1

1

KOMISJA EUROPEJSKA

Zintegrowane Zapobieganie Zanieczyszczeniom

i ich Kontrola

Dokument Referencyjny na temat najlepszych

dostpnych technik w zakresie

Obrbki powierzchniowej metali i tworzyw

sztucznych

Sierpie 2006

2

2

Niniejszy dokument stanowi cz z zaplanowanej serii niej wymienionych dokumentw (w

momencie publikacji jeszcze nie wszystkie dokumenty zostay sporzdzone):

Dokument referencyjny na temat najlepszych dostpnych technik Kod

Due Obiekty Energetycznego Spalania LCP

Rafinerie Olejw Mineralnych i Gazu REF

Produkcja elaza i Stali I&S

Przemys Przetwrstwa Metali elaznych FMP

Przemys Metali Nieelaznych NFM

Due Obiekty Energetycznego Spalania SF

Obrbka Powierzchniowa Metali i Tworzyw Sztucznych STM

Przemys Cementowo-wapienniczy CL

Przemys Szklarski GLS

Przemys Ceramiczny CER

Przemys Wielkotonaowych Zwizkw Organicznych LVOC

Produkcja Zwizkw Organicznych Gboko Przetworzonych OFC

Produkcja Polimerw POL

Przemys Chloro-alkaliczny CAK

Przemys Wielkotonaowych Zwizkw Nieorganicznych - Amoniaku, Kwasw i

Nawozw Sztucznych

LVIC-AAF

Przemys Wielkotonaowych Zwizkw Nieorganicznych - Substancji Staych i

Innych

LVIC-S

Produkcja Zwizkw Nieorganicznych Specjalnego Przeznaczenia SIC

Systemy Utylizacji / Zarzdzania Wodami i Gazami Odpadowymi w Sektorze

Chemicznym

CWW

Przemys Przetwarzania Odpadw WT

Spalanie Odpadw WI

Gospodarka Odpadami Przerbczymi i Ska Ponn Rud w Grnictwie MTWR

Przemys Celulozowo-papierniczy PP

Przemys Tekstylny TXT

Garbarstwo Skr i Skrek TAN

Rzenie i Przetwrstwo Produktw Ubocznych Pochodzenia Zwierzcego SA

Przemys Spoywczy, Produkcja Napojw i Mleka FDM

Intensywna Hodowla Drobiu i wi ILF

Obrbka Powierzchniowa Metali i Tworzyw Sztucznych STS

Przemysowe Systemy Chodzenia CV

3

3

Emisje z magazynowania ESB

Dokument referencyjny

Oglne Zasady Monitoringu MON

Aspekty Ekonomiczne i Skutki Przenoszenia Zanieczyszcze Pomidzy

Komponentami rodowiska

ECM

Techniki Efektywnego Wykorzystania Energii ENE

STRESZCZENIE

Dokument referencyjny na temat najlepszych dostpnych technik (Best Available Techniques - BAT)

(tzw. BREF) zatytuowany Obrbka powierzchniowa metali i tworzyw sztucznych (STM)

odzwierciedla wymian informacji przeprowadzon zgodnie z art. 16 ust. 2 dyrektywy Rady

96/61/WE (dyrektywy IPPC). Niniejsze streszczenie przedstawia najwaniejsze ustalenia,

podsumowanie gwnych wnioskw dotyczcych najlepszych dostpnych technik (BAT) i zwizanych

z nimi poziomw zuycia i emisji. Niniejsze streszczenie naley odczytywa razem z przedmow,

ktra opisuje cele dokumentu, sposb wykorzystania i terminy prawne. Moe ono by odczytywane i

rozumiane jako samodzielny dokument, jednak jako streszczenie nie przedstawia zoonego

charakteru caego dokumentu referencyjnego. Z tego wzgldu przy podejmowaniu decyzji w sprawie

najlepszej dostpnej techniki (BAT) nie powinno by stosowane zamiast penego tekstu dokumentu

referencyjnego.

Zakres niniejszego dokumentu

Zakres niniejszego dokumentu opiera si na ust. 2.6 zacznika I do dyrektywy 96/61/WE (dyrektywy

IPPC): Instalacje do powierzchniowej obrbki metalu i materiaw z tworzyw sztucznych z

wykorzystaniem procesw elektrolitycznych lub chemicznych, gdzie objto wanien procesowych

przekracza 30 m3. Interpretacja fragmentu gdzie objto wanien procesowych przekracza 30 m

3

ma znaczenie przy podejmowaniu decyzji, czy konkretna instalacja wymaga pozwolenia IPPC. Istotny

jest wstp do zacznika I dyrektywy: Jeeli jeden prowadzcy prowadzi kilka przedsiwzi objtych

t sam podpozycj i z wykorzystaniem tej samej instalacji lub na tym samym terenie, moliwoci

takich przedsiwzi sumuj si. W ramach wielu instalacji czy si mae i due linie produkcyjne

oraz procesy elektrolityczne i chemiczne, jak rwnie dziaania z nimi zwizane. Oznacza to, e przy

wymianie informacji uwzgldniono wszystkie procesy w tym zakresie, bez wzgldu na skal, na jak

si je przeprowadza. Pod wzgldem praktycznym, stosowane obecnie procesy elektrolityczne i

chemiczne s procesami wodnymi. Opisano rwnie dziaania bezporednio z nimi zwizane.

Dokument nie porusza kwestii:

hartowania (za wyjtkiem eliminowania kruchoci wodorowej)

pozostaych metod obrbki powierzchniowej, takich jak osadzanie metali z pary

cynkowanie ogniowe i masowe wytrawianie elaza i stali; omwiono je w dokumencie

BREF powiconym przetwrstwu metali elaznych

procesw obrbki powierzchniowej omwionych w dokumencie BREF dotyczcym

obrbki powierzchniowej z uyciem rozpuszczalnikw, cho odtuszczanie przy uyciu

rozpuszczalnikw omawia si w niniejszym dokumencie jako opcj odtuszczania.

malowania elektroforetycznego, ktre omwiono rwnie w dokumencie BREF STS.

4

4

Obrbka powierzchniowa metali i tworzyw sztucznych (STM)

Metale i tworzywa sztuczne poddaje si obrbce celem zmiany ich waciwoci powierzchniowych w

zakresie: dekoracyjnoci i wspczynnika odbicia, lepszej twardoci i odpornoci na cieranie,

zapobiegania korozji oraz celem zapewnienia lepszej przyczepnoci warstw pochodzcych z innych

procesw obrbki, takich jak malowanie czy nakadanie powok wiatoczuych do wykonywania

odbitek. Tworzywa sztuczne, ktre mona uzyska tanim kosztem i ktre nadaj si do atwego

formowania, zachowuj swoje waciwoci, takie jak izolacja i elastyczno, podczas gdy powierzchni

mona nada waciwoci metali. Pytki obwodw drukowanych (PCB1) to specjalny przypadek, gdzie

skomplikowane obwody elektroniczne produkuje si przy zastosowaniu metali na powierzchni

tworzyw sztucznych. Obrbka powierzchniowa metali i tworzyw sztucznych sama w sobie nie jest

odrbnym sektorem, jako e wiadczy usugi dla duej grupy innych bran przemysu. Pytki

obwodw drukowanych mona uzna za produkty gotowe, ale stosuje si je na szerok skal do

produkcji, na przykad: komputerw, telefonw komrkowych, sprztu AGD, pojazdw, itp. Struktura

rynku wyglda mniej wicej w nastpujcy sposb: przemys motoryzacyjny 22%, budowlany 9%,

produkcja pojemnikw do ywnoci i napojw 8%, elektryczny 7%, elektroniczny 7%, pproduktw

stalowych (komponentw do innych zespow) 7%, produkcja sprztu przemysowego 5%, lotniczy

5%, pozostae 30%. Gama komponentw poddawanych obrbce obejmuje elementy poczwszy od

wkrtw, nakrtek i rub, poprzez biuteri i oprawki okularw, komponenty dla przemysu

motoryzacyjnego i innych sektorw, po waki stalowe o wadze do 32 ton i szerokoci ponad 2 m do

prasowania nadwozi samochodowych, skoczywszy na pojemnikach do ywnoci i napojw, itp.

Transport przedmiotw obrabianych i materiaw rni si w zalenoci od ich wielkoci, ksztatu i

wymaganych specyfikacji wykoczenia: przyrzdy obrbkowe (lub wieszaki) dla pojedynczych

przedmiotw obrabianych lub niewielkiej liczby przedmiotw o wysokiej jakoci, beczki (bbny) dla

wielu przedmiotw obrabianych o niszej jakoci i cigych materiaach (od drutw do duych

zwojw stalowych) poddaje si cigej obrbce. Pytki obwodw drukowanych maj szczeglnie

zoone cykle produkcyjne. Wszystkie czynnoci przeprowadza si przy uyciu przyrzdw

obrbkowych, std opisane i omwione czynnoci dotycz zakadw obrbkowych, a rozdziay

pomocnicze opisuj konkretne kwestie dotyczce obrbki w bbnach, zwojach i obrbki pytek

obwodw drukowanych.

Mimo, e brak oglnych danych liczbowych dla produkcji, w 2000 r. obrbka stali w zwojach na skal

przemysow wynosia okoo 10,5 mln ton a okoo 640000 ton czci architektonicznych poddano

anodyzowaniu. Innym miernikiem wielkoci brany i jej znaczenia jest to, e kady samochd zawiera

ponad 4000 czci poddawanych obrbce powierzchniowej, w tym patw poszycia nadwozia,

podczas gdy samolot typu Airbus zawiera ponad dwa miliony takich czci.

W pastwach UE-15 istnieje okoo 18000 instalacji (typu IPPC i nie IPPC), cho utrata przemysu

maszynowego, gwnie na rzecz Azji, doprowadzia do zmniejszenia rozmiarw brany o ponad 30%

w cigu ostatnich lat. Ponad 55% podmiotw to wyspecjalizowani podwykonawcy (warsztaty

mechaniczne), natomiast pozostae podmioty wiadcz usugi obrbki powierzchniowej w ramach

innych instalacji, zwykle jako MP. Kilka duych instalacji naley do czoowych firm, cho znaczna

wikszo to MP, zatrudniajce zwykle od 10 do 80 osb. Linie technologiczne z reguy maj

charakter moduowy i montuje si je z szeregu wanien. Jednake due instalacje maj zwykle

charakter specjalistyczny i s kapitaochonne.

Podstawowe zagadnienia rodowiskowe

1 ang. printed circuit boards

5

5

Sektor obrbki powierzchniowej metali i tworzyw sztucznych odgrywa wan rol w wyduaniu

okresu trwaoci metali, np. nadwozi samochodowych i materiaw budowlanych. Obrbk

powierzchniow wykorzystuje si rwnie w sprzcie zwikszajcym bezpieczestwo i

zmniejszajcym zuycie innych surowcw (np. galwanizacja ukadw hamulcowych i zawieszenia w

samolotach i samochodach, galwanizacja precyzyjnych wtryskw paliwa do silnikw samochodowych

w celu ograniczenia zuycia paliwa, galwanizacja materiaw na puszki do konserwowania ywnoci,

itp.). Zasadniczy wpyw na rodowisko wie si ze zuyciem energii i wody, zuyciem surowcw,

emisjami do wd powierzchniowych i gruntowych, odpadami staymi i pynnymi oraz stanem terenu

po zakoczeniu dziaalnoci.

Jako e procesy omwione w niniejszym dokumencie s w gwnej mierze procesami wodnymi,

zuycie wody i gospodarka wodna to tematy centralne, poniewa wpywa to rwnie na

wykorzystanie surowcw i zmniejszenie ich wystpowania w rodowisku. Zarwno techniki

zintegrowane z procesem, jak i techniki oczyszczania na wyjciu tzw. techniki koca rury (EP)

wpywaj na ilo i jako ciekw, jak rwnie na rodzaj i ilo wygenerowanych odpadw staych i

pynnych. Pomimo poprawy praktyki i infrastruktury w brany, jest ona nadal odpowiedzialna za

liczne katastrofy rodowiskowe, a ryzyko nieplanowanego uwolnienia do rodowiska i jego skutki

uwaa si za wysokie.

Energi elektryczn zuywa si w reakcjach elektrochemicznych oraz do uruchomienia sprztu

zakadowego. Pozostae rodzaje paliwa wykorzystuje si w gwnej mierze do ogrzewania wanien

przemysowych i miejsca pracy, jak rwnie do suszenia.

Podstawowe emisje wane z punktu widzenia zanieczyszczenia wody to emisje metali stosowanych

jako sole rozpuszczalne. W zalenoci od procesu, emisje mog zawiera cyjanki (cho w coraz

mniejszym stopniu) oraz rodki powierzchniowo czynne, ktre mog charakteryzowa si nisk

podatnoci na biodegradacj i tendencj do kumulacji, np. nonylofenole (NPE) i sulfoniany

perfluorooktanowe (PFOS). Oczyszczanie ciekw zawierajcych cyjanki przy pomocy podchlorynu

moe doprowadzi do powstania adsorbowalnych chlorowcopochodnych organicznych (AOX).

Czynniki kompleksujce (w tym cyjanki i EDTA) mog utrudnia usuwanie metali w procesie

oczyszczania ciekw lub zwiksza ich ruchliwo w rodowisku wodnym. Pozostae jony, np.

chlorkowe, siarczanowe, fosforanowe, azotanowe i aniony zawierajce bor mog odgrywa rol na

szczeblu lokalnym.

Sektor obrbki powierzchniowej metali i tworzyw sztucznych nie jest gwnym rdem emisji do

powietrza, jednake niektre rodzaje emisji, ktre lokalnie mog mie znaczenie to emisje NOX, HCl,

HF i czstki kwane z czynnoci trawienia, mga chromu szeciowartociowego uwolniona w czasie

powlekania chromem szeciowartociowym oraz amoniak z trawienia miedzi przy produkcji pytek

drukowanych i powlekania bezprdowego. Py, jako poczenie materiau ciernego i substratu

cieranego, powstaje w wyniku mechanicznego przygotowywania komponentw. Do niektrych

czynnoci odtuszczania uywa si rozpuszczalnikw.

Stosowane procesy i techniki

Wszystkie czynnoci za wyjtkiem kilku prostych wymagaj wstpnej obrbki (np. odtuszczania), po

ktrej nastpuje przynajmniej jedna kluczowa czynno (np. powlekanie galwaniczne, anodyzowanie

czy obrbka chemiczna) a na kocu suszenie. Wszystkie procesy opracowano dla komponentw

zawieszanych na wieszakach lub przyrzdach obrbkowych; niektre procesy przeprowadza si

rwnie na komponentach w obrotowych bbnach a kilka przeprowadza si na rolkach lub duych

6

6

zwojach substratu. Pytki obwodw drukowanych maj zoone cykle produkcyjne, ktre mog

obejmowa ponad 60 operacji. Dodatkowe informacje podano dla czynnoci przeprowadzanych na

bbnach, zwojach oraz przy pytkach drukowanych.

Zuycie i emisje

Najlepsze dane byyby zwizane z wydajnoci produkcyjn w oparciu o powierzchni (m2) poddan

obrbce, jednake dostpna jest tylko nieznaczna ilo danych tego typu. Wikszo dotyczy ste

emisyjnych dla konkretnych zakadw lub zakresw dla sektorw, bd regionw/krajw. Oprcz

niektrych ukadw chodzenia, najwicej wody zuywa si do pukania. Energi (paliwa kopalne i

energi elektryczn) wykorzystuje si do procesw podgrzewania i suszenia. Energi elektryczn

wykorzystuje si rwnie do chodzenia w niektrych przypadkach, jak rwnie do napdzania

urzdze do procesw elektrochemicznych, pomp i sprztu technologicznego, dodatkowego

podgrzewania wanien, ogrzewania miejsca pracy oraz owietlenia. W odniesieniu do surowcw,

wykorzystanie metali jest znaczne (cho nie w skali globalnej, na przykad, zaledwie 4% niklu

sprzedawanego w Europie wykorzystuje si do obrbki powierzchniowej). Kwasy i zasady stosuje si

rwnie w masowych ilociach, natomiast inne materiay, takie jak rodki powierzchniowo czynne

czsto dostarcza si w postaci opatentowanych mieszanek.

Emisje maj miejsce gwnie do wody a rocznie generuje si okoo 300000 ton odpadw

niebezpiecznych (rednio 16 ton na instalacj), gwnie w postaci osadu z oczyszczania ciekw lub

zuytych roztworw technologicznych. Istniej pewne emisje do powietrza o znaczeniu lokalnym, w

tym haas.

Techniki, ktre naley wzi pod uwag przy okrelaniu BAT

Wane kwestie dotyczce wdraania IPPC w tym sektorze obejmuj: skuteczne systemy zarzdzania

(w tym zapobieganie katastrofom rodowiskowym i minimalizacja ich skutkw, szczeglnie dla gleb,

wd gruntowych i w przypadku likwidacji zakadu), wydajne zuycie surowcw, energii i wody,

zastpienie mniej szkodliwymi substancjami, jak rwnie minimalizacja odpadw i ciekw, ich

odzyskiwanie i recykling.

Do powyszych kwestii odnosz si rozmaite techniki zintegrowane z procesem oraz techniki koca

rury. W niniejszym dokumencie przedstawiono ponad 200 technik zapobiegania zanieczyszczeniom i

ich kontroli, pod nastpujcymi 18 nagwkami tematycznymi:

1. Narzdzia zarzdzania rodowiskowego: Systemy zarzdzania rodowiskowego s istotnymi

elementami minimalizowania wpywu dziaalnoci przemysowej ogem na rodowisko, przy

czym niektre rodki s szczeglnie wane dla STM, w tym likwidacja zakadu. Do innych narzdzi

zalicza si minimalizowanie przerbek w celu zmniejszenia wpywu na rodowisko, oceny zuycia,

optymalizacj linii technologicznych (ktr najatwiej osign przy pomocy oprogramowania) oraz

kontrol procesu.

2. Projekt, budowa i eksploatacja instalacji: Mona zastosowa szereg oglnych rodkw, aby

zapobiec nieplanowanym uwolnieniom do rodowiska i kontrolowa je; rodki te zapobiegaj

zanieczyszczeniu gleby i wd gruntowych.

7

7

3. Oglne kwestie zwizane z eksploatacj: Techniki suce ochronie materiaw, ktre maj zosta

poddane obrbce, ograniczaj wymagane obrbki oraz wynikajce z tego zuycie i emisje. Waciwe

poddanie przedmiotw obrabianych dziaaniu cieczy technologicznej zmniejsza ilo substancji

chemicznych usuwanych z kpieli roztworw technologicznych, a mieszanie roztworw zapewnia

jednolite stenie roztworu przy powierzchni, jak rwnie usunicie ciepa z powierzchni aluminium

podczas anodyzowania.

4. Zastosowanie mediw i gospodarowanie nimi: Istniej techniki suce optymalizacji zuycia

energii elektrycznej oraz optymalizacji iloci energii i/lub wody stosowanych do chodzenia. Pozostae

paliwa uywa si gwnie do podgrzewania roztworw z zastosowaniem systemw bezporednich i

porednich; moliwa jest rwnie kontrola strat ciepa.

5. i 6. Zmniejszenie iloci cieczy usuwanych z kpieli i ich kontrola: Techniki pukania i odzysk cieczy

usuwanych z kpieli: Gwnym rdem zanieczyszcze w sektorze s surowce usuwane z roztworw

technologicznych na powierzchni przedmiotw poddawanych obrbce, ktre nastpnie trafiaj do

wody do pukania. Zatrzymanie materiaw w procesach, jak rwnie wykorzystywanie technik

pukania do odzysku substancji usunitych z kpieli, s istotnymi elementami ograniczenia zuycia

surowcw i wody, jak rwnie zmniejszenia emisji przenoszonych przez wod i iloci odpadw.

7. Inne sposoby optymalizacji wykorzystania surowcw: Podobnie jak kwestia substancji usuwanych z

kpieli (powyej), niewaciwa kontrola procesu moe doprowadzi do stosowania nadmiernych iloci

surowcw, co zwiksza zuycie materiaw i ilo ciekw.

8. Techniki elektrodowe: W przypadku niektrych procesw elektrolitycznych, anoda metalowa dziaa

z wiksz skutecznoci ni technika osadzania metalu, prowadzc do nagromadzenia si metalu i

wikszych strat, co z kolei powoduje zwikszenie iloci odpadw i problemy jakociowe.

9. Zastpowanie: Dyrektywa IPPC wymaga rozwaenia stosowania mniej niebezpiecznych substancji.

Omawia si rne opcje zastpowania substancji i procesw.

10. Zachowywanie roztworw technologicznych: Substancje zanieczyszczajce gromadz si w

roztworach w wyniku zanurzania przedmiotw w kpieli lub w wyniku rozkadu surowcw, itd.

Omawia si techniki majce na celu usunicie tych substancji zanieczyszczajcych, co poprawi jako

produktu gotowego i zmniejszy konieczno przerbki wyrobw wybrakowanych oraz umoliwi

oszczdzanie surowcw.

11. Odzyskiwanie metali z procesw: Techniki te czsto stosuje si w poczeniu z kontrol cieczy

usuwanych z kpieli celem odzyskania metali.

12: Czynnoci poobrbkowe: W ich skad wchodzi suszenie i eliminowanie kruchoci, cho nie

dostarczono na ten temat danych.

13: Zwoje cige - zwoje stalowe due: S to konkretne techniki majce zastosowanie do obrbki na

skal przemysow zwojw stalowych i s technikami dodatkowymi oprcz technik majcych

8

8

zastosowanie w innych czciach. Mog one rwnie mie zastosowanie do innych czynnoci

zwizanych z obrbk w zwojach czy ze szpuli na szpul (reel-to-reel).

14: Pytki obwodw drukowanych: Techniki te s specyficzne dla produkcji pytek obwodw

drukowanych, cho do produkcji tych pytek maj zastosowanie techniki omwione w sposb oglny.

15: Zmniejszenie emisji do powietrza: Niektre czynnoci powoduj emisj do powietrza, wymagajc

kontroli w celu spenienia lokalnych norm jakociowych w zakresie rodowiska.

Omawia si techniki zintegrowane z procesem, jak rwnie ekstrakcj i oczyszczanie.

16: Zmniejszenie emisji ciekw: Ilo ciekw i utrat surowcw mona zmniejszy, jednake bardzo

rzadko udaje si je cakowicie wyeliminowa. Dodatkowe techniki oczyszczania ciekw bd

zaleay od obecnych rodzajw substancji chemicznych, w tym kationw i anionw metali, tuszczw

i smarw oraz czynnikw kompleksujcych.

17: Gospodarka odpadami: Problem minimalizacji odpadw rozwizuje si za pomoc kontroli cieczy

usuwanych z kpieli oraz technik zachowywania roztworw. Do gwnych rde odpadw naley

osad z oczyszczania ciekw, zuyte roztwory oraz odpady z konserwacji procesw. Wewntrzne

techniki mog pomc przy stosowaniu zewntrznych technik recyklingu (cho nie wchodz one w

zakres niniejszego dokumentu).

18: Zarzdzanie haasem: Do zmniejszenia oddziaywania haasu mog przyczyni si techniki w

ramach dobrej praktyki i/lub techniki inynieryjne.

BAT w zakresie obrbki powierzchniowej metali i tworzyw sztucznych

Fragment powicony BAT (rozdzia 5) okrela te techniki, ktre uwaa si za BAT w oglnym

znaczeniu, w oparciu gwnie o informacje zawarte w rozdziale 4, biorc pod uwag zawart w art. 2

ust. 11 definicj najlepszych dostpnych technik oraz okolicznoci wymienione w zaczniku IV do

dyrektywy. Rozdzia powicony BAT nie okrela ani nie proponuje dopuszczalnych wartoci emisji,

ale sugeruje poziomy zuycia i emisji, ktre zwizane s ze stosowaniem rnych BAT.

Nastpujce akapity podsumowuj kluczowe wnioski na temat BAT zwizane z najbardziej istotnymi

zagadnieniami rodowiskowymi. Cho sektor jest zoony pod wzgldem wielkoci i zakresu

dziaalnoci, te same oglne BAT maj zastosowanie do wszystkich procesw. Podaje si te inne BAT,

dotyczce konkretnych procesw. Elementy BAT trzeba dostosowa do konkretnych typw instalacji.

Oglne BAT

Do BAT naley wdraanie i postpowanie zgodnie z systemami zarzdzania rodowiskowego oraz

innymi systemami zarzdzania. Obejmuj one wzorcowe poziomy zuycia i emisji (z czasem w

stosunku do danych wewntrznych i zewntrznych), optymalizacj procesw i minimalizacj

przerbek. Jedn z BAT jest ochrona rodowiska, w szczeglnoci gleby i wd gruntowych, poprzez

zastosowanie prostych sposobw zarzdzania ryzykiem w trakcie projektowania, budowy i

eksploatacji instalacji, wraz z technikami opisanymi w niniejszym dokumencie oraz w dokumencie

referencyjnym dla najlepszych dostpnych technik dotyczcych emisji pochodzcych z

9

9

magazynowania podczas magazynowania i stosowania substancji chemicznych oraz surowcw do

procesw. Te BAT s pomocne w momencie likwidacji zakadu poprzez ograniczenie nieplanowanych

emisji do rodowiska, rejestrowanie historii stosowania priorytetowych i niebezpiecznych substancji

chemicznych oraz szybkie rozwizanie problemu ewentualnego zanieczyszczenia.

BAT obejmuj minimalizacj strat energii elektrycznej w ukadzie zasilania, jak rwnie ograniczenie

strat ciepa z procesw grzewczych. W przypadku chodzenia BAT polega na minimalizacji zuycia

wody poprzez stosowanie odparowania i/lub systemw z obiegiem zamknitym oraz projektowanie i

stosowanie systemw majcych na celu zapobieganie formowaniu i przenoszeniu bakterii legionella.

Do BAT naley minimalizacja strat materiaowych poprzez zachowywanie surowcw w specjalnych

cysternach oraz jednoczesna minimalizacja zuycia wody poprzez kontrolowanie wprowadzania i

wyprowadzania roztworw technologicznych z kpieli, jak rwnie etapw pukania. Mona to

osign poprzez mocowanie przedmiotw obrabianych w przyrzdach obrbkowych i bbnach, co

umoliwia ich szybkie osuszanie i zapobiega stosowaniu nadmiernych iloci roztworw

technologicznych oraz przez stosowanie ekologicznych zbiornikw do pukania oraz wielokrotnego

pukania przy zastosowaniu przepyww przeciwprdowych, a w szczeglnoci zwrot wody z

pukania do cysterny. Techniki te mona ulepszy poprzez zastosowanie technik odzysku materiaw z

etapw pukania. Warto odniesienia dla zuycia wody przy zastosowaniu kombinacji tych technik

wynosi 3 20 litrw/m2 powierzchni substratu/na etap pukania; opisano te czynniki ograniczajce

stosowanie tych technik. Dla kilku przykadowych instalacji podano niektre wartoci

wydajnoci materiaowej zwizane z tymi technikami zatrzymania i odzysku.

W niektrych przypadkach przepyw strumienia pukania dla konkretnego procesu w linii

technologicznej mona ograniczy do momentu zamknicia obiegu materiaowego: jest to BAT dla

metali szlachetnych, chromu szeciowartociowego i kadmu. Nie jest to cakowita eliminacja,

majca zastosowanie do caej linii technologicznej lub instalacji: mona j osign w konkretnych

przypadkach, ale nie stanowi ona zasadniczo BAT.

Pozostae techniki BAT, ktre s przydatne w recyklingu i odzysku obejmuj identyfikacj

potencjalnych strumieni odpadw do segregacji i oczyszczenia, ponowne wykorzystywanie takich

surowcw jak zawiesina wodorotlenku glinu na zewntrz oraz odzysk zewntrzny pewnych kwasw i

metali.

BAT obejmuj zapobieganie, oddzielanie rodzajw przepyww ciekw, maksymalizacj

wewntrznego recyklingu (poprzez poddawanie obrbce zgodnie z wymogami eksploatacji) i

stosowanie odpowiedniej obrbki dla kadego kocowego przepywu. Obejmuje to techniki takie jak

obrbka chemiczna, oddzielenie oleju, sedymentacja i/lub filtracja. Przed zastosowaniem nowych

typw lub nowych rde technologicznych roztworw chemicznych, do BAT naley zbadanie

wszelkich moliwych wpyww na systemy oczyszczania ciekw i rozwizanie ewentualnych

problemw.

Nastpujce wartoci osiga si dla przykadowych instalacji STM, z ktrych kada stosuje kilka BAT.

Naley je interpretowa przy pomocy uwag zawartych w rozdziaach 3 i 4 oraz wskazwek zawartych

w dokumencie referencyjnym dotyczcym oglnych zasad monitoringu:

10

10

Poziomy emisji zwizane z niektrymi zakadami korzystajcymi z szeregu BAT*

Procesy obrbki przy uyciu

przyrzdw obrbkowych, bbnw,

maych zwojw, duych zwojw i inne

procesy oprcz

duych zwojw stalowych

Powlekanie duych zwojw

stalowych

Wszystkie

wartoci w

mg/l

Odprowadzenie

do kanalizacji

(PS) lub wd

powierzchniowych

(SW)

Dodatkowe

substancje

oznaczane majce

zastosowanie

wycznie

do odprowadzenia

do wd

powierzchniowych

(SW

Cyna lub ECCS Zn lub Zn-Ni

Ag 0,1-0,5

Al 1-10

Cd 0,10-0,2

Cyjanek wolny 0,01- 0,2

CrVI 0,1-0,2 0,001 0,2

Cr cakowity 0,1-2,0 0,03 1,0

Cu 0,2-2,0

F 10-20

Fe 0,1-5 2 10

Ni 0,2-2,0

Fosforan jako P 0,5- 10

Pb 0,05-0,5

Sn 0,2-2,0 0,03 1,0

Zn 0,2-2,0 0,02 0,2 0,2 2.2

ChZT 100-500 120 200

Wglowodory

ogem

1-5

Chlorowane

wglowodory

lotne (VOX)

0,1 0,5

Zawiesiny 5-30 4-40 (wycznie

wody

powierzchniowe)

*Wartoci te dotycz dziennych kompozytw, niefiltrowanych przed analiz i pobranych po obrbce a przed jakimkolwiek rozcieczeniem, jak np. za pomoc wody chodzcej, wody z innych procesw czy wd odbiorczych

Emisje do powietrza mog wpywa na jako rodowiska miejscowego i wwczas BAT obejmuj

zapobieganie powstawaniu emisji lotnych z niektrych procesw poprzez ekstrakcj i oczyszczanie.

Techniki te opisano wraz z powizanymi wartociami odniesienia dla kilku przykadowych instalacji.

BAT obejmuj kontrolowanie haasu za pomoc technik dobrej praktyki, np. zamykanie drzwi

do naw hali fabrycznej, minimalizacj dostaw i dostosowywanie czasw dostaw, lub w razie

koniecznoci, za pomoc specjalnie zaprojektowanych rozwiza inynieryjnych.

BAT szczegowe

Ogln BAT jest stosowanie mniej niebezpiecznych substancji. Do BAT naley zastpowanie EDTA

(kwasu etylenodiaminotertraoctowego) alternatywnymi substancjami podatnymi na biodegradacj lub

11

11

stosowanie technik alternatywnych. W przypadku koniecznoci zastosowania EDTA, BAT obejmuj

zminimalizowanie jego utraty i oczyszczenie wszelkich jego pozostaoci w ciekach. W przypadku

PFOS (sulfonianw perfluorooktanu), do BAT naley minimalizacja ich wykorzystania poprzez

kontrolowanie dodatkw, minimalizowanie oparw, ktre naley kontrolowa za pomoc technik

obejmujcych elementy izolacji powierzchni pywajcych: jednake higiena pracy moe by wanym

czynnikiem. Mona je ograniczy za pomoc anodyzowania, a dla powlekania chromem

szeciowartociowym i cynkowania alkalicznego bezcyjankowego istniej alternatywne procesy.

Nie ma moliwoci zastpienia cyjanku we wszystkich zastosowaniach, jednak odtuszczanie

cyjankiem nie stanowi BAT. Substytuty cyjanku cynku w ramach BAT to kwas lub cynk alkaliczny

bezcyjankowy, a do substytutw cyjanku miedzi nale kwasy lub pirofosforan, z pewnymi wyjtkami.

Chromu szeciowartociowego nie mona zastpi w przypadku chromowania twardego. BAT dla

powlekania dekoracyjnego obejmuj powlekanie chromem trjwartociowym lub procesy

alternatywne, takie jak powlekanie cyn i kobaltem, jednak na poziomie instalacji mog wystpi

przesanki zwizane ze specyfikacj, takie jak odporno na cieranie lub barwa, wymagajce obrbki

chromem szeciowartociowym. W przypadku stosowania powlekania chromem

szeciowartociowym, do BAT naley ograniczanie emisji do powietrza za pomoc technik

obejmujcych przykrywanie roztworu lub wanny i uzyskanie obiegu zamknitego dla chromu

szeciowartociowego, a w przypadku nowych lub przebudowanych linii w pewnych sytuacjach,

poprzez obudow linii. Obecnie nie ma moliwoci sformuowania BAT dla pasywacji chromem, cho

do BAT zalicza si zastpowanie systemw z chromem szeciowartociowym w wykoczeniach

fosfochromowych systemami bez chromu szeciowartociowego.

W przypadku odtuszczania BAT obejmuj wspprac z klientami w celu minimalizacji stosowanych

iloci tuszczu lub smaru i/lub usunicia nadmiaru oleju technikami fizycznymi. Jedn z BAT jest

zastpowanie odtuszczania przy uyciu rozpuszczalnika innymi technikami, zwykle wodnymi, za

wyjtkiem sytuacji, w ktrych techniki te mog zaszkodzi substratowi. W przypadku wodnych

systemw odtuszczania, do BAT naley zmniejszanie iloci substancji chemicznych i energii

wykorzystywanych poprzez stosowanie systemw z dugotrwaym zachowywaniem roztworw lub

regeneracj.

BAT obejmuj wyduanie trwaoci roztworu technologicznego, jak rwnie zachowanie jakoci,

poprzez monitorowanie i zachowywanie roztworw w ramach ustanowionych wartoci

dopuszczalnych poprzez wykorzystanie technik opisanych w rozdziale 4.

W przypadku wytrawiania na du skal, do BAT naley wyduanie trwaoci kwasu za pomoc

technik obejmujcych elektroliz. Kwasy mona rwnie odzyskiwa zewntrznie.

Istniej szczeglne BAT dla anodyzowania, w tym odzysk w pewnych okolicznociach ciepa z kpieli

uszczelniajcych. Do BAT naley rwnie odzysk rcych substancji trawicych w przypadku duego

zuycia, w przypadku gdy nie ma dodatkw przeszkadzajcych a powierzchnia moe speni wymogi

specyfikacji. Do BAT nie naley zamykanie obiegw wody do pukania przy uyciu wody

dejonizowanej, ze wzgldu na wpyw, jaki regeneracje wywieraj na pozostae komponenty

rodowiska.

W przypadku duych zwojw stalowych cigych, oprcz pozostaych istotnych BAT, do BAT zalicza

si rwnie:

wykorzystywanie kontroli procesw w czasie rzeczywistym w celu optymalizacji procesw

zastpowanie zuytych silnikw silnikami energooszczdnymi

stosowanie wakw wyciskajcych w celu zapobiegania wprowadzaniu do kpieli i wyprowadzaniu z niej roztworw technologicznych

zmiana biegunowoci elektrod w rwnych odstpach czasu w przypadku odtuszczania elektrolitycznego i wytrawiania elektrolitycznego.

minimalizacja zuycia oleju poprzez stosowanie przykrywanych olejarek

12

12

elektrostatycznych

optymalizacja odlegoci midzyelektrodowej dla procesw elektrolitycznych

optymalizacja dziaania rolek przewodzcych poprzez polerowanie

korzystanie z polerek krawdziowych w celu usunicia nagromadzonego metalu na krawdzi paska

korzystanie z maskownic krawdziowych w celu zapobiegania nagromadzeniu si metalu oraz w celu zapobiegania przenikaniu materiau na drug stron podczas powlekania tylko jednej strony

W przypadku pytek obwodw drukowanych, oprcz pozostaych wanych BAT, do BAT

naley rwnie:

stosowanie wakw wyciskajcych w celu zapobiegania wprowadzaniu do kpieli i wyprowadzaniu z niej roztworu technologicznego

korzystanie z technik wywierajcych niewielki wpyw na rodowisko dla etapw wizania warstwy wewntrznej

w przypadku suchej warstwy ochronnej: ograniczenie wyprowadzania cieczy z kpieli, optymalizacja stenia i spryskiwania wywoywacza i oddzielenie wywoywanej warstwy ochronnej

od ciekw

w przypadku trawienia: regularna optymalizacja stenia chemicznego odczynnika do trawienia, a w przypadku trawienia amoniakiem, regeneracja roztworu do trawienia i odzysk miedzi.

Nowo powstae techniki

Obecnie trwaj prace nad wynalezieniem, bd te stosuje si na ograniczon skal, nowe techniki

minimalizacji wpywu na rodowisko i uwaa si je za nowo powstae techniki. Pi z tych technik

omwiono w rozdziale 6: z powodzeniem dowiedziono wczenia obrbki powierzchniowej do

procesu produkcyjnego w trzech sytuacjach, jednake nie udao si go cakowicie wprowadzi z wielu

powodw. Proces zastpowania chromu trjwartociowego w przypadku chromowania twardego przy

wykorzystaniu zmodyfikowanego prdu impulsowego jest dobrze rozwinity i rozpocza si jego

weryfikacja przedprodukcyjna w trzech typowych zastosowaniach. Koszty sprztu bd wysze, ale

zostan zrwnowaone niszymi kosztami zuytej energii, substancji chemicznych oraz innymi

kosztami. Substancje zastpcze dla chromu szeciowartociowego w powokach pasywacyjnych

opracowuje si w celu spenienia wymogw dwch dyrektyw. Wykazano z powodzeniem powlekanie

aluminium i stopw aluminium z elektrolitw organicznych, jednake wymaga ono rozpuszczalnikw

wybuchowych i atwopalnych. W przypadku pytek obwodw drukowanych, poczenia wzajemne o

duej gstoci upakowania mog zuywa mniej surowca i mona poprawi odwzorowanie, przy

mniejszym zuyciu substancji chemicznych poprzez zastosowanie laserw.

Uwagi kocowe

Dokument opiera si na ponad 160 rdach informacji, przy czym kluczowe informacje pochodz

zarwno z sektora (raczej od operatorw ni dostawcw) jak i od pastw czonkowskich. Podano

szczegowe informacje na temat problemw z pozyskaniem danych:

gwnie brak spjnych informacji ilociowych. Dane na temat zuycia i emisji podaje si gwnie dla

grup technik a nie dla poszczeglnych technik. W wyniku tego niektre BAT s

oglne lub nie wysnuto adnych wnioskw, w przypadku gdy konkretne wnioski byyby pomocne dla

sektora i organw regulacyjnych.

Osignito odpowiedni oglny poziom konsensusu w kwestii wnioskw i nie odnotowano adnych

13

13

odrbnych opinii.

Wymiana informacji i jej wyniki, tj. niniejszy dokument, stanowi wany krok naprzd na drodze do

osignicia zintegrowanego zapobiegania i kontroli zanieczyszcze z obrbki powierzchniowej metali

i tworzyw sztucznych. Dalsza praca mogaby kontynuowa ten proces, dostarczajc:

aktualnych informacji na temat wykorzystania PFOS i alternatyw dla nich, jak rwnie technik zastpczych dla pasywacji chromem szeciowartociowym.

wicej danych ilociowych dla osignitych korzyci rodowiskowych, wpywu na inne komponenty rodowiska i gospodark, w szczeglnoci jeli chodzi o ogrzewanie, chodzenie,

suszenie i wykorzystywanie/ponowne wykorzystywanie wody.

wicej informacji na temat nowo powstaych technik okrelonych w rozdziale 6

oprogramowanie suce optymalizacji procesw dla szeregu procesw w rnych jzykach do wyboru.

Inne wane zalecenia wykraczajce poza zakres niniejszego dokumentu referencyjnego, ale

wynikajce z wymiany informacji obejmuj:

opracowanie strategicznych celw rodowiskowych dla sektora jako caoci

wykaz priorytetw badawczych sektora

organizacja dziaa klubowych lub spdzielczych w szczeglnoci w celu wykonania czci dalszej pracy

wykorzystanie podejcia klubowego w celu opracowania odzysku zewntrznego niektrych odpadw (w szczeglnoci metali i kwasw do trawienia) w przypadku gdy niedostpne s techniki

zintegrowane z procesem

opracowanie koncepcji metali i wykocze metalowych nadajcych si w sposb cigy do ponownego wykorzystania w celu udzielania porad producentom i konsumentom

opracowanie i promowanie norm opartych na wynikach w celu zwikszenia akceptacji nowych technik i osigania lepszych wynikw rodowiskowych.

Wymiana informacji unaocznia rwnie niektre obszary, ktre mogyby skorzysta z

projektw badawczo-rozwojowych, takich jak:

wyduanie trwaoci kpieli i/lub odzysku metalu dla powlekania bezprdowego. Kpiele te maj bardzo krtk trwao i s gwnym rdem metali odpadowych

techniki suce szybkiemu i taniemu mierzeniu obszaru powierzchni przedmiotw obrabianych przyczyniyby si do atwiejszej kontroli procesw i kosztw przez sektor, a co za tym

idzie zuycia i emisji. Techniki powinny obejmowa wizanie obszaru powierzchni z innymi

kompleksowymi rodkami takimi jak zuycie metalu czy tona substratu.

opcje dalszego stosowania modulowanych technik prdowych i sprztu. Technika ta moe rozwiza niektre problemy zwizane z tradycyjnym powlekaniem elektrolitycznym o napiciu

14

14

ustalonym

ulepszona wydajno surowcw niektrych okrelonych procesw

WE inicjuje i wspiera w ramach swoich programw w dziedzinie bada naukowych i rozwoju

technologicznego szereg projektw z zakresu czystych technologii, nowo powstaych technologii

obrbki ciekw, recyklingu oraz strategii zarzdzania. Najprawdopodobniej projekty te wnios

poyteczny wkad w prace nad przyszymi przegldami dokumentw referencyjnych BREF. Z tego

wzgldu Czytelnicy s proszeni o informowanie EIPPCB o wszelkich, majcych znaczenie dla

niniejszego dokumentu rezultatach bada (zob. take przedmow do dokumentu).

15

15

PRZEDMOWA

1. Status niniejszego dokumentu

O ile nie zaznaczono inaczej, termin ,,dyrektywa oznacza w niniejszym dokumencie Dyrektyw Rady

96/61/WE w sprawie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania zanieczyszcze (IPPC). Dyrektywa,

a tym samym niniejszy dokument zgodne s z przepisami bezpieczestwa i higieny pracy. Niniejszy

dokument stanowi cz z serii prezentujcej wyniki wymiany informacji pomidzy Pastwami

Czonkowskimi UE i poszczeglnymi gaziami przemysu na temat najlepszych dostpnych technik

(BAT - ang. Best Available Techniques), wsplnego monitoringu i ich rozwoju. Zosta on

opublikowany przez Komisj Europejsk zgodnie z postanowieniami art. 16 ust. 2 dyrektywy i dlatego,

zgodnie z zacznikiem IV do dyrektywy, musi by brany pod uwag przy okrelaniu najlepszych

dostpnych technik.

2. Istotne zobowizania prawne wynikajce z dyrektywy IPPC oraz definicja najlepszych dostpnych technik BAT

Aby uatwi czytelnikowi zrozumienie kontekstu prawnego, w jakim usytuowany jest niniejszy

dokument, we wstpie tym przedstawiono niektre najwaniejsze postanowienia dyrektywy IPPC, w

tym definicj terminu najlepsze dostpne techniki. Prezentacja ta jest z koniecznoci niepena i ma

wycznie charakter informacyjny. Nie posiada ona mocy prawnej i w aden sposb nie zmienia

oryginalnych postanowie dyrektywy ani na nie ma wpywu.

Celem niniejszej dyrektywy jest osignicie zintegrowanego zapobiegania i ograniczania

zanieczyszcze powstajcych w wyniku dziaa wymienionych w zaczniku I, prowadzcego do

wysokiego poziomu ochrony rodowiska jako caoci. Podstawa prawna dyrektywy zwizana jest z

ochron rodowiska naturalnego. Jej realizacja powinna przebiega rwnie w oparciu o inne cele.

Wsplnoty takie, jak na przykad konkurencyjno przemysu wsplnotowego, przyczyniajc si przez

to do zrwnowaonego rozwoju.

Ucilajc, dyrektywa ta przewiduje stworzenie systemu pozwole dla pewnych kategorii instalacji

przemysowych i wymaga zarwno od ich uytkownikw, jak i od tworzcych przepisy przyjcia

zintegrowanego, caociowego podejcia do potencjau danej instalacji w zakresie zanieczyszcze i

zuycia surowcw. Oglnym celem takiego podejcia musi by poprawa zarzdzania i kontroli

procesw przemysowych, ktra zapewni wysoki poziom ochrony rodowiska jako caoci. Kluczowe

znaczenie dla tego podejcia ma oglna zasada przedstawiona w art. 3, zgodnie z ktr uytkownicy

powinni podj wszystkie waciwe dziaania zapobiegajce zanieczyszczeniom, w szczeglnoci

poprzez stosowanie najlepszych dostpnych technik umoliwiajcych im osiganie lepszych wynikw

w zakresie ochrony rodowiska.

Okrelenie ,,najlepsze dostpne techniki zostao zdefiniowane w art. 2 ust. 11 dyrektywy jako

najbardziej skuteczne i zaawansowane stadium w rozwoju dziaa i metod eksploatacji, wskazujce na

praktyczn przydatno poszczeglnych technik do zapewnienia podstawy dla okrelenia granicznych

wielkoci emisyjnych sucych zapobieganiu, a gdy nie jest to moliwe, oglnie ograniczaniu emisji i

wpywu na rodowisko jako cao. W art. 2 ust. 11 definicja ta zostaje dodatkowo wyjaniona w

nastpujcy sposb:

,,techniki obejmuj zarwno stosowan technologi, jak i sposb zaprojektowania, budowy,

utrzymania, eksploatacji i wycofania z uycia danej instalacji;

,,dostpne techniki s to te techniki, ktre zostay rozwinite w skali umoliwiajcej ich wdroenie w

danych sektorach przemysowych na warunkach opacalnych z ekonomicznego i technicznego punktu

widzenia, przy uwzgldnieniu kosztw i korzyci, niezalenie od tego, czy techniki te s stosowane

lub produkowane w danym Pastwie Czonkowskim, o ile s one w rozsdnym zakresie dostpne dla

uytkownika;

16

16

,,najlepsze oznacza najskuteczniejsze w osiganiu oglnie wysokiego poziomu ochrony rodowiska

jako caoci.

Ponadto, zacznik IV dyrektywy zawiera wykaz ,,okolicznoci, ktre naley uwzgldni generalnie,

lub w poszczeglnych przypadkach, przy okrelaniu najlepszych dostpnych technik, biorc pod

uwag prawdopodobne koszty i korzyci zwizane z zastosowaniem danego rodka oraz zasady

ostronoci i zapobiegania. Okolicznoci te obejmuj informacje publikowane przez Komisj zgodnie

z art. 16 ust. 2.

Waciwe organy odpowiedzialne za wydawanie pozwole przy okrelaniu warunkw pozwolenia

musz bra pod uwag oglne zasady podane w art. 3. Warunki te musz obejmowa graniczne

wielkoci emisyjne, ktre tam, gdzie stosowne zostan uzupenione lub zastpione przez rwnowane

parametry lub rodki techniczne. Zgodnie z art. 9 ust. 4 dyrektywy te graniczne wielkoci emisyjne,

rwnowane parametry i rodki techniczne musz bez uszczerbku dla standardw jakoci rodowiska

opiera si na najlepszych dostpnych technikach, bez zalecania stosowania jakiejkolwiek techniki lub

konkretnej technologii, lecz przy uwzgldnieniu waciwoci technicznych danej instalacji, jej

lokalizacji geograficznej oraz lokalnych warunkw rodowiska. W kadych okolicznociach warunki

pozwolenia musz obejmowa postanowienia dotyczce minimalizacji emisji zanieczyszcze o

dalekim zasigu oraz zanieczyszcze transgranicznych i musz gwarantowa wysoki poziom ochrony

rodowiska jako caoci.

Zgodnie z art. 11 dyrektywy, Pastwa Czonkowskie maj obowizek zapewni, by waciwe organy

zapoznaway si z rozwojem najlepszych dostpnych technik lub byy o nim informowane.

3.Cele niniejszego dokumentu

Art. 16 ust. 2 dyrektywy zobowizuje Komisj do organizowania ,,wymiany informacji pomidzy

Pastwami Czonkowskimi oraz zainteresowanymi gaziami przemysu na temat najlepszych

dostpnych technik, zwizanego z nimi monitorowania oraz ich rozwoju oraz do publikowania

wynikw takiej wymiany informacji.

Cele tej wymiany informacji przedstawiono w wyszczeglnieniu nr 25 do dyrektywy, w ktrym

stwierdzono, e opracowanie i wymiana informacji na temat najlepszych dostpnych technik na

szczeblu wsplnotowym pomoe w niwelowaniu nierwnowagi technologicznej w obrbie Wsplnoty,

przyczyni si do upowszechniania na caym wiecie granicznych wielkoci emisyjnych i technik

stosowanych we Wsplnocie oraz pomoe Pastwom Czonkowskim w skutecznej realizacji niniejszej

dyrektywy.

Aby pomc w wykonywaniu zada przewidzianych w art. 16 ust. 2 Komisja (Dyrekcja generalna ds.

rodowiska) utworzya forum wymiany informacji (IEF), w obrbie ktrego utworzono szereg

Technicznych Grup Roboczych. Zarwno w IEF, jak i w Technicznych Grupach Roboczych

uczestnicz przedstawiciele Pastw Czonkowskich i przedstawiciele przemysu, zgodnie z

wymaganiami art. 16 ust. 2.

Celem tej serii dokumentw jest wierne przedstawienie wymiany informacji, ktra odbya si zgodnie

z wymogami art. 16 ust. 2 oraz dostarczenie organom udzielajcym pozwole informacji, ktre

zostan uwzgldnione przy okrelaniu warunkw pozwole. Dostarczajc odpowiednich informacji

dotyczcych najlepszych dostpnych technik, dokumenty te powinny spenia rol wartociowych

narzdzi wpywajcych na wyniki w zakresie ochrony rodowiska.

4. rda informacji

Niniejszy dokument stanowi zestawienie informacji zaczerpnitych z wielu rde, w tym w

szczeglnoci wiadomoci opracowanych przez grupy utworzone w celu wspierania Komisji w jej

pracach, poddane weryfikacji przez suby Komisji. Wyraamy wdziczno za wkad wniesiony

przez wszystkie strony.

5. Jak rozumie i stosowa niniejszy dokument?

Informacje zawarte w niniejszym dokumencie maj by wykorzystywane jako materia rdowy przy

okrelaniu najlepszych dostpnych technik BAT w poszczeglnych przypadkach. Podczas okrelania

17

17

BAT i ustalania warunkw pozwole opartych na BAT naley zawsze bra pod uwag oglny cel,

jakim jest osignicie wysokiego poziomu ochrony rodowiska jako caoci. W dalszej czci wstpu

opisano rne rodzaje informacji przedstawione w kolejnych rozdziaach niniejszego dokumentu.

Rozdziay 1 i 2 przedstawiaj oglne informacje na temat danego sektora przemysu oraz procesw

przemysowych stosowanych w danym sektorze. Rozdzia 3 zawiera dane oraz informacje dotyczce

biecych poziomw emisji i zuycia odpowiadajce sytuacji w istniejcych instalacjach w momencie

pisania tego materiau.

Rozdzia 4 opisuje bardziej szczegowo techniki redukcji emisji i inne techniki, ktre uwaa si za

najwaniejsze przy okrelaniu BAT oraz opartych na BAT warunkw pozwole. Informacje te

obejmuj poziomy zuycia i emisji uwaane za osigalne przy zastosowaniu danej techniki,

szacunkowe koszty i kwestie oddziaywania na rodowisko zwizane z dan technik oraz zakres, w

jakim moliwe jest zastosowanie danej techniki w rnych instalacjach wymagajcych pozwole

IPPC, na przykad w instalacjach nowych, istniejcych, duych lub maych. Techniki, ktre

powszechnie uwaa si za przestarzae, nie zostay uwzgldnione.

Rozdzia 5 przedstawiono techniki oraz poziomy emisji i zuycia, ktre generalnie uwaa si za

zgodne z BAT. Celem tej czci jest podanie oglnych wskazwek dotyczcych poziomw zuycia i

emisji, ktre mona traktowa jako punkt odniesienia przy okrelaniu warunkw pozwole opartych

na BAT lub przy ustalaniu oglnych zasad wicych na mocy art. 9 ust. 8. Naley jednak podkreli,

e w niniejszym dokumencie nie proponuje si granicznych wielkoci emisyjnych. Przy okrelaniu

odpowiednich warunkw pozwole trzeba bdzie wzi pod uwag czynniki lokalne, specyficzne dla

danego miejsca, takie jak charakterystyka techniczna danej instalacji, jej lokalizacja geograficzna oraz

lokalne warunki rodowiska. W przypadku instalacji istniejcych naley rwnie rozway

sensowno ich ulepszania z ekonomicznego i technicznego punktu widzenia. Nawet tak oczywisty cel,

jakim jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony rodowiska jako caoci, bdzie czsto wymaga

wywaenia ocen rnych oddziaywa na rodowisko, za na ostateczn ocen czsto bdzie miaa

wpyw sytuacja lokalna.

Chocia podjto prb omwienia niektrych z tych kwestii, nie jest moliwe ich pene rozwaenie w

niniejszym dokumencie. Z tego wzgldu techniki i poziomy przedstawiane w czciach dotyczcych

BAT nie musz by odpowiednie dla wszystkich instalacji. Z kolei obowizek zagwarantowania

wysokiego poziomu ochrony rodowiska, w tym minimalizacji emisji zanieczyszcze na du

odlego i zanieczyszcze transgranicznych, powoduje, e warunki pozwole nie mog by ustalane

wycznie na podstawie okolicznoci lokalnych. Tak wic kwesti najwyszej wagi jest to, aby organy

wydajce pozwolenia w peni uwzgldniy informacje zawarte w niniejszym dokumencie.

Poniewa najlepsze dostpne techniki BAT zmieniaj si z biegiem czasu, niniejszy dokument w razie

potrzeby podlega bdzie rewizji i aktualizacji. Wszystkie uwagi i sugestie naley kierowa do

Europejskiego Biura IPPC w Instytucie Przyszociowych Bada Technologicznych (Institute for

Prospective Technological Studies) pod nastpujcy adres:

Edificio Expo, c/Inca Garcilaso, s/n, E-41092 Sevilla, Spain

Telephone: +34 95 4488 284

Fax: +34 95 4488 426

e-mail: jrc-ipts-eippcb@ec.europa.eu

Internet: http://eippcb.jrc.es

http://eippcb.jrc.es/

18

18

Dokument Referencyjny Dotyczcy Najlepszych Dostpnych Technik Dla Obrbki

Powierzchniowej Metali I Plastikw

STRESZCZENIE ....................................................................................................................... 3

PRZEDMOWA ......................................................................................................................... 15

ZAKRES .................................................................................................................................. 47

1 OGLNE INFORMACJE NA TEMAT OBRBKI POWIERZCHNIOWEJ METALI I

TWORZYW SZTUCZNYCH .............................................................................................. 48

1.1. Sektory przemysu stosujce obrbk powierzchniow ............................................ 49

1.2 Struktura przemysu i jego to gospodarcze ............................................................... 52

1.2.2 Czas ycia sprztu ............................................................................................... 53

1.2.3 Charakteryzacja techniczna instalacji. ................................................................ 53

1.2.4 Struktura rynku. ................................................................................................... 53

1.2.4.1 Konkurencja ................................................................................................. 53

1.2.4.2 Wielko rynku ............................................................................................. 54

1.2.4.3 Substytuty rynkowe ...................................................................................... 54

1.2.5 Podsumowanie oglnej sytuacji ekonomicznej ................................................... 55

1.3 Specyficzne rodzaje dziaalnoci przemysowej ........................................................ 55

1.3.1 Anodowanie aluminiowych paneli i profili architektonicznych.......................... 55

1.3.3 Anodowanie zwojw i arkuszy litograficznych (offset) pyt drukarskich .......... 61

1.3.4 Obrbka ciga aluminium w zwojach ................................................................ 61

1.3.5 Pytki obwodw drukowanych ............................................................................ 61

1.4 Gwne kwestie rodowiskowe .................................................................................. 64

1.4.1 Uwagi oglne ...................................................................................................... 64

1.4.2 Woda .................................................................................................................... 64

1.4.3 Energia ................................................................................................................. 65

1.4.4 Najwaniejsze substancje .................................................................................... 66

1.4.4.1 Metale ........................................................................................................... 68

1.4.4.2 Cyjanki ......................................................................................................... 69

1.4.4.3 Podchloryn, chlor i AOX .............................................................................. 69

1.4.4.4 rodki powierzchniowo czynne ................................................................... 69

1.4.4.5 rodki kompleksujce .................................................................................. 70

1.4.4.6 Kwasy i alkalia ............................................................................................. 70

1.4.4.7 Inne jony ....................................................................................................... 70

1.4.4.8 Rozpuszczalniki ........................................................................................... 70

1.4.4.9 Pyy ............................................................................................................... 70

1.4.4.10 Odpady ....................................................................................................... 71

1.4.5 Inne emisje .......................................................................................................... 71

19

19

1.4.5.1 Haas ............................................................................................................. 71

1.4.5.2 Odory ............................................................................................................ 71

2 STOSOWANE PROCESY I TECHNIKI .......................................................................... 72

2.1 Dostawa i magazynowanie czci do obrbki i surowce ........................................ 77

2.1.1 Czci i substraty wchodzce do obrbki............................................................ 77

2.1.2 Zuywalne surowce ............................................................................................. 78

2.2 Techniki transportu i zaadowania czci do obrbki................................................. 79

2.3 Obrbka Mechanizmu i podoa ................................................................................ 81

2.3.1 Mechaniczna obrbka wstpna ........................................................................... 82

2.3.1.1 Szlifowanie tamowe i polerowanie ............................................................. 82

2.3.1.2 Oczyszczanie strumieniowo cierne ............................................................. 82

2.3.1.3 Stpianie ostrych krawdzi i bbnowanie .................................................... 83

2.3.2 Elektrolityczne i chemiczne polerowanie............................................................ 83

2.3.2.1 Elektropolerowanie ...................................................................................... 84

2.3.2.2 Elektropolerowanie z wyadowaniami elektrycznymi (polerowanie

plazmowo-elektrolityczne) ....................................................................................... 85

2.3.2.3 Elektrolityczne i chemiczne polerowanie .................................................... 85

2.3.3 Odtuszczanie rozpuszczalnikowe ....................................................................... 85

2.3.4 Odtuszczanie wodne ........................................................................................... 86

2.3.5 Inne techniki czyszczce ..................................................................................... 87

2.3.5.1 Noe powietrzne ........................................................................................... 87

2.3.5.2 Wirwki ........................................................................................................ 87

2.3.5.3 Suchy ld ...................................................................................................... 87

2.3.5.4 Przecieranie rczne ....................................................................................... 88

2.3.6 Trawienie i usuwanie zgorzeliny ......................................................................... 88

2.3.7 Trawienie aluminium ........................................................................................... 90

2.3.8 Trawienie wspomagane elektrolitycznie, aktywacja i odtuszczanie .................. 90

2.3.9 Zdejmowanie metalu ........................................................................................... 90

2.3.10 Obrbka wstpna tworzyw sztucznych (trawienie) .......................................... 91

2.3.10.1 Oczyszczanie powierzchni tworzyw sztucznych ....................................... 91

2.3.10.2 Trawienie tworzyw sztucznych .................................................................. 91

2.4 Ciecz porywana (drag-out) i pukanie ........................................................................ 92

2.5 Dziaania podstawowe ................................................................................................ 94

2.5.1 Mied i miedziowanie ......................................................................................... 94

2.5.1.1 Cyjanek miedzi ............................................................................................. 94

2.5.1.2 Kwas miedziany ........................................................................................... 94

2.5.1.3 Miedziowanie pirofosforanowe .................................................................... 95

20

20

2.5.1.4 Mosidz ........................................................................................................ 95

2.5.1.5 Brz .............................................................................................................. 95

2.5.2 Galwanizacja niklem ........................................................................................... 96

2.5.2.1 Kpiele do niklowania typu Watt ................................................................. 98

2.5.2.2 Kpiele sulfaminowe do niklowania ............................................................ 99

2.5.2.3 Kpiele chlorkowe do niklowania ................................................................ 99

2.5.2.4 Kpiele siarczanowe do niklowania ............................................................. 99

2.5.2.6 Kpiele do nakadania stopw niklu .......................................................... 100

2.5.3 Chromianowania ............................................................................................... 100

2.5.3.1 Chromowanie byszczce - elektrolity oparte na chromie Cr(VI) ............. 101

2.5.3.2 Chromowanie byszczce - elektrolity oparte na chromie Cr(III) .............. 101

2.5.3.3 Chromowanie na czarno ............................................................................. 102

2.5.3.4 Chromowanie techniczne ........................................................................... 102

2.5.4 Cynkowanie i nakadanie stopw cynku ........................................................... 103

2.5.4.1 Cynkowanie alkaliczne .............................................................................. 103

2.5.4.2 Cynkowanie alkaliczne bez cyjankowe ...................................................... 104

2.5.4.3 Cynkowanie kwane ................................................................................... 104

2.5.4.4 Nakadanie stopw cynku .......................................................................... 105

2.5.5 Kadmowanie ...................................................................................................... 105

2.5.6 Cynowanie i nakadanie stopw cyny ............................................................... 106

2.5.7 Nakadanie metali szlachetnych ........................................................................ 107

2.5.7.1 Srebro ......................................................................................................... 107

2.5.7.2 Zoto ........................................................................................................... 108

2.5.7.3 Pallad i jego stopy ...................................................................................... 109

2.5.7.4 Rod ............................................................................................................. 109

2.5.7.5 Platyna ........................................................................................................ 109

2.5.8 Powoki autokatalityczne (katalityczna redukcja chemiczna)........................... 110

2.5.8.1 Autokatalityczne powoki niklu na metalach ............................................. 110

2.5.8.2 Autokatalityczne powoki niklu na tworzywach sztucznych ..................... 112

2.5.8.3 Autokatalityczne powoki miedzi na metalach i tworzywach .................... 112

2.5.9 Powoki kontaktowe (nie-katalityczna redukcja chemiczna) ............................ 113

2.5.10 Malowanie elektroforetyczne .......................................................................... 114

2.5.11 Lakierowanie ................................................................................................... 115

2.5.12 Olejowanie ...................................................................................................... 115

2.5.13 Anodowanie ..................................................................................................... 115

2.5.13.1 Anodowanie aluminium w kwasie siarkowym ........................................ 117

2.5.13.2 Anodowanie aluminium w kwasie chromowym ...................................... 118

21

21

2.5.13.3 Anodowanie magnezu, tytanu, tantalu i niobu ......................................... 119

2.5.13.4 Anodowanie aluminium w kwasie fosforowym ....................................... 119

2.5.14 Barwne anodowanie aluminium ...................................................................... 119

2.5.14.1 Barwienie zanurzeniowe .......................................................................... 120

2.5.14.2 Barwienie elektrolityczne ......................................................................... 120

2.5.14.3 Barwienie interferencyjne ........................................................................ 120

2.5.14.4 Barwienie integralne ................................................................................ 120

2.5.15 Uszczelnianie warstw anodowych .................................................................. 120

2.5.15.1 Uszczelnianie na gorco ........................................................................... 120

2.5.15.2 Uszczelnianie na zimno ............................................................................ 121

2.5.16 Fosforanowe warstwy konwersyjne ................................................................ 121

2.5.16.1 Fosforanowanie alkaliczne ....................................................................... 122

2.5.16.2 Fosforanowanie cynkowe ......................................................................... 122

2.5.16.3 Fosforanowanie manganowe .................................................................... 124

2.5.17 Chromianowe warstwy konwersyjne .............................................................. 124

2.5.17.1 Chromianowe (Cr(VI)) warstwy konwersyjne ......................................... 125

2.5.17.2 Chromianowe (Cr(VI)) warstwy konwersyjne na elektrolitycznych

powokach cynkowych ........................................................................................... 125

2.5.17.3 Chromianowe (Cr(VI)) warstwy konwersyjne na miedzi, mosidzu i brzie

................................................................................................................................ 125

2.5.17.4 Chromianowe (Cr(VI)) warstwy konwersyjne na aluminium .................. 125

2.5.17.5 Chromianowe (Cr(VI)) warstwy konwersyjne na magnezie i jego stopach.

................................................................................................................................ 126

2.5.17.6 Chromowe (Cr(III)) warstwy konwersyjne na aluminium i

elektrolitycznych powokach cynkowych .............................................................. 126

2.5.17.7 Warstwy wierzchnie na chromianowych warstwach konwersyjnych ...... 127

2.5.18 Barwienie metali ............................................................................................. 127

2.5.19 Trawienie wybyszczajce ............................................................................... 128

2.5.20 Czernienie chemiczne (warstwy tlenkowe) ..................................................... 128

2.5.21 Wybyszczanie chemiczne ............................................................................... 129

2.5.22 Trawienie alkaliczne trawienie aluminium .................................................. 129

2.5.23 Frezowanie chemiczne (chemiczna obrbka ksztatujca) ............................. 129

2.6 Operacje po obrbce ................................................................................................. 131

2.6.1 Operacje przy uyciu gorcej wody .................................................................. 131

2.6.2 Suszenie przy uyciu gorcego powietrza ........................................................ 131

2.6.3 Suszenie przy uyciu noy powietrznych ......................................................... 131

2.6.4 Obrbka cieplna w celu odwodorowania .......................................................... 132

2.7 Techniki powszechnie stosowane do obrbki wody i ciekw, konserwacji kpieli i

22

22

odzysku surowcw ......................................................................................................... 132

2.7.1 Filtracja .............................................................................................................. 132

2.7.2 Techniki adsorpcji ............................................................................................. 132

2.7.3 Krystalizacja ...................................................................................................... 133

2.7.4 .Odparowanie atmosferyczne ............................................................................ 133

2.7.5 Odparowanie prniowe.................................................................................... 133

2.7.6 Elektroliza - powlekanie .................................................................................... 133

2.7.7 Elektroliza utlenianie ...................................................................................... 133

2.7.8 Wymiana jonw- ywice jonitowe .................................................................... 134

2.7.9 Elektrodejonizacja ............................................................................................. 134

2 .7.10 Sorpcja kwasw na jonitach ........................................................................... 134

2.7.11 Wymiana jonowa- ciecz/ciecz ......................................................................... 134

2.7.12 Filtracja membranowa ..................................................................................... 134

2.7.13 Odwrcona osmoza ......................................................................................... 134

2.7.14 Dializa dyfuzyjna ............................................................................................ 135

2.7.15 Elektroliza membranowa ................................................................................. 135

2.7.16 Elektrodializa .................................................................................................. 135

2.8 Procesy prowadzone w bbnach............................................................................... 135

2.8.1 Przygotowanie wyrobw do obrbki. ............................................................... 135

2.8.2 Gwne procesy ................................................................................................. 135

2.8.3 Suszenie wyrobw ............................................................................................. 135

2.9 Wielkoseryjna obrbka ciga tam stalowych w zwojach ...................................... 135

2.9.1 Urzdzenia przyjmujce zwoje ......................................................................... 137

2.9.2 Pukanie i wynoszenie ....................................................................................... 137

2.9.3 Obrbka wstpna ............................................................................................... 137

2.9.3.1 Oczyszczanie i odtuszczanie ..................................................................... 137

2.9.3.2 Piklowanie .................................................................................................. 138

2.9.4 Powlekanie galwanizacja ............................................................................... 138

2.9.5 Procesy gwne- olejowanie .............................................................................. 142

2.9.6 Nakadanie warstw konwersyjnych ................................................................... 142

2.9.7 Operacje po obrbce .......................................................................................... 143

2.9.7.1 Suszenie ...................................................................................................... 143

2.9.7.2 Wyadowanie- prowadnica wyjciowa ....................................................... 143

2.9.8 Procesy cige elektrolitycznego cynkowania i nakadania stopu cynk-nikiel . 143

2.9.8.1 Urzdzenia przyjmujce zwoje .................................................................. 144

2.9.8.2 Odtuszczanie ............................................................................................. 144

2.9.8.3 Suszenie ...................................................................................................... 146

23

23

2.9.8.4 Prowadnica wejciowa i wyrwnywacz nacigu tamy ............................. 146

2.9.8.5 Odtuszczanie electrolityczne ..................................................................... 146

2.9.8.6 Trawienie .................................................................................................... 147

2.9.8.7 Nakadanie powok galwanicznych ............................................................ 148

2.9.8.8 Polerowanie tamy ..................................................................................... 149

2.9.8.9 Fosfatyzacja ................................................................................................ 150

2.9.8.10 Pene chromianowanie i pukanie chromianowe ...................................... 151

2.9.8.11 Naoliwianie............................................................................................... 152

2.9.8.12 Prowadnica wyjciowa ............................................................................. 152

2.9.9 Procesy cige elektrolitycznego cynowania ..................................................... 152

2.9.9.1 Odtuszczanie i czyszczenie ....................................................................... 153

2.9.9.2 Trawienie .................................................................................................... 154

2.9.9.3 Cynowanie elektrolityczne ......................................................................... 154

2.9.9.4 Wynoszenie ................................................................................................ 156

2.9.9.5 Znakowanie ................................................................................................ 156

2.9.9.6 Stapianie wybyszczanie cyny ................................................................. 156

2.9.9.7 Pasywacja ................................................................................................... 157

2.9.9.8 Olejowanie ................................................................................................. 158

2.9.10 Cige chromowanie elektrolityczne stali (ECCS) .......................................... 159

2.9.10.1 Oczyszczanie i odtuszczanie ................................................................... 159

2.9.10.2 Trawienie .................................................................................................. 161

2.9.10.3 Chromowanie ........................................................................................... 161

2.9.10.4 Wynoszenie i pukanie .............................................................................. 162

2.9.10.5 Olejowanie ............................................................................................... 162

2.9.11 Cige oowiowanie elektrolityczne stali......................................................... 163

2.10 Obrbka aluminiowych pyt litograficznych .......................................................... 163

2.10.1 Ziarnowanie powierzchni ................................................................................ 163

2.10.2 Utlenianie anodowe (anodowanie) .................................................................. 163

2.10.3 Obrbka kocowa ........................................................................................... 164

2.10.4 Pokrywanie i dalsza obrbka ........................................................................... 164

2.11 Produkcja obwodw drukowanych ........................................................................ 164

2.11.1 Operacje przygotowawcze............................................................................... 169

2.11.1.1 Projektowanie obwodw .......................................................................... 169

2.11.1.2 Tworzenie fotoobrazu ............................................................................... 169

2.11.1.3 Sitodruk .................................................................................................... 169

2.11.2 Etapy produkcji ............................................................................................... 170

2.11.2.1 Przygotowanie mechaniczne i chemiczne ................................................ 170

24

24

2.11.2.2 Wiercenie .................................................................................................. 171

2.11.2.3 Tworzenie pierwotnego obrazu ................................................................ 172

2.11.2.4 Wskrone nakadanie warstwy przewodzcej .......................................... 177

2.11.2.5 Pokrywanie elektrolityczne cieki przewodzcej ................................... 179

2.11.2.6 Wizanie wewntrznych warstw .............................................................. 182

2.11.2.7 Laminowanie ............................................................................................ 182

2.11.2.8 Zdejmowanie fotorezystu ......................................................................... 184

2.11.2.9 Trawienie .................................................................................................. 185

2.11.2.10 Usuwanie cyny ....................................................................................... 186

2.11.2.11 Aplikacja soldermaski ............................................................................. 187

2.11.3 Dodatkowe czynnoci wykaczania powierzchni ........................................... 189

2.11.3.1 Aplikowanie stopu lutowniczego ............................................................. 190

2.11.3.2 Nikiel pozacany oraz/ lub cyna ............................................................... 190

2.11.3.3 Pasywacja organiczna ............................................................................... 191

2.11.3.4 Inne dziaania Zdejmowanie metalu (demetalizacja) zawieszek i bbnw

galwanicznych ........................................................................................................ 191

2.12 Zastosowanie mediw ............................................................................................ 191

2.12.1 Energia ............................................................................................................. 191

2.12.1.1 Elektryczno ........................................................................................... 192

2.12.1.2 Paliwa kopalne oraz proces ogrzewania ................................................... 192

2.12.1.3 Chodzenie roztworw procesowych ....................................................... 192

2.12.1.4 Inne wymagania energetyczne w instalacji .............................................. 193

2.12.2 Woda ................................................................................................................ 193

2.13 agodzenie potencjalnych uwolnie do rodowiska .............................................. 193

2.13.1 cieki ............................................................................................................... 194

2.13.1.1 Techniki uzdatniania ................................................................................. 196

2.13.1.2 Materiay organiczne ................................................................................ 197

2.13.1.3 Kwasy i zasady ......................................................................................... 198

2.13.1.4 Materia czsteczkowy ............................................................................. 198

2.13.1.5 Metale aniony rozpuszczalne ................................................................ 198

2.13.1.6 Zmniejszenie stanu utlenienia jonw metali ............................................ 199

2.13.1.7 Opady nagromadzenia metalicznego ....................................................... 199

2.13.1.8 rodki kompleksujce (maskujce jony, chelatujce) .............................. 201

2.13.1.9 Materiay azotowe .................................................................................... 201

2.13.1.10 Cyjanki ................................................................................................... 202

2.13.1.11 Siarczek .................................................................................................. 202

2.13.1.12 Fluorki .................................................................................................... 202

25

25

2.13.1.13 Zwizki fosforanowe .............................................................................. 202

2.13.1.14 Inne sole ................................................................................................. 202

2.13.1.15 Kocowe oczyszczanie ciekw (polerowanie) ..................................... 203

2.13.2 Odpady ............................................................................................................ 203

2.13.2.1 Odwadnianie osadw ............................................................................... 203

2.13.2.2 Suszenie osadu ......................................................................................... 203

2.13.2.3 Odpady pynne ......................................................................................... 203

2.13.2.4 Inne odpady stae ...................................................................................... 204

2.13.2.5 Stabilizacja osadw .................................................................................. 204

2.13.2.6 Waloryzacja odpadw .............................................................................. 204

2.13.3 Spaliny i inne emisje gazw ............................................................................ 204

2.13.3.1 rda i rodzaje emisji .............................................................................. 205

2.13.3.3 Systemy ekstrakcji .................................................................................... 205

2.13.3.4 Uzdatnianie odpadw gazowych .............................................................. 206

2.13.4 Haas ................................................................................................................ 206

3. AKTUALNE ZUYCIE ENERGII I MATERIAW ORAZ POZIOMY EMISJI DLA

OBRBKI POWIERZCHNIOWEJ METALI I TWORZYW SZTUCZNYCH ............... 208

3.1 Wprowadzenie czynniki energetyczne i materiay wejciowe .............................. 208

3.2 Zuycie i emisje - media .......................................................................................... 209

3.2.1 Energia ............................................................................................................... 209

3.2.2 Woda .................................................................................................................. 210

3.2.3 Zuycie i emisje materiay ............................................................................. 211

3.2.3.1 Obrbka wstpna odtuszczanie .............................................................. 211

3.2.3.3 Pukanie ...................................................................................................... 212

3.2.3.4 Podstawowe zabiegi powierzchniowe ........................................................ 212

3.3 Oglne emisje ........................................................................................................... 216

3.3.1 cieki ................................................................................................................. 216

3.3.1.1 Wnioski dla dotyczce emisji ciekw ....................................................... 224

3.3.2 Odpady .............................................................................................................. 229

3.3.3 Emisje do powietrza .......................................................................................... 230

3.3.3.1 Wnioski dla emisji do powietrza ................................................................ 238

3.3.4 Haas .................................................................................................................. 242

3.4 Zuycie i emisje dla innych procesw ..................................................................... 242

3.4.1 Cige elektrolityczne powoki cynowe i chromowe na stali (ECCS) .............. 242

3.4.2 Cige elektrolityczne powlekanie stali cynkiem i cynkiem niklem .............. 244

3.4.3 Produkcja pytek obwodu drukowanego ........................................................... 246

3.4.3.1 Zuycie wody w produkcji PCB ................................................................ 246

26

26

3.4.3.2 Stosowane surowce oraz produkty pomocnicze oraz ich potencjalne

odprowadzanie ....................................................................................................... 246

3.4.3.3 cieki z produkcji obwodw drukowanych ............................................... 253

3.4.3.4 Odpady z produkcji obwodw drukowanych ............................................. 253

3.4.3.5 Emisje do powietrza z produkcji obwodw drukowanych ........................ 253

4. TECHNIKI DO UWZGLDNIENIA PRZY OKRELANIU BAT ............................. 255

4.1 Techniki zarzdzania ................................................................................................ 256

4.1.1 Narzdzia zarzdzania rodowiskowego ........................................................... 256

4.1.1.1 Specyficzne zagadnienia SZ dla obrbki powierzchniowej metali ......... 265

4.1.2 Redukcja przerbki brakw przez specyfikacj procesw i kontrol jakoci ... 267

4.1.3 Benchmarking ................................................................................................... 269

4.1.3.1 Badanie zuycia wody ................................................................................ 271

4.1.4 Optymalizacja linii procesowej ......................................................................... 273

4.1.5 Sterowanie procesem w czasie rzeczywistym ................................................... 274

4.2 Projektowanie instalacji, budowa i eksploatacja ...................................................... 274

4.2.1 Zapobiegania zanieczyszczeniom z nieplanowanych uwolnie - planowanie,

projektowanie, budowa i inne systemy ...................................................................... 274

4.2.1.1 Olejoszczelne tacki ..................................................................................... 276

4.2.2 Przechowywanie chemikaliw .......................................................................... 277

4.2.3 Typ i konstrukcja linii technologicznej ............................................................. 278

4.3 Oglne kwestie zwizane z eksploatacj ................................................................. 279

4.3.1 Ochrona elementw i substratw - przed i po obrbce .................................... 279

4.3.1.1 Skrcenie czasu przechowywania .............................................................. 279

4.3.1.2 Warunki magazynowania i transportu ........................................................ 279

4.3.1.3 Pakowanie .................................................................................................. 280

4.3.1.4 Antykorozyjna powoka olejowa lub smarowa zapobiegajca korozji ...... 280

4.3.2 Minimalizacja i optymalizacja powok z poprzednich mechanicznych zabiegw

- oleje i smary ............................................................................................................. 281

4.3.3 Mocowanie w przyrzdach obrbkowych ......................................................... 282

4.3.4 Mieszanie roztworw technologicznych ........................................................... 283

4.3.5 Konserwacja - instalacje i urzdzenia ............................................................... 283

4.4 Zastosowanie mediw i zarzdzanie nimi ................................................................ 284

4.4.1 Elektryczno .................................................................................................... 284

4.4.1.1 Przychodzce dostawy wysokiego napicia i zapotrzebowanie na energi 284

4.4.1.2 Zasilanie napicia staego ........................................................................... 285

4.4.1.3 Energooszczdny sprzt ............................................................................. 285

4.4.1.4 Optymalizacja sprawnoci elektrycznej procesu ....................................... 286

4.4.2 Ogrzewanie roztworw technologicznych ........................................................ 286

27

27

4.4.3 Zmniejszenie strat ciepa z roztworw technologicznych ................................. 287

4.4.4 Schadzanie roztworw technologicznych ........................................................ 288

4.4.4.1 Systemy chodzenia wodnego .................................................................... 288

4.4.4.2 Parowanie ................................................................................................... 289

4.4.5 Woda ...............................................................