Obserwacje, doświadczenia, hodowle

- aktywny uczeń na lekcjach biologii w

klasie piątej

Anna Kimak-Cysewska

2018

Samodzielne przeprowadzenie nawet bardzo prostego

doświadczenia lub obserwacji dostarcza uczniom pozytywnych

doznań związanych z odkrywaniem czegoś nowego, nieznanego.

Nauczyciel powinien możliwie

często zachęcać uczniów do

samodzielnego działania.

Co mówi podstawa programowa?

W procesie kształcenia istotne jest zaplanowanie cyklu obserwacji

i doświadczeń prowadzonych przez ucznia lub mały zespół

uczniowski, samodzielnie oraz pod kierunkiem nauczyciela.

Ważne jest, aby doświadczenia i obserwacje były proste do

wykonania, nie wymagały skomplikowanych urządzeń i drogich

materiałów.

Podczas planowania i przeprowadzania doświadczeń oraz

obserwacji należy stworzyć warunki umożliwiające uczniom

zadawanie pytań weryfikowalnych metodami naukowymi,

zbieranie danych, analizowanie i prezentowanie danych,

konstruowanie odpowiedzi na zadane pytania.

MIĄŻSZ ZIEMNIAKA

Po dodaniu jodyny do miąższu ziemniaka, zmieniła ona

kolor z żółto-pomarańczowego na granatowy, czyli w

miąższu ziemniaka jest skrobia.

Co mówi podstawa programowa?

W prawidłowym kształtowaniu umiejętności badawczych

uczniów istotne jest, aby uczeń umiał odróżnić doświadczenia

od obserwacji oraz od pokazu będącego ilustracją omawianego

zjawiska, a także znał procedury badawcze.

Dużą wagę należy przykładać do tego, by prawidłowo

kształtować umiejętność określania prób kontrolnych

i badawczych oraz matematycznej analizy wyników.

Większość doświadczeń powinna być przeprowadzona

bezpośrednio podczas zajęć lekcyjnych. Rekomendowane jest,

by w procesie dydaktycznym były uwzględniane także inne

obserwacje i doświadczenia, które wynikają z ciekawości

poznawczej uczniów.

Klas 5 szkoły podstawowej

BIOLOGIA

W klasie 5 SP podstawa podstawowa przewiduje następujące

zagadnienia do realizacji:

I. Organizacja i chemizm życia.

II. Różnorodność życia

1. Klasyfikacja organizmów

2. Wirusy – bezkomórkowe formy materii.

3. Bakterie – organizmy jednokomórkowe.

4. Protisty – organizmy o różnorodnej budowie komórkowej.

5. Różnorodność i jedność roślin:

6. Grzyby – organizmy cudzożywne.

Dział I

Organizacja i chemizm życia. Uczeń:

3) wymienia podstawowe grupy związków

chemicznych występujących w organizmach

(białka, cukry, tłuszcze, kwasy nukleinowe,

woda, sole mineralne) i podaje ich funkcje

Wykrywanie cukrów prostych – reakcja Trommera (roztwór CuSO4 + roztwór NaOH)

Dział I

Organizacja i chemizm życia

4) dokonuje obserwacji mikroskopowych

komórki

(podstawowej jednostki życia), rozpoznaje

(pod

mikroskopem, na schemacie, na zdjęciu lub na podstawie opisu) podstawowe elementy budowy komórki

Hodowla moczarki kanadyjskiej (może być hodowana w akwarium z

innymi organizmami)

Obserwacje mikroskopowe budowy komórki roślinnej (można

wykorzystać liść innej rośliny lub skórkę liścia spichrzowego cebuli jadalnej)

Obserwacja wytwarzania tlenu przez roślinę podczas fotosyntezy

Dział I

Organizacja i chemizm życia. Uczeń:

6) przedstawia istotę fotosyntezy jako jednego ze

sposobów odżywiania się organizmów (substraty,

produkty i warunki przebiegu procesu) oraz planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące wpływ wybranych czynników na intensywność procesu fotosyntezy

Dział I

Organizacja i chemizm życia. Uczeń:

7) przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację

jako sposoby wytwarzania energii potrzebnej do

życia (substraty, produkty i warunki przebiegu

procesów) oraz planuje i przeprowadza

doświadczenie wykazujące, że podczas fermentacji

drożdże wydzielają dwutlenek węgla

Zdjęcie z prezentacji ucznia

Dział I

Organizacja i chemizm życia

8) Uczeń przedstawia czynności życiowe

organizmów

Dział II

Różnorodność życia. 1. Klasyfikacja organizmów. Uczeń: 3) rozpoznaje organizmy z najbliższego otoczenia, posługując się prostym kluczem do ich oznaczania.

Dział II

Różnorodność życia. 3. Bakterie – organizmy jednokomórkowe. Uczeń: 5) wyjaśnia znaczenie bakterii w przyrodzie i dla człowieka.

Bakterie azotowe – bulwki korzeniowe

Dział II

Różnorodność życia. 4. Protisty – organizmy o różnorodnej budowie komórkowej. Uczeń: 1) wykazuje różnorodność budowy protistów (jednokomórkowe, wielokomórkowe) na wybranych przykładach

By Yvalima - Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=59898937

Morszczyn pęcherzykowaty

Uczniowie pobierają nalot pierwotka do wykonania

preparatu mikroskopowego

Okrzemki – obraz z mikroskopu

Pinpin - Praca własna, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=140676By3

Dział II

Różnorodność życia.

4. Protisty

3) Uczeń zakłada hodowlę protistów

oraz dokonuje obserwacji mikroskopowej protistów

Pantofelki

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin. 1) tkanki roślinne – uczeń dokonuje obserwacji i rozpoznaje (pod mikroskopem...) tkanki roślinne oraz wskazuje ich cechy adaptacyjne do pełnienia określonych funkcji (…)

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin. 2) mchy – uczeń: a) dokonuje obserwacji przedstawicieli mchów i przedstawia cechy ich budowy zewnętrznej, c) (…) planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące zdolność mchów do chłonięcia wody

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin.

3)Paprociowe, widłakowe, skrzypowe.

a) Uczeń dokonuje obserwacji przedstawicieli

paprociowych (…) oraz przedstawia cechy ich

budowy zewnętrznej

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin. 4) rośliny nagonasienne – uczeń:

a) przedstawia cechy budowy zewnętrznej rośliny nagonasiennej na przykładzie sosny, b) rozpoznaje przedstawicieli rodzimych drzew nagonasiennych

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin.

5)Rośliny okrytonasienne

b) Uczeń dokonuje obserwacji rośliny

okrytonasiennej (…), rozpoznaje jej organy i

określa ich funkcje (korzeń, łodyga, liść, kwiat)

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin.

5)Rośliny okrytonasienne

c) Uczeń opisuje modyfikacje korzeni, łodyg i

liści jako adaptacje roślin okrytonasiennych do

życia w określonych środowiskach

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin.

5)Rośliny okrytonasienne

d) Uczeń przedstawia sposoby

rozmnażania wegetatywnego

roślin oraz dokonuje

obserwacji wybranych

sposobów rozmnażania

wegetatywnego

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin.

5)Rośliny okrytonasienne

g) Uczeń planuje i przeprowadza doświadczenie

wykazujące wpływ wybranego czynnika

środowiska (temperatura, dostęp tlenu, światła

lub wody) na proces kiełkowania nasion

Obserwacja wzrostu kiełków

17.11.2013

Rzeżuchawysiananawaciezamoczonejwwodzierośniedalejiosiągnęłajuż2cm.Listkimająintensywnyzielonykolor.Niektórekiełkiróżniąsięwysokością.Nadrugimtalerzu,zmoczonymwodązoctem,nienastąpiłproceskiełkowanianasion.

Dział II

Różnorodność życia.

5.Różnorodność i jedność roślin.

5)Rośliny okrytonasienne

i) rozpoznaje przedstawicieli rodzimych drzew liściastych

Dział II

Różnorodność życia.

6.Grzyby – organizmy cudzożywne

5)Rośliny okrytonasienne. Uczeń:

2) wymienia cechy umożliwiające

zaklasyfikowanie organizmu do grzybów

4) przedstawia wybrane czynności życiowe

grzybów (odżywianie, oddychanie)

http://reczniewykonane.blogspot.com/2012/04/hodowla-drozdzy.html

Źródła:

- podręczniki oraz inne materiały dla nauczycieli

biologii wydawnictw Nowa Era

- Podstawa programowa kształcenia ogólnego

- pl.wikipedia.org (ilustracje, zdjęcia)