DLA UCZNIÓW

1

European Science and Technology in Action Building

Links with Industry, Schools and Home

Niepełnosprawność Materiały dla uczniów

Projekt ESTABLISH otrzymał dofinansowanie w ramach 7. Programu Ramowego Wspólnoty Europejskiej [FP7/2007-2013] na podstawie umowy o grant nr 244749

Data rozpoczęcia: 1 stycznia 2010 r. Czas trwania: 48 miesięcy

DLA UCZNIÓW

2

Malmö högskola Margareta Ekborg, margareta.ekborg@mah.se Maria Sandström, maria.sandstrom@mah.se Umeå Universitet Christina Ottander, christina.ottander@matnv.umu.se Helena Näs, helena.nas@matnv.umu.se

DLA UCZNIÓW

3

Zadania dla uczniów

Zadanie Przedmiot Związek z głównym tematem rozdziału oraz syllabusem

1. Dyskusja na temat idealnego ciała, dysfunkcji ora niepełnosprawności

2. Sprzęt i akcesoria dla niepełnosprawnych

biologia, fizyka, technika

3. Wizyta studyjna w ośrodku pomocy osobom niepełnosprawnym

biologia, fizyka, technika

4. Pomoce techniczne technika

5. Jak funkcjonują mięśnie? biologia 6. Siła mięśni i ich rola biologia

fizyka

7. Receptory, nerwy i impulsy nerwowe

biologia fizyka

8. Jak oddychamy? biologia 9. Jak różne czynności wpływają

na tętno i rytm oddechowy biologia

10. Trening ogólnorozwojowy - fitness

biologia

11. Czy poradził(a)byś sobie z wózkiem inwalidzkim w Twojej szkole?

biologia, fizyka, technika

12. Jaką widzisz przyszłość dla rozwijającej się branży sprzętów dla niepełnosprawnych?

biologia, fizyka, technika

DLA UCZNIÓW

4

Zadanie nr 1: Dyskusja na temat idealnego ciała, typach niepełnosprawności i dysfunkcji

Fot.: Scanpix

Fot.: Scanpix

Fot.: Scanpix

Photo: Scanpix

DLA UCZNIÓW

5

Zadanie nr 2: Sprzęt i akcesoria dla niepełnosprawnych

Praca w grupach. Zadanie składa się z trzech części: Część pierwsza dotyczy sprzętu dla niepełnosprawnych Część druga dotyczy otwarcia standardowego opakowania Część trzecia dotyczy opisywania zachodzących zjawisk fizycznych 1. Rozpocznij od obejrzenia i wypróbowania przyrządów leżących na stole. Mogą być to te same przedmioty, które widać na zdjęciach poniżej. Jak myślisz, co to jest i do czego służy? Jaką rolę pełnią te przyrządy? Wyjaśnij jak działają.

2. Wyobraź sobie, że masz słabe mięśnie dłoni i spróbuj otworzyć opakowania używając któregoś z tych przyrządów.

3. Wyjaśnij i zaprezentuj na jakich prawach fizyki oparte jest działanie używanych przez Ciebie przyrządów.

DLA UCZNIÓW

6

Zadanie nr 3: Wizyta w ośrodku pomocy osobom niepełnosprawnym Odwiedzisz ośrodek pomocy osobom niepełnosprawnym Zaplanuj wizytę. W swojej grupie przedyskutuj następujące pytania:

- Jaki sprzęt dla niepełnosprawnych spodziewacie się zobaczyć i wypróbować? - Kto Waszym zdaniem pracuje w takim ośrodku? - Czym się zajmują pracownicy ośrodka? - Gdzie możecie znaleźć więcej informacji? Poszukajcie w internecie lub porozmawiajcie z

kimś, kto jest zorientowany w tym temacie.

Przygotuj sprawozdanie z wizyty w formie tekstu, zdjęć lub krótkiego filmu. Sugerowana treść sprawozdania: Jakich wypróbowałe(a)m sprzętów i w jaki sposób są one pomagają one pacjentom? Jakich nowych rzeczy się nauczyłe(a)m? Chciał(a)bym dowiedzieć się więcej o ...

DLA UCZNIÓW

7

Zadanie nr 4: Pomoce techniczne Niepełnosprawność jest tym, co łączy trzy osoby na zdjęciach:

- Kobieta na pierwszym zdjęciu ma protezę ręki sterowaną myślą - Mężczyzna na drugim zdjęciu miałby problem z chodzeniem bez balkonika rehabilitacyjnego - Kobieta na trzecim zdjęciu jeździ na wózku inwalidzkim napędzanym silnikiem

1. Omów problemy potencjalnie napotykane przez osoby na zdjęciach. Spróbuj wyobrazić sobie jakie sytuacje mogą sprawiać im największą trudność. Niektóre problemy częściowo rozwiązują sprzęty techniczne, w które są wyposażone. Podaj przykłady różnych sytuacji, w których rozwiązania technologiczne mogą być pomocne osobom niepełnosprawnym.

- Obejrzyj filmy video pokazujące jak działa proteza ręki na stronie www.youtube.com (hasła do wyszukiwania: sztuczna ręka, proteza ręki, artificial hand, artificial arm).

- Przydatne i ciekawe informacje można znaleźć na stronie firmy Össur, islandzkiego producenta protez (www.ossur.se)

- Inną firmą z tej branży jest Team Ortopedteknik (www.teamortopedteknik.se) 3. Rozmowa o tym, jakie techniczne rozwiązania mogłyby pomóc osobie, która nie może mówić i jest

sparaliżowana od głowy w dół.

3. Zdjęcie przedstawia radio z wyłącznikiem instalacyjnym przystosowanym do potrzeb pacjenta o ograniczonej sprawności ruchowej, któremu trudność sprawia używanie małych przycisków na urządzeniach elektrycznych. Zadanie polega na skonstruowaniu wyłącznika przypominającego ten, który widać na zdjęciu.

4. Omówienie sposobów przystosowania samochodu do potrzeb osób na wózkach inwalidzkich.

DLA UCZNIÓW

8

Zadanie nr 5: Jak pracują mięśnie?

1. Zbadaj jak pracują mięśnie.

Poruszaj różnymi częściami ciała i zaobserwuj jak pracują mięśnie. Propozycje ćwiczeń: Unoś i opuszczaj wyprostowaną w kolanie nogę Zginaj i prostuj rękę Przebieraj palcami Chwyć stół od dołu i spróbuj go podnieść. Zaobserwuj które mięśnie pracują najsilniej. 2. Jakie ruchy?

Popatrz na zdjęcie ludzkich mięśni i wybierz któryś z większych mięśni, np. mięsień naramienny, mięśnie pleców lub brzucha, mięśnie uda lub łydki. Zastanów się jaki ruch występuje, kiedy pracują wybrane przez Ciebie mięśnie. Sprawdź, czy Twoje przypuszczenia się sprawdzają. 3. Rozciąganie

Jakie znasz ćwiczenia rozciągające? Spróbuj wykonać niektóre z nich i skup się na obserwowaniu, które mięśnie rozciągają się przy określonych ćwiczeniach. Zapisz co zaobserwowałe(a)ś. Zastanów się nad wynikami tych trzech zadań i spróbuj podsumować, czego nauczyłe(a)ś się o pracy mięśni.

DLA UCZNIÓW

9

Zadanie nr 6: Siła i rola mięśni

Zdjęcie przedstawia przywodziciela wielkiego. Mięśnie ramienia są dość rozbudowane, ponieważ zdjęcie przedstawia wysportowaną osobę. Poniżej znajdują się trzy obrazki przedstawiające mięśnie bicepsa, które w różny sposób przyczepione są do szkieletu. Omów siłę i funkcje mięśni widoczne na każdym z obrazków. Czy to możliwe, aby mięsień pracował na wszystkich trzech obrazkach? Jeżeli nie, to dlaczego?

Użyj siłomierza lub sprężyny, aby w sposób analogiczny do przedstawionego na obrazkach przetestować trzy modele. Który model uwidacznia najbardziej intensywną pracę mięśni?

A B C

DLA UCZNIÓW

10

Zadanie nr 7: Receptory, nerwy i impulsy nerwowe

Niektóre typy niepełnosprawności spowodowane są uszkodzeniami układu nerwowego. Zadanie dotyczy nerwów i impulsów nerwowych. Opisane są tu również niektóre choroby neurologiczne.

1. Sauna O czym rozmawiają mężczyźni w saunie? Czy gwoździe są rzeczywiście cieplejsze niż drewniana ławka? Dlaczego odczuwamy różne temperatury dotykając różnych materiałów? 2. Receptory

Zaplanuj doświadczenie, które pokaże różnice pomiędzy typami komórek czuciowych. Czy do odczuwania ciepła i zimna używamy tych samych receptorów? Spróbuj zlokalizować receptory w dłoni. Spróbuj znaleźć miejsca na ciele, gdzie komórki czuciowe występują w większym zagęszczeniu oraz miejsca, gdzie jest ich mniej.

3. Impuls nerwowy Jak szybko przekazywane są sygnały w układzie nerwowym? Zaplanuj eksperyment, dzięki któremu można sprawdzić jak szybko przemieszczają się impulsy nerwowe. Podziel się wynikami eksperymentu z klasą oraz porównaj swoje wyniki z wynikami innych grup. Czy wszyscy uzyskali ten sam wynik? Czy wszyscy przeprowadzili eksperyment w ten sam sposób? Która metoda okazała się najlepsza? Dlaczego? 4. Ból fantomowy Osoby, które przeszły amputację mogą cierpieć z powodu silnego bólu brakującej części ciała. Zjawisko to nazywa się bólem fantomowym i może być bardzo wyczerpującym upośledzeniem, któremu towarzyszy osobliwe pieczenie, uczucie gorąca, często naprzemiennie z zimnem, swędzenie lub kłucie. Ból występuje, ponieważ nerwy odbierają bodźce, pomimo tego, że członek, do którego dochodziły został usunięty. Chcesz się przekonać jak odczuwa się ból fantomowy? Wsadź łokieć do naczynia wypełnionego lodowatą wodą na 5-10 minut. Gdzie odczuwasz ból?

Uważaj na gwoździe w ławeczce

Tak, są rzeczywiście gorące.

DLA UCZNIÓW

11

Zadanie nr 8: Dlaczego oddychamy? Ania, Wiktor, Oskar i Kuba odrabiają lekcje i rozmawiają o tym, dlaczego oddychamy.

A ty jak myślisz? Pomóż tym dzieciom lepiej wytłumaczyć dlaczego musimy oddychać.

Zastanawialiście się kiedyś dlaczego oddychamy?

Płuca potrzebują tlenu!

Jak się nie oddycha, to się umiera.

I palce u nóg też!

DLA UCZNIÓW

12

Zadanie nr 9: Jaki jest związek tętna z częstotliwością oddychania?

1. Na podstawie wykresu opisz zależności pomiędzy tętnem a rytmem oddychania. Pracując w grupie, omów to, co zaobserwowałeś. Jakie argumenty przemawiają za wykorzystywaniem wyników doświadczeń do wyjaśnienia danego zjawiska?

Zaplanuj i przeprowadź doświadczenie prezentujące zmiany pulsu i rytmu oddychania podczas wykonywania ćwiczeń fizycznych. Zbadaj czy ta sama zależność zachodzi przy statycznej i dynamicznej pracy mięśni oraz kiedy mięśnie odpoczywają. Przykładowo, możesz porównać step z „krzesełkiem”. - Zapisz swoją hipotezę i zaplanuj eksperyment służący jej sprawdzeniu

- Przygotuj sprawozdanie w formie tabelek i wykresów

- Oceń rezultaty swojego doświadczenia i spróbuj wyciągnąć wnioski

50

60

70

80

90

100

110

120

130

15 20 25 30 35 40 45

Pul

s na

min

utę

Ilość wdechów na minutę

DLA UCZNIÓW

13

Zadanie nr 10: Trening ogólnorozwojowy - Fitness

Fot. :Scanpix

Kobieta na zdjęciu wygląda na bardzo wysportowaną. To oczywiste, że nie mogła tego osiągnąć bieganiem. Jakie ćwiczenia może wykonywać, aby poprawić swoją kondycję?

1. Postaw hipotezę (na piśmie) 2. Zaplanuj eksperyment 3. Co będziesz mierzyć? 4. Jak zamierzasz to zmierzyć? 5. Przygotuj sprawozdanie w przejrzystej formie 6. Oceń swoje wyniki: czy wyniki są różne, ponieważ stosowałe(a)ś różne metody pomiaru?

Czy też dlatego, że badałeś różne osoby? Jakie inne różnice zaobserwowałe(a)ś? Jaki wniosek?

DLA UCZNIÓW

14

Zadanie nr 11: Czy poradził(a)byś sobie z wózkiem inwalidzkim w Twojej szkole? Sara skończyła podstawówkę i musi iść do nowej szkoły. Trochę się martwi, ponieważ jeździ na wózku inwalidzkim. Rodzice zadzwonili do nowej szkoły, żeby zapytać czy jest ona przystosowana do potrzeb osób niepełnosprawnych. W szkole tej nie ma żadnego ucznia na wózku, dlatego dyrektor nie jest pewny i mówi, że oddzwoni później po zapoznaniu się z sytuacją.

Jak wygląda sytuacja w Twojej szkole? Jakie trudności może napotkać uczeń na wózku inwalidzkim i w jaki sposób można by przystosować szkołę do potrzeb takiego ucznia? Wspólnie z nauczycielem w grupie zadecydujcie, które miejsca w szkole i jej najbliższym otoczeniu będziecie badać pod tym katem. Aby wykonać do zadanie należy: -określić kryteria oceny przystosowania szkoły do potrzeb osób niepełnosprawnych, - zaplanować badanie, - zaproponować zmiany, które można wprowadzić.

DLA UCZNIÓW

15

Zadanie nr 12: Jaka jest przyszłość rozwijającej się branży sprzętów dla niepełnosprawnych?

Na świecie prowadzi się wiele działań rozwojowo-badawczych mających na celu stworzenie nowych sprzętów i środków pomocy dla osób niepełnosprawnym. Wraz z postępem technologicznym pojawia się wiele nowych, wspaniałych możliwości. Zadaj sobie dowolne pytanie związane z zagadnieniem i spróbuj znaleźć na nie odpowiedź. Przykładowe pytania:

- Jak przebiega proces tworzenia nowych sprzętów i udogodnień dla osób niepełnosprawnych?

- Jakie projekty rozwojowe są aktualnie prowadzone na świecie? - Przedstawiciele jakich zawodów uczestniczą w projektach tworzenia nowych sprzętów dla

osób niepełnosprawnych? - Czy Twoja grupa zaproponowała jakieś dobre pomysły? Może chciał(a)byś je rozwinąć?

Zwracaj uwagę na wiarygodność źródeł, z których będziesz korzystać. Co stanowi o wiarygodności znajdowanych informacji? .