Globalny koncern Bayer z każdym rokiem rozsze-rza zakres swojej działalności. Z między innymi producenta konwencjonalnej chemii, staje się strategicznym partnerem rolników, dostarcza-jąc kompleksowych rozwiązań uwzględniają-

cych wymogi integrowanej ochrony. Ale to nie jedyne nowo-czesne i praktyczne narzędzia, jakie udostępnia producentom roślin. Pojawiają się też koncepcje i inicjatywy wykraczają-ce poza dostarczenie rolnikom jedynie środków produkcji. O nowej idei rozmawiam z dr. Mirosławem Korzeniowskim, managerem w dziale marketingu, odpowiedzianym w firmie Bayer Polska za uprawy ogrodnicze.

Czym kierował się koncern, rozszerzając ofertę o gamę biologicznych środków ochrony?Dr Mirosław Korzeniowski: Nasza firma wnikliwie anali-zuje zapotrzebowanie rynku – uwzględniamy zarówno po-jawiające się przepisy i zobli-gowanych nimi rolników, oraz oczekiwania finalnych odbior-ców żywności, czyli konsumen-tów. Część rolników, uprawiają-ca rośliny zgodnie z zasadami ekologii, poszukuje środków, które mogą być wykorzystywa-ne w takiej produkcji. Ale takich preparatów mogą używać z bar-dzo dobrym efektem również prowadzący uprawy konwen-cjonalnie lub integrowaną pro-dukcję. Od sezonu 2016 w na-szej ofercie handlowej znajdują się środki, które zaspokoją za-potrzebowanie wszystkich ww. grup rolników. Serenade ASO to jeden z tych uniwersalnych fungicydów, który będzie do-stępny szerokiemu gronu pol-skich ogrodników. Drugim jest Contans WG, który Bayer przejął z końcem 2015 r., a od obecnego dołącza do swojego portfolio. Czy zaangażowanie w środ-ki biologiczne wpłynie na zwiększenie ich liczby kosz-tem syntetycznych?M.K.: Nie zaprzestajemy pracy nad konwencjonalnymi środka-

mi ochrony roślin. Wprost prze-ciwnie. Produkty z  tej gamy, które wprowadzamy na rynek są nowoczesnymi substan-cjami, spełniającymi wszyst-kie normy bezpieczeństwa dla ich użytkowników oraz konsu-mentów żywności wyproduko-wanej z ich udziałem. Groźne dla patogenów, stosowane zgodnie z zaleceniami są zu-pełnie nieszkodliwe dla śro-dowiska. Grupę takich inno-wacyjnych fungicydów wpro-wadzamy globalnie do użytku pod marką Luna®. Ich podsta-wowym składnikiem jest flu-opyram, uniwersalny związek o wszechstronnym zastoso-waniu wobec różnych grup pa-togenów. Obecnie na świecie rolnicy wykorzystują już 6 pro-duktów z tej grupy. W Polsce zarejestrowane są dwa. Luna® Sensation 500 SC jest na ra-zie przeznaczona do ochro-ny upraw roślin jagodowych, natomiast Luna® Experience 400 SC – do traktowania drzew owocowych i  roślin warzyw-nych. Być może już w obec-nym roku MRiRW zezwoli na rozszerzenie rejestracji obu produktów, by rolnicy mogli zgodnie z prawem w pełni ko-rzystać z  ich uniwersalności, eliminując kompleks groźnych chorób ważnych gospodarczo gatunków roślin ogrodniczych.

Między innymi właśnie takie środki wpływają na intensy-fikację i zwiększenie produk-cji z hektara. Ale co zrobić z tą żywnością? Od lat panuje opinia, że łatwiej wyproduko-wać niż sprzedać? M.K.: Jako lider w  segmen-cie ochrony roślin wspieramy w różnym zakresie i na różnych polach producentów żywności wysokiej jakości pod względem prozdrowotnym, z gwarancją jej bezpieczeństwa dla konsumen-tów. Właśnie tym rolnikom de-dykujemy nasz nowy projekt – Vademecum. Co kryje się pod tym hasłem?M.K.: Projekt Vademecum to polska wersja projektów Food Chain Bayera, znanych na świe-cie od 10 lat. Marką Vademecum objęliśmy dwa pakiety dzia-łań dla różnych grup rolników. Jeden jest ogólnie dostępny, drugi dedykowany dla wiodą-cych grup producentów i prze-twórców. Pakiet działań ogól-nodostępnych obejmuje dzia-łania w ramach akcji „Grunt to bezpieczeństwo” oraz System Wspierania Decyzji (SWD). Na naszej stronie internetowej każ-dy zainteresowany będzie mógł sprawdzić, jakie jest zagrożenie ze strony agrofagów w jego re-jonie, i czy należy rozpocząć, kontynuować, a może wstrzy-mać się z zabiegami. Informacje

spływać będą z sieci stacji me-teorologicznych skonfigurowa-nych z modelami chorobowymi. Będzie to pierwszy w Polsce tego typu system, powszech-ny i bezpłatny dla wszystkich użytkowników, dostarczający prognoz zagrożenia upraw ze strony agrofagów i, co najważ-niejsze wsparty zaleceniami do-tyczącymi ochrony wybranych gatunków.Jaki jest cel tego projektu?M.K.: Naszym założeniem jest promowanie pozytywnego wi-zerunku produkcji ogrodniczej. Informujemy dystrybutorów i  konsumentów, że żywność jest w  Polsce produkowana bezpiecznie, z wykorzystaniem środków biologicznych i nowo-czesnych syntetycznych oraz przy zintegrowaniu (współdzia-łaniu) obu tych grup preparatów. Dzięki Systemowi Wspierania Decyzji rolnicy wykonują zabie-gi ochrony tylko w sytuacjach koniecznych. Znacznemu ogra-niczeniu ulega więc liczba za-biegów, przejazdów sprzętem ochrony, zużycia środ-ków ochrony. Ogrodnik błyskawicznie dostrze-że pozytywne efekty w postaci wymiernych oszczędności, przy zarazem satysfak-cjonującej zdrowot-ności i jakości roślin. Jednocześnie zapro-centuje to większym dbaniem o  środo-wisko. Konsument z  pewnością do-strzeże natomiast wysoką jakość i  wzrośnie jego poziom zadowole-nia z zakupu żyw-ności z gwarancją bezpieczeństwa. Każdy element łańcucha produk-

cji żywności osiągnie wymierne efekty – ogrodnik, przetwórca, dystrybutor, konsument.Czego dotyczy drugi pakiet? Jakie działania towarzyszą tej koncepcji?M.K.: Obejmie on dodatkowe działania dedykowane grupom producenckim i  dużym go-spodarstwom ogrodniczym. Organizujemy dla nich szkole-nia, prowadzimy doświadcze-nia w ramach grup, udzielamy wsparcia ze strony fachowców z firmy Bayer, pracujących jako doradcy na terenie danej gru-py czy gospodarstwa. Ciekawą inicjatywą jest dodatkowe, pro-mocyjne wsparcie wyspecja-lizowanych organizacji i grup producenckich. Przykładem może być Vademecum dla pro-ducentów porzeczki czarnej, re-alizowane wspólnie z Krajowym Stowarzyszeniem Plantatorów Czarnych Porzeczek. Wynikiem tej współpracy jest m.in. bro-szura promująca nasze wspól-ne działania. Jej dystrybucję zainaugurujemy na stoisku fir-my Bayer podczas targów Fruit Logistica. Nasza firma pokry-wa koszty produkcji tego wy-dawnictwa, przez to propago-wania nowoczesnego mode-lu komunikacji z rolnikami. To globalny koncern na global-nym rynku promuje polskich producentów owoców 2

Bayer – jakiego nie znacie

nowości    porady   informacje                                          egzemplarz  bezpłatny

Zwięźle ale treściwieW skład tytułowego fungicydu wchodzą dwie substancje ak-tywne: fluopyram (200 g/l) i te-bukonazol (200 g/l). Fluopyram jest jednym z  najnowszych związków rozwijającej się gru-py SDHI (inhibitory dehydroge-nazy bursztynianowej), którego działanie polega na hamowa-niu oddychania mitochondrial-nego grzybów. Na roślinie flu-opyram działa wielokierunkowo: powierzchniowo, translaminar-nie i układowo (systemicznie). Natomiast w zwalczaniu pa-togenów grzybowych wyka-zuje działanie zapobiegawcze i interwencyjne. Drugi składnik – tebukonazol należący do gru-py triazoli (IBE, inhibitory bio-syntezy egrosterolu) – hamuje syntezę ergosterolu poprzez blokowanie demetylacji w pozy-cji C-14. Tebukonazol, podobnie jak inne triazole, w roślinie dzia-ła układowo, wobec patogenów – zapobiegawczo i interwencyj-nie. Ze względu na specyficz-ny mechanizm funkcjonowa-nia obu substancji aktywnych, Luna® Experience 400 SC na-leży do grupy związków o wy-sokim ryzyku powstawania od-porności, dlatego zaleca się jej stosowanie jeden raz w sezo-nie, do ochrony przed: parchem jabłoni, mączniakiem jabłoni, chorobami przechowalniczymi, parchem gruszy oraz brunatną zgnilizną drzew pestkowych na wiśni i czereśni. Do zabiegów następczych, zalecamy zatem przemiennie środki należące do innych grup chemicznych. Preparat nie wykazuje odpor-ności krzyżowej z takimi grupa-mi jak: strobiluryny, benzimida-zole i anilinopirymidyny.

W sadach jabłoniowych i gru-szowych można go włączyć do programu ochrony od fazy różowego pąka kwiatowego (BBCH 56–57) lub w okresie przedzbiorczym (BBCH 76–85) w dawce 0,75 l/ha (karen-cja – 14 dni). W sadach wiśnio-wych i czereśniowych może być stosowany od początku kwit-nienia do fazy dojrzałości kon-sumpcyjnej (BBCH 59–89). Przy czym karencja wynosi 7 dni, przy zalecanej dawce 0,6 l/ha.

Ochrona drzew pestkowychBrunatna zgnilizna drzew pest-kowych, powodowana przez grzyby z rodzaju Monilinia jest jedną z najgroźniejszych cho-rób wiśni i czereśni. Objawy w  postaci brunatniejących, zasychających kwiatów i za-marłych wierzchołków pędów są spotykane niemal każdego roku na najbardziej podatnych odmianach wiśni, takich jak: ‘Northstar’, ‘Kelleris’ i  ‘Nefris’, a w niektórych latach także na ‘Łutówce’. Natomiast na czere-śniach oprócz kwiatów, poraża-ne mogą być także dojrzewają-ce owoce. Straty powodowane wystąpieniem choroby bywają bardzo duże. Porażone kwiato-stany i pędy masową zasycha-ją, a owoce gniją i nie nadają się do handlu. Ochrona przed brunatną zgnilizną drzew pest-kowych polega przede wszyst-kim na zabiegach wykonywa-nych w okresie kwitnienia tych drzew oraz w czasie dojrzewa-nia owoców czereśni. Badania przeprowadzone w Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach wykazały wysoką skuteczność fungicydu Luna® Experience 400 SC w zwalczaniu choroby

na wiśniach. W warunkach wy-sokiego jej nasilenia na bardzo podatnej odmianie ‘Northstar’, przy dwóch zabiegach w se-zonie (na początku kwitnienia – BBCH 61 i w pełni kwitnie-nia – BBCH 65), skuteczność środka Luna® Experience wy-nosiła ponad 92% i była wyż-sza od fungicydów standardo-

wych (wykres 1). Natomiast na odmianie ‘Łutówka’, w warun-kach średniego nasilenia cho-roby, skuteczność fungicydu Luna® Experience, stosowane-go jeden raz w pełni kwitnienia wyniosła w ochronie kwiato-stanów – 84,8%, a w ochronie pędów – 92,3%. Przy dwóch zabiegach, na początku i w peł-

Luna® w ochronie drzew ziarnkowych i pestkowychDr Agata Broniarek-Niemiec, dr hab. Beata Meszka, prof. nadzw. IO, dr Hanna Bryk, Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach

Wykres 1. Skuteczność fungicydu Luna Experience 400 SC w zwal-

czaniu brunatnej zgnilizny drzew pestkowych na wiśni ‘Northstar’

Wykres 2. Skuteczność fungicydu Luna Experience 400 SC

w zwalczaniu brunatnej zgnilizny drzew pestkowych na wiśni

'Łutówka'

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

92,2 94,285,4 87,6

68,1 70,0

Luna Experience 400 SC Standard I Standard II

Skuteczność w ochronie kwiatostanówSkuteczność w ochronie pędówSkuteczność (%)

10090

80

70

60

50

40

30

20

10

0

84,892,3

Luna Experience400 SC1 zabieg

91,396,8 97,5

97,4

66,868,7

Luna Experience400 SC2 zabiegi

Standard I2 zabiegi

Standard II2 zabiegi

Skuteczność (%)Skuteczność w ochronie kwiatostanówSkuteczność w ochronie pędów

–  wcześniej Bayer w Polsce tego nie robił.Czy inne grupy mogą także liczyć na Wasze wsparcie o podobnym charakterze?M.K.: W najbliższych latach planujemy opracować takie no-woczesne projekty dla różnych upraw ogrodniczych – zarówno sadowniczych, jak i warzyw-niczych. Mamy duże pokłady energii i kreatywności. Wzorem współpracy z KSPCP będzie-my realizowali także z  innymi formalnymi stowarzyszeniami podobne plany – wspólne kon-ferencje, dni pola, wdrażali no-woczesne rozwiązania. Na po-czątek będziemy współdziałać z tymi, z którymi współpracuje-my od lat i znamy ich dorobek. Oczywiście jesteśmy otwarci na nowe kontakty, pomysły i inicjatywy. Gdzie można się zapoznać z  tą Waszą sztandarową koncepcją?M.K.: Z promocją, dotyczącą projektu będziemy docierali do konsumentów za pomocą me-diów. Aby przedstawiony przez nas prawdziwy wizerunek na-szego ogrodnictwa pomagał w pozytywnym postrzeganiu polskich produktów, jako tych, po które sięgniemy w pierw-szej kolejności. Z  promocją wykraczamy poza kraj, bę-dziemy np. promować projekt Vademecum na targach Fruit Logistica, a w czerwcu bieżą-cego roku, podczas cyklicz-nej konferencji porzeczkowej IBA w Wielkiej Brytanii, jednym z głównych punktów będzie re-ferat na temat polskiego pro-jektu Vademecum.Czy możecie się już pochwa-lić jakimiś spektakularnymi sukcesami?M.K.: Na razie dobieramy pewnych partnerów (mamy już m.in. bardzo zaangażowa-nych w projekt, wiarygodnych przetwórców), aby nie „spalić” marki Vademecum® na starcie. Markę buduje się i utrwala la-tami, a my ją przecież firmuje-my logiem Bayer. Na spektaku-larne sukcesy przyjdzie czas, chociaż już pierwszych efek-tów spodziewamy się w tym roku. Idea dojrzewa. W 2017 r. bezpośrednie, wymierne ko-rzyści odczują wszyscy w tym tworzonym przez nas łańcuchu dostaw. Z pewnością przełoży się to na pieniądze. Pamiętać jednak trzeba, że są jeszcze korzyści pośrednie – współ-tworzymy wiarygodny wize-runek naszych kontrahentów, a tego na pieniądze przeliczyć się nie da.

Dziękuję za rozmowę

Wpołowie 2015 roku do ochrony upraw sa-downiczych przed chorobami został za-rejestrowany nowoczesny, dwuskładni-kowy fungicyd Luna® Experience 400 SC. Zawarte w nim w równych proporcjach

fluopyram i tebukonazol działając uniwersalnie, efektyw-nie zwalczają wiele patogenów drzew owocowych. Kiedy i  jak go stosować, aby długo korzystać z wysokiej sku-teczności, poniżej.

Fot. 1. Objawy zgnilizny powodowanej przez N. galligena na jabł-

kach odmiany ‘Gala’

1

2

kazały, że efektywność środ-ka Luna® Experience 400 SC w zwalczaniu gorzkiej zgnili-zny na jabłkach odmiany ‘Ligol’ była podobna do efektywności środków Bellis 38 WG, Geoxe 50 WG i Switch 62,5 WG.Rozszerzenie asortymentu pre-paratów do stosowania w okre-sie przedzbiorczym o tę miesza-ninę fluopyramu i tebukonazo-lu jest bardzo korzystne, gdyż daje większą możliwość wybo-ru i rotacji fungicydów.

ni kwitnienia, efektywność środka była jeszcze wyższa – 91,3% w ochronie kwiatosta-nów i 96,8% w ochronie pę-dów. Z obserwacji własnych wynika, że Luna® Experience 400 SC stosowana po kwitnie-niu wiśni skutecznie ogranicza także drobną plamistość liści drzew pestkowych oraz gorzką zgniliznę wiśni.

Ochrona jabłoni wiosnąW sadach jabłoniowych fungi-cyd Luna® Experience 400 SC wykazuje wysoką skuteczność w zwalczaniu najgroźniejszych chorób grzybowych tj. parch jabłoni i mączniak jabłoni oraz gorzkiej zgnilizny. O nasileniu i występowaniu chorób, obok podatności odmiany i wielko-ści źródła infekcji decydującą rolę odgrywają warunki pogo-dowe. Sezon 2015, w związku z panującą suszą, uniemożli-wiał rozwój i rozprzestrzenianie się patogenów. Nie dochodziło także do infekcji lub zdarza-ły się one sporadycznie, z wy-jątkiem grzyba Podosphaera leucotricha, sprawcy mącz-niaka jabłoni, preferującego wysoką temperaturę do szyb-kiego rozwoju i infekcji. Parch jabłoni natomiast wystąpił w niedużym nasileniu. Jednak w  latach wcześniejszych, na-wet przy bardzo dużej presji choroby skuteczność testowa-nego wówczas środka Luna® Experience 400  SC, stoso-wanego „solo” była wysoka i wynosiła 89–96%, a w mie-szaninie z fungicydem Captan 80 WG (1,5 kg/ha) – powyżej 95% (wyk. 3). Środek można stosować zarówno w niższej, jak i  wyższej temperaturze. W warunkach dużego zagro-żenia chorobowego, fungicydu tego należy używać zapobie-gawczo lub interwencyjnie, ale najlepiej do 48 godzin po zaka-żeniu (infekcji – tabela). Luna® Experience 400 SC włączona do programu zwalczania par-cha jabłoni, również skutecznie ogranicza (87–98%) występo-wanie mączniaka jabłoni.

Efektywność na miarę innowacyjnościBadania prowadzone kilka lat temu w IO, nad oceną skutecz-ności środka Luna® Experience 400 SC w zwalczaniu gorzkiej zgnilizny jabłek, wykazały jego wysoką skuteczność, porówny-walną lub wyższą od ówcześnie zalecanego środka zawiera-jącego Captan 80 WG i Zato 50 WG. Również doświadcze-nia wykonane w ostatnim se-zonie przechowalniczym wy-

Luna... i życie nabiera smaku!

Nowy standard w ochronie upraw ogrodniczych:• wyższa skuteczność w zwalczaniu najważniejszych chorób• dłuższe przechowywanie po zbiorze• poprawa zdrowotności roślin• lepsza jakość plonów

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na

zwroty wskazujące na rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj zalecanych środków bezpieczeństwa.

Bayer CropScience, Al. Jerozolimskie 158, 02-326 Warszawa, tel. 22 572 36 12, fax 22 572 36 03

Nowość w ochronie upraw ogrodniczych!

www.agro.bayer.com.pl

Luna Experience prasa 205x285+5 disco.indd 1 04/12/15 12:17

Interwencyjne działanie Luna Experience 400 SC w zwalczaniu parcha jabłoni – dośw. szklarniowe

FungicydDawka na ha

(stężenie)

Liczba godzin po infekcji

48 72

Stopień porażenia w skali 0–5

Skuteczność (%)

Stopień porażenia w skali 0–5

Skuteczność (%)

Kontrola 3,05 0 3,05 0

Luna Experience 400 SC0,75 l

(0,125%)0,08 97,4 0,40 86,9

Standard porównawczy (difenokonazol)

0,2 l (0,03%)

0,13 95,7 0,25 91,84

3

Przemienne stosowa-nie środków ochrony jest ko-nieczne z dwóch powodów. Po pierwsze zapobiega nadmier-nemu gromadzeniu substancji aktywnych w owocach, na co zwraca się ostatnio bardzo dużą uwagę, w trosce o bezpieczeń-stwo konsumentów. Po drugie, przeciwdziała się uodpornieniu patogenów, sprawców chorób na często stosowane substancje aktywne. Należy jednak zwró-cić uwagę, że z reguły grzyby uodporniają się nie tylko na konkretną substancję prepara-tu, ale na całą grupę chemiczną

zbiorem jabłek jest korzyst-ne szczególnie w tych sadach, w których występuje rak drzew owocowych (Neonectria gal-ligena) i  istnieje niebezpie-czeństwo gnicia jabłek powo-dowanego przez ten gatunek grzyba. Od kilku lat informu-jemy Państwa o występowa-niu takiej choroby w naszych chłodniach na różnych od-mianach jabłek (np. ‘Gloster’, ‘Szampion’, ‘Gala’, ‘Idared’). Pierwsze plamy gnilne rozwi-jają się najczęściej wokół kie-licha (fot. 1) lub wokół prze-tchlinek. Gnijący miąższ jest

ciemnobrązowy, szklisty, wy-raźnie oddzielający się od zdrowej tkanki. W  począt-kowej fazie choroby łatwo ją pomylić z  gorzką zgnilizną, ponieważ N. galligena zaka-ża owoce także przez prze-tchlinki i powstające plamki są bardzo podobne do powo-dowanych przez Neofabraea (Pezicula) spp. Dopiero gdy na powierzchni większych plam rozwinie się białobeżowa grzybnia, z charakterystycz-nymi beżowobrązowymi sku-pieniami zarodników, można odróżnić obie choroby. Gnijące

jabłko może zakażać jabłka sąsiednie, podobnie jak to ma miejsce w przypadku szarej pleśni (tzw. gnicie gniazdowe). Z tego powodu choroba może być także mylona z szarą ple-śnią (fot. 2).W badaniach laboratoryjnych wykonanych w IO sprawdza-no, który z  fungicydów sto-sowanych w  okresie prze-dzbiorczym (boskalid + pi-raklostrobina, fluopyram + tebukonazol, cyprodynil + flu-dioksonil, tiofanat metylowy, trifloksystrobina) najsilniej ogra-nicza wzrost grzyba N. gallige-na. Fungicydy te (w stężeniach 10 ppm i 100 ppm) dodawa-no do pożywki i obserwowa-no wzrost wyszczepionego na niej grzyba. Stwierdzono, że najsilniejsze działanie grzybo-bójcze wykazał preparat Luna® Experience 400 SC, która wy-kazuje ogółem wysoką sku-teczność przeciwko: gorzkiej zgniliźnie, szarej pleśni (zabieg uzupełniający), parchowi prze-chowalniczemu oraz chorobom przyrannym – brunatnej i mo-krej zgniliźnie.

(np. benzimidazole, strobiluriny), do której ta substancja należy. W tym kontekście trzeba pamię-tać, że kilka związków wcho-dzących w skład fungicydów wykorzystywanych do ochrony przedzbiorczej należy do grupy karboksyamidów (SDHI). Są to: boskalid (składnik środka Bellis 38 WG), pentiopirad (Fontelis 200 SC) oraz fluopyram (Luna Experience 400 SC).

Zwalcza kompleks chorób przechowalniczychUżycie fungicydu Luna® Experience 400  SC przed

w opinii sadowników

Łukasz JudaProwadzi 12-ha gospodarstwo sadownicze w Łojowicach na Sandomierszczyźnie. Uprawia jabłonie, grusze i śliwy.

W moim gospodarstwie dobór środków ochrony roślin na po-czątku sezonu wegetacyjnego uzależniam od przebiegu wa-runków pogodowych. Natomiast przed zbiorem owoców używam tylko takich środków, aby nie przekroczyć liczby zabiegów dopuszczonej w danym sezonie grupą, do której dany preparat należy oraz aby zabezpieczyć owoce przed jak największą licz-bą chorób przechowalniczych. W minionym sezonie nadarzyła się możliwość użycia nowo za-rejestrowanego fungicydu Luna Experience 400 SC. Użyłem go

około 2 tygodnie przed zbio-rem owoców na gruszy i jabło-ni (odmian Golden Delicious Reinders® i ‘Szampion’) 17 wrze-śnia 2015 r. w dawce 0,75 l/ha w 500 l wody/ha. Zastosowałem go ze względu na szerokie spek-trum działania oraz na nową substancję – fluopyram. Ciekawi mnie też bardzo jego działanie na gruszkach.

Artur Pietrzycki Prowadzi wraz z żoną Iwoną i rodzicami 47-ha sadownicze gospodarstwo rodzinne w Wichradzu k. Warki. Uprawia jedynie jabłonie.

Dbamy o  jakość jabłek od początku wegetacji, poprzez cały okres wzrostu owoców w sadzie oraz przed zbiorem.

Przykładamy wiele starań do właściwej ochrony, ponieważ jabłka przechowujemy do końca lipca następnego roku, a główna ich sprzedaż prowa-dzona jest od początku kwiet-nia do końca czerwca. Jesienią 2015  r. można było użyć do ochrony jabłek przed chorobami przechowalniczy-mi po raz pierwszy w Polsce fungicydu Luna Experience 400  SC. Zdecydowałem się na niego z uwagi na szerokie spektrum działania (wiele cho-rób przechowalniczych) oraz jego skład (dwie substancje aktywne, w tym jedna dotych-czas w naszym kraju nieznana). Fungicydu tego użyłem jeden raz, na 2 tygodnie przed zbio-rem owoców w dawce 0,75 l/ha.Jednak aby ocenić ten prepa-rat muszę poczekać do końca okresu przechowalniczego.Dzisiaj trudno mówić o tym, czy wykorzystam Lunę Experience 400 SC do ochrony przed głów-nymi chorobami grzybowymi w okresie kwitnienia i wzrostu zawiązków owoców, ponieważ nie wiem jak ułożą się warun-ki pogodowe. A to one decy-dują o zagrożeniu infekcyjnym sprawcami parcha i mączniaka

jabłoni. Jeżeli zajdzie potrzeba użycia tego preparatu, to na pewno po niego sięgnę.

Stanisław Szurek Prowadzi 51-ha gospodarstwo sadownicze w Józefowie nad Wisłą. Uprawia: jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie.

Dużo uwagi poświęcam właści-wej ochronie wszystkich gatun-ków sadowniczych, prowadzę ją bowiem zgodnie z wytyczny-mi IPR (Integrowanej Produkcji Roślin). Jesienią 2015 r. na części sadu jabłoniowego do ochrony przed chorobami przechowal-niczymi użyłem fungicydu Luna Experience 400 SC – gotowej mieszaniny dwóch substancji aktywnych. Każdą nowa sub-stancję chemiczną, która zostaje

zarejestrowana do ochrony roślin sadowniczych, my sadownicy witamy z radością, zwłaszcza że co roku raczej ubywa, a nie przy-bywa preparatów i substancji ak-tywnych. Moim zdaniem Luna Experience 400 SC ułatwi kom-ponowanie programu ochrony, ponieważ umożliwi rotację, a że producentem jest renomowana firma, to wierzę, że efekty ochro-ny będą znakomite. Dlatego bez dłuższego zastanowienia się użyłem jesienią tego fungicydu i użyję go na pewno w następ-nym sezonie, z uwagi na sze-rokie spektrum zwalczanych chorób, zawartość dwóch sub-stancji aktywnych i zaufanie do producenta.

Robert BinkiewiczAgrosimex

Fot. 2. Całkowicie zgniłe jabłka z objawami szarej pleśni (po lewej)

i gnicia powodowanego przez N. galligena (po prawej)

Wykres 3. Skuteczność fungicydu Luna Experience 400 SC w dawce

0,75 l/ha stosowanego w mieszaninie z fungicydem Captan 80 WG

w dawce 1,5 kg/ha w zwalczaniu parcha jabłoni, 2012 r.

97,8

Skut

eczn

ość

(%)

1009998979695949392

‘McIntosh’ ‘Szampion’

99,1

99,1 98,6

liście

owoce

‘Cortland’

94,5

99,2

3

4

Lato 2015 r. było upalne i po-goda nie sprzyjała rozwojowi chorób pochodzenia grzybo-wego. We wrześniu, z powo-du intensywnych opadów, ko-nieczna była intensywna ochro-na przedzbiorcza owoców na późnych odmianach jabłoni. Luna Experience 400 SC do-skonale uzupełniła dotychcza-sową paletę produktów wła-śnie do ochrony przed cho-robami przechowaniczymi owoców, które mają być dłu-go przechowywane.W  przypadku jabłoni uwa-żam, że użycie fungicydu Luna Experience 400 SC, jest uzależ-nione od przebiegu warunków pogodowych jesienią i zagroże-niem infekcyjnym. Zabieg nim polecałem i uważam, że najle-piej jest przeprowadzić w okre-sie deszczowym i wilgotnym, a w pierwszym sezonie po re-jestracji, najkorzystniej było go użyć do ochrony jabłoni przed chorobami przechowalniczy-mi na około 2 tygodnie przed zbiorem.Luna Experience 400 SC moim zdaniem nie wymaga specjal-nych warunków do zastosowa-nia. Według mnie taki powinien być fungicyd. Pamiętać należy jedynie o ogólnej liczbie zabie-gów w sezonie wegetacyjnym (nie powinna ona przekraczać trzech) preparatami z  grupy chemicznej SDHI, do której na-leży Luna Experience 400 SC. Bardzo mi odpowiada elastycz-ność tego fungicydu w pozy-cjonowaniu w ochronie jabłoni i gruszy, tzn. możliwość użycia do ochrony wiosną przeciw-ko parchowi i mączniakowi lub jesienią przeciwko chorobom przechowalniczym. Nie mniej ważny jest brak konieczności stosowania mieszaniny z do-datkowym fungicydem.Uważam, że biorąc po uwa-gę szeroki zakres zastosowa-

nia fungicydu Luna Experience 400 SC, warto największy na-cisk położyć na zabiegi w okre-sie kwitnienia, intensywnych opadów deszczu, ponieważ wtedy poza świetną ochroną przed parchem i mączniakiem zabezpieczy on doskonale kwiaty przed infekcją patogena-mi powodującymi różnego typu zgniliznę gniazda nasiennego i przykielichową. Odnosi się to szczególnie do odmian wrażli-wych na uszkodzenia tego typu np. ‘Gloster’, ‘Ligol’, ‘Alwa’.

Tomasz Sikoradoradca ogrodniczy ProCam Polska

W  komunikatach sadowni-czych na okres przed zbio-rem jabłek i  gruszek reko-mendowałem preparat Luna Experience 400 SC, ponieważ można go było użyć jesienią 2015 r. do ochrony gatunków ziarnkowych przed chorobami przechowalniczymi.Polecałem ten fungicyd, ponie-waż wcześniej poznałem jego działanie w ochronie jabłoni przed parchem jabłoni. Miałem taką możliwość podczas oceny doświadczeń ochroniarskich prowadzonych przez dorad-ców Bayer CropScience na kwaterach demonstracyj-nych w Kozietułach Nowych. Mogę śmiało powiedzieć, że byłem pod wrażeniem wyso-

kiej skuteczności działania tego środka. Wyniki doświad-czenia wykazywały bowiem, że Luna Experience 400 SC w ochronie jabłoni przed par-chem jest w 100% skuteczna, gdy używało się jej do zabie-gu zapobiegawczego lub in-terwencyjnego w ciągu 48 go-dzin po infekcji. Stwierdzaliśmy także ok. 95% skuteczność, gdy preparat użyty był w cią-gu 72 godzin po infekcji oraz ponad 80% – 96 godzin po in-fekcji. Widocznym, pozytyw-nym efektem po zastosowa-niu fungicydu Luna Experience 400 SC było uzyskanie na drze-wach efektu „green leaves” czyli zielonych liści.Moim zdaniem fungicydu Luna Experience 400 SC w ochro-nie przedzbiorczej drzew ziarn-kowych najlepiej jest użyć na 4 tygodnie przed zbiorem owo-ców na tzw. pierwsze uderzenie przeciw chorobom przechowal-niczym. W drugim terminie za-biegów zalecałbym fungicydy z innej grupy chemicznej i o in-nym mechanizmie działania lub ochronę produktami biologicz-nymi (na 7 dni przed zbiorem).Zgodnie z zaleceniami produ-centa preparat Luna Experience 400 SC powinien być użyty tyl-ko raz w sezonie wegetacyj-nym. Albo wiosną do ochrony jabłoni i gruszy przed parchem albo w okresie przedzbiorczym, celem zabezpieczenia owo-ców na okres przechowywa-nia i sprzedaży.W  sezonie 2016 będę zale-cał preparat Luna Experience 400 SC do wiosennych zabie-gów przeciw parchowi jabłoni i gruszy, a w przypadku silnej infekcji, w połączeniu z pre-paratem kontaktowym zawie-rającym kaptan lub ditianon. W przypadku jabłoni będzie on oprócz parcha zwalczał także mączniaka jabłoni. Jeżeli fun-

gicyd Luna Expierience 400 SC nie był zastosowany wiosną, to będę rekomendował go do za-biegu przeciw chorobom prze-chowalniczym na 4 tygodnie przed zbiorem jabłek i gruszek w mieszaninie z dolistnym na-wozem wapniowym ProHorti mrówCa. W przypadku drzew pestkowych (wiśnia, czereśnia) preparat ten zalecał będę do zabiegów przeciw brunatnej zgniliźnie drzew pestkowych w okresie ich kwitnienia (po-czątek lub pełnia kwitnienia).

Tomasz Gasparskispecjalista ds. badań w dziale rozwoju Bayer Polska

Doświadczenia z preparatem Luna Experience 400 SC pro-wadzę od 8 lat, tj. od samego początku pracy w firmie Bayer. Z moich obserwacji wynika, że jest to doskonały preparat do ochrony jabłoni, gruszy oraz drzew pestkowych. Dzięki wszechstronności preparat Luna Experience 400 SC w sa-dach drzew ziarnkowych może być stosowany w kilku termi-nach. Teoretycznie, preparat ten korzystnie jest zastosować w czasie kwitnienia jabłoni lub w  okresie przedzbiorczym. Uważam, że najkorzystniejszy termin na zastosowanie tego fungicydu to okres kwitnienia (przeciwko parchowi jabłoni, mączniakowi jabłoni, szarej

pleśni) lub bezpośrednio po kwitnieniu. Wszystko tak na-prawdę zależy od panujących warunków pogodowych oraz od presji ze strony poszczegól-nych chorób. Dla wielu prepa-ratów temperatura powietrza jaka panuje zazwyczaj w pierw-szej połowie maja, tj. w grani-cach 10–13°C, jest zbyt niska. Dotyczy to przede wszystkim środków ochrony roślin należą-cych do triazoli (IBE). Podczas prowadzonych badań z Luną Experience zaobserwowałem, że środek ten oczywiście naj-lepiej by było zastosować przy temperaturze 14–18°C, jednak nie zawsze mamy tak ideal-ne warunki temperaturowe. Doświadczenia przeprowadza-liśmy również przy nieco niższej temperaturze (11–12°C). W ta-kich warunkach termicznych skuteczność Luny Experience 400 SC była także bardzo wy-soka, a co ważne, może to być lepsze rozwiązanie, niż zasto-sowanie w tym momencie pre-paratów z  innych grup che-micznych, na które stwierdzono już odporność grzyba Venturia inaequalis (sprawcy parcha ja-błoni). Uważam, że połączenie w fungicydzie Luna Experience dwóch substancji aktywnych wzajemnie się uzupełniających, to dobra i przemyślana kon-cepcja. Oczywiście, im więcej rozwiązań ma do dyspozycji sadownik, tym mniejsze ryzyko selekcji form odpornych pato-genów w danym sadzie, woje-wództwie czy całym regionie. Sadownikom polecam wyko-rzystanie tego preparatu, gdyż po latach doświadczeń z tym środkiem, jestem przekonany o jego wysokiej skuteczności, nie tylko w ochronie przed par-chem jabłoni i mączniakiem ja-błoni, ale również przed choro-bami przechowalniczymi jabłek i gruszek.

Kampania „Grunt to bezpie-czeństwo” firmy Bayer od 2011 r. informuje rolników, doradców oraz uczniów szkół rolniczych o zasadach bezpiecznego i  odpowie-dzialnego stosowania środ-ków ochrony roślin.

W 2015 r., tematem przewod-nim była „Bioróżnorodność: ochrona owadów pożytecz-nych, w  tym zapylających”. Akcja obejmowała wykłady dla rolników i ogrodników podczas

zimowych konferencji organi-zowanych lub współorgani-zowanych przez firmę Bayer, zajęcia terenowe ze szkołami rolniczymi, a także zapewniła nasiona roślin pyłko- i nekta-rodajnych do obsiania wielu tysięcy łąk. W 2016 roku Bayer kontynuuje temat bioróżnorodności w ra-mach akcji „Grunt to bezpie-czeństwo”. Tym razem bliżej przyjrzymy się glebie, żyją-cym w niej organizmom oraz sposobom zachowania jej ży-

zności. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) do 2050 roku liczba ludności świata wzrośnie o co najmniej jedną trzecią –  do 9,6  mld. Gruntów pod uprawę nie przybywa w  takim tempie, co oznacza, że wyżywienie ludzkości będzie wymagać intensywniejszej, przemyśla-nej produkcji na obszarach już przeznaczonych do produkcji rolniczej. Do tego będzie po-trzebne zwiększenie i utrzy-

Kampania „Grunt to bezpieczeństwo”

manie żyzności gleb przez na-stępne dziesiątki lat. Koncentrując się na bioróżno-rodności w glebie, Bayer nie zapomina o owadach zapy-lających. Działania na rzecz ochrony roślin bezpiecznej dla pszczół będą trwały na-dal, również w formie rozpro-wadzania „Daru dla pszczół”– nasion roślin „miododajnych”, tj. dostarczających pożyt-ku m.in. owadom pożytecz-nym. W roku 2016 zapraszamy do naszych stacji badawczych,

m. in. Sadowniczej Stacji Badawczej w  Kozietułach koło Grójca, gdzie w praktyce można będzie zobaczyć nasze działania, takie jak akcja „Dar dla pszczół” czy urządzenie Phytobac® przeznaczone do dezaktywacji pozostałych po zabiegu roztworów środków ochrony roślin. Pierwsze spo-tkania odbędą się już na po-czątku maja.

Dr Michał KrysiakProduct Stewardship

Manager, Bayer

5

Mączniak jabłoni – najnowsze wyniki badańTomasz Gasparski, Bayer Polska

Na finiszu sezonu 2015 W  minionym sezonie 2015, w wielu sadach mączniak ja-błoni wystąpił w bardzo dużym nasileniu. Stopień porażenia drzew zależał od wielu czyn-ników, m.in.: wielkości inoku-lum, warunków atmosferycz-nych zimą i w trakcie wegetacji, obecności podatnej tkanki. Od kilku lat następuje kumula-cja sprawcy choroby, grzyba P. leucotricha. Powiększaniu się jego populacji z sezonu na se-zon sprzyjają warunki pogodo-we, które umożliwiają patoge-nowi przezimowanie praktycz-nie bez strat ilościowych. Od kilku lat nie notuje się bowiem zimą spadków temperatury po-niżej -20°C, nie dochodzi więc do naturalnego zniszczenia, poprzez wymrożenie, grzybni. Także podczas wegetacji susza

i bardzo ciepło, bądź umiarko-wana temperatura przy średnim poziomie wilgotności stwarzają doskonałe warunki dla rozwoju grzyba i infekcji roślin. Obecnie w doborze występu-je także sporo odmian wrażli-wych na tą chorobę. Do naj-bardziej podatnych należą: ‘Idared’, ‘Lodel’, ‘Cortland’, ‘Geneva Early’, ‘Paulared’. Jednak przy dużym nasileniu choroby, jak w sezonie 2014 i bardzo dużym w 2015, nie mniej ważne było zabezpiecze-nie czy interwencyjne działanie w kwaterach odmian: ‘Golden Delicious’ i Jonagoldów, które zaliczane się do odmian śred-nio podatnych.

Warunki infekcjiOptymalną temperaturą, pod-czas której dochodzi do infek-

cji, jest około 20°C. W takich warunkach plamy mącznia-ka na liściach mogą być wi-doczne gołym okiem już po upływie 2–3 dni od porażenia. Rozwojowi choroby sprzyja ciepła i sucha pogoda. Należy pamiętać, iż cykl choroby jest bardzo krótki i wynosi zaled-wie 7–10 dni. Dlatego też, przy sprzyjających warunkach epi-demia następuje bardzo szyb-ko, co prowadzi do tego, że już w połowie czerwca drzewa mogą być całkowicie opanowa-ne przez P. leucotricha. I tak też było w sezonie 2015…W  sezonach wegetacyjnych 2008, 2009 i  2015 mącz-niak jabłoni wystąpił w  bar-dzo dużym nasileniu. W tym czasie w Sadowniczej Stacji Badawczej Bayer, w Kozietułach Nowych, przeprowadziliśmy

wiele doświadczeń, które mia-ły na celu sprawdzenie sku-teczności preparatów wdra-żanych przez naszą firmę. Doświadczenia wykonywano zazwyczaj na odmianach bar-dzo podatnych na mączniaka jabłoni (‘Lodel’, ‘Geneva Early’ oraz ‘Idared’) i w kwaterach z dużym potencjałem chorobo- twórczym.

OchronaProwadzone przez nas bada-nia potwierdziły, że skuteczna ochrona przed mączniakiem jabłoni polega na wykorzysta-niu dwóch metod – agrotech-nicznej i chemicznej. Usuwanie porażonych pędów podczas cięcia zimowego i cięcia korek-cyjnego na początku wegetacji to swego rodzaju podstawowa metoda zwalczania mączniaka. W sadach ochronę chemiczną powinno się rozpocząć już bez-pośrednio przed kwitnieniem. Program ochrony przed mącz-niakiem jabłoni powinien być oparty na  preparatach siar-kowych, strobilurynowych (np. Zato® 50 WG, Flint Plus® 64 WG), układowych należą-

cych do IBE, oraz preparatach należących do nowej grupy SDHI (np. Luna Experience® 400 SC). – Do pierwszych zabiegów powinno się wykorzystywać preparaty siarkowe, które wy-kazują dobre działanie zapo-biegawcze. Stosować należy je co 7 dni. – Bezpośrednio przed kwitnie-niem, w czasie kwitnienia i po kwitnieniu (jeśli zachodzi po-trzeba zabezpieczania jabło-ni przed mączniakiem) należy „uruchomić” preparaty, któ-re będą bezpieczne dla liści, kwiatów i zawiązków jabłoni. Częstotliwość opryskiwania drzew preparatami układowymi i wgłębnymi, w zależności od panujących warunków pogo-dowych, powinna wynosić 10– 14 dni. Dodatkową zaletą pre-paratów takich jak Zato®, Flint Plus® czy Luna® Experience jest fakt, iż zabezpieczają one liście oraz owoce nie tylko przed mączniakiem, ale rów-nież przed innymi patogena-mi występującymi i zagraża-jącymi w tym czasie w sadach jabłoniowych.

Serenade ASO na świecie

Wszystkich producentów i do-stawców płodów rolnych obo-wiązują obecnie bardzo ry-gorystyczne wymagania do-tyczące norm stawianych środkom do produkcji, w tym środkom ochrony roślin, głów-nie w aspekcie pozostałości substancji aktywnych w owo-cach czy warzywach. Muszą

oni mierzyć się także z coraz mniejszą liczbą dostępnych na rynku substancji aktywnych oraz malejącą skutecznością niektórych z  nich na skutek pojawiania się szczepów pa-togenów i szkodników na nie odpornych. Działający na rynku globalnym kontrahenci żądają żywności wytwarzanej w spo-

sób bezpieczny dla konsumen-ta, coraz częściej narzucają swoje normy bezpieczeństwa (listy dopuszczonych do ochro-ny substancji aktywnych/środ-ków, liczbę zabiegów, poziomy MRL). Dla konsolidacji działań wszystkich uczestników proce-su produkcji i logistyki żywno-ści, a przede wszystkim dla za-

pewnienia bezpieczeństwa pło-dów rolnych na rynku, istnieje bez wątpienia potrzeba ścisłej współpracy na etapie wytwa-rzania żywności i jej sprzedaży.

Postawić na innowacyjne rozwiązania Do produkcji nowoczesnych i bezpiecznych środków ochro-ny roślin wykorzystuje się m.in. antagonistyczne mikroorgani-zmy, które wykazują wielokie-runkowe działanie, w efekcie ograniczają czynniki chorobo-twórcze. A co najważniejsze, stosowanie tych organicznych czynników jest bezpieczne tak dla użytkownika, jak i dla konsu-menta oraz środowiska. Często w  nowatorskich produktach wykorzystywane są te same

szczepy bakterii, które wystę-pują naturalnie w środowisku glebowym, z tą tylko różnicą, że wprowadzane przez czło-wieka w produktach dostęp-nych komercyjnie mają czę-sto zwiększoną koncentrację i stabilne działanie na patogeny (grzyby, organizmy grzybopo-dobne i bakterie). Ciekawym przykładem bakterii wykorzy-stywanej obecnie w ochronie roślin przed chorobami jest nie-patogeniczna Bacillus subtilis. Ta gram-dodatnia, cylindrycz-na bakteria tlenowa, pospo-licie występująca w środowi-sku glebowym, została odkry-ta w1835 r. przez Christiana Gottfrieda Ehrenberga (pier-wotnie znana jako Vibrio sub-tilis). Specyficzne jest dla niej

dr Dorota Łabanowska-Bury, Plantpress

Rynek żywnościowy na świecie wymaga od producentów wysokiego bezpie-czeństwa spożycia wytwarzanych płodów rolnych. Bardzo dużo uwagi przy tym przywiązuje się do wysokiej jakości produktów spożywczych, nie tylko pod względem ich parametrów zdrowotnościowych, ale także wyglądu, sma-ku i aromatu. Dodatkowym wymogiem jest dostarczenie świeżej żywności

o jednolitych cechach przez cały rok, aby zrealizować kontrakty handlowe zawierane już nie tylko z pojedynczymi odbiorcami czy punktami handlowymi, ale z dużymi, działającymi globalnie, sieciami sklepów wielkopowierzchniowych.

Mączniak jabłoni jest chorobą wywoływaną przez grzyb Podosphaera leucotri-cha. Występuje we wszystkich rejonach uprawy jabłoni i zaliczany jest, obok parcha jabłoni, do największych zagrożeń tego gatunku sadowniczego. Bardzo często choroba ta jest lekceważona przez samych sadowników, którzy nie podejmują z nią walki. Efekty takiego postępowania bywają negatywne, obja-

wiając się pogorszeniem jakości owoców, ograniczeniem powierzchni asymilacyjnej, zniszcze-niem pąków kwiatowo-liściowych, w kolejnych sezonach – znacznym osłabieniem plonowania.

6

tworzenie złożonych wzorców (nazywanych biofilmem), które zwiększają oporność B. sub-tilis na niekorzystne czynniki zewnętrzne. W przypadku bio-filmu utworzonego na organach roślin uprawnych (reakcja mu-tualistyczna) zabezpiecza on tkanki przed kolonizacją przez inne, w tym chorobotwórcze mikroorganizmy zasiedlające glebę, także patogeny roślin. Dochodzi więc do konkuren-cji z patogenami roślin o prze-strzeń życiową oraz składniki odżywcze. Ponadto bakteria ta wytwarza substancje dzia-łające toksycznie na błony ko-mórkowe innych organizmów, sprawców chorób roślin, dzięki czemu one giną. Dodatkowo zostało udowodnione działa-nie B. subtilis jako induktora odporności roślin na czynni-ki chorobotwórcze. Wszystkie powyższe zalety pozwoliły na wykorzystanie B. subtilis jako substancji aktywnej biofungi-cydów w ochronie roślin.

Szerokie spektrum, duże możliwości Od kilku lat dla producentów w kilkunastu krajach świata, a od 2015 roku także w Polsce do wykorzystywania w upra-wach warzyw i  na planta-cjach truskawek dostępny jest Serenade ASO. Składnikiem aktywnym tego biofungicydu jest szczep QST 713 bakterii B. subtilis. W każdym litrze pro-duktu Serenade ASO znajduje się minimum 1,042 x 1012CFU (colony forming units=spor) bakterii B. subtilis. Serenade ASO charakteryzuje się wielokierunkową aktywno-ścią wobec organizmów pato-genicznych. Działanie kontakto-we na patogeny polega na tym, że lipopeptydy bakterii niszczą błony komórek grzybów, na-tomiast w przypadku bakterii chorobotwórczych, B. subtilis blokuje syntezę ich ściany ko-mórkowej. Dodatkowo B. sub-tilis indukuje w potraktowanej nią roślinie mechanizmy obron-ne i poprawia zdrowotność, co wpływa dodatnio na wielkość i jakość plonu. Dużą zaletą fungicydu Serenade ASO jest możliwość włączenia go do programów ochrony ro-ślin, zarówno w systemie in-tegrowanej, jak i ekologicznej produkcji (w Polsce został za-kwalifikowany do stosowania w rolnictwie ekologicznym 16 listopada 2015 r.). Może być sto-sowany bez obawy o pozosta-łości substancji aktywnej w ro-ślinie (karencja: nie dotyczy). Ponadto Serenade ASO jest do-

skonałym narzędziem do rotacji w zabiegach przeciw chorobom roślin w celu zapobiegania po-wstawania ras patogenów od-pornych na fungicydy. Serenade ASO wykazuje naj-większą skuteczność, gdy jest stosowany zapobiegawczo lub przy niskiej presji choro-by – wówczas bardzo dobrze sprawdza się jako aktywator naturalnych mechanizmów obronnych rośliny.

Dla użytkownika produkt jest technicznie łatwy do aplikacji ze względu na formę SC (stężo-na zawiesina cząstek w cieczy, przeznaczona do rozcieńczania wodą), stosowaną w przypadku powszechnych w użyciu kon-wencjonalnych środków ochro-ny roślin z grupy insektycydów i fungicydów oraz brak specjal-nych wymogów dotyczących składowania i przechowywania środka. Bardzo wszechstron-

na jest także możliwość jego stosowania: samodzielnie w  kolejnych

zabiegach (przy małej pre-sji czynnika chorobotwór- czego);

samodzielnie w rotacji z kon-wencjonalnymi środkami ochrony roślin;

samodzielnie do zabiegów profilaktycznych, zazwyczaj przedzbiorczych, po uprzed-nim wyeliminowaniu pato-

genów konwencjonalnymi fungicydami;

jako składnik mieszaniny zbiornikowej.

Zalecenia w PolsceObecna etykieta Serenade ASO obowiązująca w Polsce obejmuje ochronę upraw wa-rzywnych oraz truskawki przed patogenami powodu-jącymi powszechne choroby takie jak: szara pleśń 8

7

oraz alternarioza. W najbliższym czasie plano-wane jest rozszerzenie ety-kiety o  większość upraw ogrodniczych. W uprawie truskawki pod osło-nami rejestracja obejmuje obec-nie zwalczanie grzyba Botrytis cinerea, sprawcę szarej pleśni, a dawka dla jednorazowego sto-sowania to 8 l/ha (przy zasto-sowaniu zwilżacza dawkę moż-na obniżyć do 5 l/ha). Badania prowadzone w  Instytucie Ogrodnictwa w Skierniewicach udowodniły wysoką skutecz-ność programów ochrony plan-tacji truskawki uwzględniających Serenade ASO (3 zabiegi) i Luna Sensation 500 SC (2 zabiegi) przed szarą pleśnią, a  także utrzymania wysokiej zdrowotno-ści owoców podczas przecho-wywania (nawet do 6 dni). Dla uzyskania najlepszych efektów w uprawie truskawki Serenade

ASO należy stosować łącznie w programie z takimi produk-tami jak Zato 50 WG, Pomarsol Forte 80 WG, Luna Sensation 500 SC i Teldor 500 SC, przy czym produkt zawierający B. subtilis jest polecany na po-czątku sezonu i w okresie zbioru owoców (karencja: nie dotyczy).

Zalecenioa w jagodnikach na świecie Na plantacjach truskawek w Brazylii Serenade ASO jest podawany przez system fertyga-cji, a także jako zabieg nalistny w ciągu całego sezonu wegeta-cyjnego do ochrony roślin przed mączniakiem prawdziwym, an-traknozą oraz szarą pleśnią. W  Stanach Zjednoczonych natomiast w programie ochro-ny truskawki linia produktów SerenadeTM (Serenade ASO, Serenade SOIL), ma przede wszystkim poprawiać zdro-

wotność roślin dzięki ograni-czaniu chorób odglebowych. Ważnymi aspektami są także ograniczanie pozostałości sub-stancji aktywnych w owocach, oraz przeciwdziałanie powsta-waniu odpornych ras grzy-bów na stosowane fungicydy. W  programach ochrony jest pozycjonowany jako biofungi-cyd: zwalczający szarą pleśń i mączniaka prawdziwego czy ograniczający skutecznie wer-ticiliozę truskawek, induktor od-porności roślin. Amerykańskie zalecenia wskazują także, że Serenade ASO może być stoso-wany na plantacjach krzewów owocowych, m.in. malin, jeżyn, agrestu, porzeczek, żurawiny wielkoowocowej, bzu czarnego oraz borówek: niskiej, rózgo-watej i wysokiej w celu ogra-niczenia patogenów takich jak Botrytis cinerea (sprawca szarej pleśni, który uszkadza owoce i powoduje zamieranie pędów), Pseudomonas syringae (bak-terii wywołującej czarną pla-mistość liści borówki). W upra-wie borówek jest także zaleca-ny do ochrony przed moniliozą (Monilinia vaccinii-corymbosi), a wykonanie zabiegu jest zale-cane w okresie pękania pąków.

Zalecenia w sadach drzew ziarnkowych i pestkowych na świecieSerenade w zwalczaniu cho-rób bakteryjnych (Erwinia amy-

lovora) jest zalecane m.in. przez doradców włoskich. Produkt zawierający B. subtilis do-brze sprawdza się w połącze-niu ze środkiem miedziowym (Cupravit 35 WG), Aliette® (fo-setyl glinu). We włoskich pro-gramach ochrony zalecane jest stosowanie Serenade MAX (inna koncentracja bakterii B. subtilis, uwaga, także w innych dawkach niż Serenade ASO w Polsce). Amerykańskie zalecenia wska-zują także na skuteczność Serenade ASO m.in. w progra-mach ochrony jabłoni i gruszy przed zarazą ogniową (moż-na łączyć biofungicyd z zabie-gami z użyciem streptomycyny) i  mączniakiem prawdziwym (Podosphaera leucotricha). W zapobieganiu zarazie ognio-wej skuteczna okazuje się w USA aplikacja produktu za-wierającego B. subtilis w okre-sie przed i w czasie kwitnie-nia, w warunkach sprzyjających infekcji E. amylovora. Zabieg powinien być wykonywany re-gularnie co 4–7 dni, a po opad-nięciu płatków kwiatowych – co 7–10 dni (zalecana dawka 5–15 l/ha). W zapobieganiu wy-stąpienia mączniaka prawdzi-wego wskazane są zabiegi od wczesnej wiosny, gdy warunki sprzyjają pojawieniu się cho-roby. Zaleca się opryskiwanie co 7–10 dni (dawka 10–15 l/ha). Serenade ASO, w połączeniu z innymi produktami może być

także – według zaleceń holen-derskich – stosowany w ochro-nie jabłek przed chorobami przechowalniczymi. Polecany jest np. program, w którym na 28–14 dni przed planowanym zbiorem stosuje się fungicyd Luna Experience®, na 10 lub 5 dni przed zbiorem Serenade ASO, a do ostatniego zabiegu fungicyd zawierający fludioksonil (7–3 dni przed zbiorem jabłek). W Holandii w ochronie drzew pestkowych zabiegi Serenade ASO są zalecane w zapobie-ganiu chorobom powodowa-nym przez patogeny z rodza-jów: Pseudomonas, Monilinia, Botrytis. W okresie kwitnienia zaleca się tam zapobieganie porażeniu kwiatów, a w czasie dorastania i dojrzewania owo-ców – gniciu owoców (sprawcy: Monilinia spp., Botrytis spp.). Dawka dla jednorazowego za-stosowania to 8  l/ha. W pro-gramie ochrony sadów drzew pestkowych (czereśnie, wiśnie) uwzględniono także inne fungi-cydy: Teldor®, Luna Experience® oraz Folicur®. W najbliższych latach, rola produktów biolo-gicznych w Polsce nie będzie dominująca, ale będzie sukce-sywnie rosła. Serenade ASO ma potencjał stać się cennym uzupełnieniem palety rozwią-zań w ochronie roślin w uprawie ekologicznej oraz programach integrowanych z chemicznymi środkami ochrony roślin.

Zapraszamy do udziału w konferencjach ogrodniczych z udziałem firmy Bayer w sezonie 2016Data Nazwa spotkania Miejsce Uwagi

Styczeń–luty Sadownicze Konferencje Regionalne

rejony sadownicze Organizator: AgrosimexBayer – partnerem spotkań, więcej na www.agrosimex.pl

13–14 stycznia TSW 2016 Nadarzyn Organizator: OIKOSBayer – sponsorem głównym targów i konferencji sadowniczej

27–28 stycznia XXV Spotkania Sadownicze Sandomierz Organizator: PlantpressBayer – partnerem konferencji

4 lutego Fruit Logistica Berlin Prezentacja polskiego projektu Food Chain dla porzeczek Miejsce: Stoisko Bayera

10–11 lutego 59. Ogólnopolska Konferencja Ochrony Roślin Sadowniczych

Ożarów Mazowiecki, Centrum Konferencyjne Mazurkas

Organizator: Instytut OgrodnictwaBayer – partnerem konferencji

12 lutego III Ogólnopolska Konferencja Warzywa Polowe

Ożarów Mazowiecki, Centrum Konferencyjne Mazurkas

Organizatorzy: Bayer i Bayer Vegetable SeedsPartnerzy: Instytut Ogrodnictwa, Plantpress, Marwit

25–26 lutego Jagodowe Trendy Kraśnik Organizator: Związek Sadowników RP, UP LublinBayer – sponsorem głównym konferencji

3–4 marca Konferencja Borówkowa Mszczonów Organizator: Hortus MediaBayer – jako wystawca

12 marca Warsztaty Porzeczkowe Rejon Lublina Organizatorzy: Bayer, KSPCP i partnerzy

1 i 3 maja Majówki z Bayerem Kozietuły, Sandomierz, Klonowa Wola

Organizator: Bayer i partnerzy

14–16 czerwca Międzynarodowa Konferencja Porzeczkowa IBA

Ashford, Wielka Brytania

Organizator: International Blackcurrant AssociationBayer Polska – partnerem sesji agronomicznej

Uwaga: tabela będzie aktualizowana na stronie www.agro.bayer.com.pl w zakładce serwis owoce i warzywa

Objawy zarazy ogniowej.

Ekspres SadowniczyBezpłatny informator dla gospodarstw sadowniczych firmy:

Bayer Sp. z o.o.Al. Jerozolimskie 15802-326 Warszawa Tel. +48 22 572 36 12Fax: +48 22 572 36 03www.agro.bayer.com.pl

Koordynator:

Dr Mirosław Korzeniowski

Opracowanie materiałów na zlecenie wydawcy:

Plantpress Sp. z o.o. ul. J. Lea 114a, 30-133 Krakówwww.plantpress.pl

Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia

oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.

7

8