O zbędności podziału ekonomii na pozytywną i normatywną

Na podstawie książki B.Czarnego „Pozytywizm i falsyfikacjonizm a sądy wartościujące w ekonomii

Dagmara K. Radolińska

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 2

Plan prezentacji

WstępOmówienie czterech wariantów klasyfikacji ekonomii na pozytywną i normatywną Nowa paretianska ekonomia dobrobytuNormatywny charakter nowej paretiańskiej ekonomii dobrobytuPodsumowanie

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 3

Ocenić przydatność podziału współczesnej ekonomii na pozytywną i normatywną

Nie jest prawdą , że znaczenie terminów „ekonomia pozytywna” i „ekonomia normatywna” jest jasno zdefiniowane

Wśród ekonomistów nie ma zgody, że ekonomia pozytywna zajmuje się opisywaniem i wyjaśnianiem zjawisk, a ekonomia normatywna wykorzystuje ekonomię pozytywną do dawania rad

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 4

Ocenić przydatność podziału współczesnej ekonomii na pozytywną i normatywną

NIE JEST OCZYWISTE, czy rozstrzygalne empiryczne twierdzenia o związkach różnych celów należy zaliczyć do ekonomii normatywnej ( dotyczą sądów wartościujących ) czy do ekonomii pozytywnej ( są sprawdzalne empirycznie ).

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 5

Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną

STANOWISKO PIERWSZEEkonomia pozytywna zajmuje się rozstrzyganymi faktami, a normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sądów wartościujących

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 6

Stanowisko pierwsze (D. Begg, R.Dornbusch,

S.Fisher)W odróżnieniu od ekonomii pozytywnej

ekonomia normatywna dotyczy sądów wartościującychwypowiedzi należące do ekonomii normatywnej są niesprawdzalne – nie możliwe do sklasyfikowania ze względu naprawdę lub fałsz

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 7

Przykład – sprzeczne opinie

„Ekonomia dobrobytu stanowi dział ekonomii, który dotyczy kwestii normatywnych. Jej celem nie jest opisanie, jak działa gospodarka, lecz ocena, jak dobrze ona działa”

D. Begg, R. Dornbush, S. Fisher

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 8

Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną

STANOWISKO DRUGIEAutorzy uznają, że instrumentalne sądy wartościujące stanowią część ekonomii pozytywnej, uzasadniając to ich rozstrzygalnością

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 9

Stanowisko drugie Woll

Skrajne ograniczenie zakresu ekonomii normatywnej Ekonomia normatywna składa się z samych nieinstrumentalnych sądów wartościujących

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 10

Przykład – sprzeczne opinie

Wypowiedz „ Czynniki produkcji powinny być w pełni wykorzystane” – stanowi sąd wartościujący,– może mieć jednak charakter naukowy

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 11

Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną

STANOWISKO TRZECIEEkonomia pozytywna zajmuje się rozstrzygalnymi faktami, a ekonomia normatywna dotyczy nierozstrzygalnych sadów wartościującychWypowiedzi o skuteczności środków osiągnięcia danego celu stanowią część ekonomii normatywnej, a nie pozytywnej.

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 12

Stanowisko trzecie (Hausmann i McPherson)

Nauka pozytywna może być, powinna być i jest WOLNA OD WARTOŚCINauka normatywna polega na:

badaniach z zakresy polityki gospodarczej i wartościstosowaniu ekonomii pozytywnej w celu badania problemów pozostających w bezpośrednim związku z wartościami

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 13

Cztery warianty klasyfikacji ekonomii na ekonomię normatywną i pozytywną

STANOWISKO CZWARTEEkonomia pozytywna dotyczy wypowiedzi rozstrzygalnych a ekonomia normatywna – nierozstrzygalnychInstrumentalne sądy wartościujące – część ekonomii pozytywnej

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 14

Stanowisko czwarte( Heilbroner)

Złamaniem reguły niewartościowania jest:Dokonanie oceny skuteczności środkówPomylenie korelacji statystycznej ze związkiem przyczynowo- skutkowymPrzyjęcie niewłaściwych założeń o maksymalizacjiTendencyjny dobór pewnej problematykiTendencyjna ocena wyników uzyskanych w trakcie badania

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 15

Przykład – Robbins

„Nie istnieją żadne metody umożliwiające porównanie wielkości zadowolenia osoby A i osoby B. (…) Introspekcja ani nie umożliwia podmiotowi A odkrycie tego, co dzieje się w umyśle podmiotu B, ani też podmiotowi B odkrycie tego, co dzieje się w umyśle podmiotu A.”

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 16

Przykład - Blaug

„Ponieważ w każdym praktycznym zaleceniu ekonomicznym zawierają się interpersonalne porównania użyteczności, te zaś nie dają się zweryfikować, przeto w praktyce w ekonomii dobrobytu zawsze prawie występują sady wartościujące”

„Nie wszystkie niemożliwe do sprawdzenia sądy są sądami wartościującymi”

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 17

Nowa paretiańska ekonomia dobrobytu

powstała w latach 30-tych

• Analiza środków osiągnięcia danego celu w postaci maksymalizacji społecznego dobrobytu – ekonomia normatywna

•Wolna od nieinstrumentalnych sądów wartościujących

•Rozróżnienie pomiędzy ekonomia normatywną a pozytywną miało się od tej pory pokrywać z rozróżnieniem pomiędzy niespornymi faktami i niespornymi sądami wartościującymi

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 18

Optimum Pareta vs. Potencjalny zysk w sensie Pareta

Optimum Pareta – definicja zbiorowego zadowolenia. Nie wiadomo, które z nieskończenie wielu optimów jest lepsze a które gorsze

Pareto Hicks i Kaldor

Wzrost dobrobytu ekonomicznego czyli taka zmiana która mogłaby polepszyć czyjąś sytuację, nie pogarszając przy tym niczyjego położenia.

Potencjalny zysk w sensie Pareta!!!

Warunkiem koniecznym nie jest rzeczywiste wypłacenie rekompensaty lecz jedynie możliwość dokonania takiego transferu

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 19

Krytyka Scitovsky’iego

Zmiana alokacji, której efektem jest zwiększenie się dobrobytu w sensie Hicksa - Kaldora, cofnięta również powoduje wzrost dobrobytu w sensie Hicksa-Kaldora

Płatność kompensacyjna A’ Płatność

kompensacyjna B’

Również w przypadku zmiany alokacji z B na A istnieje płatność kompensacyjna B’, której ewentualne przekazanie pozwoliłoby społeczeństwu osiągnąć Potencjalny zysk Pareta

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 20

Modyfikacja Scitovsky’iego również opatrzona sprzecznością

O wzroście dobrobytu w wyniku pewnej zmiany alokacji dóbr w gospodarce można mówić jedynie wtedy gdy spełnione jest kryterium Hicksa- Kaldora, a jednocześnie powrót do wyjściowej sytuacji nie powoduje wzrostu dobrobytu w sensie Hicksa-Kaldora.Nie wyklucza to pojawienia się sprzeczności, które można wyeliminować nakładając kolejne ograniczenia

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 21

Podsumowanie

Terminy ekonomia pozytywna i ekonomia normatywna

są wieloznaczne i często mylnie używane

Niepotrzebne spory

Porzucenie wieloznacznej klasyfikacji ekonomii na ekonomie normatywna i pozytywna – przejęcie ważnych funkcji podziału przez krytykę

Alternatywa:

Usunięcie wieloznaczności

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 22

Podsumowanie

Celem ekonomii jest ustalenie prawdy o gospodarowaniu, a nieinstrumentalne sądy wartościujące nie podlegają ocenie w kategoriach prawdy i fałszu. Mieszanie twierdzeń opisowych i twierdzeńwartościujących umożliwia głoszenie dowolnych tez,których nie sposób obalić.

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 23

WYSTARCZY ŚWIADOMOŚĆ SPECJALNEGO STATUSU LOGICZNEGO SADÓW WARTOŚCIUJĄCYCH I POWSTRZYMANIE SIĘ PRZED POCHOPNYM UTOŻSAMIANIEM ICH Z SĄDAMI OPISOWYMI

9 listopada 2006 Dagmara Karolina Radolińska 24