O PCJE GIEŁDOWE Krzysztof Mejszutowicz Dział Notowań i Rozwoju Rynku

OPCJE GIEŁDOWE

Krzysztof MejszutowiczDział Notowań i Rozwoju Rynku

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A.

Zawartość prezentacjiZawartość prezentacji• W trakcie prezentacji dowiemy sięW trakcie prezentacji dowiemy się

› Czym jest opcjaCzym jest opcja› Funkcje wypłatyFunkcje wypłaty› Jak obraca się opcjami na giełdzieJak obraca się opcjami na giełdzie› Jak zarabiać na opcjachJak zarabiać na opcjach› Depozyty zabezpieczająceDepozyty zabezpieczające

Czym jest opcja (1)Czym jest opcja (1)

Definicja opcjiDefinicja opcji

Opcja to instrument dający jej nabywcy prawo do: • kupna (opcja kupna) lub sprzedaży (opcja

sprzedaży) • w przyszłym terminie • po określonej z góry cenie zwanej ceną wykonania • określonej ilości instrumentu bazowego dla tej opcji


Czym jest opcjaCzym jest opcja Gra w której obstawiamy kierunek zmiany Gra w której obstawiamy kierunek zmiany wartości instrumentu bazowego. wartości instrumentu bazowego.

Możemy obstawiać.Możemy obstawiać.

• Wzrost – kupno opcji kupna (opcji call)Wzrost – kupno opcji kupna (opcji call)

• Spadek – kupno opcji sprzedaży (opcji put)Spadek – kupno opcji sprzedaży (opcji put)

Ile zapłacimyIle zapłacimy premia opcyjnapremia opcyjna

(wartość wyceniana przez rynek)(wartość wyceniana przez rynek)

ZyskZysk nieograniczony (może znacznie przewyższyć nieograniczony (może znacznie przewyższyć kwotę zapłaconą za instrument)kwotę zapłaconą za instrument)

Strata Strata ograniczona do kosztu nabycia opcji ograniczona do kosztu nabycia opcji


Druga strona transakcjiDruga strona transakcji Wystawca opcji Wystawca opcji

(może nim być każdy inwestor),(może nim być każdy inwestor),

Czego oczekuje wystawca?Czego oczekuje wystawca? Oczekuje, że prognozy kupującego opcję nie Oczekuje, że prognozy kupującego opcję nie sprawdzą sięsprawdzą się

Co zarabia wystawca?Co zarabia wystawca? Premię – płaci kupujący opcjęPremię – płaci kupujący opcję

Koszt początkowy dla Koszt początkowy dla wystawcy?wystawcy?

• Brak*Brak*

• Musi utrzymywać depozyt zabezpieczający Musi utrzymywać depozyt zabezpieczający (depozyt jest zwracany po zamknięciu pozycji)(depozyt jest zwracany po zamknięciu pozycji)

* pomijamy prowizje maklerskie* pomijamy prowizje maklerskie

Kupno opcji (1)Kupno opcji (1)• Jak obstawiamy?Jak obstawiamy?

Kupno opcjiKupno opcji Kupując opcję należy wybrać jedną z serii Kupując opcję należy wybrać jedną z serii notowanych na rynku. Każda seria reprezentuje inne notowanych na rynku. Każda seria reprezentuje inne oczekiwania inwestora.oczekiwania inwestora.

Obstawiamy kierunek Obstawiamy kierunek zmiany wartości zmiany wartości instrumentu bazowegoinstrumentu bazowego

Wzrost – seria opcji kupnaWzrost – seria opcji kupna

Spadek – seria opcji sprzedażySpadek – seria opcji sprzedaży

Określamy skalę zmiany Określamy skalę zmiany wartości indeksywartości indeksy

Określamy jak „daleko” zmieni się wartość Określamy jak „daleko” zmieni się wartość instrumentu bazowego. Im większą zmianę instrumentu bazowego. Im większą zmianę obstawiamy tym tańsza jest opcja.obstawiamy tym tańsza jest opcja.

Skalę zmiany określa tzw. KURS WYKONANIA serii Skalę zmiany określa tzw. KURS WYKONANIA serii opcji.opcji.

Wygrywamy wówczas gdy w dniu wygaśnięcia opcji Wygrywamy wówczas gdy w dniu wygaśnięcia opcji kurs instrumentu bazowego przekroczy (lub spadnie kurs instrumentu bazowego przekroczy (lub spadnie poniżej) poziomu kursu wykonania.poniżej) poziomu kursu wykonania.

Określamy czas do Określamy czas do wygaśnięciawygaśnięcia

W każdej chwili dostępne są opcje na dwa terminy W każdej chwili dostępne są opcje na dwa terminy (szczegóły później)(szczegóły później)

Kupno opcji (2)Kupno opcji (2)

WIG20WIG20 1.800 pkt 1.800 pkt

OczekiwaniaOczekiwania Wzrost WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.950 pkt)Wzrost WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.950 pkt)

DecyzjaDecyzja Kupno opcji kupnaKupno opcji kupna

Dostępne opcje kupna Dostępne opcje kupna z kursami wykonaniaz kursami wykonania

1.700 pkt1.700 pkt

1.800 pkt1.800 pkt

1.900 pkt1.900 pkt

2.000 pkt2.000 pkt

2.100 pkt2.100 pkt

• Zarobimy wybierając jedną z serii z kursami Zarobimy wybierając jedną z serii z kursami wykonania 1.700, 1.800, 1.900. wykonania 1.700, 1.800, 1.900.

• Najdroższa jest seria z kursem wykonania 1.700Najdroższa jest seria z kursem wykonania 1.700

• Najtańsza jest seria z kursem wykonania 1.900.Najtańsza jest seria z kursem wykonania 1.900.

• Przykład 1 – na podstawie opcji na WIG20Przykład 1 – na podstawie opcji na WIG20

Kupno opcji (3)Kupno opcji (3)


OczekiwaniaOczekiwania Spadek WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.850 pkt)Spadek WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.850 pkt)

DecyzjaDecyzja Kupno opcji sprzedażyKupno opcji sprzedaży

Dostępne opcje Dostępne opcje sprzedaży z kursami sprzedaży z kursami wykonaniawykonania

1.700 pkt1.700 pkt

1.800 pkt1.800 pkt

1.900 pkt1.900 pkt

2.000 pkt2.000 pkt

2.100 pkt2.100 pkt

• Zarobimy wybierając jedną z serii z kursami Zarobimy wybierając jedną z serii z kursami wykonania 1.900, 2.000, 2.100. wykonania 1.900, 2.000, 2.100.

• Najdroższa jest seria z kursem wykonania 2.100Najdroższa jest seria z kursem wykonania 2.100

• Najtańsza jest seria z kursem wykonania 1.900.Najtańsza jest seria z kursem wykonania 1.900.

• Przykład 2 – na podstawie opcji na WIG20Przykład 2 – na podstawie opcji na WIG20

Kupno opcji (4)Kupno opcji (4)• Ile i kiedy zarabiamy?Ile i kiedy zarabiamy?

Kiedy zarabiamy?Kiedy zarabiamy? Opcje kupna - gdy wartość instrumentu bazowego Opcje kupna - gdy wartość instrumentu bazowego wzrośnie powyżej kursu wykonania opcjiwzrośnie powyżej kursu wykonania opcji

Opcje sprzedaży - gdy wartość instrumentu Opcje sprzedaży - gdy wartość instrumentu bazowego spadnie poniżej kursu wykonania opcjibazowego spadnie poniżej kursu wykonania opcji

Ile zarabiamy brutto?Ile zarabiamy brutto?

((Kalkulacja kwoty Kalkulacja kwoty rozliczeniarozliczenia))

Zarabiamy tyle o ile wartość instrumentu bazowego Zarabiamy tyle o ile wartość instrumentu bazowego przekroczy (lub spadnie poniżej) kursu wykonania przekroczy (lub spadnie poniżej) kursu wykonania opcji.opcji.

• Opcje kupna = (wartość instrumentu bazowego – Opcje kupna = (wartość instrumentu bazowego – kurs wykonania) x mkurs wykonania) x m

• Opcje sprzedaży = (Kurs wykonania – wartość Opcje sprzedaży = (Kurs wykonania – wartość instrumentu bazowego) x minstrumentu bazowego) x m

Gdzie m oznacza mnożnik dla opcji na WIG20 (10 zł) Gdzie m oznacza mnożnik dla opcji na WIG20 (10 zł) lub liczbę akcji przypadającą na jedną opcjęlub liczbę akcji przypadającą na jedną opcję

Ile zarabiamy netto?Ile zarabiamy netto? Kwota rozliczenia – zapłacona za opcję premiaKwota rozliczenia – zapłacona za opcję premia

Kupno opcji (5)Kupno opcji (5)• Przykład 1 – na podstawie opcji na WIG20Przykład 1 – na podstawie opcji na WIG20


OczekiwaniaOczekiwania Wzrost WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.950 pkt)Wzrost WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.950 pkt)

DecyzjaDecyzja Kupno opcji kupnaKupno opcji kupna

Wśród wielu serii opcji decydujemy się na serię z Wśród wielu serii opcji decydujemy się na serię z kursem wykonania 1.900 pktkursem wykonania 1.900 pkt

PremiaPremia 250 zł250 zł

WIG20 w dniu WIG20 w dniu wygaśnięciawygaśnięcia

1.950 pkt1.950 pkt

Kwota rozliczeniaKwota rozliczenia (1.950 pkt - 1.900 pkt) x 10 zł = 500 zł(1.950 pkt - 1.900 pkt) x 10 zł = 500 zł

Kwota zyskuKwota zysku 500 zł – 250 zł = 250 zł500 zł – 250 zł = 250 zł

Stopa zwrotuStopa zwrotu 100%100%

Kupno opcji (6)Kupno opcji (6)• Przykład 2 – na podstawie opcji na WIG20Przykład 2 – na podstawie opcji na WIG20


OczekiwaniaOczekiwania Spadek WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.850 pkt)Spadek WIG20 o 150 pkt (do poziomu 1.850 pkt)

DecyzjaDecyzja Kupno opcji sprzedażyKupno opcji sprzedaży

Wśród wielu serii opcji decydujemy się na serię z Wśród wielu serii opcji decydujemy się na serię z kursem wykonania 1.900 pktkursem wykonania 1.900 pkt

PremiaPremia 220 zł220 zł

WIG20 w dniu WIG20 w dniu wygaśnięciawygaśnięcia

1.850 pkt1.850 pkt

Kwota rozliczeniaKwota rozliczenia (1.900 pkt - 1.850 pkt) x 10 zł = 500 zł(1.900 pkt - 1.850 pkt) x 10 zł = 500 zł

Kwota zyskuKwota zysku 500 zł – 220 zł = 280 zł500 zł – 220 zł = 280 zł

Stopa zwrotuStopa zwrotu 127%127%

Kupno opcji (7)Kupno opcji (7)• Profil wypłaty – opcja kupna – na przykładzie opcji na WIG20Profil wypłaty – opcja kupna – na przykładzie opcji na WIG20

Kurs wykonaniaKurs wykonania

np. 1.800 pktnp. 1.800 pkt

1.8501.850 1.9001.900

Kwota Kwota rozliczeniarozliczenia

(1.850 – 1.800) x 10 zł(1.850 – 1.800) x 10 zł

= 500 zł= 500 zł

(1.900 – 1.800) x 10 zł(1.900 – 1.800) x 10 zł

= 1.000 zł= 1.000 zł

WIG20WIG20

Z/SZ/S

Zysk/StrataZysk/Strata

Premia - 200 złPremia - 200 zł

(1.850 – 1.800) x 10zł – 200zł(1.850 – 1.800) x 10zł – 200zł

= 300zł= 300zł

(1.900 – 1.800) x 10zł – 200zł(1.900 – 1.800) x 10zł – 200zł

= 800zł= 800zł

Kupno opcji (8)Kupno opcji (8)• Profil wypłaty – opcja kupna – cd.Profil wypłaty – opcja kupna – cd.


opcjiopcji

(X)(X)

Punkt opłacalnościPunkt opłacalności

X + PX + P

WIG20WIG20

Z/SZ/S

PremiaPremia

(P)(P)

Kupno opcji (9)Kupno opcji (9)• Profil wypłaty – opcja sprzedaży – na przykładzie opcji na WIG20Profil wypłaty – opcja sprzedaży – na przykładzie opcji na WIG20

1.7001.700 1.7501.750

Kwota Kwota rozliczeniarozliczenia

(1.800 – 1.700) x 10 zł(1.800 – 1.700) x 10 zł

= 1.000 zł= 1.000 zł


np. 1.800 pktnp. 1.800 pkt

WIG20WIG20

Z/SZ/S


(1.800 – 1.750) x 10 zł(1.800 – 1.750) x 10 zł

= 500 zł= 500 zł

(1.800 – 1.700) x 10 zł – 200 zł(1.800 – 1.700) x 10 zł – 200 zł

= 800 zł= 800 zł

(1.800 – 1.750) x 10 zł – 200 zł(1.800 – 1.750) x 10 zł – 200 zł

= 300 zł= 300 zł


Kupno opcji (10)Kupno opcji (10)• Profil wypłaty – opcja sprzedaży - cd.Profil wypłaty – opcja sprzedaży - cd.

WIG20WIG20

Z/SZ/S


opcjiopcji

(X)(X)

PremiaPremia

(P)(P) Punkt opłacalnościPunkt opłacalności

X - PX - P

Kupno opcjiKupno opcjiPodsumowaniePodsumowanie

1.1. Możliwość zarabiania na:Możliwość zarabiania na:• Wzroście wartości instrumentu bazowego – kupno opcji kupnaWzroście wartości instrumentu bazowego – kupno opcji kupna• Spadku wartości instrumentu bazowego – kupno opcji Spadku wartości instrumentu bazowego – kupno opcji

sprzedażysprzedaży

2.2. Zysk Zysk • NieograniczonyNieograniczony• Może znacznie przewyższyć zaangażowany kapitał Może znacznie przewyższyć zaangażowany kapitał

3.3. Strata Strata • OgraniczonaOgraniczona• Maksymalnie tracimy zapłaconą premię opcyjnąMaksymalnie tracimy zapłaconą premię opcyjną

Wystawianie opcji (1)Wystawianie opcji (1)Funkcja wystawcyFunkcja wystawcy Inwestor który w zamian za premię gwarantuje Inwestor który w zamian za premię gwarantuje

nabywcy opcji wypłatę kwoty rozliczenia (wygranej nabywcy opcji wypłatę kwoty rozliczenia (wygranej z opcji)z opcji)

Kiedy zarabia?Kiedy zarabia? Gdy oczekiwania nabywców opcji co do zmiany Gdy oczekiwania nabywców opcji co do zmiany wartości indeksu okażą się błędnewartości indeksu okażą się błędne

Zarabia gdy:Zarabia gdy:

• dla opcji kupna – indeks WIG20 NIE WZROŚNIE dla opcji kupna – indeks WIG20 NIE WZROŚNIE powyżej kursu wykonania opcjipowyżej kursu wykonania opcji

• dla opcji sprzedaży – indeks WIG20 NIE SPADNIE dla opcji sprzedaży – indeks WIG20 NIE SPADNIE poniżej kursu wykonania opcjiponiżej kursu wykonania opcji

Ile zarabia?Ile zarabia? Zysk ograniczony - premia opcyjna (opłata za Zysk ograniczony - premia opcyjna (opłata za wystawienie opcji)wystawienie opcji)

Koszt początkowy?Koszt początkowy? • BrakBrak

• Utrzymuje depozyt zabezpieczającyUtrzymuje depozyt zabezpieczający

Wystawianie opcji (2)Wystawianie opcji (2)• Profil wypłaty – wystawienie opcji kupna – na przykładzie opcji na WIG20Profil wypłaty – wystawienie opcji kupna – na przykładzie opcji na WIG20


np. 1.800 pktnp. 1.800 pkt

1.8501.850 1.9001.900

Kwota rozliczeniaKwota rozliczenia

(tyle wystawca wypłaca (tyle wystawca wypłaca nabywcy opcji)nabywcy opcji)

(1.850 – 1.800) x 10 zł(1.850 – 1.800) x 10 zł

= 500 zł= 500 zł

(1.900 – 1.800) x 10 zł(1.900 – 1.800) x 10 zł

= 1.000 zł= 1.000 zł

WIG20WIG20

Z/SZ/S



(1.850 – 1.800) x 10zł – 200zł(1.850 – 1.800) x 10zł – 200zł

= 300zł= 300zł

(1.900 – 1.800) x 10zł – 200zł(1.900 – 1.800) x 10zł – 200zł

= 800zł= 800zł

Wystawianie opcji (3)Wystawianie opcji (3)• Profil wypłaty – wystawienie opcji kupna – cd.Profil wypłaty – wystawienie opcji kupna – cd.


opcjiopcji

(X)(X)


X + PX + P

WIG20WIG20

Z/SZ/S

PremiaPremia

(P)(P)

Wystawienie opcji (4)Wystawienie opcji (4)• Profil wypłaty – wystawienie opcji sprzedaży – na przykładzie opcji na WIG20Profil wypłaty – wystawienie opcji sprzedaży – na przykładzie opcji na WIG20

1.7001.700 1.7501.750

Kwota rozliczenia Kwota rozliczenia

(tyle wystawca wypłaca nabywcy opcji)(tyle wystawca wypłaca nabywcy opcji)

(1.800 – 1.700) x 10 zł(1.800 – 1.700) x 10 zł

= 1.000 zł= 1.000 zł


np. 1.800 pktnp. 1.800 pkt

WIG20WIG20

Z/SZ/S


(1.800 – 1.750) x 10 zł(1.800 – 1.750) x 10 zł

= 500 zł= 500 zł(1.800 – 1.700) x 10 zł – 200 zł(1.800 – 1.700) x 10 zł – 200 zł

= 800 zł= 800 zł

(1.800 – 1.750) x 10 zł – 200 zł(1.800 – 1.750) x 10 zł – 200 zł

= 300 zł= 300 zł


Wystawienie opcji (5)Wystawienie opcji (5)• Profil wypłaty – wystawienie opcji sprzedaży - cd.Profil wypłaty – wystawienie opcji sprzedaży - cd.

WIG20WIG20

Z/SZ/S


opcjiopcji

(X)(X)

PremiaPremia

(P)(P)


X - PX - P

Wystawienie opcjiWystawienie opcjiPodsumowaniePodsumowanie

1.1. Możliwość zarabiania na:Możliwość zarabiania na:

• Wzroście indeksu – wystawienie opcji sprzedażyWzroście indeksu – wystawienie opcji sprzedaży

• Spadku indeksu – wystawienie opcji kupnaSpadku indeksu – wystawienie opcji kupna

2.2. Zysk Zysk

• OgraniczonyOgraniczony

• Wystawca nie może zarobić więcej niż premia opcyjnaWystawca nie może zarobić więcej niż premia opcyjna

3.3. Strata Strata

• NieograniczonaNieograniczona

• Może przewyższyć kwotę otrzymanej premii opcyjnejMoże przewyższyć kwotę otrzymanej premii opcyjnej

Zasady obrotu (1)Zasady obrotu (1)• Terminy wygaśnięcia opcjiTerminy wygaśnięcia opcji

Ile terminów?Ile terminów? Zawsze pozostają w obrocie opcje wygasające w 2 Zawsze pozostają w obrocie opcje wygasające w 2 terminach wygaśnięciaterminach wygaśnięcia

W których miesiącach W których miesiącach wygasająwygasają

Najbliższe 4 miesiące z marcowego cyklu Najbliższe 4 miesiące z marcowego cyklu kwartalnegokwartalnego

MarzecMarzec

CzerwiecCzerwiec

WrzesieńWrzesień

GrudzieńGrudzień

Jedna seria pozostaje w obrocie 12 miesięcyJedna seria pozostaje w obrocie 12 miesięcy

W którym dniuW którym dniu Trzeci piątek miesiąca wygaśnięciaTrzeci piątek miesiąca wygaśnięcia

Zasady obrotu (2)Zasady obrotu (2)• Instrumenty bazoweInstrumenty bazowe

Opcje indeksoweOpcje indeksowe WIG20WIG20

Opcje na akcjeOpcje na akcje Akcje najbardziej płynnych spółek (obrót opcjami Akcje najbardziej płynnych spółek (obrót opcjami na akcje w chwili obecnej jest czasowo na akcje w chwili obecnej jest czasowo zawieszony)zawieszony)

W obrocie początkowo znajdą się opcje na akcjeW obrocie początkowo znajdą się opcje na akcje

• PKN ORLENPKN ORLEN

• Telekomunikacji PolskiejTelekomunikacji Polskiej

• KGHMKGHM

• PROKOMPROKOM

• PEKAOPEKAO

Zasady obrotu (3)Zasady obrotu (3)• Wartość opcji Wartość opcji

Opcje na WIG20Opcje na WIG20 Wartość opcji kalkulowana jakoWartość opcji kalkulowana jako

• kurs opcji x mnożnik (10 zł)kurs opcji x mnożnik (10 zł)

PrzykładPrzykład

• kurs transakcji – 87 pktkurs transakcji – 87 pkt

• wartość opcji – 87 pkt x 10 zł = 870 złwartość opcji – 87 pkt x 10 zł = 870 zł

Opcje na akcjeOpcje na akcje Wartość opcji kalkulowana jakoWartość opcji kalkulowana jako

• kurs opcji x liczba akcji przypadająca na jedną kurs opcji x liczba akcji przypadająca na jedną opcje (np. dla opcji na TPSA = 100 akcji)opcje (np. dla opcji na TPSA = 100 akcji)

Przykład Przykład

• kurs transakcji opcjami na TPSA – 1,25 złkurs transakcji opcjami na TPSA – 1,25 zł

• wartość opcji – 1,25 zł x 100 akcji = 125 złwartość opcji – 1,25 zł x 100 akcji = 125 zł

Liczba akcji przypadająca na jedną opcję dla każdego Liczba akcji przypadająca na jedną opcję dla każdego instrumentu bazowego wynosi 100instrumentu bazowego wynosi 100

Zasady obrotu (4)Zasady obrotu (4)• Nazwa skrócona – OPCJE NA WIG20Nazwa skrócona – OPCJE NA WIG20

OO W20W20 kk rr cccccc

OO nazwa instrumentu – OPCJAnazwa instrumentu – OPCJA

W20W20 nazwa instrumentu bazowego – indeks WIG20nazwa instrumentu bazowego – indeks WIG20

kk kod który jednocześnie wskazuje czy opcja jest kupna czy kod który jednocześnie wskazuje czy opcja jest kupna czy sprzedaży oraz w których miesiącu wygasasprzedaży oraz w których miesiącu wygasa

Opcja kupna Opcja sprzedażyOpcja kupna Opcja sprzedaży

Marzec C OMarzec C O

Czerwiec F RCzerwiec F R

Wrzesień I UWrzesień I U

Grudzień L XGrudzień L X

rr Ostatnia cyfra roku wygaśnięciaOstatnia cyfra roku wygaśnięcia

cccccc Kurs wykonania opcji (należy dodać jedno zero)Kurs wykonania opcji (należy dodać jedno zero)

Zasady obrotu (5)Zasady obrotu (5)• Nazwa skrócona – OPCJE NA WIG20 – przykładyNazwa skrócona – OPCJE NA WIG20 – przykłady

OW20C5190OW20C5190 OW20 – opcja na indeks WIG20OW20 – opcja na indeks WIG20

C5 – opcja kupna wygasająca w marcu 2005 rokuC5 – opcja kupna wygasająca w marcu 2005 roku

190 – z kursem wykonania 1.900 pkt190 – z kursem wykonania 1.900 pkt

OW20X6180OW20X6180 OW20 – opcja na indeks WIG20OW20 – opcja na indeks WIG20

X6 – opcja sprzedaży wygasająca w grudniu 2006 rokuX6 – opcja sprzedaży wygasająca w grudniu 2006 roku

180 – z kursem wykonania 1.800 pkt180 – z kursem wykonania 1.800 pkt

Zasady obrotu (6)Zasady obrotu (6)• Nazwa skrócona – OPCJE NA AKCJENazwa skrócona – OPCJE NA AKCJE

OO XYZXYZ kk rr cccccc pp

OO Nazwa instrumentu – OPCJANazwa instrumentu – OPCJA

XYZXYZ Nazwa instrumentu bazowego Nazwa instrumentu bazowego

przykładowo: PKN – PKNORLEN, TPS – Telekomunikacja Polska, przykładowo: PKN – PKNORLEN, TPS – Telekomunikacja Polska, KGH – KGHM, PKM – PROKOM, PEO – PEKAOKGH – KGHM, PKM – PROKOM, PEO – PEKAO

kk Kod który jednocześnie wskazuje czy opcja jest kupna czy Kod który jednocześnie wskazuje czy opcja jest kupna czy sprzedaży oraz w których miesiącu wygasa (oznaczenia sprzedaży oraz w których miesiącu wygasa (oznaczenia identycznie jak opisane dla opcji na WIG20)identycznie jak opisane dla opcji na WIG20)

rr Ostatnia cyfra roku wygaśnięciaOstatnia cyfra roku wygaśnięcia

cccccc Wartość kursu wykonania opcjiWartość kursu wykonania opcji

pp Kod określający operacje na opcjach w związku z operacjami na Kod określający operacje na opcjach w związku z operacjami na instrumencie bazowyminstrumencie bazowym

D – dywidenda, P – prawo poboru, S – podział wartości D – dywidenda, P – prawo poboru, S – podział wartości nominalnej, M – podział spółki, Z – inne zdarzenienominalnej, M – podział spółki, Z – inne zdarzenie

Zasady obrotu (7)Zasady obrotu (7)• Nazwa skrócona – OPCJE NA AKCJE - przykłady 1Nazwa skrócona – OPCJE NA AKCJE - przykłady 1

OPKNI5042OPKNI5042 OPKN – opcja na akcje PKN ORLENOPKN – opcja na akcje PKN ORLEN

I5 – opcja kupna wygasająca we wrześniu 2005 rokuI5 – opcja kupna wygasająca we wrześniu 2005 roku

042 – z kursem wykonania 42 złote042 – z kursem wykonania 42 złote

OTPSX6018OTPSX6018 OTPS – opcja na akcje Telekomunikacji PolskiejOTPS – opcja na akcje Telekomunikacji Polskiej

X6 – opcja sprzedaży wygasająca w grudniu 2006 rokuX6 – opcja sprzedaży wygasająca w grudniu 2006 roku

018 – z kursem wykonania 18 złotych018 – z kursem wykonania 18 złotych

Zasady obrotu (8)Zasady obrotu (8)• Nazwa skrócona – OPCJE NA AKCJE - przykłady 2Nazwa skrócona – OPCJE NA AKCJE - przykłady 2

OPKMO6112DOPKMO6112D OPKM – opcja na akcje PROKOMUOPKM – opcja na akcje PROKOMU

U5 – opcje sprzedaży wygasająca w marcu 2006 rokuU5 – opcje sprzedaży wygasająca w marcu 2006 roku

112 – z kursem wykonania 112112 – z kursem wykonania 112

D – której parametry zostały zmodyfikowane w związku z D – której parametry zostały zmodyfikowane w związku z dywidendądywidendą

OKGHL5037POKGHL5037P OKGH – opcja na akcje KGHMOKGH – opcja na akcje KGHM

L5 – opcje kupna wygasające w grudniu 2005 rokuL5 – opcje kupna wygasające w grudniu 2005 roku

037 – z kursem wykonania 37037 – z kursem wykonania 37

P – której parametry zostały zmodyfikowane w związku z P – której parametry zostały zmodyfikowane w związku z prawem poboruprawem poboru

• Zasady modyfikacji parametrów opcji w związku z operacjami na akcjach lub realizacją praw z nich Zasady modyfikacji parametrów opcji w związku z operacjami na akcjach lub realizacją praw z nich wynikających są opisane w dalszej części prezentacjiwynikających są opisane w dalszej części prezentacji

Zasady obrotu (9)Zasady obrotu (9)• TerminologiaTerminologia

opcje at-the-moneyopcje at-the-money

(ATM)(ATM)

Opcje których kurs wykonania jest bliski bieżącej Opcje których kurs wykonania jest bliski bieżącej wartości instrumentu bazowego (indeksu WIG20 wartości instrumentu bazowego (indeksu WIG20 lub akcji spółki)lub akcji spółki)

opcje in-the-moneyopcje in-the-money

(ITM)(ITM)

Opcje dla których bieżąca wartość instrumentu Opcje dla których bieżąca wartość instrumentu bazowego znajduje się po stronie zysku tzn.bazowego znajduje się po stronie zysku tzn.

• dla opcji kupna dla opcji kupna

Wartość instrumentu bazowego > Kurs wykonaniaWartość instrumentu bazowego > Kurs wykonania

• dla opcji sprzedaży dla opcji sprzedaży

Wartość instrumentu bazowego < Kurs wykonaniaWartość instrumentu bazowego < Kurs wykonania

opcje out-of-the-moneyopcje out-of-the-money

(OTM)(OTM)

Opcje dla których bieżąca wartość instrumentu Opcje dla których bieżąca wartość instrumentu bazowego znajduje się po stronie straty tzn.bazowego znajduje się po stronie straty tzn.

• dla opcji kupnadla opcji kupna

Wartość instrumentu bazowego < Kurs wykonaniaWartość instrumentu bazowego < Kurs wykonania

• dla opcji sprzedażydla opcji sprzedaży

Wartość instrumentu bazowego > Kurs wykonaniaWartość instrumentu bazowego > Kurs wykonania

Zasady obrotu (10)Zasady obrotu (10)• Terminologia – przykład (na podstawie opcji na WIG20)Terminologia – przykład (na podstawie opcji na WIG20)

WIG20WIG20 1.810 pkt1.810 pkt

Opcje kupnaOpcje kupna Opcje sprzedażyOpcje sprzedaży

OW20C5190OW20C5190 OTMOTM OW20O5190OW20O5190 ITMITM

OW20C5180OW20C5180 ATMATM OW20O5180OW20O5180 ATMATM

OW20C5170OW20C5170 ITMITM OW20O5170OW20O5170 OTMOTM

Zasady obrotu (11)Zasady obrotu (11)• Wartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania – opcje na WIG20Wartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania – opcje na WIG20

Opcje naOpcje na Przedział wartości kursów Przedział wartości kursów wykonaniawykonania

Odległości pomiędzy Odległości pomiędzy kursami wykonaniakursami wykonania

Przykładowe Przykładowe wartościwartości

WIG20WIG20 > 1.000 pkt> 1.000 pkt 100 pkt100 pkt 1.000 pkt1.000 pkt

1.100 pkt1.100 pkt

1.200 pkt1.200 pkt

1.300 pkt1.300 pkt

< 1.000 pkt oraz > 500 pkt< 1.000 pkt oraz > 500 pkt 50 pkt50 pkt 500 pkt500 pkt

550 pkt550 pkt

600 pkt600 pkt

650 pkt650 pkt

< 500 pkt< 500 pkt 25 pkt25 pkt 475 pkt475 pkt

450 pkt450 pkt

425 pkt425 pkt

400 pkt400 pkt

Zasady obrotu (12)Zasady obrotu (12)• Wartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania – opcje na AKCJEWartości jakie mogą przyjmować kursy wykonania – opcje na AKCJE

Opcje naOpcje na Przedział wartości Przedział wartości kursów wykonaniakursów wykonania

Odległości Odległości pomiędzy kursami pomiędzy kursami wykonaniawykonania

Przykładowe Przykładowe wartościwartości

AKCJEAKCJE > 1.000 zł> 1.000 zł 100 zł100 zł 1.000 zł, 1.100 zł1.000 zł, 1.100 zł

< 950 zł oraz > 500 zł< 950 zł oraz > 500 zł 50 zł50 zł 500 zł, 550 zł500 zł, 550 zł





< 20 zł< 20 zł 1 zł1 zł 19 zł, 18 zł19 zł, 18 zł

• Nie wprowadza się opcji z kursami wykonania poniżej 1 złNie wprowadza się opcji z kursami wykonania poniżej 1 zł

Zasady obrotu (13)Zasady obrotu (13)• Jakie kursy wykonania w obrocie – opcje na WIG20Jakie kursy wykonania w obrocie – opcje na WIG20

Przy wprowadzaniu opcji na WIG20 na Przy wprowadzaniu opcji na WIG20 na nowy termin do wygaśnięcianowy termin do wygaśnięcia

1 seria ATM1 seria ATM

4 serie OTM4 serie OTM

4 seria ITM4 seria ITM

• PrzykładPrzykład

WIG20WIG20 3.020 pkt3.020 pkt


ITMITM 2.6002.600 2.6002.600 OTMOTM

ITMITM 2.7002.700 2.7002.700 OTMOTM

ITMITM 2.8002.800 2.8002.800 OTMOTM

ITMITM 2.9002.900 2.9002.900 OTMOTM

ATMATM 3.0003.000 3.0003.000 ATMATM

OTMOTM 3.1003.100 3.1003.100 ITMITM

OTMOTM 3.2003.200 3.2003.200 ITMITM

OTMOTM 3.3003.300 3.3003.300 ITMITM

OTMOTM 3.4003.400 3.4003.400 ITMITM

Zasady obrotu (14)Zasady obrotu (14)• Jakie kursy wykonania w obrocie – opcje na akcjeJakie kursy wykonania w obrocie – opcje na akcje

Przy wprowadzaniu opcji na akcje na Przy wprowadzaniu opcji na akcje na nowy termin do wygaśnięcianowy termin do wygaśnięcia

1 seria ATM1 seria ATM

2 serie OTM2 serie OTM

1 seria ITM1 seria ITM

• Przykład - na podstawie opcji na TPSAPrzykład - na podstawie opcji na TPSA

TPSATPSA 21.98 zł21.98 zł


-- -- 1919 OTMOTM

ITMITM 2020 2020 OTMOTM

ATMATM 2222 2222 ATMATM

OTMOTM 2424 2424 ITMITM

OTMOTM 2626 -- --

Zasady obrotu (15)Zasady obrotu (15)• Wprowadzenie do obrotu kolejnych serii opcji KUPNA na akcje Wprowadzenie do obrotu kolejnych serii opcji KUPNA na akcje Na przykładzie opcji na TPSANa przykładzie opcji na TPSA

Kurs Kurs

zamknięcia zamknięcia

akcjiakcji

Sesja TSesja T

21,9821,98

Sesja T+1Sesja T+1

24,0124,01

Sesja T+2Sesja T+2

22,2022,20

Sesja T+3Sesja T+3

21,2021,20

2828

Sesja T+4Sesja T+4

19,8919,89

1919

Kursy Kursy wykonaniawykonania 2424

2222

2626

2020

2424

2222

2626

2020

2424

2222

2626

2828

2020

2424

2222

2626

2828

2020

2424

2222

2626

2828

2020

Zasady obrotu (16)Zasady obrotu (16)• Wprowadzeni do obrotu kolejnych serii opcji SPRZEDAŻY na akcjeWprowadzeni do obrotu kolejnych serii opcji SPRZEDAŻY na akcje

Na przykładzie opcji na TPSANa przykładzie opcji na TPSA

Kurs Kurs


akcjiakcji

Sesja TSesja T

21,9821,98

Sesja T+1Sesja T+1

24,0124,01

Sesja T+2Sesja T+2

22,2022,20

Sesja T+3Sesja T+3

21,2021,20

Sesja T+4Sesja T+4

19,9819,98

Kursy Kursy wykonaniawykonania

2424

2222

2020

1919

2424

2222

2020

1919

2626

2424

2222

2020

1919

2626

2424

2222

2020

1919

2626

2424

2222

2020

1919

2626

1818

Zasady obrotu (17)Zasady obrotu (17)• Wprowadzeni do obrotu kolejnych serii opcji na WIG20Wprowadzeni do obrotu kolejnych serii opcji na WIG20

Kurs Kurs


WIG20WIG20

Sesja TSesja T

30203020

Sesja T+1Sesja T+1

31203120

Sesja T+2Sesja T+2

29902990

Sesja T+3Sesja T+3

29102910

Sesja T+4Sesja T+4

28702870

Kursy Kursy wykonaniawykonania

29002900

28002800

27002700

26002600

30003000

31003100

32003200

33003300

34003400

29002900

28002800

27002700

26002600

30003000

31003100

32003200

33003300

34003400

29002900

28002800

27002700

26002600

30003000

31003100

32003200

33003300

34003400

29002900

28002800

27002700

26002600

30003000

31003100

32003200

33003300

34003400

29002900

28002800

27002700

26002600

30003000

31003100

32003200

33003300

34003400

35003500

25002500

35003500 35003500 35003500

Zasady obrotu (18)Zasady obrotu (18)Styl wykonaniaStyl wykonania EuropejskiEuropejski

Wykonanie tylko w dniu wygaśnięciaWykonanie tylko w dniu wygaśnięcia

Wykonanie automatyczne (jeżeli opcja jest ITM)Wykonanie automatyczne (jeżeli opcja jest ITM)

Kwota rozliczeniaKwota rozliczenia • Dla opcji kupnaDla opcji kupna

(kurs rozliczeniowy – kurs wykonania) x m(kurs rozliczeniowy – kurs wykonania) x m

• Dla opcji sprzedażyDla opcji sprzedaży

(kurs wykonania – kurs rozliczeniowy) x m(kurs wykonania – kurs rozliczeniowy) x m

Gdzie „m” oznacza:Gdzie „m” oznacza:

Dla opcji na WIG20 Dla opcji na WIG20

› mnożnik = 10 zł, mnożnik = 10 zł,

Dla opcji na akcjeDla opcji na akcje

› liczbę akcji przypadającą na jedną akcje (np. liczbę akcji przypadającą na jedną akcje (np. dla opcji na TPSA = 100 akcji)dla opcji na TPSA = 100 akcji)

Zasady obrotu (19)Zasady obrotu (19)

Kurs rozliczeniowyKurs rozliczeniowy Algorytm identyczny jak dla futures na ten sam Algorytm identyczny jak dla futures na ten sam instrument bazowy co dla opcjiinstrument bazowy co dla opcji

Dla opcji na WIG20 kurs rozliczeniowy jest Dla opcji na WIG20 kurs rozliczeniowy jest kalkulowany jako:kalkulowany jako:

• Średnia arytmetyczna z wartości indeksu z Średnia arytmetyczna z wartości indeksu z ostatniej godziny notowań ciągłych i wartości ostatniej godziny notowań ciągłych i wartości indeksu na zamknięciuindeksu na zamknięciu

Dla opcji na WIG20 kurs rozliczeniowy jest Dla opcji na WIG20 kurs rozliczeniowy jest kalkulowany jako:kalkulowany jako:

• Ważona obrotami średnia arytmetyczna kursów Ważona obrotami średnia arytmetyczna kursów wszystkich transakcji zawartych na sesjiwszystkich transakcji zawartych na sesji


Jednostka notowaniaJednostka notowania Dla opcji na WIG20 Dla opcji na WIG20

• notowanie w punktach indeksowych notowanie w punktach indeksowych

Dla opcji na akcjeDla opcji na akcje

• notowanie w złotych za jedną sztukę akcjinotowanie w złotych za jedną sztukę akcji

System notowańSystem notowań Notowania ciągłe w godzinach Notowania ciągłe w godzinach

8:308:30 – 16:30 – 16:30

WidełkiWidełki Widełki statyczne Widełki statyczne

• widełki okrewidełki okreśślane w złotych lane w złotych

• wartośćwartość widełek jest wyznaczana raz na widełek jest wyznaczana raz na miesiącmiesiąc jako 5% jako 5% śśredniej arytmetycznej z redniej arytmetycznej z ostatnich 20 kursów zamkniostatnich 20 kursów zamknięęcia instrumentu cia instrumentu bazowego z poprzedniego bazowego z poprzedniego miesiącamiesiąca

Widełki dynamiczneWidełki dynamiczne

• połowa wielkości widełek statycznychpołowa wielkości widełek statycznych


Kurs odniesieniaKurs odniesienia Wartość teoretyczna opcji (wycena modelem Wartość teoretyczna opcji (wycena modelem Black-Scholes)Black-Scholes)

Wspomaganie płynnościWspomaganie płynności AnimatorAnimator

Zlecenia Zlecenia Wszystkie rodzaje za wyjątkiemWszystkie rodzaje za wyjątkiem

PKC – po każdej ceniePKC – po każdej cenie

PCRO – po cenie rynkowej na otwarciuPCRO – po cenie rynkowej na otwarciu

PCR – po cenie rynkowejPCR – po cenie rynkowej

RFQRFQ

(Request For Quotes)(Request For Quotes)

Zapytanie o cenęZapytanie o cenę


Modyfikacja parametrów Modyfikacja parametrów opcji w wynikuopcji w wyniku

• DywidendyDywidendy

• Prawa poboruPrawa poboru

• Zmiany wartości nominalnejZmiany wartości nominalnej

• Podziału spółkiPodziału spółki

• Innych operacji mogących mieć znaczny Innych operacji mogących mieć znaczny wspływ na wartość opcjiwspływ na wartość opcji

Modyfikacji mogą ulecModyfikacji mogą ulec • Kurs wykonania opcji oraz/lubKurs wykonania opcji oraz/lub

• Liczba akcji przypadająca na jedną opcjęLiczba akcji przypadająca na jedną opcję

• Modyfikacja parametrów opcjiModyfikacja parametrów opcji


Co podlega Co podlega modyfikacji?modyfikacji?

• Kurs wykonania opcjiKurs wykonania opcji

• Liczba akcji przypadająca na jedną opcję pozostaje Liczba akcji przypadająca na jedną opcję pozostaje bez zmianbez zmian

Jakie dywidendy?Jakie dywidendy? • Tylko duże dywidendy które maja istotny wspływ na Tylko duże dywidendy które maja istotny wspływ na wartość opcjiwartość opcji

• Korekta prowadzona jest wówczas gdy udział Korekta prowadzona jest wówczas gdy udział dywidendy na akcję do kursu akcji (średniej ważonej dywidendy na akcję do kursu akcji (średniej ważonej wolumenem kursu transakcji akcjami z ostatniego dnia wolumenem kursu transakcji akcjami z ostatniego dnia notowani akcji z dywidendą) jest większy niż 10%notowani akcji z dywidendą) jest większy niż 10%

Jakie są zasady Jakie są zasady modyfikacji?modyfikacji?

• Kurs wykonania jest pomniejszany o kwotę Kurs wykonania jest pomniejszany o kwotę dywidendy na akcjędywidendy na akcję

• Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitejWynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej

Kiedy korekta?Kiedy korekta? • Po ostatnim dniu notowania akcji z prawem do Po ostatnim dniu notowania akcji z prawem do dywidendydywidendy

• Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które w tym dniu są notowane na giełdziektóre w tym dniu są notowane na giełdzie

• Modyfikacja parametrów opcji - DywidendaModyfikacja parametrów opcji - Dywidenda

Zasady obrotu (24)Zasady obrotu (24)• Modyfikacja parametrów opcji – DywidendaModyfikacja parametrów opcji – Dywidenda

• Przykład – Opcje kupna na akcje spółki ABC wygasające we wrześniu 2005Przykład – Opcje kupna na akcje spółki ABC wygasające we wrześniu 2005

Dywidenda na akcjęDywidenda na akcję 5,2 zł5,2 zł

Kurs akcji Kurs akcji

(średnia ważona wolumenem z kursów (średnia ważona wolumenem z kursów transakcji akcjami w ostatnim dniu transakcji akcjami w ostatnim dniu notowania akcji z dywidendą)notowania akcji z dywidendą)

50 zł50 zł

Kursy wykonania opcjiKursy wykonania opcji 48, 50, 55, 6048, 50, 55, 60

Sprawdzenie czy korekta powinna być Sprawdzenie czy korekta powinna być przeprowadzona przeprowadzona

5,2 zł / 50 zł = 10,40%5,2 zł / 50 zł = 10,40%

10,40% > 10% (tak korekta powinna 10,40% > 10% (tak korekta powinna być przeprowadzona)być przeprowadzona)

Korekta kursów wykonaniaKorekta kursów wykonania Kalkulacje po zaokrągleniuKalkulacje po zaokrągleniu

48 – 5,2 = 42,80 4348 – 5,2 = 42,80 43

50 – 5,2 = 44,80 4550 – 5,2 = 44,80 45

55 – 5,2 = 49,80 5055 – 5,2 = 49,80 50

60 – 5,2 = 54,80 5560 – 5,2 = 54,80 55

Zasady obrotu (25)Zasady obrotu (25)• Modyfikacja parametrów opcji – Dywidenda – Przykład cd..Modyfikacja parametrów opcji – Dywidenda – Przykład cd..• Zestawienie wynikówZestawienie wyników

Kursy wykonania przed modyfikacjąKursy wykonania przed modyfikacją

4848

5050

5555

6060

Kursy wykonania po modyfikacjiKursy wykonania po modyfikacji

4343

4545

5050

5555

Nazwy opcji przed modyfikacjąNazwy opcji przed modyfikacją

OABCI5048OABCI5048

OABCI5050OABCI5050

OABCI5055OABCI5055

OABCI5060OABCI5060

Nazwy opcji po modyfikacjiNazwy opcji po modyfikacji

OABCI5043DOABCI5043D




Zasady obrotu (26)Zasady obrotu (26)• Modyfikacja parametrów opcji – Prawo PoboruModyfikacja parametrów opcji – Prawo Poboru




Które prawa poboruKtóre prawa poboru • Wszystkie Wszystkie

• Niezależnie od ich wartościNiezależnie od ich wartości

Kiedy korekta?Kiedy korekta? • Po ostatnim dniu notowania akcji z prawem poboruPo ostatnim dniu notowania akcji z prawem poboru

• Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które w tym dniu są notowane na giełdzieopcji które w tym dniu są notowane na giełdzie

Zasady obrotu (27)Zasady obrotu (27)• Modyfikacja parametrów opcji – Prawo Poboru – cd Modyfikacja parametrów opcji – Prawo Poboru – cd


• Kurs wykonania jest pomniejszany poprzez podzielenie Kurs wykonania jest pomniejszany poprzez podzielenie przez współczynnik korektyprzez współczynnik korekty

• Liczba akcji przypadająca na jedną opcję jest Liczba akcji przypadająca na jedną opcję jest powiększana poprzez przemnożenie przez współczynnik powiększana poprzez przemnożenie przez współczynnik korekty korekty

• Wzór na współczynnik korekty Wzór na współczynnik korekty

GdzieGdzie

a – kurs zamknięcia akcji w ostatnim dniu notowania akcji z a – kurs zamknięcia akcji w ostatnim dniu notowania akcji z prawem poboru, prawem poboru,

b – cena emisyjna akcji nowej emisji,b – cena emisyjna akcji nowej emisji,

n – liczba akcji uprawniająca na nabycia „m” akcji nowej n – liczba akcji uprawniająca na nabycia „m” akcji nowej emisji,emisji,

m – liczba akcji nowej emisji którą otrzymujemy w zamian m – liczba akcji nowej emisji którą otrzymujemy w zamian za „n” akcji starej emisji za „n” akcji starej emisji

Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitejWynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej

mnmbna

a

Zasady obrotu (28)Zasady obrotu (28)• Modyfikacja parametrów opcji – Prawo poboru – Przykład cd.Modyfikacja parametrów opcji – Prawo poboru – Przykład cd.

• Przykład – Opcje sprzedaży na akcje spółki ABC wygasające w grudniu 2006Przykład – Opcje sprzedaży na akcje spółki ABC wygasające w grudniu 2006

Parametry prawa poboruParametry prawa poboru Zgodnie z oznaczeniami z poprzedniego Zgodnie z oznaczeniami z poprzedniego slajduslajdu

a – 110, b – 100, n – 2, m – 1 a – 110, b – 100, n – 2, m – 1

Współczynnik korektyWspółczynnik korekty = 110 / [(110 x 2 + 100 x 1) / (2 + 1)] = 1,0313= 110 / [(110 x 2 + 100 x 1) / (2 + 1)] = 1,0313


Liczba akcji przypadająca na Liczba akcji przypadająca na jedną opcjęjedną opcję

100100

Korekta kursów wykonaniaKorekta kursów wykonania Kalkulacje po zaokrągleniuKalkulacje po zaokrągleniu

100 / 1,0313 = 96,97 97100 / 1,0313 = 96,97 97

110 / 1,0313 = 106,67 107110 / 1,0313 = 106,67 107

120 / 1,0313 = 116,36 117120 / 1,0313 = 116,36 117

130 / 1,0313 = 126,06 126130 / 1,0313 = 126,06 126

Korekta liczby akcji Korekta liczby akcji przypadających na jedną przypadających na jedną opcjęopcję

Kalkulacje po zaokrągleniuKalkulacje po zaokrągleniu

100 x 1,0313 = 103,13 103100 x 1,0313 = 103,13 103

Zasady obrotu (29)Zasady obrotu (29)• Modyfikacja parametrów opcji – Prawo poboru – Przykład cd.Modyfikacja parametrów opcji – Prawo poboru – Przykład cd.• Zestawienie wynikówZestawienie wyników


100100

110110

120120

130130


9797

107107

117117

126126

Liczba akcji przypadająca na jedną opcję Liczba akcji przypadająca na jedną opcję przed modyfikacjąprzed modyfikacją

100100

Liczba akcji przypadająca na jedną Liczba akcji przypadająca na jedną opcję po modyfikacjiopcję po modyfikacji

103103


OABCX6100OABCX6100

OABCX6110OABCX6110

OABCX6120OABCX6120

OABCX6130OABCX6130


OABCX6097POABCX6097P









• Kurs wykonania jest zmieniany w identyczny sposób Kurs wykonania jest zmieniany w identyczny sposób jak zmienia się wartość nominalna akcji jak zmienia się wartość nominalna akcji

• Liczba akcji przypadająca na jedną opcję zmienia się Liczba akcji przypadająca na jedną opcję zmienia się odwrotnie jak zmienia się wartość nominalna akcjiodwrotnie jak zmienia się wartość nominalna akcji

• Wynik jest zaokrąglany do wartości całkowitejWynik jest zaokrąglany do wartości całkowitej

Kiedy korekta?Kiedy korekta? • Po ostatnim dniu notowania akcji przed zmianąPo ostatnim dniu notowania akcji przed zmianą

• Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji Korekta jest dokonywana na wszystkich seriach opcji które w tym dniu są notowane na giełdziektóre w tym dniu są notowane na giełdzie

• Zmiana liczby akcji przypadających na jedną opcję jest Zmiana liczby akcji przypadających na jedną opcję jest na stałe (obowiązuje również dla serii opcji na stałe (obowiązuje również dla serii opcji wprowadzanych do obrotu na nowe terminy wprowadzanych do obrotu na nowe terminy wygaśnięcia)wygaśnięcia)

• Modyfikacja parametrów opcji – Zmiana wartości nominalnejModyfikacja parametrów opcji – Zmiana wartości nominalnej

Zasady obrotu (31)Zasady obrotu (31)• Modyfikacja parametrów opcji – Zmiana wartości nominalnej Modyfikacja parametrów opcji – Zmiana wartości nominalnej

• Przykład – opcje kupna na akcje spółki ABC wygasające w marcu 2007Przykład – opcje kupna na akcje spółki ABC wygasające w marcu 2007

Zmiana wartości nominalnejZmiana wartości nominalnej Następuje podzielenie na pół wartości Następuje podzielenie na pół wartości nominalnej akcjinominalnej akcji


Liczba akcji przypadająca na Liczba akcji przypadająca na jedną opcjęjedną opcję

100100

Korekta kursów wykonaniaKorekta kursów wykonania KalkulacjeKalkulacje

100 / 2 = 50100 / 2 = 50

110 / 2 = 55110 / 2 = 55

120 / 2 = 60120 / 2 = 60

130 / 2 = 65130 / 2 = 65

Korekta liczby akcji Korekta liczby akcji przypadających na jedną przypadających na jedną opcjęopcję

KalkulacjeKalkulacje

100 x 2 = 200100 x 2 = 200

Zasady obrotu (32)Zasady obrotu (32)• Modyfikacja parametrów opcji – Zmiana wartości nominalnej – Przykład cd.Modyfikacja parametrów opcji – Zmiana wartości nominalnej – Przykład cd.

• Zestawienie wynikówZestawienie wyników


100100

110110

120120

130130


5050

5555

6060

6565

Liczba akcji przypadająca na jedną Liczba akcji przypadająca na jedną opcję przed modyfikacjąopcję przed modyfikacją

100100

Liczba akcji przypadająca na jedną Liczba akcji przypadająca na jedną opcję po modyfikacjiopcję po modyfikacji

200200


OABCC7100OABCC7100

OABCC7110OABCC7110

OABCC7120OABCC7120

OABCC7130OABCC7130


OABCC7050SOABCC7050S




Cena opcji (1)Cena opcji (1)• Cena za opcję Cena za opcję

› Stanowi wynagrodzenie dla wystawcy opcjiStanowi wynagrodzenie dla wystawcy opcji

› Nazywana jest premią opcyjnąNazywana jest premią opcyjną

› NIE JEST wielkością stałą NIE JEST wielkością stałą

› Jest wyceniana przez rynek w trakcie sesji giełdowejJest wyceniana przez rynek w trakcie sesji giełdowej

• Co wpływa na cenę opcjiCo wpływa na cenę opcji

Czynnik

Zmiana kursu*

Opcje

kupna

Opcje sprzedaży

Wartość instrumentu bazowego rośnie

Wartość instrumentu bazowego maleje

Zmienność instrumentu bazowego rośnie

Zmienność instrumentu bazowego maleje

Upływa czas do wygaśnięcia

* Zmiana kursu opcji przy założeniu braku wpływu pozostałych czynników* Zmiana kursu opcji przy założeniu braku wpływu pozostałych czynników

Cena opcji (2)Cena opcji (2)• Ile powinna kosztować opcja?Ile powinna kosztować opcja?

› Nie mniej niż – wartość wewnętrzna Nie mniej niż – wartość wewnętrzna

› Wartość wewnętrzna wskazuje:Wartość wewnętrzna wskazuje:

• Ile nabywca opcji mógłby zarobić gdyby opcja w danej chwili Ile nabywca opcji mógłby zarobić gdyby opcja w danej chwili wygasała (zysk wyrażony w punktach indeksowych – bez mnożnika)wygasała (zysk wyrażony w punktach indeksowych – bez mnożnika)

• Przykład (na przykładzie opcji na WIG20)Przykład (na przykładzie opcji na WIG20)

› WIG20 – 1.850 pktWIG20 – 1.850 pkt

Opcje kupna Kursy wykonania

(pkt)

Opcje sprzedaży

Wartość wewnętrzna (pkt)

Wartość wewnętrzna (pkt)

ITM 150 1.700 0 OTM

ITM 50 1.800 0 OTM

OTM 0 1.900 50 ITM

OTM 0 2.000 150 ITM

OTM 0 2.100 250 ITM

Cena opcji (3)Cena opcji (3)

• Ile powinna kosztować opcja? – cd.Ile powinna kosztować opcja? – cd.

› Opcje kosztują więcej niż ich wartość Opcje kosztują więcej niż ich wartość wewnętrznawewnętrzna

› Opcje OTM też mają swoją wartość mimo iż Opcje OTM też mają swoją wartość mimo iż ich wartość wewnętrzna jest równa zeroich wartość wewnętrzna jest równa zero

› Kwotę ponad wartość wewnętrzną nazywa się Kwotę ponad wartość wewnętrzną nazywa się wartością czasowąwartością czasową

Cena opcji (4)Cena opcji (4)• Kto ma wpływ na cenę opcji?Kto ma wpływ na cenę opcji?

• Opcje są wyceniane przez rynekOpcje są wyceniane przez rynek

• Wycena na zasadach identycznych jak pozostałych instrumentówWycena na zasadach identycznych jak pozostałych instrumentów

• Wpływ na cenę ma zatem zarówno wystawca jak i kupujący opcjęWpływ na cenę ma zatem zarówno wystawca jak i kupujący opcję

• Kupując opcję w odróżnieniu od zakładu (np. lotto) mamy wpływ na cenę po Kupując opcję w odróżnieniu od zakładu (np. lotto) mamy wpływ na cenę po której opcja zostanie kupiona (zostanie kupiony zakład)której opcja zostanie kupiona (zostanie kupiony zakład)

• Teoretyczną wartość opcji można obliczyć korzystając z modeli wyceny (np. Teoretyczną wartość opcji można obliczyć korzystając z modeli wyceny (np. najbardziej popularnego modelu Black’a-Scholes’a)najbardziej popularnego modelu Black’a-Scholes’a)

Cena opcji (5)Cena opcji (5)• Przy kalkulacji wartości teoretycznej opcji można korzystać w arkusza Przy kalkulacji wartości teoretycznej opcji można korzystać w arkusza

dostępnego na stronie dostępnego na stronie http://www.gpw.com.pl/zrodla/gpw/greckie1.xlshttp://www.gpw.com.pl/zrodla/gpw/greckie1.xls

• Jednym z parametrów wyceny jest zmienność. Za zmienność można Jednym z parametrów wyceny jest zmienność. Za zmienność można zastosować:zastosować:

› Zmienność implikowaną kalkulowaną przez GPW dla każdej serii opcji Zmienność implikowaną kalkulowaną przez GPW dla każdej serii opcji dostępną na stronie dostępną na stronie http://www.gpw.com.pl/zrodla/gpw/spws/spws1/opginapl.htmlhttp://www.gpw.com.pl/zrodla/gpw/spws/spws1/opginapl.html

› Zmienność kalkulowaną przez KDPW dostępną na stronie Zmienność kalkulowaną przez KDPW dostępną na stronie http://www.kdpw.pl/irip/pliki/komunika.xlshttp://www.kdpw.pl/irip/pliki/komunika.xls

• Uwaga – zmienność nie jest parametrem jednoznacznym. Zastosowanie Uwaga – zmienność nie jest parametrem jednoznacznym. Zastosowanie zmienności kalkulowanej przez GPW lub KDPW nie oznacza, że otrzymamy zmienności kalkulowanej przez GPW lub KDPW nie oznacza, że otrzymamy najlepsze wyniki wyceny opcji.najlepsze wyniki wyceny opcji.

Cena opcji (6)Cena opcji (6)• Do arkusza zleceń napływająDo arkusza zleceń napływają

› Oferty kupna – maksymalne ceny Oferty kupna – maksymalne ceny przy których kupujący są przy których kupujący są zainteresowani nabyć instrument zainteresowani nabyć instrument (kupić zakład)(kupić zakład)

› Oferty sprzedaży – minimalne ceny Oferty sprzedaży – minimalne ceny przy których wystawcy są przy których wystawcy są zainteresowani wystawić opcję zainteresowani wystawić opcję (sprzedać zakład)(sprzedać zakład)

› Transakcja ma miejsce gdy ceny w Transakcja ma miejsce gdy ceny w ofertach kupna i sprzedaży będą ofertach kupna i sprzedaży będą identyczneidentyczne

• Kurs transakcji wyznacza wartość Kurs transakcji wyznacza wartość premii jaką nabywca opcji płaci premii jaką nabywca opcji płaci wystawcy opcji wystawcy opcji › Przykład – kurs 45 pkt oznacza Przykład – kurs 45 pkt oznacza

premię 450 zł (45 pkt x 10 zł)premię 450 zł (45 pkt x 10 zł)

Depozyty zabezpieczające (1) Depozyty zabezpieczające (1)

Kto wnosi depozyty?Kto wnosi depozyty? Tylko wystawcy opcjiTylko wystawcy opcji

Nabywcy opcji nie utrzymują depozytówNabywcy opcji nie utrzymują depozytów

Dlaczego depozyty są Dlaczego depozyty są wymagane?wymagane?

Ze względy na zobowiązanie wystawcy opcji który Ze względy na zobowiązanie wystawcy opcji który gwarantuje nabywcy zapłatę w terminie gwarantuje nabywcy zapłatę w terminie wygaśnięcia kwoty rozliczeniawygaśnięcia kwoty rozliczenia

Depozyty są finansową gwarancją dla nabywcy Depozyty są finansową gwarancją dla nabywcy opcji otrzymania kwoty rozliczenia (wygranej z opcji otrzymania kwoty rozliczenia (wygranej z opcji)opcji)


Czy depozyty dla opcji Czy depozyty dla opcji funkcjonują podobnie funkcjonują podobnie jak dla kontraktów jak dla kontraktów terminowych?terminowych?

Istnieją cechy odmienneIstnieją cechy odmienne

a)a) Dla kontraktów terminowych ustalany jest Dla kontraktów terminowych ustalany jest poziom depozytu zabezpieczającego poziom depozytu zabezpieczającego • Jest on wyrażany w % Jest on wyrażany w % • Aby otrzymać wartość depozytu należy Aby otrzymać wartość depozytu należy

poziom depozytu przemnożyć przez wartość poziom depozytu przemnożyć przez wartość kontraktukontraktu

b)b) Dla opcji od razu jest ustalana wartość depozytuDla opcji od razu jest ustalana wartość depozytu• Jest ona wyrażana w złotychJest ona wyrażana w złotych• Jest wyznaczana dla każdej serii opcji Jest wyznaczana dla każdej serii opcji

oddzielnieoddzielnie• Jest aktualizowana codziennie (zmienia się Jest aktualizowana codziennie (zmienia się

codziennie)codziennie)


Wspólne cechy Wspólne cechy depozytów dla opcji i depozytów dla opcji i kontraktówkontraktów

a)a) Od inwestorów są wymagane przed zawarciem Od inwestorów są wymagane przed zawarciem transakcjitransakcji

b)b) Ustalane są 2 poziomy depozytówUstalane są 2 poziomy depozytów• wstępny – wymagany od klientawstępny – wymagany od klienta• właściwy – minimalny poziom jaki klient właściwy – minimalny poziom jaki klient

musi utrzymać na rachunkumusi utrzymać na rachunku

c)c) Jeżeli depozyt klienta spada poniżej Jeżeli depozyt klienta spada poniżej minimalnego minimalnego • klient otrzymuje wezwanie do uzupełnienia klient otrzymuje wezwanie do uzupełnienia

depozytudepozytu• uzupełnia depozyt do poziomu depozytu uzupełnia depozyt do poziomu depozytu

wstępnegowstępnego

d)d) W efekcie braku uzupełnienia depozytu DM W efekcie braku uzupełnienia depozytu DM zamyka pozycję na rynku (w przypadku opcji zamyka pozycję na rynku (w przypadku opcji odkupuje opcję na rynku)odkupuje opcję na rynku)

e)e) Składnikami depozytu mogą być gotówka, oraz Składnikami depozytu mogą być gotówka, oraz papiery wartościowe uznawane przez KDPWpapiery wartościowe uznawane przez KDPW


Jaka powinna być Jaka powinna być wartość depozytu wartość depozytu dla opcji?dla opcji?

Jego wartość powinnaJego wartość powinna

• Gwarantować wypłatę kwoty rozliczenia dla nabywcy Gwarantować wypłatę kwoty rozliczenia dla nabywcy opcjiopcji

• W przypadku jeżeli klient nie uzupełnia depozytu W przypadku jeżeli klient nie uzupełnia depozytu umożliwić zamknięcie pozycji na rynkuumożliwić zamknięcie pozycji na rynku

› Odkupić opcję na rynkuOdkupić opcję na rynku

• Aby mieć w każdej chwili gwarancję, że za środki z Aby mieć w każdej chwili gwarancję, że za środki z depozytu odkupimy opcje jego wartość powinna być depozytu odkupimy opcje jego wartość powinna być równa równa

› najbardziej niekorzystnym dla wystawcy opcji najbardziej niekorzystnym dla wystawcy opcji wzroście wartości opcji na najbliższej sesjiwzroście wartości opcji na najbliższej sesji

• KDPW codzienne po sesji prowadzi symulacje o ile na KDPW codzienne po sesji prowadzi symulacje o ile na najbliższej sesji może wzrosnąć wartość opcjinajbliższej sesji może wzrosnąć wartość opcji

› Najwyższa wartość opcji ustalona w wyniku Najwyższa wartość opcji ustalona w wyniku symulacji jest uznawana za depozyt obowiązujący symulacji jest uznawana za depozyt obowiązujący na kolejną sesjęna kolejną sesję

Depozyty zabezpieczające (5) Depozyty zabezpieczające (5) Pobieranie depozytówPobieranie depozytów

Depozyt Depozyt wymagany przed wymagany przed złożeniem zleceniazłożeniem zlecenia

Różnica pomiędzy wartością depozytu wymaganą przez Różnica pomiędzy wartością depozytu wymaganą przez KDPW a wartością opcjiKDPW a wartością opcji

Przykład Przykład

- depozyt wymagany na danej sesji – 4.507 zł- depozyt wymagany na danej sesji – 4.507 zł

- wartość opcji – 280 pkt- wartość opcji – 280 pkt

- depozyt wymagany od klienta = 4.507 zł – 280 pkt x 10 zł - depozyt wymagany od klienta = 4.507 zł – 280 pkt x 10 zł = 1.707 zł= 1.707 zł

Depozyt Depozyt wymagany po wymagany po rozliczeniu rozliczeniu transakcjitransakcji

Wymagany jest depozyt wyznaczony przez KDPWWymagany jest depozyt wyznaczony przez KDPW

PrzykładPrzykład

- Depozyt wymagany na danej sesji – 4.507 zł- Depozyt wymagany na danej sesji – 4.507 zł

- kurs transakcji = 280 pkt (wystawca otrzymał od - kurs transakcji = 280 pkt (wystawca otrzymał od nabywcy opcji kwotę 2.800 zł),nabywcy opcji kwotę 2.800 zł),

- na rachunku wystawcy znajduje się suma wpłaconego - na rachunku wystawcy znajduje się suma wpłaconego depozytu oraz otrzymanej premii opcyjnej = 2.800 zł + depozytu oraz otrzymanej premii opcyjnej = 2.800 zł + 1.707 zł = 4.507 zł.1.707 zł = 4.507 zł.

Depozyty zabezpieczające (6) Depozyty zabezpieczające (6) KorelacjaKorelacja Analizowane jest ryzyko jakie generuje portfel papierów Analizowane jest ryzyko jakie generuje portfel papierów

wartościowychwartościowych

Depozyt zabezpieczający uwzględnia korelację pomiędzy Depozyt zabezpieczający uwzględnia korelację pomiędzy instrumentamiinstrumentami

W chwili obecnej korelacja tylko w obrębie instrumentów W chwili obecnej korelacja tylko w obrębie instrumentów z tym samym instrumencie bazowym. Przykładowo z tym samym instrumencie bazowym. Przykładowo istnieje korelacja pomiędzy FW20, OW20, MW20istnieje korelacja pomiędzy FW20, OW20, MW20

PrzykładPrzykład • FW20H5 kupno kontraktu (17.02.05) = 1.069,54 złFW20H5 kupno kontraktu (17.02.05) = 1.069,54 zł

• OW20C5200 wystawienie opcji (17.02.05) = 1.457,15 złOW20C5200 wystawienie opcji (17.02.05) = 1.457,15 zł

• Depozyt od portfela: kupno kontraktu FW20H5 + Depozyt od portfela: kupno kontraktu FW20H5 + wystawienie opcji OW20C5200 (17.02.05)wystawienie opcji OW20C5200 (17.02.05)

› bez korelacji = 2.526,67 zł bez korelacji = 2.526,67 zł

• (1.069,54 zł + 1.457,15zł)(1.069,54 zł + 1.457,15zł)

› z uwzględnieniem korelacji = 1.236,38 złz uwzględnieniem korelacji = 1.236,38 zł


Jak najszybciej wyznaczyć Jak najszybciej wyznaczyć depozyt dla opcji?depozyt dla opcji?

Należy skorzystać z arkusza Należy skorzystać z arkusza kalkulacyjnego dostępnego na stroniekalkulacyjnego dostępnego na stronie

http://www.kdpw.pl/irip/pliki/wdz.xlshttp://www.kdpw.pl/irip/pliki/wdz.xls

Gdzie znajduje się lista papierów Gdzie znajduje się lista papierów wartościowych które mogą być wartościowych które mogą być składnikami depozytu?składnikami depozytu?

Lista dostępna jest na stronieLista dostępna jest na stronie

http://www.kdpw.pl/irip/pliki/tab_zab.xlshttp://www.kdpw.pl/irip/pliki/tab_zab.xls

Jak zarabiać na opcjach (1)Jak zarabiać na opcjach (1)• Sposób najprostszySposób najprostszy

› Kupno opcji kupna lub sprzedaży oraz poczekanie do terminu Kupno opcji kupna lub sprzedaży oraz poczekanie do terminu wygaśnięciawygaśnięcia

› W terminie wygaśnięcia otrzymamy kwotę rozliczenia (wygraną z W terminie wygaśnięcia otrzymamy kwotę rozliczenia (wygraną z opcji) jeżeliopcji) jeżeli

• Dla opcji kupna – wartość instrumentu bazowego wzrośnie Dla opcji kupna – wartość instrumentu bazowego wzrośnie powyżej kursu wykonania opcjipowyżej kursu wykonania opcji

• Dla opcji sprzedaży – wartość instrumentu bazowego spadnie Dla opcji sprzedaży – wartość instrumentu bazowego spadnie poniżej kursu wykonania opcjiponiżej kursu wykonania opcji

› Jeżeli błędnie przewidzieliśmy zmianę wartość instrumentu Jeżeli błędnie przewidzieliśmy zmianę wartość instrumentu bazowego wówczas w terminie wygaśnięcia opcji nie otrzymamy bazowego wówczas w terminie wygaśnięcia opcji nie otrzymamy NICNIC

› Wygraną z opcji wypłaca kupującemu wystawca opcjiWygraną z opcji wypłaca kupującemu wystawca opcji

Jak zarabiać na opcjach (2)Jak zarabiać na opcjach (2)• Handlowanie premią opcyjnąHandlowanie premią opcyjną

› Co w przypadku jeżeli nie chcemy czekać do terminu wygaśnięcia?Co w przypadku jeżeli nie chcemy czekać do terminu wygaśnięcia?

› Można bardzo dobrze zarabiać wykorzystując zmianę wartości premii Można bardzo dobrze zarabiać wykorzystując zmianę wartości premii opcyjnejopcyjnej

› Po kupnie opcji można ją sprzedać dla innego inwestora (odsprzedać Po kupnie opcji można ją sprzedać dla innego inwestora (odsprzedać po wyższej cenie)po wyższej cenie)

• Jeżeli cena sprzedaży opcji jest wyższa od ceny po której opcje Jeżeli cena sprzedaży opcji jest wyższa od ceny po której opcje kupiliśmy wówczas zarabiamykupiliśmy wówczas zarabiamy

› Można wielokrotnie kupować i sprzedawać opcje nawet w trakcie Można wielokrotnie kupować i sprzedawać opcje nawet w trakcie jednej sesji giełdowej (day-trading)jednej sesji giełdowej (day-trading)

› Zmienność kursu opcji jest bardzo duża dlatego ten sposób Zmienność kursu opcji jest bardzo duża dlatego ten sposób zarabiania może przynieść bardzo duże stopy zwrotuzarabiania może przynieść bardzo duże stopy zwrotu

Jak zarabiać na opcjach (3)Jak zarabiać na opcjach (3)WIG20 1.900 pkt

Kurs opcji 13 pkt

Wystawca Nabywca A

Nabywca B

Nabywca C

130 zł

280 zł

450 zł

WIG20 1.950 pkt

Kurs opcji 28 pkt

Zysk

280 zł – 130 zł = 150zł

Zysk

450 zł - 280 zł = 170 zł

OW20F5200

Zysk

500 zł – 450 zł = 50 zł

WIG20 2.000 pkt

Kurs opcji 45 pkt

Kurs rozliczeniowy 2.050 pkt

Kwota rozliczenia (2.050 – 2.000) x 10 zł = 500 zł

500 zł

Jak zarabiać na opcjach (4)Jak zarabiać na opcjach (4)• Handlowanie premią opcyjną – na przykładzie opcji na WIG20 - przykład 1Handlowanie premią opcyjną – na przykładzie opcji na WIG20 - przykład 1

Dane • Opcja kupna z kursem wykonania 1.900 pkt

• Opcja wygasa za 2 miesiące

• WIG20 = 1.800 pkt

• Premia = 220 zł (22 pkt x 10 zł)

Oczekiwania Wzrost indeksu WIG20 w okresie 1 miesiąca

Spowoduje wzrost kursu opcji kupna

Decyzja Kupić opcję kupna

Sprzedać po upływie miesiąca

Po miesiącu • WIG20 = 1.880 pkt (wzrost o 4,4 %)


Decyzja • Sprzedaż opcji za 530 zł

Wynik • Zysk = 310 zł

• Stopa zwrotu = 141%


Dane • Opcja sprzedaży z kursem wykonania 1.900 pkt


• WIG20 = 1.920 pkt


Oczekiwania Spadek indeksu WIG20 w okresie 1 miesiąca

Spowoduje wzrost kursu opcji sprzedaży

Decyzja Kupić opcję sprzedaży

Sprzedać po upływie miesiąca

Po miesiącu • WIG20 = 1.880 pkt (spadek o 2,1%)








• WIG20 = 1.920 pkt


Oczekiwania Spadek indeksu WIG20 w czasie bieżącej sesji giełdowej

Spowoduje wzrost kursu opcji sprzedaży

Decyzja Kupić opcję na początku sesji

Sprzedać NA TEJ SAMEJ SESJI

W czasie sesji

• WIG20 = 1.900 pkt (spadek o 1%)





Jak zarabiać na opcjach (7)Jak zarabiać na opcjach (7)• Handlowanie premią opcyjną – cd.Handlowanie premią opcyjną – cd.

› Czy po wystawieniu opcji również można zamknąć swoją pozycję Czy po wystawieniu opcji również można zamknąć swoją pozycję przed terminem wygaśnięcia?przed terminem wygaśnięcia?

› Tak. Aby zamknąć pozycję w wystawionej opcji należy opcję Tak. Aby zamknąć pozycję w wystawionej opcji należy opcję odkupić z rynkuodkupić z rynku

› Dlaczego tak się dziejeDlaczego tak się dzieje• Wystawiając opcję w zamian za premię opcyjną Wystawiając opcję w zamian za premię opcyjną

zobowiązujemy się w stosunku do nabywcy opcji, że w zobowiązujemy się w stosunku do nabywcy opcji, że w terminie wygaśnięcia wypłacimy mu kwotę rozliczeniaterminie wygaśnięcia wypłacimy mu kwotę rozliczenia

• Odkupując opcję płacimy dla innego wystawcy w zamian za co Odkupując opcję płacimy dla innego wystawcy w zamian za co przejmuje on od nas nasze zobowiązaniaprzejmuje on od nas nasze zobowiązania

› Jeżeli kwota po której opcje odkupujemy będzie niższa niż kwota Jeżeli kwota po której opcje odkupujemy będzie niższa niż kwota którą otrzymaliśmy przy wystawianiu opcji wówczas zarabiamyktórą otrzymaliśmy przy wystawianiu opcji wówczas zarabiamy

› Wystawiając opcję zarabiamy zatem na spadku kursu opcjiWystawiając opcję zarabiamy zatem na spadku kursu opcji

Jak zarabiać na opcjach (8)Jak zarabiać na opcjach (8)WIG20 1.950 pkt

Kurs opcji 69 pkt

Nabywca Wystawca A

Wystawca B

Wystawca C

1.000 zł

900 zł

690 zł

WIG20 1.980 pkt

Kurs opcji 90 pkt

Zysk

1.000 zł – 900 zł = 100zł

Zysk

900 zł – 690 zł = 210 zł

OW20F5190

Zysk

690 zł – 400 zł = 290 zł

WIG20 2.000 pkt

Kurs opcji 100 pkt

Kurs rozliczeniowy 1.940 pkt

Kwota rozliczenia (1.940 – 1.900) x 10 zł = 400 zł

400 zł

Jak zarabiać na opcjach (9)Jak zarabiać na opcjach (9)• Handlowanie premią opcyjną – na przykładzie opcji na WIG20 – przykład 1Handlowanie premią opcyjną – na przykładzie opcji na WIG20 – przykład 1

Dane • Opcja kupna z kursem wykonania 1.900 pkt


• WIG20 = 1.800 pkt


Oczekiwania Spadek indeksu WIG20 w okresie 1 miesiąca

Spowoduje spadek kursu opcji kupna

Decyzja Wystawić opcję kupna

Odkupić po upływie miesiąca

Po miesiącu • WIG20 = 1.750 pkt (wzrost o 2,7 %)


Decyzja • Odkupienie opcji za 100 zł



Jak zarabiać na opcjach (10)Jak zarabiać na opcjach (10)• Handlowanie premią opcyjną – na przykładzie opcji na WIG20 – przykład 2Handlowanie premią opcyjną – na przykładzie opcji na WIG20 – przykład 2



• WIG20 = 1.920 pkt


Oczekiwania Wzrost indeksu WIG20 w okresie 1 miesiąca

Spowoduje spadek kursu opcji sprzedaży

Decyzja Wystawić opcję sprzedaży

Odkupić po upływie miesiąca

Po miesiącu • WIG20 = 1.950 pkt (spadek o 2,1%)


Decyzja • Odkupienie opcji za 250 zł



-150%

-100%

-50%

0%

50%

100%

04-0

1

11-0

1

18-0

1

25-0

1

01-0

2

08-0

2

15-0

2

22-0

2

01-0

3

08-0

3

15-0

3

OW20C5190

WIG20

Jak zarabiać na opcjach (11)Jak zarabiać na opcjach (11)• Zmiana % wartości indeksu WIG20 i opcji kupna od początku roku Zmiana % wartości indeksu WIG20 i opcji kupna od początku roku

2005 do terminu wygaśnięcia opcji.2005 do terminu wygaśnięcia opcji.

Jak zarabiać na opcjach (12)Jak zarabiać na opcjach (12)• Strategie opcyjneStrategie opcyjne

› Handlowanie opcjami nie musi składać się wyłącznie z Handlowanie opcjami nie musi składać się wyłącznie z kupowania pojedynczych serii opcjikupowania pojedynczych serii opcji

› Zajmując jednocześnie różne pozycje w różnych seriach opcji Zajmując jednocześnie różne pozycje w różnych seriach opcji możemy tworzyć portfele o różnych profilach wypłatymożemy tworzyć portfele o różnych profilach wypłaty

› Do najbardziej popularnych strategii należąDo najbardziej popularnych strategii należą• Spread bykaSpread byka• Spread niedźwiedzia Spread niedźwiedzia • Długi stelażDługi stelaż• Krótki stelażKrótki stelaż

› W dalszych rozważaniach nie uwzględniamy kosztów W dalszych rozważaniach nie uwzględniamy kosztów transakcyjnychtransakcyjnych

Jak zarabiać na opcjach (13)Jak zarabiać na opcjach (13)Spread bykaSpread byka

• Strategia złożona z dwóch opcji kupna Strategia złożona z dwóch opcji kupna › jedną opcję kupujemyjedną opcję kupujemy› drugą opcję wystawiamydrugą opcję wystawiamy

• Strategia umożliwia zarabianie na wzroście indeksu WIG20Strategia umożliwia zarabianie na wzroście indeksu WIG20› Oczekujemy jednak umiarkowanego wzrostuOczekujemy jednak umiarkowanego wzrostu› Jeżeli oczekujemy dużego wzrostu więcej zarobimy kupując Jeżeli oczekujemy dużego wzrostu więcej zarobimy kupując

tylko opcję kupna (bez wystawiania drugiej opcji)tylko opcję kupna (bez wystawiania drugiej opcji)• SzczegółySzczegóły

› Kupujemy opcję kupna z kursem wykonania XKupujemy opcję kupna z kursem wykonania X› Wystawiamy opcję kupna z wyższym kursem wykonania Y Wystawiamy opcję kupna z wyższym kursem wykonania Y

(gdzie Y>X)(gdzie Y>X)• Strategie można również utworzyć z opcji sprzedażyStrategie można również utworzyć z opcji sprzedaży

Jak zarabiać na opcjach (14)Jak zarabiać na opcjach (14)Spread bykaSpread byka

Wartość Wartość

InstrumentuInstrumentu

bazowegobazowego

Z/SZ/S

XX

PXPXYY

PYPY

Strategia przynosi Strategia przynosi mniejsze straty niż mniejsze straty niż przy kupnie opcji przy kupnie opcji

kupnakupna

Punkt Punkt opłacalności opłacalności zaczyna się zaczyna się wcześniejwcześniej

Zarabiamy więcej Zarabiamy więcej niż w przypadku niż w przypadku

kupna opcji kupnakupna opcji kupna

Jak zarabiać na opcjach (15)Jak zarabiać na opcjach (15)Spread byka – na przykładzie opcji na WIG20Spread byka – na przykładzie opcji na WIG20

SESJA GIEŁDOWA 13.04.2005

WIG20 2.005 PKT

KUPNO OW20F5200 PŁACIMY PREMIĘ – 51 PKT

WYSTAWIENIE OW20F5210 OTRZYMUJEMY PREMIĘ – 18 PKT

Jak zarabiać na opcjach (16)Jak zarabiać na opcjach (16)WIG20

ZYSK/STRATA

OW20F5200 OW20F5210 SPREAD BYKA

1950 -51 18 -33

2000 -51 18 -33

2050 -1 18 17

2100 49 18 67

2150 99 -32 67

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

1 950 2 000 2 050 2 100 2 150

OW20F5200

OW20F5210

SPREAD BYKA

Jak zarabiać na opcjach (17)Jak zarabiać na opcjach (17)Spread niedźwiedziaSpread niedźwiedzia

• Strategia złożona z dwóch opcji sprzedaży Strategia złożona z dwóch opcji sprzedaży › jedną opcję kupujemyjedną opcję kupujemy› drugą opcję wystawiamydrugą opcję wystawiamy

• Strategia umożliwia zarabianie na spadku indeksu WIG20Strategia umożliwia zarabianie na spadku indeksu WIG20› Oczekujemy jednak umiarkowanego spadkuOczekujemy jednak umiarkowanego spadku› Jeżeli oczekujemy dużego spadku więcej zarobimy kupując Jeżeli oczekujemy dużego spadku więcej zarobimy kupując

tylko opcję sprzedaży (bez wystawiania drugiej opcji)tylko opcję sprzedaży (bez wystawiania drugiej opcji)• SzczegółySzczegóły

› Kupujemy opcję sprzedaży z kursem wykonania XKupujemy opcję sprzedaży z kursem wykonania X› Wystawiamy opcję sprzedaży z niższym kursem wykonania Y Wystawiamy opcję sprzedaży z niższym kursem wykonania Y

(gdzie Y<X)(gdzie Y<X)• Strategię można również utworzyć z opcji kupnaStrategię można również utworzyć z opcji kupna

Jak zarabiać na opcjach (18)Jak zarabiać na opcjach (18)Spread niedźwiedziaSpread niedźwiedzia

Wartość instrumentu Wartość instrumentu bazowegobazowego

Z/SZ/S

XX

PXPX

YY

PYPY

Strategia przynosi Strategia przynosi mniejsze straty niż mniejsze straty niż przy kupnie opcji przy kupnie opcji

sprzedażysprzedaży

Punkt Punkt opłacalności opłacalności zaczyna się zaczyna się wcześniejwcześniej

Zarabiamy więcej Zarabiamy więcej niż w przypadku niż w przypadku

kupna opcji kupna opcji sprzedażysprzedaży

Jak zarabiać na opcjach (19)Jak zarabiać na opcjach (19)Spread niedźwiedzia – na przykładzie opcji na WIG20 Spread niedźwiedzia – na przykładzie opcji na WIG20


WIG20 2.005 PKT

KUPNO OW20R5200 PŁACIMY PREMIĘ – 67,0 PKT

WYSTAWIENIE OW20R5190 OTRZYMUJEMY PREMIĘ – 25,2 PKT

Jak zarabiać na opcjach (20)Jak zarabiać na opcjach (20)

-80

-60

-40

-20

0

20

40

60

80

100

1 850 1 900 1 950 2 000 2 050

OW20R5200

OW20R5190

SPREAD NIEDŹWIEDZIA

WIG20

Zysk/Strata

OW20R5200 OW20R5190 SPREAD NIEDŹWIEDZIA

1850 83 -25 58

1900 33 25 58

1950 -17 25 8

2000 -67 25 -42

2050 -67 25 -42

Jak zarabiać na opcjach (21)Jak zarabiać na opcjach (21)Długi StelażDługi Stelaż

• Strategia złożona jest z 2 opcjiStrategia złożona jest z 2 opcji› Kupionej opcji kupna orazKupionej opcji kupna oraz› Kupionej opcji sprzedażyKupionej opcji sprzedaży

• Strategia umożliwia zarabianie na spadku indeksu WIG20Strategia umożliwia zarabianie na spadku indeksu WIG20› Oczekujemy znacznej zmiany wartości indeksu Oczekujemy znacznej zmiany wartości indeksu › Zarabiamy niezależnie od tego czy indeks wzrośnie czy spadnieZarabiamy niezależnie od tego czy indeks wzrośnie czy spadnie› Rynek charakteryzuje wysoka zmiennośćRynek charakteryzuje wysoka zmienność

• SzczegółySzczegóły› Kupujemy opcję kupna z kursem wykonania XKupujemy opcję kupna z kursem wykonania X› Kupujemy opcję sprzedaży z tym samym kursem wykonania XKupujemy opcję sprzedaży z tym samym kursem wykonania X



Z/SZ/S

XX

P1P1P2P2

P3 =P3 = P2P2 ++ P1 P1

X+P3X+P3X-P3X-P3

Jak zarabiać na opcjach (23)Jak zarabiać na opcjach (23)Długi stelaż – na przykładzie opcji na WIG20 Długi stelaż – na przykładzie opcji na WIG20


WIG20 2.005 PKT

KUPNO OW20F5200 PŁACIMY PREMIĘ – 51 PKT

KUPNO OW20R5200 PŁACIMY PREMIĘ– 67 PKT


Zysk/Strata

OW20R5200 OW20F5200 DŁUGI STELAŻ

1800 -67 149 82

1850 -67 99 32

1900 -67 49 -18

1950 -67 -1 -68

2000 -67 -51 -118

2050 -17 -51 -68

2100 33 -51 -18

2150 83 -51 32

2200 133 -51 82

-150

-100

-50

0

50

100

150

200

1 800 1 850 1 900 1 950 2 000 2 050 2 100 2 150 2 200

OW20R5200

OW20F5200

DŁUGI STELAŻ

Jak zarabiać na opcjach (25)Jak zarabiać na opcjach (25)Krótki StelażKrótki Stelaż

• Strategia złożona jest z 2 opcjiStrategia złożona jest z 2 opcji› Wystawionej opcji kupna orazWystawionej opcji kupna oraz› Wystawionej opcji sprzedażyWystawionej opcji sprzedaży

• Strategia umożliwia zarabianie wówczas gdy Strategia umożliwia zarabianie wówczas gdy › WIG20 nie zmieni znacznie swojej wartościWIG20 nie zmieni znacznie swojej wartości› Rynek charakteryzuje mała zmiennośćRynek charakteryzuje mała zmienność

• SzczegółySzczegóły› Wystawiamy opcję kupna z kursem wykonania XWystawiamy opcję kupna z kursem wykonania X› Wystawiamy opcję sprzedaży z tym samym kursem wykonania XWystawiamy opcję sprzedaży z tym samym kursem wykonania X


Z/SZ/S


XX

P1P1P2P2

P3 =P3 = P2P2 ++ P1 P1

X+P3X+P3X-P3X-P3

Jak zarabiać na opcjach (27)Jak zarabiać na opcjach (27)Długi stelaż – na przykładzie opcji na WIG20 Długi stelaż – na przykładzie opcji na WIG20


WIG20 2.005 PKT

WYSTAWIENIE OW20F5200 OTRZYMUJEMY PREMIĘ – 51 PKT

WYSTAWIENIE OW20R5200 OTRZYMUJEMY PREMIĘ– 67 PKT


Zysk/Strata

OW20R5200 OW20F5200 KRÓTKI STELAŻ

1800 67 -149 -82

1850 67 -99 -32

1900 67 -49 18

1950 67 1 68

2000 67 51 118

2050 17 51 68

2100 -33 51 18

2150 -83 51 -32

2200 -133 51 -82

-200

-150

-100

-50

0

50

100

150

1 800 1 850 1 900 1 950 2 000 2 050 2 100 2 150 2 200

OW20R5200

OW20F5200

KRÓTKI STELAŻ

Kupno Call Długi Stelaż Kupno Put

Spread byka Spread niedźwiedzia

Sprzedaż Put Krótki Stelaż Sprzedaż call

Zysk

Strata

Zysk

Strata

Zysk

Strata

Zysk

Strata

Zysk

Strata

Zysk

Strata

Zysk

Strata

Zysk

Strata

Wzrost kursu Spadek kursuNieokreślona zmiana

kursu

Wzrost zmienności

Niewielka zmiana zmienności

Spadek zmienności

Jak zarabiać na opcjach (29)Jak zarabiać na opcjach (29)

Dalsze informacjeDalsze informacje

strona internetowa strona internetowa

www.opcje.gpw.plwww.opcje.gpw.pl

e-mail e-mail

[email protected]@gpw.pl

O PCJE GIEŁDOWE Krzysztof Mejszutowicz Dział Notowań i Rozwoju Rynku

Documents

Transcript of O PCJE GIEŁDOWE Krzysztof Mejszutowicz Dział Notowań i Rozwoju Rynku