„Nie traćmy talentów”

Program pracy z uczniem zdolnym w Zespole Szkół we Wrzosowej

Spis treści: 1. Założenia programu 2. Definicja i cechy ucznia zdolnego 3. Jak odkryć zdolności? 4. Motywacja 5. Cel główny programu 6. Cele szczegółowe 7. Zadania szkoły w pracy z uczniem zdolnym 8. Indywidualizacja pracy na lekcjach 9. Sposoby pracy z uczniem zdolnym 10. Oferta zajęć pozalekcyjnych 11. Zadania dyrektora szkoły 12. Zadania i uprawnienia Szkolnego Zespołu ds. Ucznia Zdolnego 13. Zadania wychowawcy w pracy z uczniem zdolnym 14. Rola i zadania nauczycieli 15. Zadania biblioteki szkolnej 16. Formy pracy z uczniem zdolnym 17. Formy pracy pozalekcyjnej 18. Formy pracy poza szkołą 19. Skuteczność realizowania zadań 19. Przewidywane efekty i ewaluacja 20. Wnioski 21. Instytucje wspierające ucznia zdolnego 22. Sposoby upowszechniania realizacji programu 23. Arkusz diagnozy ucznia uzdolnionego pod względem wiedzy 24. Ankieta dla rodzica 25. Ankieta dla ucznia 23. Arkusz diagnozy ucznia uzdolnionego artystycznie 24. Ankieta dla rodzica 25. Ankieta dla ucznia 23. Arkusz diagnozy ucznia uzdolnionego sportowo 24. Ankieta dla rodzica 25. Ankieta dla ucznia

1. Założenia programu Dotychczasowe doświadczenia wskazują na to, że więcej czasu i uwagi poświęca się w szkole uczniom słabym i stwarzającym problemy wychowawcze niż uczniom uzdolnionym. Uważa się, że ci drudzy dają sobie radę, nie potrzebują pomocy, bo przecież osiągają świetne wyniki w nauce. Faktycznie, mają bardzo dobrze rozwiniętą sferę poznawczą, jednak miewają kłopoty ze sferą emocjonalną. Uczniowie ci są często odrzucani przez grupę rówieśniczą i stają się ofiarami agresji. W naszej szkole pragniemy zapewnić tym uczniom wszechstronny rozwój, stworzyć warunki, by czuli swoją wartość, umieli i mogli prezentować własne osiągnięcia. Do zrealizowania tego zadania potrzebna jest współpraca nauczycieli, pedagoga szkolnego, rodziców i samych uczniów. 2. Definicja i cechy ucznia zdolnego O uczniach zdolnych mówimy w odniesieniu do jednostek przejawiających wysoki poziom zdolności ogólnych (inteligencji) lub posiadających jakąś zdolność specjalną w sferze działalności umysłowej. Są to uczniowie dociekliwi, twórczy, podejmujący różnorodne zadania oraz posiadający wiele własnych pomysłów rozwiązania danego problemu. Podstawowe cechy ucznia zdolnego to:

Wysokie osiągnięcia w nauce lub potencjalne zdolności do ich uzyskiwania

Wysoki poziom zdolności ogólnych (inteligencja)

Wysoki poziom zdolności specjalnych (uzdolnień)

Silna motywacja do zajmowania się interesującą go dziedziną wiedzy

Wytrwałość w dążeniach

Samodzielność

Poczucie własnej wartości

Krytyczne spojrzenie na rozumowanie własne lub cudze Niektóre z tych cech powodują, że uczniowie zdolni nie zawsze dobrze funkcjonują w grupach rówieśniczych. Zdarza się, że są oni wyobcowani, odizolowani od grupy kolegów – nie znajdując wśród nich partnerów o podobnym poziomie intelektualnym. Często obserwuje się chętne przebywanie tych uczniów z dorosłymi. Stan ten sprawia, że wielu uczniów zdolnych niezbyt dobrze czuje się w szkołach.

3. Jak odkryć zdolności? Aby odkryć ucznia zdolnego, można skorzystać z indywidualnych i grupowych testów inteligencji, testów osiągnięć szkolnych, rozmów z rodzicem, pedagogiem, innymi nauczycielami, rówieśnikami. Ważnym wyznacznikiem zdolności są osiągnięcia ucznia w konkursach i olimpiadach. Największą rolę ma tu do spełnienia nauczyciel, ponieważ posiada:

wiedzę pedagogiczną;

możliwość częstego, bezpośredniego kontaktu z uczniem

różnorodność sytuacji dydaktycznych i pedagogicznych

możliwość współpracy z rodzicami i ekspertami (pedagog, psycholog)

doświadczenie i intuicję 4. Motywacja Uczeń zdolny, jak każdy inny, również potrzebuje motywacji do pracy. Motywacja to proces, który wzbudza, ukierunkowuje i podtrzymuje określone zachowania ucznia służące do osiągnięcia celu. Dla podnoszenia motywacji mają znaczenie:

wyraźne cele nauczania, właściwa organizacja pracy, korzyści z uczenia się

metody aktywizujące sprzyjające samodzielnemu rozwojowi;

atmosfera w klasie

stosowanie właściwych wymagań, wspieranie ucznia 5. Cel główny programu Stworzenie uczniom zdolnym wszechstronnych warunków indywidualnego rozwoju twórczego myślenia, zainteresowań i uzdolnień:

artystycznych,

naukowych,

sportowych,

społecznych,

6. Cele szczegółowe programu

Rozwijanie zdolności ogólnych, czyli spostrzegania, myślenia, zdolności obserwacji i wyciągania wniosków.

Kształcenie wyobraźni i fantazji.

Zdobywanie umiejętności odróżniania rzeczy istotnych od nieistotnych.

Doskonalenie koncentracji uwag.

Kształcenie umiejętności przetwarzania zdobytych wiadomości i twórczego ich modyfikowania.

Rozwijanie twórczego działania.

Rozbudzanie ciekawości poznawczej, samodzielności, krytycyzmu, szybkości podejmowania decyzji.

Rozwijanie zainteresowań twórczych. 7. Zadania szkoły w pracy z uczniem zdolnym

Diagnozować uczniów zdolnych, odkrywać zdolności oraz rozwijać je.

Zwracać uwagę na to, co mówi uczeń i robić z tego użytek, nie ma przecież niemądrych pytań.

Kształtować u uczniów wiarę we własne możliwości, motywować działania.

Unikać zakładania wyższości moralnej czy intelektualnej. Chwilowe niepowodzenia nie muszą oznaczać „końca świata".

Analizować i minimalizować konflikty między uczniami.

Wspomagać szybszy rozwój ucznia zdolnego.

Motywować, aktywizować uczniów.

Stworzyć możliwości uczenia się w indywidualnym tempie i zgodnie z własnymi zainteresowaniami.

Umożliwiać przejawianie inicjatyw.

Umożliwiać uzyskanie wiedzy o wyższym poziomie trudności.

Obserwować rozwój uzdolnień ucznia.

Tworzyć odpowiednią atmosferę, w której uczeń będzie doceniany i szanowany.

Pobudzać do zdobywania wiedzy na drodze poszukiwań.

Utrzymywać w klasie atmosferę swobody a nie zagrożenia.

Pobudzać aktywność uczniów poprzez gry, eksperymenty, udział w projektach.

Nie dopuszczać do niepowodzeń uczniów - należy zawsze mieć dla nich czas.

Urozmaicać nauczanie, walczyć z nudą i apatią.

Rozmawiać z uczniami o sposobach uczenia się, doradzanie właściwych metod i środków.

Kontaktować się w sprawach nauczania z innymi nauczycielami-wymiana doświadczeń.

Być dobrym wzorem dla uczniów.

Stypendia za wyniki w nauce i szczególne osiągnięcia,

Listy gratulacyjne dla rodziców 8. Indywidualizacja pracy na lekcjach

Krótkie rozmowy nauczyciela komentujące i rozszerzające bieżący materiał.

Przygotowywanie przez ucznia referatów.

Prowadzenie przez uczniów fragmentów lekcji.

Zachęcanie do czytania fachowych czasopism i literatury.

Zwiększanie wymagań, co do ścisłości i precyzji wypowiedzi.

Przygotowywanie trudniejszych, dodatkowych zadań, dodatkowe prace domowe, zadania długoterminowe.

Samodzielna praca ucznia nad zagadnieniami wykraczającymi poza program nauczania.

Realizacja zadań o charakterze interdyscyplinarnym.

9. Sposoby pracy z uczniem zdolnym

Opracowanie programu pracy z uczniem zdolnym przez nauczycieli uczących przedmiotów.

Stosowanie metody tutoringu.

Prowadzenie kół zainteresowań.

Organizowanie konsultacji grupowych lub indywidualnych.

Eksponowanie sukcesów ucznia.

Wdrażanie ucznia do roli lidera zespołu.

Przygotowywanie dodatkowych zadań.

Wykorzystywanie technologii informacyjnych.

Wycieczki edukacyjne i naukowe.

Spotkania z ciekawymi osobami ze świata nauki.

Organizacja festiwalu nauki, imprezy ogólnoszkolnej „Jestem wyjątkowy, jestem wyjątkowa”.

Warsztaty plastyczne, muzyczne.

Prenumerata czasopism popularnonaukowych.

10. Oferta zajęć pozalekcyjnych

Koła zainteresowań

Programy grantowe

Indywidualne konsultacje

Warsztaty, spotkania, seminaria

Pokazy, przeglądy, prezentacje

Konkursy szkolne i międzyszkolne 11. Zadania dyrektora szkoły

Zainicjowanie powołania zespołu ds. ucznia uzdolnionego

Dbałość o doposażanie szkoły w nowoczesne środki dydaktyczne

Pozyskiwanie środków finansowych na realizację ważnych dla rozwoju uczniów zdolnych zajęć pozalekcyjnych

Zaplanowanie w kalendarium szkolnym działań dla uczniów zdolnych

Inicjowanie dwa razy w roku spotkań rady pedagogicznej w celu omówienia efektów pracy z uczniem zdolnym

Stwarzanie nauczycielom możliwości pogłębiania swej wiedzy w zakresie pracy z uczniem uzdolnionym

Promowanie nauczycieli pracujących z uczniem uzdolnionym

12. Zadania i uprawnienia Szkolnego Zespołu ds. Ucznia Zdolnego

Przeprowadzenie diagnozy i wyłonienie uczniów zdolnych na terenie szkoły.

Ustalenie form pracy z uczniem zdolnym.

Promowanie uczniów zdolnych.

Koordynowanie działań nauczycieli w pracy z uczniem zdolnym.

Prowadzenie ewidencji sukcesów osiąganych przez uczniów.

13. Zadania wychowawcy w pracy z uczniem zdolnym

Inicjowanie współpracy pomiędzy nauczycielami przedmiotu a rodzicami.

Dbałość o właściwe relacje w klasie.

Stwarzanie sytuacji edukacyjnych i wychowawczych, w których działania podejmują uczniowie uzdolnieni.

14. Rola i zadania nauczycieli

Bieżące informowanie nauczycieli i uczniów o aktualnych działaniach szkoły, środowiska o zasięgu szkolnym, lokalnym, wojewódzkim w zakresie rozwijania uzdolnień (przeglądach i konkursach).

Realizacja na zajęciach form pracy ujętych w programie.

Współpraca z zespołem, rodzicami, wychowawcą. 15. Zadania biblioteki szkolnej

Pozyskiwanie księgozbioru dotyczącego pracy z uczniem zdolnym.

Wzbogacenie zbiorów biblioteki o publikacje będące w kręgu zainteresowań uczniów uzdolnionych.

Dbałość, by biblioteka była miejscem do pozyskiwania i rozwijania wiedzy i zainteresowań uczniów uzdolnionych.

16.Formy pracy z uczniem zdolnym

Przydzielanie dodatkowych zadań do rozwiązywania na lekcji

Różnicowanie treści i wymagań

Różnicowanie zadań klasowych, kontrolnych i domowych

Zadawanie pewnych problemów podczas ferii, wakacji

Układanie systematyczne, np. raz w miesiącu zestawów zadań z uwzględnieniem zasady stopniowania trudności

Stwarzanie sytuacji problemowych, zachęcających ucznia do usuwania problemów i oceniania każdego pomysłu, samodzielne układanie zadań, rebusów, łamigłówek oraz zagadek

Uczeń zdolny otrzymuje pod opiekę stałą lub doraźnie uczniów słabszych

Wdrażanie ucznia zdolnego do roli asystenta

Organizowanie konkursów zadaniowych, zachęcanie do udziału w olimpiadach

Indywidualny tok nauki

Ocenianie wspierające

Analiza literatury przedmiotu

Wyodrębnienie grup zaawansowanych

Realizacja indywidualnego programu nauczania

Indywidualizacja zajęć edukacyjnych

17.Formy pracy pozalekcyjnej

konsultacje indywidualne z nauczycielem

interdyscyplinarne koła zainteresowań

kontakty indywidualne- przed konkursami, przeglądami, itp.

szkolne konkursy, przeglądy i zawody sportowe

spotkania z ekspertami

dodatkowe zajęcia pozalekcyjne 18.Formy pracy poza szkołą

zawody międzyszkolne

współpraca z GOKIiR w Poczesnej

konkursy, przeglądy i olimpiady

wycieczki edukacyjne

zajęcia międzyszkolne

konsultacje indywidualne z autorytetami z zewnątrz

zajęcia pozaszkolne 19. Skuteczność realizowania zadań zależy od bardzo wielu czynników a przede wszystkim od:

wyposażenia szkoły i warunków pracy

możliwości organizowania zajęć pozalekcyjnych

zasad finansowania szkoły przez organ prowadzący

kwalifikacji i zaangażowania nauczycieli

możliwości współpracy z nauczycielami w ramach zespołów przedmiotowych i międzyprzedmiotowych

możliwości współpracy z rodzicami

dokładnego rozpoznania środowiska ucznia i wykorzystania wszystkich czynników, które mogą stymulować rozwój ucznia i od których może zależeć skuteczność pracy z uczniem zdolnym

20.Przewidywane efekty i ewaluacja

uczniowie rozwijają własne zdolności w tym myślenia twórczego

uczniowie realizują potrzeby, są zmotywowani do twórczej pracy

uczniowie umacniają się w poczuciu własnej wartości

dzieci realizują zadania o różnym charakterze

uczniowie prezentują wyniki pracy twórczej( udział w konkursach)

rodzice współpracują z nauczycielami

udział uczniów w konkursach i zawodach

osiągnięcia uczniów 21. Wnioski

Ważna jest znajomość każdego ucznia, jego potrzeb i zainteresowań. Pozwoli to na organizowanie takich zajęć szkolnych, w których uczeń będzie miał możliwość realizacji własnych celów i zapewnione poczucie sukcesu.

Praca z uczniem zdolnym wymaga zwiększonego wysiłku, gdyż uczniowie zdolni są bardzo wymagający i potrafią dostrzec najmniejszy przejaw nieprzygotowania.

22. Instytucje wspierające ucznia zdolnego

Centrum Dzieci Zdolnych, Warszawa ul. Raszyńska 8/10

Ośrodek Promocji Talentów, Warszawa ul. Elbląska 51

Krajowy Fundusz na Rzecz Dzieci, Warszawa ul. Chocimska 14

Fundacja im. Stefana Batorego Warszawa ul. Flory 9

Polska Fundacja Dzieci i Młodzieży www.pcyf.org.pl

Polskie Stowarzyszenie Kreatywności www.p-s-k.pl

Stowarzyszenie Talent www.talent.edu.pl

Uniwersytet Dla Dzieci www.uniwersytetdladzieci.edu.pl

Politechnika Dla Dzieci www.pd.portal.prz.edu.pl 23. Sposoby upowszechniania realizacji programu

spotkania z rodzicami,

strona internetowa szkoły

gazeta gminna

ARKUSZ DIAGNOZY UCZNIA UZDOLNIONEGO POD WZGLĘDEM WIEDZY

SZKOŁA:

IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA:

KLASA:

Lp. Pytania TAK RACZEJ TAK NIE

1. Jest aktywny

2. Opanowuje znacznie szerszy zakres materiału niż

rówieśnicy

3. Podejmuje wyzwania o stosunkowo najwyższym

poziomie trudności, dostrzega związki prawa, prawidłowości

4. Wyraża chęć poznania

nowych zjawisk i sytuacji

5. Interesuje się otoczeniem

6. Szybko się uczy

7. Dobrze sobie radzi z pokonywaniem trudności

8. Sam wynajduje problemy, szukając

niekonwencjonalnych sposobów ich rozwiązywania

9. Wyprzedza w rozwiązywaniu

zadań kolegów.

10. Dysponuje bogatym

słownictwem.

11. Stawia wiele pytań.

12. Niechętnie przyswaja wiedzę

w sposób pamięciowy

13. Domaga się udowodnienia wszelkich twierdzeń.

14. Przejawia najwyższą aktywność twórczą w chwili

przerabiania nowych partii materiału.

15. Ma wielką motywację do

nauki.

16. Ma dużą potrzebę

poznawania.

17. Posiada dobrą pamięć.

RAZEM

( + ) – ponadprzeciętna

( - ) – przeciętna

ANKIETA DLA RODZICA

Drogi Rodzicu, jeśli chciałbyś, aby twoje dziecko mogło rozwijać w szkole

własne zainteresowania, zdolności i możliwości to wypełnij tę ankietę i odpowiedz na postawione pytania stawiając znak „ x „

Lp. Pytanie

TAK NIE

1. Czy Twoje dziecko uczy się

chętnie?

2. Czy szybko się uczy i ma

dobrą pamięć?

3. Czy często pomagasz

swojemu dziecku w

lekcjach?

4. Czy twoje dziecko jest samodzielne?

5. Czy ma zainteresowania?

6. Jeśli tak to jakie?

7. Czy uczy się długo?

8. Czy jest samodzielne?

9. Czy często czyta?

10. Czy ma ciekawe pomysły?

11. Jakie zajęcia organizowane

na terenie szkoły go

interesują?

RAZEM:

Dziękuję

ANKIETA DLA UCZNIA

Drogi uczniu, jeżeli wierzysz, że świat mieści w sobie wiele tajemnic i chciałbyś je poznać, masz chęć rozwijać własne zdolności i

umiejętności to wypełnij tę ankietę i odpowiedz szczerze na postawione pytania wstawiając znak „ x ”

Lp.

Pytanie TAK NIE

1. Czy lubisz się uczyć?

2. Czy masz własne zainteresowania, o których

chętnie czytasz?

3. Czy masz dobrą pamięć?

4. Czy masz trudności w

nauce?

5. Jeśli tak, to z jakich

przedmiotów?

6. Czy chciałbyś rozwijać

swoje zainteresowania i umiejętności?

7. Jeśli tak, to jakie?

8. Czy lubisz zajęcia

pozalekcyjne?

Jakie?

9. Czy jesteś ciekawy świata, tego, co się wokół niego

dzieje?

10. Czy jesteś samodzielny?

RAZEM:

Dziękuję

ARKUSZ DIAGNOZY UCZNIA UZDOLNIONEGO ARTYSTYCZNIE

SZKOŁA:

IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA:

KLASA:

Lp. Pytania TAK RACZEJ TAK NIE

1. Jest aktywny artystycznie

2. Przejawia szersze zainteresowania artystyczne

niż rówieśnicy

3. Wyraża chęć aktywnego uczestnictwa w życiu

kulturalnym szkoły i środowiska

4. Wykazuje chęć do realizacji

różnych form aktywności artystycznych: śpiew, gra na

instrumencie, teatr

5. Szybko się uczy

6. Lubi prezentować się

publicznie

7. Dobrze sobie radzi z

pokonywaniem trudności

8. Pokonuje tremę podczas

występów publicznych

9. Cechuje go postawa twórcza

10. Wyprzedza swoimi

zdolnościami kolegów z klasy

11. Bierze udział w uroczystościach

ogólnoszkolnych, środowiskowych oraz

konkursach artystycznych

RAZEM

( + ) – ponadprzeciętna

( - ) – przeciętna

ANKIETA DLA RODZICA Drogi Rodzicu, jeśli chciałbyś, aby twoje dziecko mogło rozwijać w szkole własne zainteresowania, zdolności i możliwości to wypełnij tę ankietę i

odpowiedz na postawione pytania stawiając znak „ x „

Lp. Pytanie

TAK NIE

1. Czy Twoje dziecko uczy się

chętnie?

2. Czy szybko się uczy i ma dobrą pamięć?

3. Czy Twoje dziecko

przejawia zainteresowania artystyczne?

4. Jeśli tak to jakie?

5. Czy jest wytrwałe w podejmowaniu zadań

twórczych?

6. Czy wykazuje twórcze

pomysły?

7. Czy chętnie prezentuje się

publicznie?

8. Czy chętnie uczestniczy w

koncertach w filharmonii częstochowskiej?

9. Jakie zajęcia organizowane

na terenie szkoły go interesują?

RAZEM:

Dziękuję

ANKIETA DLA UCZNIA

Drogi uczniu, jeżeli wierzysz, że świat mieści w sobie wiele tajemnic i chciałbyś je poznać, masz chęć rozwijać własne zdolności i

umiejętności to wypełnij tę ankietę i odpowiedz szczerze na postawione pytania wstawiając znak „ x ”

Lp.

Pytanie TAK NIE

1. Czy lubisz się uczyć?

2. Czy przejawiasz zainteresowania

artystyczne?

3. Czy masz dobrą pamięć?

4. Czy chętnie podejmujesz działania artystyczne?

5. Czy chętnie prezentujesz się publicznie?

6. Czy chciałbyś rozwijać

swoje zainteresowania i umiejętności?

7. Jeśli tak, to jakie?

8. Czy lubisz artystyczne

zajęcia pozalekcyjne?

9. Jeśli tak, to jakie?

10. Czy lubisz uczestniczyć w konkursach szkolnych i

pozaszkolnych?

RAZEM:

Dziękuję

ARKUSZ DIAGNOZY UCZNIA UZDOLNIONEGO SPORTOWO

SZKOŁA:

IMIĘ I NAZWISKO UCZNIA:

KLASA:

Lp. Pytania TAK RACZEJ TAK NIE

1. Z przeprowadzonych testów

sprawności motorycznej uczeń osiąga bardzo wysokie

wyniki i zauważa się progresję wykonywanych

prób testu.

2. Z testów sprawności ruchowych osiąga oceny

bardzo dobre i celujące.

3. Uczestniczy w pozalekcyjnych

zajęciach sportowych.

4. Uprawia wybrana dyscyplinę sportową.

5. Należy do klubu sportowego.

6. Uczestniczy w międzyszkolnej rywalizacji sportowej, w grach

zespołowych i indywidualnych.

RAZEM

( + ) – ponadprzeciętna ( - ) – przeciętna

ANKIETA DLA RODZICA

Drogi Rodzicu, jeśli chciałbyś, aby twoje dziecko mogło rozwijać w szkole

własne zainteresowania, zdolności i możliwości to wypełnij tę ankietę i odpowiedz na postawione pytania stawiając znak „ x „

Lp. Pytanie

TAK NIE

1. Czy Państwa dziecko

chętnie uczestniczy w

lekcjach wychowania fizycznego ?

2. Czy jest według Państwa opinii sprawne ruchowo ?

3. Czy wykazuje

zainteresowanie jakąś dyscypliną sportową ?

4. Czy uprawia jakąś dyscyplinę sportową ?

5. Czy pomagacie Państwo w

rozwijaniu pasji sportowych swojego

dziecka?

6. Czy Macie możliwości

wsparcia finansowego swojego dziecka?

7. Czy Państwa dziecko bierze

udział w sportowych zajęciach pozalekcyjnych?

8. Czy Państwa dziecko uczestniczy w

pozaszkolnych zajęciach klubu sportowego?

RAZEM:

Dziękuję

ANKIETA DLA UCZNIA

Drogi uczniu, jeżeli wierzysz, że świat mieści w sobie wiele tajemnic

i chciałbyś je poznać, masz chęć rozwijać własne zdolności i umiejętności to wypełnij tę ankietę i odpowiedz szczerze na

postawione pytania wstawiając znak „ x ”

Lp. Pytanie

TAK NIE

8. Czy lubisz lekcje wychowania fizycznego?

9. Czy na lekcjach

wychowania fizycznego są ćwiczenia, które sprawiają

Ci trudność, jeśli tak, podaj jakie?

10. Czy interesujesz się jakąś

dyscypliną sportową? Podaj jaką?

11. Czy uprawiasz jakąś dyscyplinę sportową? Podaj

jaką?

12. Czy uczestniczysz w pozalekcyjnych zajęciach

sportowych, zajęciach SKS-u?

13. Czy należysz do Uczniowskiego Klubu

Sportowego "Junior" działającego w Twojej

szkole?

14. Czy należysz do innego klubu sportowego? Podaj

jakiego?

RAZEM:

Dziękuję