nr 1 | 2013E: [email protected] Poznań ul. Roosevelta 18 60-829 Poznań T: +48 61 845 46 00 F: +48 61...

ISSN 2299/6206

kpmg.pl

nr 1 | 2013

Adres redakcji: KPMG Sp. z o.o. ul. Chłodna 51 00-867 Warszawa tel. +48 22 528 11 00 fax +48 22 528 10 09

Redaktor naczelny: Magdalena Maruszczak Redaktor prowadzący: Marta Tyszer Studio graficzne: KPMG Sp. z o.o.

KPMG Forum2

kpmg.pl

III Kongres Podatków i Rachunkowości KPMG ....................................................................................................................... 5

Perspektywy finansowania sektora nieruchomości w krajach Europy Środkowej i Wschodniej – Steven Baxted .......................................................................................................................................................................... 6

Ulga na nowe technologie – Gniewomir Parzyjagła ..............................................................................................................................................................10

Zawieszenie przedawnienia zobowiązania podatkowego ...................................................................................................13 – Łukasz Kupiec

Zwolnienie w VAT dla dostawy terenów niezabudowanych – wybrane kwestie – Renata Pięta-Mintus, Tomasz Jakubiak vel Wojtczak ...............................................................................................................15

Luksus made in Poland – Andrzej Marczak, Tomasz Wiśniewski .....................................................................................................................................19

Dla kogo inwestor finansowy w medycynie? – Anna Zientkiewicz .................................................................................................................................................................. 22

„Zarządzie – nie kupuj kota w worku, a po zakupie pokaż, co kupiłeś” – Katarzyna Sobka, Marcin Łągiewka ........................................................................................................................................ 25

Zmiany w pozwoleniach na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych przy restrukturyzacjach spółek farmaceutycznych – Monika Skaba-Szklarska ......................................................................................................................................................... 30

Odnawialne źródła energii – projekt nowej regulacji – Tomasz Kamiński .................................................................................................................................................................... 32

SpiS treści

3KPMG Forum

KPMG Forum4

© 2013 KPMG Sp. z o.o. jest polską spółką z ograniczoną odpowiedzialnością i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative („KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wydrukowano w Polsce.

Nazwa i logo KPMG są zastrzeżonymi znakami towarowymi KPMG International Cooperative („KPMG International”), podmiotu prawa szwajcarskiego.

Informacje zawarte w niniejszej publikacji mają charakter ogólny i nie odnoszą się do sytuacji konkretnej firmy. Ze względu na szybkość zmian zachodzących w polskim prawodawstwie i gospodarce prosimy o upewnienie się w dniu zapoznania się z niniejszą publikacją, czy informacje w niej zawarte są wciąż aktualne. Przed podjęciem konkretnych decyzji proponujemy skonsultowanie ich z naszymi doradcami. Poglądy i opinie wyrażone w powyższym tekście prezentują zapatrywania autorów i mogą nie być zbieżne z poglądami i opiniami KPMG Sp. z o.o.

Warszawaul. Chłodna 5100-867 WarszawaT: +48 22 528 11 00F: +48 22 528 10 09E: [email protected]

Krakówal. Armii Krajowej 1830-150 KrakówT: +48 12 424 94 00F: +48 12 424 94 01E: [email protected]

Poznańul. Roosevelta 1860-829 PoznańT: +48 61 845 46 00F: +48 61 845 46 01E: [email protected]

Wrocławul. Bema 250-265 WrocławT: +48 71 370 49 00F: +48 71 370 49 01E: [email protected]

Gdańskal. Zwycięstwa 13a 80-219 Gdańsk T: +48 58 77 295 00F: +48 58 77 295 01E: [email protected]

Katowiceul. Francuska 3440-028 KatowiceT: +48 32 778 88 00F: +48 32 778 88 10E: [email protected]

Biura KPMG w Polsce

kpmg.pl

Eksperci wydania 1/2013

Steven Baxted

Marcin Łągiewka

Gniewomir Parzyjagła

Katarzyna Sobka

Renata Pięta-Mintus

Łukasz Kupiec

Tomasz Jakubiak vel Wojtczak

Andrzej Marczak

Tomasz Wiśniewski

Anna Zientkiewicz

Tomasz Kamiński

Monika Skaba-Szklarska

Wydrukowano na papierze ekologicznym

2013 through

tax 2013

Szanowni Państwo,

Trzecia edycja Kongresu Podatków i Rachunkowości KPMG odbędzie się 15 stycznia 2013 roku w hotelu Hilton w Warszawie.

Program Kongresu zawiera kluczowe zmiany w podatkach na 2013 rok, zmiany w regulacjach z obszaru cen transferowych, a także wybrane zagadnienia dotyczące obowiązujących standardów sprawozdawczości finansowej. Prelekcje wygłoszą licencjonowani doradcy podatkowi, radcowie prawni i biegli rewidenci, z wieloletnią praktyką zawodową w KPMG. Oprócz omówienia teoretycznych aspektów nowych przepisów i obowiązujących standardów, podczas spotkania poruszone zostaną także praktyczne aspekty ich stosowania, które niejednokrotnie budzą wątpliwości interpretacyjne.

Wśród uczestników Kongresu co roku znajdują się przedstawiciele kadry zarządzającej, w tym dyrektorzy finansowi, główni księgowi, szefowie sprawozdawczości finansowej i controllingu oraz kadra najwyższego szczebla z przedsiębiorstw z różnych branż z całej Polski. W 2012 roku Kongres zgromadził ponad 600 uczestników, a wydarzenie było szeroko promowane i komentowane w mediach.

Więcej szczegółów oraz informacje o rejestracji na stronie kpmg.pl

Zapraszamy!

KPMG w Polsce

5KPMG Forum

III KONGRES PODATKÓW i rAcHUNKOWOści KpMG

rachunkowosc.orgPortal branży rachunkowości

ksiegowosc.orgPortal branży księgowości

Gazeta Finansowa

PatronPatronimedialni

Głównypatron medialny

Organizator i patron merytoryczny

Europa Środkowa i Wschodnia jest nadal jednym z najlepiej rokujących regionów

w Europie, jednak kryzys w strefie euro, odciskający swoje piętno na terenie całej Europy, dotyka również tego regionu. W naszym badaniu, przeprowadzonym wśród ponad 35 banków w Europie Środkowej i Wschodniej, zbadaliśmy opinie banków na temat rynku nieruchomości oraz możliwości jego finansowania. Podczas gdy wyniki badania wskazują na ostrożne podejście do finansowania inwestycji w nieruchomości w regionie, w opinii banków Polska nadal charakteryzuje się lepszą pozycją w porównaniu do większości krajów Europy Środkowej i Wschodniej.

Możliwości pozyskania finansowania nowych projektów deweloperskichW porównaniu z perspektywami w 2011 roku, ankietowane kraje wykazywały stały bądź malejący apetyt na finansowanie nieruchomości w roku 2012. Nawet w Polsce i Czechach, gdzie w roku 2011 prognoza dotycząca znaczenia finanso-

perspektywy finansowania sektora nieruchomości

w krajach europy środkowej i Wschodniej

wania nieruchomości była pozytywna, obecnie perspektywa jest mniej korzystna.

W przypadku kredytów nieruchomościowych przypadających do spłaty w najbliższej przyszłości, średnio 20% jest wymagalne w ciągu przyszłego roku, a 40% w ciągu dwóch lat. W porównaniu z danymi zebranymi w ubiegłym roku, odsetek kredytów

krótkoterminowych rośnie ze względu na wygasanie uprzednio udzielonych kredytów i kurczenie się portfela. Banki, co do zasady, wykazują skłonność do refinansowania kredytów zapadalnych za dwa lata w badanych krajach. Biorąc pod uwagę średnie dla ankietowanych krajów, można stwierdzić otwartość banków na refinansowanie.

Skłonność banków do refinansowania kredytów przypadajcych do spłaty w ciągu najbliższych dwóch lat

Źródło: KPMG w Barometrze koniunktury na rynku finansowania sektora nieruchomości w krajach Europy Środkowej i Wschodniej w roku 2012

BAL CZE HUN POL SLV ROM BUL

Nie

Tak

AuditKPMG Forum6

0% 20% 40% 60% 80% 100%

BUL

BAL

SLV

HUN

CZE

POL

ROM

2,0

2,5

3,0

3,5

4,0

4,5

5,0

BUL POL CZE ROM HUN BAL SLV

Możliwości finansowania nowych projektów deweloperskichWiększość ankietowanych banków nadal jest bardziej zainteresowana finanso-waniem projektów generujących dochód niż projektów deweloperskich. General-nie, otwartość na finansowanie nowych projektów zmalała w porównaniu do roku 2011, po znaczącym wzroście z 2010.

Oprócz analizy ogólnej gotowości banków do kredytowania, respondentów py-tano również o preferowane przez nich klasy obiektów. W Rumunii i w Polsce na pierwszym miejscu wskazywane są nieruchomości biurowe, natomiast w pozostałych krajach nie ma wyraźnych preferencji, choć najmniej preferowanym jest, podobnie jak w dwóch poprzednich latach, sektor hotelarski.

Oprócz pytań na temat preferencji branżowych, respondentów poproszono o określenie zakresu marży odset-kowej, którą zastosowaliby w oparciu o stopę Euribor 3M (trzymiesięczną) w przypadku dewelopera lub inwestora o znakomitej reputacji, posiadającego solidny biznesplan. W przypadku nowych nieruchomości deweloperskich oraz kredytów na dobrze opracowane projekty generujące dochód, najniższe marże od-setkowe wykazywały banki w Czechach i w Polsce, co odzwierciedla niższe profile ryzyka tych krajów, a być może także wpływ dużej konkurencji na rynku finan-sowania wysoko notowanych inwestycji nieruchomościowych. Najwyższe marże odsetkowe zanotowano w Bułgarii.

Jeśli chodzi o podstawę podejmowanych decyzji w zakresie finansowania, przed-stawiciele przebadanych banków jako najważniejsze kryteria wskazali solidny model biznesowy oraz wysoką jakość fi-nansowanych aktywów, a także wysokość środków własnych wnoszonych przez dewelopera czy inwestora.

Badane banki zapytano także o technic-zne kryteria finansowania. Odpowiedzi

Skłonność banków do finansowania projektów deweloperskich/ generujących dochód

Skłonność banków do finansowania projektów deweloperskich/ generujących dochód

różniły się znacznie w zależności od kraju. Podobnie jak w roku ubiegłym, w przypadku wskaźnika wielkości kredytu do kosztu inwestycji (LTC, loan-to-cost), zanotowano jego maksymalny poziom 0,6-0,7 (co odpowiada kredy-

towi w wysokości 60-70% i wkładowi własnemu w wysokości 30-40% wartości inwestycji) przy finansowaniu budowy obiektów biurowych, mieszkalnych, hand-lowych oraz przemysłowo-logistycznych. Podsektorem, w którym ze względu na

Nowe projekty 2012

Biura

Nowe projekty 2011

Obiekty przemysłowe / logistyczne

Projekty generujące dochód 2012

Mieszkania

Obiekty handlowe

Projekty generujące dochód 2011

Obiekty hotelarskie


Audit KPMG Forum 7

większe postrzegane ryzyko wymagane są większe wkłady własne, jest ponownie hotelarstwo.

W przypadku wskaźnika projektów generujących dochód, ogólny maksy-malny wskaźnik wielkości kredytu do wycenianej wartości obiektu (LTV, loan-to-value) w sektorach obiektów biurowych, mieszkalnych, handlowych oraz przemysłowo-logistycznych osiągnęły maksymalny poziom 0,6-0,7. W przypadku nieruchomości przeznaczonych na cele hotelowe, wskaźnik ten jest nieco niższy (średnia bliska 0,55), a różnice pomiędzy poszczególnymi krajami znacznie większe.

Przeciętnie wartości wskaźników LTV dla sektora nieruchomości są tylko nieco niższe w porównaniu z rokiem ubiegłym.

Banki nadal oczekują wysokich wskaźników dotyczących uprzednio zawartych umów najmu (pre-let) lub sprzedaży (presale). Oczekiwane wskaźniki różnią się znacząco w poszczególnych krajach i między poszczególnymi sektorami. Przeciętnie najwyższe wskaźniki zanotowano w Bułgarii, która nieznacznie wyprzedza Węgry. W przypadku projektów biurowych i handlowych wskaźniki pre-let są zbliżone, kształtując się w przedziale 45-65%. Co do zasady, większość obiektów przemysłowych i logistycznych budowana jest pod wymagania konkretnego najemcy.

Zarządzanie kredytami ze stwierdzoną utratą wartościGlobalny kryzys ekonomiczny wpłynął negatywnie na finansowanie sektora nieruchomości. W tej części ankiety autorzy koncentrują się na możliwościach zarządzania przez banki kredytami hipo-tecznymi w sytuacji, gdy kredytobiorcy nie są w stanie terminowo spłacać rat kapitałowych i/lub odsetek na czas lub gdy miało miejsce techniczne naruszenie warunków umowy.

Obecna sytuacja i przyszłe oczekiwania dotyczące kredytów ze stwierdzoną utratą wartościW oparciu o odpowiedzi respon-dentów zebrane w 2012 roku można stwierdzić, że największa ilość kredytów nieruchomościowych ze stwierdzoną utratą wartości występuje na Słowenii, w Rumunii oraz na Węgrzech, podczas gdy największy odsetek kredytów spłacanych regularnie występuje w Polsce oraz w Czechach. Wyniki te odzwierciedlają, co do zasady, ogólną sytuację makroekonomiczną badanych państw. Za wyjątkiem krajów bałtyckich i Rumunii,

odsetek kredytów ze stwierdzoną utratą wartości wzrósł w każdym państwie w porównaniu z rokiem poprzednim. Odsetek kredytów spłacanych regularnie pozostawał na niezmienionym, choć nis-kim poziomie w Rumunii i zmniejszył się nieznacznie na Słowenii.

Wyniki raportu wskazują, że poziom rezerw na ryzyko kredytowe w sektorze nieruchomości na Węgrzech, w Polsce oraz Bułgarii uważa się za niewystarczający, natomiast w Rumunii i krajach bałtyckich za wystarczający. Tylko banki czeskie określają poziom tych rezerw jako wyższy niż wystarczający. Przewiduje się, że ich poziom nie zmniejszy się znacząco w żadnym ankietowanym kraju przed końcem roku 2012, za wyjątkiem państw bałtyckich. W ujęciu ogólnym wyniki te sugerują, że banki nie spodziewają się w najbliższym

Odsetek zagrożonych kredytów nieruchomosciowych z utratą wartości w poszczególnych krajach


86% 84% 79%

53% 52%44% 40%

62% 64% 63%

10% 11%10%

7%

28%35%

30%

24% 23%19%

4% 5% 11%

40%

20% 21%30%

14% 13% 19%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

90%100%

80%

POLC ZE BULB AL HUNR OM SLV 2010 2011 2012

Spłacane regularnie

Zagroone w niewielkim stopniu

Istotne zagrożenie

AuditKPMG Forum8

czasie istotnej poprawy na rynku nieruchomości.

Większość przedstawicieli banków we wszystkich krajach uważa, że z kredytami ze stwierdzoną utratą wartości można w większości przypadków skutecznie radzić sobie poprzez ich restrukturyzację.

Wyniki te potwierdzają, że banki starają się najpierw aktywnie uzdrowić kredyty hipoteczne niż realizować zabezpieczenia poprzez egzekucję z kredytowanych nieruchomości. Zmiana harmonogramu spłat lub restrukturyzacja pożyczek jest uważana za korzystne podejście, przynajmniej w krótkiej perspektywie czasowej. Choć w chwili obecnej trudno stwierdzić, czy restrukturyzacja będzie skutecznym środkiem naprawczym w dłuższej perspektywie, banki nadal korzystają z tej opcji.

PodsumowanieNa podstawie przeprowadzonego bada-nia sporządzono ranking analizowanych państw za ostatnie trzy lata. Uzyskano następujące wyniki:

Polska i Czechy od trzech lat uzyskują najwyższe wskaźniki, dystansując pozostałe kraje, podczas gdy wyniki krajów bałtyckich oraz Węgier stopniowo się pogarszają.

Warunki makroekonomiczne w większości badanych krajów nie wykazują oznak poprawy, a co za tym idzie, trudno spodziewać się, by sektor nieruchomości osiągnął w najbliższej przyszłości poziom sprzed kryzysu. W ciągu ostatnich trzech lat prawie w każdym z analizowanych krajów finansowanie w sektorze nieruchomości staje się dla banków coraz mniej prio-rytetowe, a banki stają się coraz mniej otwarte na finansowanie nowych inwestycji w nieruchomości. Mimo ostrożniejszego podejścia banków, Polska nadal jest preferowanym celem inwestycji w regionie, co potwierdza większość transakcji mających miejsce na terenie kraju.

Steven Baxted Partner, KPMG w Polsce

• Szef zespołu doradczego dla sektora budownictwa i nieruchomości w KPMG w Polsce oraz członek Komitetu Sterującego KPMG ds. Nieruchomości na Europę Środkowo-Wschodnią.

• Ponad 19 lat doświadczenia w pracy w KPMG – głównie w dziedzinie audytu sprawozdań finansowych, doradztwa przy przejęciach spółek i innych usługach poświadczających.

• Współpraca z klientami w Polsce od 1999 r., wcześniej współpraca z klientami w Kanadzie w latach 1993-1999.

• Osoba odpowiedzialna za przygotowanie publikacji „Barometr koniunktury na rynku finansowania sektora nieruchomości” oraz „Budownictwo w Polsce”.

Odsetek złych kredytów, których problem może być skutecznie rozwiązany przez restrukturyzację

20 0% 60 100%

BUL

CZE

HUN

POL

ROM

SLV

BAL Średnia regionalna 2012

Średnia regionalna 2011

Średnia regionalna 2010

% % 80%

Wskaźnik Property Financing Sentiment Index

2010 2011 2012

1 Polska Czechy Czechy

2 Czechy Polska Polska

3 Węgry Rumunia Bułgaria

4 Bułgaria Węgry Rumunia5 Kraje bałtyckie Bułgaria Węgry6 Rumunia Słowenia Słowenia7 Kraje bałtyckie Kraje bałtyckie

Audit KPMG Forum 9

Na czym polega korzyść z zastosowania ulgi na nowe technologie?Korzyścią wynikająca z zastosowania ulgi na nowe technologie jest możliwość obniżenia podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym o połowę wydatków poniesionych na nabycie nowej technologii. W praktyce oznacza to rzeczywistą oszczędność podatkową w wysokości 9,5 procent poniesionych wydatków (w odniesieniu do osób prawnych). Co istotne, skorzystanie z dobrodziejstw ulgi na nowe technologie pozostaje bez wpływu na amortyzację podatkową takich wydatków.

Możliwość ta obwarowana jest jednak pewnymi warunkami. Po pierwsze, odliczenia dokonać może tylko przedsiębiorca, a także podatkowa grupa kapitałowa. Po drugie, nabyta technologia musi odpowiadać definicji ustawowej. Po trzecie, odliczeniu podlegają tylko wydatki poniesione w ograniczonym czasie. Po czwarte, ustawodawca przewidział pewien katalogi zdarzeń, które wykluczają możliwość skorzystania z tego „bonusa” podatkowego.

Ulga na nowe technologie

Co to jest nowa technologia?Ustawodawca zdefiniował nową technologię jako wiedzę technologiczną w postaci wartości niematerialnych i prawnych (WNiP), w szczególności wyniki prac rozwojowych. Mogą to zatem być prawa do programów komputerowych, licencje, prawa z patentu lub wzoru użytkowego, know-how, a także wyniki badań i prac rozwojowych Technologia ta powinna umożliwiać wytwarzanie nowych lub udoskonalonych wyrobów lub usług i nie powinna być stosowana na świecie przez okres dłuższy niż pięć lat.

Zgodnie z przepisami podatkowymi fakt innowacyjności technologii powinien być potwierdzony opinią niezależnej od podatnika jednostki naukowej. Zgodnie z kolei z ustawą o zasadach finansowania nauki jednostką naukową, której opinia będzie wiążąca dla potrzeb zastosowania ulgi na nową technologię są między innymi szkoły wyższe, placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk, jednostki badawczo-rozwojowe prowadzące w sposób ciągły badania naukowe. Pozyskując opinię jednostki naukowej trzeba zatem upewnić się, że jednostka, która ma ją wydać posiada status jednostki naukowej w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki.

W praktyce najczęściej ulga na nowe technologie znajduje zastosowanie do programów komputerowych. W ich

Inwestycja w nowoczesne technologie to nie tylko wydatek,

który będzie procentował biznesowo. To również możliwość korzystnego podatkowo odliczenia. Różne kraje

promują innowacyjność technologii poprzez stosowanie różnego

rodzaju zachęt i ulg podatkowych. Polski ustawodawca w 2006 roku

wprowadził do ustaw podatkowych przepisy dotyczące tzw. ulgi

na nowe technologie. Przepisy ustawy o podatku dochodowym

od osób prawnych oraz o podatku dochodowym od osób fizycznych są

w tym zakresie analogiczne.

TaxKPMG Forum10

przypadku bowiem stosunkowo łatwo wykazać że przyczyniają się między innymi do poprawy szybkości i jakości procesów gospodarczych, ograniczają prawdopodobieństwo błędów czy przyczyniają się do monitorowania jakości i terminowości obsługi kontrahentów przedsiębiorcy.

Minister Finansów potwierdzał w wydawanych interpretacjach indywidualnych, że nową technologią w rozumieniu przepisów podatkowych będą również takie programy, które tylko w sposób pośredni wpływają na udoskonalenie jakości oferowanych produktów i usług, za to wpływają na udoskonalenie procesów w samym przedsiębiorstwie (np. systemy SAP/ERP).

Co można odliczyć?Zgodnie z przepisami podatkowymi podatnik uprawniony jest do obniżenia podstawy opodatkowania o 50 procent wydatków poniesionych na nabycie nowej technologii. Przez nabycie nowej technologii ustawy nakazują rozumieć nabycie praw do wiedzy technologicznej, w drodze umowy o ich przeniesienie oraz korzystanie z tych praw. Podkreślenia wymaga też, że prawo do skorzystania z ulgi na nowe technologie nie będzie przysługiwało w sytuacji wytworzenia we własnym zakresie wartości niematerialnej i prawnej.

O ile niegdyś mogło to budzić wątpliwości, o tyle teraz pozostaje poza sporem, że dla nabycia nowej technologii nie jest konieczne, aby umowa licencyjna miała charakter wyłączny. Innymi słowy, dla możliwości zastosowania ulgi na nowe technologie nie ma znaczenia ile podmiotów, oprócz przedsiębiorcy, korzysta z takiej samej lub tej samej technologii. Wydatki te muszą być faktycznie poniesione, a przedsiębiorca zamierzający z ulgi skorzystać powinien dysponować dokumentami potwierdzającymi fakt ich poniesienia.

Warto w tym miejscu wskazać, że zgodnie z przyjętą już praktyką władz skarbowych, do podstawy wyliczenia ulgi na nowe technologie wchodzić będzie wartość WNiP ujęta w podatkowej ewidencji. Organy skarbowe potwierdzają przy tym prawidłowość podejścia, zgodnie z którym do podstawy ulgi zaliczone mogą zostać wydatki ponoszone przez przedsiębiorcę nie tylko na zakup samej licencji, ale także wydatki związane z instalacją i wdrożeniem takiego systemu komputerowego, o ile oczywiście zostały one ujęte w wartości początkowej WNiP. Organy skarbowe nie kwestionują również ujęcia w podstawie ulgi na nowe technologie wydatków poniesionych na dostosowanie interfejsów oprogramowania dotychczas funkcjonującego u przedsiębiorców, tak by mogło ono komunikować się z nowo nabywanym oprogramowaniem.

Do podstawy ulgi nie będą natomiast mogły być zakwalifikowane wydatki na nabycie urządzeń, które umożliwiają wykorzystanie nowej technologii. Takie stanowisko potwierdzone zostało przez NSA, który w wyroku II FSK 275/11 z 18/10/2012 oddalił skargę podatnika. Przedmiotem analizy składu orzekającego było to, czy wydatki na terminale, stanowiące zdaniem podatnika integralną część systemu obsługi restauracji, mogą być obok wydatków na licencję na system informatyczny ujęte w podstawie odliczenia ulgi. Podobne stanowisko zajmował już Minister Finansów, między innymi w interpretacji IPPB5/423-627/10-2/AM z 8/12/2010 który odnosił się wówczas do dyspenserów bankowych. Z powyższych orzeczeń płynie zatem wniosek, że przyznając

Z dobrodziejstw ulgi na nowe technologie nie może skorzystać przedsiębiorca działający w specjalnej strefie ekonomicznej.

Tax KPMG Forum 11

preferencję podatkową, ustawodawca nie objął nią wszystkich wydatków, których poniesienie jest niezbędne do korzystania z nowej technologii, ale tylko te, które wiążą się z uzyskaniem dostępu oraz praw do wiedzy technologicznej.

Kiedy można odliczyć?Prawo do odliczenia wydatków poniesionych na nabycie nowej technologii przysługuje podatnikowi w odniesieniu do wydatków poniesionych w roku wprowadzenia nowej technologii do podatkowej ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych oraz w roku następnym. Dokonując wyliczenia korzyści podatkowej należy również brać pod uwagę przedpłaty i zadatki poniesione w roku poprzedzającym wprowadzenie nowej technologii do ewidencji WNiP.

Odliczenia dokonuje się w składanej za dany rok podatkowy deklaracji podatkowej.

Organy skarbowe, w sytuacji kiedy podatnik nabył wcześniej prawa do nowej technologii, ale opinię jednostki pozyskał dopiero teraz, akceptują również możliwość dokonania korekty złożonych zeznań podatkowych. W konsekwencji warto przejrzeć technologie nabywane przez podatników również w latach poprzednich i dokonując korekty zeznań skorzystać z benefitu podatkowego.

W przypadku dużych projektów informatycznych, których wdrażanie trwa kilka lat, o ile będzie to możliwe z technicznego punktu widzenia, warto rozważyć podzielenie takiego projektu i wprowadzanie go do ewidencji podatkowej etapami. Wówczas każdy z etapów, stanowiąc oddzielną wartość niematerialną i prawną, będzie mógł być oddzielnie ujmowany w podstawie ulgi na nowe technologie. Taki zabieg pozwoli na rozliczenie większej części wydatków.

A co jeśli podatnik wykazuje stratę ?W przypadku kiedy w roku wprowadzenia nowej technologii do ewidencji przedsiębiorca wykazuje stratę albo też wysokość osiąganych dochodów nie pozwala na rozliczenie całości ulgi, wówczas ustawodawca dopuścił możliwość rozliczenia ulgi w zeznaniach podatkowych za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe następujące po roku, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.

Kiedy z ulgi nie można skorzystać?Z dobrodziejstw ulgi na nowe technologie nie może skorzystać przedsiębiorca działający w specjalnej strefie ekonomicznej.

Ustawa podatkowa przewiduje również katalog okoliczności powodujących utratę prawa do skorzystania z ulgi na nowe technologie. W razie wystąpienia tych okoliczności w ciągu 3 lat podatkowych od wprowadzenia nowej technologii do ewidencji, podatnik obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania o wcześniej odliczoną kwotę.

Podatnik traci prawo do odliczeń związanych z nabyciem nowej technologii, jeżeli:

(1) ogłoszona została jego upadłość likwidacyjna albo zostanie postawiony w stan likwidacji;

(2) udzieli w jakiejkolwiek formie lub części innym podmiotom prawa do nowej technologii;

(3) otrzyma zwrot wydatków w jakiejkolwiek formie.

Ta druga okoliczność może okazać się kłopotliwa w przypadku prowadzenia przez przedsiębiorcę działalności w grupie spółek. W takim przypadku należy już na etapie konstruowania umów licencyjnych zwrócić uwagę, by nie zawierały one postanowień umożliwiających udzielenie sublicencji na spółki zależne.

Trzeci z powodów utraty prawa do ulgi skutkuje tym, że nie mogą z niej korzystać przedsiębiorcy, którzy nową technologię nabyli dzięki pozyskanemu wsparciu czy dofinansowaniom, w tym dotacjom unijnym. Jest on również, oprócz niewielkiej świadomości, co do możliwości skorzystania z ulgi, jednym z powodów niewielkiego wykorzystania przez przedsiębiorców tego narzędzia optymalizacyjnego.

Gniewomir Parzyjagła Supervisor w Dziale Doradztwa Podatkowego, Radca Prawny, KPMG w Polsce

• Posiada ponad 8-letnie doświadczenie w zakresie doradztwa podatkowego.

• Specjalizuje się w doradztwie w zakresie restrukturyzacji przedsiębiorstw oraz doradztwie dla instytucji finansowych oraz ubezpieczeniowych.

• Koordynuje projekty dotyczące rozliczenia ulgi na nowe technologie w instytucjach finansowych.

• Autor publikacji w prasie specjalistycznej.

TaxKPMG Forum12

Wydana przez Ministra Finansów interpretacja ogólna zawiera zalecenie, aby organy podatkowe wysyłały do podatników pisemne zawiadomienia o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia, a także o jego ewentualnym ponownym rozpoczęciu lub dalszym biegu.

Zawieszenie przedawnienia zobowiązania podatkowego

skutek w postaci braku przedawnienia się zobowiązania podatkowego w sytuacji, gdy podatnik przed upływem terminu przedawnienia nie został poinformowany o wszczęciu wobec niego (a w przypadku podatników będących osobami prawnymi wobec osób fizycznych odpowiadających za ich rozliczenia podatkowe) postępowania karnoskarbowego. W procedurze karnej rozróżnia się bowiem dwa stadia postępowania – postępowanie prowadzone jedynie w sprawie (tzw. faza in rem) oraz postępowanie przeciwko osobie (tzw. faza in personam), kiedy zarzut popełnienia czynu zabronionego można już postawić określonemu podejrzanemu. Co do zasady dopiero z momentem przedstawienia zarzutów podatnik dowiaduje się o prowadzonym postępowaniu karnym. Wcześniejsza faza in rem z zasady jest tajna, z uwagi na to że dobro postępowania karnego przez postawieniem zarzutów podejrzanemu

Zobowiązania podatkowe co do zasady przedawniają się z upływem

pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Po upływie okresu przedawnienia zobowiązanie podatkowe wygasa, co oznacza że podatnik nie jest już dłużej zobowiązany do jego zapłaty.

Istnieje jednak szereg istotnych wyjątków od tej reguły, określonych w przepisach Ordynacji podatkowej regulujących zasady przerwania lub zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych. Jednym z ważniejszych w praktyce wyjątków jest zawieszenie biegu przedawnienia w przypadku wszczęcia przez uprawniony organ postępowania karnego dotyczącego naruszenia przepisów Kodeksu karnego skarbowego – postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie jego popełnienia wiąże się z niewykonaniem przez podatnika zobowiązania podatkowego, w stosunku do którego biegnie termin przedawnienia.

W odniesieniu do powyższego wyjątku pojawiły się orzecznictwie sądowym i praktyce jego stosowania kontrowersje dotyczące tego, czy może on wywierać

Zawieszenie przedawnienia zobowiązania podatkowego w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe – tylko pod warunkiem poinformowania podatnika

z reguły wymaga zachowania go w tajemnicy. O wszczęciu postępowania karnoskarbowego w fazie in rem podatnik nie jest więc informowany przez organ prowadzący to postępowanie, natomiast dowiedzieć się o tym fakcie powinien dopiero z chwilą postawienia zarzutów karnoskarbowych osobie podejrzanej.

Literalne brzmienie odpowiedniego przepisu Ordynacji podatkowej wiąże skutek w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego z dniem wszczęcia postępowania karnoskarbowego, nie rozróżniając postępowań w sprawie oraz przeciwko osobie. W przypadku wszycia postępowania karnoskarbowego podatnik przez pewien czas nie więc że bieg terminu przedawnianie jego zobowiązania uległ zawieszeniu i może planować swoje działania będąc przekonanym, że nie jest już zobowiązany do jego zapłaty. Tymczasem we wszystkich innych przewidywanych przez Ordynację

Tax KPMG Forum 13

podatkową przypadkach zawieszenia lub przerwania terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych, aby skutek taki wystąpił, podatnik musi mieć wiedzę o zaistnieniu przesłanki zawieszenia lub przerwania przedawnienia. Sytuacja taka wzbudzała wśród podatników, wśród przedstawicieli nauki prawa podatkowego oraz w orzecznictwie sądów administracyjnych wątpliwości co do jej zgodności z konstytucyjną zasadą pewności prawa. Wątpliwości te podzielił jednego ze składów orzekających Naczelnego Sądu Administracyjnego, który skierował do Trybunału Konstytucyjnego pytanie prawne wnioskując o dokonanie oceny zgodności przepisów z Konstytucją RP.

W wyroku z 17 lipca 2012 r. (sygn. akt P 30/11) Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w związku z wszczęciem postępowania karnoskarbowego jest niezgodne z konstytucyjnymi zasadami, gdy podatnik nie jest informowany o tym fakcie. Trybunał wskazał na konieczność znowelizowania przepisu umożliwiającego zawieszenie przedawnienia w sposób gwarantujący, że podatnik najpóźniej z chwilą upływu terminu przedawnienia zostanie poinformowany, iż przedawnienie nie nastąpi z uwagi na zawieszenie jego biegu. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego potwierdziło, że zawieszenie przedawnienia nie może nastąpić, jeżeli podatnik nie został poinformowany o wszczęciu postępowania karnoskarbowego.

Na wyrok Trybunału Konstytucyjnego zareagował Minister Finansów, rozpoczynając prace legislacyjne zmierzające do zmiany Ordynacji podatkowej w odpowiednim zakresie oraz wydając w dniu 2 października 2012 r. ogólną interpretację przepisów prawa podatkowego (sygn. PK4/8012/239/AAN/12/1804) instruującą organy podatkowe w jaki sposób, do czasu wejścia w życie nowelizacji, mają postępować w przypadku wszczęcia postępowań karnoskarbowych mogących skutkować zawieszeniem

lub przerwaniem biegu terminu przedawnienia zobowiązań podatkowych.

Wydana przez Ministra Finansów interpretacja ogólna zawiera zalecenie, aby organy podatkowe wysyłały do podatników pisemne zawiadomienia o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia, a także o jego ewentualnym ponownym rozpoczęciu lub dalszym biegu. Pismo Ministra Finansów potwierdza, że wyłącznie jednoznaczne i wyraźne zawiadomienie podatnika o zawieszeniu biegu terminu przedawnienia ze względu na wszczęcie postępowania dotyczącego przestępstwa lub wykroczenia skarbowego może wywoływać skutek w postaci braku przedawnienia zobowiązania podatkowego. Informacja o wszczęciu postępowania karnoskarbowego nie może być podatnikowi przekazana w żaden tzw. dorozumiany sposób, poprzez inne niż odpowiednie pisemne zawiadomienie czynności organów podatkowych.

Minister wskazał, że w zawiadomieniu organ podatkowy powinien ograniczyć się do poinformowania o dacie zawieszenia, nie wskazując okoliczności czy zakresu wszczętego śledztwa lub dochodzenia. Zawiadomienie musi mieć formę

pisemną, powinno jednoznacznie określać zobowiązanie podatkowe którego termin przedawnienia ulega zawieszeniu i przesłankę tego zawieszenia, musi być skierowane bezpośrednio do podatnika i doręczone mu zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej o doręczeniach pism w postępowaniu podatkowym. Zawiadomienie kieruje do podatnika organ właściwy w sprawach zobowiązania podatkowego, z którego niewykonaniem wiąże się podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Treść interpretacji Ministra potwierdza ponadto, że aby wywołać skutek w postaci zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego zawiadomienie powinno być doręczone podatnikowi przed upływem tego terminu.

Oznacza to, że zobowiązania podatkowe przedawni się z upływem terminu przedawnienia nawet pomimo wszczęcia postępowania karnoskarbowego dotyczącego tego zobowiązania, jeżeli podatnik nie zostanie o zawieszeniu przedawnienia pisemnie zawiadomiony przez właściwy organ podatkowy. Podatnik, który nie otrzyma od organu odpowiedniego zawiadomienia, może traktować swoje zobowiązanie jako przedawnione.

Łukasz Kupiec Supervisor w Dziale Postępowań Podatkowych i Sądowych, KPMG w Polsce

• Posiada ponad 6-letnie doświadczenie w doradztwie podatkowym i prawnym.

• Specjalizuje się w doradztwie w zakresie postępowań przed organami podatkowymi i innymi organami administracyjnymi oraz postępowaniach sądowoadministracyjnych.

• Prowadzi w imieniu podatników postępowania związane m.in. z odwołaniami od decyzji podatkowych i pozostałych rozstrzygnięć wydawanych przez organy podatkowe, a także skarg do sądów administracyjnych na te rozstrzygnięcia, zajmuje się także innymi niż podatkowe postępowaniami administracyjnymi, postępowaniami cywilnymi oraz karnoskarbowymi, doradza podmiotom gospodarczym w zakresie ich bieżących obowiązków podatkowych i prawnych.


TaxKPMG Forum14

Zwolnienie w VAt dla dostawy terenów niezabudowanych – wybrane kwestie

Dotychczasowa praktyka i wątpliwości w zakresie stosowania zwolnieniaNa gruncie powyższego (niesprecyzowanego) brzmienia przepisów zrodziły się wątpliwości interpretacyjne.

W praktyce utrwalił się pogląd, iż podstawowym wyznacznikiem przeznaczenia danego terenu jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzeni (m.p.z.p.), wydany w oparciu o przepisy UPZP. W przypadku zaś braku tego planu równoznaczne wpływ powinny wywierać decyzje: o lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz o sposobie zagospodarowania terenu i warunków zabudowy (tzw. „decyzje lokalizacyjne”; z mocy art. 4 ust. 2 UPZP decyzje te wydaje się w wypadku braku planu).

Duże kontrowersje wzbudziło zagadnienie, czy dla celów stosowania przepisu art. 43 ust. 1 pkt 9 Ustawy VAT, w wypadku braku miejscowego planu zagospodarowania przestrzeni oraz wskazanych powyżej decyzji miarodajnym czynnikiem dla ustalenia przeznaczenia terenu powinno być studium uwarunkowań i kierunków

W myśl art. 43 ust. 1 pkt 9 Ustawy VAT, zwalnia się od podatku

dostawę terenów niezabudowanych, innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę.

Wykładnia językowa analizowanego przepisu wskazuje, iż zwolnieniem objęta jest czynność opodatkowana w postaci dostawy towarów, której przedmiotem są:

• tereny niezabudowane, które jednocześnie

• nie są terenami budowlanymi, ani też nie są

• terenami przeznaczonymi pod zabudowę.

Brak w Ustawie VAT definicji legalnej pojęcia „terenów niezabudowanych, innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę” (projektuje się wprowadzenie takiej definicji w ramach nowelizacji Ustawy VAT).

Przedmiotowe zwolnienie oparte jest o przepisy Dyrektywy VAT. Zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. k) Dyrektywy VAT Państwa Członkowskie zwalniają dostawy terenów niezabudowanych, inne niż dostawy terenów budowlanych, o których mowa w art. 12 ust. 1 lit. b) Dyrektywy VAT. Przepis ów, w związku z art. 12 ust. 3 Dyrektywy VAT, wskazuje zaś, że „teren budowlany” oznacza każdy grunt nieuzbrojony lub uzbrojony, uznawany za teren budowlany przez Państwa Członkowskie.

zagospodarowania przestrzennego gminy, czy też zapisy ewidencji gruntów i budynków? Naczelny Sąd Administracyjny w tezie wyroku z dnia 17 stycznia 2011 r. wskazał, iż prymat powinien zostać przyznany zapisom ewidencji gruntów i budynków. Pogląd taki ma być uzasadniony faktem, iż wspomniane studium nie stanowi aktu prawa miejscowego, zatem jego postanowienia nie mogą wpływać na sytuację prawną jednostek (w tym na zakres opodatkowania).

Rozumienie pojęć ustawowychJak wskazano powyżej, przepis art. 12 ust. 3 Dyrektywy VAT upoważnia Państwa Członkowskie do zdefiniowania w krajowym prawodawstwie pojęcia „terenu budowlanego”, normując jedynie, iż pojęcie to powinno odnosić się do gruntu uzbrojonego lub nieuzbrojonego.

Skoro zaś brak takiej definicji, pojęcia odnoszące się do „terenu budowlanego” (tj. teren niezabudowany, tereny budowlane, tereny przeznaczone pod zabudowę), to pierwszeństwo w zakresie wykładni powinna mieć wykładnia językowa.

Dopiero gdy rezultaty tej wykładni są niejednoznaczne, zasadne jest użycie wykładni pozajęzykowej, pozwalającej usunąć wątpliwości, które powstały na gruncie wykładni językowej. Dodatkowo,

Tax KPMG Forum 15

rezultaty wykładni pozajęzykowej mogą wzmacniać rezultat wykładni językowej.

Zgodnie z definicjami słownikowymi, pojęcie „teren” oznacza część powierzchni ziemi (…) obszar, okolica, miejsce, obszar, przeznaczone albo użytkowane dla jakiś potrzeb. „Zabudować” to wznieść na jakimś terenie budowle, ich części lub zespoły, zaś „zabudowa” to zabudowanie, zabudowywanie (…) budynki znajdujące się na określonym terenie; w planach urbanistycznych: przewidywane zabudowanie określonego terenu. „Budowlany” definiowany jest jako dotyczący budowli, odnoszący się do budowy, związany z budowaniem. Wreszcie, pojęcie „przeznaczyć” oznacza z góry określić, obrać co do zrealizowania jakiegoś celu.

Wykładnia językowa przedmiotowego przepisu nie owocuje rezultatami na tyle jasnymi, aby można było zastosować je w praktyce. Zasadnie zatem sięga się w analizowanym przypadku do wykładni pozajęzykowej. Tym niemniej wskazać należy, iż w praktyce ani Minister Finansów w wydawanych interpretacjach ani też sądy administracyjne w wydawanych orzeczeniach niemal nie odwołują się do wykładni językowej – niemalże „automatycznie” wskazując na konieczność zastosowania wykładni systemowej. Nie jest to podejście prawidłowe, choć w większości wypadków rezultaty wykładni językowej oraz systemowej będą zbieżne z rezultatami wykładni „jedynie” systemowej.

Wskazać należy, iż ustawodawca posługuje się w przedmiotowym przepisie pojęciem „teren”, nie zaś „grunt” czy „nieruchomość”.

Dalej, ustawodawca wskazuje na brak istnienia zabudowy na danym terenie. Choć brak legalnej definicji pojęcia „zabudowy”, to warto sięgnąć do przepisu art. 4 Prawa budowlanego, który wyraża zasadę wolności budowlanej – Każdy ma prawo zabudowy nieruchomości gruntowej, jeżeli wykaże prawo do dysponowania

nieruchomością na cele budowlane, pod warunkiem zgodności zamierzenia budowlanego z przepisami. Tym samym, „zabudowa” oznacza istnienie na danym terenie obiektów budowlanych (budynku, budowli czy obiektu małej architektury) w odpowiedniej proporcji, zrealizowanych w wyniku celowego procesu inwestycyjnego

Pewne trudności sprawia rozróżnienie pojęć „terenów budowlanych” oraz „terenów przeznaczonych pod zabudowę”. W praktyce, można przyjąć, iż pierwsza kategoria dotyczy terenów, o których mowa w art. 2 pkt 12 UPZP, tj. nieruchomości gruntowych lub działek gruntu, których wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego. Druga zaś kategoria powinna odnosić się do terenów, w stosunku, do których brak takich cech, lecz ich przeznaczeniem jest zabudowa.

Tym samym, odnośnie kwalifikacji danego terenu do kategorii „terenu budowlanego” czy „terenu przeznaczonego pod zabudowę” w praktyce wskazuje się na konieczność odwołania się do przepisów UPZP.

Należy zatem zauważyć, iż niejako w wypadku istnienia planu (decyzji) każdy teren jest w praktyce „przeznaczony” pod określony cel.

Jednakże zdaniem Autorów, pojęcie „przeznaczony” ma przy wykładni Ustawy VAT i UPZP dwa znaczenia. Pierwsze dotyczy „przeznaczenia” jako opisania terenu w m.p.z.p. W tym kontekście m.p.z.p. przeznacza na dany cel każdy teren. Tym niemniej, ustalenia m.p.z.p. są ustaleniami dość szczegółowymi. Trudno w danym m.p.z.p. znaleźć „krótkie” sformułowanie dotyczące „przeznaczenia pod zabudowę”, lub „budowlanego” charakteru terenu (np. w postaci odrębnej od symbolu i opisu terenu charakterystykę). Dlatego też

drugie – zdaniem Autorów istotniejsze – znaczenie pojęcia „przeznaczenie” dotyczy szczegółowego brzmienia nakazów i zakazów w zakresie potencjalnego zagospodarowania terenu.

Warto odwołać się do przepisów Rozporządzenia w zakresie projektu planu. W myśl § 4 pkt 1 ww. Rozporządzenia m.p.z.p. powinien zawierać ustalenia dotyczące przeznaczenia terenów, określenie przeznaczenia poszczególnych terenów lub zasad ich zagospodarowania, a także symbol literowy i numer wyróżniający go spośród innych terenów.

W efekcie, można stwierdzić, iż kombinacja obu tych czynników (oznaczenie i opis warunków zagospodarowania) decyduje o „przeznaczeniu” danego terenu, czy też o jego „budowlanym” charakterze.

W stosunku do niektórych kategorii oznaczeń planu pojawiać będą się wątpliwości. Dotyczyć to może np. terenów zieleni i wód, czy terenów sportu i rekreacji. Klasyfikacja symbolu nie daje jasnej odpowiedzi w zakresie możliwości zabudowy. Należy zatem odwołać się do opisu zasad przeznaczenia i zagospodarowania.

Zdaniem Autorów należy w pierwszej kolejności wskazać, iż ustawodawca w Ustawie VAT niewątpliwie wskazuje na charakter danego terenu, rozumiany w liczbie pojedynczej. Ustawodawca wprowadza zatem podział o charakterze dychotomicznym – albo dany grunt posiada charakter budowlany/przeznaczony pod zabudowę, albo też takiego charakteru nie posiada.

O charakterze „budowlanym/przeznaczonym pod zabudowę” charakterze terenu powinno mówić się jedynie wtedy, gdy możliwość zabudowy ma dla terenu podstawowe znaczenie. Nieistotna jest możliwość zabudowy, jeśli ma ona charakter uzupełniający podstawowe przeznaczenie terenu.

Wskazać należy, iż za takim podejściem przemawia przed wszystkim literalna wykładnia przepisu art. 43 ust. 1 pkt 9

TaxKPMG Forum16

Ustawy VAT. W analizowanym wypadku zabudowa jest jedynie „dopuszczona”, teren zaś nie jest w swej przeważającej istocie „przeznaczony” pod zabudowę. Wskazać również należy, że zapisy m.p.z.p. (postanowienia decyzji lokalizacyjnej) nie będą przesądzać o opodatkowaniu dostawy terenu – nawet gdyby teren był „przeznaczony” do zabudowy w powołanym przez Autorów rozumieniu – jeżeli obiektywnie nie będzie możliwości dokonania tej zabudowy (np. teren szkód górniczych).

Choć brak takiej sytuacji w polskim ustawodawstwie, to warto powołać tu również pogląd Rzecznika Generalnego, iż ewentualna definicja analizowanych pojęć na poziomie krajowym nie może wykluczać żadnej z kategorii gruntów wskazanych w przepisach Dyrektywy VAT, tj. jednoznacznie wskazywać np., iż wszystkie grunty nieuzbrojone z założenie nie mieszczą się w zakresie terenów budowlanych.

Zapisy ewidencji gruntów i budynków oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (studium)W wypadku braku m.p.z.p. czy decyzji lokalizacyjnych powstaje pytanie, jak ocenić czy dostawa danego terenu podlega opodatkowaniu czy zwolnieniu.

NSA we wskazanym wyroku stwierdził, iż przy wykładni analizowanych pojęć należy odwołać się do postanowień ewidencji gruntów i budynków. Zgodnie bowiem z art. 21 ust. 1 UPGIK podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości

w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków.

Zaletą takiego poglądu jest niewątpliwe ułatwienie stosowania analizowanego zwolnienia..

Aktualne są powyższe wywody dotyczące wykładni językowej w kontekście wykładni systemowej. Podobnie jak w wypadku m.p.z.p. czy decyzji lokalizacyjnych sama kwalifikacja terenu na podstawie ewidencji, w oderwaniu od wykładni językowej, nie może być rozstrzygająca.

Po wtóre, nie można za zupełnie rozstrzygający spór uznać argumentu o brzmieniu przepisu art. 21 ust. 1 UPGIK w zakresie stosowania danych z przedmiotowej ewidencji jako podstawy wymiaru VAT. Nie sposób zgodzić się z tezą, iż użyte w tym przepisie stwierdzenie o „podstawie wymiaru podatków” odnosi się bezpośrednio do kwestii zwolnienia bądź opodatkowania VAT. Dotyczy to raczej ustalenia kwestii technicznych wymiaru podatku jak np. podstawa opodatkowania (czemu służyć mogą dane o powierzchni terenu).

Ewidencja gruntów i budynków przy oznaczaniu użytków gruntowych posługuje się kategoryzacją w oparciu o symbole literowe. Podobnie jak w kwestii zapisów m.p.z.p. nie można zaakceptować tu apriorycznego automatyzmu przypisywania poszczególnych kategorii opodatkowaniu bądź zwolnieniu – każdy przypadek powinien być rozpatrzony indywidualnie w zakresie oceny całokształtu możliwości ingerencji budowlanej w dany teren.

Należy także zaakceptować prezentowane w orzecznictwie oraz doktrynie prawa poglądy o niezasadności ustalania kwestii opodatkowania czy zwolnienia dostawy terenów w oparciu o zapisy studium. Przede wszystkim jest to uzasadnione faktem, iż studium

W praktyce utrwalił się pogląd, iż podstawowym wyznacznikiem przeznaczenia danego terenu jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzeni (m.p.z.p.), wydany w oparciu o przepisy UpZp.

nie posiada przymiotu aktu prawa miejscowego, który to mógłby wpływać na prawa i obowiązki jednostek.

Wykładnia celowościowa i funkcjonalnaStosunkowo rzadką praktyką jest odwoływanie się przy wykładni przepisu art. 43 ust. 1 pkt 9 Ustawy VAT do wykładni celowościowej (funkcjonalnej), w przeciwieństwie do argumentów z zakresu wykładni systemowej.

Wykładnia taka jest jednym z rodzajów wykładni pozajęzykowej. Jej istotą jest odwołanie się do celu regulacji oraz ocen aksjologicznych – umożliwiają one wybór takiego rezultatu wykładni językowej, który możliwie najbardziej realizuje wskazane cele oraz opiera się na wskazanych ocenach.

Można zaryzykować stwierdzenie, iż zwolnienia w VAT mają związek z zasadą neutralności tego podatku. Neutralność, rozumiana, jako brak obciążenia podatnika ekonomicznym ciężarem podatku. Można zatem spróbować zaryzykować komentarz,

Tax KPMG Forum 17

iż celem prawodawcy było zwolnienie z VAT dostawy takich terenów, na których nie będzie można poczynić budowlanych nakładów inwestycyjnych, które wiązałyby się następczo z wykorzystaniem powstałej zabudowy do celów wykonywania czynności opodatkowanych. Innymi słowy, teren przeznaczony pod zabudowę będzie podlegał opodatkowaniu, bowiem nabywca może usadowić na nim budynek, następnie zaś go sprzedać. Sprzedaż budynku generuje VAT należny, więc zakup gruntu powinien uprawniać do odliczenia podatku naliczonego.

Warto wskazać, iż zdaniem Komisji Europejskiej w powoływanej sprawie C-468/93, przy analizie pojęcia terenu budowlanego kluczowym czynnikiem jest nabycie prawa do budowy na gruncie, czy w drodze określenia konkretnej strefy zagospodarowania przestrzennego, czy to w drodze uzyskania indywidualnych pozwoleń na budowę.. Stanowisko Komisji spotkało się z akceptacją Rzecznika Generalnego, który wskazał, iż Komisja słusznie zauważyła, że subiektywne i prywatne intencje stron transakcji w momencie dostawy terenów nie mogą być decydujące, ale raczej decydującym kryterium powinno być, czy obiektywnie, zgodnie z systemu publicznego prawa obowiązującego w danym państwie członkowskim, można powiedzieć, że teren będący przedmiotem dostawy może być, z zasady, zabudowany.

Otwierdza to zatem tezę o konieczności określania terenu jako budowlany/przeznaczony pod zabudowę jedynie w zakresie, w jakim dopuszczalna jest zabudowa, która ekonomicznie „dominuje” w charakterze danego terenu.

PodsumowaniePodsumowując należy wskazać, iż brak ustawowej definicji terenów niezabudowanych, innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę powoduje liczne wątpliwości interpretacyjne w zakresie stosowania zwolnienia z VAT dostawy tychże

terenów. Za słuszne należy uznać poglądy, przedstawione w wyroku NSA z dnia 17 stycznia 2011 r. Tym niemniej, w praktyce stosowania tego zwolnienia niezasadnie pomija się kwestie wykładni językowej oraz celowościowej (funkcjonalnej) analizowanych przepisów, co skutkować może niepożądanym „automatyzmem” przenoszenia ustaleń m.p.z.p. (decyzji lokalizacyjnych) na grunt VAT.

Ponadto za zdecydowanie pozytywny należy uznać pomysł wprowadzenia

legalnej definicji terenów budowlanych. Zgodnie z rozpatrywanym w Sejmie projektem nowelizacji Ustawy VAT tereny budowlane to grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku tego planu zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Renata Pięta-Mintus Dyrektor w Dziale Doradztwa Podatkowego, Biuro w Poznaniu, KPMG w Polsce

• Doradca podatkowy.

• W KPMG pracuje od 1999 roku, wcześniej pracowała w PricewaterhouseCoopers oraz Urzędzie Kontroli Skarbowej w Poznaniu.

• Jest zaangażowana w szczególności w doradztwo w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych, podatku od towarów i usług, również dla klientów strefowych.

• Brała udział w licznych projektach z zakresu międzynarodowego prawa podatkowego.

• Kieruje projektami podatkowymi z zakresu fuzji i przejęć, a także doradza w procesie reorganizacji grup spółek.

• Autorka publikacji w prasie specjalistycznej.

Tomasz Jakubiak vel Wojtczak Supervisor w Dziale Doradztwa Podatkowego, Biuro w Poznaniu, KPMG w Polsce

• Aplikant radcowski.

• Posiada ponad 5-letnie doświadczenie w doradztwie podatkowym.

• Jest zaangażowany w szczególności w doradztwo w zakresie podatku od towarów i usług, postępowania podatkowego i sądowoadministracyjnego.

• Realizuje również projekty z zakresu przeglądów podatkowych oraz badania typu due dilligence.


TaxKPMG Forum18

Luksus made in poland

Madison Square Garden reklamę wódki Sobieski. Jednakże takie sytuacje są pewnym niecodziennym wydarzeniem, a chcielibyśmy móc się do nich przyzwyczaić, aby obecność silnych polskich marek na światowych rynkach stała się normalnością.

Polacy po latach napawania się luksusem z zagranicznych butików zaczynają coraz częściej patrzeć łaskawym okiem na wyróżniające się polskie marki, wśród których możemy przecież pochwalić się znanymi markami aspirującymi do bycia oznaką luksusu, takimi jak na przykład Maciej Zień oraz Gosia Baczyńska w przypadku marek odzieżowych, czy też chociażby Batycki i Kielman w sektorze galanterii skórzanej. Niedawno pojawiła się nawet marka zegarków nawiązująca do przedwojennej tradycji.

Marki te potrzebują jednak jeszcze trochę czasu, żeby okrzepnąć na naszym lokalnym rynku, zdobyć zaufanie klientów, a następnie ich lojalność. Wiele jednak wskazuje na to, że po zachłyśnięciu się zagranicznym luksusem Polacy zdecydują się spojrzeć przychylnym okiem na polskich producentów dóbr luksusowych.

Wielu firmom posiadającym marki luksusowe brakuje pieniędzy i strategii, aby zaistnieć na wymagających rynkach zagranicznych, ale można już odnotować pierwsze sukcesy. Dr. Irena Eris jako jedyna polska oraz jedna z sześciu marek spoza Francji weszła do Comite Colbert, który zrzesza ekskluzywne światowe marki. Marka odzieżowa La Mania

Marki luksusowe utożsamiane są z doskonałą jakością oraz

wieloletnią tradycją. Badania KPMG wskazują, że rynek dóbr luksusowych w Polsce rozwija się stabilnie, odpowiadając na potrzeby bogacącego się społeczeństwa.

Polacy są stosunkowo konserwatywnym narodem, który nie poddaje się chwilowym modom. Z tego też względu nie należy się tutaj spodziewać ani spektakularnych zmian, ani pojawienia się wielu nowych zagranicznych graczy, szczególnie w sytuacji, kiedy gospodarka wydaje się zwalniać tempo.

Luksus dla Polaków może mieć wiele wymiarów. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu dobrem luksusowym były niektóre artykuły spożywcze, podczas gdy obecnie dla wielu symbolem luksusu jest własne mieszkanie. Wciąż wielu naszych rodaków w kategorii odzieży luksusowej wysoko kwalifikuje popularne marki sportowe, natomiast do kategorii kosmetyków luksusowych zaliczamy często zarówno marki naprawdę luksusowe jak i te bardziej popularne.

Można zaobserwować oznaki obecności polskich marek za granicą. Dotyczy to jednak przede wszystkim marek popularnych. Okazuje się, że marka kosmetyczna Inglot jest dostępna w 43 krajach, w tym w USA, Australii, Arabii Saudyjskiej, a nawet na Arubie, dostarczając kosmetyki w Hollywood jak również dla Bloomberga. Każdemu z nas serce mocniej zabije, kiedy będąc za granicą zobaczy sklep firmowy Inglot w okolicach Times Square, a w

KPMG Forum 19Tax/Corporate Finance

otworzyła butik w domu towarowym Harrods w Londynie, a Gosia Baczyńska zaprezentowała w ambasadzie polskiej w Paryżu swoje najnowsze kolekcje. Producent mebli Comforty już po raz drugi wystawiał swoją kolekcję na Salone Del Mobile w Mediolanie, podczas gdy w Arabii Saudyjskiej prezentowane były luksusowe marki biżuterii i galanterii – W.Kruk i Batycki.

Czy Polacy pozbędą się kompleksów i będą dumni z kupowania polskich towarów luksusowych stymulując wzrost gospodarczy i torując drogę dla kolejnych prestiżowych marek, których wartość będzie rosnąć? Czas pokaże, ale jest to droga, którą warto podążać, zwłaszcza że z roku na rok rośnie liczba majętnych Polaków. Właśnie to jest ta docelowa grupa konsumentów, która automatycznie tworzy popyt na towary luksusowe.

Według analiz KPMG na przestrzeni ostatniej dekady, liczba bogatych i zamożnych Polaków podwoiła się. Na podstawie dostępnych danych, pochodzących głównie z Ministerstwa Finansów dotyczących rozliczeń podatku PIT, szacuje się, że obecnie żyje w Polsce ok. 750 tysięcy takich osób. Wśród nich są osoby zamożne, to jest zarabiające średnio miesięcznie brutto od 7 100 zł do 20 000 zł. Są to zatem osoby, które przekraczają pierwszy próg podatkowy i zaczynają płacić najwyższą stawkę podatku dochodowego 32%. Osoby

bogate zaś zostały sklasyfikowane jako te, których średnie miesięczne zarobki brutto przekraczają 20 000 zł. Do tej liczby należy dodać przedsiębiorców opłacających podatek według 19% stawki liniowej. Ta bowiem forma opodatkowania przynosi wymierne korzyści dla osób zarabiających więcej niż przeciętnie, tzn. których dochód do opodatkowania przekracza pierwszy próg podatkowy (85 528 zł – do tego poziomu płacimy 18% podatek). Nie należy zapominać również o osobach uzyskujących znaczące dochody z inwestowania na giełdzie, czy też w sektor nieruchomości. Te wszystkie wyliczenia potwierdzają, że tworzy się w Polsce tzw. klasa średnia, która we wszystkich gospodarkach jest siłą napędową rozwoju rynku dóbr luksusowych.

Osoby te deklarują, że przeznaczają na zakupy szeroko rozumianych dóbr i usług luksusowych aż 18,5% swoich rozporządzalnych dochodów. To dużo, bowiem jeżeli weźmiemy pod uwagę blisko dwumilionową grupę osób tzw. aspirujących do zamożności (o miesięcznych dochodach od 3 700 do 7 000 zł), to okaże się, że roczne wydatki na dobra luksusowe to ok. 30 mld zł. Kwotę tę jednak trzeba zdecydowanie zmniejszyć, ponieważ wiele wydatków dotyczy nie produktów stricte luksusowych, ale produktów klasy premium i masowych. Inne jest bowiem postrzeganie luksusu w Polsce. To co masowe w krajach rozwiniętych, u nas często postrzegane jest jeszcze jako produkt luksusowy (np. wspomniana już markowa odzież sportowa).

Czy czasy kryzysu spowodują zahamowanie rozwoju rynku dóbr luksusowych w Polsce? Trudno tak przypuszczać. Należy wszak pamiętać, że w dobie zawirowań na rynkach finansowych wiele marek luksusowych sprzedaje się lepiej niż w okresie prosperity. Konsumenci często traktują zakup luksusowych produktów jako bezpieczną lokatę kapitału (np. zakup

polacy po latach napawania się luksusem z zagranicznych butików zaczynają coraz

częściej patrzeć łaskawym okiem na wyróżniające się polskie marki, wśród

których możemy przecież pochwalić się znanymi markami aspirującymi do bycia

oznaką luksusu.

KPMG Forum20 Tax/Corporate Finance

Andrzej Marczak Partner, Szef Działu ds. PIT, KPMG w Polsce

• Do KPMG dołączył w 1999 roku.

• Posiada doświadczenie w doradztwie podatkowym, głównie w zakresie opodatkowania dochodów osobistych, usług dla międzynarodowej kadry kierowniczej, bieżących rozliczeń podatkowych, planowania struktur podatkowych, w tym z wykorzystaniem rajów podatkowych. Specjalizuje się również w doradztwie związanym z zatrudnieniem pracowników, ubezpieczeniami społecznymi, prawem pracy oraz podatkami międzynarodowymi.

• Reprezentuje klientów w sprawach podatkowych w urzędach skarbowych oraz przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.

• Jest częstym uczestnikiem oraz wykładowcą na licznych seminariach podatkowych, komentatorem wydarzeń podatkowych dla ogólnokrajowej prasy, radia i telewizji oraz autorem wielu publikacji podatkowych.

• Brał udział w pracach Komisji Sejmowej “Przyjazne Państwo”, rekomendującej zmiany w zakresie opodatkowania dochodów osobistych.

• Członek International Fiscal Association.

Tomasz Wiśniewski Partner, Szef Zespołu ds. Wycen i Modelowania, Grupa Corporate Finance, KPMG w Polsce

• Rozpoczął pracę w KPMG w 1994 roku.

• Specjalizuje się w doradztwie w zakresie opracowania wycen przedsiębiorstw, sporządzanych dla celów transakcji, bądź zgodnie z wymogami standardów rachunkowości i regulacjami prawnymi (w tym na potrzeby planów połączenia i podziału oraz przymusowego wykupu akcjonariuszy mniejszościowych).

• Zajmuje się analizami wartości znaków towarowych, a także wydawaniem opinii o warunkach finansowych transakcji (fairness opinions).

• Wraz z zespołem dokonuje analiz studiów opłacalności przedsięwzięć, a także zajmuje się tworzeniem i weryfikacją modeli finansowych.

• Kieruje Usługami Wycen KPMG w regionie Europy Środkowo-Wschodniej i bierze udział w pracach Europejskiej Grupy Wycen oraz Globalnego Komitetu ds. Wycen KPMG.

• W ostatnich latach wziął udział w sporządzeniu kilkuset niezależnych wycen przedsiębiorstw z różnych sektorów gospodarki i dla różnych celów. Jego doświadczenie w KPMG obejmuje także kierowanie lub uczestniczenie w niemal stu projektach takich, jak: przeglądy typu due diligence, doradztwo prywatyzacyjne oraz pomoc w przygotowaniu business planów, zarówno dla klientów polskich, jak i międzynarodowych.

ekskluzywnej biżuterii, zegarków, samochodów, zwłaszcza jeżeli to wszystko oferowane jest w limitowanej edycji). Nawet jeżeli część osób ograniczy swoje zakupy, to w sytuacji ciągłego rozwoju naszej gospodarki będzie z roku na rok przybywać majętnych Polaków, kumulujących swój majątek.

Nasi „bogacze” nie wyglądają może jeszcze tak imponująco, jak osoby majętne w krajach zachodnich. Stosując bowiem standardy światowe można by rzec, cóż to za bogactwo zarabiać kilka tysięcy euro miesięcznie? Musimy jednak pamiętać, że żyjemy tu i teraz, nad Wisłą, i taki poziom dochodów na warunki polskie jest cały czas luksusem. Ten nasz luksus w kategorii bogacenia się Polaków i nasz rynek dóbr luksusowych to luksus „made in Poland” i z takiej perspektywy powinniśmy oceniać ten obiecujący segment naszej gospodarki.

Wielu firmom posiadającym marki

luksusowe brakuje pieniędzy i strategii,

aby zaistnieć na wymagających

rynkach zagranicznych,

ale można już odnotować

pierwsze sukcesy.

KPMG Forum 21Tax/Corporate Finance

Dla kogo inwestor finansowy w medycynie?

Ogromne potrzeby finansowe polskiego sektora ochrony zdrowia

nie podlegają dyskusji. Od początku 2011 roku coraz więcej mówi się o aktywności inwestorów

finansowych typu Private Equity (PE) na tym rynku. Ale czy rzeczywiście

fundusze są odpowiedzią na niedoinwestowanie polskiej

medycyny? A jeżeli mogą pomóc, to gdzie i na jakich zasadach?

W ostatnich trzech latach, od października 2009 roku do

października 2012 roku miało miejsce 15 transakcji na rynku prywatnej opieki zdrowotnej w Polsce, w które bezpośrednio lub pośrednio zaangażowane były fundusze typu PE (patrz: tabela). Analizując funduszowe inwestycje można zaobserwować kilka prawidłowości.

Po pierwsze, specyfiką transakcji z udziałem PE jest obejmowanie

pakietów mniejszych niż 100% akcji lub udziałów. Jest to oczywiście cecha dotycząca inwestycji we wszystkich sektorach gospodarki, ale jest ona szczególnie widoczna na rynku medycznym. Fundusze nie inwestowały dotychczas wspólnie z organami samorządowymi i nie angażują sie w żadne formuły o znamionach PPP. Po trzecie, fundusze wybierały dotychczas spółki o wąskiej i atrakcyjnej specjalizacji..

Transakcje sprzedaży udziałów w prywatnych spółkach medycznych w Polsce w okresie od października 2009 roku do października 2012 roku

Data ogłoszenia Spółka przejmowana Spółka przejmująca % przejętych akcji / udziałów

Transakcja w toku Grupa Nowy Szpital n.d. pakiet mniejszościowy (ponad 30%)

2012-10-16 Alpha Medical Mid Europa Partners 100%

2012-10-05 Med-Pro American Heart of Poland (Advent International)

Pakiet kontrolny

2012-09-25 Centrum Diagnostyki i terapii Onkologicznej

Enetrprise Investors 100%

2012-09-06 Szpital Położniczo – Ginekologiczny UJASTEK

Innova Capital 70%

2012-03-20 Carint Scanmed American Heart of Poland (Advent International) 50%

2011-12-13 Dr. n. med. Teresa Fryda Laboratorium Medyczne

Polska Grupa Laboratoriów Medycznych (Mid Europa Partners)

100%

2011-10-27 Centrum Medyczne „Małgorzata” (oddziały onkologiczne)

Ascendis FIZ IneMedica 51%

2011-10-27 American Heart of Poland Advent International pakiet mniejszościowy

2011-02-16 Diagnostyka Mid Europa Partners pakiet kontrolny

2010-12-14 Promedica24 PineBridge Investments 50%

2010-10-29 Centrum Medyczne MAVIT Resource Partners 66%

2010-10-07 Med-Sport Grupa Lux- Med (Mid Europa Partners) 100%

2010-01-06 Intermedica Grupa Lexum (ARX Private Equity) 100%

2009-11-03 Polski Bank Komorek Macierzystych

Enterprise Venture Fund I 50,01%

2009-10-21 Polmed Krokus PE 44%

Źródło: Mergermarket, DealWatch, Amadeus, EMIS, Lex, Medicalnet strony internetowe Spółek, wypowiedzi właścicieli

KPMG Forum22 Corporate Finance

Ostrożny entuzjazmSpośród przedstawionych piętnastu transakcji zawartych na rynku medycznym, pięć transakcji dotyczyło przejęcia 100% udziałów, przy czym cztery transakcje zostały dokonane nie bezpośrednio przez fundusz, ale przez spółki portfelowe funduszy. Transakcja nabycia 100% w spółce Centrum Diagnostyki i terapii Onkologicznej przez fundusz Enterprise Investors dotyczy natomiast projektu, w którego realizację pośrednio nadal będzie zaangażowany gracz branżowy – Voxel.

Z punktu widzenia właścicieli firm medycznych, sytuacja często wygląda w ten sposób, że gdy środki własne i ewentualne kredyty przestają wystarczać do dalszej ekspansji, właściciele decydują się na sięgnięcie po kapitał z giełdy, bądź od inwestorów w transakcji prywatnej. Jednak perspektywy dalszego wzrostu spółki nie zachęcają do całkowitego „rozstania się” z przynoszącą dochody firmą. Dlatego preferowanym scenariuszem wielu właścicieli firm jest pozyskanie partnera, który obejmie pakiet mniejszościowy w ich spółce, zasili ją kapitałowo a jednocześnie pozwoli zatrzymać istotny udział w firmie.

Fundusze deklarują zainteresowanie inwestycjami w branżę medyczną, ale pomimo deklarowanego „entuzjazmu” w rzeczywistości podchodzą

ostrożnie do tego rynku. Wynika to ze świadomości jego specyfiki. O sukcesie na rynku medycznym decydują wiedza i umiejętności lekarzy oraz dobre relacje w medycznym środowisku. Dlatego inwestor jest gotowy wesprzeć właścicieli finansowo w realizacji ich pomysłów, ale potrzebuje partnerów, którzy dalej z sukcesem będą wspierać rozwój firmy swoją wiedzą i doświadczeniem.

Skoro fundusze chcą współdziałać z doświadczonymi przedsiębiorcami, nic dziwnego, że za cel postawiły sobie firmy prywatne, w których udziały odkupują najczęściej od założycieli.

W przypadku transakcji dotyczącej częściowego pakietu akcji lub udziałów, proces inwestycyjny może się znacznie wydłużyć w porównaniu do sprzedaży 100% kapitału. Do zawarcia transakcji, w której dotychczasowi właściciele i nowy inwestor staną się wspólnikami potrzebne jest porozumienie stron, co do wizji przyszłości firmy. Taka wspólna wizja jest często wypracowywana dopiero w toku długotrwałych i trudnych negocjacji. Również dokumentacja prawna staje się bardziej rozbudowana. Często wraz z zawarciem umowy sprzedaży akcji lub udziałów konieczne jest zawarcie Umowy Akcjonariuszy (lub Wspólników), która precyzyjnie określa prawa i obowiązki przyszłych partnerów w spółce. Kapitał z PE nie jest zatem rozwiązaniem dla podmiotów poszukujących szybkiego wsparcia.

patrząc na zestawienie medycznych transakcji wyraźnie widać, że dominują spółki przejmowane o jasno określonej i wąskiej specjalizacji – diagnostyka, kardiologia, okulistyka oraz onkologia. Nie od dzisiaj wiadomo, że wycena procedur przez NFZ jest atrakcyjniejsza w jednych obszarach kosztem innych, nic więc dziwnego, że fundusze interesują się tymi dziedzinami gdzie świadczenia są dobrze wycenione (np. okulistyka).

Corporate Finance KPMG Forum 23

Co z prywatyzacją?Wielu chciałoby w funduszach typu PE widzieć odtrutkę na braki kapitałowe w całym sektorze medycznym. Tymczasem miejscem gdzie pieniędzy brakuje najbardziej jest opieka szpitalna. Dzięki zmianom legislacyjnym stale rośnie liczba szpitalnych spółek, gdzie właścicielem pozostaje samorząd lokalny. Po przekształceniu, organ samorządowy może podjąć decyzję o sprzedaży całości lub części udziałów w spółce szpitalnej. Tutaj upatrywano dużego pola do popisu dla funduszy, tymczasem przypadki szpitali przekształconych, w których w ogóle pojawia się zewnętrzny partner finansowy są nadal nieliczne a jeżeli już, to dotyczą one inwestorów branżowych lub ewentualnie osób fizycznych.

Po pierwsze, czynnikiem zniechęcającym fundusze może być czas inwestycji. Szpital po przekształceniu wymaga gruntownej i długotrwałej restrukturyzacji i wdrożenia rynkowych sposobów funkcjonowania. Tymczasem horyzont inwestycji powyżej 7 lat nie jest interesujący dla zdecydowanej większości inwestorów typu PE.

Drugi czynnik to niestabilność kontraktu z NFZ. Ryzyko zmniejszenia bądź odebrania kontraktu spółce, w której jest on jedynym źródłem przychodu, jest kluczowe, dlatego spółki o zróżnicowanej strukturze płatników – NFZ, płatności indywidualne, ubezpieczyciele, abonamenty, są preferowanymi celami inwestycyjnymi.

Bardziej prawdopodobne są inwestycje pośrednie w szpitale. Grupa Nowy Szpital, która przejmując od samorządów kontrolne pakiety w szpitalach połączyła pod jednym szyldem już 12 placówek poszukuje obecnie mniejszościowego inwestora. Grupa Nowy Szpital jest właśnie odpowiednim partnerem merytorycznym dla funduszu, posiada odpowiedni know how i z sukcesem przeprowadziła wiele swoich placówek przez proces restrukturyzacji. Należałoby oczekiwać w przyszłości

Anna Zientkiewicz Menedżer w Zespole Fuzji i Przejęć, Dobra Konsumpcyjne i Przemysłowe, Grupa Corporate Finance, KPMG w Polsce

• Dołączyła do KPMG w 2006 roku.

• Posiada ponad 6-letnie doświadczenie w projektach związanych z fuzjami i przejęciami przedsiębiorstw.

• Specjalizuje się w doradztwie dla firm z sektorów dóbr konsumpcyjnych oraz ochrony zdrowia.

• Dotychczasowe projekty, w których uczestniczyła Anna obejmowały doradztwo transakcyjne po stronie sprzedającego jak i kupującego; Anna brała udział w identyfikacji potencjalnych możliwości inwestycyjnych, poszukiwaniu inwestorów strategicznych lub finansowych, przygotowaniu dokumentów transakcyjnych oraz negocjacjach umów. Uczestniczyła również w przygotowaniu analiz rynkowych, biznes planów oraz wycen przedsiębiorstw.

więcej tego typu projektów, chociaż sieci szpitali nadal są rzadkością.

Specjalizacja nadal ważnaPatrząc na zestawienie medycznych transakcji wyraźnie widać, że dominują spółki przejmowane o jasno określonej i wąskiej specjalizacji – diagnostyka, kardiologia, okulistyka oraz onkologia. Nie od dzisiaj wiadomo, że wycena procedur przez NFZ jest atrakcyjniejsza w jednych obszarach kosztem innych, nic więc dziwnego, że fundusze interesują się tymi dziedzinami gdzie świadczenia są dobrze wycenione (np. okulistyka). Jednocześnie atrakcyjne są takie spółki, które wykonują zabiegi ratujące życie i/lub nielimitowane przez NFZ a także te, za które pacjenci są skłonni płacić z własnej kieszeni. Firma o jasno sprecyzowanym zakresie działalności jest łatwiejsza w zarządzaniu i to właśnie wyspecjalizowane jednostki dysponują też odpowiedniej klasy kadrą lekarską. Dlatego należy się spodziewać, że w dalszej perspektywie fundusze nadal będą przedkładały wyspecjalizowane podmioty ponad jednostki wieloprofilowe. Można natomiast oczekiwać przesunięcia akcentów w ramach pokrywanych specjalności. O ile np. kardiologia jest

uważana za już zagospodarowaną przez Advent International o tyle np. w onkologii jest jeszcze duże pole do popisu dla inwestorów.

Trzeba się postaraćFundusze PE inwestujące w medycynie pozostają organizacjami, których celem jest osiąganie zysku z udanych inwestycji. Dlatego skrupulatnie wybierają swoje cele przejęć tak samo jak w przypadku każdej innej branży, aby zminimalizować ryzyko przy oczekiwanych korzyściach Rolą przedsiębiorców i lekarzy pozostaje uczynić swoje spółki jak najatrakcyjniejszymi partnerami dla funduszy, tak, by środki finansowe zgromadzone w funduszach mogły trafić do właściwych podmiotów i zacząć pracować dla inwestorów, ale i dla dobra pacjentów.

Corporate FinanceKPMG Forum24

„Zarządzie – nie kupuj kota w worku, a po zakupie pokaż, co kupiłeś”Wydawałoby się, że po fali kryzysu

zapoczątkowanego upadkiem Lehman Brothers rynki finansowe staną się ostrożniejsze, a spółki bardziej otwarcie będą dzieliły się informacjami na temat swojej działalności, co zwiększy ich wiarygodność w oczach inwestorów. Ponieważ na rynku polskim kryzys był odczuwalny znacznie mniej niż w Europie Zachodniej, spółki dość szybko uporały się z osłabieniem koniunktury, a co silniejsze dość optymistycznie postanowiły wykorzystać ten moment na przejęcie słabszych konkurentów. I tak już w 2011 roku obserwowaliśmy na polskim rynku wyraźny wzrost liczby transakcji fuzji i przejęć (M&A), osiągających niespotykane dotąd wartości. Rekord roku należał do spółek Zygmunta Solorza-Żaka w transakcji przejęcia Polkomtel S.A. za 15,1 miliarda złotych oraz przejęcia Telewizji Polsat S.A. przez Cyfrowy Polsat S.A. za 3,9 miliarda złotych. Kolejne duże transakcje to przejęcie Górnośląskiego Zakładu Energetycznego S.A. przez Tauron Polska Energia S.A. za 3,6 miliarda złotych oraz przejęcie Vattenfall Heat Polska S.A. przez PGNiG S.A. za 3 miliardy złotych. Inwestorzy giełdowi byli jednak bardziej sceptyczni co do perspektyw rynku, skoro od lipca 2011 roku zanotowano nagłe spadki kursów akcji – na przełomie lipca i sierpnia 2011 roku WIG spadł aż o 25 proc. w ciągu miesiąca.

Sygnały drugiej fali spowolnienia gospodarczego płynęły przede

wszystkim spoza Polski. Pogorszenie nastrojów zapoczątkował kryzys zadłużenia krajów strefy euro, co przełożyło się na obniżenie prognoz wzrostu w Europie, a później również w Polsce. Inwestorzy na całym świecie zaczęli odchodzić od akcji na rzecz bezpieczniejszych aktywów, co miało bezpośrednie przełożenie na spadek cen akcji. W konsekwencji wzrosło ryzyko konieczności dokonywania odpisów aktualizacyjnych z tytułu utraty wartości aktywów. KPMG przeprowadziło badania w celu oceny skali tego ryzyka.

„KPMG dokonało analizy sprawozdań największych spółek na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) na dzień 30 czerwca 2012 roku, z której wynika, że niemal połowa z nich miała już wówczas wskaźnik Ceny do Wartości księgowej (P/BV) poniżej 1. Według danych na 31 października 2012 roku taka relacja zachodziła już dla około 60 proc. spółek. Wskaźnik P/BV poniżej 1 wskazuje na istnienie realnych przesłanek utraty wartości aktywów, a więc konieczności dokonania odpisów aktualizacyjnych. Część takich odpisów już miała miejsce w 2011 roku, kolejnych możemy się spodziewać z końcem bieżącego roku” – mówi Marcin Łągiewka, Dyrektor w KPMG.

KPMG przeanalizowało 81 spółek w podziale na branże: chemiczną, medialną, spożywczą, banki, deweloperów a także spółki wchodzące w skład indeksu WIG 20. Ze

szczegółowej analizy sprawozdań tych spółek wynika, że w 2011 roku odpisów dokonano w 34 spółkach (42 proc.), a średni poziom odpisu wyniósł prawie 41 milionów złotych. W niektórych przypadkach odpisy były jednak znacznie większe – np. w PKN Orlen S.A. odpis wyniósł prawie 1,9 miliarda złotych (około 13 proc. kapitalizacji) a w Grupie Lotos S.A. – około 300 milionów złotych (10 proc. kapitalizacji). Tak duże korekty musiały istotnie obniżyć wyniki finansowe spółek już za 2011 rok, a w konsekwencji ewentualnych tegorocznych odpisów można oczekiwać jedynie wzmocnienia tego efektu. Mogą się one także przełożyć na wahania kursów akcji, co z pewnością nie zachwyci ani akcjonariuszy ani analityków giełdowych.

Czy takiej sytuacji można było uniknąć? Aby odpowiedzieć na to pytanie, warto najpierw zrozumieć które aktywa są najbardziej zagrożone ryzykiem utraty wartości i jaki wpływ na ich wartość ma zarząd spółki. W tym celu należy przyjrzeć się obowiązującym od 2004 roku przepisom Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Finansowej 3 (MSSF 3) – „Połączenia jednostek gospodarczych”.

Zgodnie z MSSF 3 jedyną dopuszczalną metodą zaksięgowania transakcji M&A jest tzw. metoda nabycia. W rezultacie przeprowadzonej tzw. alokacji ceny nabycia w skonsolidowanym bilansie spółki przejmującej pojawiają


się niewykazywane dotąd aktywa niematerialne, takie jak wartość firmy (ang. goodwill), znaki towarowe, relacje z klientami czy technologie. Niektóre z tych aktywów są następnie amortyzowane, inne (głównie wartość firmy) muszą być poddawane corocznym testom pod kątem utraty wartości. To właśnie wyniki owych testów mogą powodować znaczne wahania przyszłego wyniku netto spółek przejmujących.

Wydawałoby się więc, że w interesie zarządów spółek powinno być jak najbardziej szczegółowe przedstawienie przedmiotu zakupu poprzez identyfikację poszczególnych przejętych wartości niematerialnych, ujawnienie ich osobno w bilansie, rzetelne oszacowanie ich wartości i przypisanie indywidualnie określonych okresów amortyzacji. A jak wygląda to w praktyce? KPMG

przeprowadziło analizę 342 wybranych transakcji na rynkach zagranicznych w latach 2003-2007 poszerzoną o analizę transakcji na rynku polskim w latach 2008-2011 w celu oceny jakości ujawnień dotyczących przeprowadzonych transakcji.

Z raportu opublikowanego przez KPMG na podstawie badań rynków zagranicznych wynika, że ponad 50 proc. ceny nabycia przypisywana jest do tzw. wartości firmy (goodwill) obejmującej różne aktywa niematerialne, które nie są identyfikowane jako oddzielne aktywa i jako takie ujmowane oddzielnie w bilansie. Np. dla branży internetowej aż 68 proc. ceny nabycia to goodwill, który w tym przypadku odzwierciedla przyszłą zdolność spółki do generowania zysków i zdobywania udziałów w rynku, zależącą w dużej mierze od jej zasięgu

geograficznego, efektów skali czy od potencjału dystrybucyjnego.

Z badania wynika również, że do identyfikowanych wartości niematerialnych przypisywane jest średnio około 30 proc. ceny nabycia, ale w poszczególnych branżach może to być znacznie więcej, co obrazuje poniższy wykres. W przypadku branży produktów i usług konsumpcyjnych, w której zidentyfikowane wartości niematerialne wynoszą aż 57 proc. ceny nabycia, głównymi rozpoznawalnymi wartościami są marki i znaki towarowe. Dla sektora rozrywki i mediów (44 proc. ceny nabycia to wartości niematerialne) mogą to być aktywa związane z klientami, np. bazy abonentów/klientów, a także aktywa związane z marketingiem jak np. tytuły czasopism czy magazynów.

22,5%

30,0%

29,3%

43,5%

33,0%

57,0%

31,5%

23,8%

23,1%

40,0%

34,8%

7,3%

6,0%

45,1%

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0%

Usługi finansowe

Transport i logistyka

Telekomunikacja

Rozrywka i media

Przemysł chemiczny

Produkty i usługi konsumpcyjne

Produkcja przemysłowa

Oprogramowanie komputerowe

Motoryzacja

Komputery i półprzewodniki

Internet i handel elektroniczny

Energetyka

Budownictwo

Biotechnologia i ochrona zdrowia

Średnia 30,5%

Procentowa alokacja ceny nabycia do aktywów niematerialnych (innych niż wartość firmy) w poszczególnych branżach

Źródło: Raport KPMG „Nie kupuj kota w worku. Badanie branżowe transakcji przejęć pod kątem alokacji ceny nabycia”. Grudzień 2011


Ilościowy i procentowy podział zidentyfikowanych transakcji na rynku polskim w latach 2008-2011 pod kątem dokonanej alokacji ceny nabycia

Porównanie wartości bilansowej i odzyskiwalnej

Źródło: Raport KPMG „Nie kupuj kota w worku” ibid. i aktualizacja

Źródło: Opracowanie własne KPMG

Podczas analizy KPMG zauważyło, że o ile na rynkach zagranicznych zarządy dbają o właściwe poinformowanie akcjonariuszy i inwestorów o rezultatach transakcji, dokonując szczegółowej alokacji ceny nabycia, o tyle w Polsce można zaobserwować daleko idące uproszczenia w tym zakresie, niejednokrotnie nawet wypaczające sens transakcji. Według badań KPMG alokacja ceny nabycia została przeprowadzona jedynie w 57 proc. analizowanych transakcji na rynku polskim w latach 2008-2011. Zaobserwowano, że dla co piątej transakcji nie dokonano w ogóle alokacji ceny nabycia pomimo takiego obowiązku wynikającego z MSSF 3, co obrazuje wykres po prawej stronie.

Spośród tych spółek, w których dokonano alokacji ceny nabycia, niemal w 60 proc. przypadków wartość zidentyfikowanych aktywów niematerialnych stanowiła poniżej 5 proc. wartości transakcji, czyli właściwie nie ujawniano żadnych istotnych aktywów poza wartością firmy. Wartość firmy stanowiła średnio 47 proc. ceny nabycia (z pominięciem transakcji okazyjnych, gdzie wartość firmy była wartością ujemną).

Identyfikowane przejęte wartości niematerialne są ujmowane w bilansie w wartości godziwej według stanu na datę transakcji. Wartość ta jest najczęściej określana w wyniku alokacji ceny nabycia i może ulec zmianie jedynie wskutek amortyzacji lub wtedy, kiedy w wyniku przeprowadzenia testu na utratę wartości aktywów okaże się, że ich tzw. wartość odzyskiwalna jest niższa od wartości bilansowej. Wówczas istnieje konieczność dokonania odpisu aktualizującego. Wartość odzyskiwalna wynika w tym przypadku z analizy warunków rynkowych (cen transakcyjnych możliwych do uzyskania ze zbycia aktywów) lub przyszłych przepływów pieniężnych możliwych do osiągnięcia z danego aktywa. Na wartość odzyskiwalną zarząd nie ma większego wpływu, zależy ona bowiem od obiektywnej sytuacji na rynku danego produktu czy usługi jak i samych

57%

7%

17%

19%

Transakcje z ujawnioną alokacją ceny nabycia

Transakcje wewnątrz grup kapitałowych

Transakcje, dla których nie ujawniono alokacji ceny nabycia

Transakcje, dla których nie minął 12-miesięczny termin ujawnienia

17

16 52

6

War

tość

Czas

Wartość odzyskiwalna (WO)

Wartość bilansowa (WB)

WO < WB Konieczny odpis z tytułu utraty wartości

W przypadku niższej wartości bilansowejnie byłoby konieczności dokonywania odpisów

cech wycenianego aktywa. Natomiast ustalenie wartości bilansowej jest znacznie mniej obiektywne.

Należy zwrócić uwagę, że zarząd jest odpowiedzialny za przeprowadzenie alokacji ceny nabycia i ujawnienie wartości bilansowej przejętych aktywów. W kolejnych okresach wartość bilansowa nie ulega zmianie (zakładając brak odpisów amortyzacyjnych), natomiast

wartość odzyskiwalna może zmienić się w sposób niemożliwy do przewidzenia, jak przedstawiono na powyższym wykresie. Pojawia się zatem pokusa, aby w celu zminimalizowania ewentualnych odpisów ujawniać jak najniższą wartość bilansową identyfikowanych aktywów niematerialnych. W takiej sytuacji istnieje ryzyko zawyżenia wartości firmy (jeśli dane aktywo nie zostanie wyodrębnione)


lub zaniżenia wartości aktywa, co przekłada się bezpośrednio na przyszły zysk spółki. Dla analityków giełdowych jednym z kluczowych elementów oceny spółki jest jej poziom zysku na akcję (EPS), wobec tego nagłe wahania wyników finansowych, które nie zostaną odpowiednio uzasadnione przez zarząd, mogą mieć dramatyczny wpływ na kurs akcji i prowadzić do kwestionowania zasadności wcześniej przeprowadzonej transakcji przejęcia. Swoistym testem dla transakcji może być widmo kryzysu – to wtedy właśnie okazuje się, które wartości niematerialne utrzymają swoją wartość.

Zadaniem zarządu powinno być przekonanie akcjonariuszy i analityków, że krótkoterminowe rozwodnienie zysku na akcję poprzez jednorazowe odpisy aktualizacyjne to niekoniecznie przejaw nietrafionego zakupu. W uzasadnieniu transakcji należy położyć znacznie większy nacisk na przedstawienie korzyści, w postaci przyszłych przepływów pieniężnych dotyczących poszczególnych przejętych aktywów, tak by przekonać akcjonariuszy, że transakcja jest korzystna ekonomicznie, mimo że wzrost zysków zostanie wykazany dopiero w ciągu 2-3 lat. Przy braku lub niepoprawnie przygotowanej alokacji ceny nabycia, trudniej taką tezę udowodnić.

Tymczasem z badania KPMG wynika, że na rynkach zagranicznych standardem jest szczegółowe ujawnienie procesu alokacji ceny nabycia oraz wyceny wartości niematerialnych w notach do sprawozdań finansowych. To niestety nie jest jeszcze powszechną praktyką na rynku polskim. Spośród badanych spółek, jedynie w 6 przypadkach zaprezentowano wartość konkretnych, identyfikowalnych aktywów niematerialnych (takich jak znaki towarowe, relacje z klientami, systemy informatyczne).

Wbrew obiegowej opinii, że dokonanie alokacji ceny nabycia jest tylko niewygodnym dodatkowym zajęciem dla zarządu, które ogranicza jego pole

manewru przy ewentualnych odpisach, można zaryzykować twierdzenie, że prawidłowe wykonanie tego zadania może przynieść realne korzyści. Lepsze zrozumienie istoty nabytych aktywów niematerialnych może ułatwić podejmowanie decyzji strategicznych. Zarząd może podjąć decyzję o większych inwestycjach w te wartości niematerialne, które mają duży wpływ na wartość przedsiębiorstwa. Dla niektórych przedsiębiorstw, siła posiadanych przez nie wartości niematerialnych jest kluczową kwestią dla opłacalności działalności oraz poziomu realizowanych przepływów pieniężnych. Rozpoznanie tych wartości wzmocni także informację przekazywaną inwestorom.

„Właściwe stosowanie wymogów MSSF 3 powinno również spowodować pozytywne postrzeganie spółki na rynku jako stosującej zasady ładu korporacyjnego. Dokonanie prawidłowej alokacji ceny nabycia ogranicza bowiem ryzyko ewentualnej manipulacji wynikami i informacjami przez zarząd. Ujawnione wartości aktywów niematerialnych np. znaków towarowych, determinują maksymalne możliwe odpisy amortyzacyjne, co jest jasnym przekazem dla inwestorów i akcjonariuszy. Tymczasem, jeśli cała nadwyżka ceny nabycia nad aktywami netto zostanie przez zarząd zakwalifikowana jako wartość firmy,

istnieje dużo większa niepewność i pojawia się pokusa manipulacji przy późniejszym rozpoznaniu ewentualnej utraty wartości” – zauważa Tomasz Wiśniewski, Partner w KPMG.

Zarząd może także dążyć do rozpoznania tylko tych aktywów, które generują korzystne wyniki w krótkim okresie. Podczas gdy niektóre aktywa niematerialne, takie jak np. silna marka, mogą mieć relatywnie długi, a nawet nieokreślony okres użytkowania, inne, jak relacje z klientami czy technologia, mogą znacząco stracić na wartości w ciągu kilku lat. Aby złagodzić krótkoterminowy spadek zysków, spółki mogą przenieść część wartości krótkoterminowych aktywów na te z dłuższym okresem ekonomicznego użytkowania.

Wydaje się, że zarządy niektórych polskich spółek w większym stopniu mają na względzie swój interes niż akcjonariuszy. Poprzez identyfikowanie głównie wartości firmy zostawiają sobie znaczną elastyczność przy tłumaczeniu ewentualnych odpisów z tytułu utraty wartości. Często zamiast przyznać się wówczas do przepłacenia za przejmowaną spółkę, próbują tłumaczyć odpisy np. nietrafionymi decyzjami poprzedniego zarządu, niewystarczającymi danymi przekazanymi przez przejmowaną spółkę w momencie transakcji czy innymi ryzykami, które nie zostały

Z raportu opublikowanego przez KpMG na podstawie badań rynków zagranicznych wynika, że ponad 50 proc. ceny nabycia przypisywana jest do tzw. wartości firmy (goodwill) obejmującej różne aktywa niematerialne, które nie są identyfikowane jako oddzielne aktywa i jako takie ujmowane oddzielnie w bilansie.


zidentyfikowane na etapie due diligence. W ten sposób akcjonariusze nie dostają wiarygodnej informacji, co może przełożyć się na złe decyzje inwestycyjne. Mamy tu do czynienia z klasycznym przykładem tzw. konfliktu interesów pomiędzy zarządem i akcjonariuszami.

„Optymistycznym spostrzeżeniem dotyczącym rynku polskiego jest zaobserwowana prawidłowość, że im większa transakcja, tym bardziej szczegółowo przeprowadzona alokacja ceny nabycia i większa staranność zarządu, aby w wyczerpujący sposób przedstawić akcjonariuszom i inwestorom potencjalne skutki transakcji. Dodatkowo, z roku na rok liczba dokonywanych prawidłowo rozliczeń ceny nabycia w stosunku do liczby transakcji rośnie. Miejmy nadzieję, że ten trend zostanie utrzymany i praktyka dokonywania rzetelnej alokacji ceny nabycia będzie coraz częstsza a jakość sprawozdań w tym zakresie ulegnie poprawie” – mówi Katarzyna Sobka, Menedżer w KPMG.

Podsumowując, dynamiczny rozwój polskiego rynku kapitałowego i duża liczba transakcji M&A niekoniecznie przekładają się na wysoką jakość sprawozdań finansowych. Analiza sprawozdań polskich spółek giełdowych wskazuje na dość niską staranność zarządów a być może nawet zamierzone działanie mające na celu zapewnienie sobie w późniejszym czasie dużej elastyczności w ujawnianiu skutków dokonywanych transakcji. W perspektywie kolejnej fali kryzysu audytorzy, akcjonariusze, Komisja Nadzoru Finansowego i inni uczestnicy rynku powinni zatem jeszcze baczniej przyglądać się jakości dokonywanych ujawnień. Życzylibyśmy akcjonariuszom, aby zarządy spółek odważniej przedstawiały wyniki swoich działań i nie uciekały od odpowiedzialności za rezultaty ewentualnych źle przeprowadzonych lub przepłaconych transakcji, skutkujących koniecznością dokonania odpisów wartości.

Marcin Łągiewka Dyrektor w Zespole ds. Wycen i Modelowania, Grupa Corporate Finance, KPMG w Polsce

Katarzyna Sobka Menedżer w Zespole ds. Wycen i Modelowania, Grupa Corporate Finance, KPMG w Polsce

• Członek kanadyjskiego stowarzyszenia biegłych w zakresie wycen przedsiębiorstw (Canadian Institute of Chartered Business Valuators).

• W KPMG od 2000 roku. Specjalizuje się w sporządzaniu wycen przedsiębiorstw i aktywów niematerialnych, alokacjach cen nabycia oraz tworzeniu i przeglądach modeli finansowych.

• Jest członkiem specjalistycznego zespołu w ramach Grupy Corporate Finance zajmującego się wycenami sporządzanymi dla celów transakcyjnych, księgowych (zgodnie z wymogami sprawozdawczości finansowej), prawnych, podatkowych i innych. Zespół ten dokonuje także alokacji cen nabycia przedsiębiorstw, przeglądów wycen i studiów wykonalności sporządzonych przez zewnętrzne podmioty, jak również buduje i przegląda modele finansowe.

• Bierze także udział w pracach związanych z wycenami przedsiębiorstw w innych krajach, w szczególności w Europie Środkowo-Wschodniej. Współpracuje także z międzynarodowym zespołem ekspertów KPMG ds. wycen i testów na utratę wartości na potrzeby sprawozdawczości finansowej.

• W ostatnich latach Marcin prowadził kilkadziesiąt projektów w różnych sektorach gospodarki, w tym: Fairness Opinion dla dużych transakcji na rynku polskim, alokacje ceny nabycia oraz niezależne wyceny przedsiębiorstw na różne potrzeby. Wcześniej zaangażowany był w wiele projektów fuzji i przejęć oraz finansowania (zwłaszcza w sektorach: energetycznym i dóbr przemysłowych), w których był odpowiedzialny za oszacowanie wartości, modelowanie finansowe oraz koordynację projektu.

• Dołączyła do Grupy Corporate Finance we wrześniu 2004 roku.

• Jest członkiem specjalistycznego zespołu w ramach Grupy Corporate Finance zajmującego się wycenami sporządzanymi dla celów transakcyjnych, księgowych (zgodnie z wymogami sprawozdawczości finansowej), prawnych, podatkowych i innych. Zespół ten dokonuje także alokacji cen nabycia przedsiębiorstw, przeglądów wycen i studiów wykonalności sporządzonych przez zewnętrzne podmioty, jak również buduje i przegląda modele finansowe.

• W ostatnich latach Katarzyna prowadziła lub uczestniczyła w projektach wycen przedsiębiorstw, wycen aktywów niematerialnych, alokacji cen nabycia, a także w tworzeniu i weryfikacji modeli finansowych dla spółek z różnych sektorów gospodarki.

• Katarzyna posiada również doświadczenie w projektach fuzji i przejęć, w tym w identyfikowaniu potencjalnych możliwości inwestycyjnych, doradztwie przy poszukiwaniu inwestora strategicznego, przygotowaniu memorandum informacyjnych i biznes planów oraz doradztwie przy prywatyzacjach.


Jednym z podstawowych celów restrukturyzacji spółek

handlowych (połączenie, podział, przekształcenie) jest optymalizacja finansowa oraz zapewnienie długofalowych korzyści związanych z reorganizacją struktur kapitałowych i/lub osobowych, w szczególności zmniejszenia kosztów. Ustawodawca wychodząc naprzeciw oczekiwaniom podmiotów gospodarczych, kolejnymi nowelizacjami przepisów Kodeksu spółek handlowych znacząco uprościł procedury restrukturyzacyjne, znosząc w wielu przypadkach m.in. obowiązki ogłoszeniowe, badania planów restrukturyzacyjnych przez biegłego; pokaźnie obniżając koszty restrukturyzacji. Jednak restrukturyzujące się spółki handlowe z branży farmaceutycznej wciąż muszą wziąć pod uwagę potencjalne wysokie koszty związane z koniecznością wprowadzenia zmian do posiadanych przez siebie pozwoleń na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych.

Generalnie, w przypadku restrukturyzacji spółek handlowych, w ramach sukcesji uniwersalnej (generalnej) spółka będąca następcą prawnym (np. przejmująca bądź nowo-zawiązana przy połączeniu /

Zmiany w pozwoleniach na dopuszczenie do obrotu

produktów leczniczych przy restrukturyzacjach spółek

farmaceutycznychbędzie miała kwestia przeniesienia na następcę prawnego pozwoleń na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych (dalej: „pozwolenie”). Aktami prawnymi normującymi te przejście są przede wszystkim ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo Farmaceutyczne, Dz.U. 2008 nr 45 poz. 271 (dalej: „Ustawa”), oraz Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 kwietnia 2012 r. w sprawie dokonywania zmian w pozwoleniu i dokumentacji dotyczącej wprowadzania do obrotu produktu leczniczego, Dz.U.2012 nr 479 (dalej: „Rozporządzenie”), przewidujące dwa tryby „przeniesienia” pozwoleń w przypadku restrukturyzacji spółek farmaceutycznych – w trybie zmiany lub wydania nowego pozwolenia. Postępowanie w przedmiocie zmian / wydania nowego pozwolenia toczy się przed Prezesem Urzędu Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (dalej: „Prezes”) według przepisów Ustawy oraz Kodeksu postępowania administracyjnego, stanowiących wyjątek, o którym mowa w Kodeksie spółek handlowych.

przekształcona) wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki, które posiadała spółka poprzedniczka (np. przejmowana / przekształcana). Przy podziale spółek sytuacja przedstawia się nieco inaczej, ponieważ spółki podzielone / wydzielone co do zasady przejmują w ramach sukcesji generalnej prawa i obowiązki określone w planie podziału, a składniki majątku nieprzypisane w planie podziału stają się ich współwłasnością w częściach ułamkowych. Natomiast prawa i obowiązki o naturze administracyjnej, jak np. zezwolenia, koncesje oraz ulgi przyznane spółce przejmowanej / nowo-zawiązanej bądź przekształcanej, przechodzą na zrestrukturyzowane spółki jedynie wtedy, gdy stosowna ustawa bądź decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji, lub ulgi nie stanowi inaczej (art. 494 § 2 i art. 553 § 2 Kodeksu spółek handlowych). Każdorazowo więc należy badać konkretne przepisy administracyjnoprawne bądź też treść samego aktu administracyjnego prawnego pod kątem możliwości ich przejścia na inne podmioty w ramach sukcesji uniwersalnej.

Przy restrukturyzacji spółek farmaceutycznym, ogromne znaczenie

LegalKPMG Forum30

Zmiana pozwolenia – tzw. zmiana porejestracyjna, dotyczy przypadku zmiany danych objętych pozwoleniem oraz zmiany dokumentacji objętej podstawą pozwolenia, na podstawie wniosku o zmianę pozwolenia składanego na podstawie Ustawy. Ta procedura ma miejsce m.in. w przypadku przekształcenia spółek, ponieważ tu zmienia się jedynie forma prawna spółki (w rozumieniu Ustawy). Zmiany dokonywane są przez Prezesa Urzędu na wniosek podmiotu odpowiedzialnego. Uszczegółowienie i podział zmian, które wymagają złożenia wniosku zawarte jest w Rozporządzeniu, które m.in. wskazuje na zmiany administracyjne (takie jak zmiana nazwy, adresu), stanowiące wg Rozporządzenia tzw. zmianę niewielką typu IA. Wniosek o dokonanie takiej zmiany należy złożyć niezwłocznie po wprowadzeniu zmiany, a postępowanie powinno się zakończyć w terminie 90 dni od dnia złożenia wniosku. Do wniosku o zmianę tych danych należy złożyć dokument z odpowiedniego rejestru, w którym podana jest nowa nazwa lub nowy adres, czyli w przypadku spółek aktualny odpis KRS. Rozporządzenie nakazuje złożenie oddzielnego wniosku dla każdej zmiany danych w pozwoleniu (§7 Rozporządzenia) przez podmiot odpowiedzialny.

Natomiast przy połączeniu bądź podziale spółek, gdy następuje zmiana samego podmiotu odpowiedzialnego, Ustawa przewiduje, iż konieczne jest wydanie nowego pozwolenia dla danego produktu leczniczego. Jest to możliwe na podstawie wniosku osoby wstępującej w prawa i obowiązki dotychczasowego podmiotu odpowiedzialnego w trybie Ustawy, z zastosowaniem uproszczonej procedury. W ramach tej zmiany cała dokumentacja złożona przy wydawaniu pierwotnego pozwolenia pozostaje – co do zasady – bez zmian i w tym zakresie zrestrukturyzowana spółka farmaceutyczna składa stosowne oświadczenie. Decyzja o wydaniu nowego pozwolenia jest wydawana na rzecz nowego podmiotu również przez Prezesa Urzędu, przy czym

nie później niż w terminie 30 dni od złożenia wniosku, i wchodzi w życie nie później niż w terminie 6 miesięcy od jej wydania. Ustawodawca nie określił wzoru wniosku ani szczegółowego zakresu wymaganych dokumentów, a jedynie wskazał wśród załączników umowę o przejęciu praw i obowiązków oraz oświadczenie, że nie uległy zmianie pozostałe elementy pozwolenia wraz z dokumentacją będącą podstawą jego wydania. Nowe pozwolenie zachowuje dotychczasowy numer oraz oznaczenia kodowe. Ponadto, istnieje możliwość zmiany podmiotu odpowiedzialnego posiadającego pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane w oparciu o procedury wzajemnego uznania lub zdecentralizowaną, co może się odbyć bez powiadamiania krajów zainteresowanych. Należy jednak pamiętać, że również i takie pozwolenie nadal pozostaje w ścisłym związku z procedurą, która była podstawą jego udzielenia i wszystkie zmiany merytoryczne bądź przedłużenie okresu ważności pozwolenia muszą się odbywać zgodnie

z procedurami wzajemnego uznania lub zdecentralizowaną, z udziałem państwa referencyjnego i państw zainteresowanych w rozumieniu Ustawy.

Decyzja o zmianie pozwolenia wejdzie w życie w dniu określonym w samej decyzji (podobnie decyzja o wydaniu nowego pozwolenia wchodzi w życie w dniu określonym w tej decyzji). W konsekwencji, dopiero wydanie decyzji o zmianie pozwolenia spowoduje zmianę pozwolenia, przy czym decyzja może stanowić, że zmiana pozwolenia / wydanie nowego pozwolenia nastąpi w dacie wskazanej przez wnioskodawcę. A zatem, z dniem połączenia/przekształcenia restrukturyzujące się spółki farmaceutyczne nie stracą z dnia na dzień prawa do wprowadzania do obrotu swoich produktów. Muszą jednak liczyć się ze znacznymi kosztami związanymi z restrukturyzacją i koniecznością uaktualnienia wszystkich posiadanych przez siebie pozwoleń.

Monika Skaba-Szklarska Adwokat w Kancelarii Prawnej D. Dobkowski sp. k., stowarzyszonej z KPMG

• Posiada ponad 6-letnie doświadczenie w doradztwie prawnym zdobyte m.in. w Polsce i Niemczech.

• Specjalizuje się w doradztwie z zakresu prawa handlowego i gospodarczego, w tym prawa spółek i prawa kontraktów.

• Uczestniczy w kompleksowych projektach obejmujących specyficzne zagadnienia w zakresie restrukturyzacji spółek, doradztwa korporacyjnego i gospodarczego podmiotów gospodarczych, w tym postępowań upadłościowych, komercjalizacji i obsługi obiektów handlowych i logistycznych.

• Odpowiada za bieżące doradztwo prawne dla polskich oraz zagranicznych przedsiębiorstw, przygotowanie kompleksowych umów handlowych i prowadzenie negocjacji, koordynuje przeglądy prawne, badania typu due dilligence.

• Reprezentuje Klientów w postępowaniach sądowych.

• Prowadzi szkolenia z zakresu prawa handlowego oraz cywilnego.

• Autorka publikacji prawniczych w prasie codziennej.

• Świadczy usługi prawne w językach polskim, angielskim i niemieckim, posługuje się również językiem rosyjskim.

Legal KPMG Forum 31

By należycie zrozumieć wagę zagadnienia warto najpierw

przyjrzeć się podstawowym danym dotyczącym polskiej elektroenergetyki. Mianowicie ok. 90% energii elektrycznej wytwarzanej w Polsce pochodzi ze spalania węgla. Reszta – niespełna 10% - pochodzi ze źródeł odnawialnych (w szczególności elektrownie wiatrowe, elektrownie wodne, spalanie biomasy). Zgodnie z Dyrektywą 2009/28/WE udział energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii w Polsce powinien osiągnąć przynajmniej 15% w 2020 roku.

Celem ustawy o OZE jest właśnie umożliwienie osiągnięcia założonego udziału „zielonej energii” w całkowitej produkcji energii w Polsce poprzez uporządkowanie istniejących w tym zakresie regulacji (rozproszonych obecnie w ustawie Prawo Energetyczne), ale przede wszystkim redefiniowanie funkcjonujących systemów wsparcia dla generacji energii z OZE.

Zgodnie z projektem ustawy wsparcie dla projektów OZE zależeć będzie od trzech podstawowych czynników: rodzaju źródła, zainstalowanej mocy oraz roku oddania do użytku instalacji.

Odnawialne źródła energii – projekt nowej regulacji

Jak zatem w praktyce ma wyglądać wsparcie dla OZE? Projekt ustawy przewiduje, iż będzie ono opierać się na dwóch elementach. Pierwszym z nich jest ustanowienie obowiązku zakupu energii elektrycznej przez tzw. sprzedawcę zobowiązanego (art. 40 OZE). Sprzedawcę zobowiązanego wyznaczać będzie corocznie prezes Urzędu Regulacji Energetyki i będzie nim sprzedawca energii elektrycznej zaopatrujący w energię największą liczbę odbiorców końcowych tej energii w odniesieniu do liczby odbiorców końcowych tej energii przyłączonych do sieci dystrybucyjnej lub przesyłowej danego operatora na obszarze jego działania. Takie rozwiązanie ma zapewnić komfort właścicielom OZE, iż wyprodukowana przez nich energia elektryczna zawsze znajdzie nabywcę. Sama cena zakupu – 198,90 zł za 1 MWh – będzie jednakże taka sama niezależnie od rodzaju źródła wytworzenia (konwencjonalne lub OZE). Warto zaznaczyć, iż powyższa kwota będzie podlegać corocznej waloryzacji przy zastosowaniu odpowiedniego wskaźnika GUS.

Drugim elementem polityki wsparcia jest wydawanie dla energii pochodzącej z OZE świadectw pochodzenia czyli tzw. zielonych certyfikatów (art. 61 OZE). Nie jest to rozwiązanie nowe – regulacje w tym zakresie zostały wprowadzone do Prawa energetycznego już w 2005 roku. Projekt ustawy

Na początku października 2012 roku Ministerstwo Gospodarki ogłosiło nowy projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii (OZE). Historia prac nad projektem jest równie długa, co burzliwa – pierwszy projekt pojawił się już w grudniu 2011 r., lecz spotkał się z tak zdecydowaną krytyką, że Ministerstwo zdecydowało się przygotować kolejny dokument, który przedstawiono w lipcu 2012 r. Obecny projekt to już zatem trzecie podejście do tego zagadnienia - czy spełni on oczekiwania inwestorów?

Zastosowanie pierwszego czynnika wynika z faktu, iż różne źródła mają różne koszty wytworzenia jednostki energii elektrycznej. Przykładowo koszt wytworzenia jednej megawatogodziny (MWh) jest stosunkowo niski w przypadku energetyki wodnej i wynosi ok. 100 zł, natomiast w przypadku energii słonecznej (fotowoltaiki) koszt ten dochodzi nawet do 1200 zł. Innymi słowy, im większe koszty generacji, tym przewiduje się większe wsparcie, które jest konieczne, aby to źródło rozwijać. Drugi czynnik – wielkość źródła – opiera się na założeniu, że im mniejsze źródło, tym większego wsparcia potrzebuje. Takie podejście jest zgodne z ogólnym celem ustawy, aby wspierać w szczególności tzw. energetykę rozproszoną, czyli w praktyce małe źródła wytwarzania (małe i mikroinstalacje). I wreszcie czynnik trzeci – w projekcie ustawy przyjęto zasadę, że im starsza instalacja, tym mniejsze wsparcie powinna otrzymać. Takie rozwiązanie z pewnością najmniej ucieszy operatorów starych, zamortyzowanych już elektrowni wodnych.

LegalKPMG Forum32

o OZE podtrzymuje większość podstawowych funkcjonujących obecnie uregulowań w tym zakresie. Tak więc świadectwa pochodzenia będą wydawane przez Prezesa URE na wniosek przedsiębiorstwa energetycznego (wytwórcy energii). Każde przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się wytwarzaniem lub obrotem energią elektryczną i sprzedające ją do odbiorców końcowych na terytorium RP powinno uzyskać i przedstawić do umorzenia Prezesowi URE stosowny wolumen świadectw pochodzenia lub zapłacić tzw. opłatę zastępczą (art. 72 OZE). Taka regulacja w istocie kreuje w drodze ustawowej popyt na świadectwa pochodzenia, co stanowi drugie (obok ceny za sprzedaną energię) źródło dochodu dla operatorów OZE.

Należy jednak także zauważyć, iż operator OZE traci prawa do otrzymania zielonych certyfikatów w stosunku do energii elektrycznej, która została sprzedana (na rzecz jakiegokolwiek podmiotu) po cenie wyższej, niż opisana powyżej cena ustawowa. Jest to rozwiązanie zupełnie nowe i jednocześnie bardzo kontrowersyjne – oznacza ono, iż operatorzy OZE będą w sposób naturalny narażeni na straty w okresie gorszej koniunktury rynkowej (np. spadek cen za zielone certyfikaty), nie będą jednak w stanie zrekompensować sobie tych strat w czasie, gdy ceny za energię elektryczną będą wyższe.

Istotnym novum natomiast jest wprowadzenie tzw. współczynników korekcyjnych w celu dostosowania wsparcia opartego na systemie świadectw pochodzenia do rodzaju instalacji OZE (art. 60 OZE). Wskaźniki korekcyjne będą ustalane na okres pięciu lat dla poszczególnych rodzajów i łącznej mocy zainstalowanych instalacji OZE. I tak współczynnik korekcyjny przewidziany na 2013 rok dla lądowych elektrowni wiatrowych o mocy powyżej 500kW wyniesie 0,90, natomiast współczynnik dla instalacji

fotowoltaicznych o mocy powyżej 100 kW na ten sam rok to już nawet 2,85.

Powyższy system wsparcia został obliczony na 15 lat dla każdej nowododanej do użytku instalacji OZE. Zgodnie z zapewnieniami Ministerstwa Gospodarki, jest to okres wystarczający, aby koszty inwestycji w OZE zwróciły się inwestorowi. Patrząc jednakże na założenia Ministerstwa leżące u podstaw takiej kalkulacji można mieć wątpliwości, czy wychodzą one naprzeciw realiom rynkowym. W szczególności przyjęcie, iż inwestycja w OZE powinna być finansowana w 30% ze środków własnych inwestora, a jedynie w 70% ze źródeł finansowania zewnętrznego )przy czym taki kredyt powinien być spłacony w ciągu 15 lat) może być założeniem zbyt optymistycznym.

W istocie więc podtrzymano podstawowe założenia istniejącego obecnie systemu wsparcia opartego na obowiązku zakupu energii z OZE i wydawaniu świadectw pochodzenia z zastrzeżeniem zmian wynikających z wprowadzenia współczynników korekcyjnych. Nie zdecydowano się zatem – co do zasady - na implementację systemu tzw. taryf gwarantowanych (Feed-in-Tarrifs) funkcjonującego z powodzeniem w Niemczech, Francji lub Hiszpanii.

System ten polega na określeniu stałych (preferencyjnych w stosunku do energii wytworzonej w konwencjonalnych źródłach) stawek za każdą kilowatogodzinę energii elektrycznej. Stawki te są zależne zarówno od rodzaju źródła OZE, jak i jego mocy zainstalowanej. W Polsce system ten ma znaleźć zastosowanie jedynie do tzw. mikroinstalacji, co wpisuje się w ogólną politykę liberalizacji wymogów związanych z zakładaniem i funkcjonowaniem tych instalacji.

Jak zatem ocenić nowy projekt ustawy o OZE? Zdecydowanie przychylnie zostało przyjęte przywrócenie obowiązku zakupu energii elektrycznej pochodzącej z OZE przez sprzedawcę zobowiązanego (warto przypomnieć, iż takiej regulacji zabrakło w projekcie przedstawionym w grudniu 2011 roku). Z drugiej strony kością niezgody będzie zapewne wysokość współczynników korekcyjnych, które w ocenie wielu przedstawicieli branży energii odnawialnej powinny być wyższe i obejmować dłuższy okres wsparcia. Niewątpliwie czeka nas zatem gorąca dyskusja nad ostatecznym kształtem ustawy o OZE, co stawia pod dużym znakiem zapytania ambitne zapowiedzi Ministerstwa Gospodarki o planowanym wejściu w życie ustawy z początkiem stycznia 2013 roku.

Tomasz Kamiński Senior Associate w Dziale Fuzji i Przejęć Kancelarii Prawnej D.Dobkowski sp.k., stowarzyszonej z KPMG

• Posiada ponad 8-letnie doświadczenie w prawno-korporacyjnej obsłudze podmiotów gospodarczych.

• Specjalizuje się w prawnej obsłudze fuzji i przejęć spółek oraz restrukturyzacji przedsiębiorstw, ze szczególnym uwzględnieniem sektora energetycznego.

• Posiada rozległe doświadczenie w zakresie przygotowywania optymalnych metod realizacji inwestycji i prowadzenia negocjacji. Wielokrotnie brał udział w przygotowywaniu raportów prawnych dotyczących podmiotów gospodarczych oraz sporządzaniu opinii dotyczących kontraktów z zakresu prawa energetycznego i odnawialnych źródeł energii.

• Prelegent na szkoleniach i konferencjach branżowych.

Legal KPMG Forum 33

Notatki

KPMG Forum34

35KPMG Forum

nr 1 | 2013E: [email protected] Poznań ul. Roosevelta 18 60-829 Poznań T: +48 61 845 46 00 F: +48 61...

Documents

Transcript of nr 1 | 2013E: [email protected] Poznań ul. Roosevelta 18 60-829 Poznań T: +48 61 845 46 00 F: +48 61...