non- o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ,...

0

Kondycja podmiotów sektora ekonomii społecznej w tym: spółdzielni socjalnych, spółek

non-profit, przedsiębiorstw społecznych oraz organizacji pozarządowych prowadzących

działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego oraz podmiotów

o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego

RAPORT KOŃCOWY

„Ekonomia społeczna – drogowskaz rozwoju społecznego”

Projekt pozakonkursowy współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizowany przez Regio-nalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie

Raport końcowy 1

Spis treści

Skróty ............................................................................................................................................................................... 2 1. Opis kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej ..................................................................................... 3 2. Streszczenie ........................................................................................................................................................... 9 3. Opis koncepcji i metodologii badania ................................................................................................................. 11

3.1. Cel badania .................................................................................................................................................. 11 3.2. Problemy badawcze .................................................................................................................................... 13 3.3. Zakres badania ............................................................................................................................................. 13 3.4. Opis zastosowanych metod i prób badawczych ........................................................................................ 15

4. Podmioty ekonomii społecznej – uwarunkowania prawne ............................................................................... 17 4.1. Przedsiębiorstwa społeczne........................................................................................................................ 17 4.2. Spółdzielnie socjalne ................................................................................................................................... 18 4.3. Spółki non-profit .......................................................................................................................................... 18 4.4. Organizacje pozarządowe ........................................................................................................................... 18 4.5. Podmioty reintegracyjne............................................................................................................................. 19

5. Wyniki badania .................................................................................................................................................... 22 5.1. Informacje podstawowe ............................................................................................................................. 22 5.2. Działalność podmiotów ekonomii społecznej ............................................................................................ 23 5.3. Zatrudnienie w podmiotach ekonomii społecznej .................................................................................... 28 5.4. Sytuacja finansowa podmiotów ekonomii społecznej .............................................................................. 32 5.5. Perspektywy rozwoju podmiotów ekonomii społecznej ........................................................................... 35 5.6. Wsparcie dla podmiotów ekonomii społecznej ......................................................................................... 38 5.7. Współpraca z otoczeniem ........................................................................................................................... 43 5.8. Działania promocyjne podmiotów ekonomii społecznej .......................................................................... 46 5.9. Działalność podmiotów reintegracyjnych (CIS, KIS, WTZ, ZAZ) ................................................................. 48 5.10. Działalność przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni socjalnych ........................................................... 52 5.11. Postrzeganie sytuacji podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim ............................. 53

6. Analiza SWOT ....................................................................................................................................................... 55 7. Wnioski i rekomendacje ...................................................................................................................................... 57 8. Spis tabel, rysunków i map .................................................................................................................................. 61 9. Aneksy .................................................................................................................................................................. 63

9.1. Szczegółowa metodologia badania ............................................................................................................ 63 9.2. Źródła informacji wykorzystane w badaniu ............................................................................................... 64 9.3. Lista podmiotów ekonomii społecznej biorących udział w badaniu ........................................................ 64 9.4. Narzędzie badawcze – badanie CAWI ........................................................................................................ 69 9.5. Narzędzie badawcze – indywidualny wywiad pogłębiony (IDI) ................................................................ 82



Raport końcowy 2

Skróty

CATI Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo

CAWI Badanie internetowe (ankieta elektroniczna)

CIS Centrum integracji społecznej

ES Ekonomia społeczna

IDI Indywidualny wywiad pogłębiony

JST Jednostka samorządu terytorialnego

KIS Klub integracji społecznej

KPRES Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej

NGO Organizacja pozarządowa

OWES Ośrodek wsparcia ekonomii społecznej

OZRSS Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych

PES Podmiot ekonomii społecznej

PFRON Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

PS Przedsiębiorstwo społeczne

ROPS Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej

Spn.s. Spółdzielnia socjalna

UE Unia Europejska

WTZ Warsztat terapii zawodowej

ZAZ Zakład aktywności zawodowej



Raport końcowy 3

1. Opis kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej

Analiza danych zastanych została wykonana w oparciu o następujące rejestry i źródła danych: bazy.ngo.pl, wy-szukiwarkę KRS, Ogólnopolski Katalog Spółdzielni Socjalnych, Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjal-nych, bazę Bisnode Polska Sp. z o.o., rejestry Wojewody Lubelskiego, rejestry starostw powiatowych, bazę spółek non-profit TISE, Bazę Podmiotów Ekonomii Społecznej ekonomiaspoleczna.lubelskie.pl, dane OWES i ROPS w Lublinie.

Przedsiębiorstwa społeczne, spółdzielnie socjalne i spółki non-profit

W województwie lubelskim zidentyfikowano 107 podmiotów ekonomii społecznej, będących przedsiębiorstwem społecznym, spółdzielnią socjalną lub spółką z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit. Dominują wśród nich spółdzielnie socjalne (92,5% podmiotów).

W analogicznych badaniach w latach 2013 i 2016 zidentyfikowano wyraźnie mniej tego typu podmiotów ekono-mii społecznej, niemniej jednak w każdym roku dominowały spółdzielnie socjalne. W roku 2016 badano ponadto także spółdzielnie inwalidów.

Tabela 1. Zestawienie liczby zidentyfikowanych typów podmiotów ekonomii społecznej w badaniach w latach 2013, 2016 i 2018

Podmiot 2013 2016 2018

przedsiębiorstwo społeczne - - 4

spółdzielnia socjalna 21 26 100

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit 3 3 3

spółdzielnie inwalidów - 8 -

suma 24 37 107 Źródło: Badanie kondycji podmiotów ekonomii społecznej: spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, centrów integracji społecznej, klubów

integracji społecznej funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego (2013), Raport z badania kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej w tym: spółdzielni socjalnych, przedsiębiorstw społecznych oraz organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie

województwa lubelskiego (2016), dane ROPS, Ogólnopolski Katalog Spółdzielni Socjalnych, Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych, baza spółek non-profit TISE (2018)

Najwięcej podmiotów z grupy przedsiębiorstw społecznych, spółdzielni socjalnych i spółek non-profit znajduje się w Lublinie (19, tj. 17,8%), a następnie w Józefowie (8, tj. 7,5%) oraz Zamościu (6, tj. 5,6%). W poniższej tabeli wskazano liczbę zidentyfikowanych podmiotów w poszczególnych gminach województwa lubelskiego.



Raport końcowy 4

Tabela 2. Wykaz gmin, w których funkcjonują przedsiębiorstwa społeczne, spółdzielnie socjalne i spółki non-profit

Gmina Liczba podmiotów

Lublin 19

Józefów 8

Zamość 6

Hrubieszów, Puławy 5

Spiczyn, Biłgoraj, Kraśnik 4

Chełm, Włodawa 3

Krasnobród, Piaski, Józefów nad Wisłą, Mełgiew, Komarówka Podlaska, Świdnik, Lu-bartów, Wólka, Wola Mysłowska

2

Susiec, Skierbieszów, Urzędów, Konponica, Annopol, Aleksandrów, Trawniki, Krasny-staw, Wilków, Adamów, Sosnowica, Opole Lubelskie, Stary Zamość, Janów Lubelski, Firlej, Piszczac, Trzeszczany, Krzywda, Wierzbica, Ruda Huta, Gościeradów, Sawin, Międzyrzec Podlaski, Zamość, Żmudź, Niedrzwica Duża, Niemce

1

Źródło: dane ROPS, Ogólnopolski Katalog Spółdzielni Socjalnych, Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych, baza spółek non-profit TISE

Biorąc pod uwagę powiaty, podmioty te najliczniej występują w mieście Lublin (19), a następnie w powiecie biłgoraj-skim (13). Najmniej ich jest w powiatach: janowskim, krasnostaw-skim, tomaszowskim i parczewskim – po 1 organizacji. W Białej Podlaskiej i powiecie ryckim nie zidentyfikowano takich podmiotów.

Rysunek 1. Rozmieszczenie przedsiębiorstw społecznych, spółdzielni socjalnych i spółek non-profit w powiatach województwa lubelskiego

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ROPS, Ogólnopolskiego Katalogu Spółdzielni Socjalnych, Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych,

baza spółek non-profit TISE



Raport końcowy 5

Podmioty reintegracyjne

W województwie lubelskim funkcjonuje łącznie 105 podmiotów reintegracyjnych. Wyraźnie ponad połowa (56,2%) z nich to warsztaty terapii zajęciowej (WTZ), co piąty (25,7%) to klub integracji społecznej (KIS). Jeden na dziewięć (11,4%) podmiotów to centrum integracji społecznej (CIS), natomiast 6,7% – zakład aktywności zawo-dowej (ZAZ).

W poniższej tabeli zawarto zestawienie liczby zidentyfikowanych podmiotów reintegracyjnych na potrzeby ni-niejszego badania oraz podczas realizacji analogicznych badań w latach 2013 i 2016. Z danych wynika, że prze-prowadzając badanie w roku 2013 nie identyfikowano warsztatów terapii zajęciowej oraz zakładów aktywności zawodowej. Stwierdzono natomiast obecność 8 CIS i 10 KIS. W roku 2016 liczba zdiagnozowanych podmiotów ekonomii społecznej była wyraźnie większa i obejmowała także WTZ i ZAZ. Najwięcej podmiotów zidentyfikowa-no podczas realizacji badania w 2018 roku.

Tabela 3. Zestawienie liczby zidentyfikowanych podmiotów reintegracyjnych w badaniach w latach 2013, 2016 i 2018

Typ podmiotu 2013 2016 2018

CIS 8 15 12

KIS 10 10 27

WTZ - 41 59

ZAZ - 6 7

Suma 18 72 105 Źródło: Badanie kondycji podmiotów ekonomii społecznej: spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, centrów integracji społecznej, klubów

integracji społecznej funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego (2013), Raport z badania kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej w tym: spółdzielni socjalnych, przedsiębiorstw społecznych oraz organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie

województwa lubelskiego (2016), rejestry Wojewody Lubelskiego, Baza Podmiotów Ekonomii Społecznej ekonomiaspoleczna.lubelskie.pl (2018)

W Lublinie funkcjonuje co szósty (17 tj. 16,2%) podmiot reintegracyjny z województwa. W Chełmie, Janowie Lubelskim i Zamościu działa po 5 takich podmiotów. Łącznie podmioty reintegracyjne są w 54 z 213 lubelskich gmin.

Tabela 4. Wykaz gmin, w których funkcjonują podmioty reintegracyjne


Lublin 17

Chełm, Janów Lubelski, Zamość 5

Tomaszów Lubelski, Puławy 4

Biała Podlaska, Komarów-Osada, Krasnystaw, Adamów 3

Hrubieszów, Sułów, Stoczek Łukowski, Międzyrzec Podlaski, Świdnik, Kodeń, Sawin, Łęczna, Łuków

2

Włodawa, Chodel, Józefów, Kraśniczyn, Cyców, Krzywda, Rejowiec Fabryczny, Lubar-tów, Skierbieszów, Dołhobyczów, Komarówka Podlaska, Łaszczów, Werbkowice, Drelów, Krasnobród, Zwierzyniec, Ryki, Gościeradów, Siedliszcze, Biszcza, Kock, Nałę-czów, Susiec, Nielisz, Tarnogród, Ostrów Lubelski, Ulhówek, Parczew, Wisznice, Pia-ski, Wojsławice, Poniatowa, Dęblin, Biłgoraj, Mełgiew

1

Źródło: rejestry Wojewody Lubelskiego, Baza Podmiotów Ekonomii Społecznej ekonomiaspoleczna.lubelskie.pl

Analizując rozmieszczenie podmiotów reintegracyjnych w powiatach woje-wództwa lubelskiego, dostrzega się ich najliczniejszą obecność w Lublinie

Rysunek 2. Rozmieszczenie podmiotów reintegracyjnych w powiatach województwa lubelskiego



Raport końcowy 6

(16,2%) i powiecie zamojskim (10,5%). Z kolei w powiatach włodawskim, kra-śnickim i parczewskim znajduje się jeden taki podmiot. Żadnego podmiotu reintegracyjnego nie ma w powiecie lubelskim ani radzyńskim.

Źródło: opracowanie własne na podstawie rejestrów Wojewody Lubelskiego, Bazy

Podmiotów Ekonomii Społecznej ekonomiaspoleczna.lubelskie.pl



Raport końcowy 7

Organizacje pozarządowe

Organizacje pozarządowe stanowią najliczniejszą grupę podmiotów ekonomii społecznej. W toku badania ziden-tyfikowano organizacje, które prowadzą działalność gospodarczą i zatrudniają co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej lub te prowadzące odpłatną działalność pożytku pu-blicznego. Analiza pozwoliła stworzyć bazę obejmującą 1934 takie podmioty, z których aż dwie trzecie (1306 tj. 67,5%) to stowarzyszenia, a pozostałe – fundacje.

Niemal co czwarta (43,6%) zidentyfikowana organizacja pozarządowa ma swoją siedzibę w Lublinie. Kolejne pod względem liczebności NGO gminy to Świdnik (53 organizacje, tj. 2,7%), Włodawa (44 tj. 2,3%) i Lubartów (42 tj. 2.2%).

W poniższej tabeli przedstawiono gminy, w których funkcjonujące organi-zacje pozarządowe stanowią co naj-mniej 1,0% analizowanych typów NGO w województwie lubelskim.

Tabela 5. Liczba organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego


Lublin 457

Świdnik 53

Włodawa 44

Lubartów 42

Hrubieszów 37

Radzyń Podlaski 36

Łęczna 31

Nałęczów 31

Kraśnik 30

Zamość 29

Janów Lubelski 28

Międzyrzec Podlaski 28

Chełm 27

Kazimierz Dolny 23

Poniatowa 23

Ryki 21

Biała Podlaska 19

Opole Lubelskie 19 Źródło: bazy.ngo.pl, wyszukiwarka KRS, baza Bisnode Polska Sp. z o.o., rejestry starostw

powiatowych

Rysunek 3. Rozmieszczenie organizacji pozarządowych prowadzących działal-ność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego w powiatach województwa lubelskiego

Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy.ngo.pl, wyszukiwarki KRS, bazy Bisnode Polska Sp. z o.o., rejestrów starostw powiatowych

Powiatem, w którym działa największy odsetek badanych NGO jest miasto Lublin (23,6%), a następnie powiat lubelski (6,6%) oraz puławski (5,2%). Najmniej podmiotów tego typu działa w powiecie lubartowskim (1 organiza-cja). Niemniej jednak w każdym powiecie działają organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą



Raport końcowy 8

(zatrudniają co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej) lub prowadzące odpłatną działalność pożytku publicznego.

Podsumowanie

Podsumowując wyniki identyfikacji podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim należy zauważyć, że dominują one w stolicy województwa – Lublinie. Ich liczba w tym mieście jest wyraźnie wyższa niż w pozostałych powiatach grodzkich i ziemskich. Zauważono ponadto, że dwie grupy analizowanych podmiotów, a mianowicie (1) przedsiębiorstwa społeczne, spółki non-profit, spółdzielnie socjalne oraz (2) podmioty reinte-gracyjne nie występują w każdym powiecie. Podmiotów z pierwszej grupy nie zidentyfikowano w Białej Podlaskiej i powiecie ryckim, a podmiotów z drugiej grupy – w powiatach lubelskim i radzyńskim. Organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego funkcjonują w każdym powie-cie województwa lubelskiego. Podsumowanie zebranych danych prezentuje poniższa tabela.

Tabela 6. Zestawienie liczebności poszczególnych grup podmiotów ekonomii społecznej w powiatach województwa lubelskiego

Powiat Przedsiębiorstwa społeczne, spółki

non-profit, spółdzielnie socjalne Podmioty reintegracyjne Organizacje pozarządowe

bialski 2 7 91

biłgorajski 13 4 39

chełmski 4 5 60

hrubieszowski 6 4 78

janowski 1 5 47

krasnostawski 1 4 35

kraśnicki 7 1 78

lubartowski 3 3 84

lubelski 6 0 128

łęczyński 4 3 69

łukowski 4 6 33

M. Biała Podlaska 0 3 19

M. Chełm 3 5 25

M. Lublin 19 17 457

M. Zamość 5 5 27

opolski 4 2 72

parczewski 1 1 55

puławski 5 5 101

radzyński 2 0 74

rycki 0 2 55

świdnicki 7 4 96

tomaszowski 1 7 45

włodawski 3 1 80

zamojski 6 11 86

Suma 107 105 1934 Źródło: bazy.ngo.pl, wyszukiwarkę KRS, Ogólnopolski Katalog Spółdzielni Socjalnych, Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych, bazę Bisnode Polska Sp. z o.o., rejestry Wojewody Lubelskiego, rejestry starostw powiatowych, bazę spółek non-profit TISE, Bazę Podmiotów

Ekonomii Społecznej ekonomiaspoleczna.lubelskie.pl, dane OWES i ROPS w Lublinie



Raport końcowy 9

2. Streszczenie

Przedmiotem zamówienia było przeprowadzenie badania społecznego i opracowanie raportu dotyczącego kon-dycji podmiotów sektora ekonomii społecznej, w tym przedsiębiorstw społecznych (spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego) oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego. W ramach zamówienia przeprowadzono badanie ilościowe na próbie 170 podmiotów oraz badanie jakościowe z 14 podmiotami. Ponadto dokonano analizy danych zastanych.

Na podstawie rejestrów i źródeł danych dotyczących działalności różnego typu podmiotów zidentyfikowano w województwie lubelskim 107 przedsiębiorstw społecznych, w tym spółdzielni socjalnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit, 105 podmiotów reintegracyjnych (warsztatów terapii zajęciowej, klubów integra-cji społecznej, centrów integracji społecznej i zakładów aktywności zawodowej), a także 1934 prowadzące dzia-łalność gospodarczą i zatrudniające co najmniej jednego pracownika na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej lub te prowadzące odpłatną działalność pożytku publicznego.

Podmioty ekonomii społecznej funkcjonujące w województwie lubelskim znajdują się przede wszystkim na tere-nie Lublina, choć stosunkowo dużo przedsiębiorstw społecznych (spółek non-profit i spółdzielni socjalnych) ulo-kowanych jest także w powiecie biłgorajskim. Z kolei drugi i trzeci powiat pod względem liczebności organizacji pozarządowych (po Lublinie) to powiaty lubelski i puławski.

Spośród podmiotów uczestniczących w badaniu ilościowym co trzeci identyfikuje się jako organizacja pozarzą-dową, co trzeci – jako podmiot reintegracyjny i podobnie co trzeci – jako spółdzielnia socjalna lub spółka non profit. Podmioty ekonomii społecznej najczęściej powstały w ciągu ostatnich 18 lat (od 2000 roku), choć kilkoro respondentów przyznało, że ich organizacja funkcjonuje już kilkadziesiąt lat. Najczęściej założycielem podmiotu była osoba fizyczna.

Aż 70,6% badanych podmiotów prowadzi działalność pożytku publicznego, natomiast 32,9% - działalność gospo-darczą. Najczęściej podejmowane tematy to pomoc osobom niepełnosprawnym, usługi szkoleniowe i gastrono-miczne, pomoc osobom bezrobotnym i reintegracja społeczno-zawodowa.

W podmiotach ekonomii społecznej zatrudnionych jest najczęściej od 10 do 25 osób, natomiast co piąta organi-zacja korzysta z zatrudnienia subsydiowanego. Pracownikami PES są częściej kobiety niż mężczyźni, dominuje wykształcenie wyższe i osoby w wieku 25-49 lat, jak również mieszkańcy miast. Niemal w każdym PES pracuje osoba nieposiadająca orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Najpopularniejszą formą zatrudnienia jest umo-wa o pracę na pełny etat. Spośród różnych powodów wykluczenia społecznego w lubelskich PES najpowszech-niejszym jest niepełnosprawność i długotrwałe bezrobocie.

Podmioty ekonomii społecznej przeważnie dobrze lub przeciętnie oceniają swoją sytuację finansową. Głównymi źródłami finansowania ich działalności są: bezzwrotna dotacja ze środków publicznych, darowizna i zbiórka pu-bliczna. Co czwarty podmiot w 2017 roku dokonał inwestycji, przeważnie korzystając z bezzwrotnych dotacji ze środków publicznych oraz z własnych środków pochodzących z działalności komercyjnej. Inwestycje najczęściej kosztowały do 10 000 złotych. Obecnie głównymi potrzebami inwestycyjnymi PES są nowe budynki, remonty obiektów oraz ich doposażenie, sprzęt codziennego użytku, zakup samochodu oraz inwestycje miękkie (dotacje na szkolenia, instruktorów, organizację czasu wolnego czy zajęcia kreatywne dla dzieci).

Co piąty podmiot otrzymał wsparcie z OWES, a co trzeci z innej instytucji, przeważnie urzędu gminy, choć także wymieniano PFRON, ROPS i starostwo powiatowe. Najpowszechniejszą formą pomocy były szkolenia, doradztwo i dotacja na rozpoczęcie działalności.



Raport końcowy 10

PES najchętniej współpracowały z samorządem terytorialnym, a w dalszej kolejności z organizacjami pozarządo-wymi. Na ogół uważają, że podejmowanie współpracy jest ważne. Wspólnie z partnerami realizowały przedsię-wzięcia, informowały się o przeprowadzanych działaniach/projektach, koordynowały działania różnych podmio-tów na poziomie lokalnym. Niemal każdorazowo pozytywnie oceniono podjętą współpracę.

Stosunkowo dużo (43,5%) badanych sądzi, że ich podmiot jest raczej rozpoznawalny, a co dziesiąty jest wręcz o tym przekonany. Tylko co ósmy negatywnie ocenia swoją rozpoznawalność, a co trzeci nie wie czy jest rozpo-znawalny. PES najczęściej promują swoje działania poprzez stronę internetową, media społecznościowe i współpracę z wyspecjalizowanymi podmiotami.

W 2017 roku podmioty reintegracyjne najczęściej aktywizowały grupę od 10 do 25 osób. Średni czas oczekiwania na przyjęcie do podmiotu to przeważnie mniej niż 6 miesięcy – dotyczy to każdego klubu integracji społecznej oraz większości pozostałych podmiotów reintegracyjnych.

Przeciętny czas pobytu w podmiocie reintegracyjnym wynosi poniżej 6 miesięcy, aczkolwiek wartości te są wy-raźnie zróżnicowane pomiędzy podmiotami – najkrócej uczestnicy przebywają w klubach integracji społecznej, najdłużej zaś w zakładach aktywności zawodowej i warsztatach terapii zajęciowej.

Choć przeważnie dwie trzecie podmiotów monitoruje losy swoich uczestników po zaprzestaniu współpracy, dostrzega się istotne zróżnicowanie w tej kwestii – najczęściej sytuację tych osób obserwują CIS-y i WTZ-y, a najrzadziej ZAZ-y. Mimo monitorowania sytuacji stosunkowo sporo podmiotów nie było w stanie określić obec-nej sytuacji zawodowej osób, które w 2017 roku opuściły podmiot reintegracyjny.

Główne bariery utrudniające funkcjonowanie PES w województwie lubelskim mają naturę finansową, prawną, społeczną i organizacyjną, jak również są to bariery w zakresie współpracy z podmiotami zewnętrznymi.

Badane podmioty wskazały szereg rozwiązań, mogących pozytywnie oddziaływać na ich rozwój, a mianowicie: dobrą współpracę z podmiotami zewnętrznymi, powoływanie PES przez istniejącą organizację pozarządową lub samorząd terytorialny, bieżące monitorowanie potrzeb osób aktywizowanych, ubieganie się o dodatkowe środki finansowe oraz dokształcanie się kadry PES.

Diagnoza kondycji PES w regionie umożliwiła opracowanie analizy SWOT, zawierającej mocne i słabe strony eko-nomii społecznej, jak również szanse i zagrożenia wypływające z otoczenia. Na podstawie diagnozy i analizy wy-pracowano zestaw rekomendacji. Zaleca się przede wszystkim:

utrzymywanie aktualnej bazy PES w regionie;

rozszerzenie działalności PES w odpowiedzi na sezonowość funkcjonowania (doradztwo w zakresie ob-

szaru działalności);

poprawę funkcjonowania PES – doradztwo w zakresie planowania rozwoju, szkolenia z zakresu zarzą-

dzania;

promocję działalności PES i oferowanych przez nich produktów/usług;

upowszechnianie stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych; doradztwo dla osób

planujących założenie nowego PES;

diagnozę PES w zakresie potrzeb szkoleniowych i doradczych przez OWES, objęcie ich szerszym wspar-

ciem.



Raport końcowy 11

3. Opis koncepcji i metodologii badania

Przedmiotem zamówienia było przeprowadzenie badania społecznego i opracowania raportu dotyczącego kon-dycji podmiotów sektora ekonomii społecznej w tym: przedsiębiorstw społecznych (spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego) oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego w ramach projektu pozakonkursowego RPO WL 2014-2020 pt. „Ekonomia Społeczna – drogowskaz rozwoju społecznego” realizowanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie.

3.1. Cel badania

Głównym celem badania była ocena kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej funkcjonujących na tere-nie województwa lubelskiego. Umożliwiło ono identyfikację istniejących podmiotów ekonomii społecznej w regionie i wskazanie obszarów działalności z podziałem na jej rodzaj (usługowa/produkcyjna). Dokonano opisu stanu ilościowego i jakościowego podmiotów ekonomii społecznej, obszarów funkcjonowania działających pod-miotów, szans ich rozwoju, szans powstania i rozwoju nowych podmiotów ekonomii społecznej na terenie woje-wództwa lubelskiego przy wykorzystaniu współpracy z instytucjami wsparcia podmiotów ekonomii społecznej (ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej).

Cele szczegółowe badania obejmowały:

1. Identyfikację działających na terenie województwa lubelskiego podmiotów ekonomii społecznej (PES): spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, zakładów aktywności zawodowej, centrów integracji społecznej, klubów integracji społecznej, warsztatów terapii zajęciowej, organizacji pozarządowych prowadzących dzia-łalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego) pod kątem:

prowadzonej działalności gospodarczej (usługowej, produkcyjnej, społecznej),

liczby przedsiębiorstw społecznych (spółdzielni socjalnych, spółek non-profit i organizacji pozarządo-wych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego) oraz pod-miotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie województwa lu-belskiego,

rozmieszczenie podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim (mapka rozmieszczenia podmiotów ekonomii społecznej),

formy prawnej badanej organizacji,

okresu prowadzenia działalności,

z jakiej inicjatywy badany podmiot powstał i z jakich środków był finansowany,

źródeł finansowania wymienionych podmiotów ekonomii społecznej (obecnie) – z jakich instrumentów finansowych korzystają na prowadzenie działalności,

liczby osób zatrudnionych w podmiotach ekonomii społecznej (określone w kategoriach: płeć, wiek, wy-kształcenie, miejsce zamieszkania, stopnia i rodzaju niepełnosprawności),

liczby osób zagrożonych wykluczeniem społecznym zatrudnionych w podmiotach ekonomii społecznej – według kategorii osób wymienionych w ustawie o zatrudnieniu socjalnym art.1ust.2 (bezdomni, osoby uzależnione od alkoholu lub narkotyków, chorzy psychicznie, długotrwale bezrobotni, zwolnieni z zakładów karnych, uchodźcy i osoby niepełnosprawne),

liczby osób aktywizowanych w badanych podmiotach ekonomii społecznej,

liczby uczniów/studentów odbywających praktyki/staże w badanych podmiotach ekonomii społecznej z województwa lubelskiego,

obszaru działań wskazanych podmiotów ekonomii społecznej: rodzaj prowadzonej działalności (gospo-darcza/pożytku publicznego).

2. Pogrupowanie PES i usług świadczonych przez nie w podziale na powiaty i subregiony (mapka PES).



Raport końcowy 12

3. Ocenę potencjału trwałości funkcjonowania przedsiębiorstw społecznych (spółdzielni socjalnych, spółek non-profit i organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność po-żytku publicznego) oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ.

4. Ocenę potencjału podmiotów ekonomii społecznej w kontekście produktów i usług przez nie wytwarzanych oraz ich dostosowania do potrzeb rynkowych wraz z identyfikacją możliwych kierunków rozwoju podmio-tów ekonomii społecznej w odniesieniu do sytuacji społeczno-gospodarczej regionu i potrzeb podmiotów ekonomii społecznej związanych z rozwijaniem działalności.

5. Perspektywę rozwoju przedsiębiorczości społecznej w województwie lubelskim:

sytuacja ekonomiczna, prawna, kadrowa, lokalowa badanych podmiotów,

rodzaj i formy promocji, upowszechniania działalności badanych podmiotów,

rozpoznawalność podmiotów ekonomii społecznej w regionie. 6. Analizę barier i perspektyw rozwoju PES w województwie lubelskim. 7. Diagnozę kondycji podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim przy obecnym zakresie

i formach wsparcia oferowanych przez OWES:

wsparcie podmiotów ekonomii społecznej: czy korzystają ze wsparcia OWES oraz innych instytucji (ja-kich)?

jaki jest to rodzaj wsparcia, jak często z niego korzystają, jaka jest dostępność do instytucji wspierają-cych?

8. Analizę zakresu współpracy PES z jednostkami samorządu terytorialnego oraz sektorem prywatnym, ośrod-kami wsparcia ekonomii społecznej w celu wskazania formy współpracy:

opis poziomu, zasad i obszarów współpracy między podmiotami w kontekście potrzeb, barier i problemów oraz potencjału rozwojowego w tym zakresie wypracowania rekomendacji względem per-spektywy pogłębienia współpracy,

nawiązanie sieci współpracy między podmiotami ekonomii społecznej, jednostkami samorządu teryto-rialnego, przedsiębiorcami, ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej.

9. Analizę perspektyw rozwoju PES w województwie lubelskim. 10. Identyfikację barier i problemów wpływających na działalność funkcjonujących podmiotów ekonomii spo-

łecznej oraz utrudniających powstawanie nowych podmiotów ekonomii społecznej. 11. Analizę funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej mająca na celu identyfikację rozwiązań, które bę-

dą rekomendowane. 12. Podsumowanie i wnioski z przeprowadzonej analizy. 13. Wypracowanie rekomendacji do każdego obszaru badania. 14. Opracowanie analizy SWOT (rozwoju ekonomii społecznej w województwie lubelskim).



Raport końcowy 13

3.2. Problemy badawcze

Badanie umożliwiło zdiagnozowanie następujących problemów badawczych:

identyfikacji działających na terenie województwa lubelskiego podmiotów ekonomii społecznej,

czynników rozwojowych ekonomii społecznej,

czynników zapewniających trwałość podmiotom ekonomii społecznej,

możliwości rozwoju PES,

mocnych i słabych stron sektora ekonomii społecznej w województwie lubelskim,

potrzeb w zakresie wsparcia PES,

działań służących zapewnieniu trwałości funkcjonowania PES,

problemów związanych z utrzymywaniem trwałości funkcjonowania PES,

innowacyjnych rozwiązań w zakresie wspierania trwałości działania PES.

3.3. Zakres badania

Zakres terytorialny

Badanie zostało przeprowadzone na terenie województwa lubelskiego z uwzględnieniem próby badawczej, która wynika z podziału na 4 subregiony: lubelski, bialski, chełmsko-zamojski i puławski, 4 powiatów grodzkich (miast na prawach powiatu, takich jak: Lublin, Chełm, Zamość i Biała Podlaska), 20 powiatów ziemskich oraz 213 gmin (zob. rysunki poniżej).

Rysunek 4. Podział województwa lubelskiego na podregiony (klasyfikacja NUTS-3)

Źródło: opracowanie na podstawie http://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/klasyfikacja-nuts/klasyfikacja-

nuts-w-polsce/

Rysunek 5. Podział województwa lubelskiego na powiaty grodzkie i ziemskie

Źródło: http://www.gminy.pl/wojewodztwa/3.html



Raport końcowy 14

Zakres podmiotowy

Przedmiot badania stanowiły podmioty ekonomii społecznej (PES) z województwa lubelskiego (zgodnie z definicją zawartą w Krajowym Programie Rozwoju Ekonomii Społecznej), tj.:

przedsiębiorstwa społeczne, w tym:

spółdzielnie socjalne,

spółki non-profit,

organizacje pozarządowe (NGO) prowadzące działalność gospodarczą (zatrudniające co naj-mniej 1 pracownika na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej) lub odpłatną działalność pożytku publicznego,

podmioty o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujące na terenie województwa lu-belskiego.

Badanie podmiotów ekonomii społecznej zostało zrealizowane z uwzględnieniem czterech głównych grup pod-miotów, zgodnie z definicją Krajowego Programu Ekonomii Społecznej:

Rysunek 6. Grupy podmiotów ekonomii społecznej

Grupa Opis

Przedsiębiorstwa spo-łeczne

podmioty prowadzące działalność gospodarczą, wyodrębnione pod względem organizacyjnym i rachunkowym;

celem działalności gospodarczej jest integracja społeczna i zawodowa osób za-grożonych wykluczeniem społecznym (w tym przypadku wymagane jest zatrud-nienie co najmniej 50% osób pochodzących z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym lub 30% niepełnosprawnych o umiarkowanym lub znacznym stop-niu niepełnosprawności) lub świadczenie usług społecznych użyteczności pu-blicznej, przy jednoczesnej realizacji celów prozatrudnieniowych (zatrudnienie min. 20% osób z określonych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym);

nie rozdzielają zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, ale prze-znaczają go na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa jako kapitał niepo-dzielny oraz w określonej części na reintegrację zawodową i społeczną (w przy-padku przedsiębiorstw o charakterze zatrudnieniowym) lub na działalność po-żytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa przedsiębiorstwo;

zarządzane na zasadach demokratycznych lub co najmniej konsultacyjno-doradczych z udziałem pracowników i innych interesariuszy, zaś wynagrodzenia kadry zarządzającej są ograniczone limitami.

Status przedsiębiorstwa społecznego uzyskiwany będzie na podstawie przepisów o przedsiębiorstwie społecznym poprzez uzyskanie odpowiedniego wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Podmioty reintegracyj-ne

służą reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecz-nym; nie są przedsiębiorstwami społecznymi, ale mogą przygotowywać do prowa-dzenia lub pracy w przedsiębiorstwie społecznym lub być prowadzone jako usługa na rzecz społeczności lokalnej przez przedsiębiorstwa społeczne

ZAZ

WTZ

CIS

KIS

Podmioty działające prowadzą działalność ekonomiczną i zatrudniają pracowników, choć ich aktywność



Raport końcowy 15

Grupa Opis

w sferze pożytku pu-blicznego

nie jest oparta na ryzyku ekonomicznym. Są to organizacje pozarządowe prowadzą-ce działalność odpłatną i nieodpłatną pożytku publicznego; podmioty te mogą stać się przedsiębiorstwami społecznymi, o ile podejmą działalność gospodarczą w pewnym zakresie, podejmując również zobowiązania statutowe odnośnie do dystrybucji zysku

Podmioty sfery gospo-darczej

tworzone były jednak w związku z realizacją celu społecznego bądź dla których leżący we wspólnym interesie cel społeczny jest racją bytu działalności komercyjnej. Są to podmioty, które nie posiadają wszystkich cech przedsiębiorstwa społecznego. Grupę tę można podzielić na podgrupy:

organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą, z której zy-ski wspierają realizację celów statutowych, Zakłady Aktywności Zawodowej;

spółdzielnie, których celem jest zatrudnienie;

pozostałe spółdzielnie o charakterze konsumenckim i wzajemnościowym. Źródło: Krajowego Programu Ekonomii Społecznej, s. 15

3.4. Opis zastosowanych metod i prób badawczych

Badanie zostało przeprowadzone z zastosowaniem następujących metod badawczych:

analizę danych zastanych (DR),

badanie techniką CAWI (opcjonalnie CATI),

indywidualne wywiady pogłębione (IDI).

Analiza danych zastanych

To analiza dokumentów projektowych, prawnych, rejestrów danych i innych materiałów źródłowych, która sta-nowiła bazę dla dalszych rozważań oraz ustaleń związanych z realizacją dalszych etapów badania. Została prze-prowadzona w oparciu o unormowania prawne powstawania i funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej, aktualne dokumenty strategiczne oraz bazy danych, rejestrów: Wojewody Lubelskiego (CIS, KIS), katalogu spół-dzielni socjalnych, rejestru spółdzielni socjalnych prowadzonych przez OZRSS i danych OWES, Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), baza internetowej REGON, bazy NGO i danych ROPS, ZAZ, WTZ oraz rejestru starostw – doty-czącego organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego. W analizie danych zastanych wystąpiło również odniesienie do dotychczas zrealizowanych badań o podobnej tematyce, w tym do analogicznych do niniejszego opracowań z roku 2013 i 2016 – „Badanie kondycji podmiotów ekonomii społecznej w tym: spółdzielni socjalnych, przedsiębiorstw społecznych oraz organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego oraz pod-miotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie województwa lubelskie-go”. Wykaz wykorzystanych źródeł zawarto w aneksie – załącznik numer 0.



Raport końcowy 16

Badanie ilościowe

Badanie ilościowe przeprowadzono dwoma technikami: CAWI oraz uzupełniająco CATI.

Technika CAWI (ang. Computer-assisted web interview) jest techniką badań ilościowych, w której pyta-nia kwestionariuszowe pobierane są ze strony internetowej organizatora badania i przekazywane za po-średnictwem sieci do dowolnego punktu, w którym znajduje się respondent wraz z komputerem podłą-czonym do Internetu. Osoba badana w systemie CAWI, samodzielnie lub w asyście ankietera, odczytuje z ekranu treść pytań i udziela odpowiedzi, które rejestrowane są na docelowym serwerze. Oprogramo-wanie komputerowe obsługujące ankietę internetową dba o zachowanie właściwej kolejności pytań przesyłanych respondentowi, weryfikuje poprawność logiczną wprowadzanych odpowiedzi. Technika CAWI ułatwia ankietowanie niektórych grup respondentów (zbiorowości trudno dostępnych, rozpro-szonych geograficznie), pozwala na jednoczesne prowadzenie dużej ilości niezależnych pomiarów.

Technika CATI (ang. Computer-assisted telephone interview) to wywiad telefoniczny wspomagany kom-puterowo; prowadzony jest przez przeszkolonego ankietera, który łączy się telefonicznie z wybranym do badania respondentem i przeprowadza z nimi wywiad kwestionariuszowy. Ankieter odczytuje pytania z przygotowanego programu i notuje w nim uzyskiwane odpowiedzi.) Badanie CATI przeprowadzono z wykorzystaniem scenariusza badania CAWI, jako uzupełnienie badania realizowanego głównie w formule CAWI.

Badanie przeprowadzono na próbie 170 podmiotów.

Indywidualne wywiady pogłębione

To metoda badań jakościowych, polegająca na szczegółowej, wnikliwej rozmowie z informatorem/respondentem, której celem jest dotarcie do precyzyjnych informacji bądź wiedzy związanej z tematem badania. W trakcie wywiadu indywidualnego podejmowane są pytania badawcze o charakterze eks-ploracyjnym. W ramach IDI (ang. Individual In-depth Interview) wprowadzane były do rozmowy kolejne tematy, które odpowiednio ukierunkują wypowiedź respondenta i pomogą w ujawnianiu jego rzeczywistych odczuć, potrzeb czy sugestii. Celem przeprowadzenia IDI było uzyskanie pogłębionej wiedzy o spółdzielniach socjalnych i przedsiębiorstwach społecznych. Przebieg indywidualnego wywiadu pogłębionego był rejestrowany, a podstawą interpretacji wyników stała się pogłębiona analiza informacji uzyskanych w całej serii niezależnych wywiadów.

Wykonawca przeprowadził 14 indywidualnych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami spółdzielni socjal-nych i przedsiębiorstw społecznych z całego województwa.



Raport końcowy 17

4. Podmioty ekonomii społecznej – uwarunko-wania prawne

Zgodnie z definicją autorów „Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej” ekonomia społeczna to sfera aktywności obywatelskiej, która poprzez działalność ekonomiczną i działalność pożytku publicznego służy: inte-gracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, tworzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług społecznych użyteczności publicznej (na rzecz interesu ogólnego) oraz rozwojowi lokalnemu.

1

Do zasad, jakimi rządzą się podmioty ekonomii społecznej, należą:

nadrzędność świadczenia usług dla członków lub wspólnoty względem zysku;

autonomiczne zarządzanie;

demokratyczny proces decyzyjny;

prymat ludzi i pracy w stosunku do kapitału przy podziale dochodu.2

Analizie poddano następujące grupy podmiotów ekonomii społecznej:

przedsiębiorstwa społeczne,

spółdzielnie socjalne,

spółki non-profit,

organizacje pozarządowe,

podmioty reintegracyjne.

4.1. Przedsiębiorstwa społeczne

Cechą charakterystyczną przedsiębiorstwa społecznego jest prowadzenie działalności gospodarczej; jest on podmiotem wyodrębnionym pod względem organizacyjnym i rachunkowym. Celem jego działalności jest inte-gracja społeczna i zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym lub świadczenie usług społecznych użyteczności publicznej, przy jednoczesnej realizacji celów prozatrudnieniowych. Wymaga się jednak, by przed-siębiorstwo społeczne zatrudniało co najmniej 50% osób pochodzących z grup zagrożonych wykluczeniem spo-łecznym lub 30% niepełnosprawnych o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności. Z kolei, świadcząc usługi społeczne użyteczności publicznej, jednocześnie realizując cele prozatrudnieniowe, należy za-trudniać co najmniej 20% osób z określonych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Przedsiębiorstwo społeczne nie rozdziela zysku lub nadwyżki bilansowej pomiędzy udziałowców, ale przeznacza go na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa jako kapitał niepodzielny oraz w określonej części na reintegra-cję zawodową i społeczną (w przypadku przedsiębiorstw o charakterze zatrudnieniowym) lub na działalność pożytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa przedsiębiorstwo. Jest ono za-rządzane na zasadach demokratycznych lub co najmniej konsultacyjno-doradczych z udziałem pracowników i innych interesariuszy, zaś wynagrodzenia kadry zarządzającej są ograniczone limitami.

3

1 Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej, przyjęty Uchwałą nr 164 Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 2014 r., Warszawa 2014, s. 15 2 Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej, przyjęty Uchwałą nr 164 Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 2014 r., Warszawa 2014, s. 9 3 Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej, przyjęty Uchwałą nr 164 Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 2014 r., Warszawa 2014, s. 16



Raport końcowy 18

4.2. Spółdzielnie socjalne

Podstawą prawną funkcjonowania spółdzielni socjalnych jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. 2018 poz. 1205). Spółdzielnia socjalna działa na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecz-nym, o niskiej zatrudnialności i bezrobotnych, aby przywrócić je na rynek pracy, prowadząc wspólne przedsię-biorstwo. Wobec tego celem głównym spółdzielni socjalnej jako podmiotu jest, obok działalności gospodarczej, działalność na rzecz społecznej i zawodowej reintegracji członków spółdzielni.

4

4.3. Spółki non-profit

Forma spółki z ograniczoną odpowiedzialnością non-profit nie jest prawnie zdefiniowana. Prowadzenie działalno-ści o celach innych niż osiąganie zysku, a mianowicie o celach społecznych, wynika z kodeksu spółek handlowych. Zysk z działalności tego typu zazwyczaj nie podlega zwrotowi między udziałowców, choć prawo nie reguluje ograniczeń co do dystrybucji zysku. Spółki non-profit powołane mogą być przez osoby fizyczne i prawne, w tym stowarzyszenia i fundacje.

5

4.4. Organizacje pozarządowe

Zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie do organizacji pozarządowych wlicza się podmioty:

niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi;

niedziałające w celu osiągnięcia zysku,

osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia.

6

Najpopularniejsze organizacje pozarządowe to fundacje oraz stowarzyszenia.

Fundacje

Fundacja jest instytucją, której podstawą istnienia jest majątek przeznaczony przez jej założyciela na określony cel społeczny

7. Podstawą prawną funkcjonowania fundacji jest ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach

(Dz.U. 2018 poz. 1491) oraz jej statut. Fundacje mogą być założone przez osoby fizyczne lub prawne.

Stowarzyszenia

Stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne i trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne, a także uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego dzia-łalności. Funkcjonowanie stowarzyszenia opiera się na pracy społecznej jego członków. Stowarzyszenie może zatrudniać pracowników do prowadzenia swoich spraw; pracownikami tymi mogą być także jego członkowie.

8

4 Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej, przyjęty Uchwałą nr 164 Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 2014 r., Warszawa 2014, s. 19 5 http://www.ekonomiaspoleczna.pl/x/672516 6 Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2018 poz. 450) 7 https://sjp.pwn.pl/slowniki/fundacja.html 8 Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. 2017 poz. 210)



Raport końcowy 19

4.5. Podmioty reintegracyjne

Podmioty te służą reintegracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Nie są one przedsiębiorstwami społecznymi, lecz mogą przygotowywać do prowadzenia lub pracy w przedsiębiorstwie spo-łecznym lub być prowadzone jako usługa na rzecz społeczności lokalnej przez przedsiębiorstwa społeczne.

9

Zakłady aktywności zawodowej

To jednostka, którą utworzyć może gmina, powiat oraz fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych

10. ZAZ nie ma

osobowości prawnej, lecz funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w podmiocie ją tworzącym. Warunki funk-cjonowania ZAZ obejmują:

zapewnienie, aby co najmniej 70% ogółu zatrudnionych w ZAZ stanowiły osoby niepełnosprawne (w szczególności skierowane do pracy przez powiatowe urzędy pracy):

z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, u których stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną, w tym osoby, w stosunku do których rada pro-gramowa działająca w WTZ zajęła stanowisko uzasadniające podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej, z zastrzeżeniem, że wskaźnik ich zatrudnienia nie przekracza 35% ogółu zatrudnionych;

posiadanie obiektów i pomieszczeń, które odpowiadają przepisom i zasadom BHP oraz uwzględniają po-trzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania stanowisk pracy, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych, a także spełniają wymagania dostępności do nich;

zapewnienie doraźnej i specjalistycznej opieki medycznej, poradnictwa i usług rehabilitacyjnych;

przeznaczanie uzyskanych dochodów na zakładowy fundusz aktywności;

uzyskanie pozytywnej opinii starosty o potrzebie utworzenia ZAZ.11

Warsztaty terapii zajęciowej

Warsztat terapii zajęciowej to wyodrębniona organizacyjnie i finansowo placówka stwarzająca osobom niepełno-sprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia. W ramach zajęć rozwijane są umiejętności wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności osobistej, a także psychofizyczne sprawności oraz podstawowe i specjalistyczne umiejętności zawodowych, umożliwiające uczestnictwo w szkoleniu zawodowym albo podjęcie pracy.

12 Uczestnikami warsztatów mogą być osoby posiadające prawnie potwierdzony status nie-

pełnosprawności, niezdolne do podjęcia pracy.13

Centra integracji społecznej

Centrum integracji społecznej realizuje reintegrację zawodową i społeczną przez następujące usługi:

kształcenie umiejętności pozwalających na pełnienie ról społecznych i osiąganie pozycji społecznych do-stępnych osobom niepodlegającym wykluczeniu społecznemu;

9 Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej, przyjęty Uchwałą nr 164 Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 2014 r., Warszawa 2014, s. 15 10 Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2018 poz. 511) 11 http://www.ekonomiaspoleczna.pl/x/672538 12 Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2018 poz. 511) 13 http://www.niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=article&id=10&print=1



Raport końcowy 20

nabywanie umiejętności zawodowych oraz przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie lub podwyższa-nie kwalifikacji zawodowych;

naukę planowania życia i zaspokajania potrzeb własnym staraniem, zwłaszcza przez możliwość osiągnię-cia własnych dochodów przez zatrudnienie lub działalność gospodarczą;

uczenie umiejętności racjonalnego gospodarowania posiadanymi środkami pieniężnymi.14

CIS nie ma osobowości prawnej, lecz funkcjonuje jako jednostka wyodrębniona w podmiocie ją tworzącym. Uczestnicy zajęć w CIS to osoby o statusie bezrobotnych, otrzymujące od CIS świadczenie integracyjne w wysokości zasiłku dla bezrobotnych. Wobec tego nie podejmują stosunku pracy w CIS.

15 Pierwszeństwo

w skierowaniu do CIS mają osoby zamieszkałe w gminie, na terenie której dane CIS funkcjonuje. Uczestnictwo w CIS przeznaczone jest dla osób:

bezdomnych realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej,

uzależnionych od alkoholu,

uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających,

chorych psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego,

długotrwale bezrobotnych w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,

zwalnianych z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem, w rozumieniu prze-pisów o pomocy społecznej,

uchodźców realizujących indywidualny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecz-nej,

osób niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrud-nianiu osób niepełnosprawnych,

które podlegają wykluczeniu społecznemu i ze względu na swoją sytuację życiową nie są w stanie własnym stara-niem zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych i znajdują się w sytuacji powodującej ubóstwo oraz uniemożliwiającej lub ograniczającej uczestnictwo w życiu zawodowym, społecznym i rodzinnym.

16 Skierowanie

danej osoby do uczestnictwa w zajęciach w CIS może nastąpić w drodze własnego wniosku, wniosku przedstawi-ciela ustawowego, zakładu lecznictwa odwykowego, powiatowego centrum pomocy rodzinie, ośrodka pomocy społecznej, organizacji pozarządowej lub klubu integracji społecznej, za zgodą tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego.

Kluby integracji społecznej

Klub integracji społecznej może być prowadzony przez gminę, organizację pozarządową oraz podmioty prowa-dzące reintegrację zawodową i społeczną. KIS tworzony jest dla osób bezdomnych, realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uzależnionych od alkoholu, uzależnionych od narkotyków lub innych środków odurzających, po odbyciu terapii, chorych psychicznie, w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego, długotrwale bezrobotnych w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwalnianych z zakładów karnych, mających trudności w integracji ze środowiskiem, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uchodźców realizujących indywidu-alny program integracji, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej i osób niepełnosprawnych, w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Każdy uczestnik KIS zobowiązany jest do realizacji kontraktu socjalnego. Działania możliwe do podejmowania w KIS to przede wszyst-kim:

14 Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. 2016 poz. 1828) 15 http://www.ekonomiaspoleczna.pl/x/672527 16 Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. 2016 poz. 1828)



Raport końcowy 21

działania mające na celu pomoc w znalezieniu pracy na czas określony, w pełnym lub niepełnym wymia-rze czasu pracy u pracodawców, wykonywania usług na podstawie umów cywilnoprawnych oraz przygo-towanie do podjęcia zatrudnienia lub podjęcia działalności w formie spółdzielni socjalnej;

prace społecznie użyteczne;

roboty publiczne;

poradnictwo prawne;

działalność samopomocową w zakresie zatrudnienia, spraw mieszkaniowych i socjalnych;

staże, o których mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.17

17 Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. 2016 poz. 1828)



Raport końcowy 22

5. Wyniki badania

5.1. Informacje podstawowe

Co trzeci podmiot w badaniu ilościowym zadeklarował się jako organizacja pozarządowa, 22,9% - jako spółdziel-nia socjalna, natomiast co siódmy (14,1%) jako warsztat terapii zajęciowej. Jednocześnie jeden na dziesięć jest klubem integracji społecznej, 6,5% - spółką non profit, 5,9% - centrum integracji społecznej, a najmniej, bo 4,1% - zakładem aktywności zawodowej. Biorąc pod uwagę trzy grupy podmiotów ekonomii społecznej, udział respon-dentów z poszczególnych grup był dość wyrównany: 34,1% grupy stanowiły podmioty reintegracyjne, 33,5% - spółdzielnie socjalne, przedsiębiorstwa społeczne i spółki non-profit, a 32,4% - NGO.

Tabela 7. Forma prawna podmiotu (N=170)

Typ podmiotu Liczba

wskazań %

organizacja pozarządowa 55 32,4%

Centrum Integracji Społecznej 10 5,9%

Klub Integracji Społecznej 17 10,0%

Warsztat Terapii Zajęciowej 24 14,1%

Zakład Aktywności Zawodowej 7 4,1%

przedsiębiorstwo społeczne 7 4,1%

spółdzielnia socjalna 39 22,9%

spółka non-profit 11 6,5%

Suma końcowa 170 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Rysunek 7. Udział respondentów według trzech typów podmiotów (N=170)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Niemal trzy czwarte badanych podmiotów swoją dzia-łalność rozpoczęło w roku 2000 lub później. Tylko 7,7% respondentów wskazało, że ich organizacja działa od 1989 roku.

Rysunek 8. Rok uruchomienia działalności podmiotu (N=170)


Ponad połowa (57,7%) PES powstała z inicjatywy osób fizycznych, 17,7% zostało założonych przez jednostki samorządu terytorialnego, a co ósma (12,9%) – przez organizację pozarządową. Stosun-kowo niewiele PES uruchomionych było przez podmioty gospodarcze, kościelne, wyznaniowe lub inne.

Tabela 8. Kto był założycielem podmiotu? (N=170)

Wyszczególnienie %

osoba fizyczna 57,7%

jednostka samorządu terytorialnego 17,7%

organizacja pozarządowa, 12,9%

podmiot gospodarczy 5,3%

podmiot kościelny, wyznaniowy, 3,5%

inny 2,9% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Ankietowane podmioty ekonomii społecznej ulokowane są przede wszystkim w Lublinie (21,8%), a także w powiatach zamojskim (8,2%), biłgorajskim (7,6%), lubelskim (6,5%) i puławskim (5,9%).

32,4%

34,1%

33,5%

organizacje pozarządowe

podmioty reintegracyjne

spółdzielnie socjalne, przedsiębiorstwa społeczne, spółki non-profit

0,6%

2,9%

1,8%

2,4%

18,8%

34,1%

39,4%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

1930-1939

1960-1969

1970-1979

1980-1989

1990-1999

2000-2009

2010-2018



Raport końcowy 23

5.2. Działalność podmiotów ekonomii społecznej

Spośród badanych ilościowo PES co trzeci prowadzi działalność gospodarczą, natomiast aż 70,6% - działalność pożytku publicznego. Jednocześnie 6 jednostek (tj. 3,5% respondentów) prowadzi oba typy działalności. Wiąże się to z różnymi celami prowadzonej działalności, nierzadko celami dwojakimi.

Naszą działalność dochodową jako Stowarzyszenie prowadzimy od 1995 roku. Na którymś etapie w 2010 roku, zdecydowaliśmy o utworzeniu Spółdzielni. Do prowadzenia działalności sensu stricto w celu zarabiania pieniędzy. W tym oczywiście są jakby inne cele, bo w tym jest aktywizacja, nauka zawodów. Także są cele społeczne osiągane, z których korzyść mają lu-dzie. Natomiast podstawowy cel to biznesowy i społeczny. Bo to są ludzie, którzy nie odnaj-

dują się na wolnym rynku pracy. Tu pracują i zarabiają na swoje utrzymanie. Źródło: uczestnik badania IDI

Respondenci zajmują się działalnością różnego typu – wśród podmiotów gospodarczych 82,3% prowadzi działal-ność usługową, 22,6% produkcyjną, a 19,4% handlową. Stosunkowo wiele z nich oferuje usługi gastronomiczne, kilka natomiast zajmuje się sprzątaniem. Ponadto, pojedyncze podmioty gospodarcze realizują takie usługi, jak: stolarskie, ślusarskie, spawalnicze, dbanie o zieleń, usługi budowlane, animacja czasu wolnego, usługi drukarskie, zbieranie odpadów i inne.

Podmioty zajmujące się działalnością pożytku publicz-nego, przeważnie prowadzą ją w formie nieodpłatnej (93,3%). Zajmują się głównie pomocą osobom niepeł-nosprawnym, ale także różnego rodzaju wsparciem dla osób potrzebujących, dzieci, osób uzależnionych, samotnych matek, reintegracją społeczną oraz innymi działaniami ukierunkowanymi na walkę z wykluczeniem społecznym.

Tabela 9. Jaki rodzaj działalności Państwo prowadzą? (N=170)

Gospodarcza Pożytku publicznego

Ogółem 32,9% Ogółem 70,6%

w tym: N=56 w tym: N=120

Usługowa 82,3% Odpłatna 20,0%

Produkcyjna 22,6% Nieodpłatna 93,3%

Handlowa 19,4% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Kilka podmiotów trudniących się zarówno działalnością gospodarczą, jak i pożytku publicznego, oferuje zajęcia z profilaktyki uzależnień, zajęcia terapeutyczne, pozaszkolne formy edukacji, produkcję gadżetów reklamowych, biuletynów, handel i usługi gastronomiczne.

Dzięki rozwojowi działalności podmioty poszerzają swoją ofertę i mają szansę specjalizować się w danym obsza-rze.

Te szkolenia pozwoliły nam stworzyć zespół i Gminne Centrum, które założyła część pań. Za-kupiliśmy halę namiotową dzięki fundacji i Gminnemu Centrum i możemy tam organizować wesela, hala ma 250 metrów kwadratowych. Organizujemy też przyjęcia plenerowe. Przed-siębiorstwo Społeczne rozszerzyło swoją działalność komercyjną dla klientów zewnętrznych.

Wybraliśmy także produkt regionalny Zawijasa, dostaliśmy nawet nagrodę za niego. W jadalni mamy wiele nagrodzonych produktów, jest to ważne, bo mamy niszę na rynku.

Naszą niszą stały się proste, tradycyjne produkty. Dzięki temu braliśmy udział w wielu kier-maszach produktów tradycyjnych, nawet mieliśmy zaproszenia za granicę. Powstało dużo

tradycyjnych potraw, które promujemy, które są bezpośrednio związane z regionem. Jest to nasza usługa i produkt, który możemy sprzedawać.

Źródło: uczestniczka badania IDI

Inne natomiast rozszerzają swoją działalność na obszary luźno ze sobą powiązane.



Raport końcowy 24

Prowadzimy usługi na terenie gminy i dla osób prywatnych: prace porządkowe, koszenie trawy. Tutaj mamy trzy ujęcia wody na terenie gminy, więc dbanie o czystość i porządek na tych ujęciach wody, jakieś prace przy drogach gminnych. Świadczymy usługi na rzecz przed-

szkola: prace porządkowe, jedna z pań jest pracownikiem obsługi. I poza terenem gminy. Jeszcze mamy taki mini zakład krawiecki - szyjemy.


W tej chwili mamy cateringi, gotujemy obiady dla trzech szkół, wywóz nieczystości, opieka nad osobami starszymi – realizujemy projekt. Świadczymy również różne usługi dla miesz-

kańców np. koszenie trawy, rąbanie drewna, malowanie płotów. Źródło: uczestnik badania IDI

Na poniższych mapach przedstawiono najczęstsze rodzaje usług świadczonych przez podmioty ekonomii spo-łecznej w podregionach i powiatach województwa lubelskiego.

Rysunek 9. Dominujące rodzaje usług świadczonych przez PES w podregionach (N=170)




Raport końcowy 25

Rysunek 10. Dominujące rodzaje usług świadczonych przez PES w powiatach (N=170)


Dokładnie połowa (50,0%) badanych podmiotów prowadzi działania z zakresu dostarczania usług użyteczności publicznej. Są to najczęściej takie inicjatywy, jak:

działania edukacyjne,

pomoc osobom bezdomnym, z niepełnosprawnościami,

rehabilitacja osób niepełnosprawnych,

usługi opiekuńcze,

usługi szkoleniowe.



Raport końcowy 26

Dwa na pięć podmiotów (41,8%) stale współpracuje z co najmniej jednym odbiorcą usług. Odbiorcy ci należą przede wszystkim do sektora publicznego i społecznego (po 45,3% wskazań). Wyłącznie 18,7% odbiorców usług działa w sektorze biznesowym.

Rysunek 11. Czy Państwa podmiot współpracuje w sposób ciągły (przynajmniej przez pół roku) z co najmniej jednym odbiorcą Państwa towarów/usług? (N=170)


Rysunek 12. Do którego sektora należy podmiot nabywający produ-kowane dobra lub korzystający z usług świadczonych przez Państwa podmiot? (N=71)


Działalność PES jest kierowana do różnych grup odbiorców i może ulegać zmianie wraz ze zmianami dotyczącymi usług oferowanych przez organizację.

Jeżeli chodzi o odbiorców, jesteśmy otwarci na rynek, ale to się zmieniało. Początkowo klien-tem były organizacje pozarządowe. Imprezy okolicznościowe, plenerowe. Klient związany

z samorządem. Na początku współpraca z gminą była ciężka. Teraz jest bardzo przyjemnie. Klientem też jest młodzież i dzieci, która przyjeżdża na przeróżne warsztaty. Z reguły są to

klienci z regionu, chociaż mieliśmy klientów z Warszawy. Seniorzy przyjeżdżają z całej Polski. Są też projekty w których biorą udział ludzie z całego świata. Współpraca z klientami fajnie

wygląda. Źródło: uczestniczka badania IDI

Nawiązywana współpraca jest stosunkowo długotrwała – aż 45,1% podmiotów podjęło ją ponad dwa lata temu, a co czwarty – od roku do dwóch. Jednocześnie jeden na pięć podmiotów współpracuje ze wspomnianą organi-zacją od 6 do 12 miesięcy, a tylko 5,6% - od kwartału do pół roku.

Rysunek 13. Jak długo trwa współpraca z tym podmiotem? (N=71)


Blisko połowa (45,3%) responden-tów w 2017 roku prowadziła działania na rzecz osób wykluczo-nych lub zagrożonych wyklucze-niem społecznym. Działaniami tymi były najczęściej zajęcia aktywizują-

Rysunek 14. Czy w 2017 roku Państwa podmiot prowadził działania na rzecz osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym? Jakie to były działania? (N=71)

41,8%

44,7%

13,5% Tak

Nie

Nie wiem/ trudno powiedzieć

45,3%

45,3%

18,7%

5,3%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

społeczny

publiczny

biznesowy

nie wiem/trudno powiedzieć

5,6% 21,1% 25,4% 45,1% 2,8%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Od 3 miesięcy do pół roku Od pół roku do 1 roku Od 1 roku do 2 lat

Powyżej dwóch lat Nie wiem / trudno powiedzieć



Raport końcowy 27

ce (48,1%) oraz porady psycholo-giczne (44,2%). Ponadto mniej więcej co trzeci podmiot oferował szkolenia zawodowe (35,1%) lub doradztwo zawodowe (33,8%), natomiast co czwarty (po 26,0%) – zatrudnienie wspierane bądź rehabilitację osób z niepełnosprawnością. Wśród innych niż wymienione (zob. Rysunek 14) formy wsparcia znala-zły się takie, jak terapia zajęciowa, projekty unijne dla osób niepełno-sprawnych, integracja osób niepeł-nosprawnych, ogólne poradnictwo, spotkania kulturalne i integracyjne dla seniorów, pomoc żywnościowa czy zatrudnianie bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy.


Podmioty ekonomii społecznej dają szansę na zaktywizowanie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – osoby niemające żadnego doświadczenia zawodowego mają możliwość podjęcia pracy np. w spółdzielni socjal-nej.

Zatrudniamy ludzi w ramach prac interwencyjnych, z niepełnosprawnością, z opieki społecz-nej, osoby bezrobotnej. Nawet takich, którzy nigdzie i nigdy nie pracowali, a u nas pracują.

Źródło: uczestnik badania IDI

Oferta podmiotów ekonomii społecznej bywa szeroka i wykracza poza działalność aktywizującą osoby zrzeszone wokół danej organizacji. Nierzadko oddziałuje ona także na swoje otoczenie.

Nasza umowa jest szeroka. Przede wszystkim są to tak zwani zwozacy, na kuligi w zimie. Na kuligi zapotrzebowanie w zimie jest duże. Nie dość, że mogą zarobić, to jeszcze mają zajęcie. Rolnicy mają odskocznie, zawsze wychodzi się do ludzi, rozmawia z nimi. Ogniska, biesiady.

Aktywizujemy dzieci i młodzież, też międzypokoleniowo. Organizujemy konkurs Domowe Smaki, w którym dzieci przygotowują potrawy ze swoją babcią lub dziadkiem. To się cieszy dużym powodzeniem. Powstała ostatnio grupa Ćwieków, jest to grupa rekonstrukcyjna. To

wszystko powstawało na bazie ośrodka. Aktywizujemy przede wszystkim kobiety, przez warsztaty kulinarne czy zdobienia potraw.


W 2017 roku 28,2% ankietowanych podmiotów ekonomii społecznej prowadziło działania na rzecz społeczności lokalnej. Były to głównie festyny (organizacja lub pomoc w organizacji, np. oferowanie wypieków), zbiórki i pomoc osobom potrzebującym, zabawy i zajęcia integracyjne dla poszczególnych grup, np. seniorów, osób niepełnosprawnych, a także zajęcia kulturalne.

48,1%

44,2%

35,1%

33,8%

26,0%

26,0%

22,1%

20,8%

18,2%

18,2%

15,6%

11,7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Zajęcia aktywizujące

Porady psychologiczne

Szkolenia zawodowe

Doradztwo zawodowe

Zatrudnienie wspierane

Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością

Pośrednictwo pracy

Porady prawne / socjalne

Pomoc rzeczowa

Pomoc materialna

Zatrudnienie na umowę o pracę

Inne



Raport końcowy 28

5.3. Zatrudnienie w podmiotach ekonomii społecznej

Wśród badanych podmiotów ekonomii społecznej z województwa lubelskiego największą grupę stanowią te zatrudniające od 10 do 25 osób (45,3%). Z kolei co trzeci (34,7%) podmiot skupia od 1 do 9 pracowników, natomiast co siódmy (13,5%) – od 26 do 50 osób. Zatem łącznie 93,5% respondentów to organizacje, w których pracuje co najwyżej 50 osób. Większe podmioty, jak również te nikogo niezatrudniające, stanowią niewielki odsetek, co pokazuje kolejna tabe-la.

Tabela 10. Ile osób pracuje w Państwa podmiocie? (N=170)

Liczba osób zatrudnionych w podmiocie % wskazań

0 0,6%

1-9. 34,7%

10-25. 45,3%

26-50. 13,5%

51-75. 2,9%

76-100 0,6%

Powyżej 100 2,4%

Suma końcowa 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Analizując kwestię finansowania pracowników w ramach zatrudnienia subsydiowanego należy podkreślić, że zdecydowana większość badanych podmiotów ekonomii społecznej nie korzysta z tej formy wsparcia material-nego. Najwięcej, bo 22,9% organizacji korzysta z refundacji z powiatowego urzędu pracy, niewiele mniej – z refundacji wynagrodzeń (21,2%). Z refundacji z PFRON czerpie 18,8% badanych, a co ósmy (12,9%) – z refundacji składek z Funduszu Pracy. Tylko 5,3% respondentów korzysta z refundacji z innych źródeł. W poniższej tabeli zawarto odsetek pracowników świadczących pracę w ramach różnego typu zatrudnienia sub-sydiowanego.

Tabela 11. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie w ramach zatrudnienia subsydiowanego (N=170)

Wyszczególnienie Liczba osób pracujących

Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

refundacja wynagrodzeń 78,8% 12,9% 5,9% 1,8% 0,0% 0,0% 0,6% 100%

refundacja składek z Funduszu Pracy 87,1% 11,7% 1,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

refundacja z powiatowego urzędu pracy 77,1% 20,6% 2,3% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

refundacja z PFRON 81,2% 12,4% 2,9% 2,9% 0,6% 0,0% 0,0% 100%

refundacja z innych źródeł 94,7% 4,1% 0,6% 0,0% 0,0% 0,0% 0,6% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Wyraźnie więcej kobiet niż mężczyzn pracuje w badanych podmiotach (różnica około 10 punktów procentowych wskazań respondentów).

Tabela 12. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich płci (N=170)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

Kobiety 4,1% 55,3% 32,3% 4,7% 1,2% 0,6% 1,8% 100%

Mężczyźni 14,7% 61,8% 19,4% 3,5% 0,0% 0,0% 0,6% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Dominujące przedziały wiekowe pracowników zatrudnionych w analizowanych podmiotach ekonomii społecznej to przede wszystkim osoby w wieku od 25 do 39 lat (90,6% podmiotów zatrudnia osoby w tym wieku), a także pracownicy mający od 40 do 49 lat (89,4% wskazań). Niewielki odsetek PES zatrudnia osoby niepełnoletnie (1,8%), nieco więcej, choć w dalszym ciągu stosunkowo mało – seniorów mających co najmniej 65 lat (4,7%).

Tabela 13. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich wieku (N=170)

Wyszczególnienie Liczba osób

Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

Poniżej 18 roku życia 98,2% 0,6% 1,2% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

Od 18 do 24 lat 78,2% 15,9% 4,7% 0,0% 0,0% 0,6% 0,6% 100%



Raport końcowy 29


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

Od 25 do 39 lat 9,4% 66,4% 20,6% 1,2% 0,6% 0,6% 1,2% 100%

Od 40 do 49 lat 10,6% 68,2% 16,5% 4,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

Od 50 do 64 lat 44,7% 48,3% 4,1% 2,9% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

65 lat i więcej 95,3% 2,9% 1,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Pracownicy podmiotów ekonomii społecznej mają najczęściej wykształcenie wyższe (88,8% wskazań responden-tów), najrzadziej zaś podstawowe, niepełne podstawowe lub gimnazjalne (po 7,1% wskazań).

Tabela 14. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich wykształcenia (N=170)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

Podstawowe, niepełne podstawowe 92,9% 4,1% 1,8% 0,6% 0,0% 0,0% 0,6% 100%

Gimnazjalne 92,9% 4,7% 0,6% 0,0% 1,2% 0,6% 0,0% 100%

Zasadnicze zawodowe 70,6% 25,3% 2,9% 0,0% 1,2% 0,0% 0,0% 100%

Średnie ogólnokształcące 57,6% 31,2% 10,0% 0,6% 0,0% 0,6% 0,0% 100%

Średnie zawodowe 51,8% 37,6% 8,8% 1,2% 0,0% 0,0% 0,6% 100%

Policealne 54,7% 38,2% 5,9% 1,2% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

Wyższe 11,2% 62,9% 22,9% 1,8% 0,6% 0,6% 0,0% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

W dwóch na trzy podmioty (64,7%) zatrudniani są pracownicy mieszkający na wsi, natomiast niemal każda orga-nizacja (95,9%) ma wśród pracowników osoby z terenów miejskich.

Tabela 15. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich miejsca zamieszkania (N=170)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

Wieś 35,3% 47,1% 13,5% 2,3% 0,0% 1,2% 0,6% 100%

Miasto 4,1% 50,0% 33,5% 10,6% 0,0% 0,0% 1,8% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Pracownicy, którzy nie mają orzeczenia o niepełnosprawności, znajdują zatrudnienie w niemal każdym (99,4%) podmiocie ekonomii społecznej uczestniczącym w badaniu ilościowym. Z kolei w co trzecim podmiocie zatrud-niane są osoby mające takie orzeczenie. Dotyczy to przede wszystkim osób z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym (78,1%). W co drugim podmiocie zatrudniającym osoby niepełnosprawne pracują osoby niesprawne w stopniu lekkim, a w co czwartym – niepełnosprawne w znacznym stopniu.

Tabela 16. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich stopnia niepełnosprawności (N=170)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

Nieposiadający orzeczenia o niepełnosprawności

0,6% 40,6% 45,3% 10,0% 1,2% 0,0% 2,3% 100%

Posiadający orzeczenie o niepełnosprawności

63,0% 28,8% 3,0% 3,5% 0,6% 0,6% 0,6% 100,1%

W tym posiadający orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu:

lekkim 50,0% 46,8% 0,0% 1,6% 0,0% 1,6% 0,0% 100%

umiarkowanym 21,9% 65,6% 7,8% 4,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

znacznym 75,0% 15,6% 7,8% 1,6% 0,0% 0,0% 0,0% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI



Raport końcowy 30

Dokładnie trzy czwarte (75,3%) podmiotów ekonomii społecznej zatrudnia pracowników w pełnym wymiarze godzin na podstawie umowy o pracę, natomiast mniej niż połowa (45,9%) zatrudnia w ramach umowy o pracę, lecz w wymiarze niepełnym. Dwa na pięć (39,5%) podmiotów stosuje umowę cywilnoprawną, a 22,4% - inną formę umowy.

Tabela 17. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich formy zatrudnienia (N=170)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

umowa o pracę, zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin

24,7% 38,8% 28,8% 5,3% 0,6% 1,2% 0,6% 100%

umowa o pracę, zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin

54,1% 34,1% 6,5% 3,5% 0,6% 0,6% 0,6% 100%

umowa o dzieło lub umowa zlecenie

60,5% 31,8% 5,3% 1,8% 0,6% 0,0% 0,0% 100%

inna forma umowy 77,6% 14,7% 5,9% 0,6% 0,6% 0,0% 0,6% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Aż cztery piąte (80,6%) ankietowanych podmiotów ekonomii społecznej nie zatrudnia osób zagrożonych wyklu-czeniem społecznym. Ci natomiast, którzy takie osoby zatrudniają, przeważnie angażują niepełnosprawnych (66,7% wskazań) oraz długotrwale bezrobotnych (36,4%). Co ósmy (12,1%) podmiot zatrudniający osoby margi-nalizowane wspiera chorych psychicznie, co jedenasty – bezdomnych, a 6,1% - zwolnionych z zakładów karnych. Należy podkreślić, że żadna ankietowana organizacja nie zatrudnia uchodźców ani osób uzależnionych od alkoho-lu lub narkotyków.

Tabela 18. Proszę wskazać, ile osób zagrożonych wykluczeniem społecznym zatrudnionych jest w Państwa podmiocie (N=33)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

bezdomni 90,9% 9,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

chorzy psychicznie 87,9% 0,0% 3,0% 6,1% 3,0% 0,0% 0,0% 100%

długotrwale bezrobotni 63,6% 33,3% 3,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

zwolnieni z zakładów karnych 93,9% 6,1% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

osoby z niepełnosprawnością 33,3% 63,7% 0,0% 3,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Podsumowując, w podmiotach ekonomii społecznej zatrudnienie znajdują zarówno kobiety, jak i mężczyźni, osoby w różnych grupach wiekowych i z różnym wykształceniem, zamieszkujące zarówno miasto, jak i wieś, zdrowe oraz niepełnosprawne, a także zagrożone wykluczeniem społecznym.

Na tą chwilę mamy 7 osób na umowę o pracę, na umowę zlecenie ok 30 osób, szczególnie w sezonie, zwłaszcza młodzież. Często to wygląda w ten sposób, ludzie przychodzą raz, dru-gi i potem chętnie biorą udział w następnych projektach. Głównie pracują panie, ale tak jak mówiłam o wozakach, to panowie. Większość pań, to starsze panie na emeryturach. Mamy też parę młodszych osób, dorywczo. Głównie mają wykształcenie podstawowe, dwie osoby wykształcenie średnie. Są to mieszkańcy z okolicy. Mamy też jednego pana niepełnospraw-nego, jest to niepełnosprawność w stopniu lekkim. Są to głównie długotrwale bezrobotni.


Zatrudniamy ponad 30 osób. 5 osób niepełnosprawnych. Też nie zależy nam, żeby kadra niepełnosprawna była tylko od mycia podłóg, ale ciężko jest znaleźć niepełnosprawnego pe-dagoga. Nasza terapeutka jedna jest niepełnosprawnym pedagogiem. Obecnie pozyskujemy

niesłyszącą sprzątaczkę. […] U nas jest branżowo, jak w każdej szkole, więcej jest kobiet. Mężczyzn jest tylko pięciu. Dominuje wyższe wyksztalcenie z racji działalności jaką prowa-



Raport końcowy 31

dzimy. Był taki moment, aż 1/3 była spoza miasta. Ludzie dojeżdżają nawet z Lublina, Kozie-nic.


Jedna osoba pracuje na umowę o pracę, jedna na umowę zlecenie. Dominują mężczyźni od 25 lat do 40 lat. Są to pracownicy z wykształceniem wyższym i są z okolicy powiatu [lubel-

skiego]. Źródło: uczestnik badania IDI

W co dziesiątej organizacji pojawiają się studenci odbywający praktyki lub staże, a w co dwunastej – uczniowie. Pojawiają się oni w niewielkich liczbach – przeważnie od 1 do 9 osób. Szansę na podjęcie praktyk mają uczniowie i studenci kształcący się w różnych kierunkach. Aktywność taka może także dotyczyć pisania prac badawczych.

Tak, byli na praktykach. Staże też, staże są, nieraz dwa, trzy. Jak potrzeba to jadę do Urzędu i się zawsze ktoś znajdzie. I studenci turystyki i rekreacji, także z ochrony środowiska byli

studenci. My też się staramy im pomagać w pisaniu pracy dyplomowych. Źródło: uczestnik badania IDI

Jednakże w pewnych przypadkach obwarowania prawne wymuszają ograniczenia w zakresie przyjmowania prak-tykantów i stażystów. Natomiast możliwe jest podejmowanie współpracy z placówkami naukowymi.

Ze staży korzystaliśmy, ale nie chcemy korzystać. W naszej sytuacji zgodnie z przepisami oświatowymi nie możemy zostawić dzieci pod opieką praktykanta. Stażyści to dla nas wy-

zywanie, bo albo się nie nadaje, albo go szkolimy, żeby został naszym pracownikiem. Mamy studentów pedagogiki, nawet zootechniki i psychologii. Mamy podpisaną umowę z UMCS,

studenci mają u nas zajęcia terenowe. Przyjeżdżają i poznają całą specyfikę placówki w ramach zajęć na UMCS –ie.


Z drugiej jednak strony, choć część podmiotów przyjmuje uczniów i studentów na praktyki i staże zawodowe, ich priorytetem jest mimo wszystko aktywizacja osób, które potrzebują pomocy w powrocie bądź wejściu na rynek pracy.

Mamy stażystów, studentów z różnych uczelni. Zazwyczaj są z kierunków opiekuńczo-wychowawczych, asystenci osób niepełnosprawnych. Staże z zakresu gastronomi, ale bar-

dziej jesteśmy nastawieni na tych, których trzeba wprowadzić na rynek. Źródło: uczestnik badania IDI

Tabela 19. Ilu uczniów i studentów odbywa praktyki lub staże w Państwa podmiocie? (N=170)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

uczniowie 92,9% 6,5% 0,0% 0,6% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

studenci 90,0% 8,2% 1,8% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Nieco ponad połowa (54,7%) podmiotów ekonomii społecznej współpracuje z wolontariuszami. Przeważnie jest ich od jednego do dziewięciu w organizacji, bądź też od dziesięciu do pięćdziesięciu. Występowa-nie więcej niż pięćdziesięciu wolontariuszy w podmiocie jest rzadkością.

Tabela 20. Czy Państwa podmiot współpracuje z wolontariuszami? Z iloma? (N=170)

Wyszczególnienie %

0 45,3%

1-9. 28,8%

10-50. 24,7%

51-100 0,6%

Powyżej 100 0,6% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI



Raport końcowy 32

5.4. Sytuacja finansowa podmiotów ekonomii społecznej

Badane podmioty ekonomii społecznej pozytywnie oceniają swoją sytuację – 48,8% z nich uważa, że jest ona raczej dobra lub bardzo dobra, a niewiele mniej (48,6%), że przeciętna. Tylko 3,6% respondentów negatywnie postrzega stan swojej organizacji.

Rysunek 15. Proszę ocenić sytuację ekonomiczną Państwa podmiotu (N=170)


Ustalony cykl funkcjonowania, zależny od oferowanych produktów i usług, wpływa na stabilność lub chwiejność sytuacji finansowej podmiotu ekonomii społecznej. Ponadto, w zachowaniu płynności kluczową rolę odgrywają również pomocne podmioty zewnętrzne.

Same się utrzymujemy. Jesteśmy na bieżąco, z niczym nie zalegamy. Sytuacja jest stabilna, nie powiem, że jest dobrze czy bardzo dobrze. Okresy jesienno-zimowe, to wtedy jest mniej-szy utarg, wiadomo, ale nadrobimy sobie w okresie letnim, czy organizując jakieś imprezy

okolicznościowe (chrzciny, komunie, itp.). I chomikujemy sobie to wszystko na czarną godzi-nę. Z roku na rok jest tak samo.


Jest można powiedzieć dość dobra. Jednego roku było małe zawirowanie, najgorzej jest zi-mą, jak nie ma zimy to nie ma problemu. Jesteśmy na dobrej drodze. My zatrudniamy osoby

niepełnosprawne, więc korzystamy z PFRON- u, OWES, wspiera nas także Fundacja Nowy Start w Lublinie. Pomocą nam służy też regionalny ośrodek polityki społecznej, nie raz się

konsultowaliśmy. Źródło: uczestnik badania IDI

Mamy straty od paru lat i nie możemy z tego wyjść. Sytuacja z roku na rok staje się coraz trudniejsza. Wynika to przede wszystkim z sezonowości. Dawniej mieliśmy przychody ponad milion zł, teraz nie możemy tego przychodu osiągnąć. Teraz jest mniej grup projektowych.

To był pewny klient. Zmniejszyły się przychody z wesel, każdy chce mieć klimatyzację, nasza sala tego nie ma. Jest też coraz mniej imprez plenerowych.


Dobrze to nigdy nie było. Powiem jednak, że były momenty, że ze składkowych pieniędzy udało się opłacić samochód. Teraz to, co się w tej spółdzielni zarobi, to na opłaty wystarcza.

Tylko na założenie było dofinansowanie. Byliśmy monitorowani przez rok czasu, bo to był projekt z tak zwaną pomostówką, czyli z finansowaniem lokalu i księgowej.


Co drugi (48,2%) ankietowany podmiot finansował w przeszłości swoją działalność za pomocą bezzwrotnej dota-cji ze środków publicznych, natomiast co trzeci (34,1%) – z darowizny, a co czwarty (25,3%) – ze zbiórki publicz-nej. Składki członkowskie stanowiły niegdyś środki finansowania działalności 24,1% podmiotów, własne środki

5,9% 42,9% 47,6%

2,4%

1,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bardzo dobra Raczej dobra Przeciętna Raczej zła Bardzo zła



Raport końcowy 33

pochodzące z działalności komercyjnej – 22,4% podmiotów, a środki przydzielone przez jednostkę nadzorującą – 12,9% podmiotów. Najmniej podmiotów korzystało z opcji kapitału zakładowego bądź kredytu bankowego. Z kolei wśród innych źródeł finansowania wymieniono wsparcie pochodzące z różnych instytucji, np. PFRON, urzędów gminy, starostw powiatowych, a także środki unijne.

Obecnie, podobnie jak w przeszłości, głównym źródłem finansowania działalności omawianych podmiotów jest bezzwrotna dotacja ze środków publicznych, a w drugiej kolejności darowizna. Zauważa się, że popularność po-szczególnych środków finansowania obecnej działalności jest bardzo zbliżona do tych środków, z których organi-zacje korzystały w przeszłości.

Dajemy radę, jak nie ma wsparcia jest problem. To wsparcie pomostowe daje nam poczucie bezpieczeństwa, wie pani, to są stałe pieniądze, które wpływają co miesiąc. Możemy opłacić

część ZUS-ów pracowniczych, czy koszty wynajmu lokalu. Źródło: uczestniczka badania IDI

Nie do końca dobrze [oceniam sytuację podmiotu] w tym momencie. Do tej pory było feno-menalnie. Nikt nas nie nauczył planowania i zarządzania. Wzięliśmy za dużo zobowiązań

i teraz się będziemy jeszcze trochę z tym męczyć. Nasza załoga to wszystko rozumie. Mamy kredyt niskooprocentowany.


Sytuacja jest bardzo ciężka. Wszystko pięknie się mówi, wszystko ładnie jest zrobione pod Unie Europejską, mam duże doświadczenie. Dofinansowanie jest bardzo ciężko zdobyć.

PFRON też powinien refundować pobory. Trudno mi się odnieść, bo spółdzielnia dopiero za-czyna. Jesteśmy dopiero w trakcie pozyskiwania instrumentów finansowych. Korzystamy

z pomocy Urzędu Pracy do prac publicznych. Trudno jest zamknąć miesiąc, żeby nie było na minusie.


Rysunek 16. Z jakich środków finansowana była działalność podmiotu w przeszłości? Z jakich źródeł finansowych obecnie Pań-stwo korzystają? (N=170)


48,2%

34,1%

8,8%

8,2%

24,1%

12,9%

22,4%

25,3%

19,4%

47,6%

32,9%

4,1%

22,9%

15,9%

25,9%

26,5%

21,2%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Bezzwrotna dotacja ze środków publicznych

Darowizna

Kapitał zakładowy

Kredyt bankowy

Składki członkowskie

Środki przydzielone przez jednostkę nadzorującą

Własne środki pochodzące z działalności komercyjnej

Zbiórka publiczna

Inne

w przeszłości obecnie



Raport końcowy 34

Zdecydowanie najpowszechniejszym instrumentem finansowym wykorzystywanym przez podmioty na prowa-dzenie swojej działalności są wszelkiego rodzaju dotacje, wskazane przez 78,8% ankietowanych. Co dziesiąty (10,6%) respondent wskazał instrumenty zwrotne, a 7,6% - instrumenty hybrydowe. Wśród innych instrumentów pojawiły się takie jak np. darowizny czy subsydia.

Rysunek 17. Jakie instrumenty finansowe są wykorzystywane na prowadzenie działalności Państwa podmiotu? (N=170)


Aż 93,5% respondentów nie potrafiło oszacować, jaki przychód brutto ogółem ich podmiot uzyskał w 2017 roku. Z kolei wśród konkretnych wskazań pojawiły się przeważnie kwoty znacznie przekraczające 100 000 złotych. Aż trzy na dziesięć (31,2%) organizacji przyznaje, że w omawianym okresie nie osiągnęło żadnego przychodu brutto z tytułu działalności ekonomicznej, natomiast dwie trzecie (66,4%) nie potrafiło określić jego wysokości.

Tabela 21. Jaki szacowany przychód brutto (ogółem) uzyskał Państwa podmiot w 2017 roku? (N=170)

Przychód (PLN) %

nie wiem/ trudno powiedzieć 93,5%

0 1,7%

do 100 000 0,6%

100 000 - 200 000 1,2%

200 000 - 500 000 0,6%

500 000 - 1 000 000 1,8%

powyżej 1 mln 0,6% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Tabela 22. Jaki przychód brutto uzyskał Państwa podmiot w 2017 roku z tytułu działalności ekonomicznej? (N=170)

Przychód (PLN) %

nie wiem/ trudno powiedzieć 66,4%

0 31,2%

do 100 000 0,6%

200 000 - 500 000 0,6%

500 000 - 1 000 000 1,2% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Nieco ponad czwarty (28,2%) podmiot w 2018 roku dokonał inwestycji. Finansowane one były głównie w drodze bezzwrotnej dotacji ze środków publicznych (47,9% przypadków), ze środków własnych (31,3%) lub darowizny (22,9%). W co szóstym (14,6%) przypadku były to środki przydzielone przez jednostkę nadzorującą.

Rysunek 18. Z jakich źródeł finansowane były te inwestycje? (N=48)


Na inwestycje przeznaczano najczęściej nie więcej niż 10 000 złotych. Z kolei co dziesiąty podmiot wydał na nie od 10 do 50 tysięcy złotych. Wyłącznie pojedyncze organizacje dokonały inwestycji na kwotę przekraczającą 50

78,8%

10,6%

7,6%

12,9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

dotacje (UE, budżet państwa, budżety jednostek samorządu terytorialnego, prywatni darczyńcy)

instrumenty zwrotne (banki, fundusze pożyczkowe)

instrumenty hybrydowe – łączące w sobie zarówno zaciąganie zobowiązań, jak i dotacje

inne, jakie

47,9%

31,3%

22,9%

14,6%

4,2%

8,3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Bezzwrotna dotacja ze środków publicznych

Własne środki pochodzące z działalności komercyjnej

Darowizna

Środki przydzielone przez jednostkę nadzorującą

Kredyt bankowy

Inne



Raport końcowy 35

tysięcy złotych. Natomiast prawie połowa organizacji nie potrafiła określić wartości inwestycji. Należy zauważyć, że kwota pochodząca ze środków publicznych najczęściej (25,0% wskazań) mieściła się w wysokości do 10 tysięcy złotych, natomiast niewiele rzadziej podmioty w ogóle takich funduszy nie otrzymywały (22,9% wskazań).

Tabela 23. Jaka kwota brutto została przeznaczona na inwestycje w 2017 roku? (N=48)

PLN Wartość inwestycji (% wskazań) W tym kwota pochodząca ze środków publicznych (%

wskazań)

0 4,2% 22,9%

do 10 000 35,4% 25,0%

powyżej 10 000 do 50 000 10,4% 8,3%

powyżej 50 000 do 100 000 2,1% 0,0%

powyżej 100 000 2,1% 0,0%

Nie wiem/trudno powiedzieć 45,8% 43,8% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Inwestycje realizowane przez podmioty ekonomii społecznej dotyczą przede wszystkim działań materialnych, najczęściej związanych ze stanem technicznym obiektu, w którym funkcjonują – mowa tu przede wszystkim o stawianiu nowych budynków, remoncie pomieszczeń i budynków, doposażaniu ich, zakupu sprzętu niezbędne-go do funkcjonowania (często wskazywano na potrzebę zakupu samochodu), jak i środków codziennego użytku. Sporadycznie wskazywano na inwestycje miękkie, dotyczące pozyskiwania dotacji na: szkolenia i aktywizację, na instruktorów, organizację czasu wolnego czy zajęcia kreatywne dla dzieci,

5.5. Perspektywy rozwoju podmiotów ekonomii społecznej

Ocena warunków lokalowych

Niemal dwa na pięć (38,8%) podmiotów użycza od gminy, powiatu lub innej instytucji publicznej lokal w którym obecnie działa. Trzy na dziesięć organizacji posiada lokal na własność, a jedna piąta go wynajmuje. Stosunkowo rzadko lokale użyczane są od osoby prywatnej lub instytucji komercyjnej, współdzielone z innym podmiotem, rzadko też korzysta się z mieszkania lub domu osoby prywatnej lub z innego lokum. Wyłącznie 0,6% podmiotów przyznało, że nie posiada obecnie lokalu. Trwający obecnie wynajem bądź użyczenie przeważnie jest na czas nieokreślony (54,6%).

Rysunek 19. Proszę powiedzieć, jaki status posiada lokal, w którym działa Państwa podmiot (N=170)


Ponad połowa badanych ilościowo PES dobrze ocenia swoją obecną sytuację lokalową, natomiast 38,2% postrze-ga ją jako przeciętną. Wyłącznie zdaniem 5,9% jest ona zła. Dziewięć na dziesięć (89,4%) organizacji ma w obecnym lokalu powierzchnię biurową, a trzy czwarte (75,3%) – salę szkoleniową lub warsztatową.

38,8%

31,2%

21,8%

2,9%

2,3%

0,6%

0,6%

2,3%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

Użyczamy lokal od gminy / powiatu lub innej instytucji publicznej

Posiadamy lokal na własność

Wynajmujemy lokal

Użyczamy lokal od osoby prywatnej lub instytucji komercyjnej

Współdzielimy lokal z innym podmiotem

Podmiot korzysta z mieszkania/domu prywatnej osoby

Nie posiadamy lokalu

Inny



Raport końcowy 36

Rysunek 20. Proszę ocenić sytuację lokalową Państwa podmiotu (N=170)


Uczestnicy badania jakościowego w dużej mierze są zadowoleni z obecnych warunków lokalowych. Wynajmowa-ne przez nich pomieszczenia najczęściej spełniają swoją rolę, a preferencyjne warunki wynajmu ułatwiają funk-cjonowanie podmiotu pod względem finansowym. Zdarza się, że remont obiektu realizowany jest bezpośrednio przez dany podmiot.

Lokal przygotowaliśmy sami, własnymi siłami. Jest to lokal wynajmowany od miasta. Wypo-sażenie jest dobre, takie jak powinno być w lokalu gastronomicznym.


Jest to lokal wynajmowany, ale sami go remontowaliśmy, część pieniędzy z dotacji została przeznaczona na adaptację tego pomieszczenia. Ma to być też sklepem stacjonarnym. Wy-

posażanie lokalu na chwilę obecną jest na miarę naszych potrzeb. Źródło: uczestniczka badania IDI

W tej chwili mamy dobrą sytuację, bo działamy, mamy użyczony lokal przez OWES, w inkubatorze. Wyposażenie mamy dobre, nie narzekamy.


Znajomość regulacji prawnych

Ankietowani przedstawiciele podmiotów ekonomii społecznej najczęściej zapoznawali się dotychczas z takimi regulacjami prawnymi, jak ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, a także ustawa prawo zamówień publicznych. Nieco mniej niż połowa ankietowanych zaznajomiła się z ustawą o spółdzielniach socjal-nych, z Krajowym Programem Rozwoju Ekonomii Społecznej czy z ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Co trzeci badany zna treść rozporządzenia Ministra Pracy, Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie zakładów aktywności zawodowej lub ustawy o zatrudnieniu socjalnym, a trzy na dziesięć osób zapoznały się z rezolucją Parlamentu Europejskiego w sprawie gospodarki społecznej.

Tabela 24. Proszę wskazać przepisy, z którymi kiedykolwiek Pan/i się zapoznał/a (N=170)

Dokument Odsetek wskazań

ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie 56,5%

ustawa prawo zamówień publicznych 55,9%

ustawa o spółdzielniach socjalnych 45,9%

Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej 44,7%

ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 44,7%

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakładów aktywności zawodowej 34,7%

ustawa o zatrudnieniu socjalnym 34,7%

Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie gospodarki społecznej 30,6% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Spośród wszystkich badanych podmiotów 30,0% wie o istnieniu strategii rozwoju swojej organizacji, 16,5% nie ma wiedzy na ten temat, a pozostałe 53,5% przyznało, że taki dokument nie został opracowany. Przeważnie jest

8,2% 47,7% 38,2% 5,3%

0,6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bardzo dobra raczej dobra przeciętna raczej zła bardzo zła



Raport końcowy 37

to strategia średniofalowa, tj. od roku do 3 lat (52,9%), choć 43,1% podmiotów ma strategię długofalową. Wy-łącznie 3,9% organizacji posiada strategię krótkofalową – z perspektywą od kwartału do roku. Istniejące strategie rozwoju podmiotów ekonomii społecznej dotyczą przede wszystkim planów na przyszłość, w tym planów rozwo-ju, celów do osiągnięcia, możliwości rozszerzania działalności, rozwoju nowych możliwości zarobkowych czy zwiększania pomocy społecznej.

Analizowane podmioty ekonomii społecznej oceniły jasność, użyteczność i poziom skomplikowania obowiązują-cych przepisów prawnych związanych z ich funkcjonowaniem. Wśród respondentów częściej pojawia się opinia, że są one jasne (43,5% - suma wskazań „zdecydowanie się zgadzam” i „raczej się zgadzam”), niż niejasne (37,1%), bardziej użyteczne niż nieużyteczne (44,7% do 32,4%), lecz jednak bardziej skomplikowane, aniżeli nieskompli-kowane (49,4% do 36,5%). Warto jednak podkreślić, że bardzo duży odsetek ankietowanych nie potrafił ocenić jasności, użyteczności i poziomu skomplikowania funkcjonujących przepisów.

Rysunek 21. Proszę ocenić, w jakim stopniu zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami: Obowiązujące przepisy prawa są... (N=170)


Większość badanych uważa, że ich wiedza z zakresu prawa jest dobra (54,7% - suma wskazań „bardzo dobra” i „raczej dobra”), a tylko 4,1% twierdzi, że jest ona raczej zła.

Rysunek 22. Jak ogólnie ocenia Pan/i swoją wiedzę z zakresu prawa? (N=170)


Ankietowani pracownicy podmiotów ekonomii społecznej o obowiązujących przepisach prawa najczęściej do-wiadują się podczas szkoleń lub kursów (59,4%), w drodze wymiany informacji z innymi osobami (54,7%) lub od pewnych instytucji. Ponadto co piąty badany wiedzę tę czerpie z ośrodka wsparcia ekonomii społecznej. Tylko 7,6% dowiaduje się o przepisach z mediów – przede wszystkim z Internetu, a 4,7% z innych źródeł.

10,0%

7,1%

11,2%

6,5%

19,4%

11,2%

33,5%

30,0%

33,5%

25,9%

30,0%

25,3%

47,1%

43,5%

48,2%

43,5%

44,1%

44,7%

6,5%

11,8%

6,5%

15,3%

5,3%

11,8%

2,9%

7,6%

0,6%

8,8%

1,2%

7,0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

jasne

niejasne

użyteczne

nieużyteczne

skomplikowane

nieskomplikowane

Zdecydowanie się zgadzam Raczej się zgadzam Nie wiem/trudno powiedzieć

Raczej się nie zgadzam Zdecydowanie się nie zgadzam

4,1% 50,6% 41,2% 4,1%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Bardzo dobra raczej dobra przeciętna raczej zła



Raport końcowy 38

Rysunek 23. Skąd czerpie Pan/i wiedzę na temat obowiązujących przepisów prawa? (N=170)


5.6. Wsparcie dla podmiotów ekonomii społecznej

Wsparcie z OWES i innych instytucji

Jeden na pięć (21,8%) badanych podmiotów ekonomii społecznej z pewnością przyznał, że otrzymał wsparcie od ośrodka wparcia ekonomii społecznej, a niewiele mniej (19,4%) nie ma wiedzy na ten temat. Ponadto, co trze-ciemu (34,1%) podmiotowi wsparcia udzieliła jakaś inna instytucja – przeważnie był to urząd gminy, lecz stosun-kowo często wymieniano także PFRON, ROPS czy starostwo powiatowe.

Otrzymane wsparcie w połowie (52,2%) przypadków dotyczyło szkolenia, 44,8% podmiotów skorzystało z doradztwa, dwa na pięć (40,3%) z dotacji na rozpoczęcie działalności, a 13,4% czerpało pomoc w zakresie świadczenia usług. Inne wsparcie, jakie otrzymały ankietowane organizacje, to pomoc finansowa, remont czy bezpłatne użyczenie lokalu.

I finansowe [wsparcie], ale takie doradcze też [otrzymaliśmy]. Bo przez to właśnie ta spół-dzielnia powstała. Ja bardzo dobrze oceniam współpracę. Myślę, że w przyszłości, po roku od dofinansowania możemy się starać o następne dofinansowanie. Więc jak najbardziej mnie to interesuje, z tego względu że jak jest dofinansowanie to można wyposażyć spół-

dzielnię, i pozyskać jakieś środki na zatrudnienie osób. I wsparcie merytoryczne, poradnic-two.


Tak, Stowarzyszenie Modrzew. Konkretnie dofinansowanie etatu. Teraz będziemy starali się stworzyć Klub Integracji Społecznej przy współpracy z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polity-ki Społecznej. Zobaczymy jak to będzie. Dla ludzi, którzy nie mają pracy, aby się spotkali, po-szukali swojego miejsca. Współpraca ze Stowarzyszeniem Modrzew polega również na zwy-kłej rozmowie. Z PUP –em organizowaliśmy warsztaty survivalowe, też coś nowego i coś, co

sprawia, że ludziom chce się wyjść z domu. Źródło: uczestniczka badania IDI

Trzy lata temu uzyskaliśmy [z OWES] pożyczkę na zakup samochodu na dowóz żywności, w tym roku skorzystaliśmy z trzech ofert, jeżeli chodzi o zatrudnienie osób i dotację na zakup sprzętu. Teraz mamy zwrot kosztów za pracownika oraz szkolenia dla pracowników. OWES organizuje również szkolenia z których korzystamy. Nigdy nie mieliśmy problemów. Chcemy

dalej korzystać z tego wsparcia, takie coś jest po prostu potrzebne. Źródło: uczestnik badania IDI

59,4%

54,7%

36,5%

24,7%

7,6%

4,7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Szkolenia/kursy

Wymiana informacji (od innych osób)

Instytucje

Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej

Media

inne źródła



Raport końcowy 39

Rysunek 24. Jakiego rodzaju wsparcie Państwo otrzymali? (N=67)


Najbardziej pożądana przez PES forma wsparcia oferowana przez ośrodek wsparcia ekonomii społecznej dotyczy pomocy finansowej. Rzadziej niż aspekt finansowy, wymieniano wsparcie w postaci szkoleń oraz doradztwa.

Co trzecia organizacja kilka razy do roku korzysta ze wsparcia instytucji typu OWES lub innych wspierających, z kolei ponad połowa (55,2%) podmiotów ekonomii społecznej czerpie taką pomoc raz w roku. Wobec tego nie-mal dziewięć na dziesięć podmiotów co najmniej raz na rok wspieranych jest przez odpowiednie instytucje.

Rysunek 25. Jak często korzystają Państwo ze wsparcia tego typu instytucji? (N=67)


Jakość wsparcia otrzymanego od omawianych instytucji jest oceniana generalnie pozytywnie – najwięcej ocen „dobrze” i „bardzo dobrze” uzyskały takie aspekty, jak życzliwość i kultura osobista pracowników OWES, ich pro-fesjonalizm oraz ogólna wartość merytoryczna usługi. Jedynym aspektem ocenionym negatywnie niż pozostałe jest dostosowanie usług do potrzeb danego PES, co może wskazywać na problem z ofertą OWES oraz zapotrze-bowaniem beneficjentów wsparcia. W badaniu jakościowym zwrócono również uwagę na ten aspekt, a także zgłoszono zastrzeżenie co do merytorycznego przygotowania pracowników instytucji wspierającej.

Nie [korzystaliśmy z OWES]. Znamy się, ale to jakby ta oferta Ośrodków Wsparcia nie jest dla nas dostosowana. Zresztą trochę krytycznie to oceniam.


Powiem jednak, że mam niemiłe doświadczenia bo tak naprawdę też prawnicy i panie księ-gowe nie orientują się tak do końca, bo te przepisy jeżeli chodzi o prawo spółdzielcze

i prowadzenie kolejnej działalności gospodarczej nie są tak do końca sprecyzowane. I tak naprawdę to ile osób interpretowało to tyle było opinii. Tak [mam zastrzeżenia do tego wsparcia], bo gdyby były przepisy na tyle precyzyjne, że każdy, kto się nad tym pochyla

i nawet ja jako laik nie uważam się za osobę jakąś tam głupią i mogłabym się wczytać w to i w miarę sensownie zrozumieć to byłoby inaczej.


52,2%

44,8%

40,3%

13,4%

11,9%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Szkolenie

Doradztwo

Dotacja na rozpoczęcie działalności

Świadczenie usług (np. księgowych, finansowych)

Inne

32,8% 55,2% 7,5% 3,0%

1,5%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

kilka razy do roku raz w roku raz na dwa lata raz na pięć lat rzadziej niż raz na pięć lat



Raport końcowy 40

Rysunek 26. Jak oceniają Państwo jakość otrzymanego wsparcia w poniższych wymiarach? (N=67)


Badanie wykazało, że ponad trzy czwarte (77,6%) lubelskich podmiotów ekonomii społecznej, uczestniczących w badaniu ilościowym i korzystających z pomocy OWES, nie miało jakichkolwiek trudności w skorzystaniu z tej usługi, natomiast jedynie 4,5% doświadczyło pewnych trudności. Odnosiły się one przede wszystkim do czasu oczekiwania i niejasności w interpretacji. Zwrócili na to uwagę także uczestnicy badania jakościowego.

Korzystaliśmy też ze wsparcia doradczego, prawniczego i szkoleniowego. W 95% jestem bardzo zadowolony, nie zawsze się wszystko udaje, ale jesteśmy tylko ludźmi. Czasami czas

oczekiwania na dotację, po podpisaniu umowy jest bardzo długi. Dotacje na utworzenie miejsca pracy dostajemy dopiero po przedłożeniu umowy o pracę danej osoby. To mi się nie

podoba, długo czekamy na dotacje. Te terminy są bardzo ciężkie. Źródło: uczestnik badania IDI

Wyraźnie ponad połowa (57,1%) respondentów badania ankietowego planuje w przyszłości korzystać ze wspar-cia instytucji wyspecjalizowanej we wspieraniu podmiotów ekonomii społecznej. Co czwarty (24,7%) nie ma pewności w tym zakresie, natomiast 18,2% nie zamierza zgłaszać się po pomoc do takiej instytucji, co przede wszystkim uzasadniane jest brakiem takiej potrzeby (53,3% wskazań), niespełnieniem oczekiwań (14,7%) bądź też faktem, że ta instytucja jest już zamknięta (10,7%). Aż co dziesiąty podmiot, który nie planuje korzystać ze wsparcia wyspecjalizowanej instytucji, nie potrafi wskazać powodu takiej decyzji.

Rysunek 27. Dlaczego nie planują Państwo korzystać z usług takiej instytucji? (N=75)


16,4%

17,9%

20,9%

17,9%

14,9%

14,9%

19,4%

56,7%

38,8%

38,8%

52,2%

55,2%

52,2%

43,3%

23,9%

40,3%

29,9%

23,9%

25,4%

26,9%

32,8%

1,5%

3,0%

10,4%

4,5%

3,0%

4,5%

3,0%

1,5%

1,5%

1,5%

1,5%

1,5%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Życzliwość i kultura osobista pracowników OWES

Nastawienie na rozwiązanie problemu

Dostosowanie usługi do potrzeb Państwa podmiotu

Profesjonalizm pracowników

Ogólna wartość merytoryczna usługi

Efektywność pracowników OWES

Skuteczność pracowników OWES

Bardzo dobrze Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle Bardzo źle

53,3%

14,7%

10,7%

5,3%

4,0%

10,7%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

Nie ma takiej potrzeby

Wsparcie nie spełnia naszych oczekiwań

Taka instytucja została zamknięta

Taka instytucja jest za daleko

Usługi tej instytucji są zbyt drogie

Nie wiem, trudno powiedzieć



Raport końcowy 41

Blisko połowa (45,9%) podmiotów ekonomii społecznej uczestniczących w badaniu ilościowym w 2017 roku otrzymała wsparcie od administracji samorządowej. Z kolei co trzeci (34,1%) takiej pomocy nie dostał, a co piąty (20,0%) nie potrafił tego określić.

Otrzymywane wsparcie najczęściej (37,2% wskazań) przyjęło formę bezzwrotnej dotacji na rozpoczęcie działalno-ści w spółdzielni socjalnej, środków finansowych na funkcjonowanie podmiotu (30,8%) czy dotacji w ramach wsparcia lub powierzenia realizacji zadania publicznego z obszaru pożytku publicznego (25,6%). Sporadycznie administracja samorządowa oferowała pożyczki, gwarancje lub poręczenia na realizację zadań w sferze pożytku publicznego lub też bezprzetargowe przekazanie nieruchomości (po 3,8% wskazań). Wśród innych wskazań, znalazły się odpowiedzi dotyczące na przykład wsparcia w zakresie realizacji projektu z hipoterapii, wsparcie w zakresie zakupu sprzętu do prowadzenia działalności cateringowej, usług remontowo-budowalnych oraz rekre-acyjnych.

Tabela 25. Jakiego rodzaju było to wsparcie? (N=78)

Wyszczególnienie %

Bezzwrotna dotacja na rozpoczęcie działalności w spółdzielni socjalnej 37,2%

Środki finansowe na funkcjonowanie 30,8%

Dotacja w ramach wsparcia lub powierzenia realizacji zadania publicznego z obszaru pożytku publicznego 25,6%

Szkolenia i doradztwo wspierające zakładanie przedsiębiorstw społecznych 24,4%

Wsparcie zatrudnienia z Funduszu Pracy 23,1%

Współpraca przy realizacji wspólnych przedsięwzięć 21,8%

Wsparcie rzeczowe (np. udostępnienie sali, telefonu, faksu itp.) 21,8%

Wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych z PFRON 19,2%

Usługi lub doradztwo dla spółdzielni socjalnych 17,9%

Udostępnienie przez samorząd lokalu, budynku lub działki pod działalność 14,1%

Pożyczka, gwarancja lub poręcznie na realizację zadań w sferze pożytku publicznego 3,8%

Bezprzetargowe przekazanie nieruchomości 3,8%

inne 2,6% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Badanie jakościowe wykazało, że wsparcie samorządu może przyjąć także formę niefinansową – ułatwić funkcjo-nowanie dzięki udostępnieniu lokalu i potrzebnej przestrzeni.

Samorząd – głównie dla niego wykonujemy pracę, ale samorząd też nam pomaga, użycza nam budynek, pomieszczenie biurowe, kawałek placu pod bazę transportową. Samorząd

służy nam pomocą. Źródło: uczestnik badania IDI

Wsparcie przyjąć może także rolę współpracy w zakresie realizacji inicjatyw.

Generalnie wsparcie finansowe to nie. Jedynie takie, że gmina organizowała imprezy, za które płaciła. Wspólnie z gminą robimy projekty, np. młodzieżowa straż leśna. Dużo projek-tów warsztatowych dla młodych ludzi. Ciągle chcemy dalej działać, jak tylko się da. Gmina organizuje bieg po lasach kozłowieckich i u nas jest meta. Dużo wspólnych imprez. Trudno

tez wszystko spamiętać. Źródło: uczestniczka badania IDI

Niemniej jednak podmioty ekonomii społecznej odczuwają także brak odpowiedniego wsparcia ze strony samo-rządu w zakresie możliwości realizacji zadań zlecanych w ramach konkursu. Z wypowiedzi respondentów wynika, że oczekiwane byłoby preferencyjne traktowanie w procesie zlecania zadań.



Raport końcowy 42

Wsparcie to polegało na tym, że mogliśmy startować do przetargów. Klauzula społeczna, która była tak szumnie okrzyknięta, że to tak fajnie, to ani razu w przetargu nie została za-

stosowana. Więc jakie to wsparcie? Źródło: uczestniczka badania IDI

Zamówienia Gminy to jeden z kluczowych klientów naszych. Też zamówienia innych gmin w Polsce realizowaliśmy.. Nie [traktują nas preferencyjnie]. To jest po prostu układ bizneso-wy. Nie korzystaliśmy [z klauzuli].. Kiedyś próbowaliśmy, ale gminy nie są zainteresowane

korzystaniem z tej formy. Źródło: uczestnik badania IDI

Dwie trzecie (66,4%) podmiotów ekonomii społecznej nie otrzymało wsparcia finansowego od innych instytucji, natomiast 21,9% było beneficjentem takiej pomocy. Przeważnie pochodziła ona z funduszy unijnych lub PFRON (po 37,8% wskazań), a w dalszej kolejności z dotacji administracji samorządowej (27,0%). Podmioty ekonomii społecznej, wśród innych źródeł z których otrzymali wsparcie wskazały na towarzystwa biznesowe oraz urząd miasta.

Rysunek 28. Z jakich źródeł otrzymali Państwo wsparcie? (N=37)


Uczestnikom badania przeważnie dość trudno było ocenić dostępność dla ich podmiotu poszczególnych źródeł finansowania. Niemniej jednak przeważnie dostępność większości źródeł oceniana była częściej pozytywnie, aniżeli negatywnie. Jedyne źródła finansowania o większej sumie negatywnych ocen aniżeli pozytywnych, są: gwarancja bankowa, kredyt oraz poręczenie.

Rysunek 29. Proszę ocenić dostępność poszczególnych źródeł finansowania dla Państwa podmiotu (N=146)


37,8%

37,8%

27,0%

10,8%

10,8%

5,4%

5,4%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Fundusze UE

PFRON

Dotacja administracji samorządowej

Kredyt/pożyczka

Fundusz Pracy

Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO)

Inne

12,3%

11,0%

15,1%

10,3%

14,4%

8,9%

6,2%

6,2%

5,5%

32,2%

28,1%

21,2%

26,7%

27,4%

24,7%

14,4%

19,9%

22,0%

42,5%

46,6%

47,2%

50,0%

41,8%

53,4%

48,6%

39,7%

39,0%

8,2%

11,6%

14,4%

10,3%

12,3%

11,0%

8,9%

11,0%

13,0%

4,8%

2,7%

2,1%

2,7%

4,1%

2,1%

[WARTOŚĆ]

[WARTOŚĆ]

[WARTOŚĆ]

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Dotacja ze środków samorządowych

Dotacja z funduszy Unii Europejskiej

Dotacja Funduszu Inicjatyw Obywatelskich

Dotacja z Funduszu Pracy

Dotacja PFRON

Dotacja ze środków rządowych

Poręczenie

Kredyt

Gwarancja bankowa

Bardzo dobrze Dobrze Ani dobrze, ani źle Źle Bardzo źle



Raport końcowy 43

Zwiększanie kompetencji kadry PES

Zaledwie w co szóstym (15,8%) podmiocie ekonomii społecznej w 2017 roku pracownicy podnosili kompetencje zawodowe. A co czwarty (24,7%) respondent nie wiedział o tym, czy kadra w jego podmiocie realizowała tego typu działania.

Pracownicy PES brali udział w różnorakich szkoleniach i kursach, wśród których znalazły się między innymi: szko-lenia aktywizacyjne, szkolenia dla pracowników socjalnych, prawne, socjologiczno-psychologiczne, gastrono-miczne, dla doradców zawodowych, z zakresu ekonomii, a także studia podyplomowe, szkoły policealna, związa-ne z administracją RODO czy kursy zawodowe. W szkoleniach tych wzięło udział najczęściej do 10 osób spośród pracowników PES, a także kadra zarządzająca, lecz mniej licznie niż pracownicy. W ponad połowie (52,7%) pod-miotów ekonomii społecznej w 2017 roku kadra zarządzająca nie zwiększyła swoich kompetencji menadżerskich czy kwalifikacji. Tego rodzaju działania miały miejsce w co czwartym (26,7%) podmiocie.

Badani przedstawiciele PES przyznali, że ważne dla ich podmiotu obszary kształcenia obejmują najczęściej „każde możliwe” szkolenia, ale także gastronomiczne, kształcenie terapeutów, rehabilitację i tematy psychologiczne.

Korzystanie z doradztwa zewnętrznego

Co dziesiąty podmiot korzystał w przeszłości z usług doradców/firm biznesowych lub marketingowych. Zakres usług obejmował najczęściej tworzenie strategii rozwoju podmiotu, tworzenie materiałów promocyjnych, bada-nia rynku oraz opracowanie standardów obsługi klienta.

5.7. Współpraca z otoczeniem

W 2017 roku współpraca z podmiotami zewnętrznymi najczęściej podejmowana była z lokalnym samorządem terytorialnym (47,6% odpowiedzi), organizacjami pozarządowymi (31,7% odpowiedzi) oraz Lokalnymi Grupami Działania (20,6% odpowiedzi). Najrzadziej podmioty ekonomii społecznej podjęły w 2017 roku współpracę z uczelniami oraz innymi podmiotami ekonomii społecznej (odpowiednio 13,5% i 15,3% wskazań).

Rysunek 30. Proszę wskazać czy w 2017 roku Państwa podmiot współpracował z poniższymi typami podmiotów (N=170)


Również uczestnicy badania jakościowego najczęściej wskazywali na możliwość podejmowania współpracy z różnymi podmiotami zewnętrznymi – lokalnym samorządem terytorialnym i organizacjami pozarządowymi, rzadziej wskazywano na współpracę podejmowaną z przedsiębiorstwami.

13,5%

15,3%

17,1%

19,4%

20,6%

37,1%

47,6%

86,5%

84,7%

82,9%

80,6%

79,4%

62,9%

52,4%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Uczelnie

Inny podmiot ekonomii społecznej

Przedsiębiorstwa

Ośrodek wsparcia ekonomii społecznej

Lokalne Grupy Działania


Samorząd terytorialny

Tak Nie



Raport końcowy 44

Znaczenie podejmowanej współpracy zostało oceniono pozytywnie (jako zdecydowanie ważne oraz raczej waż-ne) w przypadku każdego rodzaju podmiotów zewnętrznych. Na mniejsze znaczenie podejmowanej w 2017 roku współpracy wskazano tylko w przypadku współdziałań podejmowanych z ośrodkami wsparcia ekonomii społecz-nej oraz z innymi podmiotami ekonomii społecznej.

Rysunek 31. Jak oceniają Państwo znaczenie tej współpracy dla funkcjonowania Państwa podmiotu? (N=170)


Wątpliwości co do znaczenia podejmowanej współpracy nie mieli również uczestnicy badania jakościowego. Jest ona ważna, nawet jeśli nie zawsze układa się wzorowo, to doceniana jest możliwość wymiany pomysłów czy też korzystanie ze swoich usług.

Jest bardzo ważna, chodzi o wzajemne wykonywanie sobie usług i świadczeń. Czasem ta współpraca się nie układa tak jak powinna.


Na naszym terenie jest to ważne, jest wiele spółdzielni, stowarzyszeń. My mamy noclegi, in-ni wyżywienie, jeszcze inni wypożyczają rowery. To się wszystko układa jak cos trzeba,

z MOPS-em, MOK-iem. To się wszystko fajnie układa w całość. Źródło: uczestniczka badania IDI

Podejmowana współpraca w 2017 roku z podmiotami zewnętrznymi często polegała na wspólnej realizacji przedsięwzięć. Odpowiedzi takiej udzieliło 51,8% przedstawicieli badanych podmiotów ekonomii społecznej. 41,8% badanych przyznało, że dotyczyła ona wzajemnego informowania się o realizowanych działaniach lub projektach. Nieco ponad co czwarty ankietowany przyznał, że współdziałanie dotyczyło koordynacji działań róż-nych podmiotów na poziomie lokalnym (26,5% odpowiedzi). Podobny odsetek badanych podmiotów przyznał, że podejmowano działania w formie partnerstwa lokalnego. Sprzedaż towarów lub usług była w 2017 roku najrza-dziej podejmowaną formą współpracy, a wśród innych odpowiedzi znalazły się wskazania dotyczące szkoleń, integracji społecznej czy też cateringu.

34,6%

47,8%

28,6%

41,4%

33,3%

30,3%

39,5%

53,9%

34,8%

48,6%

37,9%

54,0%

45,4%

51,9%

7,7%

17,4%

22,8%

20,7%

12,7%

15,2%

8,6%

3,8%

6,1% 3,0%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%


Uczelnie


Przedsiębiorstwa




Zdecydowanie ważne Raczej ważne Ani ważne, ani nieważne

Raczej nieważne Zdecydowanie nieważne



Raport końcowy 45

Rysunek 32. W jakiej formie Państwa instytucja współpracowała z powyższymi podmiotami? (N=170)


Podjęta w 2017 roku współpraca z podmiotami zewnętrznymi została przez 99,4% badanych podmiotów ekono-mii społecznej oceniona pozytywnie. Tylko 0,6%% badanych przyznało, że w jej trakcie wystąpiły jakieś problemy. W uzasadnieniu wskazano na pojawiające się niezrozumienie działań.

Na przynależność do sieci współpracy, izby, kooperatywy, forum, konwentu lub stowarzyszenia zrzeszającego podobne podmioty wskazało 15,9% badanych podmiotów ekonomii społecznej. Wśród nich wskazano na przynależność między innymi do: Kon-wentu Klubów i Centrów Integracji Społecznej Lubelszczyzny, Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Zakładów Aktywności Zawodowej i Innych Przedsiębiorstw Społecznych, Podlaskiego Dialogu, Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”, Stowarzyszenia Nowa Szansa w Zamościu, Związku Stowarzyszeń Forum Lubel-skich Organizacji Pozarządowych.

70,4% przedstawicieli badanych podmiotów społecznych deklaru-jących przynależność do sieci współpracy, izby, kooperatywy, forum, konwentu lub stowarzyszenia zrzeszającego podobne podmioty w 2017 roku wzięło udział w spotkaniu sieci. W spotkaniu sieci nie wzięło udziału 14,8% badanych podmiotów.

Rysunek 33. Czy w 2017 roku przedstawiciel Państwa podmiotu uczestniczył w spotkaniach wskazanych powyżej sieci współpracy? (N=27)


Wśród powodów, dla których reprezentowane podmioty nie należą do żadnego rodzaju sieci współpracy, wska-zano na brak potrzeb uczestnictwa w sieci (30,6% odpowiedzi), brak środków na wejście do sieci (29,4% odpo-wiedzi) oraz brak funkcjonowania sieci w okolicy badanego podmiotu (11,2% odpowiedzi). Wśród innych powo-dów często pojawiała się odpowiedź „nie wiem/trudno powiedzieć”. Pozostali wskazywali na brak chęci do współpracy, krótki czas funkcjonowania, brak wiedzy o funkcjonowaniu takiej sieci.

Jednocześnie, podmioty, które dotychczas nie skorzystały z możliwości przynależności do sieci współpracy zapy-tano czy nawiązywanie sieci współpracy z innymi podmiotami byłoby dla nich korzystne. Z opinią taką zgodziło

2,9%

3,5%

12,4%

24,7%

26,5%

41,8%

51,8%

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0%

Inne

Sprzedaż towarów lub usług

Działanie w formie spółdzielni socjalnej osób prawnych

Działanie w formie partnerstwa lokalnego

Koordynacja działań różnych podmiotów na poziome lokalnym

Informowanie się o realizowanych działaniach/projektach

Wspólna realizacja przedsięwzięć

70,4%

14,8%

14,8%

Tak

Nie wiem/trudno powiedzieć

Nie



Raport końcowy 46

się 50,6% podmiotów ekonomii społecznej, upatrując w takim działaniu przede wszystkim szansy na rozwój dla własnego przedsiębiorstwa poprzez uzyskanie możliwości pozyskiwania dodatkowych środków finansowych, wymiany informacji i doświadczeń, nawiązaniu nowych znajomości, dotarciu do nowych podopiecznych, łatwiej-szemu znalezieniu zatrudnienia dla aktywizowanych osób. Podejmowana współpraca w ramach sieci mogłaby również mieć większy wpływ na przedstawicieli instytucji publicznych.

33,5% podmiotów ekonomii społecznej uważa, że nawiązanie sieci współpracy z innymi podmiotami nie będzie dla nich korzystne. Najczęściej jednak badani nie potrafili udzielić jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie (36,8% wskazań), a 22,8% podmiotów przyznało, że nie dostrzega takiej potrzeby.

5.8. Działania promocyjne podmiotów ekonomii społecznej

Wykorzystywane działania promocyjne

Posiadanie strony internetowej, konta na portalu społecznościowym oraz podejmowanie współpracy z wyspecjalizowanymi podmiotami to trzy najczęściej wykorzystywane sposoby mające na celu upowszechnianie działań podmiotów ekonomii społecznej. Rzadziej podmioty ekonomii społecznej decydują się na druk ulotek i broszur czy też zawierania wielostronnych porozumień partnerskich z samorządem, organizacjami pozarządo-wymi, spółdzielniami socjalnymi lub przedsiębiorcami. Najrzadziej wykorzystywanym sposobem upowszechnia-nia działań jest kontakt z biznesem. Wśród wykorzystywanych sposobów wskazano także na „catering, akcje charytatywne” - udział bądź też organizację wydarzeń mających na celu bezpośrednie przedstawienie swoich usług lub wyrobów szerokiemu gronu odbiorców.

Rysunek 34. W jaki sposób Państwa podmiot upowszechnia swoje działania? (N=170)


Przedstawiciele podmiotów biorących udział w badaniu jakościowym wskazywali, że wykorzystują jednocześnie kilka działań mających na celu upowszechnienie ich działań. Zwrócono uwagę na duże znaczenie tzw. poczty pantoflowej i informacji przekazywanych przez zadowolonych klientów. Innymi wykorzystywanymi sposobami jest również organizowanie wizyt studyjnych, ale także dbanie o to, by logo podmiotu i dane kontaktowe były przedstawione na metce produktu.

0,6%

1,2%

3,5%

5,3%

5,3%

7,6%

7,6%

8,8%

0% 2% 4% 6% 8% 10%

w inny sposób

Pośredniczy w kontaktach z biznesem

Opracowuje partnerskie projekty

Drukuje ulotki, broszury

Zawiera wielostronne porozumienia partnerskie

Posiada konto na portalu społecznościowym

Podejmuje współpracę z wyspecjalizowanymi organizacjami

Posiada stronę internetową



Raport końcowy 47

Sygnalizowano, że działania promocyjne należy przemyśleć i realizować już na etapie rozpoczynania działalności. Problemem, z jakim borykają się podmioty ekonomii społecznej, jest brak wystarczającej ilości środków finanso-wych wykorzystywanych w tym celu lub też niewystarczająca znajomość tematu.

Jeżeli chodzi o promocje, jest ciężko. Ja się na tym nie znam, nie mamy też czasu. Źródło: uczestnik badania IDI

Z możliwości wystawiania produktów na targach ekonomii społecznej dotychczas skorzystało 22,4% badanych podmiotów ekonomii społecznej. Pozostali – 77,6% - nie podjęli takiego działania.

Rozpoznawalność podmiotów ekonomii społecznej

Podejmowane działania w zakresie promocji, w opinii przedstawicieli pod-miotów ekonomii społecznej, mają przełożenie na rozpoznawalność ich podmiotu w województwie lubelskim. Prawie co drugi respondent (tj. 43,5%) wskazał, że ich podmiot jest raczej rozpoznawalny, a 10,0% uznało, że jest bardzo rozpoznawalny. Negatywnie do kwestii rozpoznawalności podmiotu odniosło się 13,0% badanych.

Rysunek 35. Jak ocenia Pan/i rozpoznawalność Państwa podmiotu w województwie lubelskim? (N=170)


Uczestnicy badania jakościowego w kwestii rozpoznawalności ich podmiotu wyrazili podobną opinię. W ich od-czuciu są jednak bardziej znani i kojarzeni przez bliższe otoczenie niż na terenie całego województwa.

Rozpoznawalność w województwie to może nie, natomiast w okolicy jesteśmy rozpozna-walni.


10,0%

13,0%

33,5%

43,5%

0% 10% 20% 30% 40% 50%

Nasz podmiot jest bardzo rozpoznawalny.

Nasz podmiot raczej nie jest rozpoznawalny.

Nie wiem/Trudno powiedzieć

Nasz podmiot jest raczej rozpoznawalny.



Raport końcowy 48

5.9. Działalność podmiotów reintegracyjnych (CIS, KIS, WTZ, ZAZ)

Podmioty reintegracyjne (CIS, KIS,WTZ) najczęściej wskazywały, że aktywizują od 10 do 25 osób (33,3% odpowie-dzi) oraz od 1 do 9 osób (27,4% odpowiedzi). Sporadycznie liczba aktywizowanych wynosiła powyżej 51 osób. 15,7% badanych podmiotów reintegracyjnych wskazało, że nie zatrudnia żadnej osoby. Należy zauważyć, że 2 na 5 Centrów Integracji Społecznej przyznało, że nie aktywizuje żadnych osób, jednocześnie tyle samo współpracuje z od 10 do 25 osobami. Zakłady aktywności zawodowej to podmioty, w których największy odsetek badanych aktywizuje stosunkowo najwyższe grupy osób – aż 85,7% ZAZ-ów współpracuje z grupą od 26 do 50 osób. ZAZ-y aktywizują wyłącznie osoby niepełnosprawne z orzeczeniem o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym.

Tabela 26. Ile osób jest aktywizowanych w Państwa podmiocie? (CIS, KIS, WTZ) (N=58)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

ogółem 15,7% 27,4% 33,3% 15,7% 3,9% 2,0% 2,0% 100%

Centrum Integracji Społecznej 40,0% 10,0% 40,0% 10,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

Klub Integracji Społecznej 11,8% 11,8% 52,9% 11,8% 5,9% 5,9% 0,0% 100%

Warsztat Terapii Zajęciowej 8,3% 45,8% 16,7% 20,8% 4,2% 0,0% 4,2% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Tabela 27. Ile osób jest aktywizowanych w Państwa podmiocie? (ZAZ) (N=7)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50.

Zakład Aktywności Zawodowej 0,0% 14,3% 0,0% 85,7% 100%

w tym niepełnosprawnych: 0,0% 14,3% 0,0% 85,7% 100%

Posiadający orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu:

umiarkowanym 0,0% 28,6% 42,9% 28,6% 100%

znacznym 14,3% 14,3% 57,1% 14,3% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

W 2017 roku wśród podmiotów reintegracyjnych, dominowały te, w których w prowadzonych zajęciach uczest-niczyło od 26 do 50 osób (56,9% odpowiedzi). 13,8% badanych podmiotów wskazało, że w ich zajęciach uczest-niczyło od 10 do 25 osób, a przypadku 10,3% podmiotów liczba uczestników wahała się od 1 do 9 osób. Badanie wykazało, że w badanych ZAZ pracowało od 26 do 50 osób. ZAZ jest podmiotem reintegracyjnym, którego funk-cjonowanie odbiega od CIS, KIS, WTZ. Ich działalność obejmuje zatrudnianie osób z określonym stopniem niepeł-nosprawności, jak również angażowanie ich w zajęcia społeczne. Należy zauważyć, że zakończenie zatrudnienia w ZAZ osoby z niepełnosprawnością następuje, np. w momencie podjęcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy bądź zmiany orzeczenia o stopniu niepełnosprawności danej osoby. W badanym okresie 42,9% pracowników nadal kontynuuje zatrudnienie w ZAZ.

Tabela 28. Ile osób w 2017 roku uczestniczyło w zajęciach organizowanych przez Państwa podmiot? (N=58)


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100

Uczestniczyło w zajęciach prowadzonych przez podmiot:

ogółem 8,6% 10,3% 13,8% 56,9% 3,4% 5,2% 1,7% 100%



Warsztat Terapii Zajęciowej 12,5% 8,3% 4,2% 62,5% 8,3% 0,0% 4,2% 100%

Zakład Aktywności Zawodowej 0,0% 0,0% 0,0% 100% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

Rozpoczęło udział w prowadzonych zajęciach:

ogółem 8,6% 17,2% 22,4% 44,8% 1,7% 5,2% 0,0% 100%




Raport końcowy 49


Suma 0 1-9. 10-25. 26-50. 51-75. 76-100 Powyżej 100



Zakład Aktywności Zawodowej 0,0% 14,3% 0,0% 85,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100%

Zakończyło udział w prowadzonych zajęciach:

ogółem 22,4% 29,3% 13,8% 27,6% 1,7% 5,2% 0,0% 100%




Zakład Aktywności Zawodowej 42,9% 14,3% 0,0% 42,9% 0,0% 0,0% 0,0% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Niemal połowa (48,3%) badanych przedstawicieli PES nie jest w stanie powiedzieć, ile osób obecnie oczekuje na przyjęcie do ich podmiotu. Najmniejszą wiedzę w tym zakresie mają przedstawiciele KIS i ZAZ, zaś największą CIS i WTZ. Według wiedzy podmiotów najwięcej osób obecnie oczekuje na przyjęcie do CIS, z kolei najmniej – do ZAZ.

Tabela 29. Ile osób obecnie oczekuje na przyjęcie do Państwa podmiotu? (N=58)


Suma 0 1-9. 10-25. Nie wiem/trudno powiedzieć

ogółem 22,4% 22,4% 6,9% 48,3% 100%

Centrum Integracji Społecznej 40,0% 10,0% 10,0% 40,0% 100%

Klub Integracji Społecznej 17,6% 17,6% 5,9% 58,8% 100%

Warsztat Terapii Zajęciowej 25,0% 25,0% 8,3% 41,7% 100%

Zakład Aktywności Zawodowej 0,0% 42,9% 0,0% 57,1% 100% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

Średni czas oczekiwania na przyjęcie do podmiotu reintegracyjnego w przypadku 93,1% badanych podmiotów wynosi poniżej 6 miesięcy, przy czym dotyczy to każdego KIS, a w najmniejszym stopniu - CIS. W przypadku 5,2% podmiotów wynosi on od 6 do 12 miesięcy oraz od 1 roku do 2 lat w przypadku 1,7% podmiotów. Ci, ostatni przyznali, że wśród czynników, które mogłyby skrócić czas oczekiwania na przyjęcie do reprezentowanego pod-miotu wskazać można na kwestie związane z rozbudową budynku i otrzymywanym dofinansowaniem. Jednocze-śni zasygnalizowano także, że liczba oczekujących na wsparcie jest bardzo duża, bądź posiadana liczba miejsc jest tak mocno ograniczona, co można utrudniać skrócenie czasu oczekiwania na przyjęcie do podmiotu reintegracyj-nego.

Rysunek 36. Jaki jest średni czas oczekiwania na przyjęcie do Państwa podmiotu? (N=58)


93,1%

80,0%

100,0%

95,8%

85,7%

5,2%

20,0%

4,2%

1,7%

14,3%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ogółem

Centrum Integracji Społecznej

Klub Integracji Społecznej

Warsztat Terapii Zajęciowej

Zakład Aktywności Zawodowej

poniżej 6 miesięcy od 6 do 12 miesięcy od 1 roku do 2 lat



Raport końcowy 50

Średni czas pobytu jednej osoby w podmiocie reintegracyjnym najczęściej wynosi poniżej 6 miesięcy – odpowie-dzi takiej udzieliło 29,3% badanych, a co czwarty przyznał, że czas ten wynosi od 6 do 12 miesięcy. W przypadku co piątego badanego podmiotu (20,7%) średni czas pobytu jednej osoby wynosi powyżej 5 lat. Najczęściej średni czas pobytu wynoszący mniej niż pół roku dotyczy KIS (70,6% wskazań), zaś najdłużej w podmiotach przebywają osoby w ramach WTZ i ZAZ.

Rysunek 37. Jaki jest średni czas pobytu osoby w Państwa podmiocie? (N=58)


Średni miesięczny koszt pobytu jednej osoby w badanym podmiocie reintegra-cyjnym waha się w przedziale od 200 do 1500 złotych, przy czym najwyższe kwoty wskazywały Warsztaty Terapii Zajęciowej. W przypadku jednego pod-miotu (CIS), koszty te wynoszą zero złotych. 89,8% badanych miało problem, by podać ich dokładną wartość.

Tabela 30. Jaki jest średni miesięczny koszt pobytu osoby w Państwa pod-miocie? (N=58)

Kwota (PLN) N - ogółem CIS KIS WTZ ZAZ % - ogółem

Nie wiem/ trudno powiedzieć

52 9 16 20 7 89,8%

0 1 1 0 0 0 1,7%

200 1 0 1 0 0 1,7%

1100 1 0 0 1 0 1,7%

1200 1 0 0 1 0 1,7%

1481 1 0 0 1 0 1,7%

1500 1 0 0 1 0 1,7%

Suma końcowa 58 10 17 24 7 100%


63,8% podmiotów reintegracyjnych monitoruje losy uczestników opuszczających ich podmiot. Działań w tym zakresie nie podejmuje 36,2% podmiotów. Niepodejmowanie działań w tym zakresie najczę-ściej uzasadniają brakiem potrzeby (57,1% odpo-wiedzi). 9,5% podmiotów przyznało, że trudno utrzymać kontakt. Pojedyncze podmioty wskazywa-ły, iż brak monitorowania losów uczestników zwią-zane jest z następującymi kwestiami: samodzielno-ścią tych osób w wyniku otrzymanego wsparcia, brakiem możliwości, brakiem uczestników, których losy można byłoby monitorować, brakiem takiego

Rysunek 38. Czy monitorują Państwo losy uczestników, którzy opuścili Państwa podmiot? (N=58)


29,3%

10,0%

70,6%

8,3%

28,6%

25,9%

60,0%

11,8%

29,2%

6,9%

10,0%

11,8%

4,2%

10,3%

20,0%

5,9%

4,2%

28,6%

6,9%

12,5%

14,3%

20,7%

41,7%

28,6%

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

ogółem

Centrum Integracji Społecznej

Klub Integracji Społecznej

Warsztat Terapii Zajęciowej

Zakład Aktywności Zawodowej

poniżej 6 miesięcy od 6 do 12 miesięcy od 1 roku do 2 lat od 2 do 3 lat od 3 do 5 lat powyżej 5 lat

63,8%

80,0%

52,9%

75,0%

28,6%

36,2%

20,0%

47,1%

25,0%

71,4%

ogółem

CIS

KIS

WTZ

ZAZ

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Tak Nie



Raport końcowy 51

wymogu lub też zbyt dużą liczbą uczestników.

Podmioty reintegracyjne monitorujące dalsze losy uczestników, którzy w 2017 roku opuścili ich podmiot, często nie posiadały szczegółowych informacji na ich temat. Odpowiedzi w przypadku każdego ze wskazania były nie-jednoznaczne i dotyczyły każdej z wyszczególnionych ścieżek. Najczęściej przedstawiciele badanych podmiotów reintegracyjnych wskazywali, że wśród zaktywizowanych przez nich osób znajdują się te, które podjęły pracę, korzystają z systemy pomocy społecznej lub usamodzielniły się ekonomicznie. Najrzadziej wśród osób opuszcza-jących podmiot reintegracyjny znajdują się osoby, którym udaje się założyć działalność gospodarczą. Należy za-uważyć, że przedstawiciele ZAZ-ów w żadnym wypadku nie mieli informacji na tematy sytuacji zawodowej osób, które w ubiegłym roku opuściły ich podmiot. Stosunkowo dużo przedstawicieli CIS nie posiadało takich danych. Najlepiej poinformowani są przedstawiciele WTZ, a na drugim miejscu – KIS.

Rysunek 39. Proszę ocenić, jaka jest obecna sytuacja zawodowa osób, które w 2017 roku opuściły Państwa podmiot (N=37)


Suma nie wiem/trudno powiedzieć 0 1-5. 6-10. 11-20. powyżej 20

nie podjęło pracy:

ogółem 45,9% 24,4% 29,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Centrum Integracji Społecznej 87,5% 12,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Klub Integracji Społecznej 44,4% 44,4% 11,2% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Warsztat Terapii Zajęciowej 22,2% 22,2% 55,6% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

Zakład Aktywności Zawodowej 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%

usamodzielniło się ekonomicznie:

ogółem 40,6% 29,7% 24,3% 5,4% 0,0% 0,0% 100,0%





korzysta z systemu pomocy społecznej:

ogółem 45,9% 24,4% 27,0% 2,7% 0,0% 0,0% 100,0%





znalazło zatrudnienie w spółdzielniach socjalnych lub przedsiębiorstwach społecznych:

ogółem 43,3% 45,9% 8,1% 0,0% 0,0% 2,7% 100,0%





założyło działalność gospodarczą:

ogółem 43,2% 54,1% 2,7% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%





podjęło pracę:

ogółem 32,4% 16,2% 35,2% 13,5% 2,7% 0,0% 100,0%




Raport końcowy 52


Suma nie wiem/trudno powiedzieć 0 1-5. 6-10. 11-20. powyżej 20




uczy się lub doskonali zawodowo:

ogółem 44,4% 36,1% 19,5% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0%




Zakład Aktywności Zawodowej 100,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% 100,0% Źródło: opracowanie własne na podstawie badania CAWI

5.10. Działalność przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni so-cjalnych

48,4% badanych przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni socjalnych nie potrafiło jednoznacznie wskazać, ile osób w 2017 roku przystąpiło do ich podmiotu. Pozostałe wskazania były bardzo zróżnicowane. Liczba nowych członków była mocno zróżnicowana. Wśród badanych przedsiębiorstw społecznych znalazły się podmioty, do których nie przystąpiła żadna osoba (6,6% odpowiedzi), jedna osoba (12,9% odpowiedzi), dwie osoby (9,7% od-powiedzi), ale i liczniejsza grupa osób 15 czy też 35.

Rok 2017 to również czas odejść z przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni socjalnych. Ich przyczyny są bardzo różne - zwolnienie, zmiana pracy, emerytura. Odejścia w poszczególnych podmiotach wahały się w przedziale od 1 (12,9% odpowiedzi) do 8 osób (3,2% odpowiedzi). 38,7% badanych nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpo-wiedzi na to pytanie, a w przypadku 32,3% podmiotów nie odeszła żadna osoba.

Tabela 31. Ile nowych osób przystąpiło do Państwa przedsiębiorstwa społecznego/spółdzielni socjalnej w 2017 roku? (N=31)

Liczba osób %

Nie wiem/trudno powiedzieć 48,4%

0 6,5%

1 12,9%

2 9,7%

3 3,2%

4 3,2%

5 6,5%

7 3,2%

15 3,2%

35 3,2%

Suma końcowa 100%


Tabela 32. Ile osób odeszło z Państwa przedsiębiorstwa społecznego/spółdzielni socjalnej w 2017 roku? (N=31)

Liczba osób %

Nie wiem/trudno powiedzieć 38,7%

0 32,3%

1 12,9%

2 6,5%

3 3,2%

4 3,2%

8 3,2%

Suma końcowa 100%


Nowelizacja ustawy o rachunkowości z 2009 roku wprowadziła możliwość prowadzenia uproszczonej księgowo-ści w spółdzielniach socjalnych, o ile przychody za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 1,2 miliona euro. Z możliwości takiej skorzystało 54,8% badanych przedsiębiorstw społecznych/spółdzielni socjalnych. Na prowadzenie pełniej księgowości wskazało 45,2% badanych. W porównaniu z badaniem z 2016 roku zaobserwo-wać można wzrost liczby podmiotów, które decydują się na skorzystanie z tego rozwiązania.



Raport końcowy 53

5.11. Postrzeganie sytuacji podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim

Bariery i problemy działalności podmiotów ekonomii społecznej

Wśród barier i problemów, na jakie napotykają podmioty ekonomii społecznej w województwie lubelskim, wska-zać można na kilka obszarów, w których występują. Poruszono wątek bariery finansowej związanej z brakiem wystarczającej ilości środków finansowych niezbędnych do kontynowania podjętych projektów, na bieżącą dzia-łalność, ale także na modernizację pomieszczeń i wymianę sprzętu. Otrzymywane wsparcie finansowe nie zawsze jest wystarczające.

Bariery, nie ma konkretnej pomocy finansowej. To, co widać u ustawach, to nie jest prawda, to nie jest tak, to jest ładnie rozpisane, ale zdobyć te pieniądze jest niesamowicie ciężko.

W spółdzielniach nie ma zarobkowania, to są najniższe pobory, ale trzeba nas wspomagać. Jest bardzo ciężko, jeżeli chodzi o te sprawy, proszę pomyśleć, ile trzeba wykleić pierogów,

żeby wypłacić pobory dla jednej osoby. Jest coraz mniej ludzi, którzy chcą coś robić społecz-nie.


Bariery prawne i związana z nimi nadmierna biurokracja. Podmioty ekonomii społecznej sygnalizują niespójność przepisów, ich niezrozumiałość oraz niejednoznaczność, co może prowadzić do ich interpretowania na różne sposoby lub niewykorzystywania, jak bywa to w przypadku klauzuli społecznej.

Bariery społeczne, które należy rozpatrywać z dwóch perspektyw. Z jednej strony obserwuje się brak chęci wśród aktywizowanych osób do podjęcia pracy, brak chęci do zmiany swojej sytuacji ekonomicznej, uzależnienie od systemu pomocy społecznej. Może to wpływać na trudność w zebraniu i utrzymaniu grupy osób wykluczonych społecznie, co warunkuje utworzenie podmiotu ekonomii społecznej.

Główne bariery, to to, żeby spełniać te kryteria podmiotu. Trzeba zatrudnić naprawdę kon-kretną grupę ludzi wykluczonych.


Z drugiej strony można mówić o niechęci ze strony społeczeństwa (w tym również przedsiębiorców) do osób wykluczonych społecznie, o problemie w znalezieniu im zatrudnienia. Negatywne skojarzenia budzić może sama nazwa „spółdzielnia socjalna”, nadal nie do końca jest właściwie rozumiana.

Ludzie dziwnie patrzą na spółdzielnie socjalną, chodzi o przymiotnik socjalny. To się ludziom kojarzy z marginesem społecznym, czuć odrzucenie.


Złym wizerunkiem dla spółdzielni jest ta nazwa „socjalne”. Ludziom kojarzy się, że coś do-staną za darmo. To są też ludzie wykluczeni, dla nich socjal to jest coś, co mają dostać.


Bariery organizacyjne, do których można zaliczyć między innymi brak możliwości podnoszenia kompetencji wła-snych związanych z niewystarczającą ilością kursów i szkoleń. Do problemów w tym zakresie zaliczyć można rów-nież brak kadry posiadającej odpowiednie i niezbędne podejście do pracy z osobami aktywizowanymi w podmiotach reintegracyjnych.

Ja się staram z tymi ludźmi porozumieć. Mało jest ludzi z odpowiednim podejściem, a np. do ludzi niepeł-nosprawnych trzeba mieć podejście, żeby czuli się potrzebni, to daje im satysfakcję.




Raport końcowy 54

Wielokrotnie poruszano kwestie związane z pojawiającymi się barierami we współpracy z podmiotami zewnętrz-nymi, które w opinii badanych podmiotów wynikają z niewystarczającej komunikacji i wzajemnego niezrozumie-nia. W tym obszarze poruszono kilkukrotnie zagadnienie związane ze stosowaniem klauzuli społecznej i niechęć do jej wykorzystywania na terenie województwa lubelskiego. Jednocześnie podkreślić należy, że niechęć ta może być również związana z niejasnościami w stosowaniu niektórych przepisów prawnych.

Brak chęci wykorzystania klauzuli społeczności […] Bo ja nie wierzę w to, że jest zbyt mało czytelne i jasne. Wychodząc z prośbą o zastosowanie klauzuli, podpierałam się tym, że wy-korzystywano ją gdzie indziej bez problemów. Mimo niejasności wykładni prawnych to nikt

się do tego nie przyczepił, bo to nie wskazuje dokładnie jak ma być, ale też nie zabrania. Źródło: uczestnik badania IDI

Poruszone kwestie dotyczyły województwa lubelskiego i jego nienajlepszej kondycji ekonomicznej. Podmioty ekonomii społecznej borykają się także z problemami związanymi z zapleczem lokalowym – sygnalizowano brak pomieszczeń, ich zły stan techniczny, istniejące bariery architektoniczne oraz bardzo wysokie koszty ich utrzyma-nia.

Dobre praktyki podmiotów ekonomii społecznej

Wśród działań, które można wskazać jako przykłady „dobrych praktyk” mających na celu przezwyciężenie pro-blemów i barier, wskazano na wątek związany z dobrą współpracą z podmiotami zewnętrznymi. Jest ona szcze-gólnie istotna w odniesieniu do lokalnego samorządu terytorialnego.

Dobra współpraca z samorządem, bez tego nie ma o czym mówić. Źródło: uczestnik badania IDI

Za dobrą praktykę uznać można powołanie podmiotu ekonomii społecznej przez już istniejącą i funkcjonującą organizację pozarządową lub lokalny samorząd terytorialny. Równie istotne jest zaangażowanie lidera, który bę-dzie posiadał odpowiednie i niezbędne cechy osobowościowe, umożliwiające mu zarządzanie podmiotem. Może on wywodzić się z już istniejących podmiotów, a posiadane przez niego doświadczenie może przyczynić się do prowadzenia podmiotu z sukcesem.

To trzeba być liderem i wtedy szkoła może mu pomóc. To są cechy osobowościowe, moty-wacja. Nawet czasami bardzo łatwo sobie wyobrazić, że ktoś ma dużą motywacje bo chce

być szefem, każdy chce być szefem. Ale chodzi jeszcze o umiejętności i pewne predyspozycje osobowościowe.


Wśród rozwiązań, które uznawać można za przykłady działań pomagających przezwyciężyć napotykane proble-my, wskazano również na:

Bieżące monitorowanie potrzeb osób aktywizowanych, nakierowanie własnych działań i celów tych dzia-łań na ich potrzeby.

Ubieganie się o dodatkowe środki finansowe, korzystanie z różnych źródeł finansowania realizowanych projektów.

Dokształcanie się, korzystanie z organizowanych kursów i szkoleń.

Realizowanie projektów, które dla uczestników mają długofalowe korzyści.

Aktywne poszukiwanie i zabieganie o rozbudowę sieci współpracy.



Raport końcowy 55

6. Analiza SWOT

Analiza SWOT przedstawia mocne i słabe strony podmiotów ekonomii społecznej funkcjonujących w województwie lubelskim, a także szanse i zagrożenia płynące z ich otoczenia, mogące oddziaływać na ich wa-runki rozwoju.

Tabela 33. Analiza SWOT podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim

S – mocne strony W – słabe strony

zróżnicowanie działalności niektórych podmio-tów, co sprawia, że są one bardziej elastyczne w stosunku do potrzeb rynku, co może być przy-datne zwłaszcza na obszarach, gdzie występuje niewiele PES;

umiejętność rozwoju długotrwałej współpracy z odbiorcami produktów lub usług;

dominacja wsparcia aktywizującego i psychologicznego oferowanego osobom zagro-żonym wykluczeniem społecznym;

organizacja działań w odpowiedzi na potrzeby lokalnej społeczności, a nie tylko odbiorców pro-duktów/usług danego PES;

duże możliwości zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami, w tym nawet niepełno-sprawnych w stopniu znacznym;

dostrzeganie znaczenia podejmowanej współpra-cy z podmiotami zewnętrznymi;

wykorzystywanie różnorodnych kanałów mają-cych na celu upowszechnienie działań podmio-tów,

zatrudnianie zarówno kobiet, jak i mężczyzn w PES (choć występuje dysproporcja w reprezentacji, wartości te nie są bardzo od sie-bie oddalone);

otwartość na przyjmowanie praktykantów i stażystów na różnych kierunkach kształcenia;

umiejętność pozyskiwania środków zewnętrznych na funkcjonowanie PES;

podejmowanie inwestycji poprawiających warun-ki funkcjonowania PES (lokalowe, sprzętowe);

stosunkowo niski, średni czas oczekiwania na przyjęcie do podmiotu reintegracyjnego (poniżej 6 miesięcy w przypadku 93,1% badanych);

stosunkowo niski, średni czas pobytu w podmiocie reintegracyjnym;

prowadzenie monitoringu dalszych losów osób opuszczających podmioty reintegracyjne;

stosunkowo częste korzystanie ze wsparcia OWES przez organizacje, które już taką współpracę pod-jęły;

stosunkowo niewielki odsetek pracowników w ramach zatrudnienia subsydiowanego;

sprzedaż towarów i usług jako najrzadziej wyko-rzystywana forma współpracy z podmiotami ze-wnętrznymi;

duże dysproporcje w rozmieszczeniu PES w województwie (brak reprezentacji pewnych rodzajów podmiotów w niektórych powiatach);

niski stopień nawiązywania i podejmowania współpracy z ośrodkami wsparcia ekonomii spo-łecznej, przedsiębiorstwami, podmiotami eko-nomii społecznej oraz uczelniami;

niski odsetek podmiotów ekonomii społecznej deklaruje przynależność do sieci wsparcia;

niskie zróżnicowanie grup docelowych - osób zatrudnionych w PES - skupienie na osobach z niepełnosprawnościami i osobach długotrwale bezrobotnych; wyraźnie mniej podmiotów wspie-ra osoby bezdomne, zwolnione z zakładów kar-nych czy osoby uzależnione;

skupienie się na produktach/usługach sezono-wych, co prowadzi do regularnych, czasem wręcz chronicznych problemów z utrzymaniem płynno-ści przez cały rok;

brak środków finansowych i zasobów osobowych do prowadzenia działań promocyjnych;

duża zależność od zewnętrznych źródeł finanso-wania, trudność z utrzymaniem się z własnej dzia-łalności (własnych środków);

niska skłonność do podejmowania ryzyka i inwestowania z wykorzystaniem instrumentów zwrotnych i hybrydowych - mała popularność tychże instrumentów, poleganie w dużej mierze na wsparciu bezzwrotnym; niska ocena dostęp-ności bankowych źródeł finansowania: gwarancji bankowych, kredytów i poręcze;

stosunkowo słaba znajomość dokumentów prawnych dotyczących funkcjonowania PES;

mimo prowadzenia monitoringu dalszych losów osób opuszczających podmioty reintegracyjne, nieposiadanie szczegółowych informacji na ich



Raport końcowy 56

S – mocne strony W – słabe strony

coraz większy odsetek przedsiębiorstw społecz-nych i spółdzielni socjalnych korzysta z możliwości prowadzenia prostej rachunkowości, korzystając z drobnych nowelizacji prawnych.

temat;

mała powszechność planowania swoich działań i wyznaczania celów w drodze opracowywania strategii rozwoju;

niski odsetek organizacji korzystających ze wsparcia OWES;

niski odsetek podmiotów, w których pracownicy podnosili swoje kompetencje zawodowe w 2017 roku;

niski odsetek podmiotów korzystających z doradztwa zewnętrznego firm biznesowych lub marketingowych.

O - szanse T – zagrożenia

coraz większa rozpoznawalność podmiotów eko-nomii społecznej na terenie województwa;

stosunkowo wysoka ocena jakości wsparcia ofe-rowanego przez OWES;

stały wzrost liczby organizacji pozarządowych w województwie lubelskim;

występowanie podmiotów wspierających eko-nomię społeczną;

zmiana podejścia do problemu rewitalizacji - przeniesienie środka ciężkości na tematy spo-łeczne w rewitalizacji, skupienie środków na za-pobieganiu marginalizacji mieszkańców w programach rewitalizacji.

występowanie sezonowości zapotrzebowania na poszczególne produkty i usługi, co może destabi-lizować sytuację PES w ciągu roku i utrudniać jej utrzymanie się poza sezonem, a co za tym idzie, przetrwanie do czasu ponownego wystąpie-nia/wzrostu popytu;

problem ze znalezieniem miejsca zatrudnienia dla osób aktywizowanych w podmiotach reintegra-cyjnych;

wysoki udział osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ubóstwem w regionie, dziedziczenie bezradności i bierności zawodowej;

problem ze znalezieniem osób zagrożonych wy-kluczeniem społecznym, które będą chciały zmie-nić swoją sytuację ekonomiczną i zawodową;

niejasne przepisy prawne, dające możliwość ich interpretowania na różne sposoby;

niechęć ze strony lokalnych samorządów teryto-rialnych do wykorzystywania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych;

proces starzenia się społeczeństwa.

Źródło: opracowanie własne na podstawie zrealizowanych badań i analizy danych zastanych



Raport końcowy 57

7. Wnioski i rekomendacje

1

Obszar badawczy

Identyfikacja działających na terenie województwa lubelskiego podmiotów ekonomii społecznej

Wniosek

Główny problem

Brak aktualnej bazy podmiotów ekonomii społecznej na terenie województwa lubelskiego.

Proponowane rozwiązanie

Coroczne aktualizowanie bazy podmiotów ekonomii społecznej opracowanej w ramach zamówie-nia.

Rekomendacja

Stan pożądany

Aktualna baza podmiotów ekonomii społecznej działających na terenie województwa lubelskiego.

Sposób osiągnięcia stanu pożądanego

Zaangażowanie Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej i urzędów gmin/starostw powiatowych w aktualizowanie aktualnej bazy podmiotów ekonomii społecznej zlokalizowanych

w subregionie/powiecie/gminie objętych przez nich wsparciem. Umieszczenie jej na stronie inter-netowej Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej.

2

Obszar badawczy

Ocena potencjału trwałości funkcjonowania PES

Wniosek

Główny problem

Wyzwaniem dla PES jest sezonowość zapotrzebowania na ich usługi, co utrudnia im przetrwanie przez cały rok


Identyfikacja obszarów, w obrębie których można wykorzystać usługi świadczone przez podmioty ekonomii społecznej.

Identyfikacja obszarów, w których podmioty ekonomii społecznej mogą świadczyć usługi bądź też

realizować nowe usługi bez konieczności angażowania dodatkowych środków finansowych.

Rekomendacja

Stan pożądany

Całoroczne zapotrzebowanie na świadczone przez PES usługi, co umożliwi utrzymanie płynności finansowej przez cały rok.


Doradztwo dla podmiotów ekonomii społecznej w celu zidentyfikowania obszarów, w których podmioty ekonomii społecznej mogą świadczyć swoje usługi, poza sezonem.



Raport końcowy 58

3

Obszar badawczy

Ocena potencjału PES w kontekście produktów i usług przez nie wytwarzanych oraz ich dostoso-wania do potrzeb rynkowych wraz z identyfikacją możliwych kierunków rozwoju PES

w odniesieniu do sytuacji społeczno-gospodarczej regionu i potrzeb PES związanych z rozwijaniem działalności

Wniosek

Główny problem

W województwie lubelskim jest wysoki udział osób zagrożonych wykluczeniem społecznym i ubóstwem. PES zatrudniają przede wszystkim osoby niepełnosprawne i długotrwałe, natomiast rzadkością jest oferta dla innych osób marginalizowanych, tj. bezdomnych, z zaburzeniami psy-chicznymi, zwolnionych z zakładów karnych, osób z uzależnieniami i uchodźców. Ponadto, PES

nierzadko oferują usługi i produkty sezonowe, przez co mają trudność z utrzymaniem działalności w czasie zmniejszonego lub zanikającego popytu.


Modyfikacja profilu funkcjonowania PES z uwzględnieniem poszczególnych typów osób zagrożo-nych wykluczeniem społecznym. Poszerzenie oferty PES o produkty i usługi, na które występuje

popyt przez cały rok bądź w okresach, w których PES dostrzegają zmniejszony popyt na inne ofe-rowane przez nich produkty/usługi.

Rekomendacja

Stan pożądany

PES angażujące w swoje działanie osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, z uwzględnieniem najpowszechniejszych problemów występujących w regionie, ale także

tych występujących lokalnie (przykładowo: problemy z uzależnieniami, uchodźcy). PES oferujące usługi i produkty pozwalające im utrzymać się przez cały rok i zachować płynność.


Zwiększenie nacisku na doradztwo w zakresie planowania rozwoju PES, wyboru ścieżki rozwoju, poprawa dostępności szkoleń z zakresu zarządzania organizacją, upowszechnienie formułowania

strategii rozwoju organizacji.

4

Obszar badawczy

Perspektywa rozwoju przedsiębiorczości społecznej

Wniosek

Główny problem

Za czynnik sprzyjający rozwojowi przedsiębiorczości wskazać można rosnącą rozpoznawalność podmiotów ekonomii społecznej (łącznie 43,5% badanych podmiotów przyznało, że ich podmiot jest znany zarówno w najbliższym jego otoczeniu, jak również na terenie województwa lubelskie-go). Jednocześnie należy mieć na uwadze szereg barier, których zminimalizowanie będzie istotne

dla dalszego rozwoju przedsiębiorczości społecznej.


Prowadzenie działań informacyjnych i promowanie idei przedsiębiorczości społecznej w celu zwiększenia rozpoznawalności podmiotów ekonomii społecznej na terenie województwa lubel-

skiego.

Rekomendacja

Stan pożądany

Wzrost świadomości na temat przedsiębiorczości społecznej i korzyści płynących z ich funkcjono-wania. Wzrost sprzedawanych usług i świadczonych działań przez podmioty ekonomii społecznej, co pozytywnie wpłynie na sytuację finansową istniejących już podmiotów ekonomii społecznej.


Podejmowanie działań informacyjnych i promujących ideę przedsiębiorczości, korzyści jakie płyną z zakupu usług/działalności podmiotów ekonomii społecznej.



Raport końcowy 59

5

Obszar badawczy

Identyfikacja barier i problemów wpływających na działalność funkcjonujących PES oraz utrudnia-jących powstawanie nowych PES

Wniosek

Główny problem

Bariera finansowa to najczęściej wskazywany przez badane podmioty ekonomii społecz-nej czynnik wpływający na ich działalność. PES odczuwają niechęć w stosowaniu klauzul społecznych w zamówieniach publicznych, których realizacja mogłaby stanowić dla nich

część dochodu.

Wśród istotnych czynników, które mogą utrudnić powstawanie nowych PES, wskazać można na czynnik finansowy oraz czynnik ludzki.


Promowanie i zapoznanie z zasadami stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych.

Przygotowanie i promowanie doradztwa dla osób planujących założenie nowego podmiotu eko-

nomii społecznej - wsparcie w trafnym określeniu usług/działalności na które jest realne zapotrze-bowanie oraz pomoc w zdobyciu środków finansowych na rozpoczęcie działalności. Przygotowa-

nie i promowanie szkoleń z zakresu zarządzania.

Rekomendacja

Stan pożądany

Wzrost świadomości w zakresie możliwości stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych przy jednoczesnym wzroście liczby zamówień publicznych,

w których je uwzględniono.

Wzrost umiejętności i wiedzy osób zarządzających podmiotami ekonomii społecznej - z zakresu zarządzania, pozyskiwania środków finansowych, nawiązywania współpracy.


Prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych na temat stosowania klauzul spo-łecznych w zamówieniach publicznych.

Prowadzenie mocno wyspecjalizowanego doradztwa dla osób planujących założenie nowego podmiotu ekonomii społecznej.



Raport końcowy 60

6

Obszar badawczy

Diagnoza kondycji PES przy obecnym zakresie i formach wsparcia oferowanych przez OWES

Wniosek

Główny problem

Podmioty ekonomii społecznej korzystające ze wsparcia oferowanego przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej stosunkowo wysoko oceniły jakość oferowanego wspar-

cia. Wśród form wsparcia z jakich najczęściej korzystają PES wskazano na szkolenia, doradztwo, dotacje na rozpoczęcie działalności, świadcze-

nia usług (np. księgowych, finansowych).


Utrzymanie jakości oferowanego wsparcia przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej. Rozezna-nie czy OWES są w stanie oferować dodatkowe, pożądane przez PES formy wsparcia (badane

podmioty wskazały w tym zakresie na pomoc finansową, wsparcie merytoryczne w postaci do-radztwa i szkoleń).

Rekomendacja

Stan pożądany

Wzrost odsetka podmiotów ekonomii społecznej korzystających ze wsparcia Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej oraz wysoka ocena jakości otrzymanego wsparcia.

Dostosowanie oferty Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej do potrzeb i oczekiwań podmio-

tów ekonomii społecznej.


Diagnoza potrzeb podmiotów ekonomii społecznej w zakresie ich potrzeb szkoleniowych oraz doradczych przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej.

Rozpatrzenie możliwości pozyskania przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej środków finan-sowych, które można byłoby wykorzystać na rzecz wspierania podmiotów ekonomii społecznej.



Raport końcowy 61

8. Spis tabel, rysunków i map

Tabela 1. Zestawienie liczby zidentyfikowanych typów podmiotów ekonomii społecznej w badaniach w latach 2013, 2016 i 2018 .................................................................................................................................................................................................... 3 Tabela 2. Wykaz gmin, w których funkcjonują przedsiębiorstwa społeczne, spółdzielnie socjalne i spółki non-profit.................. 4 Tabela 3. Zestawienie liczby zidentyfikowanych podmiotów reintegracyjnych w badaniach w latach 2013, 2016 i 2018 ........... 5 Tabela 4. Wykaz gmin, w których funkcjonują podmioty reintegracyjne ......................................................................................... 5 Tabela 5. Liczba organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego ........................................................................................................................................................................................... 7 Tabela 6. Zestawienie liczebności poszczególnych grup podmiotów ekonomii społecznej w powiatach województwa lubelskiego ............................................................................................................................................................................................ 8 Tabela 7. Forma prawna podmiotu (N=170) .................................................................................................................................... 22 Tabela 8. Kto był założycielem podmiotu? (N=170) ......................................................................................................................... 22 Tabela 9. Jaki rodzaj działalności Państwo prowadzą? (N=170) ...................................................................................................... 23 Tabela 10. Ile osób pracuje w Państwa podmiocie? (N=170) .......................................................................................................... 28 Tabela 11. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie w ramach zatrudnienia subsydiowanego (N=170) 28 Tabela 12. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich płci (N=170) ......................... 28 Tabela 13. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich wieku (N=170) ..................... 28 Tabela 14. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich wykształcenia (N=170) ........ 29 Tabela 15. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich miejsca zamieszkania (N=170) ............................................................................................................................................................................................................. 29 Tabela 16. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich stopnia niepełnosprawności (N=170) ............................................................................................................................................................................................... 29 Tabela 17. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich formy zatrudnienia (N=170)30 Tabela 18. Proszę wskazać, ile osób zagrożonych wykluczeniem społecznym zatrudnionych jest w Państwa podmiocie (N=33) ............................................................................................................................................................................................................. 30 Tabela 19. Ilu uczniów i studentów odbywa praktyki lub staże w Państwa podmiocie? (N=170) ................................................. 31 Tabela 20. Czy Państwa podmiot współpracuje z wolontariuszami? Z iloma? (N=170) ................................................................. 31 Tabela 21. Jaki szacowany przychód brutto (ogółem) uzyskał Państwa podmiot w 2017 roku? (N=170) .................................... 34 Tabela 22. Jaki przychód brutto uzyskał Państwa podmiot w 2017 roku z tytułu działalności ekonomicznej? (N=170) ............. 34 Tabela 23. Jaka kwota brutto została przeznaczona na inwestycje w 2017 roku? (N=48) ............................................................ 35 Tabela 24. Proszę wskazać przepisy, z którymi kiedykolwiek Pan/i się zapoznał/a (N=170) ......................................................... 36 Tabela 25. Jakiego rodzaju było to wsparcie? (N=78) ...................................................................................................................... 41 Tabela 26. Ile osób jest aktywizowanych w Państwa podmiocie? (CIS, KIS, WTZ) (N=58) ............................................................ 48 Tabela 27. Ile osób jest aktywizowanych w Państwa podmiocie? (ZAZ) (N=7) .............................................................................. 48 Tabela 28. Ile osób w 2017 roku uczestniczyło w zajęciach organizowanych przez Państwa podmiot? (N=58) .......................... 48 Tabela 29. Ile osób obecnie oczekuje na przyjęcie do Państwa podmiotu? (N=58) ....................................................................... 49 Tabela 30. Jaki jest średni miesięczny koszt pobytu osoby w Państwa podmiocie? (N=58) .......................................................... 50 Tabela 31. Ile nowych osób przystąpiło do Państwa przedsiębiorstwa społecznego/spółdzielni socjalnej w 2017 roku? (N=31) ............................................................................................................................................................................................................. 52 Tabela 32. Ile osób odeszło z Państwa przedsiębiorstwa społecznego/spółdzielni socjalnej w 2017 roku? (N=31) .................... 52 Tabela 33. Analiza SWOT podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim .............................................................. 55 Tabela 34. Dobór respondentów w badaniu ilościowym ................................................................................................................. 63 Tabela 35. Dobór respondentów w badaniu jakościowym .............................................................................................................. 63

Rysunek 1. Rozmieszczenie przedsiębiorstw społecznych, spółdzielni socjalnych i spółek non-profit w powiatach województwa lubelskiego ............................................................................................................................................................................................ 4 Rysunek 2. Rozmieszczenie podmiotów reintegracyjnych w powiatach województwa lubelskiego............................................... 5 Rysunek 3. Rozmieszczenie organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego w powiatach województwa lubelskiego .......................................................................................................... 7 Rysunek 4. Podział województwa lubelskiego na podregiony (klasyfikacja NUTS-3) ..................................................................... 13 Rysunek 5. Podział województwa lubelskiego na powiaty grodzkie i ziemskie .............................................................................. 13 Rysunek 6. Grupy podmiotów ekonomii społecznej ........................................................................................................................ 14 Rysunek 7. Udział respondentów według trzech typów podmiotów (N=170) ............................................................................... 22



Raport końcowy 62

Rysunek 8. Rok uruchomienia działalności podmiotu (N=170) ....................................................................................................... 22 Rysunek 9. Dominujące rodzaje usług świadczonych przez PES w podregionach (N=170) ........................................................... 24 Rysunek 10. Dominujące rodzaje usług świadczonych przez PES w powiatach (N=170) ............................................................... 25 Rysunek 11. Czy Państwa podmiot współpracuje w sposób ciągły (przynajmniej przez pół roku) z co najmniej jednym odbiorcą Państwa towarów/usług? (N=170) .................................................................................................................................................... 26 Rysunek 12. Do którego sektora należy podmiot nabywający produkowane dobra lub korzystający z usług świadczonych przez Państwa podmiot? (N=71) ................................................................................................................................................................. 26 Rysunek 13. Jak długo trwa współpraca z tym podmiotem? (N=71) ............................................................................................... 26 Rysunek 14. Czy w 2017 roku Państwa podmiot prowadził działania na rzecz osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym? Jakie to były działania? (N=71) ........................................................................................................... 26 Rysunek 15. Proszę ocenić sytuację ekonomiczną Państwa podmiotu (N=170) ............................................................................ 32 Rysunek 16. Z jakich środków finansowana była działalność podmiotu w przeszłości? Z jakich źródeł finansowych obecnie Państwo korzystają? (N=170) ............................................................................................................................................................ 33 Rysunek 17. Jakie instrumenty finansowe są wykorzystywane na prowadzenie działalności Państwa podmiotu? (N=170) ...... 34 Rysunek 18. Z jakich źródeł finansowane były te inwestycje? (N=48) ............................................................................................ 34 Rysunek 19. Proszę powiedzieć, jaki status posiada lokal, w którym działa Państwa podmiot (N=170)....................................... 35 Rysunek 20. Proszę ocenić sytuację lokalową Państwa podmiotu (N=170) ................................................................................... 36 Rysunek 21. Proszę ocenić, w jakim stopniu zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami: Obowiązujące przepisy prawa są... (N=170) ............................................................................................................................................................................................... 37 Rysunek 22. Jak ogólnie ocenia Pan/i swoją wiedzę z zakresu prawa? (N=170) ............................................................................ 37 Rysunek 23. Skąd czerpie Pan/i wiedzę na temat obowiązujących przepisów prawa? (N=170) ................................................... 38 Rysunek 24. Jakiego rodzaju wsparcie Państwo otrzymali? (N=67) ................................................................................................ 39 Rysunek 25. Jak często korzystają Państwo ze wsparcia tego typu instytucji? (N=67) .................................................................. 39 Rysunek 26. Jak oceniają Państwo jakość otrzymanego wsparcia w poniższych wymiarach? (N=67) .......................................... 40 Rysunek 27. Dlaczego nie planują Państwo korzystać z usług takiej instytucji? (N=75) ................................................................. 40 Rysunek 28. Z jakich źródeł otrzymali Państwo wsparcie? (N=37) .................................................................................................. 42 Rysunek 29. Proszę ocenić dostępność poszczególnych źródeł finansowania dla Państwa podmiotu (N=146) .......................... 42 Rysunek 30. Proszę wskazać czy w 2017 roku Państwa podmiot współpracował z poniższymi typami podmiotów (N=170) .... 43 Rysunek 31. Jak oceniają Państwo znaczenie tej współpracy dla funkcjonowania Państwa podmiotu? (N=170)........................ 44 Rysunek 32. W jakiej formie Państwa instytucja współpracowała z powyższymi podmiotami? (N=170) ..................................... 45 Rysunek 33. Czy w 2017 roku przedstawiciel Państwa podmiotu uczestniczył w spotkaniach wskazanych powyżej sieci współpracy? (N=27) ........................................................................................................................................................................... 45 Rysunek 34. W jaki sposób Państwa podmiot upowszechnia swoje działania? (N=170) ............................................................... 46 Rysunek 35. Jak ocenia Pan/i rozpoznawalność Państwa podmiotu w województwie lubelskim? (N=170)................................. 47 Rysunek 36. Jaki jest średni czas oczekiwania na przyjęcie do Państwa podmiotu? (N=58) ......................................................... 49 Rysunek 37. Jaki jest średni czas pobytu osoby w Państwa podmiocie? (N=58) ............................................................................ 50 Rysunek 38. Czy monitorują Państwo losy uczestników, którzy opuścili Państwa podmiot? (N=58) ............................................ 50 Rysunek 39. Proszę ocenić, jaka jest obecna sytuacja zawodowa osób, które w 2017 roku opuściły Państwa podmiot (N=37) 51



Raport końcowy 63

9. Aneksy

9.1. Szczegółowa metodologia badania

Badanie ilościowe

Badanie zostało przeprowadzone z przedstawicielami spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, organizacji poza-rządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego oraz podmio-tów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ. W badaniu zastosowano dobór respondentów zgodny z poniższą tabelą.

Tabela 34. Dobór respondentów w badaniu ilościowym

Lp. Rodzaj respondentów Liczba respondentów

Liczba podmiotów

w bazie

Wielkość próby

1

Organizacje pozarządowe prowadzące działalność gospodarczą (zatrudniające min. 1 pracownika na

podstawie umowy o pracę lub umowy cywilno-prawnej) lub odpłatną działalność pożytku pu-blicznego, z wyłączeniem ochotniczych straży

pożarnych, klubów sportowych i lokalnych grup działania

50 186 50

2 Podmioty reintegracyjne – CIS, KIS, ZAZ, WTZ min. 70% podmiotów wg

rejestrów 105 74

3 Spółdzielnie socjalne, spółki non-profit, przedsię-

biorstwa społeczne

min. 70% podmiotów wg baz/rejestrów, w tym

min. 3 przedsiębiorstwa społeczne

65 46

Źródło: opracowanie własne na podstawie Załącznika nr 1 do SIWZ – DSP.KM.2311.15.2018

Badanie jakościowe

Wykonawca przeprowadził 14 indywidualnych wywiadów pogłębionych z przedstawicielami spółdzielni socjal-nych i przedsiębiorstw społecznych z całego województwa. Zastosowano następujący dobór respondentów:

Tabela 35. Dobór respondentów w badaniu jakościowym

Rodzaj respondenta Liczba wywiadów Liczba reprezentowanych podregionów

Przedstawiciel spółdzielni socjalnej 12 4

Przedstawiciel przedsiębiorstwa społecznego 2 min. 1 Źródło: opracowanie własne



Raport końcowy 64

9.2. Źródła informacji wykorzystane w badaniu

Dokumenty, opracowania i regulacje prawne:

Badanie kondycji podmiotów ekonomii społecznej: spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, centrów in-tegracji społecznej, klubów integracji społecznej funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego (2013)

Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej, przyjęty Uchwałą nr 164 Rady Ministrów z dnia 12 sierpnia 2014 r., Warszawa 2014

Raport z badania kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej w tym: spółdzielni socjalnych, przed-siębiorstw społecznych oraz organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub od-płatną działalność pożytku publicznego oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego (2016)

Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020

Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. 2016 poz. 1828)

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. 2018 poz. 450)

Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepeł-nosprawnych (Dz.U. 2018 poz. 511)

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. 2017 poz. 210)

Regionalny Program Rozwoju Ekonomii Społecznej w województwie lubelskim do roku 2020, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie, 2016 Lublin

Strony internetowe:

http://www.ekonomiaspoleczna.pl

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=article&id=10&print=1

https://sjp.pwn.pl/slowniki/fundacja.html

Bazy danych:

baza Bisnode Polska Sp. z o.o.

Baza Podmiotów Ekonomii Społecznej ekonomiaspoleczna.lubelskie.pl

baza spółek non-profit TISE (2018)

bazy.ngo.pl

dane ROPS

Ogólnopolski Katalog Spółdzielni Socjalnych

Ogólnopolski Związek Rewizyjny Spółdzielni Socjalnych

rejestry starostw powiatowych

rejestry Wojewody Lubelskiego

wyszukiwarka KRS

9.3. Transkrypcje wywiadów IDI

9.4. Lista podmiotów ekonomii społecznej biorących udział w badaniu

Centra integracji społecznej

Centrum Integracji Społecznej w Chełmie

Centrum Integracji Społecznej (Adamów)

http://www.ekonomiaspoleczna.pl/

http://www.niepelnosprawni.gov.pl/index.php?c=article&id=10&print=1

https://sjp.pwn.pl/slowniki/fundacja.html



Raport końcowy 65

Centrum Integracji Społecznej (Komarów-Osada)

Centrum Integracji Społecznej (Hrubieszów)

Centrum Integracji Społecznej Nielisz

Centrum Integracji Społecznej Postis

Centrum Integracji Społecznej w Krasnymstawie

Kluby integracji społecznej

Klub Integracji Społecznej (Chełm)

Klub Integracji Społecznej „Moja Szansa”

Klub Integracji Społecznej (Piaski)

Klub Integracji Społecznej „Po-Moc Do KIS”

Klub Integracji Społecznej Fundacji Fuga Mundi

Klub Integracji Społecznej (Adamów)

Klub Integracji Społecznej „Razem Możemy Więcej”

Klub Integracji Społecznej Lider

Klub Integracji Społecznej w Krzywdzie

Klub Integracji Społecznej „Szansa”

Klub Integracji Społecznej w Potoku Wielkim

Klub Integracji Społecznej w Luchowie Dolnym

Klub Integracji Społecznej Przy Stowarzyszeniu Nowa Szansa w Zamościu

Warsztaty terapii zajęciowej

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Zamościu

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Lublinie

XXX [brak zgody respondenta na udostępnienie nazwy podmiotu]

Integracyjne Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych „Prometeusz” w Chełmie

Parafia Rzymsko – Katolicka Św. Michała Archanioła

Spółdzielnia Inwalidów „Elremet”

Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Ruchowo

Stowarzyszenie Inicjatyw Edukacyjnych „Pro Educatio”

Stowarzyszenie Integracji Społecznej

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kodniu

Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym „Krok Za Krokiem” - Koło w Biłgoraju

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Łęcznej

Caritas Diecezji Sandomierskiej

Urząd Miejski w Zwierzyńcu

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło Świdnik

Rejowieckie Stowarzyszenie „Cordis”

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Ryki

Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Starszych w Opolu

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Tomaszowie Lubelskim

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (Dołhobyczów)

Nałęczowskie Stowarzyszenie Charytatywne


Lubelskie Towarzystwo Dobroczynności

Urząd Gminy Sułów

Ośrodek "Misericordia" Caritas



Raport końcowy 66

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Werbkowicach

Stowarzyszenie Centrum Przedsiębiorczości Integracji i Edukacji

Caritas Diecezji Siedleckiej


Fundacja Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych i Potrzebujących Pomocy „Otwórzmy Swoje Serca” w Zamo-ściu

Puławskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Niepełnosprawnych


Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy Nr 1

Fundacja „Między Nami”

Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Hrubieszowie

Ośrodek Pomocy Społecznej w Siedliszczu

Dom Pomocy Społecznej w Gościeradowie

Spółdzielnia Niewidomych Im. M. Sękowskiego

Towarzystwo Opieki Nad Ociemniałymi, Zakład Opiekuńczo- Rehabilitacyjny Dla Niewidomych Kobiet w Żułowie

Podlaskie Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych w Międzyrzecu Podlaskim

Fundacja Teatroterapia Lubelska

Urząd Miasta i Gminy Krasnobród

Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem Oddział w Kocku

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

Urząd Gminy Skierbieszów

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej

Zakłady aktywności zawodowej

Związek Międzygminny "Centrum Aktywności"

Puławskie Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Psychicznego

Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Chorym "Misericordia"

Zakład Aktywności Zawodowej Polskie Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Tomaszowie Lubelskim

Powiatowy Zakład Aktywności Zawodowej w Janowie Lubelskim

Powiatowy Zakład Aktywności Zawodowej

Zakład Aktywności Zawodowej w Łukowie


Stowarzyszenie Trzeźwościowe Uśmiech

Stowarzyszenie Profilaktyki i Psychoterapii Uzależnień Pomocni Ludziom

Zamojskie Forum Inicjatyw Społecznych

Stowarzyszenie Zyskaj Zdrowie

Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Otwarty Krąg w Kurowie

Stowarzyszenie Przez Trudy Do Gwiazd Per Aspera Ad Astra

Nadzieja Charytatywne Stowarzyszenie Niesienia Pomocy Chorym Uzależnionym Od Alkoholu w Lublinie

Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Prosta

Stowarzyszenie Inicjatyw Społecznych i Obywatelskich Dokwadratu

Stowarzyszenie Rozwoju Aktywności Społecznej Triada

Stowarzyszenie Źródło Osób Niepełnosprawnych Umysłowo Ich Rodzin i Przyjaciół

Stowarzyszenie Fiore



Raport końcowy 67

Fundacja Kreacja Magia Rąk

Europejska Fundacja Rozwoju Osób Niepełnosprawnych Efron

Stowarzyszenie Jesteśmy z Tobą Bądź z Nami

Fundacja Szczęśliwe Dzieciństwo

Stowarzyszenie Ośrodek Wspierania Rodziny w Chełmie

Stowarzyszenie Integracji Osób z Upośledzeniem Umysłowym Oligus

Fundacja Uśmiechu

Ogólnopolska Federacja Organizacji Osób Niesprawnych Ruchowo

Stowarzyszenie Homo Faber

Stowarzyszenie w Dobrej Wierze

Stowarzyszenie Kobiet Wsi Teresin Pod Lipą

Stowarzyszenie Wspomagania Osób Niepełnosprawnych Res Sacra Miser

Fundacja Sempre A Frente

Towarzystwo Dla Natury i Człowieka

Stowarzyszenie Ebib

Stowarzyszenie Razem Tworzymy Przyszłość

Stowarzyszenie z Potrzeby Serca

Fundacja Pomocy Dzieciom Krzyk

Fundacja Promocji Edukacyjnej Orylion

Stowarzyszenie Rodzin Osób z Zespołem Downa Ukryty Skarb

Lubelskie Stowarzyszenie Na Rzecz Opieki Długoterminowej i Pomocy Społecznej Opiekun

Stowarzyszenie Na Rzecz Dzieci Specjalnej Troski w Załuczu Daszek

Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych Narządu Ruchu Promyk

Fundacja Ruchu Solidarności Rodzin

Stowarzyszenie Na Rzecz Osób Potrzebujących Pogodne Życie

Stowarzyszenie Salvete

Stowarzyszenie Kobiet Gminy Sawin

Katolickie Stowarzyszenie Pomocy Osobom Niepełnosprawnym Siloe

Stowarzyszenie Na Rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną

Stowarzyszenie Na Rzecz Rodzin z Dzieckiem Niepełnosprawnym

Stowarzyszenie Kobiety z Inicjatywą

Fundacja Inspiracji Społecznych

Fundacja Bądź Między Nami

Fundacja Inicjatyw Lokalnych

Bialskopodlaska Fundacja Rozwoju

Stowarzyszenie Naszym Dzieciom


Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym Krok Za Krokiem w Zamościu

Przedsiębiorstwa społeczne

Abrigo Sp. z o.o.

Nasutowskie Przedsiębiorstwo Społeczne Dom Nasutów

Przedsiębiorstwo Społeczne Probono Sp. z o.o.

Spółdzielnie socjalne

Spółdzielnia Socjalna Pomocni Nad Wisłą

Spółdzielnia Socjalna Laboratorium Animacji



Raport końcowy 68

Spółdzielnia Socjalna Fitness Club Active

Fundacja Tuptusie

Fundusz Aktywizacji Niepełnosprawnych Spółdzielnia Socjalna

Spółdzielnia Socjalna Piccoland Sala Zabaw

Kraśnicka Spółdzielnia Socjalna

Spółdzielnia Socjalna Józefowskie Centrum Rehabilitacji Zawodowej i Społecznej

Spółdzielnia Socjalna Od Nowa

Międzyrzecka Spółdzielnia Socjalna Razem

Spółdzielnia Socjalna Nadzieja

Spółdzielnia Socjalna Promyk Nadziei

Spółdzielnia Socjalna Inicjatywa (Piaski)

Annopolska Spółdzielnia Socjalna Perspektywa

Spółdzielnia Socjalna Niedźwiadek

Spółdzielnia Socjalna Vita Solis

Spółdzielnia Socjalna Proedus

Spółdzielnia Socjalna Partner

Gastronomiczna Spółdzielnia Socjalna Roztoczanka

Cateringowa Spółdzielnia Socjalna Jagienka

Spółdzielnia Socjalna Kargusek

Spółdzielnia Socjalna Sami Swoi

Spółdzielnia Socjalna Rodzinny Dom

Spółdzielnia Socjalna Stonoga

Spółdzielnia Socjalna Ambasada Animacji


Platforma Aktywności Spółdzielnia Socjalna

Spółdzielnia Socjalna Inicjatywa (Puławy)

Spółdzielnia Socjalna Józefowski Ośrodek Usług Senioralnych

Spółdzielnia Socjalna Garmażerka Pierogarnia Stolnica

Spółdzielnia Socjalna Robótka

Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna Cztery Pory Roku

Spółdzielnia Socjalna Kociołek Smaków

Zamojska Spółdzielnia Socjalna

Spółdzielnia Socjalna Ambrozja

Spółdzielnia Socjalna Emaus

Spółdzielnia Socjalna Grono

Fundacja Twórczości, Edukacji i Animacji Młodzieży Teatrikon

Józefowskie Przedsiębiorstwo Zarządzania Odpadami Spółdzielnia Socjalna

Spółdzielnia Socjalna Rubikon

Spółdzielnia Socjalna Dębowy Las

Spółdzielnia Socjalna Exodus

Spółki non-profit

Przedsiębiorstwo Społeczne CleanCity&Events Sp. z o.o.



Raport końcowy 69

9.5. Narzędzie badawcze – badanie CAWI

Wstęp

Szanowni Państwo,

Grupa BST na zlecenie Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lublinie realizuje badanie dotyczące kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej w tym: spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, przedsiębiorstw społecz-nych oraz organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie woje-wództwa lubelskiego w ramach projektu pozakonkursowego RPO WL pt. „Ekonomia Społeczna – drogowskaz rozwoju społecznego” realizowanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie.

Badanie jest w pełni anonimowe. Przekazane przez Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu przygoto-wania badania dotyczącego kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej z województwa lubelskiego. Admi-nistratorem Państwa danych osobowych respondentów jest Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie.

Zapraszamy do udziału w badaniu.

Metryka

A. Forma prawna podmiotu: spółdzielnia socjalna spółka non-profit przedsiębiorstwo społeczne organizacja pozarządowa prowadząca dzia-

łalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego

Centrum Integracji Społecznej Klub Integracji Społecznej Zakład Aktywizacji Zawodowej Warsztat Terapii Zajęciowej inna ( zakończenie badania)

E. Lokalizacja podmiotu (powiat): Powiat lubartowski Powiat bialski Powiat m. Biała Podlaska Powiat biłgorajski Powiat m. Chełm Powiat chełmski Powiat hrubieszowski Powiat janowski Powiat krasnostawski Powiat kraśnicki Powiat lubartowski Powiat lubelski Powiat m. Lublin Powiat łęczyński Powiat łukowski Powiat opolski Powiat parczewski Powiat puławski Powiat radzyński Powiat rycki Powiat świdnicki Powiat tomaszowski Powiat włodawski Powiat zamojski Powiat m. Zamość

B. Czy posiada Pan/i wiedzę na temat funkcjono-wania Państwa podmiotu? Tak Nie ( zakończenie badania)

C. Rok uruchomienia działalności podmiotu: _ _ _ _

D. Kto był założycielem podmiotu? osoba fizyczna jednostka samorządu terytorialnego podmiot gospodarczy podmiot kościelny, wyznaniowy, organizacja pozarządowa, inny, jaki? ……………………

F. Lokalizacja podmiotu (gmina) [rozwijana lista na podstawie powiatu]

Działalność podmiotu

1. Jaki rodzaj działalności Państwo prowadzą? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi)



Raport końcowy 70

Gospodarcza, proszę doprecyzować Usługowa Produkcyjna Handlowa

Pożytku publicznego, proszę doprecyzować Odpłatna Nieodpłatna

2. Jakiego rodzaju produkty/usługi Państwo oferują? …………………

3. Czy Państwa podmiot prowadzi działania z zakresu dostarczania usług użyteczności publicznej? W tym usługi deficytowe dla społeczności lokalnej, usługi zaspakajające ważne potrzeby, których członkowie społeczności lokalnych nie są w stanie zaspokoić samodzielnie, np. usługi opiekuńcze, edukacyjne, zdro-wotne, socjalne.

Tak Nie ( przejście do pytania 5)

4. Jakie działania z zakresu dostarczania usług użyteczności publicznej prowadzi Państwa podmiot? …………………

5. Czy Państwa podmiot współpracuje w sposób ciągły (przynajmniej przez pół roku) z co najmniej jednym odbiorcą Państwa towarów/usług?

Tak Nie ( przejście do pytania 8) Nie wiem/trudno powiedzieć ( przejście do pytania 8)

6. Do którego sektora należy podmiot nabywający produkowane dobra lub korzystający z usług świadczo-nych przez Państwa podmiot? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi)

Sektor biznesowy Sektor społeczny Sektor publiczny Nie wiem / trudno powiedzieć

7. Jak długo trwa współpraca z tym podmiotem? Do 3 miesięcy Od 3 miesięcy do pół roku Od pół roku do 1 roku Od 1 roku do 2 lat Powyżej dwóch lat Nie wiem / trudno powiedzieć

8. Czy w 2017 roku Państwa podmiot prowadził działania na rzecz osób wykluczonych lub zagrożonych wy-kluczeniem społecznym (tzn. osób z trudnościami życiowymi np. bezrobotnych, uzależnionych, ubogich)?


9. Jakie to były działania? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi) Doradztwo zawodowe Porady psychologiczne Zajęcia aktywizujące Porady prawne / socjalne Szkolenia zawodowe Pośrednictwo pracy Zatrudnienie wspierane Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością



Raport końcowy 71

Zatrudnienie na umowę o pracę Pomoc rzeczowa Pomoc materialna Inne, jakie? ……………

10. Czy w 2017 roku Państwa podmiot prowadził działania na rzecz społeczności lokalnej? (tj. takie działania, które wykraczają poza bieżąca działalność PES i realizowane są na rzecz najbliższego otoczenia – np. po-moc osobom potrzebującym, organizacja wydarzeń (festynów, imprez itd.) skierowanych do społeczności lokalnej)

Tak Nie ( przejście do pytania 12) Nie wiem/trudno powiedzieć. ( przejście do pytania 12)

11. Jakie to były działania? (Proszę wymienić) ………………………………………………

Zatrudnienie w podmiocie

12. Ile osób pracuje w Państwa podmiocie? _ _ _

13. Ile osób pracuje w Państwa podmiocie na stanowiskach kierowniczych? _ _ _

14. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie w ramach zatrudnienia subsydiowanego:

refundacja wynagrodzeń _ _ _

refundacja składek z Funduszu Pracy _ _ _

refundacja z powiatowego urzędu pracy _ _ _

refundacja z PFRON _ _ _

refundacja z innych źródeł – jakich? ……………………………………………………………… _ _ _

15. Proszę wskazać liczbę kobiet i mężczyzn pracujących w Państwa podmiocie. (Uwaga! Suma liczb wska-zanych przez respondenta nie może przekraczać liczby wskazanej w odpowiedzi na pytanie 12)

kobiety _ _ _

mężczyźni _ _ _

16. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich wieku. (Uwaga! Suma liczb wskazanych przez respondenta nie może przekraczać liczby wskazanej w odpowiedzi na py-tanie 12)

Poniżej 18 roku życia _ _ _

Od 18 do 24 lat _ _ _

Od 25 do 39 lat _ _ _

Od 40 do 49 lat _ _ _

Od 50 do 64 lat _ _ _

65 lat i więcej _ _ _

17. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich wykształcenia. (Uwaga! Suma liczb wskazanych przez respondenta nie może przekraczać liczby wskazanej w odpowie-dzi na pytanie 12)

Podstawowe, niepełne podstawowe _ _ _

Gimnazjalne _ _ _

Zasadnicze zawodowe _ _ _

Średnie ogólnokształcące _ _ _

Średnie zawodowe _ _ _

Policealne _ _ _



Raport końcowy 72

Wyższe _ _ _

18. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich miejsca zamieszka-nia. (Uwaga! Suma liczb wskazanych przez respondenta nie może przekraczać liczby wskazanej w od-powiedzi na pytanie 12)

Wieś _ _ _

Miasto _ _ _

19. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich stopnia niepełno-sprawności. (Uwaga! Suma liczb wskazanych przez respondenta nie może przekraczać liczby wskazanej w odpowiedzi na pytanie 12. Suma liczb wskazanych przez respondenta odnośnie do stopnia niepełno-sprawności (wiersze 3,4,5) powinna być równa liczbie wskazanej w wierszu 2 – posiadający orzeczenie o niepełnosprawności)

Nieposiadający orzeczenia o niepełnosprawności _ _ _

Posiadający orzeczenie o niepełnosprawności W tym posiadający orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu:

_ _ _

lekkim _ _ _

umiarkowanym _ _ _

znacznym _ _ _

20. Proszę wskazać liczbę osób pracujących w Państwa podmiocie z uwzględnieniem ich formy zatrudnienia (Uwaga! Suma liczb wskazanych przez respondenta nie może przekraczać liczby wskazanej w odpowie-dzi na pytanie 12)

umowa o pracę, zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin _ _ _

umowa o pracę, zatrudnienie w niepełnym wymiarze godzin _ _ _

umowa o dzieło lub umowa zlecenie _ _ _

inna forma umowy _ _ _

21. Proszę wskazać, ile osób zagrożonych wykluczeniem społecznym zatrudnionych jest w Państwa podmio-cie. (Uwaga! Suma liczb wskazanych przez respondenta nie może przekraczać liczby wskazanej w od-powiedzi na pytanie 12)

Nie zatrudniamy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym

bezdomni _ _ _

osoby uzależnione od alkoholu lub narkotyków _ _ _

chorzy psychicznie _ _ _

długotrwale bezrobotni _ _ _

zwolnieni z zakładów karnych _ _ _

uchodźcy _ _ _

osoby z niepełnosprawnością

22. Ilu uczniów i studentów odbywa praktyki lub staże w Państwa podmiocie?

uczniowie _ _ _

studenci _ _ _

23. Czy Państwa podmiot współpracuje z wolontariuszami? Tak – z iloma? _ _ _ Nie

Sytuacja finansowa podmiotu

24. Z jakich środków finansowana była działalność podmiotu w przeszłości? (możliwość wskazania kilku od-powiedzi)

Darowizna Bezzwrotna dotacja ze środków publicznych



Raport końcowy 73

Kredyt bankowy Własne środki pochodzące z działalności komercyjnej Środki przydzielone przez jednostkę nadzorującą Zbiórka publiczna Składki członkowskie Kapitał zakładowy (dotyczy spółdzielni socjalnych i spółek non-profit) Inne, jakie? …………

25. Z jakich źródeł finansowych obecnie Państwo korzystają? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi) Darowizna Bezzwrotna dotacja ze środków publicznych Kredyt bankowy Własne środki pochodzące z działalności komercyjnej Środki przydzielone przez jednostkę nadzorującą Zbiórka publiczna Składki członkowskie Inne, jakie?.………………

26. Jakie instrumenty finansowe są wykorzystywane na prowadzenie działalności Państwa podmiotu? dotacje (UE, budżet państwa, budżety jednostek samorządu terytorialnego, prywatni darczyńcy) instrumentu zwrotne (banki, fundusze pożyczkowe) instrumenty poręczeniowe oraz zabezpieczające ryzyko realizacji przedsięwzięcia instrumenty hybrydowe – łączące w sobie zarówno zaciąganie zobowiązań, jak i dotacje inne, jakie? ………………………………

27. Jaki szacowany przychód brutto (ogółem) uzyskał Państwa podmiot w 2017 roku? _ _ _ _ _ _ _ _ _ zł nie wiem/ trudno powiedzieć

28. Jaki przychód brutto uzyskał Państwa podmiot w 2017 roku z tytułu działalności ekonomicznej? _ _ _ _ _ _ _ _ _ zł nie osiągnęliśmy żadnego przychodu (0 zł) nie wiem/ trudno powiedzieć

29. Czy w 2017 roku w ramach Państwa działalności zostały dokonane inwestycje (np. zakup sprzętu, rozbu-dowa infrastruktury)?


30. Z jakich źródeł finansowane były te inwestycje? Darowizna Bezzwrotna dotacja ze środków publicznych Kredyt bankowy Własne środki pochodzące z działalności komercyjnej Środki przydzielone przez jednostkę nadzorującą Inne, jakie? ………………………

31. Jaka kwota brutto została przeznaczona na inwestycje w 2017 roku?

Wartość inwestycji w zł W tym kwota pochodząca ze środków publicznych w zł

_ _ _ _ _ _ _ _ _ zł _ _ _ _ _ _ _ _ _ zł

Nie wiem/trudno powiedzieć Nie wiem/trudno powiedzieć



Raport końcowy 74

32. Jakiego typu inwestycje są Państwu najbardziej potrzebne do prawidłowego funkcjonowania podmiotu (np. maszyny, remont, nowy budynek)?

…………………… …………………… …………………… Nie potrzebujemy dodatkowych inwestycji do prawidłowego funkcjonowania podmiotu.

Perspektywy rozwoju

33. Proszę ocenić sytuację ekonomiczną Państwa podmiotu: Bardzo dobra Raczej dobra Przeciętna Raczej zła Bardzo zła

34. Proszę powiedzieć, jaki status posiada lokal, w którym działa Państwa podmiot. (możliwość wskazania kilku odpowiedzi)

Użyczamy lokal od osoby prywatnej lub instytucji komercyjnej Użyczamy lokal od gminy / powiatu lub innej instytucji publicznej Wynajmujemy lokal Posiadamy lokal na własność ( przejście do pytania 36) Podmiot korzysta z mieszkania/domu prywatnej osoby ( przejście do pytania 36) Współdzielimy lokal z innym podmiotem ( przejście do pytania 36) Nie posiadamy lokalu ( przejście do pytania 36) Inne, jakie? ……………… ( przejście do pytania 36)

35. Na jak długo wynajmują/użyczają Państwo lokal? Na czas określony Na czas nieokreślony Nie wiem/trudno powiedzieć

36. Czy w lokalu, z którego korzysta Państwa podmiot, znajduje się:

tak nie

Powierzchnia biurowa

Sala szkoleniowa/warsztatowa

37. Proszę ocenić sytuację lokalową Państwa podmiotu. Bardzo dobra raczej dobra przeciętna raczej zła bardzo zła

38. Proszę wskazać przepisy, z którymi kiedykolwiek Pan/i się zapoznał/a: Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie gospodarki społecznej Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie zakładów aktywności zawodowej ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie ustawa o prawo zamówień publicznych ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych ustawa o spółdzielniach socjalnych ustawa o zatrudnieniu socjalnym

39. Czy Państwa podmiot posiada swoją strategię rozwoju?



Raport końcowy 75


40. Jaka to jest strategia? Krótkofalowa strategia rozwoju (od 3 miesięcy do roku) Średniofalowa strategia rozwoju (od roku do 3 lat) Długofalowa strategia rozwoju (od 3 do 10 lat i powyżej)

41. Czym się charakteryzuje strategia rozwoju podmiotu? (Proszę opisać) ………………………….

42. Proszę ocenić, w jakim stopniu zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami dotyczącymi podmiotów ekonomii społecznej w skali od 1 do 5, gdzie 1 – zdecydowanie się nie zgadzam, 2 – raczej się nie zga-dzam, 3 – nie wiem/trudno powiedzieć, 4 – raczej się zgadzam, 5 – zdecydowanie się zgadzam.

stwierdzenie Ocena

Obowiązujące przepisy prawa są jasne

Obowiązujące przepisy prawa są użyteczne

Obowiązujące przepisy prawa są skomplikowane

Obowiązujące przepisy prawa są niejasne

Obowiązujące przepisy prawa są nieużyteczne

Obowiązujące przepisy prawa są skomplikowane

43. Jak ogólnie ocenia Pan/i swoją wiedzę z zakresu prawa? Bardzo dobra raczej dobra przeciętna raczej zła bardzo zła

44. Skąd czerpie Pan/i wiedzę na temat obowiązujących przepisów prawa? (możliwość wskazania kilku od-powiedzi)

Media, jakie? ………………… Szkolenia/kursy Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej Instytucje Wymiana informacji (od innych osób) inne źródła, jakie? ………………………………

Wsparcie

45. W województwie lubelskim działa kilka instytucji wyspecjalizowanych we wspieraniu podmiotów ekono-mii społecznej takich, jak Państwa podmiot. Instytucje takie to Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES). Czy Państwa podmiot otrzymał wsparcie od takiej instytucji w 2017 roku?

Tak Nie Nie wiem/trudno powiedzieć

46. Czy jakaś inna instytucja udzieliła wsparcia Państwa podmiotowi? Tak Nie

47. Jak nazywała się instytucja, która udzieliła wsparcia Państwa podmiotowi? ……………… Nie wiem/trudno powiedzieć



Raport końcowy 76

Pytania 48, 50, 51 i 52 adresowane są do tylko do osób, które w pytaniu 45 i/lub 46 zaznaczyły „tak”. Osoby, które dwukrotnie zaznaczyły „nie”, przechodzą do pytania 53.

48. Jakiego rodzaju wsparcie Państwo otrzymali? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi) Dotacja na rozpoczęcie działalności Szkolenie Doradztwo Świadczenie usług (np. księgowych, finansowych) Inne, jakie? …………………………………………

49. Proszę wymienić najbardziej pożądaną formę wsparcia oferowaną przez Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej.

………………………………………………

50. Jak często korzystają Państwo ze wsparcia tego typu instytucji? kilka razy do roku raz w roku raz na dwa lata raz na pięć lat rzadziej niż raz na pięć lat

51. Jak oceniają Państwo jakość otrzymanego wsparcia w poniższych wymiarach? Proszę ocenić w skali od 1 do 5, gdzie 1 – bardzo źle, 2 – źle, 3 – ani dobrze, ani źle, 4 – dobrze, 5 – bardzo dobrze.

Wymiar Ocena

Życzliwość i kultura osobista pracowników OWES

Nastawienie na rozwiązanie problemu

Dostosowanie usługi do potrzeb Państwa podmiotu

Profesjonalizm pracowników

Ogólna wartość merytoryczna usługi

Efektywność pracowników OWES

Skuteczność pracowników OWES

52. Czy mieli Państwo jakiekolwiek trudności w skorzystaniu z usługi Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej? Tak, jakie? ……………… Nie Nie wiem/trudno powiedzieć

53. Czy planują Państwo korzystać ze wsparcia instytucji wyspecjalizowanej we wspieraniu podmiotów eko-nomii społecznej w przyszłości?

Tak ( przejście do pytania 55) Nie Nie wiem/trudno powiedzieć

54. Dlaczego nie planują Państwo korzystać z usług takiej instytucji? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi) Nie ma takiej potrzeby Wsparcie nie spełnia naszych oczekiwań Taka instytucja została zamknięta Taka instytucja jest za daleko Usługi tej instytucji są zbyt drogie Inne, jakie? ………………

55. Czy w 2017 roku Państwa podmiot otrzymał wsparcie od administracji samorządowej (gminy, powiatu lub ich jednostki organizacyjnej, np. ośrodka pomocy społecznej, urzędu pracy)?

Tak



Raport końcowy 77

Nie ( przejście do pytania 5766) Nie wiem/trudno powiedzieć ( przejście do pytania 66)

56. Jakiego rodzaju było to wsparcie? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi) Bezzwrotna dotacja na rozpoczęcie działalności w spółdzielni socjalnej Wsparcie zatrudnienia z Funduszu Pracy Wsparcie zatrudnienia osób niepełnosprawnych z PFRON Dotacja w ramach wsparcia lub powierzenia realizacji zadania publicznego z obszaru pożytku publiczne-

go Pożyczka, gwarancja lub poręcznie na realizację zadań w sferze pożytku publicznego Udostępnienie przez samorząd lokalu, budynku lub działki pod działalność Bezprzetargowe przekazanie nieruchomości Usługi lub doradztwo dla spółdzielni socjalnych Szkolenia i doradztwo wspierające zakładanie przedsiębiorstw społecznych Współpraca przy realizacji wspólnych przedsięwzięć Wsparcie rzeczowe (np. udostępnienie sali, telefonu, faksu itp.) Środki finansowe na funkcjonowanie inne, jakie? …………………

57. Czy Państwa podmiot otrzymał wparcie finansowe od innych instytucji w formie dotacji, preferencyjnego kredytu, poręczenia lub gwarancji w 2017 roku?

Tak nie ( przejście do pytania 59) nie wiem/trudno powiedzieć ( przejście do pytania 59)

58. Z jakich źródeł otrzymali Państwo wsparcie? Fundusze UE Dotacja administracji samorządowej Kredyt/pożyczka Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (FIO) PFRON (Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych) Fundusz Pracy Inne, jakie? …

59. Proszę ocenić dostępność poszczególnych źródeł finansowania dla Państwa podmiotu w skali od 1 do 5, gdzie 1 – niedostępne, 2 – raczej niedostępne, 3 – nie wiem/trudno powiedzieć, 4 – raczej dostępne, 5 – dostępne

Źródło finansowania Ocena

Dotacja ze środków samorządowych

Dotacja z funduszy Unii Europejskiej

Dotacja Funduszu Inicjatyw Obywatelskich

Dotacja z Funduszu Pracy

Dotacja PFRON

Dotacja ze środków rządowych

Poręczenie

Kredyt

Gwarancja bankowa

60. Czy w 2017 roku któryś z Państwa pracowników uczestniczył w jakiejkolwiek formie podnoszenia kompe-tencji zawodowych (studia, szkolenia, kursy)?

Tak Nie ( przejście do pytania 62) nie wiem/trudno powiedzieć ( przejście do pytania 62)



Raport końcowy 78

61. Proszę wymienić rodzaje szkoleń/studiów/kursów i liczbę pracowników biorących w nich udział.

Rodzaj szkolenia/studiów/kursów Liczba pracowników biorących udział w szkoleniu/ studiach/

kursie (ogółem)

Liczba osób z kadry zarządzającej biorących udział w szkoleniu/

studiach/ kursie

……………………………………………… _ _ _ _ _ _

……………………………………………… _ _ _ _ _ _

……………………………………………… _ _ _ _ _ _

nie wiem/trudno powiedzieć

62. Czy w 2017 roku kadra zarządzająca zwiększyła swoje kompetencje menadżerskie bądź kwalifikacje po-przez udział w szkoleniach, warsztatach, kursach bądź studiach?

Tak Nie nie wiem/trudno powiedzieć

63. Jakie obszary kształcenia są ważne dla Państwa podmiotu? (Proszę wymienić) ……………………………………………….

64. Czy Państwa podmiot korzystał z usług doradców/firm biznesowych lub marketingowych (np. w zakresie badania rynku, tworzenia strategii rozwoju podmiotu, opracowania standardów obsługi klienta, tworze-nia baz danych, materiałów promocyjnych)?

Tak Nie ( przejście do pytania 66) nie wiem/trudno powiedzieć ( przejście do pytania 66)

65. Z jakich usług firm biznesowych lub marketingowych korzystał Państwa podmiot? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi)

badania rynku tworzenie strategii rozwoju podmiotu opracowanie standardów obsługi klienta tworzenie baz danych tworzenie materiałów promocyjnych z innych usług, jakich? ………… Nie wiem/trudno powiedzieć



Raport końcowy 79

Współpraca z otoczeniem

66. Proszę wskazać czy w 2017 roku Państwa podmiot współpracował (np. przy wspólnej realizacji projek-tu czy wspólnej organizacji przedsięwzięcia) z po-niższymi typami podmiotów. (możliwość wskazania kilku odpowiedzi) Jeśli podmiot nie współpracował z żadnym z poniż-szych podmiotów (7x „nie”) przejście do pytania 70)

67. Jak oceniają Państwo znaczenie tej współpracy dla funkcjonowania Państwa podmiotu? Proszę ocenić to znaczenie w skali od 1 do 5, gdzie: 1 – zdecydowanie nieważne, 2 – raczej nieważne, 3 – ani ważne, ani nieważne, 4 – raczej ważne, 5 – zdecydowanie ważne. (Proszę odpowiadać tylko w odniesieniu do podmiotów wskazanych w poprzednim pytaniu).

Podmiot

Pytanie 66 Pytanie 67

Współpraca Ocena

Tak Nie 1 2 3 4 5




Przedsiębiorstwa


Uczelnie


68. W jakiej formie Państwa instytucja współpracowała z powyższymi podmiotami? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi)

Informowanie się o realizowanych działa-niach/projektach

Koordynacja działań różnych podmiotów na poziome lokalnym

Wspólna realizacja przedsięwzięć

Działanie w formie partnerstwa lokalnego Działanie w formie spółdzielni socjalnej osób

prawnych Sprzedaż towarów lub usług Inne, jakie? ………………

69. Czy podczas współpracy wystąpiły jakieś problemy? Nie Tak, jakie? ………..

70. Czy Państwa podmiot należy do sieci współpracy, izby, kooperatywy, forum, konwentu lub stowarzysze-nia zrzeszającego podobne podmioty?

Tak Nie ( przejście do pytania 73)

71. Proszę wskazać nazwę sieci współpracy, izb, kooperatyw, forów, konwentów lub stowarzyszeń, do któ-rych należy Państwa podmiot.

……… ………

72. Czy w 2017 roku przedstawiciel Państwa podmiotu uczestniczył w spotkaniach wskazanych powyżej sieci współpracy?

Tak ( przejście do pytania 75) Nie ( przejście do pytania 75) Nie wiem/trudno powiedzieć ( przejście do pytania 75)

73. Dlaczego Państwa podmiot nie należy do żadnego rodzaju sieci współpracy? (możliwość wskazania kilku odpowiedzi)

Brak funkcjonującej sieci w naszej okolicy Brak środków na wejście do sieci Brak potrzeby uczestnictwa w sieci



Raport końcowy 80

Inne powody, jakie? ……………………

74. Czy uważają Państwo, że nawiązanie sieci współpracy przez Państwa podmiot z innymi podmiotami było-by dla Państwa korzystne?

Tak, dlaczego? ………….… Nie, dlaczego? ……………

Promocja

75. W jaki sposób Państwa podmiot upowszechnia swoje działania? (Możliwość wskazania kilku odpowiedzi) Zawiera wielostronne porozumienia partnerskie (samorząd, organizacje pozarządowe, spółdzielnie so-

cjalne, przedsiębiorcy) Podejmuje współpracę z wyspecjalizowanymi organizacjami Pośredniczy w kontaktach z biznesem Opracowuje partnerskie projekty Drukuje ulotki, broszury Posiada stronę internetową Posiada konto na portalu społecznościowym w inny sposób, jaki? …………… Nie promujemy naszej działalności.

76. Czy Państwa podmiot wystawiał swoje produkty na targach ekonomii społecznej? Tak Nie

77. Jak ocenia Pan/i rozpoznawalność Państwa podmiotu w województwie lubelskim? Nasz podmiot jest bardzo rozpoznawalny. Nasz podmiot jest raczej rozpoznawalny. Nie wiem/Trudno powiedzieć Nasz podmiot raczej nie jest rozpoznawalny. Nasz podmiot w ogóle nie jest rozpoznawalny.

Pytania skierowane do przedstawicieli CIS, KIS, WTZ i ZAZ

78. Ile osób jest aktywizowanych w Państwa podmiocie? _ _ _

79. Ile osób w 2017 roku uczestniczyło w zajęciach organizowanych przez Państwa podmiot?

Uczestniczyło w zajęciach prowadzonych przez Państwa podmiot _ _ _

Rozpoczęło udział w prowadzonych zajęciach _ _ _

Zakończyło udział w prowadzonych zajęciach _ _ _

80. Ile osób obecnie oczekuje na przyjęcie do Państwa podmiotu? _ _ _ Nie wiem/trudno powiedzieć

81. Jaki jest średni czas oczekiwania na przyjęcie do Państwa podmiotu? poniżej 6 miesięcy ( przejście do pytania 83) od 6 do 12 miesięcy od 1 roku do 2 lat od 2 do 3 lat od 3 do 5 lat powyżej 5 lat

82. Proszę powiedzieć, co według Pana/i, mogłoby skrócić czas oczekiwania na przyjęcie do Państwa pod-miotu.

………………



Raport końcowy 81

83. Jaki jest średni czas pobytu osoby w Państwa podmiocie? poniżej 6 miesięcy od 6 do 12 miesięcy

od 1 roku do 2 lat od 2 do 3 lat

od 3 do 5 lat powyżej 5 lat

84. Jaki jest średni miesięczny koszt pobytu osoby w Państwa podmiocie? Jako średni miesięczny koszt poby-tu rozumiany jest ogół wydatków związanych z funkcjonowaniem danej osoby w ramach podmiotu (kosz-ty wynagrodzenia, koszty personelu, koszty energii, koszty materiałów itd.).

_ _ _ _ zł Nie wiem/trudno powiedzieć

85. Czy monitorują Państwo losy uczestników, którzy opuścili Państwa podmiot? Tak ( przejście do pytania 87) Nie

86. Dlaczego nie monitorują Państwo losów uczestników, którzy opuścili Państwa podmiot? ………………………………… ( przejście do pytania 91)

87. Proszę ocenić, jaka jest obecna sytuacja zawodowa osób, które w 2017 roku opuściły Państwa podmiot. Proszę wskazać, ile spośród aktywizowanych osób:

nie podjęło pracy _ _ _ Nie wiem

usamodzielniło się ekonomicznie _ _ _ Nie wiem

korzysta z systemu pomocy społecznej _ _ _ Nie wiem

znalazło zatrudnienie w spółdzielniach socjalnych lub przedsiębiorstwach społecznych _ _ _ Nie wiem

założyło działalność gospodarczą _ _ _ Nie wiem

podjęło pracę _ _ _ Nie wiem

uczy się lub doskonali zawodowo _ _ _ Nie wiem

Pytania skierowane do przedstawicieli przedsiębiorstw społecznych i spółdzielni socjalnych

88. Ile nowych osób przystąpiło do Państwa spółdzielni socjalnej w 2017 roku? _ _ _ osób Nie wiem/trudno powiedzieć

89. Ile osób odeszło z Państwa przedsiębiorstwa społecznego/spółdzielni socjalnej w 2017 roku (niezależnie od przyczyny, np. zwolnienie, zmiana pracy, emerytura itd.)?

_ _ _ osób Nie wiem/trudno powiedzieć

90. Nowelizacja ustawy o rachunkowości z 2009 roku wprowadziła możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości w spółdzielniach socjalnych, o ile przychody za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 1,2 miliona euro. Jaką księgowość Państwo prowadzą?

uproszczoną pełną

Zakończenie badania

91. Jakie dostrzegają Państwo bariery i problemy wpływające na działalność podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim?

……………………………………………………………

92. Czy znają Państwo przykłady dobrych praktyk/rozwiązań, aby te problemy przezwyciężyć? Jeśli tak, pro-szę je wskazać.

……………………………………………………………

Dziękujemy za udział w badaniu.



Raport końcowy 82

9.6. Narzędzie badawcze – indywidualny wywiad pogłębiony (IDI)

Wstęp

Szanowni Państwo,

Grupa BST na zlecenie Regionalnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Lublinie realizuje badanie dotyczące kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej w tym: spółdzielni socjalnych, spółek non-profit, przedsiębiorstw społecz-nych oraz organizacji pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność pożytku publicznego oraz podmiotów o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ, WTZ funkcjonujących na terenie woje-wództwa lubelskiego w ramach projektu pozakonkursowego RPO WL pt. „Ekonomia Społeczna – drogowskaz rozwoju społecznego” realizowanego przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie.

Badanie jest w pełni anonimowe. Przekazane przez Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu przygoto-wania badania dotyczącego kondycji podmiotów sektora ekonomii społecznej z województwa lubelskiego. Admi-nistratorem Państwa danych osobowych respondentów jest Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej w Lublinie. Nasza rozmowa będzie nagrana, a następnie sporządzona zostanie z niej transkrypcja.

Pytania

1) Na początek proszę powiedzieć, jakiego typu podmiot Pan/i reprezentuje (spółdzielnia socjalna lub przedsiębiorstwo społeczne) i jaką rolę w nim pełni. (moderator: w zależności od tego, jaki typ podmiotu reprezentuje respondent, w dalszej części wywiadu można stosować typ podmiotu zamiast słowa „podmiot”)

2) Z czyjej inicjatywy powstał Państwa podmiot? Jakie były powody jego powstania? W jakim celu powstał? Jakie były wówczas źródła jego finansowania? Jak długo podmiot już funkcjonuje?

3) Jakiego rodzaju działalność Państwo prowadzą? (moderator: dopytać czy pożytku publicznego czy go-spodarczą, a jeśli gospodarczą to czy usługową, produkcyjną, czy handlową; prowadzi działania z zakre-su dostarczania usług użyteczności publicznej) Jakiego rodzaju produkty Państwo oferują? Komu je ofe-rują? Jak wygląda współpraca z odbiorcami Państwa produktów?

4) Kogo Państwo aktywizują? 5) Ile osób jest zatrudnionych w Państwa podmiocie ekonomii społecznej? Kim są te osoby? Której płci pra-

cowników jest więcej? Jaka grupa wiekowa dominuje? Jakie posiadają wykształcenie? Gdzie mieszkają? Czy są osoby z niepełnosprawnością? Jeśli tak, to w jakim stopniu? Czy zatrudniają Państwo także osoby zagrożone wykluczeniem społecznym? Jeśli tak, to jakie grupy? (moderator: grupy osób zagrożonych wy-kluczeniem społecznym to: bezdomni, uzależnieni od alkoholu/narkotyków, chorzy psychicznie, długo-trwale bezrobotni, zwolnieni z zakładów karnych, uchodźcy, osoby z niepełnosprawnością) Czy zatrud-niają Państwo osoby w ramach zatrudnienia subsydiowanego? Jeśli tak to: z czego otrzymują Państwo re-fundację? Ile takich osób jest?

6) Czy uczniowie lub studenci odbywają staże lub praktyki zawodowe w Państwa podmiocie? Jeśli tak, to w jakich kierunkach się kształcą?

7) Jak ocenia Pan/i sytuację finansową Państwa podmiotu? Z jakich źródeł finansowania obecnie Państwo korzystają? Jakie instrumenty finansowe Państwo wykorzystują? Jak ocenia Pan/i obecną sytuację eko-nomiczną podmiotu w porównaniu z poprzednimi latami?

8) Jak ocenia Pan/i sytuację lokalową Państwa podmiotu? Gdzie Państwo działają? Czy lokal jest wynajmo-wany, użyczany, należy do Państwa podmiotu bądź też występuje inna sytuacja? Jak oceniają Państwo wyposażenie lokali (powierzchnia biurowa, sala szkoleniowa/warsztatowa)? Czy jest odpowiednie do Państwa potrzeb?

9) Czy korzystali Państwo ze wsparcia oferowanego przez samorząd? Jeśli tak to: Jakiej postaci wsparcie Państwo otrzymali? Proszę opisać.



Raport końcowy 83

10) Jak ocenia Pan/i rozpoznawalność Państwa podmiotu w województwie lubelskim? Z czego to wynika? Czy promują Państwo swój podmiot? Jeśli tak to w jaki sposób i dlaczego? Jeśli nie to dlaczego?

11) Czy korzystają Państwo z usług Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej lub innych instytucji (jakich?)? Je-śli tak to: Na czym to polega? W jakim zakresie? Czego dotyczy? Jak oceniają Państwo tę współpracę? Ja-kie problemy wystąpiły? Dlaczego? Jak można im zaradzić? Jeśli nie to: Dlaczego? Czy kiedyś Państwo skorzystali z takiej pomocy? Do wszystkich: Czy planują Państwo korzystać w przyszłości? Jaka jest naj-bardziej pożądana przez Państwa forma wsparcia oferowana przez OWES?

12) Czym jest, Pana/i zdaniem, współpraca z innymi instytucjami w kontekście funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej? Czy jest ważna dla funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej? Jakie są jej zalety? Jakie są jej wady?

13) Czy współpracują Państwo z jednostkami samorządu terytorialnego, sektorem prywatnym, ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej? Jeśli tak to: proszę opisać tę współpracę – na jakim jest poziomie, na ja-kich funkcjonuje zasadach, w jakich obszarach się odbywa, jak często, czego dotyczyła, jakie były kon-kretne działania? Czy podmioty korzystają wzajemnie ze swoich usług? Czy współpraca była formalna czy nieformalna? Jeśli nie współpracują to: dlaczego? Czy kiedykolwiek Państwo współpracowali z tego typu podmiotami? (moderator: jeśli tak to dopytać o tę przeszłą współpracę, powód braku współpracy obec-nie)

14) Jakie dostrzega Pan/i potrzeby w zakresie współpracy podmiotów ekonomii społecznej z jednostkami samorządu terytorialnego, sektorem prywatnym, ośrodkami wsparcia ekonomii społecznej? Jakie bariery i problemy występują w tym zakresie? Co polecał(a)by Pan/i zmienić?

15) Co określił(a)by Pan/i największym potencjałem podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubel-skim? Jakie są ich mocne strony?

16) Czy dostrzega Pan/i jakieś dobre praktyki/doświadczenia Państwa podmiotu, które polecił(a)by innym? Czy w okresie funkcjonowania Państwa podmiotu udało się Państwu wypracować rozwiązania ogranicza-jące występujące niegdyś problemy? Proszę je opisać.

17) Jakie są największe bariery funkcjonowania podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim? Z czego one wynikają? Jak można je ograniczyć?

18) Czy dostrzega Pan/i potrzebę powstawania nowych podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim? Jakiego typu podmioty są najbardziej potrzebne? Czy istotna jest tu lokalizacja geograficzna?

19) Co jest największym utrudnieniem w powstawaniu nowych podmiotów ekonomii społecznej w woje-wództwie lubelskim?

20) Czy chce Pan/i coś jeszcze dodać w temacie kondycji podmiotów ekonomii społecznej w województwie lubelskim?

Dziękuję za udział w badaniu.

non- o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ,...

Documents

Transcript of non- o charakterze reintegracyjnym: CIS, KIS, ZAZ,...