Nr 11 (649) Rok XXX

1-15 CZERWCA 1983

Ceno 20 d

O pierwszym wydaniu znaczków węgierskich z 1867 roku

O D LAT ZBIERACZE znaczków węgier- • zarządzeniem rpoozty węgierskiej or 2163/393/11387 sidoli prowadzą dyskusję ' co do tego czy z so v tael, ogłoszonym w węgierskim Urzędo-

wym Dzienniku Pocztowym nr 3 — wprowadzi, no na wym. wyżej terenach nowe wydanie zaceków węgierskich, a to: znaczki o nominale 2,

n 9, 5, 10 I 35 kr (sld), kopertę z inadrukowa-

znaczki wydane przez Zarządy poczt: austria-ckiej i samodzielnej od ł maja 1867 roku poczty węgierskiej., należy uznać za wspólne wydanie austriacko-węgierskie, czy też za dwa samodzielne wydania Austrii i Węgier.

W końcu 1982 roku ukazała się na Węg-rzech wydana przez Węgierski Związek Fila-telistów „MABE062" ksiadka pani Jozzefize Sipos'), która w sposób definitywny i w opar-ciu o nie publikowane dokumenty źródłowe — zarządzenia pocztowe austriackie i węgier-skie wykazała, że wydanie z 1867 roku .było samodzielnym wydaniem poczty węgierskiej

• i winno być jako takie zaliczone do znacz-ków węgierskich.

J. atpos opierając sic na oficjalnych dukl:Men-lach wykaaala, że:

• Od 1 maja IBM poczta Węgierska tuaroodelehilla się calkowicie, co .wynika z treści nozporządze-Ma .7 91:6-Ms. ogloszonego w Dzienniku Zarzą-dzeń Pocztowych ~rh nr 211 z 271V WW r.7)

• węgierek; Zarzęd Pocztowy, podległy Węgierskie-mu ministerstwu Paulin obiel od a V le57 swym dzieleniem cale Węgry i Siedmiogród (obszar I dyrekcji pocztowych: Peat, Presours, oeden-borg, Kassa, Droawardein, 'remesvar I Rermann-starli) z tym, Że pod zarządem nocety austriac-kiej .pozostal nadal oirizar Pogranicza Wojsko-wego oraz Banatu 1 Serba.

nym znaczkiem za 25 kr (sld), które to znaczki inlety w kaadym e 1 rogów rozetki, a w środku, w kole, wizerunek Franciszka Józefa, zaś pani-rej nominal określony cyfrą arabską 1: kr (krai-nom) 11.19 sld (Sold», oraz aczek gazetowy h. nominalit, e wizerunkiem Merkurego: zarzecze-nie to ustalało, ze w okresie do 1S VI UM r. dopurzeza się leszcze do obiegu na tych tece-

ach Węgier 1 Siedmiogrodwznaczki austriackte7) na pozostałych obszarach monarchii węgierskiej, tj. w Kreacji, Slawonii i Pograniczu Wojsko-

Wyr11., a aingo na obszarach, które leszcze nie prressly moa samąd węgierski, tenowe znaczki

.rolety wejść do obiegu „ dopiero- po subeinyin wyozerpamix znaczków austriackich.

„ Tak więc J. Sipos udowodniła, że pięcio-znaczkowa seria znaczków wydanych w 1887 roku, z kopertą i znaczkiem gazetówką. — została wprowadzona do obiegu przez wę-gierską pocztę i miała obieg na terenach przez nią zarządzanych.

Czytelnicy zwrócą na pewno uwagę, że VI wydanie austriackie z 1867 r. o znaczkach z identycznym wizerunkiem, miało nie 5, lecz 7 znaczków. Oficjalnie wprowadzono do obie-gu j VI 1867 r. 5 znaczkóW, a powstałe, o no-minałach 25 kr i 50 kr, weszły do obiegu 1 IX 1867 roku.

Należy też zwrócić uwagę, te o ile znaczek 25 kr mial ten sam wizerunek, co pozostałe 5 znaczków ż serii austriackiej i węgierśkiej (2, Z, 5, 10 i 15 kr), to znaczek o nominale 50 kr mial zupełnie inny kształt (wiekszy roz-miar) i inny wizerunek, bo nad głową Fran-ciszka Józefa umieszczona została stylizowa-na austriacka korona cesarska.

Znaną też jest rzeczą, że znaczki o nomina-tach 25 i 50 kr miały obieg na Węgrzech od 1 IX 1887 r.

Dla wyjaśnienia teł sprawy należy sięgnąć Poza ogłoszone przez panią Sipos maierialy, także do artykułu znanego badacza znaczków Austrii i Węgier z 1567 roku, F. Nagy'). W dodatku do katalogu Międzynarodowej Wy-stawy Filatelistycznej. wIPA ai w Wiedniu, F. Nagy ogłosi? artykuł o wydaniach znacz-ków 1887 r., a szczególnie o historii znaczka o nominale 50 kr.

Pozwolę sobie, w ślad za F. Nagyan i J. Si-pos, podać te informacje jako ciekawostkę i dla potwierdzenia, że wydanie znaczków z 1887 roku byle pierwszym wydaniem samo-dzielnym poczty węgierskiej.

Po uzyskaniu przez Węgry w runach Ce-sarstwa Austro-Węgier pełnej suwerenności państwowej, chciały one tę suwerenność wy-kazać także na odcinku poczty. Zrozumiałe więc ,było dążenie węgierskiej administracji Pocztowej do szybkiego wydania wla.snych znaczków. Jak wynika z danych ogłoszonych przez ówczesnego z-cę sekretarza stanu, dr

Zmam. Czako, do poczty węgierskiej wpły-nęły 33 projekty znaczków.

Sondaże wykazały, ze druku znaczków nie może wykonać uniwersytecka drukarnia w Budzie i zwrócono się ,w tej sprawie do Pań-stwowej Drukarni w Wiedniu.

Wiedeńska drukarnia nie chciała jednak znaczków wykonać, bo nie odpowiadały wła-dzom wiedeńskim projekty tych znaczków. Dla wykazania samodzielności poczty wę-gierskiej w projektach tych USUTIIPLO te ele-menty., które miały cechy austriackie.

- Obie strony, tj. przedstawiciele Austriac-kiego Ministerstwa Handlu i Gospodarki Na-rodowej i Węgierskiego Ministerstwa Rol-nictwa., Przemyski i Handlu, anioły więc w sprawie wyglądu nowych. znaczków węgier-skich zupełnie odmienne zdanie, 2IV 1867 r, dochodzi między stronami do ,porozumienia''), z którego wynika, że od 1 maja 1887 r. wę-gierski zarząd pocztowy obejmie tereny W5-gier i Siedmiogrodu. W przypadku trudnosci technicznych — najpóźniej do 1 VI186.7 r. wprowadzone 'będa na Węgrzech i Siedmio-grodzie znaczki pocztowe „z wizerunkiem Najjaśniejszego Pana i z oznaczeniem warto-ści w cyfrach arabskich w kr i soLdi''. Znacz-ki te dla węgierskiego zarządu pocztowego przygotuje austriackie Ministerstwo Handlu za odpłatnością, Znaczki austriackie znajdo-lace się dotąd na terenach objętych zarządem poczty węgierskiej zostaną przekazane z po-wrotem do Wiednia, w ramach rozliczenia.

.Porozumienie zostało podpisane przez stro-nę węgierską 2 IV1867 r„ a w oparciu o de-cyzję Rady Ministrów Cesarstwa Austrii z 81V1887 r., przez przedstawicieli austriackie-go Ministerstwa Handlu 12 IV 1867 roku.

Tak wiec dosado do kompromisu, na anocy którego wiedeńska Drukarnia Państwowa zo-bowiązała się do wykonania nowego wydania znaczków z wizerunkiem Franciszka Józefa. Był on jednocześnie królem Węgier. Węgrzy musieli przyjąć do wiadomości, że wydanie to będzie -miało także obieg w Austrii. Dodać tu należy, że nie było wtedy potrzeby wyda-wania w Austrii nowych maczków, bo wy-danie z 1864 roku byk w obiegu dopiero 3 lata i z góry planowano, że po wydaniu no-wej serii, będzie ona w obiegu równocześnie ze maczkami wydania 1804 r., co w owym czasie na poczcie austriackiej nie było w za-sadzie praktykowane.

Poczta węgierska odebrała zamówione znaczki z Wiednia i wprowadziła 5-znaczko-wa serię do obiegu 1 VI 1867 Doku,

A jak dosolę do wydrukowania i wydania dwóch ostatnich znaczków tej serii?

Wskazać tu trzeba, -że nominały znaczków austriackich od I wydania były dostosowane do obowiązujących taryf i urmożliwiały fran-kowanie przesyłki tylko jed.nyon znaczkiem. Opłaty za listy zagraniczne do Francji, Anglii i dalej, wynosiły za 1 łut 25 .kr, a przy li-stach cięższych, odpowiednio więcej, od kilku już lat zachodziła aScitrzelaa wydrukowania znaczków n większych nominatach.

242

cPracowania H. Kropla z 1968 r..) wiemy, że na -poczcie austriackiej -trwały przygotowa-nia -do emisji dodatkowej, do wydania z 1964, 3 znaczków o tym samym wizerunku (orzeł dwugłowy) i nominałach 25 i 50 kr i 1 guldena (odpowiednio soldi forint). H. Kopi w swej .książce pokazał nawet projekty tych znaczków.

I oto wbrew podpisanemu porozumieniu-kwietniowemu poczta austriacka wprowadza z dniem tlX IX18137 r. Po obiegu dwa uzupel-niajace znaczki do serii z 1867 rokit, a to znaczki o nominale 25 kr (sld) i 50 kr (sld), przy czym w znaczku o nominale 50 kr (sld) zatracono neutralny charakter wydania z 1867 roku.

Jak Pisze F. Napy __należy przypisać zbyt-. niej gorliwości austriackich urzędników i ich Patriotycznym nastrojom', że na znaczku o nominale 50 kr {sld), wbrew ternu, CO posta-nowiono w porozumieniu, nad głową Fran-ciszka Józefa pojawiła się stylizowana austriacka korona cesarska.

Węgrzy przy prezentach tego znaczka zgła-szali swoje uwagi. Widocznie jednak nie mogli niczego wskórać, a lednoczeinie i na zarząd pocztowy' węgierski Pyły naciski sfer Przemysłowych i politycznych. -dużych ośrod-ków Pestu i POssony, by uzupełnić -wydanie ' z 1867 roku znaczkami o wyższych nomina-tach.

Stąd też ( jalt podajO monografia węgierska w t. III, na str. 40 i J. Sipos, na str. 126) za-czadzeniem nr 6377A674 z 30VI/11887 r. ogło-szonym w wegierskim Dzienniku Urzędowym poczty .wegierskiej — od dnia 1 IX 1887 7. wprowadzono na terenie Węgier i Sieclmio-zrodu do obiegu dodatkowe 2 maczki o no-minale 25 kr (sld) i 50 kr (sld).

Węgrzy Jednak tych znaczków zamówili bardzo mato. Znaczki o nominale M kr (sld) przekazano tylko do większych urzędów pocztowych, znaczki zaś o nominale 5e Odr (sld) dostaly w MCI roku po-motki:ma dyrekcje, ł Oo po 100. sztuk 0). Wywalało to krytyczne Uwagi preamyslowców i polityków z Pasto i Possany t wtedy zwiększono dostawę tych znaczków dla miast dyrekcyjnych, ale jak poda) P. Nagy, poczta węgierska zarn6wila w mei roku, tylko 8000 zatok tych szumków o nominale sa kr (sld), a errat dale. ponad 3 lata obiegu tego mamka, tj, do 31,711 2871 r., zamówiono dalsze

800

zwenków SO kr (sld), bardzo malo, jak na kra) uczący wtedy 15 mln mieszkańców,

J. Stpos pokazuje kilkanaście zamówień znaezków tego wydania i widać wyraźnie, te znaczki o no, milowie 50 ka (sld), byty zamawiane w Mlnimaanych

ilościach, etaid tst znal.lente pmesylki ^listowej lub znaczka 50 ka, ostemplowanego węgierskim stemplem, Jest dość trudne I należy o tym pamię-tać (by uniknąć kupna sfałszowanej pieczęci), te znaczki Re byty on zasadzie (filio w miastach dy-rekcyjnych.

N A ZAKOIZICZENIE, po wykazaniu, że Pierwszym wydaniem znaczków węgiers-

kich jest wydanie z 1867 r, trzeba wskazać, że już E. Muller, znany badacz znaczków austriackich i węgierskich, w artykule ogło-szonym w wiedeńskim miesięczniku filate-listycznym ‚Pet SAMI11:618R-FREUMD" s grudnia 1927 rOktiN omawiając wydanie z 1867 roku wyraźnie stwierdził: ............ z 1867 jest niezaprzeczalnie pierwszym wy-daniem węgierskiego zarządu pocztowego. w Przeciwieństwie do poprzednich wydań austriackich, które ze stemplami węgierskich miejscowości mogą być uważane za »Vor-laufery«. Zbiór Węgierski winien się zaczynać od 1867 r..."

Takiego też samego zdania byt wielki znaw-ca tematu Gyuła Madarasz (artykuł ogłoszony W ..Filatellai Szatnie" z 1954 nr 1-4).

Takie jest oficjalne stanowisko Maheoszu. za tynf też stanowiskiem wypowiedz-lala się znaczna większość uczestników syinP071 1171 'budapeszteńskiego z 1980 roku, na czele z Gary Ryanem.

Tego samego zdania jest F. Napy z Wiednia i wreszcie kropkę nad Postawiła, w swej Ostatniej pracy z 1982 roku, J. Sipos,

Należy wiec tę sprawę uznać za wyjaśnio-nę. Katalogi znaczków pocztowych Podaia wydanie z 1867 r., jako' pierwsze wydanie znaczków węgierskich.

Jan Zaborowski

11 aloos Jozzelne A MAGYAR nOSTA FITGGE-71.,ENNE VALASANAK TORTENETE es az 1857. Oni .1.5 Magyar BelYagkiad83 — Bada-

2) Vornast.

ordnonnen filc die +5ESTEng/C11/SCHEN 1.0Ar-AEM710R — nr St z 217

al larlUDELVENYEK a magyar poeta' htvatalok zzam8ra nr 3 z 1P1 )

n P Nago Wian — osie Ausgabe iser sina deręs so kr Marka sus ungsrlsaker

iii Cale tekst Potwornienia kwietniowego noda(e i. Sosom ma Mr. 209-0,01 evt Orsianki.

5) Hans mes Krop(e c

De Pnot werezric

—Uvade

Monen

hhioe - .

oaz igee. Jr aloes wdała w owym opracowanty z 1962 z..

M1 str. 174-108, :celny tekst artokolo Edwina rsollers. omamom, w „Der Satoroler-Preund» —

1 • isizzaisizzes"alezzzazzale,sięzziez-zasezsaz-zsizzzei--zzaz-...ez,erzzelavazziazaviszzaw--,eizimzzac,,oze,sezargaizzez.

W niedzielę 4 września 1983 r. odbędzie się w Toruniu, jako impreza towarzysząca XIV OWF „Toruń '83", spotkanie

Klubu Zainteresowań „Polonica" Gorąco zapraszamy wszystkich członków i sympatyków

Zamul Klubu

243

Sto lat jubilatowi!

Katowice wkraczają w wiek męski

Co znaczy w historii pól wieku...? Dużo to, czy molo? A w życiu ezlowieka?... Jeśli om-otać to po dziarskiej sylwetce i ogamalYm, zdrowym licu prezesa Mariana Nowaka (nie wypominając mu lat, ale pięćdziesiątkę daw-no przekroczył) pól wieku to akurat tyle, że-by nabrać doświadczenia I... sil do... ~lecz-nej działalności. A jeśli ten czas ocenić miarą dorobku okręgu PZF ezy filatelistycznego ruchu na danym terenie...?

Różnie to bywa. W Katowicach oznacza bard. dużo.

Działalność społeczna widać debrze służy ludziom, co można było stwierdzić na spot-kaniu najbardziej zasinionych dla filatelista-ki ś ląsko-zagłębiowskiej. kiedy 19 kwietnia 1983 r. zeszli się na zakończenie obchodów pięćdziesięciolecia ruchu filatelistycznego swego województwa Nic wiec dziwnego, że przeważali koledzy... no powiedzmy... też po piećdziesigice, choć zachowywali się młodo, żeby nie nawiedzieć młodzieńczo.

Na to kameralne spotkanie przybyli też z Warszawy: H. Białek i Zb. Zieliński (nie wiem, czy bardziej z racji pełnionych wyso-kich funkcji w Związku, czy teł jako dele-gaci na XIII Zjazd z O. Katowickiego), A. Kopczyński, St. Sadowski i R. Szymański oraz niżej podpisany.

Jeszcze przed rozpocieciem spotkania du-że wrażenie wywarta mata ekspozycja od razu nas wprowadzająca w nastrój. To Je-rzy Zadnio:wie. senior seniorów filatelistów polskich przedstawił pamiatki i dokumenty z pierwszych lat swej działalności. najpierw

'we Lwowie. a następnie w Katowicach. Ech! • Lzs Sio niejednemu zakreciła w oku, kiedy

później usłyszeliśmy cienie i z serca płynace wspomnienia o Jego uczniowskich i studen-ckich pierwszych krokach w filatelistyce. któ-re byty zarazem cociatkiem Jeao publicys-tYcznej i wydawniczej działalności. Filateli-s'yce ł publicystyce filatelistycznej został wierny oo dziś dzień.

Prezes M. Nowak wręczył wszystkim obec-nym pi-kny. pamiatkOwa medal, a ponieważ członkowie prezydium W. nie pomyśleli o sobie. waroczył Prezes Bielak. Z ałebokich zapasów wYcittenieto dodatkowe medale, któ-re H. Białek wmozył kierownictwu okręgu. — I słusznie! Tylko zwarty aktyw kierow-niczy przy udziale licznego aktywu oddziału (na Śląska to notmia, a członków w każdym z tych oddziałów maja wiece) niż niejeden okocę w Polsce) oraz działaczy kół mogli u-zyskać sukcesy jakie znają na swoim filateli-

stycznym koncie zbieracze Śląska i Zagłębia Prezes ZG wręczyl też medal KEN zasłużo-nemu działaczowi ruchu rdiodzieżowego kol Janowi Swadżbie.

Rytę Jurasz zna chyba każdy. kto wYsta wiat zbiory. Mnie zawsze kojarzy się z siep kiewiczowska Jagianka. Energiczna i zawsze młoda, tym razem tak jakoś miękko i sicze ttólnie 'osobiście podzieliła się refleksjami na temat historii tych pięćdziesięciu lat.

A mówiła miedzy innymi o tym. że.- • 8 grudnia 1957 roku łO osób spośród dzisiaj

zebranych brak, udział w Palacu Młodzieży w Katowicach w uroczystych obchodach 25-lecia Związku Filatelistów Polskich na Śląska... a także 11 przedwojannych człon-ków Związku. Dzisiaj... gościmy już tylko trzech (...)

28 miłośników znaczka pocztowego zabrnie, się w czerwcu 1932 r. w celu założenia. Śląskiego Związku Filątelistów w Katowi- . cach. L..1

Inicjatorem zdojenia tego związku byt znany działacz społeczny, uczestnik powstań śląskich, Leszek Maria .Zmidziński. Na jego to wniosek I Wszechpolski Zjazd Filateli-stów w Toruniu, w 1933 T. wybrał Katowice jako miejsce następnego Zjazdu. Dla tegoż to Zjazdu oraz uczczenia 15 rocznicy wybu-chu I -Powstania Sląskiego, ta mata garstka zapaleńców zorganizowała w 1934 r. pierwszą to kraju międzynarodową wystawę filatelisty-czną, Przyłączając do niej działy numizma-tyki i pamiątek z pozostań śląskich. (...)

(...) Historii filateUstyki ś ląskiej w ramach. PZF nie będę już rozwijać (..,) Młodszym ko- leżankom i kolegom, którzy nie działali jesz- cze na przelotnie lat 50-tych] 60-tych zale-cam przeczytanie wręczonej Wam dzisiaj mo- nografii naszego ruchu filatelistycznego. Przy-toczę tylko liczby, które rizówig o wszystkim: w 1950.r. — 507 członków Związku na Ślip-ku; dzisiaj — bez Bielska, Cieszyna i Często-chowy — 37.000 osób.

Ryta Jarosz nie powiedziała jednego, bo go-spodarzom tego mówić nie wypadało. Wyra- czyla ją w tym dwuosobowa delegacja z Biel- ska-Białej w osobach: Władysława Hornika i Franciszka Halamy. Byty prezes delegatury a obecnie samodzielnego i prężnie rozwijające-go się okregu -PZF koL W. Nornik, wręczając

'244

na ręce Mariana Nowaka dyplom i pamiątki powiedział m.in.:

Katowice mogą Swieció przykładem dobrej roboty filatelistycznej t przyjaznych stosun-ków pomiędzy działaczami. I dlatego ,rwy, Bielsku wychowankowie lego przodującego Okręgu czujemy się dziś mocno w naszym nowym okręgu (...)

W moich uszach zabrzmiały te słowa jako najpiękniejsze wyrazy uznania i pochwały. Nade' wszystko dla koleżeńskich stosunków. twórczej współpracy, wysokich wymagań sta-wianych sobie nawzajem w okręgu katowic-kim.

I o tych walorach rozpatrywanych w ka-tegoriach moralnych, a także sukcesach or-ganizacyjnych — mówił Henryk Białek. I tę część jego wystąpienia modna sprowadzić do kilku tez: kultury wzajemnego odnoszenia Się, szacunku i życzliwości oraz uczciwości.

Ta wysoka ocena postaw katowickich dila-telistów została wygłoszona nie tylko gwoli jubileuszowego usatysfakcjonowania gospo-darzy. Jeśli dobrze zrozumiale-m intencję Prezesa, to mocne akcentowanie postaw mo-ralnych filatelistów katowickich miało swoje odniesienie do groźnych zjawisk rysujących się -w filatelistyce światowej. Bo oto — z jed-nej strony PIP liczy już 00 Galonków, a drugiej — na świecie, a zwłaszcza w Europie Zachodniej obserwujemy początki kryzysu zainteresowań znaczkiem pocztowym. Tym znaczkiem,- który stanowi w naszym zrozu-mieniu ,zapis historii świata i ludzkości. Za-brzmiało to jak ostrzeżenie, które zreszta nie

' przez wszystkich zostało należycie zrourmia-

Nie przypadkowo przecież H. Białek w trzeciej części swego wystawienia, kiedy wy-

soku oceniał wartości filatelistów śląskich tak czczono podkreślił ich pryncypialne 'postawy i to, że w swym działaniu kierują się intere-sem całego Związku, tyWn interesom podpo-rządkowując partykularne sprawy i probie-rny.

A na zakończenie Prezes, choć przemawiał do aktywu największego' Okręgu PZF, zaak-centował, że w PZF wszystkie okręgi sa rów-ne i tak też musza być traktowane przez władze Związku i •tak też muszą się trakto-wać we wzajemnych stosunkach.

Pamiętając, że mówił a tym w czasie kie-dy trwają zebrania sprawozdawcze w okrę-gach i jesteśmy w przededniu Konferencji Sptawozdawczej w Toruniu — słowa te na-bierają specjalnego znaczenia. A w kontek-scie przedstawionej sytuacji w filatelistyce zachodnioeuropciskiej — wniosek wyciągam jeden: tylko jeśli zawrzemy szeregi, jeśli w każdym naszym działaniu kierować się będziemy wysokimi wartościami moralny-mi, jeśli' wreszcie syci szybkim wzrostem członków zabierzemy sie solidnie do padnie-siania -poziomu. a Wiec jakości naszej pracy i działalności filatelistycznej, 'tylko wówczas możemy nie dopuścić do powstania zjawisk kryzysowych w polskiej filatelistyce.

Głosu Henryka Białka w żadnym przy-padku nie można uznać za Mos Kassandry. To było wystąpienie sygnalizujące potencjal-ne niebezpieczeństwa w tym celu. aby świa-domie im stawić °zola. Tym cennieisze, że wypowiedziane w Okresie. kiedy burzliwy przyrost członków może podziałać usypiają-ce. A tymczasem — m.in. właśnie ten przy-rost zmusza nas do wytężonej pracy, aby ilość -przekształciła Się w wysoka jakość. Dziś i -jutro. Bo zaprawdę, ciężka, solidna pracą zasłużyli na te.

Jerzy B. Klima

ŁĄCZNOŚĆ POCZTOWA MIEDZY GG A... LONDYNEM D OWYESZY tytuł ,sprawia wrażenie, iż

artykud będzie 6 sprawie nie istniejącej, bowiem powszechnie wiadomo, że takie kon-takty nie istniały. Potrzeba ich była oczy-wista, gdyż ogromna większość uchodźców pozostawiła •bliskich w -kraju. Zwykła łącz-ność pocztowa była zupełnie niemożliwa, a kanały łączności konspiracyjnej sio tych ce-lów nie mogły być użyte. Okazuje się jednak, że były formy kontaktów — za pośrednic-twem krajów neutralnych.

Tę formę łączności opisu/ !St Schmitzek w książce „Na krawędzi Europy. Wspomnienia Portugalskie 1939-0948", PWN 1970. Książka zawiera szereg informacji na- temat akcji pacżkowej, która była prowadzona jako for ma pomocy rodakom w kraju. Informacje te przedstawił St. Żółkiewski w artykule ,/Prze-tyłka z Portugalii" („Filatelista" nr 12/1982, str. 278). Opisał tam także sposób doręczania paczek w Kraju i powstanie bardzo rzadkich obecnie kart służbowych GG (ONII.8—i3).

fot. ł

Wcześniej J. Ksieski, w artykule „Nieudoku montowane przesyłki poczt wojskowych okresu II wojny światowej" („Filatelista" n 13/1981, str. 348) sygnalizował istnienie prze

245

sylek, które odbyty drogę z Anglii•przez Por-tugalie do okupowanej Polski. Jednak brak materiałów (jak sam napisał), nie pozwoli) mu na szersze opracowanie zagadnienia. In-nych opracowań na ten interesujący temat nie spotkałem.

Z filatelistycznego punktu widzenia, zain-teresowanie budzą przede Wszystkim przesył-ki będące potwierdzeniem odbioru paczek, gdyż wysyłano je z GG do Portugalii, a stam-tąd do Londynu. Niektóre z nich opisał St. Schmitzek (m.in. od Leopolda Stadia i Lud-wika SolSkiego), jednak nie zajmował się stroną filatelistyczną zagadnienia. Moim zda-niem przesyłki te zasługują na dokładniejsze opisanie, gdyż ta forma „kontaktów była bar-dzo nietypowa, ale jedynie możliwa w tych warunkach.

St. Schinitzek powołał (zgodnie z dyspozy-cją Rządu Emigracyjnego) Polski Komitet Pomocy Uchodźcom Polskimi w Portugalii i na polecenie ministra opieki społecznej zor-ganizował akcję wysyłki paczek żywnościo-wych i odzieżowych do okupowanej Polski. Środki na ten cel otrzymywał z Minister-stwa, jak też i od organizacji polonijnych. Ministerstwo także nadsyłało zestawy adre-sów, pod które •paczki te-należało 'kiprować. Byty to adresy wybitnych artystów czy nau-kowców, a także rodzin żołnierzy w Anglii. Indywidualnie w Anglii ...Ma było ran.-wie wysyłkę paczki do kraju wpłacając od-powiednia kwotę do PCK.

Do każdej paczki wkładano kartkę z oroś. ba a potwierdzenie odbioru. Do Portugalii dotarły potwierdzenia odbioru około 70./0 wy-stanych paczek. Był to znaczny odsetek, bo przecież przesyłki siano do kraju okupowa-nego, gdzie Polacy nie mieli żadnych praw. Dodatkowym utrudnieniem dla odbiorców pa-czek była konieczność osobistego nadawania listów i kartek „ pocztowych wysyłanych do krajów neutralnych, Minio tych utrudnień, a także obaw o bezpieczeństwo, potwierdze-nia napływały do Portugalii.

Komitet Pomocy Uchodźcom z przyczyn oczywistych nie mógł figurować jako nadaw-ca paczek. Umieszczano wiec adresy fikcyj-nych osób i firm. Najwcześniej dw 1940 roku) stosowany był adres:

1

fot.

fol.

'Olatrteash'3"PgółnliCilss%'n O=killaedeajZP'=tc1p0o.. wali:

— Marla marsot, Liaboa, 43 Run Roderlgo Fantem, a takle Adam Here., Adam Fidler, Ma- ria palmet, Emilia Langner, Llma oraz „firmy":

— JOao Alves, lisim., n. do Mamul no. 3 Eli.

Zawalskt, Listom, Rua ROCItaptize Herta-lonu 41 r)c2).

— Casa Metan L. Lisboa, Praca do Bra111 19E (fot. 3),

— Jan Kapica, Ltsboa, RUa Alexandre Hercolano orcie (fot. 4),

— Tosef namoki, Lisica, Rus Alexaodre Hercu-leno M MC,

Wszystkie te osoby i firmy były fikcyjne, a faktycznym nadawco paczek' był tylko Pol-ski Komitet. Kierownictwo poczty Portugal-skiej wiedziało o tym i zwroty paczek (nie-stety nierzadkie) przekazywało faktycznemu nadawcy, podobnie jak i potWierdzenie od-bioru paczek.

Potwierdzenia odbioru paczek wysylane tyty zarówno w postaci kart pocztowych jak i listów. Wszystkie byty odnotowywane w kartotekach Komitetu a następnie odsyłane do Londynu. Potwierdzenia byty zarówno lakoniczne (fot. jak i obszerniejsze, któ- rych nadawcy minio cenzury niemieckiej, usi-łowali słali informacje o sobie licząc, że w końcu dotrą one do rąk ibbskich w Anglii. Doręczeniem ich w Anglii zajmował się PCK, wysyłając je w kopertach, inicjatorom Wy-słania paczki. Koperty te nie •przechodzily przez Biuro Pocztowe I Korpusu, na co wska-

240

zuje brak na nich jakichkolwiek ostemplo-wań Biura. Znaczek opiaty skasowany jest zwYklYM datownikiem okrągłym „London S.W.1" z datą. Na odwrocie.koperty jest pie-częć nadawcy, trójwierszowa, w kolorze czer-wonym: POLJSH RED CROSS/34 BELGRA-VE SQUARE/DONDON SW.). Wiadomości takie, nawet lapidarne i nie zawierające ni-czego bliższego o rodzinie, pomagaly Polakom lżej znosić ernigracie.

W zbiorze znam 11 potwierdzeń odbioru, wszystkie w formie 'kartek pocztowych (typ CpON 29 z różnymi sygnaturami nakłado-wymi). Wszystkie były cenzurowane. Władze niemieckie cenzurując każda z nich, przysta-wiały stempel typowy z ..gaisą" i naPise(n. „Gepruft. Oberkomirriando der Wehrmacht". Nie wszystkie' kartki mają stemple portugal-skie. Spotkalern tu bezy typy tych stempli —w kształcie sześcio- (P. fot. 4) i ośmioboku (P. fot. 3) oraz stempel okrągły (p. fot. 2), wszy-stkie z placówki Lisboa Central. Wszystkie kartki byty. badane 1313mens 'wYkOr"P,e2'n tajne atramenty, na co wskazuje różnokolo-rowe smugi.

Każda z Zych kartek ma oznakowanie wskazujące na przydział wojskowy adresata w Anglii. Oczywiście te oznakowania umiesz-czono na kartce jurt po Jej przywiezieniu do Anglii. Czyni! to zapewne Polski Czerwony Krzyż. Spotkałem je w formie nalepek z od-ręcznymi napisami. lub też napisu bezpośred-nio na kartce. Używano tu tajnych oznako-

wen pozty dla każdej jednostki. Spotyka się zarówno nalepki z nazwiskiem, imieniem i stopniem wojskowym oraz numerem poczto-wym jednostki (np. P-76 — Samodzielna Bry-gada SpadochronoWa — p. fot. 4, jak i na-lepki z napisem „KorpOs" oraz dopisanym menerem jednostki — P. fot. 3).

Każda z kart ma nadto jeden lub dwa stempelki numerowe, czterocyfrowe w ram-ce, w kolorze czerwonym, o wymiarach 13 mm X 8,5 nim. Rozmiary ich wskazują na nieznaczne rozbieżności, 'szczególnie w gru-bości ramki (p. fot. 1). Są to najprawdopo-dobniej stempelki niemieckiej cenzury listo-wej. Przypominają one stempelki cenzury szwajcarskiej, stosowane w korespondencji internowanych sarn żołnierzy polskich (P, Maciej PerzyńSki: „Poczty obozów internowa-nych w Szwajcarii", Filatelista nr 7/1959, str. 105-410; Roman Winiarek: „Jeszcze o Pocz-cie internowanych w Szwajcarii", Filateli-sta nr 17/1958, str. Me; „Polskie Znaki Pocz-towe" t. 4, str. 217). Różnica jest tylko w dłu-gości ramki. Stemple szwajcarskie Są nieco krótsze (11 nim — 11,5 mm). Nawet krój cyfr jest laki sam lub zbliżony. Na potwierdze-niach odbioru naciek spotkałem następujące numery tych stempli: 3318, 3544, 5136, 5440, 5515, 2247, 5379, 5185, 5145. Na niektórych kartkach są stemple w postaci znaku „§" o wymiarach 8,5 mm X 5,5 mm i 5 mm X 4 mm, w kolorze stalowofioletowym (p. fot. 2, 3). Są też stemple numerowe okragle w kolo-rze fioletowym i stalowofioletowYm o "wy-miarach średnicy 10 mm (p. fot. 1), lub 8 mm (p. fot. 4). O wymiarach większych spotkales-n numery: 13,, r i 54, a mniejszych: 725 i 726. Na jednej z kartek jest też stempel prosto-kątny o wymiarze ramki 11,5 man X 7,5 rena z liczba „24" w kolorze fioletowym (p. fot. 1).

W zbiorze mam nalepkę adresowa z paczki wysłanej przez PKPUP w Portugalii (jako, nadawca występuje „firma" Leona Zawal-skiego) do Lublina (lot. 6). Doklejona nalep-ka „R" sugeruje. że by? 5o list polecony, ale adresatka twierdzi że 'byle to jednak paczka, którą otrzysnala w 1943 roku. Przy nalepce z adresem zachował się fragment nalepki związanej z odprawa celną. Nie ma natomiast żadnego z uprzednio przedstawionych stempli

lot. 7

297

FELB0

fot 8

cenzury, tak niemieckich jak i innych. Jeśli były umieszczone, musiały majdowaś się po-za nalepką. Jest natomiast stempel literowy P', w kolorze .jasnoficletowym o wymiarach

11 nue X 8,5 mm. Umieszczono tam także stempel okrągły z literami „A" i „d"J Sredni-ca stemple — 20 mm (wymiar ten nie jest dokładny dlatego; że obwód kota nie jest równo odbity). Jest to zapewne cenzura nie-miecka (podobne spotyka się na przesyłkach internowanych żołnierzy z Szwajcarii do GG). Przy adresie nadawcy odbita jest nuznerato-rem liczba '13438 (numer kolejny paczki?).

Uzupełnieniem inforanacji o ruchu poczto-wych przez Portugalię jest list z Węgier do Londynu (fot. 7 i 8). hist ten „ołysiano z obo-zu internowania w Keszthely (Lengyel Tabor), na adres Antoni V7ilczynski, Lisboa, Nosa des Luisiades 15. Nadawczyni nosi to samo naz-wisko. List byl cenzurowany przy wysyłce z Węgier, na co wskazuje nalepka i stempel na odwrocie (p. fot. 8). Drogę do Portugalii Not odbył prawdopodobnie bez większych trud-ności., zaczęty się one dopiero przy doręczaniu go adresatowi. A. Wikzyński wyjechał już do Anglii i tam list przesłano, zapewne tym samym kanałem, co potwierdzenia odbioru paczek, Tan) list nadal ,,,gonił" adresata. Po-czątkowo był wysłany do jednostki P-109, stamtąd do P-73. Kierowano go taicie do obo-zu wojskowego w Bovington, w końcu stwier-dzono, że A. Wilozyński nie, figuruje w ewi-

dencji jednostek wojskowych w Wielkiej Brytanii i przekazano do archiwum (p. fot. 7). Sądzę, 'ze i po zakończeniu wojny, po dekon., spkacji oznaczeń pocztowych poszczególnych jednostek, 'były podejmowane próby odnale-zienia adresata. Z +tego. czasu zapewne po-chodzi dopisek' ,110 'ASIK" (Q0 .ppłk strzelców konnych, jak sądzę). Nie wiadomo czy list ostatecznie doręczono. Na kopercie jest stem-pel cenzury, rantkowy (13,5 min X 11 mm) w kolorze fioletowym z numerem ,,01". Piecząt-ka „OGŁOSIĆ" pochodzi zapewne z czasu Poszukiwań adresata w Anglii (kolor szaro-fioletowy, wymiar ramki M mim X 18,5 nim). Odczytanie poszczególnych napisów jest trud- ' ne ze względu na mało czytelny ich charak-ter i częściowe przykrycie nalepkami.

Z kanału ,Icorepondencyjnego przez Portu-galię korzystali, takie jeńcy alianccy, w tym też Polacy z Polskich Sil Zbrojnych, prze-trzymywani w obozach jenieckich w Niem-czech. Znane mi jest potwierdzenie odbioru Paczki wysłane na adres Liaboa P.O.Bok 506 (pochodzi z czerwca 1943). Kartka była dore-czona w Anglii także przez PCK, ale opa-trzona stemplem cenzury angielskiej.

Zagadnienie tych kontaktów jest, moim zdaniem, bardzo ciekawe oraz zupełnie MetY-powe jeśli chodzi o zwykły ruch pocztowy. Brak w kraju oficjalnych źródeł pocztowych sprawia trudności w ustalaniu znaczenia i Pochodzenia niektórych inskrypcji i stempli. Na niektórych kartkach występuję aż trzy rodzaje Stempli, cenzury (p. fot. 3), z których jasny jest tylko charakter jednego („gapa").

Pisząc na hen temat wiedziałem, że nie bę-dzie to opracowanie przedstawiające celo« zagadnień związanych z :łacznościa między GG a Londynem, Moim celem było przede wszystkim przedstawienie dokumentów pocz-towych, które przeszły przez Portugalie, a przez to przypomnienie tej niewątpliwie waż-nej formy łączności z czasów wojny. Jest ona bardzo ciekawa z filatelistycznego punktu widzenia. Niewiele bylo podobnie skompliko-wanych szlaków łączności pocztowej. Liczę na to, że koledzy mający Podobna koresPon-dncję uzupełnią zawarte w szkicu informa-cje.

Marian Wewrzynkowski

I ZNÓW BŁĄD...

NIE TA WINIETA! Dla Upacniętnienia 90.1ecia Ruchu Filateiistycz-

nego w Polsce ukazali, sig cabietka, przedstawia-loca na znaczku m.in. winietę pierwszego numeru krakowskiego „Tilatelesty Polskiego" z toku 1899. naskakując, jest Jednak rezultat ,porównania ry-sunku nowej ealosbk1 z winietą oryginalną, repro-dukoWane m.in. w monografii ,rItrskowslit Ruch Pliatellstyczny 1999-1.8", na IV stronie ilustracji wszytych między str. 1.112 i 130 tekstu. Oryginalna winieta pierwszego numeru. enlatolisly Polskiego" zawiera panoramę XIX-wiecznogo Krakowa, a więc współczesną wydaWanemu niemu.

TyclaczaSem na całostce projektant. p. Stefan Malecki, wstawit na lei Miel.ce dozy itagMent

NIE TEN 'KRAKÓW! XVII-wlecenej .panoramy Krakowa. przedstawianej Jut zresztą uprzednio na całostce Cap 488. Tent to reprodukcja drzeworytu nieznanego autora, opubli-kowanego w 'dziele „Constit.ye, Statuty. Pon, wileye na Walnych Seyrniech Koronnych od Roku Pansklego Mee do roku 1581 uchwalone", wy.ru-kowanego w drukarni bt, Schattienberga w Kra-kowie -w oku roku,

Tak więc ule jest to ta sama winieta! Do zbioru osobliwości 1 błędów na polskich znaczkaCh i ca-lostkach przYby/ jeszcze jeden walor.

Cezary RuelzhIslci

248

Uzupełnienia i poprawki do, artykułu „Jan Paweł Il w filatelistyce"

KANADA — kasowniki — W Wel roku Stosowa-no w Toronto (prowincja Ontario) i w Midland (Ontario) stemple mechaniczne upamiętniające otwarc.le D01761.1 Jana Pawia LI w Rzymie.

REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC — kasow-nik opisany w artykUle, 6500 Zdziw ł, stosowany byt także w dniu 171L1980.

STANY ZJEDNOCZONE A.P. — kasownik — Z okazji wystawy filatellatycknej organizowane] przez Polon. PhIlatelic Spoisty ,,Polpex (er w Chicago, pokwięconej Janowi Pawiowi II, stosowa-no w specjalnym stoisku pocztowym, w dniach 29 i W marca 1980 kasownik z rysunkiem dwu stylizowanych gołąbków 1 serca, Me nawittzuDICY Jednak bezookredado watą gratiozną do postaci Papieża-Polaka.

C8J

C>

fr/I

POSTE VATICANE WATYKAN — kasownik — okragly z herbem

parnaskim aha Pawle II, ę niepalna, przezwaną góry obcą aha, używany tylko w niektórych dniach pielgrzymek Jana Pawia II. Znane odbitki z datami: 18.6_8/8, 35.8.1-Tre, 238.1880,, 30.8.80, ka-sownik pierwszego dnia obiegu serii „Boże Nero-cieeme LSD" M/3.82, o rysunku analog/P=5m do

WLOGRY — kasowniki — 20.K.1992. 81820 BALA-PARUTA (TP) „Maila di S. S. Giovanni Paolo II"

modlący się Tan Paweł 231983. 02610 Grami° • (R2) „Visita S. R. Giovanni Paolo /I" 1 między Mmmi PosMó hlogoslawiącego Ojca Świętego: 2.1.1883, 02100 nieci C.P. „Vlskta S. - S. Giovanni Paolo LP. I Jan Pawel II, na me kościoła, podczas blogMlawienetwa.

Ponadto w podanym pikniennienwie Optibillerm 5. Informator zbieraczy ssaków norwtowYch o

tematyce religijneś przy 2.0 PKP w Poznaniu ..twisty Gabriel", nr 1, grodzian 1582, nr 2 — ma-rzec MW.

Wladyslaw Aleziewicz

zraczka 460 litów — plaskorzeżba przedstawiająca . Jana Pawia II składającego boki Dzieciątku Jasłu.

Całostka —40.8.1001. Znane są kartki pocztowe 200 lirów, opisane w antykine, różniące się kolorami &Dkuna stronie ilustracyjnej. Postni Jana Paw-ia LI wydrukowana jest w kolorze a) szaroniebies-kim, b) CleinnopopielatIvn.

• WIELKA BRYTANIA — Znane sa :zamki obie-gowe z portretem Elżbiety II, o różnych wart«, ciach nominalnych, z dziurkowaniem „J P II", wykonanym w 1882 roku na zamówienie ,,P01155 Philatelists Association in United Kingdom". Znacz-ki te zostaly głównie zużyte do ostemplowania kant pamiątkowych kasownikami okolleznogclowymi, Podczas wizyty Ojca Świętego w Wielkiej Brytanii.

KARTA POCZTOWA NR 77 Z LUBELSKIM NADRUKIEM „ 25 GR" NIE JEST PRÓBA!

Dla tzw. „pierwszych kart pocztowych PRL" (Op 89 i 80) nie wydano nigdy zarzą-dzenia wprowadzającego je do obiegu, a któ-re winno być podpisane przez Kierownika Resortu Komunikacji, Poczt i Telegrafów. By) to okres „burzy i fermentu", okres two-rzenia sig nowego ludowego państwa. Star-szych zasad i przepisów organizacyjnych w Lublinie, który niespodziewanie awansował do roli stolicy Państwa, właściwie nie było komu przestrzegał, a także i nie byk, komu wydawać nowych.

Organizacja poczty i sieci ,pocztowej w 1944 r. na terenach Lubelszczyzny i Rzeszow-szczyzny, opuszczanych w popłochu przez wojska hitlerowskie 4 zabezpieczanych Przez oddziały Armii Czerwonej i jednostki I Ar-

Wojska Polskiego, przebiegała kiedy jesz cze wojna trwała.

Wielki polski filatelista Startislaw Adam-ski, bankowiec z zawodu pracujący owcześ nie w Resorcie Gospodarki Narodowej i Fi nansów, 'dołożył wiele starań, aby odnalazło re przypadkiem zapasy kart pocztowych z okresu przedwojennego: am 88 i 87 oraz nie-wielkie ilości karty nr 77 z ilasty. 28 (wszyst-kie przemarzone, do obrotu zagranicznego z OP). za 20 gr.) zostały, wobec kompletnego braku kart pocztowych, przedrukowane nową wartością. Nadruk składał sie z dwóch czar-nych kwadracików zakrywających starą war-Scdó .nominalną znaku opiaty i z nowej war-tości „DS/GR" (fot. ł). Starania p. Stanisława Adamskiego odniosły pozytywny skutek. Kie-

249

rowr,ik Resortu Gospodarki Narodowej i FX.-nansów. wbrew !kompetencjom i uprawnie- niom, zlecił Dyrekcji P. i T. IN Lublinie ' - przedrukowanie 1 477 szt. kart nr 87 ze zn. op}. za 30 gr. z rys. Kazimierza Jagiellończy-

71.3.3533,,

massos rasem Isslis,Ssdss SS,

Irtsoct ,nsseda..,:s11ns.1

sv.s.s,,, 00. 1 44.1e,r.6• SoOslinS4

...ymca* 4,..,,ye.tf,..,orta. ao,oelarts •

sdA,se zeefa 14 -f•••,, •

t2.1,, t 4,44.1k M1941".,2

s...ketskess,lass .1.7 s Ssnk its,asee•ni Yscu-s,...11.:exes

s*:

ilesssmik

t-ł lu I.,. Bkrar,,

1-- -^-

f,. 4

fot. 1

ka na tronie w stroju koronacyjnym, na no-wą wartość — 25 GR (fot. 2). Tak powstała karta nr 90. Wśród 1 477 kart nr 87 znalazła się, jakaś bliżej nieznana liczba kart nr 77 (il. '20 OPATOW/woj. kieleckie) BRAMA WARSZAWSKA, która zaopatrzono nadru-kiem o nieco szerszym rozstawieniu czarnych kwadracików kasujących stara wartość (18 mm — fot. 3). Jest .to bezsprzecznie wylączna zasinga St. Adamskiego, że niektórzy zbiera-cze kart pocztowych, a także i tematycy mo-gą w swych zbiorach prezentować ,(pierwsze karty, ,pocztowe PRL". O wiaczeniu w czasie druku, nielicznych kart nr 77 do ogólnej masy przedrukowywanych kart m 86 i 87 świadczy niezbicie nadrukowanie dwóch czarnych be-leczek (kwadracików) na karcie nr 77, tak jak na kartach nr 86 i 87, gdy wystarczyłaby przecież tylko jedna 'beleczka (kwadracik) z uwagi, iż na zn. opl, tej karty wartość no-

minalna występuje tylko raz, w Przeciwień-stwie do kart nr 86 i 87.

Jedynym aktem urzędowym, na jaki sic można powołać, legalizujacym w jakiejś mie-rze ukazanie sie w sprzedaży okienkowej kart przedwojennych z nadrukiem nowej wartości, jest pismo kierownika Resortu Go-spodarki Narodowej i Finansów z 21 sierpnia 1944 r. 1.dz. N.F. 35/44 podpisane przez min. Jana Stefana flenemana (fot. 4). Drugim ak-tem jest ,,Wykaz" Okręgowej Siclacinicy Ma-terialów Pocztowych w Lublinie stanowiący dokument rozliczenia się z otrzymanych z drukarni przedrukowanyćh kart (fot. 5).

Dotychczas uważano, iż kierowanie do prze-druku kart za 30 gr .,nominacyjnej wartości" i następnie rozprowadzanie 12 IX 1944 r. po-przez upt. Lublin 2, dotyczyło wyłącznie kart nr 87, ze zn. oPl. za 30 gr w kolorze czerwo-nym, przeznaczonych uprzednio dla obrotu zagranicznego (p. fot, 2). Spotykane od can-

' su do czasu karty nr 77 z nieco szerszym rozstawieniem kwadratów w nadruku (18 nom. zaś na kartach nr 87 — 14 mm) 0)34Y trak-towane jako próby. Dziś po stwierdzeniu, że w -poszczególnych partiach wsiadanych jesz-cze przez dawnych pracowników Resortu Ko-munikacji, Poczt i Telegrafów oraz Dyrekcji P. i T. w Lublinie, liczy one po 30, 50 a na-wet 100 szt. (Jako domniemane „próby" nie miały takiego wzięcia jak karty nr 80), masi-

250

fot .i

fot, 5

_!tAgl'A PeiUrCOI••

toh/Baa ~5.5.

KARTA POCZTOWA

Net.

KARTA POCZTOWA ,

My zmienić zdanieei zaliczyć je do kart skie-rowanych do normalnego obrotu pocKtowego w ramach ogólnej liczby 1 477 szt. kart prze-drukowanych na 25 GR, a .mających stary

• le • • nominat 10 gr. Karcie nr 77, uznając jej Pol- Pe,,pla 1 P554224, pe•••9•,55 pc noprawność pocztowa i filatelistyczna, nada-

, I ,,o5O...o0o tnacntn ł trokby phatoye5 ,a akra eó

oe,•••••+51.5 515551954 5.5¢.B55 3515551, t55. Poott5,515..• .515515 B••••4.!9•7•5 • •••.,to ze

- recto, Bata.. ers,r .̀

- ny zostanie numer katalogowy — Gp 90 I (P. fot. 3). W tej sytuacji w polskich katalogach numeracja formularzy kartowych (fot. 6) zaopatrzonych w odciski stempelków stano-

• wiących niejako surogat znaku opiaty, zosta-nie przesunięta o jedna Pozycję. I tak karta nt som. DO zs pa. Cp 90 I będzie oznaczana: 90 II, Cp 90 II jako 90 III, Cp 90 III jako 90 IV, zaś 90 IV

5.,00 jako,...Gp 90 V.

. .5115 15.otoi 1.515,55toje 15,,att65 5.tOO 31•1515.0.15.5 5~555

t.55•15ot

.500

Bratteatów .••••••••

Luba,. 1.5oz

0X, t.

Waq .1101 1.5.

1.5GO L.B3t 25

-n-

I-4TP G R.

fot.

3 fot. B

Karty nr 90 i 90 I, w przeciwieństwie do kart nr 89 (p. fot. 2), nie spotyka się z noc-

lnego obiegu 'pocztowego. a powodem tego był minimalny jej nakleci oraz wysoka cena sprzedażna, która wynosiła 1 zł przy zakupie w okienku pocztowym.

Pojawiające się od czasu do czasu nieliczne karty -nr 76 z nadrukiem dwóch czarnych kwadracików (beleczek) o odstępie 18 mm wYmagaja dalszych badań nad ustaleniem ich pełnoprawności, której bronił dzielnie zmarig już zbieracz z Lublina Jan Piasecki , w-artykule „Opowieści jednego Zbioru" wy-drukowanym w „Biuletynie Informacyjnym" wydawanym przez 0/Lublin, PZF, F. 6, 1971, str. 79-89, 'zeszyt 5 (59).

To samo dotyczy także kart nr 81 i raz-cietych kart nr 82 (ip. Wiktor Kurkiewicz ..Blieznane karty pocztowe z Września 1944 r." Filatelista R. 24, 1977, = 11 str, Oli-02.) Karty BIT 93 (fot. 7) i 84 (fot. 8) są traktowa-ne nadal jako-nadruki próbne.

St. J. Żółkiewski

251

•

JESZCZE O NALEPKACH POLECENIA

Z wielkim zainteresowaniem przeczytałem opublikowane w numerach 8/82 i 8/82 ,,,Fila-telisty", opracowanie p. Jana Smrka. pt.: -Szata graficzna polskich nalepek polecenia". W zasadzie nalepki polecenia — tzw, nie są żadnym walorem filatelistyemyin, są tylko poczłową „nalepką manipulacyjną. Do-dają jedynie pewnej wartości caiościom pocz-towym-Mimo to żaden szanujący się filate-lista nie" potraktuje tych nalepek obojętnie i „dla pewności" po cichu je kolekcjonuje.

Praca p. J. Szurka zasługuje na szczególną uwagę z powodu banito wnikliwej analizy szaty graficznej erek, Nie mniej artykuł ten prowokuje do polemiki, a szczególnie niektóre propozycje zawarte w podsumowaniu, z któ-rymi trudno się zgodzić.

O ile D. J. Szurek szczególny nacisk kładzie na stronę estetyczną erki — dążąc do ustale-nia kryteriów „fflister Erki" — o tyle zagubił zasadniczy cel 1 funkcjonalność dych nale-pek. Jako byty pracownik „pocztowy sam przekonałem sie o hierarchii ważności DO-szczególnych napisów podczas sortowania listów w różnych warunkach oświetlenia i chybotliwej jazdy wagonem pocztowym ((Bugi czas jefdzilem w ambulansach poczto-wych w czasie wojny). Twierdzę, że najważ-niejszym elementem na erce jest Jej numer kolejny, który pracownicy pocztowi przepi-sują na różne zestawienia zdawczo-odbiorcze i inne listy manipulacyjne. Ten władnie nu-mer winien być wydrukowany czcionkimi dużymi o czytelnym kroju.

Pomimo że Opracowanie p. J. Szorka do-tyczyło szaty graficznej nalepek polecenia stosowanych przez Pocztę Polską, z krótkim wstępem o erkach zagranicznych — w dal-szych moich rozważaniach becie opierał się na przykładach poczt zagranicznych, zarów-no tych pozytywnych, jak i negatywnych.

Najczytelniejszego „kroju i wielkości cżcio-nek używała poczta niemiecka (Reichspost) — wzór 1, 2, 3, a obecnie poczta RFN' (wzór 10). Poczta Polska stosuje numery sześciocyf-rowe, utrudniające szybkie ich odczytywanie.

Poczta 'niemiecka stosowała i obecnie RFN stosuje numery tylko trzycyfrowe — bardzo łatwe do przepisania. W wypadku dużych urzędów dodatkowo, w prawym dolnym na-rolniku nalepki, umieszcza kolejne litery al-fabetu drukowane minuskuła. rozróżniaiąo w ten sposób kolejność używanej rolki nale-pek (wzór 1, 2, 3).

Należy przyznać, de te trzy nalepki Są o-pracowane pod względem graficznym wzoro-wo i winny zaspokoić estetyczne wymagania p. J. Szurka. Brakuje na nich tylko numeru kodu pocztowego, który ,byl stosowany w in-ny sposób.

Poczta NRD stosuje numery ezteroCtdrOwe (wzór 8, 9). Na nalepkach Protektoratu Czech i Moraw stosowano numery pięciocyfrowe (bez zera w przypadku kolejnej liczby cztero-

cYfroweJ), jako kontynuację zwyczaju Poczty czechosłowackiej (wzór 5). Nazwa urzędu drukowana byka jednakowa wielkościa czcionki w dwóch wierszach, po niemiecka i po czesku. Nalepki te ' były drukowane w arkuszach perforowanych a nie w rolkach.

Nie zgadzam się z p. J. SzUnkiern, sugeru-jącym podawanie numeru kodu pocztowego cuionlcami wiekszycni i w dużym prostoka-cię, jako prawie główny element erki, ponie-waż:

1. Kod pocztowy jest caęścia skladową ściśle związaną z miejscowością, a w wiekszych miastach

urzędem danej dalelnicy miasta i winien być drukowany tą Miną Wielkością 1 krojem czcionki orm w Jednem erlemzu przed nazwa miejsco-wości.

Nieporozumieniem jest umieszczanie numeru ko- du w prostokącie s literą która jest symbo- lem charakteru przesyłki inecomande — polecony). Numer kodu oderwany od naswy miejscowości NIC NIE ZNACZY!

Porała NRD stosowała kiedyś numer kodu od-dzielnie, pionowo (!) i prawej strony nalepki i od-dzielony Cienką czarną kreską (wzór 8). Od Czasu Jednak, kiedy zorientowano się o nieprowidtowości zaczęto drUkowat przed nazwą miejscowości na kresce ułamkowej (wzór 9) w odróżnieniu od pocz-ty RFN, która stosuje nazwę miejscowości pod kreską nietrikową a na pierwszym miejscu, jako główny element erki molem°.numer kolejny (wzór — znają się na ergonomii!

2. Unoletriczaide nu kodu na nalepce ma szarzenie wyłącznic zasa

umerdnicze i nie mielnie zus

pełnie roli propagandowej, anawet nie jest infor-macją dla adresata, gdyt w wlekszośCi przypad-ków urząd pocztowy nadania przetylki ma Inny numer kodu, Mi adres nadawcy — dotyczy to du-tych miast.

Unolejscowlenie prawidłowe numeru kodu bez-pośrednio przed nazwą rolelscowoact przyawyczailo-by użytkowników poczty do Prawidloweito u-mieszczania tego numeru. Zrozumiale to już ad-ministracja poczty NRD.

3. Praktycnne numer kodu na erce mode inte-reswać pracoveraRrów poczty dopiero w praypad-ku..

o. niortoremalnorci przesyłki. Przy konieczności

zwrotu przesylki do nadawcy pomaga kod poczto-wy i to tylko przy motycz, miejscowościach, w których Je nadano oraz kiedy adres nadawcy jest s

tel samej miejscowości co urząd nadania prac-

Pan J. Smrek sugeruje możliwość urozmai-cania kolorów nalepek. W zasadzie poczta Przyzwyczaiła się do formatu i koloru obec-nie stosowanego przez większość członków Swiatostego Związku Pocztowego, ackkolwiek byt taki okres. zarówno przed wojna jak DO wojnie, kiedy w Polsce stosowano bardzo brzydko i niechlujnie odbijane erki za 'Po-mocą stempla metalowego i ręcznie dopisy-wanego numeru kolejnego. W roku 1939 urzad pocztowy ZAKOPANE 1 używał już „takiego stempla — i tutaj ciekawostka — na prosto-

252

kąt przeznaczony dla Iitery „R" dokonano już wtedy zamachu, dzieląc go poziomą linią

„pod literą R i umieszczając tam kolejna mada literę alfabetu 411a odróżnienia, okienka, w którym nadana była przesyłka.

W moich zbiorach maro również erkę od-bita stemplem gumowym, fioletowym tuszeni na kartce białego papieru. naklejoną na przesyłce, stosowaną przez urząd pocztowy LENINGRAD 9, przy czym liczbą „9" oraz numer kolejny erki dopisywano atramentem (wzór 7). Mam również tę. samą erkę odbitą bezpośrednio na kopercie z wpisanym ręcz-nie tym samym numerem urzędu pocztowego oraz numerem kolejnym przez tego samego urzędnika pocztowego — co ~Ma poznać 'po charakterze Pisma.

Urzędy pocztowe w Moskwie stosPja do przesyłek za granicę erki węższego formatu, drukowane w arkuszach perfórowanych. Nu-mer kolejny jest JUŻ wydrukowany czerwo-nym kolorem, jak cela nalepka, a tylko atra-mentem dopisuje sie numer urzędu „ poczto-wego (wzór 6).

Obecnie poczty NRD i RFN stosują przy enrach grube czerwone obramowanie. przy czym dłuższe boki prostokąta są ukośnie przerywane (wzory 8, 9, 10). Mankamentem tych nalepek jest to, że zastosowano dla nich papier pecghtnittowy, co przy naklejaniu na orzesylea z ciemnym tłem powoduje nieczy-telność napisów.

Można polemizować z pocztą austriacką, która stosuje nalepki, koloru gettego z czar-

253

nymi nadrukami, bez osobnego podziału pro-stokąta na litery R — przy sztucznym świet-le nalepka ta lekko fosforyzuje i jest lepiej czytelna.

Wspomniana w nr B/82 „Filatelisty" erka z Libii ma maty prostokąt z prawej strony z tej prostej przyczyny, że pismo arabskie pi-sze sig od prawej do lewej i napis w otałYm prostokącie zawiera cały wyraz ,Polecony". gdyż w piśmie arabskim nie ma liter, lecz cale sylaby.

Po tym krótkim przeglądzie nalepek zagra-nicznych — ze względów praktycznych i tra-dycyjnych — chyba lepiej pozostać przy ko-lorze i formacie obecnie stosowanym przez Pocztę Polską.

Natomiast zupełnie nie rozumiem celu stemplowania nalepek datownikiem — fakt nie jest praktykowany przez żadną inna pocztę na świecie:

Nalepka jest znakiem roboczym, określa-jącym wyłącznie charakter i ceche przesylki. Datownik winien służyć tylko i wylacznie jako potwierdzenie przyjęcia przesyłki i jest potwierdzeniem zawarcia urnowy pomiędzy Poczta a nadawca oraz tacCeptuje przyjęcie prawidłowo zastosowanej opiaty przez unie-ważnienie znaczków. Stad datownik winien być odbity z pewną starannością, do czego niestety nasza poczta nie przywiązuje wagi.

A przecież datownik często służy jako dowód sądowy, bankowy, konkursowy — jednym słowem tworzy DOKUMENT oraz jest rów-nież przedmiotem kolekcjonowania.

Dla przykładu: d.4 pewne charakterystyczne daty, które dla filatelisty stanowią cieka-wostkę, np. .,7.7.77".

W dniu tym wysłałem 4 pocztówki na ad-res różnych moich kolegów kolekcjonerów —na żadnej pocztówce datownika nie odbito wyraźnie (sile przynosi to chluby urzędowi POZNAŃ 2). Następna taka okazja nastąpi dopiero 8.8.88 — czyli występuje co 11 lat —może do tego czasu zastosowany będzie w urzędzie POZNAN 2 datownik mechaniczny, który czyściej odbije datę.

Ale wracając do erek — mam w moim zbiorze erki tak haniebnie postemplowane, że albo nie można odczytać numeru, albo nazwy urzędu (wzory 11, 12, 13) i w ten' sposób poczta sama sobie utrudnia pracę — komu to jest potrzebne?

Mam nadzieję, że tak ciekawy temat za-częty przez p. J. Szorka przyczyni się do rozwiniecia dalszej dyskusji na łamach „Fila-telisty", przez co Pogłębi się wiedza naszej filatelistycznej braci.° niewinnej nalepce i jednocześnie rozszerzy się grono jej kolekcjo-nerów.

Jerzy Kunikowski

nowości ej POLSKIE

254

Reprodukujemy oficjalne wytlawnictwa z okazji I[ wizyty Papieża Jana Pa.wla IL w Polsce:

kasowników okolimnotelowyeh,_6 kart poczto-wyeb (ukaże ele również 7 karta z Belwederem na all. opl. wartedei el, na stronie 11. miejsce spo- tkania Papieża Jana Pawia II z władzami PRL maż herby państwowe); 1 koperta

soPir?rtjón,y które na ż włraei%%eit:caJZfZ"Itneit'si2-i

Kraków 1 — (Kraków—Rzym) MNĘ Wrociaw 1 —

17atowdee ł — (Madonna Piekarska) M.VI.

Kraków 1 — (Orze[ Jagielloński) 22.VI.

Poznań 1 — 20.VI.

255

WOJSKO KRÓLA JANA III

Odsiecz wiedeńska zaczęła się traktatem zawartym i podpisanym z Austrią 1 kwietnia, lecz antydatowanym z powodu wiadomych skojarzeń, na 31 marca 1683 r. Traktat zaczy-nał się od formuły: Niech stanie przymierze dusz i oręża, które zdoi,' nie tylko ustrzec przed strasznym wrogiem Państwa obu mo-narchów, złączone zarówno dawnym sesiedz-Iwom, jak wspólnym niebezpieczeństwem wojny z Islamem...

Od dwóch dni armia tUrecka była już w marszu na Wiedeń. Nuncjusz papieski, Palla-olejni, pisze z radością, że Sojusz to sprawa nadprzyrodzona... Rodzi się entuzjazm jedno-ści, wiara w sukces... Przypomina się Chocim, wielkie zwycięstwo naówczas hetmana So-bieskiego, przed, dziesięcioma' laty. Wraca wspomnienie &trawna z 1676 roku, kiedy to Jan III odzyskał część strat na Turkach. Dob-rze znal Sobieski przeciwnika, umiał z nim wojować, sam byl wodzem wybitnym, ale wojsko liczyło się najwięcej... Zapal króla stale jednakowy i bezprzykładny — pisal je-go sekretarz, dodając, że wystawił król włas-nym kosztem trzy chorągwie husarskie, dwa regimenty dragonii i artylerię.

W państwie poczyniono przygotowania wo-jenne. Sejm podjął uchwalę o tychże przygo-towaniach, zwiększając etat armii koronnej z 12 do 36 tysięcy stawek żołdu, zaś litew-skiej z 6 do 12 tys. stawek żołdu. Służbę no-wozaciężnym postanowiono na 1 maja, zaś popis (przegląd) wyznaczono na lipiec. Na owe czasy byki to znakomite tempo! Dozwo-lono też na zaciąg cesarskim werbownikom na ziemiach polskich.

Tymczasem usłużni donieśli wielkiemu we-zyrowi Kara Mustafie o tych przygotowa-niach Polaków. Miał podobno tytko się skrzy-wić z lekceważeniem -- pewien byl sukcesu i tego, że Polacy nie zdążą na czas...

13 lipca dotarl bowiem Kara Mustafa do Schwechat i dnia następnego już obleg/ Wie-deń. Traktat nasz przewińywal, która stolica będzie wpierw zaatakowana: Kraków czy Wiedeń, pociągną tam wojska sprzymierzo-nych. Ruchy mas wojska Jana III byty szyb-kie i sprawne. Sukces olśniewający. Bitwa „z marszu" 12 września 1683 r., gdzie spot-kało się ok. 90 tys. Turków z 70 tys. sPrzy-mieonych, w tym ok. 30 tys. Polaków, byla wielkim sukcesem oręża i talentu dowódcy Króla Jana III, który by/ wodzem sprzymie-rzonych,

Na ten sukces pracował Sobieski cale życie. Był on wielkim reformatorem wojska, strate-giem i taktykiem ze szkoły wojowniczego XVII w. Dokonał m.in. zmian w organizacji i uzbrojeniu wojska. W piechocie zmniejszył liczbę pikinierów, zwiększając silę ognia przez dodanie muszkieterów, których też do-

zbroił w berdysze. Biała broń ta slużyla bo-wiem także jako podpórka dla muszkietu, co zwiększalo celność ogniową. Zmniejszy/ regi-ment piechoty; kiedy trzeba łączył regimenty w brygady,• co zwiększalo ruchliwość mane-wrowania wojska.

Rozbudował Sobieski dragonię, która to stanowi/a główne wsparcie ogniowe dla jaz-dy. Lekką jazdę typu kozackiego dozbrajał i odziewał w kolczugi, czyniąc z niej jazdę średnią, pancerną. Zachował zaś jazdę lekką typu tatarskiego. Nadal istniała husaria, jaz-da najcięższa. Nie zaniedbywał równocześnie artylerii, inżynierii wojskowej oraz tego, co dziś zwiemy logistyką; taborów, rezerw i zao-patrzenia armii. Kwatermistrzostwa.

Celem operacji Jana III było zawsze znisz-czenie żywej sily przeciwnika, do czego dążył dzięki manewrowaniu wojskiem. W bitwach zaczepnych, jak Wiedeń i Parkany, piechota artyleria najpierw wydzierały teren przeciw-nikowi, dając dogodną podstawę wyjściową do natarcia, dla decydującego uderzenia jaz-dy. A przecież wielu uderzał kontrast — wspaniala, kapiąca zlotem, strojna jazda i „szara", biedna piechota. Znawcy przedmiotu podkreślają, że „cham", piechur lub dragon, który zarówno pieszo jak i konno wojował, Owi żołnierze bez blasku i nagrody byli pod-porą armii, której rycerstwo było tylko sodo-

Regimenty byty skoszarowane, to byl żal-niert regularny, na 5--6 lat służby, jednolicie umundurowany, w barwach województw. Piechota, gwardia królewska i dragonia miały surduty, zwane raj/trokami pąsowe, zaś żoł-nierze broni „uczonych", artylerii i inżynierii, zielone. Do tego buty, pończochy, spodnie, czapki. Ledewerki — pasy z oporz4dzeniem, ładownice, torby grenadierskie i broń. Byt to autorament polski; obok niego byli żołnierze zaciężni, autoramentu cudzoziemskiego. No-sili kapelusze filcowe, surduty do kolan, zwa-ne kasalcarni, spodnie upięte pod kolanami, kolorowe pończochy i trzewiki, jazda zaś bu-ty długie. Szczegóły- stroju, detale, jak wyłogi, galony yzy guziki, były określane przez sze-fów oddziaiów. Wojsko inialo schludny wy-gląd; tylko jazda szlachecka zachowała wiel-ką rozmaitość ulegając.' wschodnim wpły-wom, choć i tu kontusz obowiazywal wszyst-kich towarzyszy.

Na ogól dążono do jednolitości strojów od-działów, gdyż jak pisał Szymon Starowolski: My, Sarmaci, zwykliśmy od dawna ubierać zarówno pieszych, jak i !cwanych w jeden ko-lor-. nie tylko w celu odróżnienia od nie-przyjaciela, lecz również w celu zastraszenia oczu przeciwnika...

Ministerstwo Łączności wprowadza do obie-gu serię 5 znaczków, pocztowych prezentują-cych niektóre rodzaje wojsk Jana III.

1. nominal 5 al — dragonia. Dragon z musz-kietem opartym na berdyszu (inaczej forkiet,

256

widełki) i konny z pałaszem (zakrzywiona polska szabla). 2. nom. 5 al — pancerny, jazda typu kozackiego. Konny towarzysz pancerny w kolczudze i misiurce iia• głowie, w ręku lekka kopia. Byli to tzw. petyhorcy. 3. mim. 8 ol — piechota. Podoficer Okryty delia czer-woną i muszkieter. niebieską (rodzaj pelery-ny) z muszkietem lontowym w ręku. 4. nom. 15 al — jazda lekka typu tatarskiego. Porucz-nik konało, uzbrojony w pałasz, łuk i pistole-ty oraz czekan. Do tego kołczan i sajdak na luk i strzały oraz olstry na pistolety, bogato zdobne w drogocenności, na wzór wschodni. 5. nom. 27 husaria. Towarzysz husarski w ozdobnej i skrzydlatej półzbroi, na głowie polski szyszak grzebieniowy. Obok towarzysz pocztowy z pistoletem tbandoletem).

Znaczki opracował art. plb,styk Ryszard Dudzicki, według rysunków artysty plastyka Bogdana Wróblewskiego i diapozytywów - ko-lor. art. fotogr. Zbigniewa Kapukika. Druk rotograwiura, papier- kredowany, format 31,25 na 39,5 mm, w nakładach, odpowiednio: 8, 8, 10, 4 i 2 mln sztuk. W obiegu znajduję się trzy rodzaje kopert FDC i okolicznościowy kasownik w Upt. Warszawa 1, również proj. R. Dudzlekiego. Arkusz sprzedażny ma 50 sztuk znaczków. Data wprowadzenia do obie-gu 5 lipca 1983 r.

Stemple okolicznościowe

Min. Łączności wyraziło zgodę na stosowanie, LVI. w Upt. Poznań 5 — datownika: ts-lecie

1.1. w Upt. Warszawa 1 — datownika, Rysun-kowy Konkurs moidzietowy — Ochrona Przyrody.

3.1. w upi. Poznań I — datownika: międzyna-rodowe Sympozjum 1.11stoehernienne.

6991. w Upt. Warszawa PRIM — datownika: 30 lat Reprezentacyjnego ...Polu Artystycznego ZHP „Gawęda".

10.VL w Upt. Lubartów 1 — datownika: 440-lesie Praw Miejskie. — Dzień Kolekcjonera.

D.VI. w Upi. Araków 1 — datownika,' Wystawa Pilakelistyczna 450 rocznica śmierci W. Stwosza.

11.VI. w Upt. &Przemów 1 — datownika: X Fe-stiwal Piosenki ararcerskieJ,

11.VI.- w Upt. Szczecin 1 — datownika: SwIęto Glosy Szczecińskiego.

li t-1. w Upt. Zielona Góra 1 — datownika: XIX Festiwal Piosenki Badali-0MM.

lavi. w Upt. poznań 1 — datownika: Polornine Forum Gospodarcze w Poznaniu.

15.V1. w Upt. Kielce 1 — datownika: Sto lat Diecezji matackiej.

vsvi.,w Upt. 1,6di I — datownika: Wystawa kk-latel&tyczna — motywy religijne.

26.1 w Upi. Poznali 9.— datownika, 145 Roczni-ca Powstania Poznańskiego Bazaru.

39.VI. w Upt. Opole 1 — datownika: XX Krato-wy Festiwal Polskiej mosenki.

18.V11.w rat. Białystok i — datownika: VIII światowy Sejmik Dziabie, Polonijnych PKOl.

21.1711. w Upt. Bielska Biala 1 datownika: 35 Rocznica Zjednoczenia Ruchu Młodzieżowego w Polsce 1948/1983 ONITUR — WICI — ZMW — ZWID.

21.1711. w Upi. Wrocław I — datownika Wystawa Filatelistyczna — Kwiaty — Młodzież — Sport.

22.VII. w UM. wroctaw 1 — datownika: X Ogól-nopolska spartakiada anodzieży.

az.vir. w Upt. Wrocław 1.— datownika: 35 Ro-cznica powstania ZMP.

Lviii. w Upt. Miksistki k.Mrąkowa . —. datownika: Mazurska Operacja żagiel — .kinimInaCja.

3.111. w Upt. Polanica Zdrój — datownika: XXI Międzynarodowy Turniej Szachowy. '

8.Vh11. w lUvt. &zaścianka — datownika: titi Rocz-nica Powstania polskiego Towarzystwa Tatrzan-sklega.

14.V/11. w Upi. Bydgoszcz 21 — datownika, IX Mistrzostwa Europy Juniorów w Kajakarstwie —Wystawa Filatelistyczna Znaczków Sportowych.

15..11. — 15.111. w Upt. ayagosam 2 — Mistrzostwa Jimiozaw w Kajakarstwie w okresie 15.v1I — 15.V111.53

17..111. w Upt. Bydgoszcz 1 — datownika: Mis-trzostwa Europy Juniorów w Kajakarstwie.

18.VIII, w Upt. Warszawa PWN — datownika: Kongres Matematyków Polskich.

MXIII. w Upt. Biała Podlaska 5 — datownika Dzieł, Lotnictwa.

MVII/. w Upi. Rzeszów 1 — datownika: Druży-nowe .3.11strzoStwa Polski w Sporcie Pozainlczyin

27.VIII. w Upt. Warszawa 1 — datownika: XXXV międzynarodowe Targi Filatelistyczne Riecione sa

Ukazaly się

KARTKI

20.1V. wprowadzono do obiegu kartę pocz-towę ze zn. wart. 5 zł z okazji 90-lecia Ruchu Filatelistycznego w Polsce (Zorz. Min, Łączn. nr 24 z%,20.IV.).

KOPERTY

22.IV. wprowadzono do obiegu kopertę lot-niczą ze m. wart. 27 ni emisji „300 rocznica odsieczy wiedeńskiej" (Sara, MM. Łączn. nr 25 z 20.rv.).

271V. wprowadzono do obiegu kopertę ze zm wart. 6 11 emisji .,400-Secie wprowadze-nia przez Stefana Batorego pierwszej na świecie jednolitej taryfy listowej" (zarz. Min. Łącze. nr 20 z 20.1V.).

Komunikat

Ministerstwo huczności infotrauje, że z okazji Prze- lotu Papieża Jana Pawla n Poumain .Liniami Lotni-czymi„LOT”, na trasie Kraków — Rzym. w dniu 23.V1.19133 r. w Urzędzie pt. Kraków 1 będzie sio- sowany specjalny datownik okolicznościowy.

Zostanie tek specjalny

przewóz przesyłek lozniczych na trasie 'Krakó — Rzym.

Przesyłki na ken lot będąw

orzMinoWane do dnia 5.VI.1983 r. przez Wojewódzki Urząd P:3CM'

31-545 Kraków 1 W. Wielopole 18 b -- Opiaty przesyłek lotniczych na ten lot:

— kartka pocztowa lotnicza — 17 al — list zwykli., lotniczy — 27 al — list polecony lotniczy — 05 al

Przesyłki należy adresować: pasie restante Bureau Central des Poster H01118 (Italie)

Po stronie adresowej przesyilci nalety umieścić na-rda „RETOUR A L'EXPEDITEUR" (zwrot do na-dawcy).

Od redakcji: przepraszamynaszych Czytelników za tak spotniona wiadomość. Ogłaszamy komuni-kat zaraz pa otrzymaniu.

257

31.1, — 1 znaczek .,Franklin Be-lono Roosevelt": 3.2i r (pontret)•

ISLANDIA. 24.111. — 2 znaczki „TurystYka" 450: 500 ..ra' 4P. Finlandia W nr, 10).

JUGOSŁAWIA. 15.111. — 1 zna-czek „100-lecie pierwszej rozmowy telefonicznej w Serbii": 3 din (ówczesny żalem, aparat telefo-

CSRS. 10.111. — 1 znaczek .,VII. nicznvl. Mistrzost Narciarskie Świata — 17111. — i znaczek „25-łecie Harrachor

wa Man: 1 kas (narciarz konwencji w aprtawie BeghtS1":

w locie). 4.Ba din. {statek, emblemat),

nowości dh XIV ZAGRANICZNE

ALGIERIA. 10.11. — 9 znaczki CYPR. 14.11/. — 4 znaczki ..11tzieri ,.ZIotnietwo 18. i 19, wieku, 0.50 Commonweallb": 50; 195; 1100; dn (zwierciadełko); ł dh (karafki); Fil rn, 2 dla (broszka). DANIA. 30.111. — 4 znaczki ze-

iii obiegowej: 220; 2.50; 3; 3.50 kr (Portret królowej Małgorzaty II).

DOMINIKA. 1311. 4 znaczki 1 blok ctowaC walenie": 41; 00; 75 e; 9 dol.: bloczek dol. (różne gatunki wa.leni).

EGIPT. III. — 1 Międzynarodowe Targ) w Kairze, 3 p ,(emblemat).

FINLANDIA.) 9.1V. — 2 znaczki „Światowy Rok Komunikacji": 130; 1.70 nik (symb. Przedstawi.-nie sinbal, pocztowej i telekomu-nikacyjnej).

ANTIGUA I SARBUDA. 28.1, — 4 znaczki„ ur 500-lecieurodzin Ra- faela”: 45; 50; 00 c, 4 dol. (dzieła Rafaela),

ARGENTYNA. 18.X11. — 3 Ona-ezek „Flora": 2006 q (kwiat).

AUSTRALIA. 12.1, — 4 mutozki „Ristoryezne• wozy straży Peszo-nej": 07; 40; 05; 75 O.

AUSTRIA. 18.D. — 1 znaczek „Światowy (Rok Komunikacji": 7

(syrnb. rys. łącza mled.Y dwo-ma ogniwami).

23.0. — 1 znaczek -73-1 cia Kin-derfreunde alarzyjaciói d ieoltar: 4 s. (roześmiana dziewczynka).

BELGIA. 21.111. — 1 znaczek „ZŁ Światowy Kongres Międryna„ rodowe) Ferleractl Prasy Perio-dyczne] w Brukseli": 20 f (Pana-rama Etruksell, Otwarte numery Pism),

BEL/ZE: 10./171M. — B maczków 1 2 bloki „Mistrzostwa Sonata w Filce Setnej": 20; 30; 40; BO c; I; 1.50 dol.; blok 1 dol. -F 50 c; blok I dol ł 1 dol.

BERLIN ZACH. 12.IV. — znaczki z dopłata „Na sport 1983", 80+40 f ,(tańce); 120+00 f (hokei na lodzie).

°BUTAN. I. — 9 znaczków :Saski taneczne": 5; 35; 50 Ch; 2,59; 3; 9; 5; 5.50; i6 nu.

FRANCJA. 11.IV. — 1 znaczek -Malarstwo": 4 fr ((blak: Rafaela).

18.IV. — 1 znaczek z dopłata cyklu „Sławni ladzie": 1.80+0.30 f, (architekt Jae(ples Ange Ga-briel —portret).

GABON. 18.1. — 1 znaczek „Wi-zyta rialWaió Mitteranda w Gabo-

GRANA. X11.82. — 4 znaczki Hoże Narodzenie Ml, 45; 20;

65 p; 4 c, GRENADA, 15,11. — 4 znaczki

.500-lecie urodzin Rafaela": 23; 34; 50 C; 4 dol. (dzieM Rafaela).

GRENADA dlawysepek GRE-NADINY. L5.11. — 4 znaczki „SOK

urodzin Rafaela.): 25; 30; 90 c; 4 dol. Odsleta Rafaela).

INDIE. 9.I. — 1 znaczek „Rocz-ojca pierwszej IndYla1de1 g(s0e-dych). antarktyczne), 1 r (obóz na lodzie).

56.1. — 2 znaczki serii obiego-wej: 50 p (Ghandi); 50 p <Nehru).

KAJMANY WYSPY. 15.11, — 4 znaczki „Wizyta .królewska 19811: 23; 90; 50 c; 1 dol. (gmachy rad-dows :portrety królowej i mał-żonka).

KENTA, 20.1. — 4 znaczki .5-1e-cle Kenijskiego Towarzystwa For-:owego": 1; 3.30; 5; 050 zz (urzą-dreMa 'portowe).

KONGO. REP. LUD. X.11,82. —1 znaczek „Palmy": 100 f (krato-wiec z orzechami).

KOSTARYKA. 3,/, — 2 znaeaki. „B W-lecie UrOdzin Zw, Franciezka a Arylu": 4,80; 7,40 col.

LESOT110. 11.1 — 4 znaczki „Grzyby»: 18; -30; 50; 75 s.

LUKSEMBURG, 3.V. — 2 znacz-ki „Swiatowy Rok Komunikacji", 8 ż (satelita ECS); Ei f (konny go-niec pocztowy z numerem kodu).

NEVIS. 14.111. — 2 nnaczki Commonwealthn: 55

(żeglowiec); I dol. (lord Nelson, żaglowiec na tle wyspy).

NORWEGIA, Si,iV. — 2 znacz-kiserb obiegowej w zeszycikaCh: 350 kr X 2 (Maki).

NRD. 19.1V. — 2 .naczkl ;Sale-la minki z Państwowego Wiazetern w Berllnie": 10 t 1posąg Ateny z Biblioteki w Pergamonie); 20 f (Posąg Arna.onkt).

N RF. 12.IV. — 2 Znaczki z do-płatą „Na sport 1083": 80+40 f (gimnastyka); 1511+60 f (pięciobój

OMAN,7i0tanat. 5.1. — 1 zna-czek „Bziak Policji": 50 b (pa-trol Motocyklowy).

ONZ. M./V.— 4 snaczkl „Świa-towy Program żywriożelowyv (oo 1 znaczku dla Biur ONZ w Gene-wie i Nowym Jorku oraz 2 znacz-ki dla Biur w Wiedniu): 1.50 lm; zo c; 5 ł 7 s. (ręce

misec:podające i

ręce wyciągnięte po zka, z poly-wleniern, W tle Lądy ben:t-akie/.

PAKISTAN. 6.I. — 1 znaczek „Układanie rurociągu gazowego, 1 r (rlawig inklada, rurę w wyko-pie).

PAPUA i NOWA GWINEA. 9111, — 9 naczki „Dzień Common-wealth"; 10;.13; 207 50 t:

POLINEZJA FRANCUSKA. 9.11. — 3 znaetkl. „Ryby w Polineati Frametbkier: B; 10; 12 Y.

PORTUGALIA. 23.11, — 2 znane-ki „Światowy ,Rok KoarihnikaeR": 10; 33.50 esc (symb. rys.).

SRI LANKA. 25.11. — 4 znaczki , Ssaki morskie".• 50 C (delfin):

2 r (krowa morska); 2.50 r an- bak): 10 r (kaszalot).

SZWECJA. 39.111. — 1 znaczek (w .eszyclku po 5 sztuk) ,200-leole Traktatu o PcrY)abli I o ...dl' między G.weeta i USA"; 2.70 ks (znaczek o takim samym motywie wydały USA).

258

SRODKOWOAFRYKASISKA RE-PUBLIKA. 8.X11.82. — 3 znaczki „10-letni program ONZ ochron], Srodowiska", 120; 150; 300 3 G9n-Staniał).

TAAF (Torr. Australes et An-tarctitines Firancaises — francus-kie Ziemie Pohaintowe i Antark-tyczne). 3.1. — 3 znaczki „Rok Polarny", 1.50; 3.30; 5.20 ta.

TRYNIDAD i TOBAGO. 28.X11.82. — 4 znaCzki „20-lecie niepodległo-ści", 10; M: 50 c; E fioł (osiaettne-cia 90-lecia).

WATYKAN. 10.M. — A znacz-ków W małym arkusiku ,.Wysta-wa w USA Miel sztuki z kolekcji watykańskiej., 100; 200; 2e0; .300; 950; . 900 1.

W. BRYTANIA. MV. — 3 znacz-ki „Europa CEPT — Osiągnięcia budowniCtwa angielskiego na lą-dzie i marze°,

p 10 p („Humber

Bfide 0"): 30 1/2 (zapora prze- ciwpowodziowa na Tamizie); 28 P (Platforma naftowa).

WYBRZEŻE KOSC1 elLONIO-WEJ, 21.X1I.82. — 1 mac3ak„20-

Zacholnloafrykańskiel Unii Górniczej”, 100 f.

ZIMBABWE (d. Rodezja). 14.111. — 1 mamek serii obiegowej, 90 c (wodospad na rzece !kinali).

ZSRR. 17.11. — znaczek ,,70-10-cle mizizin akademika B. N. Pic-trawa": 4 kap. (portret).

17.11. — 1 znaczek „MOP lat Tasz-kientu", 1 kop. (liczba ..7.000" na tle panoramy miasta)."

17.11. — 1 znaczek (plus Jedna przywieszka w każdym 21-znacz-kowyrn 3rku,,,,a) „51111-leCie Urcele.n Rafaela": -50 kpp, (reprodukcja obrazu „Sw. Rodzina").

Klub „Olimpijczyk" PZF Na 'wstępie należaMby przypomnieć, że je- eie Klubu Olimpijczyka PZF 1962-4977 (piec

siania 1941 r. 4 entuzjastów, kol. kol.: F. Bu- kółek' olimpijskich) oraz stosowania okolicz-na, K. Gryżewski, K. Przybylski oraz W. Ry- nościowego kasownika (rys. 1). szawy, utworzyło Komitet Organizacyjny p 2.IV.1977 T. stosowany byl przez Upt. Opo. Klubu Zainteresowań — pierwszego w „kraju le 1 stempel z okazji „Ogólnopolskiej Inai- „Klubu Filatelistów — Olimpijczyków”. guracji Dni Olimpijczyka" (rys. 2).

Zarówno start jaki pierwsze kroki organi-zacyjne byty jacie w sportowym tempie. Od-zew na notatki prasowe o powalaniu Klubu był wprost entuzjastyczny, stan członków wzrósł wkrótce do 500 osób, a obecny skład Zarządu przedstawią się następująco: pre-zes — Fabian Bura (W-wal, cziollkowie: Ro-man Babul, Jacek Komnata, Wiesław Rysza-wy (W-wal oraz Ryszard Kiczek (RzeszóW)•

Działalność Klubu obejmuje: spotkania o-gólnopolskie, prelekcje o charakterze cen-tralnym oraz lokalnym, wydawnictwo bm-MUT specjalistycznych (staraniem PKOI wy-dano książkę Fabian Bury ,,Polska Kronika Olimpijska w filatelistyce", w 3 wersjach ję-zykowych). Klub una w dorobku ponad 200 publikacji o tematyce sportowej., olimpij-skjej.

CzIonkowie Klubu „Olimpijczyk" PZF, okresie dotychczasowej swej działalności, zdobyli 19- medali na Międzynarodowych Wy-stawach Olimpijskiej Sztuki w Filatelistyce, („Verso Tokyo 64", „Verso Mexico 68" i „Ver-so Monaco 72") oraz otrzymali od P1001 10. medali i 40 odznaczeń honorowych PKOl.

Dzięki dotychczasowym wynikom w pracy Klub „Olimpijczyk" PZF zdobył duże uzna-nie w PZF i w Polskim Komitecie Olimpij-skim. Kolejne, doroczne spotkania Klubu od-bywaja się w -ramach programu ogólnopol-skich obchodów „Dni Olimpijczyka". Należa-loby -przy tej okazji wspomnieć, że karty pocztowe wydawane coroczniem „Dni ()lim-. pijczyka" stanowią galerię polskich medali-stów olimpijczyków.

A teraz zapraszam do przejrzenia dorobku pocztowego w ostatnim okresie 1977-1982 r. W roku 1977 przypadło XV-lecie Klubu, co dało inspirację do -wydania karty pocztowej na ,,Dni Olimpijczyka", z nadrukiem:

DNI OLIMPIJCZYKA 77

CM7 -5)

X SPOTKANIE KLUBU PZF

OLIMPUCZYK 17. 4,1077

Warszawa 1

Rys. t.

Rys.3.

W roku 1979 przypadła 60 rócznica powsta-nia PKOl, co dalo asusrupt do zorganizowania przez (Klub Wystawy Znaczków Sportowych zbieżnej z Ogólnopolskim Spotkaniem Klubu w Warszawie. Stosowano -kasownik .okolicz-nościowy 24-XI.1979 (rys. 2).

W „Roku Olimpijskim" ukazała się karta pocztowa lotnicza z przeznaczeniem na 101 olimpijski Warszawa — Moskwa. Częśc na-kładu, za zezwoleniem PZF, przedrukowano po stronie ilustracyjnej naZiglettłąCYM teks-tem: „Wystawa Filatelistyczna Moskwa 80 /Warszawa, 12-27.VII.80 r. (zezw. PEZ 406/17.VI.80 sł". Z okazji Wystawy, zorganizo-wanej przez członków Klubu, stosowany był

259

okolicznościowy kasownik: „Wystawa Filate-listyczna Moskwa 80 (emblemat Igrzysk Olimpijskich w Moskwie) ,Warszawa 1980 r.".

W ostatnim pięcioleciu Calonkowle Klubu zdo-byli basteranaxe wyróżnienia n międzynarodo-wych sej.tawach filatelistycznyeh:

a

Ulg I. — na Międzynarodowej Wystawie Flizie-listynenej „Motoryzacja" (Warszawa), kol. W. Ry-szawy — medal pozlacany ł Wielka Nagroda Ho-norowa za zbiór „Motoryzacja polska" (w tym cześć sportowa).

MU r. — na Krajowej wystawie Filatelisty...1 ..Na straty Pokoju 1 Socjalizmu"; z udziałem zbio-rów zagranicznych (Warszawa), kol. Aleksandr. Haraburda — medal Srebrny za zbiór ,,Tórystyka polska", kol. Roman Babut — medal srebrny za zbiór „Na akwenach Wodnych" I kol. Wiesław wy-stawy — mesie] .pósrebrzany za zbiór „Spart na polskich znakach pocztowych".

1373 C. — Na Międzynarodowej Wystawie Filate-listycznej s okazji 81. Sesji MKOI w Urugwaju. kol, Fabien Bura — _medal boriarimy za kciaóke w klasie -literatury — „Polska Kronika Olimpijska w filatelisty." oraz medal srebrny za broszurę ,.Loty olimpijskie";

— na Międzynarodowej Wystawie Filatelisty...) „Modophiles 80" (Genewa — Szwajcaria), koł. Wie-sław Ryszarary — medal srebrny za zbiór „Motory-zacja Polska^ (w tym aęśc sportowa);

—ina Międzynarodowej Wystawie Znaczków Spoi-tówych i Olimpijskich GMOSOMnagyarowar — Węg-

Ty), kol. Roman Babul — medal srebrny ł nagro-da Węgierskiego Związku Filatelistów — za zbiór .Sport iolywooki" r kol. Wiesław .Ryszawy — me-dal srebrny za obiór „Sport na polskich znakach pocztowych" oraz kol. Fabian Bura — medal srebrny w masie literatury za książkę „Polska Kronika GiumPUSka w filatelistyce".

1380 r. na madzymerodowej Wystawie Misiek-sty.nej „Olympsport" (Ceske BudeJoVICe —CSRS), kol. Fabian Bura — medal posrebrzane w klasie literatury za broszuro „Taty olimpijskie" oraz .kol. Wiesław Ryszawy — medal ‚wazowy za fragment zbioru „Igrzyska Olimpijskie" (19.-19.);

— na Międzynarodowej Wystawie Filatelistycznej ..Philathema W" (Wiochy), kol. Fabian Bura — medal srebrny za kala., „Polska Kronika Olim-pijska w fLlaselistyce" oraz medal posrebrzany za broszurę ,koty olimpijskie".

Ml C. — na Międzynarodowej Wystawie Fileta-listyanej „Sirphila 81" moren Zachodni). kol. Fa-blah Bura — medal srebrny za broszurę ..Laty olimpijskie";

— na Międzynarodowej Wystawie FilatellstyCz- nej.Stid-West (d FIN). kol. Fabian Bora

srebrny za broszura ..Taty na międzyrrarodowej Wystawie Filatelistreznef ..0Tei- bia eAlleArle), kol. Fabian Bura — medal po- srebrzany za broszurę „Loty olimpijskie".

Ten krótki przegląd dzialalności oraz wy-dawnictw :pozwała zorientowaO się w polityce Klubu oraz ompeinić zainteresowanym bra-kujace walory pocztowe.

Wiesław ItyszaWY

•

CC:LIZ:EJ MARTYROLOGIA I WALKA

Intencję zorganizowania tej Wystawy moż-na oprzeć na wypOwiędzi dr Józefa 'Musiała wiceministra sprawiedliwości, członka Głów-nej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich, który w jednej z rozmów powiedział:

Każdego roku w kwietniu — Miesiącu Pa-mięci Narodowej, oddajemy hołd milionom Po-laków Poległych i pomordowanych w czasie n wojny Światowej i okupacji. Naród nas. nia nie-wątpliwie największa lizawo, a nawet obowiązek, zachowania w pamięci lat wojny i hitlerowskiej okupacji, ponieważ Trzecia Rzesza reminowala masowej skali na okupowanych terenach Polski zbrodniczy system eksterminacji i terroru, jakie-go nie :nida historia".

Katalog Wystawy irdormowal, a zwiedzała-cy Wystawę mogli Obejrzeć nastepujące zbio-ry

Z. Sierpińskiego — „Martyrologia Narodu Pol-skiego .38-1946", „Pamięci ofiar ChiwięciMia", „Zolnierskie drogi Polaków w czasie II wojny Swialftwept, „Korespondencja z niemieckich obozów jeńców wojennych",

J. Gabryseewskiego — „Penis Getta Warszaw-skiego",

Z. Pryinuonta — „Maczeństwo i walka narodu Pa/Mleka".

R. Stussewskiego. — „Pomniki walki i maczań. siwa",

K. Legawie. — „Pocztowe studium tradycji i Parriotyzniu",

W. .6ekeińskiego — drogi Polaków w czasie II wojny światowej",

R. Jakubowskiego — „Harcerska poczta powstań.

Z. Szalkowskiego — „Fina ł 1945 — Historia 1 tra-dYela",

A. Marny — „Walka narodu polskiego z napo-rm germańskim»,

S. szostka — azaornmriouos w walce ś Pracy"' S. Matiasakiewi.a — „Bodziemy Iże team Pol-

skę szarymi szeregami" (tytuł podany w katalo-gu w eksponacie Wagi zmianie, byto „Kamienie rzucone na Szaniec").

Te świetne zbiory są znane ogółowi zbie-raczy i nie wymagają ani przedstawienia, ani szerszego omówienia, ani rekomendowania przez sprawozdawcę. Dobór tematów oraz nazwisk wystawców sam mówi_ za siebie. Na uwagę zasługuje wspaniały, unikalny zbiór kol. J. Gabryszewskiego, który przygotowany na XIV OWF „Toruó 83" uległ dalszym prze-róbkam i jest dzisiaj naprawdę wspaniałym eksponatem, który może uświetnić każdą, na; wet najpoważniejsza wystawę.

Takie zbiór kol. W. Nachcińskiego, stale rozbudowywany, całkowicie zasługuje, w o-czach oglądających go, na uzyskiwane na wystawach różnej rangi, także i międzyna-rodowych pod auspicjami FIP, złote medale. Kol. W. Nachcióski nie Chciwa tego zbioru, jak to sie mówi „pod korceni", tylko służy koleżeńsko swym wspaniałym eksponatem or-

200

'-'1000 LAT KŁODZKA 981-1981

ganizakorom rozlicznych wystaw a nawet i pokazów, W celu ich uświetnienia.

Kol. Z. Sierpiński prezentował cztery zbi0-ry, bardzo ciekawe i świetnie zbudowane a tematycznie związane z martyrologią narodu polskiego, w okresie 'bez ‚mała sześcioletniej walki z naporem brunatnych hord Hitlera.

Zapoznanie elę, lub przypomnienie sobie tych i wszystkich pozostałych zbiorów stano-wiło niecodzienne przeżycie dla zwiedzają-cych Wystawie. Zdardem moim Kolo nr 8 0/Warszawa PZF dobrze się zasłużyło dla przypomnienia i uprzytomnienia Społeczeń-stwu Warszawy co znaczy WOJNA.

A Warszawskiemu Odrodkowi Kultury przy ul. Elektoralnej 12 należą Się słowa Podzię-kowania.

Wyskawa była poszerzona przez -ekspono-wanie w terenie, jak mówi ‚katalog, 9 ubio-rów wystawców dorosłych członków Kola oraz 6 zbiorów ralodzielowych.

81. d.2.

ARTYKUŁ „BUTY-TEMAT AKTUALNY"

Zarząd Koda PZF PZPS „Chelmek" dzię-kuje Redakcji za zamieszczenie na lamach „Filałeiisty" artykułu Marii Groer „Buil —temat aktualny", Autorce natomiast dzięku-jemy za zainteresowanie się tak bliskim nam tematem, jakim jest obuwie. Z zaciekawie-niem przeczytaliśmy ten artykuł oraz obej-rzeliśmy zamieszczone reprodukcje znaczków i stempli.

Również załogę naszego zakładu zaznajo-miliśmy 2 wymienionym artykulem za po-średnictwem naszej gazety „Echo Chełmka".

Manty nadzieję, że Pani artykul przyczyni się do spopularyzowania podjętego tematu wśród rzesz filatelistów.

W załączeniu przesyłamy jeszcze dwa stemple z ubieglego roku, dotyczące tematu obuwia, z naszego zakładu: 1. 16 Zlot Obuwników 2. Zloty Jubileusz Zakładu Obuwia w

Chełmku, FoLski Związek Filatelistów Okres mekko-Biale Kolo nr 38 — Chełmek przy Południowych Zakładach Skórzanych

Od Redakcji

Deluludemy za interesujący llst Kola nr 38 PUF, w F= ,,Chelmeku. życzymy „Chełmkowi', sukcesów filatelistyce-mych i zwlasucsa :modowych, abyśmy Wnorcey magli choduló w wygodnym i modnym obuwiu.

- O USTERKACH -EKSPERT PZF ODPOWIADA

Dziękujemy za list p. Leonardowi Macie-jewskiemu z Warszawy, w którym opisuje zauważone przez siebie usterki na niektó-rych znaczkach ML. List jest ciekawy. za-łączone są rysunki przedstawiające opisywa-ne usterki. Poniżej postaramy--się wyjaśnić przyczyny powstania usterek i określić nich charakter.

Można je zawsze podzielid,na kilka grup:

1. bl. nr 10, nn. nr 1599, 1160

Usterki polegające na tym, że Przy znacz-kach wielobarwnych kolory są przesunięte względem siebie i deformują zamierzony przez projektanta rysunek znaczka. Tego ro-dzaju niedociągnięcia w procesie druku znaczka zdarzają nie często. Przyczyną po-wstania dych usterek beat niewłaściwa Praca maszyny drukarskiej lub jej operatora.

201

2. bl. ur 28, 29, 33 Usterki wyrażające się tym, że na różnych blokach wystepuja różne odcienie tego same-go koloru (niebieski-granatowy). Powstają z powodu niewłaściwej technologii przygoto-wania farby do druku znacsków. czyli nie-. zachowania odpowiedniej 'proporcji składni-ków -lub niedokładnego ich wymieszania.

• 3. zn. nr 1816, 2621 Różnego rodzaju plamki. Przypadkowe biale pola na barwnym tle mogą powstać z zanie-czyszczenia formy drukarskiej w czasie dru-ku. Przyczyna ich powstania może być rów-nież niewlaściwa konsystencja (gęstość) farby drukarskiej lub jej niedokladnę wymiesza-nie.

Tyle możemy odpowiedzieć naszemu Ko-respondentowi na podstawie listu, a bliższe informack i dalej idące wnioski. można by Dodać dopiero po dokładnym zbadaniu znacz-ków. Rysunki, a nawet fotografie -nie -dają możliwości precyzyjnego badania znaczków pocztowych.

W Post scriptum swego listu p. Maciejew-ski pisze, że zauważone przez Niego usterki nie są katalogowane I Pyta, czy znaczki z tego rodzaju usterkami powinny mieć Inna wartość w cenniku.

I tu nosowa sie refleksja ogólniejszej na-tury. która może zainteresować szersze grono naszych Korespondentów nadsyśających do Redakcji fiaty ordsujace usterki zauważone na maczkach. Chodzi o zasady katalogowania i wyceny znaczków z usterkami. Pod okreś-leniem „usterka" rozumiemy drobną cechę, która nie sinienia zasadniczego wygładu ca-łości lub czoki rysunku znaczka, bloku czy całostki. powstałą przypadkowo w czasie spo-rzadzania czy też jest skutkiem uszkodzenia Podczas druku -formy drukarskiejb. Od uste-rek należy rozróżnić pojecie ..blcdriodruku", który charakteryzuje sie zasadnicza zmianą wpcladu znaczka. powstała IM. wskutek nie-WlakiWee0 wvilcona.nia formy' drukarskiei. Zmiana ta może dotyczyć części lub calciści

znaczka. jednak jest na tyle wyraźna. że znaczek ten odróżnia się od pozostałych w arkuszu drukarskim. Do latednodnyków zali-cza sie również znaczki, które w całym ar-kuszu sa Identyczne, ale Wszystkie charak_ teryzuja sig zasadnicza zmiana wygładu znaczka.

Wspomniany W lifcie p. Maciejewskiego podwójny nadruk na znaczku z Bykowskien (opisany przez L. Schmutza) należy określić Jako błędnodruk.

Wracając do naszego zasadniczego tematu, jakim na usterkib, musimy na wstępie stwierdzić. że każdy kolekcjoner może zbie-rać wszystkie znaczki z usterkami, jakie zau-waży i które wydają mu się ciekawe. Inaczej orzedstawia sic sprawa, jeśli chodzi o wy-różnienie znaczków z usterkami w :katalogu, w szczególności specjalizowanym. Nie mówi-my tu o wzmiankach. że takie usterki wyste-Dują , bo tego rodzaju informacje są margine-sowe. Istotną tu sprawą jest oddzielne skata-logowanie znaczka z usterka • zawierające również jego wycenę. Wycena }est swego ro-dzaju „nobilitacja" znaczka z usterka, bo kwalifikuje go do zbioru specjalizowanego. Dochodzimy tu do warunków. jakie musza być smelhione, aby turyatrpująca na znaczku usterka. mogla być wyróżniona w katalogu. W pierwszym rzednie musi to -być usterka wy.strpujaca w czeki lub calyen nakładzie znaczka. Ta powtarzalność jest cechą bardzo ważną i musi być potwierdzona przez analizę wiekszej liczby, arkuszy znaczków pochodza-cych z różnych okresów druku. Ma to rów-nież na celu badanie ewolucji wyglądu uster-ki w trakcie wykonywania całego nakładu znaczka, Ważna sprawa jest ~lenie Poło-żenia w arkuszu tezo znaczka, na którym występuje usterka. Wtedy .można w 'katalogu podać pełne dane potrzebne do poszukiwania znaczka z usterka.

Z powyższych uwag można wyciągnąć wniosek, że do skatalogowania znaczka z usterka potrzebne Są dłuższe badania, i to Przeprowadzone przez specjalistów.

1.2gtoszenia Sprzedam dublety czyste. stem-

plowane PMW. PRL, Europa Zach., Wsch.. Znmorza celostkl, listy, katalogi. klasery. ~czas- oisrule roaezki z Rumunii Ze ki. ni. Grottgera 26, 65-41a ;Mleka- rosi z Polski i lanych państw Un. Fela ta. Koramondote no francus-

ku. nlemlacko, angielsku 1 hlsz-, natyłku. Gabriel Constandneseu.

Rupie znacskl, listy, caiobtkl Ja- °trał. it-iesustorl nr 91, nueuresti, posil, Chin, Korei sprzed UM C. Rumunia. (F-69) Katarzyna Baraniska Kielce M. skr. Poczt. 21. CD.") Konin znaczki stemplowane. te-

m-1 Furcoa. Na Zadanie wyśle Kupie stemple okoliernokelowe Lioszvnekl Michał,

oraz czyste znaczki Polski I KDL 60-603 Poznań. ul. Litewska 8. tematach: geologia, górnictwo, (F411

archeologia. zjawiska geologlOine jaskinie oraz szczególnie czyste zna czki Polski nrł 196-163, 258, Sorzedam wyd. USA czyste fir- an°, 440. 556, 09C. 1361. Stant- ktialki z pierwszego 1055 Columbii. ssaw Wakka, ikr. 239, 85.1115 Byd--Stanislaw Ptasznik. glina Mała PL nosze: 1. (F-62) 85-131 Wynalarki. (F-615

lyawlaSe wyMianezaorał:Im:1a. znaczki Farszy do 1.39 r. za anscekl Polski i9sa-1880. lessk rłłosdnkl. francuski. J-z Celestyn n.alr,' 20 LIpaa 15. a3-300 1056w Lubelski. (F-481

Z Calem zawiadamiamy.'"że po długiej i claCklej chorobie arnarl P kwietnia isaa r. w wieku al lat

Kol. Jan LISZKO 411,det.. asluanny nauce, ciel dziaincy.filatelistyczny, członek Polskiego Jaa.a.1.1

Od wielu l^t instruktor meo-dilettOwy Zarallcht PZF, opiekun Szkolnego Rola Filatelistów- ony &kole POd-stawowej nr a w =dcix, ak-tywista Kola nr 38 PZF w Mlelen

Odznaczono srebrna f Mola Konorowa Odznaką PC..F orna Medalem Komiall 'Stiukach Korodował ya krzewienie ru-chu Glatelistycznego wśród mlodziety.

W +111.1.bnia treolrm, oddane-go DrIalarda orna dobrego i szlachetnego KOege.

Czede Jego Pamięci! GC-fga

262

Wracając do listu naszego Korespondenta uwatamy, że zauwaZone przez Niego usterki, na obecnym etapie nie spełniają warunków, aby byty umieszczone w, katalogu. Tym bar-dziej, że wlaściwie powstały one wskutek niedbalstwa czy niewłaściwej technolbge pro-cesu deekarskiego. Sciśle mówiąc, ne. Przy przesuniecie poszczególnych kolorów, znie-kształcających rysunek znaczka, tego rodzaju arkusze powinny być wyeliminowane z obie-gu jako makulatura, Ala zbieracza są to nie-wątpliwie ciekawostki, a w najlepszym razie

moina je zakwalifikował jako ustE.nki Przy-padkowe, nie powtarzające się. Gdyby nie-które z nich (z grupy 3) powtarzały Się rusie-matycznie w wielu arkuszach, to wtedy :moż-na by mówić o zakwalifikowaniu ich dq „usterek katalogowanych".

• Jacek Kapkowalt1

i1 M. Zapmal ,.Filatelistyka w teorii I praktyce", Biuro Wydawnicze „Ruch" Warszawa ISSA.

z) Gwoli ścisłości naleZy.ded00, Ze oprócz usterek drukarskich, klace są tematem naszych roawaSeń, wYS1CPUJa równlet usterki ząbkowania, gumowa-nia. papieru.

•

NALEPKI (ZNACZKI) „POCZTY ZIELONEJ" Uda/o mi się wypożyczyć podręcznik filate-

listyczny pt. Polskie Znaki Pocztowe, wyda-ny w 1935 roku nakładem czasopisma filate-listycznego MAI/0S, ukazującego się w Bia-/ymstoku, które redagował zmarły już Wiktor Herrnanowski. Z zainteresowaniem zapozna-łem się z tym szacownym dziełem. Specjalnie zainteresował mnie tekst zamieszczony na stronie 337 (fot.). Skonfrontowałem go nie-zwłocznie z informacjami zawartymi na stro-mie 447 (1521) tomu IV Polskich Znaków Pocztowych, wydanych w 1968 roku, których redaktorami byli: prof. A. Laszkiewicz i Zb.

Mikulskl. Informacje o tzw. „Poczcie Zielo-nej" zamieszczone są w dziale „VARIA", czyli rozmaitości, jako że ze znaczkami pocztowy-mi niewiele mają wspólnego i stanowią efekt prywatnej działalności spekulanckiej,

„Nalepki" te — wg informacji podanej w t. IV PZP wydała organizacja Powstańców Górnośląskich, czemu gorąco zaprzecza mjr Ludyga-Laskowski b. dowódca I Dywizji Wojsk Powstańczych na Górnym 'Śląski', stwierdzając, te poczta taka nie istniała i na-wet nie była zaprojektowana. Ponadto mjr Ludyga-Laskowski oświadczy', jako b. czło-nek zarządu, iż Związek b. Powstańców Gór-nośląskich nigdy znaczków tych nie posiadał i nie sprzedawal. Według oświadczenia p. O. Smoleńskiego nie są to znaczki Poczty Polo-wej.czy Powstańczej, a jedynie dowody opłat

uiszczanych za przeno-szenie listów przez Mną granicę" między Polska i obszarem ple-biscytowym Górnego Sląska, gdzie wybuchło Powstanie.

• Znaczki poczty ze:unej. 1921 roku poi,mIIy mInczki

A niet,lwart,ji poczty po.

C, watanczej Spcty'keia Ile de bab kasc,velle,

11,21j 138-13, C)

3 I 1 17.-2,1 W.1 77-78: a (1,24)

Pofika Peseta sio Ukrainie. Znaczki < nadrukien, orta i *morel war-

tytel W groszach, kasowa. kazoweikiern bobcz]," lub 'innych ezeiciewo naytleeYcb miejscowedei,

nia fanlacyjne umówiono wytej p,,odpowierlaich dzialach, 280., Grudziach lstr. 139). Jedradów 141, 141 i 2271, 01-

1, 207, 01,..mck 1,, 214), Poczta Polska w Turcji I.

Już w 1922 i 1923 ro-ku toczyły się spory o charakter tych nalepek (Nowy Filatelista: arty-kuł dyskusyjny Tadeu-sza Gryzewskiego pt. „Znaczki Poczty Zielo-nej" R. 1. 1922 nr 2, str. 17-20 oraz replika mjr Ludygi-Laskowskiego pt. Jeszcze znaczki »Pocz-

ty Zielonej.," R. 2, 1923, nr 10/12;str. 77-78.).

.Zapytany kol. Stani-sław ŻóBtiewski, jako specjalista od całostek i interesujący się całościa-mi pocztowymi, oświad-czył mi, że nie chce się wypowiadać na temat tych znaczków ćzy pseu-doznaczków, ale w cza-sie swej pracy jako rze-czoznawca w magazy-nach PPF — przy likwl-

263

dacji tzw. „wyborów zeszytowych", kwalifi-kowal te nalepki na zniszczenie jako produkt spekulacji.

Ciekawe, jaki mial cel odpowiedzialny re-daktor tomu I Katalogu Specjalizowanego Znaków Pocztowych Ziem Polskich (1981) umieszczając te psee.doznacati w dziale oma-wiającym Poczty Wojskowe (str. 247) i wy-ceniając je, co 'prawda kursywą, ale to prze-cież cena dla koleżeńskich transakcji filate-listycznych znaczkami. Kol. St. 261kiewski -wspomniał mi w rozmowie, że kiedy praco-wal w PPF by/a tam, w magazynie nr 1, dość pokaźna paczką tych pseudoznaczków, z in-formacją na opakowaniu „wartościowe"!! Mo-że tu leży powód umieszczenia ich rat kata-logu?

I draga wątpliwość. Czy nie powinniśmy się obawiać ,iż po wprowadzeniu do pierw-szego wydania Katalogu Specjalizowanego, okolicznościowych pseudoznaczków PUCKA (coś jak nasze czarnodruld, nigdy nie będące w obiegu, choć czasem pseudofilateliści po-szukują je Jadnie kasowane") i nalepek „Poczty Zielonej", w planowanym drugim wydaniu Katalogu Specjalizowanego ukaże się np. Polska Poczta na Ukrainib, czyli znaczki ukraińskie z nadrukiem orla i nowej wartości w groszach' (!) kasowane kasowni-kiem „Blahohosk" lub innych, częściowo zmyślonych miejscowości. A takie prawdopo-dobieństwo istnieje, skoro w polonijnym Biu-letynie Filatelistycznym Polonus w nr 378, ze stycznia-lutego 1080 roku ukazała się, pięknie ilustrowana, infornpacja p. Jamesa Mazepy o tych fałszerstwach. Stwarza to zachętę do po-pularyzacji kolejnej serii wydawnictw fanta-zyjnych i wprowadzenia w blod naiwnych filatelistów.

(nazwisko I adres znane redakeIll

wa, Ni • Passunieto termin zgłoszenia prac da konkursu n najlepsza publikację w pra- sie, radiu telewizji — do dnia 18.063 r. • Za- akceptowano proPmYelę aorganizowania sPotkaiRa

redaktorami „Ita.M.kow fiłatelistycznych'. w maso-plamach (17.V.8:3 r.) • Postanowiono zaskalili/M./Mi spotkanie autorów publikach filatelLstYcznych <11.V.83 IQ • Na wniosek zarządu Rota ,,Polonia" PrzYiero 00 poczet czlonków Kola: Stefana Mam-aloza (una) — nr earld. MG, Waltera StaszUka (USA) — Rrc ewid. OM, Henry Kiermasza (USA) — tir ewld. MI 1 Marshalla Spencera (USA) ewid. Eta • Postanowiono zwołać płonam.' pasie-dianie Prezydium Zarządu Głównego PIP: Sacxe- In javi.ss .r. • Zapoznano ale treścią poeto-

kotów a pcialeckami zespołów problemowych ZG PZF de.111.83 r.): ds. miodzie:wszak° zuchu filate-listycznego oraz ds. organkach ruchu filMefi-styMnego wśród dorosłych, poetanewiając zawarte w nich woloaki I ,postulMy omówić na Objblitszym plenarnym posiedzeniu Prezydium ZG PZU' fii.V1, al r.).

zezy. zaakceptowano urogram wydawnimy PZF

Ag lata 1813-1988 i wystąpiono do Mlodzieżowej encji Wydawnicze) z propozycja wIączenia go

do planuwydawniczego (Program wYdeamicaY ta-Manta opublikowany w Biuletynie Informacyjnym PZF nr 2 pa) MM c.) • lipowatrilono kol. Jena Witkowskiego doreprezenmwama P.F.F nz MWF „Tembal 753'' <Szwajcaria — Bazylea r.• wyjem, na koszt organizkorow WySławy) • Po. Stanowiono zwołać posiedzenie zarządu mownego PZForaz plenadne posiedzenie Prezydium ZG PZF: Poznań — S-10,V11.83 r: • Na „wniosek Za-rządu _Kola „Polonia", .przyjeto w poczet członków Kola: janinę Kenzan (Dania) — m eWld. 249 I Li-dię Larsen (Dania) — nr ewld. 360 • Zatwierdzono skleci jury wystawy „Polaka —wiry": Z. Bladawe (Poronni, J. Keleaki ORY•goszcz), H. Loch <Rzez.-elit), W. mleardowski (SzeZefin). Zb. Shiallowim (Kaszaki.) oraa przedstawiciel Węgierskiego Zwlaz-ku Filatelistów: aspiranci: T. drabarczyk (Szcze-cin), W. Kisiel (Olsztyn) i S. Pionier, (Zielona Oti-ra) • Na -wniosek Zamądu Okręgu PZF w Lodal, uppwatniono go do powolania zespoli-t, dla opra-

Cowania' bibliografii filadelielycznei • Wyatąpiono o ministra kultury i sztuki a poparciem wniosku

Zarządu Okręgu .PZF w Warszawie o zezwolenie na wydawanie „Komunikatów'. — do udytku we-wnętrznego (4 W okresie rocznym).

17.1V. Zarządowi Okręgu PZF w Tarnowie Orny-znano dotacje ee tys. zipmemamenism na re-mont lokalu będącego w jego dyspoxycji. • Na wniosek przewodniczącego Komisji CalostekPocz-towych ZG POP kol. St. Zóikiewsklego, potwier-dzono aktad Homish: Leszek Cietlikowski, Józef Koasowski, Tomasz majewski 1 Sergiusz Olaszow-skl 0W-wa). EdWadd Wojciechmvski (Wiocha:), Ju-liusz Wuclel (Opole) • Na wniosek Redakcji „Fila-telisty". ufundowano 10 :nagród (kleserki ze znacz-kami PRL, ‚kaidy wartoki ok. 1000.— zl) dla Im, reatów XXIII „ konkursu na napadnielszy znaczek poiszl wydany w asz t.

8.1V-Przestualęto do dna 14.V.112 r. itermin zglaszernia Prim na konkurs a nagrodami za najlensza publi-kację w czasopismach LUatelistycanych (za lata IM.—~ • Na wniosek przewodniczącego Korni-mi całostek Pocztowych ZG PZF kol, Stanklawa żóiklewskiego, posiadano do składu Komisji dt hab, Tomasza Majewiskiego.

13.1V. Zatwierdzono materiały dotyczące Między-narodowej Wystawy Filatelistymnej „polska —Rumunia ‚KP. Olsztyn, (1-5.X.53 r.). • Zarządowi Okręgu Par w Olsztynie przyznano zlatacie SM tys. m a przeznaczeniem na częściowe Pokrycie kosztów Mi Wystawy •• Przyjęto sprawozdanie spisowe I linansOwe oraz udzielono absolutorium Koznitetowl Organizacyjnemu Krajowej Wystawy Filatelistycznej .Proletariat 100'. (Warszawa, 18.X. — 12_7,182 r.) • Na komisarzy wystaw 'filateli-stycznych, ze strony WF powalano: kol. Jana Za-borowaltlego — Wystawa ,,Kort Maksimum.' (Wag-ry — Ilitglapeast, 20-48.VI.83 r.), kol. Karola Stru-ga — Wystawa ,,Stockholmie 96" <Szwecja —Sztokholm, 88.V111.-71X.88 r.) • Zaakceptowano organizaeic pokazu znaczka węgierskiego cwarsza-

=!!..s:°12•"61P

adres Redakcji: W. Nowy Swiat 47, 00-041 War-szawa, tel. 27-48-40. Redaguje zespól Redaktor necaelny: Jara): B. Rilsaa. Artykulów nie n-(ntese8ollych Redakcja nie marami Ozioarenia przyjaznie: Biuro Reklamy orawawei k Propa-

wi yul Mokotowska 5 . trama mas., tel. 25-.14-12, konto: NBP 15 OM

Waraaawa, nr 1152-2inms-130-11 CerIP tosach 49 al za słowo w ogloszenlach drobnyc

szh. Za

tred6 ogłoszeń redakcja We odpowiada. Infor-macji o . warunkach prenumeraty udzielają wszystkie oddzialy RSW .,Preee-Kazika-Ruch.: oraz ismeds on,rture Nakład 15.000, Obietnic 1 in ark Format BO Panier Kostr V . 70 z MXIM 0sw Zeki Grat. W-wa, w. Srebrna Qa zim. 141143/0. Mul PI.J8SN 0015-0858 INDEKS 32805

284,