, rymy w tekstach poetyckich • poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośne-go czytania utworów • odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych • rozpoznaje w wypowiedziach liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik • rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach (orzeczenie, podmiot) • odróżnia zdanie pojedyncze od zdania złożonego, zdanie pojedyncze rozwinięte od zdania nierozwiniętego • rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, rodzajów gramatycznych (rzeczownik, przymiotnik), osób, czasów i rodzajów gramatycznych (czasownik), określa stopień przymiot-nika i przysłówka • posługuje się alfabetem, uwzględnia różnice między zapisem a wymową samogłosek nosowych, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, oznacza miękkość głosek DOCIERANIE DO INFORMACJI • wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, słownika wyrazów bli-skoznacznych, szkolnego słownika języka polskiego • korzysta z encyklopedii, czasopisma, stron internetowych II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• nazywa swoje reakcje czytelnicze • dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użyt-kowe • nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miej-sce, bohaterowie, zdarzenia, wątki • wskazuje elementy akcji • wskazuje w utworze cechy baśni, legendy, bajki • rozumie, czym jest mit • wie, czym jest: wers, zwrotka, rym, rytm, refren • wskazuje w tekście porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy • wyodrębnia film spośród innych dziedzin sztuki • zna pojęcia: gra aktorska, dekoracja, kostiumy, rekwizyty, inscenizacja, scena, widow-nia, kurtyna, kulisy, próba, program teatralny, afisz • przypisuje cechy bohaterom oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich warto-ści, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość • odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) • odczytuje morał baśni, bajek, zauważa metaforyczny charakter mitu III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

MÓWIENIE • świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej • dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypo-

21

wiedzeń prostych i rozwiniętych, stosuje wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące • formułuje pytania zamknięte i otwarte • udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych • wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą • stosuje zwroty grzecznościowe i odpowiednie konstrukcje składniowe (np. tryb przy-puszczający) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem • składa życzenia, gratulacje, instruuje • wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronolo-gicznym, streszcza utwory fabularne • opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację, plakat, stosując słow-nictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków i wyrażeń przyimko-wych) • dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne • recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens • stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych • posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem) PISANIE • stosuje podstawowe zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji • odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady do-tyczące pisowni wielką literą • poprawnie zapisuje nie z różnymi częściami mowy • poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe • poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki • konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logiczno-składniowym • używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych, stosuje przecinki • w zależności do adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące • samodzielnie zapisuje dialog • dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne (wstęp, rozwinięcie, zakończenie) • buduje ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi • układa opowiadanie odtwórcze z dialogiem oraz z elementami opisu, krótką relację, zaproszenie, ogłoszenie, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera i własnej • redaguje notatkę w formie prostego schematu, tabeli, planu • zapisuje instrukcję z uwzględnieniem sformułowań wskazujących na kolejność wyko-nywanych czynności • tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, obrazu, ilustracji, plakatu, sto-sując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków i wyrażeń przyimkowych) • w liście prywatnym i oficjalnym, dialogu, zaproszeniu i ogłoszeniu stosuje odpowiedni

układ graficzny • stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne w tworzonym tekście), składni (konstruuje zdania pojedyncze proste

22

i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmują-cych, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych; łączy wypowiedzenia składowe za pomo-cą spójnika w wypowiedzenia złożone), fleksji (używa poprawnych form gramatycznych cza-sowników, rzeczowników, przymiotników; poprawnie zapisuje formy bezokoliczników oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasowników w czasie przyszłym i przeszłym • stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:


INFORMACJI

SŁUCHANIE • koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych oraz odtwarza-nych utworów • w typowych sytuacjach komunikacyjnych cytuje wypowiedzi innych, wyraża swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu • odróżnia informacje ważne od mniej ważnych • właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu (również te niewyrażone wprost) • na podstawie słuchanego tekstu tworzy notatkę, pisze krótkie streszczenie • odróżnia wypowiedzi literackie od informacyjnych i reklamowych • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy • odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich (obja-śnia morał baśni, bajki, wyjaśnia metaforyczny charakter mitu) • na podstawie intonacji odróżnia zdania neutralne od wykrzyknikowych

CZYTANIE • wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio • rozumie funkcję akapitu i cytatu w wypowiedzi • objaśnia przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi • odróżnia teksty literackie od informacyjnych i reklamowych • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy • odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich • wskazuje typowe elementy konstrukcyjne w zaproszeniach, życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach • głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji • wskazuje różnice między rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, liczebnika-mi, zaimkami, przyimkami i spójnikami • rozpoznaje równoważnik zdania • rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, rodzajów; odróżnia formy oso-bowe czasowników od nieosobowych (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to) DOCIERANIE DO INFORMACJI

23

• wie, jakiego typu informacje zawierają słownik ortograficzny, słownik wyrazów bli-skoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych i umiejętnie je stosuje • wybiera informacje niewyrażone wprost z różnych źródeł, np. czasopism, stron inter-netowych II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• uzasadnia swoje reakcje czytelnicze • analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miej-sce, bohaterowie, zdarzenia, wątek • posługuje się pojęciami akcja, fabuła, związek przyczynowo-skutkowy • identyfikuje baśń, legendę, mit, bajkę, komiks • rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu, rytmu oraz objaśnia znaczenie i funkcję środków poetyckich, takich jak: przenośnia, porównanie, epitet, wyraz dźwiękona-śladowczy • rozumie funkcję akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście • wyodrębnia elementy dzieła filmowego, zna główne etapy powstawania filmu i przedstawienia, rozumie pojęcie adaptacji • określa zadania twórców dzieła filmowego i teatralnego – aktora, reżysera, dekorato-ra, suflera, reżysera • charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość • odczytuje przesłanie utworu III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

MÓWIENIE • przedstawia własne zdanie w rozmowie • świadomie dobiera intonację zdaniową • udziela odpowiedzi w formie krótkiej wypowiedzi • uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami; łą-czy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe w zdaniu • wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń • gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw • wypowiada się logicznie i w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki i wyrażenia przyimkowe • w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilu-strację, plakat, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć (np. epitety, porównania, zdrobnienia, poprawnie używa odpowiedniego stopnia przymiot-nika i przysłówka) • objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów • odróżnia wyrazy pokrewne od synonimów • umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wzbogaca tworzony tekst wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi), składni (stosuje różnorodne typy zdań:

24

pojedyncze i złożone; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmują-cych, wykrzyknikowych, rozkazujących w zależności od sytuacji komunikacyjnej; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji), fleksji (używa odmiennych części mowy w poprawnych formach), *wygłasza tekst poetycki z pamięci, posługując się pauzą, barwą głosu; zwraca uwagę na ważne treści tekstu • stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń PISANIE • stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji, poprawnie używa i zapisuje formy nieosobowe czasownika • w kilkuzdaniowych wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sy-tuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe i stosuje się do zasad interpunkcji • w tekstach świadomie stosuje wyrazy bliskoznaczne, zastępuje powtarzające się w tekście wyrazy odpowiednimi zaimkami • w wypowiedziach gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw • układa życzenia, gratulacje, zapisuje przepis, instrukcję, ogłoszenie, zaproszenie • stosuje akapit jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi • pisze logiczne i uporządkowane pod względem chronologicznym opowiadanie, stresz-cza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe; opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń (pamiętnik, dziennik) • zapisuje dialog w opowiadaniu • w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć (np. epitety, porównania, zdrobnienia) • opisując obraz, rzeźbę, ilustrację, plakat, stosuje podstawowe słownictwo charaktery-styczne dla danej dziedziny sztuki • dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:


INFORMACJI

SŁUCHANIE • przekazuje treść wysłuchanych wypowiedzi, potrafi ustosunkować się do wypowiedzi innych oraz nawiązać do nich podczas własnej wypowiedzi • uzasadnia swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu • nazywa intencje nadawcy komunikatu, dostrzega zależność między przenośnym zna-czeniem a intencją nadawcy wypowiedzi, w sytuacjach typowych odróżnia fakty od opinii

25

CZYTANIE • wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi np. opisującej lub oceniającej postać fikcyjną lub rzeczywistą • oddziela informacje ważne od drugorzędnych i wykorzystuje je w odczytaniu znaczeń dosłownych i przenośnych • wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce • nazywa intencje nadawcy komunikatu, dostrzega zależność między przenośnym zna-czeniem a intencją nadawcy wypowiedzi • nazywa osobę mówiącą w tekście w zależności od rodzaju utworu (podmiot liryczny, narrator) • w sytuacjach typowych odróżnia fakty od opinii • wskazuje typowe elementy stylistyczne i graficzne w zaproszeniach, życzeniach, ogło-szeniach, instrukcjach, przepisach • dostrzega relacje między takimi elementami konstrukcji, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie • głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby oddać sens odczytywanego tekstu • rozumie funkcje użytych w tekście zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych, pojedynczych i złożonych, równoważników zdań • rozumie funkcję użytych form przypadków, liczb, osób, czasów w tekstach literackich, użytkowych, reklamowych DOCIERANIE DO INFORMACJI • w zależności od celu poszukiwań świadomie wybiera odpowiedni słownik (słownik ortograficzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych) • konfrontuje ze sobą informacje zgromadzone na podstawie różnych źródeł II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z innymi odbiorcami • charakteryzuje osobę mówiącą na podstawie jej wypowiedzi • objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epic-kim oraz środków stylistycznych w utworze poetyckim (w tym rozróżnia ożywienie i uosobienie jako rodzaje przenośni) • wykorzystuje wiedzę na temat wersu, zwrotki, rymu, rytmu, refrenu do interpretacji utworu • wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych programy informacyjne, rozrywkowe, reklamy; dostrzega różnice między celem tych programów • charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość; konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami

III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

26

MÓWIENIE • uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, cytuje, stosuje się do reguł grzecznościowych • rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzieła filmowego • udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym i stylistycznym • w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje frazeolo-gizmy i przysłowia związane z omawianą tematyką • poprawnie stosuje formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego w czasach przeszłym i przyszłym • w opisie dzieła kultury stosuje słownictwo wyrażające stosunek odbiorcy wobec dzie-ła • interpretuje przenośne treści utworów poetyckich przewidzianych w programie nauczania • zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu • wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi • dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka PISANIE • potrafi zastosować reguły ortograficzne w sytuacjach nietypowych (np. wykorzystać wiedzę o wyrazach pochodnych i rodzinie wyrazów, pisowni nie w przeciwstawieniach) • przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, a także zdania w równoważniki zdań i odwrotnie – odpowiednio do przyjętego celu • komponuje poprawne pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, fleksyjnym, składniowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji • uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury • udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym i stylistycznym • w wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje frazeologizmy i przysłowia związane z omawianą tematyką • komponuje i przekształca plan wypowiedzi • pisze opowiadanie twórcze, list z perspektywy bohatera, baśń • w opisie dzieła kultury stosuje słownictwo wyrażające stosunek odbiorcy wobec dzie-ła • sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (dba o poprawność słowni-kową tworzonych wypowiedzi, odpowiednio dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji komunika-cyjnej), składni (tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi, stosuje się do za-sad poprawności logiczno-składniowej, dba o poprawną interpunkcję wypowiedzeń złożo-nych), fleksji (w wypowiedziach stosuje w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy przewidziane w programie nauczania, w tym poprawnie stosuje formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego w czasach przeszłym i przyszłym), fonetyki (biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów) • dokonuje samodzielnej autokorekty napisanego tekstu

27

Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo do-brą oraz: I. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

SŁUCHANIE • w rozmowie i innych sytuacjach komunikacyjnych celowo odwołuje się do wypowiedzi innych osób • dokonuje selekcji informacji w celu wykorzystania ich w sytuacjach nietypowych • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy wypowiedzi w tekstach poetyckich i reklamowych, wskazuje elementy o charakterze perswazyjnym CZYTANIE • czyta ze zrozumieniem na poziomie krytycznym teksty spoza listy lektur • interpretuje utwory poetyckie i prozatorskie

DOCIERANIE DO INFORMACJI • wybiera i wykorzystuje informacje z różnych źródeł (np. czasopism, stron interneto-wych) we własnych wypowiedziach o charakterze informacyjnym lub oceniającym II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• porównuje funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w różnych utworach epickich i poetyckich • wskazuje elementy baśni, legendy, bajki, mitu w innych tekstach kultury oraz odnaj-duje i omawia nawiązania do tego typu utworów we współczesnych tekstach kultury, np. opowiadaniach, reklamach, oraz w języku, np. we frazeologii • odnosi się do postaw bohaterów fikcyjnych i opisuje otaczającą ich rzeczywistość • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy wypowiedzi w tekstach poetyckich i reklamowych, wskazuje elementy o charakterze perswazyjnym III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

MÓWIENIE • przedstawia własne stanowisko w związku ze sposobem rozwiązania problemu, wy-konania zadania, formułuje twórcze uwagi • podejmuje rozmowę na temat przeczytanej lektury dzieła także spoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania w klasie piątej; omawia je w odniesieniu do innych dzieł także spoza kanonu lektur • interpretuje metaforyczne i symboliczne treści utworów literackich i plastycznych PISANIE • tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym ujęciem tematu, pomysłową

28

formą, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środków językowych • wykazuje się szczególną dbałością o poprawność ortograficzną, interpunkcyjną, fleksyjną i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi • świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania słownictwa, składni, fleksji i fonetyki

29

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA DLA KLASY VI

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań kryterialnych na ocenę dopuszczającą.


III. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

SŁUCHANIE • skupia uwagę na prostych wypowiedziach innych osób • reaguje na wypowiedzi innych werbalnie i niewerbalnie (mimiką, gestem, postawą) • rozumie polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów • identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz ty-powych sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji • rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, zaproszenie, gra-tulacje, życzenia, przeprosiny, zawiadomienie, ogłoszenie, instrukcję, w tym przepis • wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym niedługim tekście, zwłaszcza w jego warstwie dosłownej, i uzupełnia różne typy notatek graficznych o te informacje • rozumie ogólny sens słuchanych utworów • rozpoznaje nastrój słuchanych komunikatów • dostrzega etyczny wymiar języka (prawdę, kłamstwo, przemilczanie informacji, bruta-lizację wypowiedzi) • rozpoznaje manipulację

CZYTANIE • identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich oraz ty-powych sytuacjach znanych uczniowi z doświadczenia i obserwacji (autor, narrator, czytelnik, słuchacz) • rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, odmowę, zaproszenie, gra-tulacje, życzenia, przeprosiny, zawiadomienie, instrukcję, ogłoszenie, w tym przepis • wskazuje najważniejsze informacje w przeczytanym tekście, zwłaszcza w dosłownej warstwie tekstu i wyrażone wprost, i uzupełnia na podstawie czytanego tekstu różne typy notatek graficznych o te informacje • wskazuje części składowe wypowiedzi (tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie) • rozumie dosłowne znaczenie wyrazów w wypowiedzi • rozumie ogólny sens czytanych utworów • określa nastrój wypowiedzi • wyciąga wnioski z przesłanek zawartych w tekście, w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz • rozpoznaje manipulację • rozumie mechanizmy oddziaływania reklam na odbiorcę • stara się czytać teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, wyróżnia

30

pauzą koniec wypowiedzenia • rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach (orzeczenie, podmiot) • rozpoznaje w wypowiedziach podstawowe części mowy (rzeczownik, czasownik, przymiotnik, przysłówek, liczebnik, zaimek, przyimek, spójnik) • rozpoznaje zdanie pojedyncze i zdanie złożone • wskazuje cudzysłów DOCIERANIE DO INFORMACJI • sprawdza pisownię wyrazów w słowniku ortograficznym • wyszukuje synonimy w słowniku wyrazów bliskoznacznych • wybiera proste informacje z hasła encyklopedycznego, poradnika, leksykonu, czasopi-sma, podanej strony internetowej IV. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• mówi o swoich reakcjach czytelniczych • porównuje swoje wrażenia związane z odbiorem innych tekstów • wyraża swój stosunek do postaci • odróżnia fikcję od rzeczywistości • rozpoznaje typowe elementy fikcji, charakterystyczne dla poznanych gatunków • odróżnia elementy fantastyczne od realistycznych w baśniach, legendach, mitach, bajkach, opowiadaniach, powieściach • odróżnia autora od osoby mówiącej w tekście literackim • charakteryzuje osobę mówiącą na podstawie jej wypowiedzi • określa najważniejsze elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miejsce, bohaterowie, zdarzenia, • omawia akcję • wyodrębnia w utworze epickim wydarzenia układające się w wątki • rozpoznaje baśń, legendę, bajkę,mit, powieść, opowiadanie, komiks, fraszkę, wiersz, przysłowie • rozpoznaje wers, strofę, rym, refren, rytm • odróżnia wiersz rymowany od nierymowanego (białego) • rozpoznaje przenośnię, porównane, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, ożywienie • wyodrębnia film, program informacyjny, program rozrywkowy, spektakl teatralny spośród innych przekazów i tekstów kultury oraz potrafi nazwać ich tworzywo (ruchome ob-razy, warstwa dźwiękowa) • odczytuje informacje z plakatu teatralnego III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

MÓWIENIE • nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem • formułuje proste pytania i udziela prostych odpowiedzi pod względem konstrukcyj-

31

nym • w rozmowie zadaje pytania uzupełniające • wypowiada komunikaty zawierające proste informacje • wyraża wprost swoje intencje • odróżnia sytuację oficjalną od nieoficjalnej i potrafi odpowiednio do sytuacji komuni-kacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie, instrukcję, gratula-cje, życzenia, przekonać, zachęcić, przestrzec • stosuje podstawowe zwroty grzecznościowe podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem • mówi na temat, opowiada o obserwowanych zdarzeniach, akcji książki, filmu • za pomocą prostych zdań opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę • za pomocą prostych zdań opisuje obraz, ilustrację, plakat, fotografię • wygłasza tekst utworu z pamięci (teksty poetyckie, fragmenty prozy) PISANIE • stosuje wielką literę na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu • zna podstawowe zasady dotyczące pisowni wielką literą oraz pisowni ó – u, rz – ż, ch – h • tworzy proste wypowiedzi oraz notatki na podany temat • uzupełnia prosty schemat, tabelę • zna podstawowe zasady układu graficznego listu prywatnego i oficjalnego, dialogu, zaproszenia, ogłoszenia, planu ramowego i szczegółowego wypowiedzi i z pomocą nauczycie-la zapisuje list, dialog, układa plan ramowy i szczegółowy wypowiedzi, redaguje zaproszenie, ogłoszenie, instrukcję, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera i własnej, proste sprawozdanie • zapisuje kilkuzdaniowe opowiadanie odtwórcze z dialogiem • za pomocą prostych zdańtworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci • za pomocą prostych zdańtworzy opis obrazu, ilustracji, plakatu, fotografii • stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (np. dobiera wyrazy bliskoznaczne), składni (konstruuje poprawne zdania pojedyncze, stosuje wielkie litery na początku wypo-wiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu), fleksji (stosuje czasowniki, rze-czowniki, przymiotniki i przysłówki w zdaniu), fonetyki (dzieli wyrazy przy przenoszeniu do następnej linii, zna sposoby oznaczania miękkości głosek, zauważa różnicę między wymową a zapisem samogłosek ustnych, dźwięcznych i bezdźwięcznych) • stara się dbać o estetykę zapisu wypowiedzi Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dopusz-czającą oraz: II. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

SŁUCHANIE • słucha innych, uczestniczy w rozmowie oraz innych sytuacjach komunikacyjnych (za-daje pytania, odpowiada, instruuje, gratuluje, zaprasza, przeprasza)

32

• wybiera najważniejsze informacje z wysłuchanego tekstu • tworzy prostą notatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi, planu • określa temat utworu, powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki, mitu • rozpoznaje proste intencje niewyrażone wprost • wyciąga wnioski z przesłanek zawartych w tekście, w tym rozpoznaje w nim prawdę lub fałsz • rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne i literackie • na podstawie intonacji odróżnia wypowiedzenia oznajmujące, rozkazujące i pytające • rozumie mechanizmy oddziaływania reklam na odbiorcę • odróżnia fakty od opinii, wskazuje elementy perswazji CZYTANIE • identyfikuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi • określa temat i główną myśl tekstu • oddziela informacje ważne od drugorzędnych • wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu • wskazuje cytat • wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi • rozpoznaje cechy zaproszenia, życzeń, zawiadomienia, ogłoszenia, instrukcji, przepisu • określa temat utworu, powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, opowiada fabułę usłyszanej historii, zauważa metaforyczny charakter baśni, legendy, bajki, mitu, wskazuje morał wyrażony wprost • rozpoznaje typowe wypowiedzi informacyjne, literackie, reklamowe • rozumie funkcję znaków interpunkcyjnych (kropki, przecinka, znaku zapytania, wy-krzyknika, cudzysłowu, dwukropka, nawiasu), akapitów i marginesów w tekście prozatorskim • wskazuje wersy, strofy, rymy w tekstach poetyckich • poprawnie artykułuje i akcentuje wyrazy, stosuje intonację zdaniową podczas głośne-go czytania utworów • odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych • rozpoznaje podstawowe funkcje składniowe wyrazów użytych w wypowiedziach (orzeczenie, podmiot, dopełnienie, przydawka, okolicznik) • odróżnia zdanie pojedyncze od zdania złożonego, zdanie pojedyncze rozwinięte od zdania nierozwiniętego • rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, rodzajów gramatycznych (rzeczownik, przymiotnik, zaimek w związku z rzeczownikiem), osób, czasów i rodzajów gramatycznych (czasownik), określa stopień przymiotnika i przysłówka • posługuje się alfabetem, uwzględnia różnice między zapisem a wymową samogłosek nosowych, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, oznacza miękkość głosek DOCIERANIE DO INFORMACJI • wybiera odpowiednie informacje ze słownika ortograficznego, słownika wyrazów bli-skoznacznych, szkolnego słownika języka polskiego, słownika frazeologicznego • korzysta z encyklopedii, czasopisma, stron internetowych, leksykonu, poradnika

33

II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• nazywa swoje reakcje czytelnicze • dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użyt-kowe • nazywa elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miej-sce, bohaterowie, zdarzenia, wątki • wyodrębnia wątki • wskazuje elementy akcji • wskazuje w utworze cechy baśni, legendy, bajki, mitu, opowiadania, powieści, wier-sza, fraszki, komiksu • rozpoznaje przysłowie • wskazuje w tekście porównanie, przenośnię, epitet, wyraz dźwiękonaśladowczy, uo-sobienie, ożywienie • posługuje się terminami: wiersz rymowany i nierymowany (biały) • wyodrębnia film spośród innych dziedzin sztuki • zna pojęcia: gra aktorska, dekoracja, kostiumy, rekwizyty, inscenizacja, scena, widow-nia, kurtyna, kulisy, próba, program teatralny, afisz, ujęcie, kadr, plan • przypisuje cechy bohaterom orazocenia ich postawy w odniesieniu do takich warto-ści, jaknp. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada • odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) • odczytuje przesłanie baśni, odczytuje morał bajek, zauważa metaforyczny charakter mitu • odczytuje informacje z plakatu teatralnego


MÓWIENIE • świadomie uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej • dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobieraróżne typy wypo-wiedzeń prostych i rozwiniętych, stosuje wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące • formułuje pytania zamknięte i otwarte • udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych • wypowiada się w kilku logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane z codziennością, otaczającą rzeczywistością, lekturą • stosuje zwroty grzecznościowe i odpowiednie konstrukcje składniowe (np. tryb przy-puszczający) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem • składa życzenia, gratulacje, instruuje, przekonuje, zachęca, przestrzega • wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronolo-gicznym, streszcza utwory fabularne • opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilustrację, plakat, fotografię, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków i wyra-żeń przyimkowych) • dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne • recytuje utwór poetycki, oddając jego ogólny nastrój i sens

34

• stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych • posługuje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimiką, gestem, postawą ciała) PISANIE • stosuje podstawowe zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji • odróżnia nazwy własne od pospolitych i potrafi zastosować odpowiednie zasady do-tyczące pisowni wielką literą • poprawnie zapisuje nie z różnymi częściami mowy • poprawnie zapisuje wyrażenia przyimkowe • poprawnie stopniuje przymiotniki i przysłówki • konstruujei zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logiczno-składniowym • używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych, stosuje przecinki • w zależności do adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące • samodzielnie zapisuje dialog • dzieli wypowiedzi na części kompozycyjne (wstęp, rozwinięcie, zakończenie) • buduje ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi • układa opowiadanie odtwórcze z dialogiem oraz z elementami opisu, krótką relację, proste sprawozdanie, zaproszenie, ogłoszenie, pamiętnik i dziennik pisany z perspektywy bohatera i własnej, regulamin • redaguje notatkę w formie prostego schematu, tabeli, planu • zapisuje instrukcję z uwzględnieniem sformułowań wskazujących na kolejność wyko-nywanych czynności • tworzy opis przedmiotu, miejsca, krajobrazu, postaci, obrazu, ilustracji, fotografii, plakatu, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni (używa przysłówków i wyrażeń przyimkowych) • w liście prywatnym i oficjalnym, dialogu, zaproszeniu i ogłoszeniu stosuje odpowiedni

układ graficzny • stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wykorzystuje wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne w tworzonym tekście), składni (konstruuje zdania pojedyncze proste i rozwinięte oraz wypowiedzenia złożone, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmują-cych, rozkazujących, pytających, wykrzyknikowych; łączy wypowiedzenia składowe za pomo-cą spójnika w wypowiedzenia złożone, rozdziela przecinkiem wypowiedzenia składowe w wypowiedzeniu złożonym), fleksji (używa poprawnych form gramatycznych czasowników, rzeczowników, przymiotników, zaimków, liczebników; poprawnie zapisuje formy bezokolicz-ników oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego czasowników w czasie przyszłym i przeszłym) • stosuje zasady estetycznego zapisu tekstu Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:

II. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

35

SŁUCHANIE • koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych oraz odtwarza-nych utworów • w typowych sytuacjach komunikacyjnych cytuje wypowiedzi innych, wyraża swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu • odróżnia informacje ważne od mniej ważnych • właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu (również te niewyrażone wprost) • na podstawie słuchanego tekstu tworzy notatkę, pisze krótkie streszczenie • odróżnia wypowiedzi literackie od informacyjnych i reklamowych • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy • odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich (omawia przesłanie baśni, objaśnia morał bajki, wyjaśnia metaforyczny charakter mitu) • rozumie mechanizmy oddziaływania reklam na odbiorców • na podstawie intonacji odróżnia zdania neutralne od wykrzyknikowych

CZYTANIE • wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio • rozumie funkcję akapitu i cytatu w wypowiedzi • objaśnia przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi • odróżnia teksty literackie od informacyjnych i reklamowych • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy • odczytuje przenośny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich • wskazuje typowe elementy konstrukcyjne w zaproszeniach, życzeniach, gratulacjach, ogłoszeniach, zawiadomieniach, instrukcjach, przepisach • głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji i intonacji, wprowa-dza pauzę • wskazuje różnice między rzeczownikami, czasownikami, przymiotnikami, liczebnika-mi, zaimkami, przyimkami i spójnikami • rozpoznaje w tekście zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte, pojedyncze i złożone (współrzędnie i podrzędnie) • rozpoznaje równoważnik zdania • wydziela w zdaniu grupę podmiotu i orzeczenia • rozpoznaje zdania bezpodmiotowe • ustala stosunki nadrzędno-podrzędne i współrzędne z zdaniu pojedynczym • rozpoznaje w tekście formy przypadków, liczb, osób, rodzajów; odróżnia formy oso-bowe czasowników od nieosobowych (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to) • odróżnia wyrazy gwarowe od potocznych DOCIERANIE DO INFORMACJI • wie, jakiego typu informacje zawierają słownik ortograficzny, słownik wyrazów bli-skoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych, słownik frazeologiczny i umiejętnie je stosuje • wybiera informacje niewyrażone wprost z różnych źródeł, np. czasopism, stron inter-netowych

36

II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• uzasadnia swoje reakcje czytelnicze • porównuje swoje wrażenia związane z odbiorem innych tekstów kultury • analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas, miej-sce, bohaterowie, zdarzenia, wątek • rozpoznaje typowe elementy fikcji, charakterystyczne dla poznanych gatunków • omawia zależność osoby mówiącej (narratora, podmiotu lirycznego) i świata ukaza-nego w utworze • posługuje się pojęciami: akcja, fabuła, związek przyczynowo-skutkowy • omawia powiazania między częściami tekstu (rozdział, podrozdział) w dłuższym utwo-rze prozatorskim, np. w opowiadaniu, powieści • identyfikuje baśń, legendę, mit, bajkę, komiks, opowiadanie, powieść, fraszkę, wiersz, przysłowie • omawia akcje w utworze dramatycznym • rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu, rytmu oraz objaśnia znaczenie i funkcję środków poetyckich, takich jak: przenośnia, porównanie, epitet, wyraz dźwiękona-śladowczy, uosobienie, ożywienie • dostrzega zależność między zastosowanymi w utworze środkami stylistycznymi a treścią • rozumie funkcję akapitu jako logicznie wyodrębnionej całości w tekście • wyodrębnia elementy dzieła filmowego, zna główne etapy powstawania filmu i przedstawienia, rozumie pojęcie adaptacji • określa zadania twórców dzieła filmowego – aktora, reżysera, scenarzysty • określa zadania twórców dzieła teatralnego – aktora, reżysera, dekoratora, suflera • posługuje się pojęciami z zakresu sztuki filmowej, np. kadr, scena, plan • posługuje się pojęciami związanymi z przedstawieniem teatralnym i sztuką teatralną • charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność– zdrada • konfrontuje sytuację bohaterów z własnym doświadczeniem • odczytuje przesłanie utworu III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

MÓWIENIE • dostosowuje sposób wyrażania się do sytuacji komunikacyjnej, takiej jak: podzięko-wanie, przemówienie, wystąpienie • przedstawia własne zdanie w rozmowie • przestrzega zasad kulturalnej rozmowy • dyskutuje na wybrany temat • świadomie dobiera wypowiedzenia, by osiągnąć zamierzony cel (np. zachęcić, prze-konać, przestrzec) • tworzy spójne, logiczne wypowiedzi • świadomie dobiera intonację zdaniową • udziela odpowiedzi w formie krótkiej wypowiedzi • uczestniczy w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami; łą-czy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe w zdaniu

37

• wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń • wyjaśnia motywy postępowania postaci • gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw • wypowiada się logicznie i w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki i wyrażenia przyimkowe • w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, obraz, ilu-strację, plakat, fotografię, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć (np. epitety, porównania, zdrobnienia, poprawnie używa odpowiedniego stopnia przymiotnika i przysłówka) • objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów • odróżnia wyrazy pokrewne od synonimów • umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (wzbogaca tworzony tekst wyrazami bliskoznacznymi i przeciwstawnymi), składni (stosuje różnorodne typy zdań: pojedyncze i złożone; stosuje odpowiedni szyk wyrazów w zdaniu; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmujących, wykrzyknikowych, rozkazujących w zależ-ności od sytuacji komunikacyjnej; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji), fleksji (używa odmiennych części mowy w poprawnych formach), wygłasza tekst poetycki z pamięci, posłu-gując się pauzą, barwą głosu; zwraca uwagę na ważne treści tekstu • stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń PISANIE • stosuje poznane zasady ortografii dotyczące pisowni ó – u, rz – ż, ch – h i interpunkcji, poprawnie używa i zapisuje formy nieosobowe czasownika • w kilkuzdaniowych wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sy-tuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników współrzędne związki wyrazowe i stosuje się do zasad interpunkcji • w tekstach świadomie stosuje wyrazy bliskoznaczne, zastępuje powtarzające się w tekście wyrazy odpowiednimi zaimkami • w wypowiedziach gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy charakteru na podstawie zachowań i postaw • układa życzenia, gratulacje, zapisuje przepis, instrukcję, ogłoszenie, zawiadomienie, zaproszenie • stosuje akapit jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi • pisze logiczne i uporządkowane pod względem chronologicznym opowiadanie, stresz-cza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe; opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarzeń (pamiętnik, dziennik) • zapisuje dialog w opowiadaniu • w sposób uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, fotografię, stosując słownictwo służące do formułowania ocen i opinii, emocji i uczuć (np. epitety, po-równania, zdrobnienia) • opisując obraz, rzeźbę, ilustrację, plakat, fotografię; stosuje podstawowe słownictwo charakterystyczne dla danej dziedziny sztuki • dostrzega błędy ortograficzne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą

38

oraz:

III. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

SŁUCHANIE • przekazuje treść wysłuchanych wypowiedzi, potrafi ustosunkować się do wypowiedzi innych oraz nawiązać do nich podczas własnej wypowiedzi • uzasadnia swoje zdanie na temat wysłuchanego komunikatu • nazywa intencje nadawcy komunikatu, dostrzega zależność między przenośnym zna-czeniem a intencją nadawcy wypowiedzi, w sytuacjach typowych odróżnia fakty od opinii CZYTANIE • wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi np. opisującej lub oceniającej postać fikcyjną lub rzeczywistą • oddziela informacje ważne od drugorzędnych i wykorzystuje je w odczytaniu znaczeń dosłownych i przenośnych • wykorzystuje treści zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce • nazywa intencje nadawcy komunikatu, dostrzega zależność między przenośnym zna-czeniem a intencją nadawcy wypowiedzi • nazywa osobę mówiącą w tekście w zależności od rodzaju utworu (podmiot liryczny, narrator) • w sytuacjach typowych odróżnia fakty od opinii • wskazuje typowe elementy stylistyczne i graficzne w zaproszeniach, życzeniach, ogło-szeniach, zawiadomieniach, instrukcjach, przepisach • dostrzega relacje między takimi elementami konstrukcji, jak tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, akapity • głośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby oddać sens odczytywanego tekstu • interpretuje głosowo wybrane fragmenty prozy • rozumie funkcje użytych w tekście zdań pojedynczych rozwiniętych i nierozwiniętych, pojedynczych i złożonych, równoważników zdań • rozumie funkcję użytych form przypadków, liczb, osób, czasów w tekstach literackich, użytkowych, reklamowych • wykorzystuje wiedzę o języku podczas analizy różnych tekstów kultury DOCIERANIE DO INFORMACJI • w zależności od celu poszukiwań świadomie wybiera odpowiedni słownik (słownik ortograficzny, słownik wyrazów bliskoznacznych, słownik języka polskiego, słownik wyrazów obcych, słownik frazeologiczny) • konfrontuje ze sobą informacje zgromadzone na podstawie różnych źródeł IV. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z innymi odbiorcami • charakteryzuje osobę mówiącą na podstawie jej wypowiedzi

39

• objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epic-kim oraz środków stylistycznych w utworze poetyckim (w tym rozróżnia ożywienie i uosobienie jako rodzaje przenośni) • omawia funkcje elementów realistycznych i fantastycznych w: baśniach, legendach, mitach, bajkach, opowiadaniu, powieści • wykorzystuje wiedzę na temat wersu, zwrotki, rymu, rytmu, refrenu do interpretacji utworu • nazywa elementy świata przedstawionego w utworze dramatycznym • rozumie powiązania między częściami utworu dramatycznego (akt, scena) • dostrzega zależność między rodzajem i funkcją komunikatu a jego odbiorcą (progra-my edukacyjne, rozrywkowe, informacyjne, reklamy) • wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych programy informacyjne, rozrywkowe, reklamy; dostrzega różnice między celem tych programów • charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy odnoszące się do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, prawda – kłamstwo, wierność – zdrada; kon-frontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami


MÓWIENIE • tworzy wypowiedź zróżnicowaną stylistycznie w zależności od intencji nadawcy, sytu-acji komunikacyjnej i rodzaju adresata • tworzy wypowiedź zróżnicowaną ze względuna funkcję komunikatu (ekspresywna, impresywna, poetycka) • uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, cytuje, stosuje się do reguł grzecznościowych • rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzieła filmowego • zadaje pytania alternatywne (przedstawia rozmówcy dwie możliwości rozwiązania problemu) • udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym i stylistycznym • w rozmowie związanej z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje frazeolo-gizmy i przysłowia związane z omawianą tematyką • posługuje się przysłowiami i powiedzeniami regionalnymi • poprawnie stosuje formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego w czasach przeszłym i przyszłym • w opisie dzieła kultury stosuje słownictwo wyrażające stosunek odbiorcy wobec dzie-ła • interpretuje przenośne treści utworów poetyckich przewidzianych w programie nauczania • zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do treści utworu • wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi • wykorzystuje wiedzę o częściach mowy podczas tworzenia własnej wypowiedzi

40

• dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka PISANIE • potrafi zastosować reguły ortograficzne w sytuacjach nietypowych(np. wykorzystać wiedzę o wyrazach pochodnych i rodzinie wyrazów, pisowni nie w przeciwstawieniach) • przekształca zdania złożone w pojedyncze i odwrotnie, a także zdania w równoważniki zdań i odwrotnie – odpowiednio do przyjętego celu • wprowadza i przekształca różne typy wypowiedzeń w zależności od celu i intencji wy-powiedzi (zdania pojedyncze i złożone, równoważniki zdań) • komponuje poprawne pod względemortograficznym, interpunkcyjnym, fleksyj-nym,składniowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji • uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury • udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym i stylistycznym • w wypowiedziach związanych z lekturą, filmem czy codziennymi sytuacjami stosuje frazeologizmy i przysłowia związane z omawianą tematyką • komponuje i przekształca plan wypowiedzi • pisze opowiadanie twórcze, list z perspektywy bohatera, baśń, sprawozdanie • świadomie wprowadza dialog, słownictwo opisujące przeżycia bohaterów jako ele-ment ożywiający akcję • tworzy folder, charakterystykę, komiks • w opisie dzieła kultury stosuje słownictwo wyrażające stosunek odbiorcy wobec dzie-ła • sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie: słownictwa (dba o poprawność słowni-kową tworzonych wypowiedzi, odpowiednio dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji komunika-cyjnej), składni (tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi, stosuje się do za-sad poprawności logiczno-składniowej, dba o poprawną interpunkcję wypowiedzeń złożo-nych, wydziela przecinkiem lub wpisuje w nawias wypowiedzenia wtrącone), fleksji ( w wypowiedziach stosuje w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy przewidziane w programie nauczania, w tym poprawnie stosuje formy czasu teraźniejszego oraz formy rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego w czasach przeszłym i przyszłym), fonetyki (biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów) • dokonuje samodzielnej autokorekty napisanego tekstu Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo do-brą oraz: II. ODBIÓR WYPOWIEDZI I WYKORZYSTYWANIE ZAWARTYCH W NICH

INFORMACJI

SŁUCHANIE • w rozmowie i innych sytuacjach komunikacyjnych celowo odwołuje się do wypowie-dzi innych osób • dokonuje selekcji informacji w celu wykorzystania ich w sytuacjach nietypowych

41

• dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy wypowiedzi w tekstach poetyckich i reklamowych, wskazuje elementy o charakterze perswazyjnym CZYTANIE • czyta ze zrozumieniem na poziomie krytycznotwórczym teksty spoza listy lektur • interpretuje utwory poetyckie i prozatorskie

DOCIERANIE DO INFORMACJI • wybiera i wykorzystuje informacje z różnych źródeł (np. czasopism, stron interneto-wych) we własnych wypowiedziach o charakterze informacyjnym lub oceniającym II. ANALIZA I INTERPRETACJA TEKSTÓW KULTURY

• porównuje funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w różnych utworach epickich, poetyckich, dramatycznych • wskazuje elementy baśni, legendy, bajki, mitu w innych tekstach kultury oraz odnaj-duje i omawia nawiązania do tego typu utworów we współczesnych tekstach kultury, np. opowiadaniach, powieściach, reklamach, oraz w języku, np. we frazeologii • odnosi się do postaw bohaterów fikcyjnych i opisuje otaczającą ich rzeczywistość • dostrzega zależność między przenośnym znaczeniem a intencją nadawcy wypowiedzi w tekstach poetyckich i reklamowych, wskazuje elementy o charakterze perswazyjnym III. TWORZENIE WYPOWIEDZI

MÓWIENIE • przedstawia własne stanowisko w związku ze sposobem rozwiązania problemu, wy-konania zadania, formułuje twórcze uwagi • podejmuje rozmowę na tematprzeczytanej lektury, dzieła takżespoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania w klasie szóstej;omawia je w odniesieniu do innych dzieł także spoza kanonu lektur • interpretuje metaforyczne i symboliczne treści utworów literackich i plastycznych PISANIE • tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym ujęciem tematu, pomysłową formą, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środków językowych • wykazuje się szczególną dbałością o poprawność ortograficzną, interpunkcyjną, fleksyjną i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi • świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania słownictwa, składni, fleksji i fonetyki

SZCZEGÓŁOWEKRYTERIA OCENIANIA DLAKLASY7

Ocenęniedostatecznąotrzymujeuczeń,któryniespełniawymagań kryterialnych naocenędo-

puszczającą.

42

Ocenędopuszczającąotrzymujeuczeń,który:

Kształcenie literackie i kulturowe

SŁUCHANIE

uważniesłuchawypowiedzikolegówinauczyciela

wyraża prośbęopowtórzeniewypowiedzi

słucha nagraniawzorcowejrecytacji

mówi natemat najważniejszychtreściwysłuchanegoutworu

rozumiepolecenia

rozpoznajefragmentyinformacyjneiperswazyjnewwysłuchanymtekście

rozpoznajeemocje towarzyszące osobie wypowiadającej się

CZYTANIEUTWORÓW LITERACKICH I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY

czytateksty współczesneidawne

odczytuje tekst literacki i inne dzieła sztuki (np. obraz, rzeźba, grafi-

ka)napoziomiedosłownym, na poziomie krytycznym z pomocą nauczyciela i rówieśni-

ków określa temat utworu i poruszony problem, odnosi się do wybranych kontekstów,

np biograficznego, historycznego, kulturowego

rozpoznaje wypowiedź o charakterze emocjonalnym, argumentacyjnym, wskazuje

w tekście argumentacyjnym tezę, argument i przykłady rozpoznajewtekścienajważniejszeinformacje, opinię i fakty, rozróżnia fikcję

i kłamstwo

wie, czym jest perswazja, sugestia, ironia, z pomocą nauczyciela i klasy rozpoznaje

aluzję

rozróżniaelementytragizmuikomizmuwdzieleliterackim

wskazujenadawcęiadresatawypowiedzi

dostrzegaróżnemotywypostępowaniabohaterów

odczytującsensutworu,dostrzegapodstawowewartości,takiejakprzyjaźń, wierność, pa-

triotyzm; formułuje wnioski czytautworyliryczneiznacechy liryki jakorodzajuliterackiego, zna gatunki należące do

liryki: sonet, pieśń, tren

odróżniaosobęmówiącąwwierszuodautoratekstu, bohatera utworu od podmiotu lirycz-

nego

znapodstawoweśrodki wyrazuartystycznegowypowiedzi, w tym: neologizm, prozaizm,

eufemizm, inwokację

rozpoznajeobrazypoetyckiewutworze czytautworyepickieiznacechy epiki jakorodzajuliterackiego, zna gatunki należące do

epiki

wymieniaelementykonstrukcyjneświataprzedstawionegowutworze

wie,czym sięróżnifikcja literackaodrzeczywistości

rozróżnianarracjępierwszo-itrzecioosobową

rozpoznajewtekścieepickimfragmentyopowiadaniaiopisu

odróżniadramatodinnychrodzajówliterackich, wskazuje elementy dramatu: akt, scena,

tekst główny, didaskalia, monolog i dialog

rozpoznaje balladę jako gatunek z pogranicza rodzajów literackich posługujesięspisemtreści, cytatem z poszanowaniem praw autorskich

43

rozpoznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, artykuł, felieton

wyszukuje informacjewtekściepopularnonaukowym, naukowym, publicystycznym

dostrzegasymbole i alegorie w tekstach kultury znaterminyadaptacja filmowaiadaptacja teatralna

wymieniaosobyuczestniczącewprocesiepowstawaniaprzedstawieniateatralnego oraz

filmu (reżyser, aktor, scenograf, charakteryzator) zauważazwiązki międzydziełemliterackima innym tekstem kultury

dokonuje przekładu intersemiotycznego tekstów kultury i interpretacji zjawisk spo-

łecznych oraz prezentuje je w ramach różnych projektów grupowych

Tworzenie wypowiedzi (elementy retoryki, mówienie i pisanie)

s p o r z ąd z a w r ó ż n ych f o r m ach n o t a t k ę d o t ycz ąc ą w ys ł u c h an e j w y-

p o w i ed z i

tworzyplandłuższejwypowiedzi

tworzy wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, w rozprawce z pomocą nauczy-

ciela formułuje tezę, hipotezę oraz argumenty, samodzielnie podaje przykłady do ar-

gumentów, wnioskuje

wypowiada się na temat

starasięzachować poprawnośćjęzykową, ortograficznąi interpunkcyjnątekstu,

a w tekstach mówionych zachowuje poprawność akcentowania wyrazów i zdań, dba

o poprawną wymowę

stara sięoestetycznyzapiswypowiedzi

wygłasza krótki monolog, podejmuje próbę wygłaszania przemówienia orazpróby

uczestniczeniawdyskusji

przygotowuje wywiad streszcza, skraca, parafrazuje tekst, w tym tekst popularnonaukowy

wyraża swoje zdanie i umie je uzasadnić, odnosi się do cudzych poglądów

piszeopowiadanieodtwórczeitwórcze; wie,jak umieścićdialogwtekście

opisuje i charakteryzuje postacirzeczywisteifikcyjne

stosuje narracjępierwszo-itrzecioosobową

opisujeelementydziełamalarskiego, wykorzystuje z pomocą nauczyciela odpowiednie

konteksty

układatekstotrójdzielnejkompozycji z uwzględnieniem akapitów, stosuje cytat

wygłaszazpamięcitekstpoetycki

Kształcenie językowe (gramatyka języka polskiego, komunikacja językowa i kultura ję-

zyka, ortografia i interpunkcja)

w i e , c z ym j e s t b ł ąd j ę z yk o w y

ma podstawową wiedzę z zakresu gramatyki języka polskiego:

–fonetyki(znaróżnicęmiędzygłoskąaliterą;rozróżniasamogłoskiispółgłoski, głoski

dźwięczne,bezdźwięczne, ustne, nosowe;wie, na czym polegazjawiskoupodobnieńpod-

względemdźwięcznościi uproszczeńgrup spółgłoskowych, utraty dźwięczności

w wygłosie), dostrzega rozbieżności między mową a pismem

–słowotwórstwaisłownictwa(wie,czymsą w y r a z p o d s t a w o w y i p o c h o d n y ,

podstawasłowotwórcza,formant,

rdzeń,rodzinawyrazów;rozumieróżnicęmiędzywyrazem pokrewnymabliskoznacznym,

dostrzega zróżnicowanie formantów pod względem ich funkcji, rozumie różnicę mię-

44

dzy realnym a słowotwórczym znaczeniem wyrazów, odróżnia typy wyrazów złożo-

nych), zna typy skrótów i skrótowców i stosuje zasady interpunkcji w ich zapisie, świa-

domiewzbogacazasóbwłasnegosłownictwa

oprzysłowia,powiedzenia,frazeologizmyitp., odróżnia synonimy od homonimów

–fleksji(stosuje wiedzę o częściach mowy w poprawnym zapisie partykuły nie

z różnymi częściami mowy, rozpoznaje imiesłowy, zna zasady ich tworzenia

i odmiany)

–składni(wykorzystuje wiedzę o budowie wypowiedzenia pojedynczego i złożonego

w przekształcaniu zdań pojedynczych na złożone i odwrotnie oraz wypowiedzeń

z imiesłowowym równoważnikiem zdania na zdanie złożone i odwrotnie, dokonuje

przekształceń z mowy zależnej na niezależną i odwrotnie

Ocenędostatecznąotrzymujeuczeń,któryspełniawymaganiakryterialnenaocenę dopuszczają-

cąoraz:


SŁUCHANIE

świadomieuczestniczywsytuacjikomunikacyjnejprzezuważnesłuchanie wypowie-

dziinnychjejuczestników

żyworeagujenawypowiedzikolegówinauczycie-

la,m.in.prosiojejpowtórzenie,uzupełnienie,wyjaśnienie

określatematykęwysłuchanegoutworu; ocenia wartość wysłuchanego tekstu

rozróżniateksty ocharakterzeinformacyjnymiperswazyjnym

wybierapotrzebneinformacjezwysłuchanegotekstu

rozpoznaje komizm, kpinęiironięjakowyrazintencjiwypowiedzi

CZYTANIEUTWORÓW LITERACKICH I ODBIÓR TEKSTÓW KULTURY

podejmujepróby s amodz ie ln ego odczytaniaróżnychtekstówwspółczesnych

idawnychna poziomieprzenośnym, a w ich odczytaniu odnosi się do różnych kontek-

stów

nazywaróżne motywy postępowaniabohaterów określa problem poruszony w utworze i ustosunkowuje się do niego

identyfikuje w tekście poetyckim cechy liryki

charakteryzujeosobęmówiącąwwierszu

wskazuje podstawoweśrodki wyrazuartystycznegowypowiedzi, w tym: neologizm,

prozaizm, eufemizm, inwokację wyodrębniawtekścieobrazypoetyckie

rozróżniatakie gatunkipoezji,jakpieśń,hymn

identyfikujeelementyświataprzedstawionegowutworze

odróżniafikcję literackąodrzeczywistości

rozumie znaczenieterminówrealizmifantastyka

odróżniacechy gatunkowenoweli,powieści,opowiadania

podajeprzykładyutworównależącychdoliteraturydydaktycznej

znacechy literaturydydaktycznej,wymieniacechybajkiiballady r o z p o z n a j e c ech y d r am a t u j ak o r o d z a ju l i t e r ack i ego w t e k ś c i e

s am o d z i e l n i e wyszukujepotrzebneinformacjew odpowiednich źródłach, sporzą-

45

dza prosty przypis

wyszukuje informacjew indeksieiprzypisach

rozpoznajejęzykoweipozajęzykoweśrodkiperswazji,np. wreklamieprasowej

analizuje symbole i alegorie występującew tekstach kultury

dostrzegafunkcjeśrodkówpozajęzykowychwsztuce teatralnejifilmie

wskazujewballadzieelementytypowe dlaróżnych rodzajówliterackich analizujezwiązki międzydziełemliterackima innym tekstem kultury

wskazujeelementytragizmuikomizmuwdzieleliterackim


pisze na temat, starającsię zachować przejrzystą kompozycjęlogicznej ispójnejwypo-

wiedzi, wyrażawłasnezdanieipodajeargumenty napoparciewłasnegostanowiska

zachowuje trójdzielnąkompozycjędłuższejwypowiedzi, w tym w przemówieniu

stosuje siędozasadpoprawnejwymowyoraznormdotyczącychakcentowaniawyrazó-

wizdań, zna wyjątki w akcentowaniu wyrazów,

rozróżniaśrodkijęzykowewzależnościodadresatawypowiedziwoficjalnych

inieoficjalnychsytuacjachmówienia

stosujezasadyetykietyjęzykowejiprzestrzegazasadetyki mowy

uczestniczywdyskusjizgodniezzasadamikultury

dostrzegazjawiskobrutalnościsłownej,kłamstwoimanipulację

uczestniczywomówieniurecytacjiwłasnej,koleżanekikolegów

redaguje rozprawkę z tezą bądź hipotezą, formułuje odpowiednie argumenty i popiera

je odpowiednimi przykładami

pisze wywiad

stosujeakapity, dba o spójne nawiązania między poszczególnymi częściami wypowie-

dzi

zachowujepoprawnośćjęzykową i stylistyczną tworzonegotekstu

wykazujedbałośćoestetykęzapisuorazpoprawnośćortograficznąiinterpunkcyjną opisuje dzieło malarskie z odniesieniem do odpowiednich kontekstów; odczytuje sen-

sy przenośne w tekstach kultury, takich jak obraz, plakat, grafika

w tekstach własnych wykorzystuje różne formy wypowiedzi, w tym opis sytuacji

recytuje tekstpoetycki, podejmuje próbę interpretacji głosowej z uwzględnieniem te-

matu i wyrażanych emocji



d o s t r z ega b ł ęd y j ę z yk o w e i p o t r a f i j e s k o r yg o w ać

stosujew tworzonych tekstachpodstawową wiedzę językowąwzakresie:

–

fonety-

ki(znaróżnicęmiędzygłoskąaliterą;rozróżniasamogłoskiispółgłoski,głoskidźwięczne,bez

dźwięczne,ustne,nosowe;wie,naczym polegazjawiskoupodobnieńpodwzglę-

demdźwięcznościi uproszczeńgrup spółgłoskowych, utraty dźwięczności





46

dostrzega zróżnicowanie formantów pod względem ich funkcji, rozumie różnicę mię-

dzy realnym a słowotwórczym znaczeniem wyrazów, odróżnia typy wyrazów złożo-

nych), zna typy skrótów i skrótowców i stosuje zasady interpunkcji w ich zapisie, świa-

domiewzbogacazasóbwłasnegosłownictwa




i odmiany)





Ocenędobrąotrzymujeuczeń,któryspełniawymaganiakryterialnenaocenę dostatecznąoraz:


SŁUCHANIE

słuchanagrańrecytacjiutworówpoetyckichiprozatorskichorazdostrzega środki wyra-

zuartystycznegotekstu

analizujeirozpoznajeintencjęnadawcywysłuchanegoutworu, w tym aluzję,sugestię, ma-

nipulację

CZYTANIETEKSTÓWPISANYCHIODBIÓRINNYCH TEKSTÓWKULTURY

płynnieczytatekstywspółczesneidawne,stosującsiędozasadpoprawnej interpunk-

cji,akcentowaniaiintonacji

odczytuje tekstnapoziomieprzenośnym

określafunkcjęprzeczytanegotekstu

interpretujetytułutworu

wyjaśniamotywypostępowaniabohaterów,oceniaichzachowaniaipostawy

wodniesieniudoogólnieprzyjętychzasadmoralnych

dostrzega manipulację iperswazję,wartościowaniewczytanymtekście, w tym

w satyrze określafunkcjęśrodkówartystycznegowyrazu

analizujeelementyświataprzedstawionegowutworze, omawia ich funkcję

w konstrukcji utworu

uzasadniaprzynależnośćgatunkowąróżnych utworów literackich

uzasadniaprzynależnośćtekstu prasowegodopublicystyki

wyszukujeiporównujeinformacjewróżnychtekstach,m.in.popularnonaukowych inaukowych

analizujejęzykoweipozajęzykoweśrodkiperswazjiwreklamieprasowej

odczytuje sensy przenośne i symboliczne w odbieranym tekście MÓWIENIE


płynniemówinapodanytemat,starającsięzachowaćzasadypoprawności językoweji styli-

47

stycznej

uzasadniawłasnezdanie zapomocąrzeczowychargumentów

dobieraśrodkijęzykowewzależnościodadresatawypowiedziwoficjalnych

inieoficjalnychsytuacjachmówienia

aktywnieuczestniczywdyskusji

wystrzegasiębrutalnościsłownej,kłamstwaimanipulacjiwwypowiedziustnej

piszenatemat,stosując funkcjonalnąkompozycjęlogicznej wypowiedzi, polemizuje ze

stanowiskiem innych, formułuje rzeczowe argumenty poparte celnie dobranymi przy-

kładami

dobiera i stosujeśrodkijęzykowe odpowiednio do sytuacji i odbiorcy oraz rodzaju

komunikatu

p r ez en t u j e w dyskusji swoje stanowisko, rozwija je odpowiednio dobranymi argu-

mentami, świadome stosuje retoryczne środki wyrazu

reaguje z zachowaniem zasad kultury nazjawiskobrutalnościsłownej,kłamstwo

imanipulację

wrozprawce dobieraodpowiednie argumenty, w których odwołuje się do kontekstu li-

terackiego, popiera je odpowiednimi przykładami

pisze wywiad, wykorzystując zdobytą z różnych źródeł wiedzę na temat podjęty

w rozmowie

opisuje dzieło malarskie z odniesieniem do odpowiednich kontekstów; podejmuje

próbę interpretacji tekstu kultury, np. obrazu, plakatu, grafiki

w tekstach własnych wykorzystuje różne formy wypowiedzi, w tymmowę zależną

i niezależną w celu dynamizowania akcji i charakteryzowania bohatera

recytuje tekstpoetycki,interpretacje głosowo z uwzględnieniem tematu

oceniarecytacjęwłasną,koleżanekikolegów i przedstawia uzasadnienie swojej oceny



umiejętniestosujewiedzę językowąwzakresie:

d o k o n u j e k o r ek t y t w o r z o n ego t ek s t u

an a l i z u j e e l em en t y j ę z yk o w e w t ek s t ach k u l t u r y ( n p . w r ek l a -

m ach , p l ak ac i e , w p i o s en ce ) , w yk o r z ys t u j ąc w i ed z ę o j ę z yk u w

z ak r e s i e :

–

fonety-

ki(znaróżnicęmiędzygłoskąaliterą;rozróżniasamogłoskiispółgłoski,głoskidźwięczne,bezd

źwięczne,ustne,nosowe;wie,naczym polegazjawiskoupodobnieńpodwzględemdźwięcz-

nościi uproszczeńgrup spółgłoskowych, utraty dźwięczności





dostrzega zróżnicowanie formantów pod względem ich funkcji, rozumie różnicę

między realnym a słowotwórczym znaczeniem wyrazów, odróżnia typy wyrazów

złożonych), zna typy skrótów i skrótowców i stosuje zasady interpunkcji w ich zapi-

sie,świadomiewzbogacazasóbwłasnegosłownictwa


48



i odmiany)





Ocenębardzodobrąotrzymujeuczeń,któryspełniawymaganiakryterialnena ocenędobrąoraz:


SŁUCHANIE

słuchanagrańrecytacjiutworówpoetyckichiprozatorskichorazdostrzega ioceniazabie-

gizwiązanezprezentacjąwalorówartystycznychtekstu

interpretujewysłuchanytekst,uwzględniającintencjęjegonadawcy

CZYTANIETEKSTÓWPISANYCHI ODBIÓRINNYCHTEKSTÓWKULTURY

płynnieczytatekstywspółczesneidawne,stosującsiędozasadpoprawnej interpunk-

cji,akcentowania,intonacjiorazuwzględniabudowęwersyfikacyjną, atakżeorganiza-

cjęrytmicznąutworupoetyckiego

odczytuje tekstnapoziomieprzenośnymisymbolicznym

wartościujezachowaniaipostawybohate-

rów,uwzględniającmotywyichpostępowaniaiodwołującsiędoogólnie przyjętychzasad-

moralnych

ustosunkowujesiędoróżnychsposobówoddziaływaniatekstunaodbiorcę, takich jak per-

swazja,manipulacjaitp.

określafunkcjęśrodkówartystycznegowyrazu,azwłaszczasymboluialegorii

interpretujesymbolewystępującew różnych tekstach kultury


udowadniaswojeracjezapomocąrzeczowychargumentówułożonychwlogiczny wywód aktywnieuczestniczywdyskusji,używającśrodkówjęzykowychwyrażających stosu-

nekmówiącegodoprzedstawianychtreściinawiązującdowypowiedziprzed-

mówców,podejmujepróbyprowadzeniadyskusji

charakteryzującpostaćfikcyjną,oceniai wartościujejejzachowaniaipostawy

wodniesieniudoogólnie przyjętychnormmoralnych

analizujeuczuciawłasneibohaterówliterackich,

próbujeinterpretowaćgłosowowygłaszanytekst,m.in.przezpoprawne stosowaniepauz

wtekściezawierającymprzerzutnie,

krytycznie,rzeczowoomawiaorazocenia recytacjęwłasnąikolegów

piszewypowiedzilogiczne,spójneiprzejrzystepodwzględemkompozycyjnym

ipoprawnepodwzględemjęzykowym, stylistycznym,ortograficznym oraz interpunk-

cyjnym

dobierającodpowiedniesłownictwo,tworzytekstwyrażającyintencjenadawcy

posługujesięodpowiednimiargumentamiiprzykładamiwceluuzasadnie-

49

niawłasnegozdania

posługującsiębogatymsłownictwem,redagujeróżneformywypowiedzi,

m.in.opowiadaniezelementamidialogu i monolo-

gu,opisu,charakterystyki,zróżnicowane stylistycznieifunkcjonalnieopi-

sy,recenzjęinotatkę(różnorodnepostaci)oraz pisma użytkowe

odwołując się do kontekstów, tworzy rozprawkę z tezą lub hipotezą



wykorzystując wiedzę o języku,an a l i z u j e e l em en t y j ę z yk o w e w t ek s t ach

k u l t u r y j ak o ś w i ad o m e k s z t a ł t o w an i e w a r s t w y s t yl i s t ycz n e j t ek s t u

ś w i ad o m i e s t o s u j e w i ed z ę j ę z y k o w ą w z ak r e s i e t r e ś c i m a t e r i a ł o -

w ych p r z ew i d z i an ych p r o gr am em n au cz an i a w z ak r e s i e f o n e t yk i ,

f l ek s j i , s k ł ad n i , s ł o w n i c t w a

Ocenęcelującąotrzymujeuczeń,któryspełniawymaganiakryterialnenaocenę bardzodobrąoraz:


SŁUCHANIE

słuchairozumiewypowiedzikolegówinauczycielajakoaktywnyuczestnik różnych sytu-

acjimówieniawczasie zajęć lekcyjnych

odczytujeiinterpretujezabiegizwiązanezprezentacjąwalorówarty-

stycznychnagraniawzorcowejrecytacji

analizujeiwykorzystujewnowychsytuacjachdydaktycznychinformacje wybrane

zwysłuchanegotekstu

CZYTANIETEKSTÓWPISANYCHI ODBIÓRINNYCHTEKSTÓWKULTURY

czytaróżnetek-

sty(zarównowspółczesne,jakidawne,przewidzianewprogramienauczania)napoziomied

osłownym,przenośnymisymbolicznym

samodzielnieinterpretujetekstypisaneiinnetekstykultury,uwzględniając intencjęnadaw-

cyoraz kontekstyniezbędnedointerpretacji

praktyczniewykorzystujeinformacjewybraneztekstuliterackie-

go,popularnonaukowego,naukowego

krytycznieoceniaiwartościujetreści,zachowaniaipostawyprzedstawione

wutworachwodniesieniudosystemumoralnegoietycznego


samodzielniebudujespójne,logiczne,rzeczowewypowiedzinapodanytemat,

wktórychprzedstawiawłasnestanowi-

sko,lubzapomocąpopartychprzykładamiargumentówuwzględniającychróżnekonteksty

kulturowedowodziprzyjętychracji

50

aktywnieuczestniczywdyskusjijakodyskutantlubprzewodniczący,rzeczowo przedsta-

wiaswojestanowisko iwnioski

interpretujegłosowowygłaszanyzpamięcilubczytany tekst, uwzględniając funkcję za-

stosowanych środków stylistycznych

oceniającpracęinnych,przedstawiakrytyczną,rzeczowąrefleksjęwynikającą

zwnikliwej analizy wykonanychzadań ierudycjipolonistycznej

piszewypowiedzioryginalnepodwzględemsposobuujęciatematu,w tym rozpraw-

kę z hipotezą;wykazujesięszczególnądbałością opoprawnośćjęzykową,bezbłędny

zapis, logicznąkompozycję

tworzyoryginalnenotatki,posługującsiębogatymsłownictwem

redaguje dłuższeformy wypowiedzi

podejmujepróby własnejtwórczościliterackiej



wykorzystując wiedzę o języku,o d cz yt u j e s e n s y s ym b o l i cz n e i p r z en o -

ś n ew t ek s t ach k u l t u r y j ak o e f ek t ś w i ad o m ego k s z t a ł t o w an i a w a r -

s t w y s t y l i s t ycz n e j w yp o w i ed z i

samodzielnieposzerzawiedzęjęzykową i wykorzystuje ją we własnych wypowiedziach

Ocenie z języka polskiego w klasach IV-VII Szkoły ...sp8.malbork.pl/files/Jezyk_polski.pdfNa jeden...

Documents

Transcript of Ocenie z języka polskiego w klasach IV-VII Szkoły ...sp8.malbork.pl/files/Jezyk_polski.pdfNa jeden...