Zajęcia I: Tropimy błędy językowe - Ars Verbi

Zajęcia I: Tropimy błędy językowe

mgr Anna Alochno-Janas www.arsverbi.pl [email protected]

mgr Anna Alochno-Janas - www.arsverbi.pl - [email protected] 1

http://www.arsverbi.pl/�

mailto:[email protected]�

Czym jest kultura języka? Piękne słowo jest elementem pięknego życia. – Gaston

Bachelard Kultura języka a kultura umysłowa to właściwie

synonimy. – Witold Doroszewski Język można uważać za autoteliczną wartość kultury

porównywalną ze sztuką czy też nauką. – Jadwiga Puzynina

Kultura języka zaczyna się tam, gdzie zaczyna się świadomość językowa, gdzie ludzie nie tylko mówią, lecz zastanawiają się nad tym, jak mówią. – Stanisław Szober


Czym jest kultura języka? Kultura języka – jeden z elementów kultury osobistej.

Świadomość językowa, znajomość mechanizmów językowych i sprawność w posługiwaniu się normą językową. Dbałość o język: pełna szacunku postawa dla języka.

Elementy kultury języka to: 1. poprawność językowa; 2. sprawność językowa (kompetencja); 3. etyka słowa (np. w reklamie, polityce); 4. estetyka słowa (np. w literaturze, poezji); 5. retoryka; 6. erystyka.


Do czego służy ta wiedza? Człowiek świadomy znaczenia języka i siły jego

oddziaływania, będzie potrafił z nich korzystać do własnych celów w różnych sferach życia.

Znajomość mechanizmów językowych pozwala zdemaskować nieetyczne techniki stosowane przez innych użytkowników języka i obronić się przed nimi.

Brak ogłady językowej dyskredytuje człowieka, wskazuje bowiem na braki w jego wykształceniu i kulturze osobistej – ważne szczególnie w sytuacji aplikowania o pracę.


Historia i współczesność 1440 r. – Traktat o ortografii Jakuba Parkoszowica –

początek dziejów kultury języka w Polsce i pierwszy wzorzec ogólnopolskiego języka kulturalnego.

1562 r. – w zbiorze epigramatów Źwierzyniec Mikołaj Rej zawarł swój słynny dwuwiersz: A niechaj narodowie wżdy postronni znają, / Polacy nie gęsi, iż swój język mają.

Współczesną normę językową ustalają: Rada Języka Polskiego, Komisja Kultury Języka i Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego (Ustawa z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim)


Historia i współczesność Traktat o ortografii Jakuba Parkoszowica Źwierzyniec Mikołaja Reja


Historia i współczesność


Schemat komunikacji R. Jakobsona Roman Jakobson (1896-1982), rosyjski strukturalista w

swoim słynnym tekście Poetyka w świetle językoznawstwa (1960 r.) sformułował uniwersalny model komunikacji (akt mowy) oparty na sześciu elementach:

1. nadawca, 2. odbiorca, 3. kontekst, 4. kod, 5. kontakt, 6. komunikat.


Schemat komunikacji R. Jakobsona Każdy z tych elementów determinuje odpowiednią

funkcję komunikatu językowego, a funkcja nakierowuje na ten element. Jedna z funkcji jest zawsze dominująca nad innymi.

1. funkcja ekspresywna (emotywna), 2. funkcja impresywna (perswazyjna, konatywna), 3. funkcja poznawcza (referencyjna), 4. funkcja metajęzykowa, 5. funkcja fatyczna (gr. phátis – mowa), 6. funkcja poetycka (autoteliczna).


Schemat komunikacji R. Jakobsona


Norma, uzus i błąd językowy Norma językowa – zwyczaj językowy właściwy dla

środowiska kulturalnego; oficjalnie przyjęte standardy poprawności językowej skodyfikowane w słownikach i uznane za powszechnie obowiązujące.

Uzus językowy – (łac. korzystanie, praktyka) przyjęte w danym społeczeństwie i realnie używane zwyczaje językowe; wyraz normy językowej i jedno z kryteriów rozstrzygających o poprawności językowej. Uzus może (ale nie musi) zostać usankcjonowany przez normę językową.

Błąd językowy – niezamierzone odstępstwo od normy językowej.


Typy błędów językowych

1. ortograficzny, 2. gramatyczny (np. fleksyjny), 3. interpunkcyjny, 4. składniowy, 5. frazeologiczny, 6. stylistyczny, 7. fonetyczny.


Rodzaje słowników - językowe 1. ortograficzny, 2. interpunkcyjny, 3. języka polskiego, 4. poprawnej polszczyzny, 5. wyrazów obcych, 6. etymologiczny, 7. frazeologiczny, 8. synonimów, 9. antonimów, 10. idiomów, 11. gwar, 12. języków obcych; 13. seksualizmów (np. Jacka Lewinsona); 14. nazw żeńskich - feminatywów (np. pod red. A. Małochy-Krupy); 15. przekleństw i wulgaryzmów.


Słowniki językowe


Rodzaje słowników - inne 1. terminologii z danej dziedziny nauki, np.

literaturoznawstwa (np. literatury popularnej, literatury dla dzieci i młodzieży), psychologii, muzyki, historii, religii;

2. pisarzy; 3. epok literackich, historycznych; 4. tematyczne, np. symboli, mitów, motywów, gatunków

literackich, gatunków filmowych, erotyzmu; 5. leksykony – także nietypowe, np. Leksykon samobójców,

Leksykon śmierci wielkich ludzi; 6. encyklopedie – np. Encyklopedia gender. Płeć w kulturze.


Inne słowniki


Popularne zjawiska językowe Neologizm – innowacja językowa, wyraz nowo

utworzony. Internacjonalizm – wyraz funkcjonujący w wielu

językach w podobnej postaci. Zapożyczenie – wyraz przejęty z języka obcego; kalka

językowa. Archaizm – wyraz przestarzały, staroświecki,

wychodzący z użycia. Regionalizm – wyraz, konstrukcja lub wymowa

właściwe dla danego regionu. mgr Anna Alochno-Janas - www.arsverbi.pl - [email protected] 17

Popularne zjawiska językowe Homonimy – wyrazy jednakowo brzmiące, lecz

różniące się znaczeniem i niekiedy pisownią; rozróżniamy je na podstawie kontekstu.

Frazeologizm – utarty zwrot, związek frazeologiczny, idiom.

Tautologia – (błąd językowy) występuje, kiedy wyraz określający powtarza znaczenie wyrazu określanego.

Pleonazm – (błąd językowy) wyrażenie składające się z wyrazów znaczących to samo.


Kultura oficjalnej korespondencji e-mailowej

E-mail i list tradycyjny to ta sama forma wypowiedzi pisemnej przekazywana za pomocą odmiennego medium. Oficjalna korespondencja posiada swoje ustalone zasady (zwłaszcza korespondencja z wykładowcami akademickimi).

Grzech główny: „Witam” w nagłówku! Inne częste błędy: brak podpisu, skróty lub imię adresata

w nagłówku, kalkowanie interpunkcji angielskiej bez związku z zasadami interpunkcji polskiej, brak tematu.

Kultura oficjalnej korespondencji e-mailowej w pigułce - do pobrania na stronie: www.arsverbi.pl



Uśmiechnij się!


Strona firmowa: www.arsverbi.pl Strona autorska Annais: www.annais.pl

Fanpage Annais: https://www.facebook.com/Annais.pisarka



http://www.annais.pl/�

https://www.facebook.com/Annais.pisarka�

Zajęcia I: Tropimy błędy językowe - Ars Verbi

Documents

Transcript of Zajęcia I: Tropimy błędy językowe - Ars Verbi