nr 1 STYCZEŃ 2013 eduCafe - old.mac.plold.mac.pl/UserFiles/mac_eduCafe/magazyn_ew.pdf ·...

eduCafemacnr 1(2)STYCZEŃ 2013

Nauczycielu. Śpiewaj, graj i przytupuj!?

Multibooki

Zabawa jest nauką, nauka – zabawą.

Im więcej zabawy, tym więcej nauki

Dlaczego polskiej edukacji jest potrzebny cykl Odkrywam siebie i świat?

Od wartości do wychowania Dylematy i poszukiwania współczesnych nauczycieli

Drogi Pedagogu,

edukacja to filar społeczeństwa, złożony proces wielokierunkowych działań, by osiągnąć to, co dla nas najważniejsze, czy-li inwestycję w człowieka.

Od wielu lat wydawca podręczników Mac Edukacja ściśle współpracuje ze środo-wiskiem nauczycieli. Potrafimy słuchać i sukcesywnie wdrażamy w życie pomysły, którymi Państwo dzielą się z nami, w celu podnoszenia jakości naszych usług i pro-duktów.

Z przyjemnością oddajemy w Państwa ręce pierwszy – w 2013 roku – numer magazy-nu MaceduCafe z nadzieją, że uda nam się przybliżyć Państwu firmę o ugruntowanej pozycji na rynku i jej ofertę wydawniczą. Tę firmę tworzą ludzie z pasją, potrafiący wykorzystać potencjał drzemiący w ideach i zasobach.

W roku 2013 z przyjemnością zaprosi-my Państwa m.in. na wyjątkowe spotkania promocyjne organizowane przez wydawcę podręczników MAC Edukacja i magazyn popularnonaukowy Focus, które będą się odbywały w 12 miastach Polski – od lutego do końca maja 2013 roku.

Z wyrazami szacunku Zespół marketingu MAC Edukacja

w numerze...

pauzaz

s. 36/39

Focuspobudza neurony!

eduCafemac

s. 34/35

s. 1

Uczymy się, bawiąc Zapewnia efektywne

nauczanie dzięki nieschematycznym,

o różnym stopniu trudności zadaniom i ćwiczeniom,

które aktywizują dziecko.

Nasza klasa | klasa 3



jeśli sięgnąłeś po ten artykuł, to spróbuj wczuć się w rolę dziecka, które pierwszy raz idzie do szkoły. To bar-dzo ważne przeżycie. Wyobraź sobie, że zabierasz ze sobą bębenek, bo właśnie dostałeś go od dziadka, i chcesz być w tym dniu doboszem. W szkole okazuje się, że nauczy-ciel przyniósł trąbkę, a pozostałe dzieci inne instrumen-ty muzyczne. Jeśli nauczyciel wyjdzie z założenia, że na

wszystkich instrumentach gra się tak samo, to będziesz miał spore kłopoty. Ponieważ nauczyciel przyniósł trąbkę, będzie zachęcał do dmuchania z całych sił, aż instrument wyda dźwięk. Niestety, wysiłek na nic się nie zda. Bębenek nie zagra. Dobry nauczyciel zajmie się jednak Tobą. Zada Ci takie ćwiczenia, żeby i Twój instrument wydał dźwięk.

„Zabawa jest nauką, nauka - zabawą.

Im więcej zabawy, tym więcej nauki”.Glenn Doman

Pedagogu,

OCZYWISTE JEST, ŻE TY, JAKO PEDAGOG, DECY-

DUJESZ O TYM, JAKIE ĆWICZENIA KIEROWAĆ DO

SWOICH UCZNIÓW. JEŚLI TWOIM INSTRUMENTEM

JEST TRĄBKA, NIE ZMUSZAJ WSZYSTKICH WYŁĄCZ-

NIE DO DMUCHANIA. POKAŻ KAŻDEMU DZIECKU,

ŻE NA JEGO INSTRUMENCIE TEŻ DA SIĘ ZAGRAĆ.

NA SZCZĘŚCIE CORAZ WIĘCEJ NAUCZYCIELI I RO-

DZICÓW JEST ŚWIADOMYCH, ŻE KAŻDE DZIECKO

INACZEJ PRZETWARZA INFORMACJE, MA SWÓJ IN-

DYWIDUALNY WZORZEC MYŚLENIA. DZIĘKI TEJ

WIEDZY MOGĄ ONI SZYBCIEJ DOTRZEĆ DO DZIEC-

KA, KORZYSTAJĄC Z RÓŻNYCH METOD.

s. 3

Słuchowcy najlepiej się uczą, kiedy słyszą informacje. Łatwo rozpoznać dzieci z tym wzorcem, bo mają świetną pamięć słuchową – usłyszaną reklamę, dowcip, piosenkę łapią w lot. Mają boga-te słownictwo, używają słów, którymi posługują się dorośli. Nieustannie mówią; jeśli nie mówią, to podśpiewują, mru-czą, wydają jakieś odgłosy.

Wzrokowcy najlepiej przyjmują informacje, które widzą. Przykładają wagę do szczegółów, zwracają uwagę na kolory, zwykle lu-bią porządek, nieład ich dekoncentruje. Lubią robić notatki, pismo mają raczej kształtne i czytelne. Takie dzieci prowa-dzą bardzo schludnie zeszyty, lubią podkreślać kolorowymi markerami, łatwo uczą się z notatek, lubią czytać.

Kinestetycy uczą się przez działanie i doświadczenie. Są w nieustannym ruchu – huśtają się na krześle, żują gumę, machają nogami, bawią się długopisem, są bardzo sprawni manualnie. Zwykle uprawiają jakiś sport – lubią rywalizację. Jeśli robią notatki, raczej z nich nie korzystają – nie tylko dlatego, że trudno odczytać ich pismo, które jest niestaranne i niewyrobione. Samo pisanie uaktywnia u nich pamięć kinestetyczną, a to im już wystarczy, żeby zapamiętać nowy materiał.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom dzieci, ro-dziców i nauczycieli, napisaliśmy podręczniki Nasza klasa, które zawierają wiele elementów efektywnej nauki i pozwa-lają na polisensoryczne, czyli wielozmysłowe, przyswajanie wiedzy. Dzięki nim proces uczenia się jest przyjemniejszy, ciekawszy i bardziej ekscytujący.

Nauka poprzez zabawę jest dla ucznia zawsze bardziej interesująca, zapobiega znużeniu, motywuje do pokonywania trudności. Wprowadzając do nauki szkol-nej różne gry, łamigłówki i zabawy, stworzyliśmy sytuacje, w których dzieci angażują się w to, co robią, chętniej pracują i dążą do osiągnięcia jak najlepszych wyników. Udział w zabawie jest dla dziecka okazją do uwierze-nia we własne możliwości, pozbywania się nieśmiałości i ujawniania zdolności.

Wzorce myślenia

Każdy uczeń ma swój styl uczenia się (lewo- półkulowy, prawopółkulowy). Najlepiej byłoby, aby mógł się uczyć zgodnie ze swymi preferencjami, które są zależne od neurologicznych konfiguracji.W typowej grupie uczniów jest mniej więcej po równo wzrokowców, słuchowców i kinestetyków. W Naszej klasie proponujemy różnorodne metody pracy, które pozwalają na zdobywanie wiedzy poprzez angażowanie wszystkich zmysłów. Każdy z nas najlepiej uczy się przez to, co widzi, słyszy, smakuje, wącha, wykonuje i czego dotyka.

Niezwykły mózg Lewa półkula mózgowa

odpowiada za:

• logiczne myślenie,• mowę, czytanie, pisanie,• liczenie,• spostrzeganie szczegółów.

Prawa półkula mózgowa

odpowiada za:

• odbieranie obrazu,• spontaniczność,• wyobraźnię,• odbieranie muzyki, rozróżnianie barw,• poczucie rytmu.

s. 5

Efektywna naukaNASZA KLASA = EFEKTYWNA NAUKA = INTELIGENCJE WIELORAKIE

Bardzo ważną umiejętnością, której uczą się dzie-ci, jest czytanie, dlatego wprowadzamy ćwiczenia pozwa-lające lepiej przygotować je do tego zadania. Zwracamy uwagę na ćwiczenia poszerzające pole widzenia i rozluź-niające gałkę oczną. Ćwiczenia te są ważne, ponieważ wiele dzieci poświęca dużo czasu na gry komputerowe i ogląda-nie telewizji. To powoduje napięcie oka, a w rezultacie ból w czasie czytania – stąd problemy z czytaniem.

Czytanie Drugą ważną umiejętnością, którą zdobywa dziecko,

jest pisanie. Proponujemy szereg ćwiczeń przygotowujących do pisania, które usprawniają rękę i drobne grupy mięśniowe dłoni:1. lepienie z plasteliny, modeliny, gliny, masy solnej form

przestrzennych i płaskich,2. malowanie pędzelkami na dużych i mniejszych arkuszach,3. pisanie palcem w pojemnikach z ryżem, kaszą, piaskiem,4. wodzenie po konturach, łączenie kropek, koloro-

wanie powstałych kształtów,5. kreślenie szlaczków i elementów literopodobnych.

Pisanie

Jak ćwiczyć poszerzanie pola widzenia?

Polecamy wpatrywanie się w jeden punkt w przestrzeni, z równoczesną próbą dostrzeżenia jak największej liczby przedmiotów położo- nych obok oraz postrzeganie obiektów „kątem oka”, z jedno- czesnym obserwowaniem, np. wystaw sklepowych, mijających nas ludzi.Nie nadwerężamy wzroku, tylko patrzymy miękko. Pozio-my układ podręczników Nasza klasa. Czytam i wypowia- dam się (cz. 5 i 10) również sprzyjają poszerzaniu pola widzenia.

Kilka słów o czytaniu

Czytanie jest odbiorem słów przez oko. Pierwszą podstawową rzeczą, którą należy sobie uświadomić, jest to, że my (dorośli) nie czytamy literek, ale wyrazy Mówi o tym poniższy tekst: „Zdognie z nanjwoymszi baniadmai perzporawdzomyni na byty-rijskch uniweretasytch nie ma zenacznia kojnoleść ltier przy zpiasie dengao sołwa”.

Nasza klasa

Inteligencja lingwistyczna• czytanie na reprezentacje

ze wskaźnikiem• karty z wyrazami do

czytania globalnego• zabawy czytaniem• mówienie, słuchanie• pisanie, zabawy słowem

Inteligencja przyrodnicza• doświadczenia• wycieczki• hodowle• obserwacje• obcowanie z naturą

Inteligencja matematyczno--logiczna• myślenie• porządkowanie• rozwiązywanie

problemów• gry i zabawy

Inteligencja kinestyczna• pisanie oburącz• żonglowanie• kinezjologia edukacyjna

Inteligencja wizualno--przestrzenna• wyobraźnia, burza

mózgów• mapy myśli, rysowanie

Inteligencja muzyczna• słuchanie muzyki

klasycznej• śpiew, gra

Inteligencja interpersonalna• ja i moje odczucia• ja i moje myśli• wiara w siebie• samodzielność

Inteligencja interpersonalna • współdziałanie w grupie• gry i zabawy zespołowe

Mandale Kolorowanie mandali rozwija zdolności manu-

alne i techniki rysunku, usprawnia motorykę dłoni, uczy, jak dobierać kolory, kształty, typ kreski, pozwala na wypra- cowanie własnego stylu. Pobudza aktywność dzieci nie- śmiałych, biernych. Kolorowanie mandali jest narzędziem do poznania siebie; pobudza i rozwija twórcze myślenie, aktywizuje wyobraźnię. Kształtuje wytrwałość i konsekwen- cję w działaniu.

Zabawy słowem W podręcznikach Nasza klasa proponujemy

szereg interesujących zabaw słowem, takich jak: Poszuki-wacze wyrazów, Faszerowany mostek, Ukryte słowa, Bingo oraz łamigłówki, krzyżówki, labirynty, plątaninki. Bawmy się z dziećmi w tego typu zabawy, gdyż rozwijają je językowo.

Mapa myśli W podręcznikach Nasza klasa wprowadzamy

nielinearne zapisywanie informacji sposobem wyrazowo--obrazkowym, czyli tak zwane mapy myśli.Zasady tworzenia map myśli:• Notujemy na czystej kartce papieru formatu A4,

ułożonej poziomo.• Temat mapy umieszczamy w centralnym miejscu kartki

ozdabiamy go małym rysunkiem.• Zapisujemy skojarzenia – słowa klucze, ilustrując je

małymi rysunkami, symbolami.• Używamy różnych kolorów.

Zapamiętywanie i koncentracja

Szczególną uwagę zwracamy na ćwiczenie pamięci i koncentracji. Dzieci kształtują te umiejętności, rysując piktogramy, bawiąc się w gry typu: superpamięć, zgaduj--zgadula, plątaninki, labirynty Pamięć, spostrzegawczość i koncentrację można ćwiczyć, układając kompozycje z figur geometrycznych, patyczków, zabawek (dziecko ogląda ułożoną kompozycję i po chwili układa ją samodziel-nie z pamięci).

Doświadczenia i eksperymenty

Dzieci lubią odkrywać, poznawać świat przez działanie. Doświadczenia i eksperymenty prowokują je do działania w myśl zasady, że to, co same zrobią, lepiej zapamiętają. Bawmy się z dziećmi w badaczy i naukowców, eksperymentujmy. Wykonujmy proste doświadczenia, które pozwolą im zrozumieć otaczający nas świat.

Liczenie Atrakcyjną zabawą matematyczną są ćwiczenia

z kostkami do gry. W klasie pierwszej proponujemy rozpocząć je od ćwiczeń z użyciem jednej kostki. Dziecko rzuca kostką i stara się, bez przeliczania oczek, podać liczbę, która wypadła. Po tym etapie dokładamy drugą kostkę. Zadaniem dzieci jest sumowanie wyników. Kostkami do gry dzieci mogą bawić się indywidualnie, w parach lub w grupach.

Grażyna Śliwa, Balbina Piechocińska współautorki cyklu Nasza klasa

s. 7

ZABAWA JEST NAUKĄ, NAUKA – ZABAWĄ.

IM WIĘCEJ ZABAWY, TYM WIĘCEJ NAUKI.

Multibooki Nasza klasa

Multibooki Nasza klasa ułatwiają i uatrakcyjniają codzienną pracę. Zawierają wszystkie treści nauczania ujęte w podstawie programowej. Różnorodność i bogactwo ćwi-czeń powoduje, że uczniowie zdobywają wiedzę chętniej i w bardziej atrakcyjny sposób. Dzieci z zaangażowaniem pracują z multibookami nie tylko przy tablicy multimedial-nej – wykorzystują je też do pracy podczas zajęć kompute-rowych, utrwalają wiadomości zdobyte w szkole, wykonując ćwiczenia interaktywne we własnych domach.

Zapraszamy do zapoznania się z naszymi wpisami umieszczonymi na blogu edukacyjnym, który prowadzimy na stronie wydawcy MAC Edukacja. Lipcowy wpis: „Nie taki multibook straszny, jak go malują, przybliża pracę z e-podręcznikami”.

Praca z Multibookiem Nasza klasa sprawi, że nauka będzie doskonałą zabawą dla każdego dziecka rozpo-czynającego swoją przygodę ze szkołą. Ciekawe propozycje zadań zachęcają uczniów do zdobywania wiedzy i rozwija-nia umiejętności.

Autorzy: Grażyna Śliwa, Balbina Piechocińska – współautorki cyklu Nasza klasa, nauczycielki w klasach 1–3 szkoły podstawowej

Multibooki Nasza klasa mogą być wykorzystywane: do urozmaicenia zajęć prowadzonych w klasie, do powtórzenia materiału w domu, do pracy zespołowej w świetlicy szkolnej.

Do uruchomienia multibooka wystarczy

komputer lub netbook.

muzyka

dźwięki ćwiczenia

powiększanie

drukowanie

sprawdzanie poprawnościzdjęciapuzzlefi lmy

Zajęcia będą jeszcze ciekawsze, jeśli do prezentacji i ćwiczeń wykorzystamy interaktywną tablicę WIT (www.tablicawit.pl).

Tablica interaktywna WIT

WYSOKA JAKOŚĆ W PRZYSTĘPNEJ CENIE.

s. 9

Multibook Nasza klasa, klasa 1, cz.1, str. 42


Multibook Nasza klasa, klasa 1, cz. 3, str. 26

W Naszej klasie kładziemy duży nacisk na czyta-nie ze wskaźnikiem. Zaproponowane przez nas ćwiczenia wspomagają naukę czytania. Teksty przeznaczone do nauki czytania przedstawia wzorcowo lektor. W trakcie czytania wypowiadane przez niego słowa podświetlają się na żółto. Dzięki temu dzieci koncentrują się i nie gubią w tekście. Słuchając lektora i przypatrując się wyróżnionym wyrazom, uczestniczą w tak zwanej kąpieli wyrazowej. Nabywają re-prezentacje wyrazów. Tego typu ćwiczenia opierają się na metodzie czytania globalnego Glenna Domana.

Drugą ważną umiejętnością, którą kształtujemy jest nauka pisania. Dziecko ogląda film pokazujący prawidłowe pisanie poznanej litery. Ma również możliwość samodzielnego pi-sania tej litery po śladzie, poprawiania ćwiczenia w trakcie jego wykonywania oraz wielokrotnego ćwiczenia, aż do utrwalenia kształtu danej litery.

Korzystając multibooków Nasza kla-sa dzieci jednocześnie uczą się i bawią. Układa-jąc puzzle, rozwiązując krzyżówki, grając w gry przygodowe ćwiczą koncentrację, myślenie i rozwijają percepcję wzrokową.

Oto kilka ciekawych rozwiązań zawartych w podręcznikach multimedialnych Nasza klasa.

Multibooki Nasza klasa

Multibook Nasza klasa,

klasa 1

Indeks: 2137100Numer dopuszczenia MEN: 66/1/m/2011


klasa 2



klasa 3



Atutem podręczników multimedialnych Nasza klasa są ciekawe ćwiczenia i zabawy matematyczne. Po wy-konaniu zadań z wykorzystaniem liczmanów i kart papie-rowego podręcznika dzieci mogą przejść do elektronicznej wersji, pełnej różnorodnych i atrakcyjnych zadań matema-tycznych. Takie ćwiczenia interaktywne uczą matematycz-nego myślenia, logiki i wnioskowania.

Praca z multibookiem

Nasza klasa sprawia, że nauka

staje się przyjemnością.

Korzyści pracy z podręcznikami multimedialnymi Nasza klasa: • łatwiejszapraca,• przejrzystaorganizacja,• ciekawezajęcia,• pogłębianiewiedzy,• oddziaływaniepolisensoryczne,• motywacja,• indywidualizacjanauczania,• wyrównywanieszansedukacyjnych,• atrakcyjneźródłozasobówmultimedialnych.

s. 11

Odkrywam siebie | klasa 3



Zastosowano rozwiązania metodyczne, jakie stosują kraje osiągające najlepsze

wyniki w badaniach międzynarodowych.

Sprawdź, jak rozkwitają dzieci!

Odkrywam siebie i świat

Szczególnie zainteresowała mnie druga część raportu, zatytułowana Czy dobrze uczymy?, w której są omawiane – jakość edukacji w Polsce na każdym szczeblu kształcenia i przygotowanie nauczycieli do pracy. Wyniki badań prezentowane w tym dokumencie bazują w dużym stopniu na trzech źródłach:– wynikach PISA (Programu Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów, którego celem jest uzyskanie po-równywalnych danych o umiejętnościach uczniów, którzy

ukończyli 15. rok życia, w celu poprawy jakości nauczania i organizacji systemów edukacyjnych),– wynikach badań CKE (Centralnej Komisji Egzami-nacyjnej, powołanej 1 stycznia 1999 r. przez Sejm RP, a zwłaszcza badaniu umiejętności podstawowych uczniów trzecich klas szkoły podstawowej),– wynikach badania PIRLS 2006 (Międzynarodowe Bada- nie Postępów Biegłości w Czytaniu Dziesięciolatków).

Przeczytałam raport przygotowany przez Instytut Badań Edukacyjnych „O stanie edukacji w Polsce w 2010 roku. Społeczeństwo w drodze do wiedzy”. Podpisuję się pod stwierdzeniem, że:

„PRZYSZŁOŚĆ POLSKI, JEJ MIEJSCE W ŚWIECIE

I JAKOŚĆ ŻYCIA KOLEJNYCH POKOLEŃ CORAZ

BARDZIEJ ZALEŻĄ OD EFEKTÓW SZEROKO

ROZUMIANEGO SYSTEMU EDUKACJI. JEDNOCZE-

ŚNIE SAMA EDUKACJA – PATRZĄC Z PERSPEKTYWY

OSTATNICH DWUDZIESTU PARU LAT – JEST PEW-

NIE DOPIERO W POŁOWIE DROGI OD SZTYWNEGO

SYSTEMU, NIEADEKWATNEGO WOBEC WYMAGAŃ

WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA, DO SYSTEMU ELA-

STYCZNEGO I DYNAMICZNEGO, KTÓRY NIE TYL-

KO NADĄŻA ZA ZMIENIAJĄCYM SIĘ OTOCZENIEM,

LECZ STAJE SIĘ SIŁĄ NAPĘDOWĄ POTRZEBNYCH

PRZEMIAN”.

Dlaczego polskiej edukacji jest potrzebny cykl

s. 13

Podstawę teoretyczną tego programu stanowi teoria inteligencji wielorakich Howarda Gardnera, z której wynika konieczność indywidualizacji nauczania, rozumia-nej jako dostosowanie treści, metod, organizacji działań dydaktyczno-wychowawczych do zdolności ogólnych i specjalnych poszczególnych uczniów, poziomu ich rozwoju, tempa pracy i zainteresowań. Indywidualizacja ma na celu zwiększenie możliwości opty-malnego rozwoju każdego ucznia.

Muszę tu zachwiać przekonaniem nauczycieli, że im mniej liczna klasa, tym lepsze efekty kształcenia. Badania wskazują, że mniej liczna klasa ułatwia nauczy-cielowi pracę, ale nie wpływa istotnie na efekty edukacyjne uczniów w porównaniu z klasami bardziej licznymi.

10 części poradnika metodycznego do każdej klasy

Inspiracje

Raporty pochodzą-ce z wyżej wymienionych źródeł stanowiły dla mnie inspirację przy tworzeniu koncepcji cyklu edukacyjne-go Odkrywam siebie i świat. Wnioski wynikające z tych badań zamieniłam na kon-kretne typy ćwiczeń, które zamieściłam w podręczni-kach. Możemy osiągnąć świato-wy poziom edukacji, jeśli zaczniemy stosować takie rozwiązania metodyczne, jakie stosują kraje mające w tych badaniach najwyższe wyniki. Wiele tych rozwią-zań zaproponowałam w programie i poradnikach metodycznych wchodzących w skład wyżej wymienione-go cyklu edukacyjnego.

Konieczny dobry nauczyciel

Do realizacji idei zawartych w mojej koncep-cji edukacyjnej potrzebuję nauczycieli, którzy zaanga-żują w proces edukacji swoje kwalifikacje, czas i emocje.Raport „O stanie edukacji w Polsce 2010…” nie jest dla nauczycieli łaskawy. Mimo że mamy najwyższy w Europie odsetek nauczy-cieli z wykształceniem wyższym (97% w 2009 r.), to sposób kształcenia nauczycieli uznaje się za nieadekwatny do potrzeb współczesnej edukacji. Szczególnie słabo przygo-towani są nauczyciele, jeśli chodzi o relacje uczeń – – nauczyciel i nauczanie matematyki.

Program edukacyjny dla klas I–III – Odkrywamsiebie i świat

Badania wskazują, że poziom rozwoju poznawczego dzieci zależy w dużym stopniu od nauczyciela. Od jego dydaktycznej orientacji na swo-bodną zabawę w trakcie zajęć, wy-sokiego poziomu indywidualizacji kształcenia, a także od dostępności różnorodnych materiałów, z których dziecko może korzystać. Właśnie takie podejście do edukacji proponuję na-uczycielom w programie edukacyjnym Odkrywam siebie i świat.

Poradniki metodyczne do cyklu Odkrywam siebie i świat

W opinii wielu nauczycieli indywidualizacja nauczania w licz-nej klasie szkolnej jest niemożliwa, a uczelnie nie przygotowują ich do re-alizacji takich zadań. Dlatego w cyklu edukacyjnym Odkrywam siebie i świat tak dużą wagę przywiązuję do porad-ników metodycznych dla nauczycieli, podpowiadając im rozwiązania w tym zakresie, sugerując sposoby rozmawia-nia z dziećmi, kierowania pracą grupo-wą i indywidualną, wskazując środki dydaktyczne i dodatkowe źródła.

Cykl Odkrywam siebie i świat szansą na zmiany w edukacji najmłodszych

Poprzez program Odkrywam siebie i świat oraz towarzyszące mu podręczniki i poradniki metodyczne próbuję wprowadzić zmiany w edu-kacji elementarnej w Polsce. W cyklu tym uwzględniam to, czego – w świe-tle badań – brakuje polskim uczniom w porównaniu z ich rówieśnikami na świecie.Jak wynika z badań CKE, PISA i PIRLS 2006, polscy uczniowie dość dobrze radzą sobie z zadaniami wymagający-mi standardowego zastosowania po-siadanych wiadomości i umiejętności. Gorzej wypadają w zadaniach wyma-gających twórczego, krytycznego i nie-standardowego myślenia.W podręcznikach Odkrywam siebie i świat uwzględniono ćwiczenia rozwi-jające te, brakujące uczniom, umiejęt-ności.

10 części podręcznika do każdej klasy

Zdolności – wrodzone czy nabyte?

Teoria inteligencji wielo-rakich Howarda Gardnera burzy przekonanie wielu nauczycieli, że zdolności i uzdolnienia są właściwo-ścią wrodzoną, niezależną od zaanga-żowania jednostki i mają niezmienną charakterystykę. Nauczyciele o takich przekonaniach,

tak zwani teoretycy stałości (Dweck, 1999, 2006), nie widzą potrzeby angażowania się w rozwój dzieci, a ich niepowodzenia edukacyjne przypisują brakowi uzdolnień lub niewydolności środowiska rodzinnego.Przeciwne stanowisko zajmują na-uczyciele należący do grupy teorety-ków zmiany. Uznają oni, że rozwój każdej jednostki podlega zmianom pod wpływem środowiska rodzinnego

i społecznego, oddziaływań edukacyj-nych i wychowawczych, doświadczeń indywidualnych i aktywności własnej. Przekonanie o tym obliguje ich do indywidualizacji nauczania.Te nauczycielskie poglądy często przekładają się na wyniki edukacyjne uczniów. Teoria Gardnera jednoznacznie opo-wiada się za stanowiskiem teoretyków zmiany.

Czytanie

Z badań wynika, że dzie-ci dobrze sobie radzą z czytaniem ze zrozumieniem, jeśli tekst wymaga wy-szukania w nim wyraźnie określonych i łatwo dostępnych informacji czy od-powiedzi na pytania wprost wynikają-ce z tekstu. Dzieci nie radzą sobie natomiast z tek-stami poetyckimi, dłuższymi tekstami prozatorskimi i tekstami popularno-naukowymi, wymagającymi myślenia krytyczno-twórczego, wnioskowania, interpretowania, oceniania, używa-nia informacji zawartych w tekście

w innym kontekście. Te brakujące uczniom umiejętności można rozwi-jać, pracując z cyklem Odkrywam sie-bie i świat.

Klasa 1, cz. 8, s. 30-31

s. 15

Pisanie

Badania wykazują związek między umiejętnościami słownego ko-munikowania się a pisemnym ujmowa-niem swoich wypowiedzi. Dzieci lepiej formułują swoje myśli na piśmie, jeśli są emocjonalnie zaangażowane w temat pracy pisemnej. Wyniki tych badań sta-ły się punktem wyjścia do formułowa-nia tematów prac pisemnych w pod-ręcznikach Odkrywam siebie i świat.

Tablice multimedialne. Klasa 2, cz. 2, tablica 63.

Matematyka

W rozdziale 9.5 raportu „O stanie edukacji w Polsce 2010…”, w części trzeciej Czy myślimy mate-matycznie?, są omówione wybrane problemy kształcenia matematycznego w klasach I–III. Przytoczone są między innymi wyniki Badania Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego Nauczy-cieli – matematyka 2008 (TEDS-M, 2008). Umiejętności matematyczne przyszłych polskich nauczycieli klas I–III w zakresie matematyki i dydakty-ki matematyki wypadły najgorzej spo-śród wszystkich badanych krajów!Wyniki badań CKE wskazują, że kształcenie matematyczne w klasach I–III jest nastawione na wykonywanie przez dzieci obliczeń rachunkowych i instrumentalne rozwiązywanie zadań

typowych, według metod wskazywa-nych przez nauczyciela. Sposobem przełamania tych praktyk jest, proponowane w cyklu Odkrywam siebie i świat, poglądowe kształtowa-nie pojęć matematycznych, zgodnie

z zasadami dydaktyki matematyki, a także przykładanie ogromnej wagi do tworzenia przez dzieci własnych strategii wykonywania obliczeń oraz rozwiązywania zadań matematycz-nych – typowych oraz nietypowych.

Multimedia i lektury

Cykl Odkrywam siebie i świat wzbogaca propozycję eduka-cyjną o czynniki wpływające na roz-wój procesów poznawczych uczniów, takie jak: starannie dobrana lektura, propozycje korzystania w trakcie za-jęć z internetu oraz tablice multime-dialne.

Klasa 3, cz. 10, s. 4-5

Klasa 2, cz. 10, s. 2-3

Rodzice a edukacja dzieci

We współczesnej refleksji o edukacji wyraźnie przewija się myśl o konieczności dbania o to, by „in-dywidualne szanse na dobrą eduka-cję były uniezależnione od sytuacji osobistej czy społeczno-ekonomicz-nej dziecka”, ale obecnie szanse edu-kacyjne dzieci są w dużym stopniu zdeterminowane przez wykształcenie rodziców i związany z tym ich kapitał ekonomiczny i kulturowy. Zarówno w przypadku umiejętności czytania, jak i pisania istotnym czyn-nikiem wpływającym na osiągnięcia szkolne dzieci w tym zakresie są po-stawy rodziców i intensywność ich oddziaływań domowych związanych z opowiadaniem dzieciom bajek, śpie-waniem piosenek, czytaniem książeczek.Próbą wyrównywania szans dzieci w tym zakresie są zeszyty zadań do-mowych (Domowniczki), w których znajdują się teksty przeznaczone do czytania dzieciom i z dziećmi. Za po-średnictwem tych zeszytów staram się również rozbudzać aspiracje eduka-cyjne rodziców wobec swoich dzieci oraz ich świadomość wychowawczą.

Zakończenie z wątkiem osobistym

Jeśli dobrnąłeś, Czytelniku, do tej części artykułu, to znaczy, że należysz do niewielkiej, bo 15-procentowej, grupy odbiorców, którzy potrzebują rzeczowych argumen-tów, by ukształtować swoje zdanie na jakiś temat. Więcej argumentów znajdziesz, przeglądając program, porad-niki metodyczne i podręczniki wchodzące w skład cyklu Odkrywam siebie i świat. W pracy zawodowej towarzyszy mi przekonanie, że można coś dobrego zrobić dla dziecka, jeśli potraktuje się je jed-nostkowo, a nie statystycznie. Podręczniki leżące na pół-ce odnoszą się do statystycznego dziecka, ale podręczniki, które trafią w ręce dobrego nauczyciela, powinny stać się narzędziem pracy z konkretnym dzieckiem – dopiero wte-dy będą spełniały swoją rolę.

Autor: Jolanta Faliszewska

Klasa 2, cz. 1, s. 8-9

s. 17

Multibooki Odkrywam siebie

W tablicach multimedialnych do cyklu Odkry-wam siebie i świat wykorzystano nowoczesną technologię do realizacji w praktyce szkolnej założeń teorii inteligencji wielorakich Howarda Gardnera.Zaletą tablic multimedialnych jest możliwość zaspokajania potrzeb dzieci o różnych profilach inteligencji, gdyż zawie-rają: filmy (inteligencje – wizualno-przestrzenna, słowna, przyrodnicza, interpersonalna), utwory muzyczne (inteli-gencja muzyczna), ćwiczenia matematyczne (inteligencja matematyczno-logiczna), reprodukcje dzieł sztuki (inteli-gencja wizualno-przestrzenna). Obsługa ćwiczeń sprzyja dzieciom, które podczas nauki wymagają aktywności ru-chowej (inteligencja kinestetyczna). Dziecko może od razu

samodzielnie sprawdzić poprawność wykonania ćwiczenia, co sprzyja rozwijaniu inteligencji intrapersonalnej.

TABLICE NIE POWIELAJĄ TREŚCI ZAWARTYCH

W PODRĘCZNIKACH, ALE JE UZUPEŁNIAJĄ

I ROZSZERZAJĄ.

Zajęcia z wykorzystaniem tablic multimedialnych sprzyjają rozwijaniu umiejętności społecznych dzieci, komunikowa-niu się i wyrażaniu własnego zdania na dany temat.

Autor: Jolanta Faliszewska – autorka cyklu Odkrywam siebie i świat

Howard Gardner

BEZ KREATYWNOŚCI

NIE BYŁOBY ŚWIATA.

Praca z tablicami

multimedialnymi • rozszerzenie zawartości podręczników o materiały dodatkowe, zdjęcia, filmy, nagrania, krzyżówki, łamigłówki, puzzle, memory,

• angażowanie różnych receptorów ucznia: wzroku, słuchu, dotyku,

• samodzielne sprawdzanie poprawności wykonania zadań,

• indywidualizowanie pracy poprzez dobór ćwiczeń o różnym stopniu trudności,

• uatrakcyjnianie zajęć,

• uczenie dzieci korzystania z innych źródeł niż podręcznik,

• rozbudowywanie materiału o interesujące dzieci treści,

• drukowanie stron, co umożliwia na przykład przygotowanie materiałów w powiększeniu dla dzieci niedowidzących.

pozwala na:

s. 19

Ćwiczenia w liczeniu wymagają stosowania za-sad dydaktycznych. Punktem wyjścia jest korzystanie z konkretów (klocków, żetonów, patyczków), którymi można manipulować. Kolejnym etapem jest rysowanie liczonych elementów. Manipulację symulują różnego rodzaju pętle, skreślenia, kolorowanie itp. Ostatnim etapem jest korzystanie z myślenia symbolicznego. Zaprezentowane ćwicze- nie pokazuje możliwość łączenia matematyki z poczuciem rytmu.

Przygotowanie dzieci do czytania wymaga ćwiczeń kształtujących pole spostrzeżeniowe. Dzieci mają wskazy-wać szczegóły obrazków, zapamiętywać je, policzyć, określić ich położenie względem innych szczegółów, dostrzec różni-ce między obrazkami. Sprzyja to analizie wzrokowej i zapa-miętywaniu kształtów i położenia liter. Praca z ilustracjami sprzyja rozwijaniu mowy dziecka, umożliwia wzbogacanie słownictwa i kształtowanie poprawnej struktury wypowiedzi.

Doskonalenie analizy słuchowej jest nadal jed-nym z ważniejszych celów edukacyjnych w klasie drugiej. W tym ćwiczeniu dzieci mają nazwać przedmioty przedsta-wione na obrazkach, dokonać analizy słuchowej ich nazw, wskazać głoski w nagłosie, wygłosie i w środku słowa, a tak-że przesunąć obiekty na właściwe miejsca.

Multibook Odkrywam siebie, klasa 2, tablice cz. 1, str. 2–3

Multibook Odkrywam siebie, klasa 3, tablice cz. 1, str. 23Taka konstrukcja ćwiczenia pozwala odnieść je do inte l igencj i : s łownej , przyrodniczej , matematyczno-logicznej , wizualno-przestrzennej , kinestetycznej , interpersonalnej , a więc zaangażować uwagę dużej grupy dzieci .

Taka konstrukcja ćwiczenia pozwala odnieść je do inte l igencj i : s łownej , matematyczno-logicznej , wizualno-przestrzennej i kinestetycznej .

Taka konstrukcja ćwiczenia pozwala odnieść je do inte l igencj i : matematyczno-logicznej , muzycznej , kinestetycznej , intrapersonalnej .

Multibooki Odkrywam siebie

Multibook Odkrywam siebie, klasa 1, tablice cz. 1, str. 79

W klasie trzeciej doskonalimy umiejętności ortograficzne. W pierwszej klasie dzieci zapamiętywa-ły wzory graficzne wyrazów z trudnościami ortograficz- nymi i pisały je z pamięci, w klasie drugiej pisały te wyrazy ze słuchu, w klasie trzeciej poznają zasady ortograficzne. To ćwiczenie ma doprowadzić do zapamiętania wzoru graficz-nego wyrazów z literą h. Stworzenie sytuacji gry wpływa na zwiększenie motywacji do zapamiętywania tych wyrazów.



Multibook

Odkrywam siebie, kl. 1


Taka konstrukcja ćwiczenia pozwala odnieść je do inte l igencj i : s łownej , matematyczno-logicznej , wizualno-przestrzennej , kinestetycznej , interpersonalnej .

Odkrywam siebie

klasa 1Odkrywam siebie

Wymagania systemowe:

System Microsoft Windows 7, Windows Vista, Windows XP z zainstalowanymi najnowszymi dodatkami Service Pack (wersje 32- i 64-bitowe).

Procesor Intel Pentium 4, AMD Athlon 64 lub AMD Opteron. karta muzyczna. 1 GB pamięci RAM (zalecane 2 GB). 4 GB miejsca na dysku

twardym. Mysz lub tablica interaktywna. Rozdzielczość ekranu co najmniej 1024 x 768. Napęd DVD (w wypadku dystrybucji na płytach DVD).

Przeglądarka internetowa w wypadku wersji on-line

indeks 2173000, nr zlecenia 211332

Wszelkie prawa zastrzeżone

PODRĘCZNIK MULTIMEDIALNY

www.mac.pl

Co kryją w sobie e-book i multibook?

ćwiczenianauka

zabawa

informacje

filmy

Odkrywam siebie

klasa 1Odkrywam siebie

Bez kreatywności nie byłoby świata.

Howard Gardner

Grupa Edukacyjna S.A.

ul. Łódzka 308

25-655 Kielce

www.mac.pl

e-mail: [email protected]

2173000

Film – pozwala obejrzeć fragmenty filmów

przygotowanych na potrzeby multibooka

Lupa – pozwala zobaczyć to, co może być istotne

w lekcji, a także fotografie i ilustracje słabo widoczne

w papierowej wersji

Zdjęcia – otwiera okno zawierające więcej materiału

ilustracyjnego (zdjęcia, rysunki), co znacznie wzbogaca

multibooka

Ćwiczenia – okno zawierające ćwiczenia multimedialne

dla ucznia; wszystkie ćwiczenia przygotowane są

do współpracy z tablicami interaktywnymi

Dźwięk – umożliwia odsłuchanie poleceń lektora,

fragmentów lub całości utworów, a także dźwięków

wspomagających pracę z podręcznikiem multimedialnym

Z listy wybierz jedną

z części multibooka

lub e-booka

Odkrywam siebie

Krok 1

z podręcznikiem multimedialnym Odkrywam siebie?

Korzystaj ze wszystkich możliwości, jakie daje praca z multibookiem Odkrywam siebie.

Zapoznaj się z ikonami wykorzystywanymi przy obsłudze ćwiczeń interaktywnych:

Sprawdzenie poprawności wykonania zadania –

dzięki opcji sprawdzania zadań dziecko może pracować

z podręcznikiem multimedialnym samodzielnie w domu

Zamknięcie – pozwala zamknąć okno z ćwiczeniem

w celu kontynuowania pracy z multibookiem

Sygnał niepoprawnego

rozwiązania

Sygnał poprawnego

rozwiązania

Jak rozpocząć pracęe-book - OS podr. cz. 01

e-book - OS podr. cz. 02









mulitbook - OS tab. cz. 1

mulitbook - OS tab. cz. 2

Spośród ikon folderów

wybierz ikonę start start

Krok 2

Krok 3Poczekaj chwilę i rozpocznij

pracę z programem

indeks 2373000 nr zlecenia 231051



www.mac.pl

Bez kreatywności nie byłoby świata.Howard Gardner

Grupa Edukacyjna S.A.ul. Łódzka 308 25-655 Kielcewww.mac.pl e-mail: [email protected] 2373000

z podręcznikiem multimedialnym Odkrywam siebie?

Korzystaj ze wszystkich możliwości, jakie daje praca z podręcznikiem multimedialnym Odkrywam siebie. Zapoznaj się z ikonami wykorzystywanymi przy obsłudze ćwiczeń interaktywnych:

Jak rozpocząć pracę

Galeria

Film

Lupa

Posłuchaj

Przeczytaj, napisz

Policz

Pomaluj

Gra

Puzzle

Powiedz

Wymagania systemowe:System Microsoft Windows 7, Windows Vista, Windows XP z zainstalowanymi najnowszymi dodatkami Service Pack (wersje 32- i 64-bitowe). Procesor Intel Pentium 4, AMD Athlon 64 lub AMD Opteron, karta muzyczna, 1 GB pamięci RAM (zalecane 2 GB), 4 GB miejsca na dysku twardym, mysz lub tablica interaktywna. Rozdzielczość ekranu co najmniej 1024 x 768. Napęd DVD (w wypadku dystrybucji na płytach DVD). Przeglądarka internetowa w wypadku wersji on-line.

nauka

ćwiczenia

zagadki

zabawa

gry

Przykłady inspirujących gier, zagadek, różnorodnych ćwiczeń multimedialnych odwołujących się do treści podręcznika

ODKR YWAM SIEBIEODKR YWAM SIEBIEi swiati swiat

ODKR YWAM SIEBIE ODKR YWAM SIEBIEi swiat i swiat

KLASA 3

KLASA 3

Z listy wybierz jedną z części multibooka lub e-booka Odkrywam siebie

Krok 1e-book - OS podr. cz. 01e-book - OS podr. cz. 02e-book - OS podr. cz. 03e-book - OS podr. cz. 04e-book - OS podr. cz. 05e-book - OS podr. cz. 06e-book - OS podr. cz. 07e-book - OS podr. cz. 08e-book - OS podr. cz. 09e-book - OS podr. cz. 10e-book - OS podr. Wielkanocmultibook - OS tab. cz. 1multibook - OS tab. cz. 2

Spośród ikon folderów wybierz ikonę start

start

Krok 2

Krok 3Poczekaj chwilę i rozpocznij pracę z programem

indeks 2273000 nr zlecenia 221170



www.mac.pl

Bez kreatywności nie byłoby świata. Howard Gardner

Grupa Edukacyjna S.A.ul. Łódzka 308 25-655 Kielcewww.mac.pl e-mail: [email protected]

2273000

ODKR YWAM SIEBIEODKR YWAM SIEBIE

i swiat i swiat

ODKR YWAM SIEBIEODKR YWAM SIEBIE

i swiati swiat

KLASA 2

KLASA 2

Z listy wybierz jedną z części multibooka lub e-booka Odkrywam siebie

Krok 1z podręcznikiem multimedialnym Odkrywam siebie?

Korzystaj ze wszystkich możliwości, jakie daje praca z podręcznikiem multimedialnym Odkrywam siebie.

Zapoznaj się z ikonami wykorzystywanymi przy obsłudze ćwiczeń interaktywnych:

Jak rozpocząć pracę

e-book - OS podr. cz. 01 e-book - OS podr. cz. 02 e-book - OS podr. cz. 03 e-book - OS podr. cz. 04 e-book - OS podr. cz. 05 e-book - OS podr. cz. 06 e-book - OS podr. cz. 07 e-book - OS podr. cz. 08 e-book - OS podr. cz. 09 e-book - OS podr. Wielkanoc multibook - OS tab. cz. 1 multibook - OS tab. cz. 2Spośród ikon folderów wybierz ikonę start

start

Krok 2

Krok 3Poczekaj chwilę i rozpocznij pracę z programem

Galeria

Film

Lupa

Posłuchaj

Przeczytaj, napisz

Policz

Pomaluj

Gra

Puzzle

Powiedz

Wymagania systemowe:System Microsoft Windows 7, Windows Vista, Windows XP z zainstalowanymi najnowszymi dodatkami Service Pack (wersje 32- i 64-bitowe).

Procesor Intel Pentium 4, AMD Athlon 64 lub AMD Opteron, karta muzyczna, 1 GB pamięci RAM (zalecane 2 GB), 4 GB miejsca na dysku

twardym, mysz lub tablica interaktywna. Rozdzielczość ekranu co najmniej 1024 x 768. Napęd DVD (w wypadku dystrybucji na płytach DVD).

Przeglądarka internetowa w wypadku wersji on-line.

nauka

ćwiczenia

zagadki

zabawa

gry

Przykłady inspirujących gier, zagadek, różnorodnych ćwiczeń

multimedialnych odwołujących się do treści podręcznika

Multibook



Multibook



s. 21

nowość!

Wartości mówią same za siebie, korespondują ze sobą, pozwalają na

głębsze rozumienie i przeżywanie świata.

Wychowujemy i uczymy w oparciu o wartości

Oto ja | klasa 1

Oto ja | klasa 2

Oto ja | klasa 3

Od wartości do wychowania

Dylematy i poszukiwania współczesnych nauczycieli

Nauczone i stosowane wartości tworzą nasz charakter. To od niego zależy, jakich dokonujemy wyborów, kim się otaczamy, jaki mamy

stosunek do świata, jakie stawiamy sobie cele, co jest dla nas w życiu najważniejsze. Charakter, czyli wartości w działaniu, decydują

o całym życiu człowieka.(IrenaKoźmińska,ElżbietaOlszewska,

FundacjaABCXXI–CałaPolskaczytadzieciom)

Od kilku lat w Polsce trwa reforma szkolnictwa. Być może nigdy się nie dowiemy tego, jak wielu z nas zadaje sobie pytania: która to już z kolei, co nowego wprowadza, co pozostawi? Są sprawy, które w czasie tej zmiany zostały szczególnie podkreślone i budzą niepokój nie tylko pedago-gów czy psychologów, ale również nauczycieli wychowaw-ców: w polskiej szkole zabrakło czasu na pracę z dzieckiem,

na jego wychowywanie i autentyczne dostosowanie pracy do potrzeb i możliwości dzieci.

Od jakiegoś czasu jako nauczyciele i jednocze-śnie zespół autorski zaczęliśmy się zastanawiać nad tym, w jakim kierunku zmierzamy, poświęcając w szkołach tyle uwagi, energii i czasu na wprowadzanie nowych techno-

[1] Cyt. za: Irena Koźmińska, Elżbieta Olszewska, Z dzieckiem w świat wartości, Świat Książki, Warszawa 2007.

s. 23

logii, przygotowywanie do sprawdzianów i egzaminów, tworzenie dokumentacji. Dzięki licznym spotkaniom z Wami, Drodzy Nauczyciele, doszliśmy do jednego z waż-niejszych dla nas wniosków – wszyscy w szkołach wiemy, co jest złe i jak wiele należy zmienić, wiemy, jakie są auten-tyczne potrzeby naszych uczniów i w jakim duchu wartości powinni oni wzrastać, aby się dobrze rozwijać. Wiemy to wszystko… ale nasza wiedza niewiele znaczy, bo brakuje czasu, aby zająć się tym w praktyce, dzień po dniu. Czas poświęcamy bowiem na inne nałożone na nas obowiązki…

Ktoś powie, że kilka wersów poświęcono wy-chowaniu w duchu wartości nawet w rozporządzeniu o podstawie programowej i to już coś znaczy! Jednak na co dzień nauczyciel zajęty jest przygotowaniami do egzami-nów, sprawdzianów, często obecnych w szkole już po klasie pierwszej – gdzie uczeń ma trzy lata na to, aby jego rozwój stał się bardziej harmonijny. Stawiamy w polskiej szkole na efekty kształcenia, ale nie ma w nich autentycznie obecnych efektów wychowania. Kształcenie pojmowane jest najczę-ściej w praktyce jako poziom wiedzy i umiejętności, ocenia-ny na kolejnym sprawdzianie lub egzaminie.

Potem ukazuje się informacja na temat tego, jak szkoła klasyfikowana jest w rankingach, jakich ma „efek-tywnych” nauczycieli i czy warto w nią inwestować.

Sprawdziany i egzaminy to nie wszystko, to naj-mniejsza część tego, czego naprawdę potrzebują uczniowie, którzy „egzamin z wychowania” będą zdawali już w doro-słym życiu. Stwierdziliśmy, że skoro w obecnym systemie jest miejsce na nowoczesne technologie i efekty nauczania, to stworzymy taki program dla nauczyciela i pakiet dla ucznia, który oprócz tych dwóch elementów zapewni jeszcze równo-rzędne miejsce wychowaniu. Stworzyliśmy program, pozwa-lający nauczycielowi na działanie we wszystkich obszarach, w których pomocy potrzebuje dziecko w młodszym wieku.

Oto ja to podręcznik, który zaopatrzy dzieci nie tylko w potrzebne wiadomości, umiejętności myślenia, anal-izowania, dyskutowania i obserwowania, ale również – na takim samym poziomie zaangażowania aktywności dziec-ka – wesprze dojrzewanie jego emocji, samoświadomości i ducha wartości.

Wiemy, że w ostatnich latach nawet dla doświad-czonego nauczyciela trudnością stało się codzienne funkcjo-nowanie w zbiurokratyzowanej szkolnej przestrzeni, gdzie z każdym półroczem przybywa dokumentacji, i odnajdywa-nie się w wirze nowych obowiązków, dlatego wszystko to, co zaproponowałyśmy w nowym pakiecie jest tak ułożone, aby nauczyciel dysponował materiałem, który w naturalny

sposób pozwoli mu wychowywać i uczyć, stawiając przy tym na indywidualizację w praktyce, a nie teorii, a także by miał on poczucie wykonywania pracy zgodnie z zalecenia-mi i wymogami prawa oświatowego.

Zdajemy sobie sprawę, że wartości trzeba się nauczyć, by ukształtować swój charakter, dlatego chce-my Wam przytoczyć słowa Jadwigi Puzyniny, która w artykule „O języku wartości w szkole” pisze tak:

Duża część młodego, a jednocześnie średniego pokole-nia mniej lub bardziej świadomie ulega szerzącym się ideom tzw. ponowoczesności, inaczej postmodernizmu. Nowoczesność na miejscu kultu religijnego wprowa-dziła kult rozumu, adepci ponowoczesności nie wierzą ani w Boga, ani w rozum. Świat postrzegają jako chaos, a na piedestale stawiają ludzką indywidualną wolność oraz dążenie do miłych doznań i odczuć. Jak to opisują teoretycy kultury – dawną figurę człowieka-pielgrzy-ma zastępuje obecnie człowiek-spacerowicz, turysta, włóczęga. Topos drogi, którą człowiek idzie, zmagając się z trudnościami, do celu – naznaczonego transcen-dencją, sakralnością – zastępują splątane zygzaki wio-dące ku celom zmiennym, coraz innym, dobieranym pod kątem często zmieniających się upodobań. Życie przestaje być uporządkowaną całością, więzi między-ludzkie nie zobowiązują do niczego, są przygodnymi spotkaniami, regulowanymi własną przyjemnością.

W naszej pracy postawiliśmy więc na wychowanie jako podstawę prawidłowego rozwoju dziecka. W tym du-chu z jednej strony zwróciliśmy uwagę na nauczyciela, który powinien mieć swobodę działania, bezpieczeństwo prawne i bogaty repertuar materiałów oraz narzędzi, a z drugiej strony na ucznia – dziecko, które dopiero poznaje świat, i którego potrzeby powinny w naturalny i mądry sposób determinować wszelkie działania podejmowane w szkole.

Dorośli – rodzice i opiekunowie – zaspokajają naj-częściej i w największym stopniu potrzeby fizyczne dziec-ka, potem dopiero psychiczne, a prawie zawsze zapominają o potrzebach duchowych, tłumacząc, że na nie po prostu nie ma czasu w „dzisiejszym świecie”. Niezależnie od tego, jak bardzo świat pędzi, jak szybko wszystko się zmienia, odpo-wiedzialne zadanie wychowania zostaje powierzone szkole, która musi sobie z nim poradzić. Drodzy Nauczyciele, czę-sto na naszych spotkaniach podkreślaliście, że wychowanie to nie dodatek do edukacji, ale jej podstawa, punkt wyjścia dla wszystkiego, co wiąże się z pełnym rozwojem człowieka.

[2] Jadwiga Puzynina, O języku wartości w szkole, [w:] „Polonistyka” 4/1996.

Zaraz po funkcji opiekuńczej wskazuje się na isto-tę funkcji wychowawczej szkoły. Szkoła wychowuje zawsze do – do świata, do samopoznania, do interakcji.

Celem edukacji nie może być zestaw kilkudzie-sięciu lub kilkuset celów szczegółowych zawartych w pro-gramach nauczania. Nie jest też celem umiejętność pisania i czytania albo korzystanie z technologii medialno-komuni-

kacyjnych. To jedynie narzędzia do czegoś dużo ważniejsze-go i istotniejszego dla człowieka, który się rozwija. Szczegól-nie dziś, w okresie odbywającej się transformacji procesów edukacyjnych w naszym kraju, warto zwrócić uwagę na ko-nieczność pochylenia się nad tym, co jest celem, a co tylko narzędziem, które ma wspomagać realizację celu, jaki efekt chcemy osiągnąć, np. idąc drogą cyfryzacji polskiej szkoły.

JAK WPISAĆ IDEĘ WYCHOWANIA I NAUCZANIA WARTOŚCI

W CELE Z NOWEJ PODSTAWY PROGRAMOWEJ? PRZYKŁADEM

MOŻE BYĆ KONCEPCJA KSZTAŁCENIA ZAPROPONOWANA PRZEZ

ZAKŁADA ON PRACĘ NAD TAKIMI WARTOŚCIAMI, JAK:

odpowiedzialność i bezpieczeństwo – praca nad odpo-wiedzialnością i odwagą dziecka, mówienie o tym, jak dbać o swoje bezpieczeństwo;

wytrwałość – kształtowanie charakteru dziecka, uczenie go umie-jętności osiągania celów, przewidywania skutków swoich działań, ucze-nie dziecka odporności na przeciwności, które spotka na swojej drodze;

kreatywność – szukanie możliwości rozwijania talentów dziecka, wskazywanie sposobów rozwiązywania problemów, zarówno tych, któ-re dziecko napotyka w życiu codziennym, jak i tych, które są związane z twórczością i poszukiwaniem oryginalnych rozwiązań;

szacunek – uczenie szacunku do otaczającego świata, przyrody, innych ludzi i samego siebie, pokazywanie, jak można troszczyć się o rzeczy najważniejsze;

dobroć – to czas dla rodziny: mamy, taty, bliskich, rodzeństwa, mó-wienie o dobroci dla najbliższych, uczenie sposobów jej okazywania, zwracanie uwagi na to, że nie ma nic cenniejszego niż okazywana dziec-ku i przez niego dobroć;

jedność i współdziałanie – rozwijanie umiejętności nawią-zywania przyjaźni, tworzenia dobrych i harmonijnych relacji ze wszyst-kimi ludźmi, odkrywanie wartości dziecka w jego relacjach z innymi dziećmi oraz osobami dorosłymi, uczenie sposobów radzenia sobie w trudnych emocjonalnie i społecznie momentach związanych z bra-kiem akceptacji i odrzuceniem;

ja

ja - inni

PROGRAM NAUCZANIA EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ „OTO JA”.

s. 25

tożsamość i patriotyzm – wskazywanie na tożsamość kultu-rową, narodową i społeczną dziecka, uczenie rozumienia i szacunku do kultury, w której się wychowuje, a także umiejętności szanowania kultur odmiennych od naszej;

mądrość i ciekawość poznawcza – zastanawianie się nad tym, czym jest mądrość, co robić, by stawać się mądrzejszym, prezento-wanie sposobów uczenia się i poznawania świata, ukazywanie bogactwa nauki, ludzkiej myśli, ukazywanie możliwości, które czekają na dziecko w otaczającym go świecie;

aktywność i przedsiębiorczość – wskazywanie sposo-bów włączania się w życie klasy, szkoły i lokalnej społeczności, uczenie dziecka wykorzystywania własnych pomysłów do zmiany rzeczywisto-ści, która je otacza;

motywacja do uczestniczenia w kulturze – ukazy-wanie możliwości dzisiejszego świata związanych z różnymi sposoba-mi komunikowania się poprzez media, sztukę, różne formy działania artystycznego;

piękno – zastanawianie się wraz z dzieckiem, czym jest piękno i jak go szukać w świecie, odwoływanie się do bogactwa świata przyrody, szukanie wzorców w kodzie kulturowym przekazywanym od pokoleń (literatura, sztuki plastyczne, teatr, film, kultura multimedialna);

szczęście – poszukiwanie szczęścia, jego definiowanie jako pod-stawowej wartości wiodącej do dobrego i spełnionego życia, uświa-damianie dziecku jego prawa do szczęścia, spełniania swoich marzeń i wszechstronnego rozwoju.

ja - świat

ja - świat kultury

Pierwsze dziewięć tygodni pracy nad poznawa-niem i uczeniem się wartości (trzy pierwsze wartości, po trzy tygodnie każda) obejmuje pracę nad charakterem dziecka, jego samookreśleniem, budowaniem poczucia wła-snej wartości. To łagodne zaproszenie do wspólnej wędrów-ki, pierwsze próby dziecka w określaniu swojej tożsamości.

Kolejne dziewięć tygodni (i kolejne trzy wartości) mają na celu uczenie dziecka współpracy z innymi, otwar-tości na drugiego człowieka poprzez szacunek i współdzia-łanie, praktykowania wartości, takich jak prawdomówność, uczciwość, odpowiedzialność, odwaga, sprawiedliwość.

Trzecia grupa – na następne dziewięć tygodni –obejmuje wszystkie te wartości, które są związane z możli-wością poznawania świata, a co za tym idzie, stopniowego rozwijania swojego sposobu myślenia i budowania życiowej mądrości. Eksperyment na zajęciach przyrodniczych czy po-znawanie mądrych ludzi, którzy żyli przed nami, to nie tylko cele same w sobie, ale ukazywanie, czym jest mądrość, dla-czego warto być ciekawym świata i jak te potrzeby realizować.

Ostatnie trzy wartości (przy czym ostatnia – szczę-ście – jest zadana na wakacje) wskazują sens życia, ku któ- remu zmierza ludzkość, mały człowiek także. Każdy marzy o pięknie życia, miłości i szczęściu. Uczymy dzieci rozpoznawać piękno w świecie, odróżniać wartości trwałe i przynoszące szczęście (miłość, zaufanie) od wartości pozor-nych, które jedynie na krótką chwilę mogą stać się czymś istot-nym w życiu (rzeczy materialne, pozycja społeczna, sukces).

jaROZWIJAMY

EMOCJE DZIECKA

ja - inni

UCZYMY DZIECIWSPÓŁPRACY

Z INNYMI

ja- światKSZTAŁTUJEMY

CHARAKTER DZIECKA

ja - świat kultury

POMAGAMY DZIECKUPIĘKNIE PRZEŻYĆ

ŻYCIE

Każda z wartości, oprócz swojego miejsca w ukła-dzie chronologicznym i układzie związanym z rozszerza-niem granic ja dziecka, łączy się także z wartością podobną, pogłębiającą i rozszerzającą jej znaczenia. Rozszerzeniem odpowiedzialności i bezpieczeństwa będzie szacunek, a później wynikający z niego patriotyzm oraz umiejęt-ność uczestniczenia w kulturze; pogłębieniem wartości jaką jest wytrwałość będzie dobroć, rozumiana jako syste-matyczne dbanie o drugiego człowieka, a także na innym, intelektualnym poziomie mądrość i ciekawość poznawcza a w konsekwencji umiejętność dostrzegania piękna całe-go świata; rozwinięciem kreatywności jest współdziałanie z innymi oraz aktywność i przedsiębiorczość, a konsekwen-cją tak mocnego uczestniczenia w świecie jest szczęście i optymizm.

W ten sposób tworzymy systemy wartości, które się nawzajem uzupełniają. Dajemy dziecku możliwość au-tentycznego przeżycia wolności w wyborze i hierarchizo-waniu wartości zgodnie z jego indywidualnymi potrzebami i pragnieniami. Pokazujemy świat spójny i w wielu wymia-rach koniecznie jednoznaczny (np. prawda – kłamstwo), a z drugiej strony nie narzucamy gotowych interpretacji, bo wartości mówią same za siebie, korespondują ze sobą, po-zwalają na głębsze rozumienie i przeżywanie świata.

W tak pojmowanym kształceniu (od wychowania do dydaktyki) treści kształcenia są autentycznym sposo-bem realizacji wychowawczych zamierzeń programowych, a nie celem samym w sobie, polegającym na przekazaniu ograniczonej wiedzy z poszczególnych dyscyplin, nawet zintegrowanych. W edukacji stawiamy przede wszystkim pytania problemowe: dlaczego? kto? w jaki sposób? po co? w jakim celu?, a nie, jak do tej pory wszyscy to czynili, pytania o przedmiot: co? w jakiej kolejności? ile?

Najważniejsze jest wychowanie realizowane po-przez wchodzenie w świat wartości, na tym budujemy wie-dzę i umiejętności, niezbędne w poznawaniu siebie i innych – budujemy mądrość.

Współczesny wychowawca musi niejednokrotnie stawić czoła wielu własnym przyzwyczajeniom i schematom działania odwołującym się często do systemu reagowania w sytuacjach zagrożenia. Wie, przed czym przestrzegać mło-dego człowieka, jak wskazywać mu potencjalne zagrożenia, w jaki sposób mówić mu, czego nie powinien robić i jakie konsekwencje grożą mu, gdy będzie łamał obowiązujące re-guły, zasady. Czego tak naprawdę potrzebują współczesne dziecko i młodzież? Czy nie warto zrównoważyć w polskiej szkole ciężaru komunikatów: „tak nie rób”, „tego ci nie wolno” komunikatami, które ukażą dziecku, jak powinno postępo-wać, jak może działać dla dobra własnego i innych, jak może w sobie pielęgnować wartościowe cechy, aby rozwijać się w jak najlepszym stopniu? Czasami w praktyce szkolnej brakuje równowagi pomiędzy systemem wspierania wła-ściwych zachowań a systemem zwalczania i reagowania w sytuacjach zagrożenia. Wtedy właśnie od debaty należy przejść do praktyki i działania, które zgodnie z prawem ma swój początek w szkolnych zestawach programów naucza-nia tworzących spójną całość z programami wychowawczy-mi i programami profilaktyk.

Warto również w edukacji wczesnoszkolnej zwró-cić uwagę na baśnie, które pełnią funkcję ochronną przed destrukcją umysłu dziecka oraz rozmyciem się w jego świa-domości granic pomiędzy dobrem a złem. Dzieci w swoim myśleniu i odczuwaniu poszukują jednoznaczności, aksjo-logicznego bezpieczeństwa wynikającego z rozróżnienia, co wolno i jest dla mnie oraz dla innych dobre, a czego nie wolno, bo szkodzi mnie i innym. Bruno Bettelheim pod-kreśla, że baśniowa polaryzacja pomiędzy dobrem a złem (a w przenośni pomiędzy pięknem a brzydotą, pracowito-ścią i lenistwem) jest pomocą dla dziecka w porządkowaniu swoich doświadczeń i rozwijaniu osobowości.

Właśnie dlatego, że dziecku jego życie wydaje się często takie chaotyczne, trzeba stworzyć mu możliwość zrozu-mienia siebie samego w tym skomplikowanym świecie oraz znalezienia w tym chaosie swoich uczuć. Potrzebuje ono wsparcia, jak może zaprowadzić porządek w swo-im wnętrzu, a potem także w swoim życiu. Potrzebuje – a podkreślanie tego w naszych czasach jest prawie zbęd-ne – moralnego wychowania, które przybliży mu zalety i korzyści moralnego postępowania, nie na podstawie abs-trakcyjnych etycznych wyobrażeń, ale poprzez codzienną demonstrację tego, co słuszne i dlatego sensowne.

Drodzy Nauczyciele, zapraszamy na nasze spotka-nia autorskie, proponujemy dyskusję i współpracę z nami. Zachęcamy do realizacji koncepcji wychowania i nauczania zawartych w programie nauczania i podręczniku Oto ja.

Anna Stalmach-Tkacz, Joanna Wosianek, Karina Mucha

BEZPIECZEŃSTWOUCZESTNICZENIE W KULTURZE

WSPÓŁDZIAŁANIEMĄDROŚĆ

WYTRWAŁOŚĆSZCZĘŚCIE

SZACUNEKAKTYWNOŚĆ

KREATYWNOŚĆPIĘKNO

DOBROĆTOŻSAMOŚĆ

111

68

212

49

310

57

ja

ja- inni

ja- świat

ja - świat kultury

s. 27

Multibooki Oto ja

WYCHOWANIE

DO MĄDROŚCI

W multibooku Oto ja warto zwrócić szczególną uwagę na zachowanie spójności pomiędzy rozwijaniem umiejętności dziecka w każdym z obszarów określonych w podstawie programowej a rozwojem emocjonalno-spo-łecznym, który jest fundamentem budowania spójnego JA każdego człowieka.

Multibook dla ucznia zawiera piosenki, nagrania wywiadów, słuchowiska, filmy oraz dodatkowe karty pra-cy, które rodzice mogą wydrukować w domu i popracować wspólnie z dzieckiem. W multibooku są setki gier, które będą wspomagały prawidłowy rozwój dziecka.

Układając wieńce z jesiennych owoców, dziecko nie tylko rozwija swoją kreatywność, ale dokonuje również samooceny własnej pracy.

Autorzy: Anna Stalmach -Tkacz, Karina Mucha, Joanna Wosianek - autorki Multibooka Oto ja kl. 1

2011

W multibooku przewodnikiem

jest Macyk, chłopiec, którego

dziecko zna już z ćwiczeń

matematyczno-przyrodniczych.

do działania, udzie la

mu wskazówek, uatrakcyjnia

gry lub ćwiczenia, które

mogą sprawiać trudności .

Postać ta motywuje dziecko

Poprzez zastosowanie animacji i przedstawienie sytuacji zbliżonych do realnych stwarzamy dzieciom optymalne warunki do ćwiczenia procesów myślenia. Uczeń porównuje skakanki, które są w ruchu, i nie musi sobie wyobrażać pewnych sytuacji lub problemów, często przedstawionych na kartce w dosyć statycznej formie.

Ćwiczenia sprawdzające uwzględniają wszystkie treści zawarte w podstawie programowej.

s. 29

Spostrzegawczość, uwaga, pamięć wzrokowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa to tylko niektóre obszary rozwoju stymulowanego dzięki specjalnie dobranym grom, skonstruowanym na podstawie materiału dydaktycznego zawartego w podręczniku papierowym.

Dziecko uczy się czytać dzięki zastosowaniu różnych metod, np.: metody czytania globalnego, metody czytania z wykorzystaniem elementów autorstwa prof. Jagody Cieszyń-skiej. Jego czytanie zawsze jest powiązane z zabawą lub grą. W ten sposób łatwiej wzbudzić w nim motywację do pracy. Od pierwszych chwil czyta ze zrozumieniem – to celowo zaplano-wany element zabawy.

Typowe ćwiczenia w pakiecie papierowym odna-lazły swoje miejsce w atrakcyjnych formach interaktywnej zabawy. Powiązane są z grami przyrodniczymi, umiejęt-nościami przeliczania, zabawy w szybkie chwytanie wła-ściwych elementów i inne atrakcyjne formy gier. Najlepiej spróbować i przetestować!

Multibooki Oto ja

K l a s aC z ę ś ć 1

Multibook Oto ja,

klasa 1

Indeks: 2173400Numer dopuszczenia MENe-booka:460/1/2012460/1/2012

C z ę ś ć 1

Elementarz

Multibook Oto ja,

klasa 2

Indeks: 2137100

Gry typu puzzle, układanie rytmów, układanie logicznych ciągów, ustawianie kredek zgodnie z ich poło-żeniem, zapamiętywanie układów i odtwarzanie z pamię-ci stanowią nieodłączny element procesu diagnozowania dziecka, a zarazem dostarczają mu materiału do ćwiczeń, dzięki którym może trenować swoje umiejętności w zakre-sie percepcji wzrokowej również w domu.

Obok ćwiczeń kreatywności wzmacniana jest u dziecka również sfera rozwoju samoświadomości. Służą temu wszelkie ćwiczenia, w których uczniowie wska-zują na emocje własne, innych osób, przyrównują je do kolorów, zdjęć zwierząt, tworzą własną postać, nadając jej charakterystyczne cechy zgodne z osobistymi potrzeba-mi. Uczą się zasad współpracy z innymi poprzez słuchanie o doświadczeniach rówieśników i poprzez możliwość ana-lizowania sytuacji, w jakich znaleźli się bohaterowie multi-booka.

s. 31

Każdy z nas ma przed oczami obraz mamy koły-szącej malucha i nucącej mu do ucha „Aaa, kotki dwa...”. Często się mówi, że obcowanie z muzyką klasyczną już w życiu płodowym uspokaja i wspomaga późniejszy rozwój dziecka. Przyszłe mamy słuchają więc Mozarta lub przy-kładają do rosnącego brzucha pozytywkę z miłą kołysanką. Dziecko się rodzi. Słucha dźwięków otaczającego go świata, podryguje przy skocznej muzyce, a przed snem towarzyszy mu spokojniejsza melodia. Wchodzi w etap kołysanek, zasy-pianek i innych ululanek. Dowiadujemy się, że dziecko po-winno słuchać muzyki klasycznej. Bombardujemy więc uszy malucha Beethovenem, posiłkując się składankami muzyki poważnej wskazanej dla tych malutkich uszek. I dobrze!

Muzyka ma znaczny wpływ na rozwój dziecka. Oddziałuje na sferę poznawczą i emocjonalną. Wpływa na rozwój myślenia oraz ułatwia proces pogłębiania wiedzy o

świecie. I tak dziecko idzie do przedszkola. Tam śpiewa pio-senki na każdy temat, tańczy, gra na instrumentach, bawi się przy muzyce i z muzyką. Kończy przedszkole, wykonu-jąc wspaniały program artystyczny, aż łezka się w oku kręci. A co potem? Jego rozwój muzyczny staje się losem na loterii lub jesiennym liściem poniesiony przez wiatr. Albo trafi w dziesiątkę – na nauczyciela, który będzie pobudzał jego muzyczną wyobraźnię i postawę twórczą – albo spadnie na ziemię i przysypią go mechaniczne, dudniące jazgoty.

W czym tkwi problem? Uważamy, że muzyka w szkole jest elementem mało przydatnym? Na realizację treści muzycznych jest za mało czasu? Nauczyciele są za mało przygotowani? Nie mamy wystarczających pomocy dydaktycznych? Można tak narzekać bez końca, ale zmień-my to. Nauka muzyki w nauczaniu początkowym odgrywa ogromną rolę zarówno wychowawczą, jak i poznawczą.

Nauczycielu! Śpiewaj, graj i przytupuj! Muzyka towarzyszy nam od

pierwszych chwil życia.

Łacińska sentencja g łosi , że

„Bez muzyki żadne wychowanie

nie będzie pełne”.

Czy jest tak naprawdę?

Wiek 7–10 lat to najlepszy czas, by kształtować w dziecku twórczy stosunek do muzyki. Rozkładając edu-kację muzyczną na czynniki pierwsze, wyróżnić możemy następujące aktywności: śpiew, ruch przy muzyce, granie na instrumentach, słuchanie muzyki i tworzenie muzyki

Śpiew jest podstawową i najstarszą formą wycho-wania muzycznego. Podczas śpiewania dziecko zaczyna świadomie operować oddechem. Poprzez ćwiczenia emi-syjne rozwija aparat mowy oraz kontroluje prawidłową postawę ciała. Częste uczenie piosenek w znacznym stop-niu przyczynia się do rozwoju mowy, jak również poszerza słownictwo. Śpiew wiąże się z rozwojem słuchu i umiejęt-ności słuchania. Poprzez zapamiętywanie tekstów i melodii ćwiczymy pamięć, a różnorodna tematyka piosenek pozwa-la dziecku poznać nowe zagadnienia w przyjemny sposób. Wspólne śpiewanie integruje dzieci, a często również prze-łamuje ich nieśmiałość. Dzieci, które śpiewają, są odważ-niejsze i pogodniejsze.

Śpiew w naturalny sposób łączy się z ruchem. Wy-korzystujmy więc to, by przyczynić się do lepszego kształto-wania rozwoju fizycznego dziecka. Ruch jest mu najbliższy. Zabawy muzyczno-ruchowe przy muzyce są wielką radością i odprężeniem dla małego ucznia. Czyli przyjemne z poży-tecznym – wyrabiają zdolność koncentracji, uwagi, kształ-cą szybką orientację, refleks, spostrzegawczość i pamięć, a dodatkowo integrują grupę. Muzyczna ekspresja ruchowa pobudza do działania całe ciało.

W muzycznym trio obok śpiewu i ruchu dzieci po-winny zaznajomić się z grą i brzmieniem instrumentów. Gra na nich sprawia im wielką radość, a do tego rozwija w nich muzykalność. Poprzez grę dziecko ćwiczy poczucie rytmu, odróżnianie wysokości dźwięku, kierunek linii melodycz-nej, rozwija wyobraźnię muzyczną i inwencję twórczą. Gra na instrumentach wpływa na koncentrację, uwagę i zdy-scyplinowanie. Każde zetknięcie się dzieci z instrumenta-mi wywołuje ogromny w nich entuzjazm. Wykorzystajmy to w ćwiczeniach słuchowych, rytmicznych i ruchowych. Twórzmy akompaniamenty do piosenek, grajmy wspólnie do utworów muzyki poważnej (lub mniej poważnej) oraz pozwólmy dzieciom na własną twórczość.

Nie każdy nauczyciel został obdarzony talentem muzycznym. To fakt. Rzadko się zdarza, że w nauczaniu początkowym edukacją muzyczną zajmuje się specjalista – muzyk. Jeśli tak jest, to nauczyciel nauczania zintegrowanego oddycha z ulgą. Jeśli nie, cóż – uczyć trzeba. Jeśli nie po drodze nam ze śpiewem i tańcem, to niech pierwszeń-stwo zdobędzie aktywne słuchanie muzyki. Prezentujmy dzieciom różnorodne utwory muzyczne, pobudzajmy ich

wyobraźnię opowiadaniem związanym ze słuchanym utwo-rem, pozwólmy wypowiadać się dzieciom na temat słucha-nej lub łączmy ją z plastyką.

Często usprawiedliwiamy się tym, że na edukację muzyczną mamy mało czasu. Ale czy faktycznie musi być ona oddzielona od idei kształcenia zintegrowanego? Prze-mycajmy ją w nauczaniu języka polskiego, wiedząc o tym, że rytm muzyczny jest ściśle powiązany z akcentami w mo-wie, łączmy muzykę z utworami literackimi, pobudzajmy w dziecku wyobraźnię, dokładając do opowiadania podkład muzyczny. Rytm to przecież matematyka. Kształtowanie poczucia czasu, kierunków ruchu czy orientacji przestrzen-nej wykorzystajmy w zabawach ruchowych utrwalających zagadnienia matematyczne. A lekcjom plastyki niech mu-zyka doda blasku i pobudzi kreatywność.

Drogi Nauczycielu, nie pozwól, by muzyka ograni-czyła się do słuchania najnowszych przebojów czy odgłosów ze szkolnego korytarza, a zabawy muzyczno-ruchowe głów-nie kształciły reakcję na sygnał szkolnego dzwonka. Nie bój się Muzyki. Wiesz przecież jakim jest skarbem. Pomóż swo-im uczniom ją odkrywać... każdego dnia po troszeczku.

Opracowała Magdalena Ziółkowska

Jest rzeczą konieczną przede wszystkim, abyście lubi-li swoje lekcje, abyście lubili swoich uczniów, a Waszym wielkim nieustannym dążeniem niechaj będzie budzeniew nich potrzeby wyrażania siebie i wyrażania muzyki, tej przemożnej siły porządkującej, budzącej wzruszenia, która pociąga istoty w stronę Piękna.

E. Jaques-Dalcroze

s. 33

PARTNERZY MERYTORYCZNI:

FPN_3_2.indd 2 12/14/12 4:22 PM


FPN_3_2.indd 2 12/14/12 4:22 PM


WIĘCEJ NA WWW.FOCUS.PLORAZ WWW.MAC.PL

ODWIEDŹ PARK FOCUSA I WEJDŹ

DO MULTIMEDIALNEGO ŚWIATA NAUKI

✲ ROZBUDZAMY NAUKOWĄ CIEKAWOŚĆ

✲ ODKRYWAMY TAJEMNICE DZIAŁANIA MÓZGU

✲ ZACHĘCAMY DO SAMODZIELNEGO POZNAWANIA ŚWIATA

✲ DAJEMY MOŻLIWOŚĆ POZNANIA FUNKCJONOWANIA ZMYSŁÓW

FOCUS POBUDZA NEURONY TO MULTIMEDIALNY PARK NAUKI,

DO KTÓREGO ZAPRASZAMY RÓWNIEŻ GRUPY SZKOLNE.

FPN_3_2.indd 3 12/14/12 4:22 PM


FPN_3_2.indd 2 12/14/12 4:22 PM

JEŚLI UZNALIBYŚMY, ŻE JEDYNYM

ZADANIEM NAUCZYCIELA JEST PRZE-

KAZYWANIE INFORMACJI, TO – PO-

MIJAJĄC TRUDNOŚCI TECHNICZNE –

BYŁOBY MOŻLIWE ZASTĄPIENIE GO

MASZYNĄ

JEDNI TWIERDZĄ, ŻE NIE, INNI, ŻE SZKOŁA MUSI UCZYĆ, JAK SIĘ

UCZYĆ, I DLATEGO BĘDZIE POTRZEBNA WSZYSTKIM

Kiedy zniknie nauczyciel?

Czy za 100 lat szkoła będzie obowiązkowa?

Pojawia się jednak wątpliwość, czy maszyna może wykształcić człowieka? Wiedzę zwykle utożsamia się z nagro-madzeniem informacji. Według tego naiwnego poglądu najmądrzejszy jest ten, kto ma najwięcej informacji. To tak, jakby twierdzić, że nauczenie się wszystkich haseł z encyklopedii zmie-ni ignoranta w człowieka wykształ-conego, zaś za ludzi najmądrzejszych uważać zwycięzców teleturniejów. In-formacje można zdobywać z różnych źródeł, wykształcić człowieka potrafi tylko inny człowiek – mówi dr Jan Rut-kowski, pedagog z Wydziału Pedago-gicznego na UW.

Model poszukiwania wiedzy przy wyko-rzystaniu Internetu – nazwany WebQu-est – został opracowany w 1995 roku przez Bernie Dodge’a i Toma Marcha, nauczycieli z San Diego State University w USA. WebQuest wyzwala aktywność zorientowaną na dociekanie, w której większość lub całość informacji uzyska-nych przez uczących się pochodzi z In-ternetu. WebQuesty uczą, jak wydajnie spożytkować czas ucznia, aby skupić się na użyciu tych informacji. Dlatego wła-śnie wielu przewiduje, że szkoły z takimi zadaniami będą obowiązkowe jeszcze przez wiele setek lat.

pauza z eduCafemac

TEKST Z MAGAZYNU FOCUS EXTRA

TEKST Z MAGAZYNU FOCUS EXTRA

Zielone krzepi

WEGETARIANIZM TO CHOROBA PSYCHICZNA –

GŁOSI PLOTKA KRĄŻĄCA OD PEWNEGO CZASU

PO INTERNECIE. WEDŁUG NAUKI JEST WRĘCZ OD-

WROTNIE – BRAK MIĘSA NIE TYLKO NIE SZKODZI,

ALE WRĘCZ SŁUŻY ORGANIZMOWI

„Jeden wierzy, że może jeść wszystko, słaby zaś jarzynę jada” – pisał w Liście do Rzymian święty Paweł. W czasach Świę-tej Inkwizycji osoby unikające mięsa uważano za heretyków, podobnie zresztą jak w średniowiecznych Chinach. Jeszcze w połowie XX w. amerykański psychiatra Hyman S. Barahal twierdził, że wegetarianie cierpią na zaburzenia osobowo-ści – są dominujący, sadystyczni i pozbawieni empatii. Dieta warzywno-owocowa była nawet posądzana o to, że wywo-łuje jąkanie. Dziś oczywiście nikt już w to nie wierzy, ale wegetarianizm nadal często uważany jest za nienaturalny i niezdrowy. Ponieważ sama nie jem mięsa i dobrze się z tym czuję, postanowiłam sprawdzić, co na to nauka.

Żelazo ugotowane Najpowszechniejszy chyba mit dotyczący wegetarian to ten, że są anemiczni. Wielu lekarzy, słysząc, że jestem na diecie bezmięsnej, natychmiast zleca mi badania po-ziomu żelaza. Z jednej strony wiadomo, że dieta wege-tariańska zawiera stosunkowo mało tego pierwiastka. Z drugiej jednak nie ma dowodów na to, że wegetaria-nie częściej cierpią na niedokrwistość niż mięsożercy. Dlaczego? Bo anemia często nie ma żadnego związku z die-tą, lecz z ukrytymi krwawieniami (np. w przypadku hemo-roidów, polipów i nowotworów układu pokarmowego czy mięśniaków macicy).

„Aż u jednej czwartej chorych z niedokrwistością doust-na suplementacja żelaza nie daje żadnego efektu – musi-my je wówczas podawać dożylnie”

– wyjaśnia prof. dr hab. med. Aleksander Skotnicki z Kate-dry Kliniki Hematologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Oczywiście wegetarianie powinni pamiętać o kilku prostych zasadach. Rośliny zawierają najczęściej tzw. żelazo niehemowe, które trudniej się wchłania niż to występujące w mięsie. Proces ten utrudnia m.in. kwas fity-nowy, występujący np. w soi, fasoli, kukurydzy i niektórych zbożach. Ale można go zneutralizować, dodając do potraw czosnek i cebulę. Wchłanianie żelaza zaburzają też polife-nole – korzystne dla zdrowia przeciwutleniacze, obecne m.in. w herbacie i winie. Dlatego posiłki – czy to mięsne, czy wegetariańskie – lepiej popijać wodą. Naszym sojuszni-kiem przy pozyskiwaniu żelaza jest natomiast witamina C. Wegetarianie nie powinni mieć z nią problemu, o ile tylko jedzą świeże, mało przetworzone produkty. Ale też nie moż-na popadać w przesadę, bo gotowanie zwiększa przyswa-jalność żelaza w warzywach – twierdzą naukowcy. Różnica może być znacząca – przykładowo biodostępność żelaza w surowej kapuście czy brokułach wynosi zaledwie 6 proc., a po ugotowaniu już blisko 30 proc.

TEKST Z MAGAZYNU FOCUS

s. 37

Uwaga na witaminy Niedokrwistość może też wynikać z niedoboru witaminy B12. I to może być problem dla osób na diecie bezmięsnej, a zwłaszcza dla wegan, którzy nie jedzą także nabiału czy ja-jek. Faktem jest, że największe ilości owej „czerwonej wita-miny” zawierają produkty pochodzenia zwierzęcego, wśród których pierwsze miejsce zajmuje wątróbka. Spore ilości tej substancji występują w aldze zwanej spiruliną, niewielkie – w grochu i innych roślinach strączkowych, ale prawdopo-dobnie nie mogą być przyswajane przez organizm. Dlatego witamina B12 jest dodawana do wielu produktów wegeta-riańskich, np. mleka sojowego, płatków śniadaniowych czy batoników. Więcej wątpliwości budzi kwestia witaminy D i związanego z nią wapnia. Zdania specjalistów, z którymi rozmawiałam, są podzielone – większość ortopedów zaleca picie mleka, dietetycy odradzają nadmiar nabiału. Dużo wapnia zawierają rośliny – brokuły, kapusta, natka pietruszki, suszone figi, morele, orzechy (w szczegól-ności migdały i orzechy brazylijskie), sezam oraz wa-rzywa strączkowe. Trzeba tylko pamiętać o zapewnieniu organizmowi odpowiedniej ilości witaminy D, niezbęd-nej do przyswajania tego pierwiastka. Potrafimy wytwa-rzać ją sami – wystarczy tylko wystawiać skórę na działa-nie słońca przez co najmniej kilkanaście minut dziennie. W mniej pogodne dni, a zwłaszcza jesienią i zimą, war-to sięgać np. po suszone grzyby, które zawierają dużo witaminy D.

Ziarno jak mięso Inny powszechny mit głosi, że wegetarianie są wątli. Tym-czasem wielu sportowców, kulturystów czy instruktorów fitness utrzymuje świetną formę, nie jedząc mięsa. Na ścisłą dietę wegańską przeszła mistrzyni tenisa Venus Williams po tym, jak zdiagnozowano u niej zespół Sjögrena – cięż-ką, nieuleczalną chorobę autoimmunologiczną. I choć nie jest już w takiej formie jak dawniej, wróciła na kort i nadal odnosi sukcesy. Jednym z pierwszych naukowców, którzy udowodnili, że wegetarianizm służy sportowcom, był Henry Russell Chittenden, nazywany „ojcem amery-kańskiej fizjologii”. Na początku XX w. przeprowadził ba-dania, w których trakcie obniżał uczestnikom – w tym sportowcom, wojskowym i sobie samemu – spożycie białka o połowę, ograniczając do minimum udział mięsa w diecie. Okazało się, że wydolność organizmu zamiast zmaleć, zwiększyła się. Od tamtej pory potwierdzono to wielokrotnie. W diecie bezmięsnej nie brakuje bogatych źródeł białka, takich jak ryż i warzywa strączkowe. Wśród

tych ostatnich największe znaczenie ma soja, która zawie-ra niemal ten sam zestaw aminokwasów – podstawowych „cegiełek” białkowych – co mięso. Są wśród nich także te, których nie potrafimy wytworzyć sami, czyli osiem amino-kwasów egzogennych. Poza tym w soi znajdziemy również sole mineralne, potas, żelazo, magnez, fosfor, wapń oraz wi-taminy z grupy B. Wystarczy 50 g tego ziarna, by zastąpić 150 g mięsa (dwudniową dawkę zalecaną dorosłej osobie). Soja ma jeszcze jedną zaletę w porównaniu z produktami zwierzęcymi – nie zawiera dużej ilości puryn, które orga-nizm przetwarza na kwas moczowy (jego nadmiar może doprowadzić do anemii, kamicy lub podagry).

Hormonalny kufel piwa Obawy budzą natomiast inne składniki soi – fitoestrogeny, czyli roślinne odpowiedniki kobiecego estrogenu. Dla wielu pań w średnim wieku są one bardzo wskazane, ponieważ łagodzą objawy menopauzy. Jednak ponieważ są to hormo-ny, pojawiają się podejrzenia, że w dużej ilości mogą być szkodliwe. „U kobiet mogłoby to przejawiać się zaburzenia-mi płodności i nieprawidłowymi krwawieniami z dróg rod-nych. Mężczyznom natomiast mógłby grozić spadek liczby

pauza z eduCafemac

plemników oraz powiększenie gruczołów piersiowych.U obu płci mogłoby też dojść do zaburzeń pracy tarczycy. Ale tylko w teorii” – mówi dr hab. med. Dominik Rachoń, kierownik Zakładu Endokrynologii Klinicznej i Doświad-czalnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. „W prak-tyce bowiem jest to niewykonalne. Aby uzyskać groźny dla zdrowia poziom fitoestrogenów we krwi, należałoby co-dziennie zjadać ponad 25 kg soi!” – wyjaśnia. Nikt jakoś nie przejmuje się fitohormonami zawartymi w piwie. Trafiają tam one z szyszek chmielowych, ale w tak nikłej ilości, że nawet najwięksi piwosze nie powinni obawiać się, że akurat one im zaszkodzą. „Warto pamiętać, że fitoestrogeny dzia-łają antyandrogennie, czyli hamują działanie testosteronu. Mogą więc chronić mężczyzn przed rakiem prostaty. Być może ten nowotwór rzadziej występuje w Azji właśnie dla-tego, że soja jest tam ważnym elementem diety” – dodaje dr Rachoń. Z kolei u kobiet roślinne hormony teoretycznie mogą zmniejszać ryzyko rozwoju miażdżycy, osteoporozy oraz choroby Alzheimera, choć badania nad tym nie przy-niosły jeszcze jednoznacznych rezultatów.

Lepszy len niż śledźJasne jest natomiast, że tłuszcze zwierzęce – zwłasz-cza w nadmiarze – są dla nas o wiele groźniejsze niż ro-ślinne. Przyczyniają się do rozwoju otyłości i miażdży-cy, osłabiają odporność, a u mężczyzn także potencję. „Możemy całkowicie zastąpić je tłuszczami roślinnymi i tylko na tym skorzystamy” – uważa dr n. med. Katarzyna Cyganek z Katedry i Kliniki Chorób Metabolicznych Colle-gium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W mięsie – zwłaszcza zwierząt z masowej hodowli – do-minują nasycone kwasy tłuszczowe, które mają naukowo udowodniony związek z chorobami serca i nowotworami. Ale narażeni na nie są również wegetarianie, którzy jedzą dużo nabiału. Dlatego powinni pamiętać o nienasyconych kwasach tłuszczowych, których bogatym źródłem są oliwa z oliwek czy olej rzepakowy. Kluczową rolę odgrywają tu kwasy omega-3. To dzięki nim Eskimosi tak rzadko cierpią na choroby układu krążenia. Wiele wskazuje również na to, że te tłuszcze zwiększają odporność, chronią przed no-wotworami i zwiększają sprawność mózgu. Najbogatszym źródłem kwasów omega-3 są ryby i inne owoce morza. Czy oznacza to, że wegetarianie cierpią na ich niedobór? Niekoniecznie. Z najnowszych badań wynika, że naszemu organizmowi w zupełności wystarczy np. 10 gramów ole-ju rzepakowego dziennie – czyli jedna łyżka stołowa. Dużo omega-3 zawierają też orzechy (włoskie i laskowe), siemię lniane oraz olej lniany. Są to na pewno bezpieczniejsze źró-dła tych tłuszczów niż ryby, które mogą zawierać toksyczną rtęć czy dioksyny. Wygląda więc na to, że rację miał ten, kto powiedział:

„Nic nie przyniesie większej korzyści ludzkiemu zdrowiu oraz nie zwiększy szans na przetrwanie życia na Ziemi w tak dużym stopniu jak ewolucja w kierunku diety wegetariańskiej”. A kto to był? Sam Albert Einstein – człowiek, któremu trud-no zarzucić brak kondycji intelektualnej.

Monika Selimi, Jan Stradowski

Sojowa witamina Im mniej przetworzony produkt, tym zdrowszy – to dotyczy również soi. Jest jednak jeden wyjątek – fermentacja, dzięki której składniki odżywcze zawarte w ziarnach stają się bardziej przyswajalne. Dzięki niej otrzymujemy produkty takie jak sos sojowy, pasta miso czy natto. Ten ostatni jest mało popularny w Polsce – być może z powodu specyficznego smaku i zapachu – natomiast bardzo interesuje naukowców. Powstaje dzięki bakteriom Ba-cillus subtilis i zawiera enzym zwany nattokinazą. Działa on podobnie jak kwas acetylosalicylowy (aspiryna) – zmniejsza krzepliwość krwi, chroniąc m.in. przed zawałem – nie dając przy tym skutków ubocznych. Nattokinaza potrafi też bardzo szybko rozłożyć aldehyd octowy, czyli związek odpowia-dający za objawy kaca. Samo natto zawiera sporo witaminy B12, tak bardzo potrzebnej wegetarianom. Poza tym korzystnie wpływa na poziom choleste-rolu we krwi i ciśnienie tętnicze. Ale czy nasi konsumenci przekonają się do czegoś, co serwowane jest w postaci kleistej masy, przypominającej wyglą-dem małe kokony spowite pajęczyną?

Dla głodnych wiedzy

Portale dla osób zainteresowanych dietą bezmięsną: – http://wszechnica_zywieniowa.sggw.pl/debata/slajdy_debata_Desmond.pdf – www.vege.pl, www.zostanwege.pl Prezentacja dotycząca zdrowotnych aspektów wegetarianizmu (plik PDF, 1 MB) Godne uwagi książki: – „Bezkrwawa rewolucja. Historia wegetarianizmu”, Tristram Stuart (Wydawnictwo W.A.B., 2011), - „Kuchnia wegetariańska”, Nicola Graimes (G+J Książki, 2012.)

Dieta wegetariańska jest bepieczniejsza dla organizmu niż ta zawierająca mięso, zwłaszcza pochodzące z wielkich przemysłowych hodowli.

s. 39

K re uj e my trendy w edukacj i

Grupa Edukacyjna S.A.ul. Łódzka 308, 25-655 Kielce infolinia: 801 802 102, 801 808 102

www.mac.pl www.ksiegarnia-edukacyjna.pl

6059000

nr 1 STYCZEŃ 2013 eduCafe - old.mac.plold.mac.pl/UserFiles/mac_eduCafe/magazyn_ew.pdf ·...

Documents

Transcript of nr 1 STYCZEŃ 2013 eduCafe - old.mac.plold.mac.pl/UserFiles/mac_eduCafe/magazyn_ew.pdf ·...