GMINA ZEMBRZYCE

2

Serdecznie zapraszam do Gminy Zembrzyce.To wyjątkowe miejsce łączące przeszłość z teraźniejszością.Malownicze tereny zachęcają do relaksu i wypoczynku.Naprawdę warto poznać bogactwo historyczne i kulturalne naszej „Małej Ojczyzny” Wójt Gminy Zembrzyce Eugeniusz Stypuła

1

Gmina Zembrzyce jest niewielka, zajmuje powierzchnię 3920 ha, ale bardzo urokliwa, w skład jej wchodzi pięć wsi: Marcówka, Tarnawa Dolna, Tarnawa Górna, Śleszowice i Ze-mbrzyce. Położona jest w północnej części powiatu suskiego wzdłuż dwóch dopływów rzeki Skawy – Tarnawki i Paleczki. Rów-nolegle z korytem Skawy, biegnie droga krajowa i linia kolejowa z Krakowa do Zakopanego. Gmina położona jest na granicy Be-skidu Makowskiego i Małego. Od północy graniczy z powiatem wadowickim, a od zachodu z Parkiem Krajobrazowym Beskidu Małego. Gmina położona jest w bezpośrednim sąsiedztwie budo-wanego zbiornika „Świnna Poręba”, a częściowo w czaszy zbiornika.Malowniczo położone w dolinach rzek, otoczone górami Beski-dów wsie naszej gminy są idealnym miejscem do aktywnego wy-poczynku, wędrówek, wypraw rowerowych, a po zakończeniu budowy pobliskiego jeziora w Świnnej Porębie – do uprawiania sportów wodnych. Linia kolejowa oraz rozbudowana komunika-cja drogowa dają możliwość łatwego dojazdu z Krakowa i Śląska celem odpoczynku wśród pięknej przyrody i życzliwych ludzi. W niedalekiej przyszłości atrakcyjność turystyczna Gminy Ze-mbrzyce wzrośnie. Część jej obszaru znajdzie się na brzegu je-ziora, jakie powstanie po ukończeniu budowy zapory wodnej. Dotychczasowa oferta turystyczna zapewniała przyjezdnym ciszę, zieleń i piękne widoki pagórków porośniętych różnorod-nym drzewostanem, które są rajem dla grzybiarzy. Nowo wy-budowany sztuczny zbiornik, da możliwość rozwoju wodnej bazy sportowo rekreacyjnej. Dogodny dojazd zapewnią nowe ciągi komunikacji drogowej i kolejowej. Niewątpliwą atrakcją będzie najdłuższy w Polsce ok.400 m. most kolejowy na trasie Kraków-Zakopane będący estakadą ponad taflą wody. Gmina posiada sieć wodociągową i kanalizacyjną z własną mechanicz-no - biologiczną oczyszczalnią ścieków. Zachęcamy do zwiedze-nia naszych okolic. W ostatnich latach sukcesywnie wzrasta na naszym terenie ilość miejsc noclegowych. Oferują je głownie gospodarstwa agroturystyczne, które serwują lokalne przysmaki.

Podstawą bytu mieszkańców naszych terenów w przeszło-ści była hodowla i rolnictwo oraz obróbka drewna i związa-ne z nią rzemiosła wyrób gontów, beczek, drobnych wyrobów drewnianych codziennego użytku, zabawek. Zajmowano się także rymarstwem i szewstwem. Uprawiano niezbyt urodzaj-ną rolę, zagony znajdowały się na stokach kamienistych pa-górków lub w dolinie rzek, które często wylewały i niszczyły plony, toteż żyli głównie z handlu. Wyplatali maty ze słomy, spławiali drewno, przyjmowali krakowskich letników. Ze-mbrzyce od dawna słynęły z garbarstwa, wypiekania bugli i koblików, kiszenia ogórków, które sprzedawano na odpustach i jarmarkach. Mieszkańcy trudnili się również sprzedażą wapna. Już w XVI w. wieś miała obowiązek dostarczania skór na za-mek królewski w Krakowie, a w 1807 r. założono tu cech gar-barski. Garbowanie rozwijało się przez lata. Wybudowano duży zakład garbarski. W okresie okupacji zembrzycką garbarnię przejęli Niemcy, a po wojnie została upaństwowiona. Jedno-cześnie mimo represji, zembrzyczanie nielegalne garbowa-li skóry zarówno w czasie wojny jak i po wojnie. Dziś główną działalnością gospodarczą prowadzoną jest obróbka drewna, dominują zakłady stolarskie, handel i usługi. Większość miesz-kańców znajduje jednak zatrudnienie poza terenem gminy.

2

Nazwa wsi Zembrzyce pochodzi od staropolskiego słowa „ząbr” oznaczającego żubra. Pierwotna nazwa osady brzmiała Zubrzic, Zubrzice. Początkowo stanowiła własność Zubrzyc-kich (Zembrzyckich). W roku 1530 Jan Zembrzycki zapisał ją królowi Zygmuntowi I Staremu, w wyniku czego stała się kró-lewszczyzną. Tenże Zembrzycki uzyskał wcześniej zgodę króla na zmianę nazwy wsi z Zubrzyce na Zembrzyce. W 1693 roku Zembrzyce nabyła magnacka rodzina Wielopolskich, włączając ją na krótko w skład olbrzymiego obszaru zwanego państwem suskim. W latach następnych dobra zembrzyckie były w posia-daniu kolejnych szlacheckich rodów: Zakrzewskich, Dembiń-skich, Ostrzeszewiczów i Znamięckich. W 1903 r. zmarła bez-potomnie Teofila Znamięcka, ostatnia dziedziczka Zembrzyc, której grób znajduje się na cmentarzu parafialnym. Dwór zna-lazł się w rękach Zofii Targowskiej, która w 1911 roku sprze-dała go wraz ze wsią arcyksięciu Karolowi Stefanowi Habs-burgowi, właścicielowi ogromnego majątku zwanego kluczem żywieckim. W 1938 r. syn arcyksięcia - Karol Albrecht włości zembrzyckie rozparcelował i sprzedał mieszkańcom Zembrzyc.

Obwałowanie rzeki Skawy

ZEMBRZYCE

Wieś położona u podnóży południowych stoków masywu Chełmu (604m n.p.m.) w widłach dwóch rzek Skawy i nieco mniejszej Paleczki. Znajduje się ona w malowniczej kotlinie, otoczonej pagórkami, porosłymi lasem mieszanym. Jest to wieś o małomiasteczkowej, zwartej zabudowie. W centrum znajduje się Rynek, od którego rozchodzą się drogi o zwyczajowo przy-jętym nazewnictwie. Geograficzne położenie miejscowości - w kotlinie, to nie tylko radość dla oka, ale wygoda mieszkań-ców, którzy do wszystkich instytucji: kościoła, gminy, przychod-ni zdrowia, apteki, szkoły, poczty i sklepów mają bardzo blisko.

Zembrzyce to najstarsza wieś powiatu suskiego, powstała już prawdopodobnie w końcu XIII wieku, o czym świadczy dokument z 1333 r. potwierdzający jej istnienie oraz wykopaliska i pozostało-ści średniowiecznej warownej budowli. Zamek znajdował się na wąskim grzbiecie wzgórza zwanego dziś „Zamczyskiem”. Wznosi się ono na lewym brzegu Skawy, na wzniesieniu będącym częścią składową góry Jasień. Widoczne obecnie są pozostałości wału, fosy, oraz murów obronnych. Na podstawie znalezionych w tym miejscu ułamków ceramiki archeolodzy stwierdzili, iż miejsce to było zamieszkiwane już w okresie halsztackim, najpewniej przez ludność należącą do grupy „kultury łużyckiej” . W XIV wieku po-wstały także wsie Tarnawa Dolna i Śleszowice. Na przełomie XV i XVI wieku powstała Marcówka. Najpóźniej, bo dopiero w XVII wieku - Tarnawa Górna. Ich powstanie wiąże się z osadnictwem pa-sterzy wołoskich. Wszystkie te wsie były w posiadaniu prywatnych właścicieli, którzy z upływem czasu wielokrotnie się zmieniali.

3

Parafia w Zembrzycach powstała w 1533 r. dzięki staraniom ów-czesnego właściciela wsi Jana Zembrzyckiego, sekretarza dworu króla Zygmunta I. Wcześniej wieś należała do parafii w Mucharzu. Duża odległość między wspomnianymi wsiami przyczyniła się do podjęcia decyzji o utworzeniu samodzielnej parafii. W skład nowo powstałej parafii wchodziły wówczas nie tylko Zembrzyce, ale również Sucha Beskidzka i Stryszawa, które odłączyły się od parafii zembrzyckiej dopiero z początkiem XVII wieku. Pierwszy kościół parafialny w Zembrzycach był małą, drewnianą świątynią. W roku 1910 dzięki funduszom zapisanym w testamencie przez właścicielkę Zembrzyc Teofilę Znamięcką, rozpoczęto budowę obecnej, murowanej świątyni. Już w 1913 roku, przy pomocy mieszkańców i zembrzyckiej polonii ze Stanów Zjednoczonych zakończono budowę nowego kościoła.

Obecna świątynia ma już przeszło sto lat. Zaprojektowa-na została w stylu modnego wtedy historyzmu przez kra-kowskiego architekta Mączyńskiego. Wewnątrz ma bocz-ne barokowe ołtarze oraz niektóre elementy wystroju ze starego kościoła. Głównym patronem parafii jest św. Jan Chrzci-ciel. Odpust przypada w niedzielę po 24 czerwca. Drugi od-pust ku czci Matki Bożej Szkaplerznej jest obchodzony 16 lipca. Parafia Zembrzyce szczyci się słynnym obrazem Matki Bożej Zembrzyckiej, który od wielu lat stanowił zagadkę historyczną. Z przekazów archiwalnych wynikało, że był czczony w Ko-ściele św. Jana Chrzciciela w Zembrzycach, co najmniej od połowy XVII wieku. Sądzono, że mógł powstać równocze-śnie z wybudowaniem pierwszego drewnianego kościoła. Przeprowadzone obecnie na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie badania po-zwoliły ustalić, że obraz może być starszy o sto lat, niż dotych-czas sądzono. Na obecnym etapie przyjmuje się że mieszkańcy Zembrzyc, a wcześniej najprawdopodobniej Krakowianie modlili się przy tym wizerunku od 600 lat. Jest to dzieło z grupy tzw. Hodegetrii Krakowskiej. Trwają prace nad renowacją i odpo-wiednim opracowaniem naukowym posiadającego niewątpliwie wielką wartość artystyczną dzieła. Na uwagę zasługuje również XVI-wieczny, krucyfiks noszący ślady sztuki późnego gotyku.

Ośrodek Totus Tuus

4

Zabytkowy dwór szlachecki z XIX wieku, został całkowicie od-nowiony na początku XXI wieku, obecnie służący jako ośrodek pobytu dziennego Warsztatów Terapii Zajęciowej Caritas Archi-diecezji Krakowskiej. Odbywają się w nim zajęcia w zakresie re-habilitacji społecznej i zawodowej. Obecnie do ośrodka uczęszcza 40 osób pracujących w pracowniach: gospodarstwa domowego, muzycznej z elementami origami, krawiecko - dziewiarskiej, ogrodniczej, plastycznej, stolarskiej oraz multimedialnej. W sali ćwiczeń ruchowych – pod okiem fizjoterapeuty, uczest-nicy mogą podnieść swoją sprawność fizyczną i skorzystać ze wsparcia psychologa. Działający od kilku lat na terenie dawne-go Ośrodka Wypoczynkowego PKP Ośrodek Wypoczynkowo--Rekolekcyjny Totus Tuus im. Ks. Kardynała Karola Wojtyły to pięknie położony w lesie kompleks budynków rozlokowanych na trzech polanach. Zapewnia wypoczynek w ciszy i bliskości natury. W ośrodku odbywają się rekolekcje prowadzone przez charyzma-tycznych rekolekcjonistów, szkolenia, konferencje oraz przyjęcia okolicznościowe. Przyjmowane są głównie grupy zorganizowa-ne. Dla indywidualnych osób oferuje się domki na trzeciej po-lanie, wyposażone w aneks kuchenny, kominek, trzy sypialnie i pokój dzienny. Dużą popularnością cieszą się obecnie rekolekcje z postem Daniela, i turnusy rehabilitacyjne z możliwością czę-ściowego współfinansowania przez PEFRON. Na terenie ośrod-ka znajduje się również kaplica z relikwiami błogosławionego Jana Pawła II, gdzie odbywają się nabożeństwa o uzdrowienia. W Zembrzycach działa również Dom Wczasowo-Rehabilitacyj-ny im. Św. Brata Alberta, organizujący turnusy rehabilitacyjne z programem rekreacyjno-wypoczynkowym oraz programem nie-zależnego funkcjonowania z niepełnosprawnością. Przybywają tu z całego kraju osoby indywidualne oraz grupy zorganizowane.

Najstarsza kapliczka Serca Pana Jezusa

most kolejowy

5

Charakterystyczną cechą krajobrazu Gminy Zembrzyce są ka-pliczki. Niewątpliwie najciekawsza z nich, a właściwie jej postu-ment, stoi w centrum, przy zakręcie drogi z rynku do Krakowa. Pierwotnie na postumencie była postać Chrystusa Frasobliwego. Na kamiennym postumencie widnieją bardzo stare, prawdopo-dobnie z przełomu XII i XIII wieku płaskorzeźby m.in. przed-stawiające Cyryla i Metodego. Obecnie na cokole znajduje się figura Serca Pana Jezusa. Większość kapliczek znajdujących się na terenie Zembrzyc pochodzi z XIX wieku i tak: Kapliczka na Chrostawicy ufundowana w 1806 roku przedstawia postać Chry-stusa upadającego pod krzyżem. Przy drodze do Marcówki, nie-opodal Paleczki napotkamy kapliczkę przedstawiającą postać świętego Jana Nepomucena. W okolicy Niwki znajdziemy ka-pliczkę z Chrystusem ukrzyżowanym z 1863 roku. Na trasie wi-dokowej wzdłuż obwałowania potoku Paleczka w stronę Zarębek skawieckich trafimy na kapliczkę, przy której modlili się flisacy, wyruszający na spływ. Nad nią głęboko w lesie znajduje się ka-pliczka również pochodząca z połowy XIX wieku. W centrum Zembrzyc stoi pomnik z 1925 r. ufundowany przez społeczeństwo ofiarom I wojny światowej. Zabytkowe kapliczki napotkamy przy ogrodzeniu kościoła w Zembrzycach (1833), kolejną przy dro-dze wiodącej od kościoła usytuowaną w przydomowym ogród-ku, pieczołowicie odrestaurowaną jest kapliczka z 1866 r, której fundatorami była rodzina Wicińskich. Zabytkową kapliczkę z 1825 r. znajdziemy na Gorzańskim Ispie. Na końcu wsi jest pięk-na kapliczka z Chrystusem upadającym pod krzyżem z przełomu XIX i XX wieku. U Piły znajdziemy kapliczkę prawdopodobnie z połowy XIX wieku. Młodsze, bo ufundowane już w XX wieku kapliczki są na ulicy Kolejowej i Ks. Kobyłeckiego oraz u Grygli.

Najstarsza kapliczka Serca Pana Jezusa

Dwór w Zembrzycach

Wnętrze kościoła w Zembrzycach

Pomnik poświęcony ofiarom I Wojny Światowej

6

W latach 80 tych mieszkańcy wybudowali własną Kaplicę pod wezwaniem Matki Bożej Częstochowskiej. Obecnie Marcówka z biednej, rolniczej wsi przekształciła się w pięknie zabudowaną wioskę, w której są nowoczesne domy oraz letnie domki pobudo-wane przez ludzi przyjezdnych, szukających tu spokoju i świeże-go powietrza. Przemierzając sołectwo, idąc w górę od zabudowań mieszkalnych, mijamy niezwykłą kapliczkę z 1861 r. na której postumencie znajdują się dwie postacie Piotra i Pawła. Minąw-

szy ostatnie zabudowania osiedla, na obszarze leśnym napo-tkamy Kapliczkę Chrystusa upadającego pod krzyżem.

Na samym szczycie Sosnówki stoi kaplica z 1879 r. we-wnątrz znajduje się ołtarz z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, który warto obejrzeć. Obsadzona

drzewami jest doskonałym miejscem do odpoczynku dla wędrowców. Jest tam miejsce do parkowania i biwakowania.

Widok przy sprzyjającej aurze przepiękny, widać cały zarys Ba-biej Góry, a nad nią tatrzańskie szczyty.

Otoczona lasami, malowniczo położona wieś na południowych stokach Chełmu (603 m n.p.m.), z pięknymi widokami na masyw Policy i Babią Górę, nieco oddalona od głównej drogi do Krakowa, schowana za wzgórzami. Marcówka powstała prawdopodobnie w pierwszej połowie XV w. jako tzw. Zarąbki, tj. osiedle powstałe w wyniku wykarczowania lasu. Należała do parafii stryszowskiej, a od 1966 r. do parafii zembrzyckiej. Była wioską typowo rolniczą. Wielokrotnie zmieniali się jej właściciele, któ-rzy mieszkali w tutejszym dworze. Po II wojnie świato-wej dwór i zabudowania folwarczne zostały rozebrane, a grunty rozparcelowano pomiędzy miejscowych chło-pów. Czasy te pamięta zapewne rosnący, nieopodal miejsca w którym stał dwór, na rozstaju dróg przy szlaku pielgrzymkowym wielowiekowy dąb będący pomnikiem przyro-dy. W 1772 roku ksiądz Józef Dembiński herbu Nieczuja, wła-ściciel wsi, a równocześnie proboszcz w sąsiednim Stryszowie, z powodu zbyt wielkiego obciążenia chłopów na rzecz budowy kościoła w Marcówce, został napadnięty i zabity przez Marco-wian. Jego zabójcy zostali ujęci i skazani na śmierć przez łamanie kołem; na Marcówkę zaś nałożono interdykt. Wtedy też, według miejscowej legendy, na skutek popełnionej zbrodni, zapadł się pod ziemię kościół, którego budowę rozpoczął ksiądz J. Dembiński.

MARCÓWKA

7

Do ciekawych zabytków w Marcówce należy kapliczka stojąca na szczycie Chełmu, przedstawiająca wykutego w kamieniu świętego Onufrego, patrona pielgrzymów i turystów. Jeszcze w XIX wieku kapliczka miała unikatową, obrotową konstrukcję pozwalającą pątnikom zmierzającym tędy pieszo do Kalwarii Zebrzydowskiej na zwrócenie posągu świętego w kierunku marszu, co miało za-pewnić bezpieczeństwo w czasie pielgrzymki. Obecnie postać na stałe skierowana jest na wschód. Z kapliczką tą wiąże się podanie o ubogim chłopie z Marcówki, który codziennie przechodząc do pracy koło świętego, prosił go o wyciągnięcie z biedy. Zniechęco-ny brakiem reakcji świętego, pewnego dnia tak go zdzielił buko-wym kołkiem, że święty Onufry spadł z postumentu. Okazało się, że w cokole, na którym stał święty, dawno temu zbójnicy mieli skrytkę, w której chowali zrabowane kosztowności. Chłop uznał to za dar od Świętego Onufrego, a w dowód wdzięczności odnowił posąg i opiekował się nim.

Wędrując po okolicznych lasach w ciszy możemy podglądać naturę. Na kilku hektarowym obszarze leśnym natrafimy na żyjące w naturalnych warunkach w gospodarstwie hodowlanym stado danieli. Są to zwierzęta płochliwe, z rodziny jeleniowatych i nale-ży się odpowiednio zachowywać , aby nacieszyć oko i zapomnieć o problemach dnia codziennego. W drodze powrotnej z Chełmu do głównej trasy na Kraków, w gospodarstwie pszczelarskim mo-żemy nabyć dobrej jakości naturalny miód u miejscowego pszcze-larza, który również chętnie pokaże swoją pasiekę, a jest co w niej obejrzeć. W Marcówce, tradycyjnie już od lat, głównym organizatorem

imprez kulturalno sportowych jest miejscowa szkoła i OSP. Działa też prężnie Koło Gospodyń i Bractwo Zbójnickie. Członkowie Bractwa Zbójników spod Babiej Góry żartują, że marni z nich zbóje, bo nie napadają, nie rabują ani nie gwałcą. Niewątpliwie jednak wiedzą, jak przygotować dobrą zabawę dla mieszkańców, czego dowodzą w czasie Rombanicy, czyli Podbabiogórskiego Zbójowania w Bacówce u Harnasia. Gospodynie organizują zaś sierpniu cykliczną zabawę ludową pn. Kubajka, na której prze-prowadzane są konkursy dla chcących wykazać się zręcznością w wykonywaniu tradycyjnych prac gospodarskich, prezentowa-ne są wyroby rękodzieła. Jest to impreza ciesząca się w powiecie suskim coraz większą popularnością i przyciągająca rzesze gości.

Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej

Kapliczka na Sosnówce

8

Wieś usytuowana wzdłuż potoku Tarnawka. Tarnawa Dol-na powstała w okresie zasiedlenia doliny Skawy w XIV wieku i weszła w skład ówczesnego księstwa oświęcimskiego. Założona na prawie niemieckim przez Mikołaja z Benkowic (Bieńkowic). Właścicielem Tarnawy Dolnej w XVI wieku był znany arianin Jan Przypkowski, który uwolnił chłopów od pańszczyzny. Na po-czątku XVII w. drogą kupna przeszła w ręce magnackiej rodziny Komorowskich. W następnych wiekach wraz z dobrami suskimi, przechodziła kolejno w ręce Wielopolskich ,Branickich i Tar-nowskich. Ci ostatni byli jej właścicielami do 1945 r. W 1939 r. Tarnawa Dolna została włączona do powiatu bielskiego w Rze-szy (granica z Generalnym Gubernatorstwem biegła wzdłuż rzeki Skawy). W lipcu 1943 r. Niemcy dokonali deportacji mieszkań-ców wsi do obozów pracy przymusowej w Rzeszy, a na ich miejsce sprowadzono osadników niemieckich. Od wieków podstawowym zajęciem mieszkańców była praca na roli, w lesie i rzemiosło ba-zujące na obróbce drewna. W 1848 r. w Tarnawie Dolnej powstała Parafia, a w latach 1872-1878 wzniesiono w stylu neoromańskim, ufundowany przez Władysława Branickiego murowany kościół pw. św. Jana Kantego, który jest najcenniejszym zabytkiem Tarna-wy. Najważniejszym obiektem sakralnym tarnawskiego kościoła jest słynący łaskami obraz Matki Bożej Przemiany i Uzdrowie-nia. W świątyni znajduje się ołtarz główny z obrazem patrona, późnobarokowy krzyż, podarowany przez rodzinę Tarnowskich, obraz „Zwiastowanie” z 1846r. namalowany przez Józefa Mault-za oraz kamienna chrzcielnica z XIX w. Nieopodal kościoła znajduje się zabytkowy budynek plebanii z końca XIX wieku. W tym samym czasie została wybudowana została stara szkoła.

Ponadto na terenie wsi obejrzeć można XIX wieczne, przydrożne kapliczki: - Kamienna kolumna z figurką Chrystusa Frasobliwego nazywana latarnią umarłych z 1748 r. - Kapliczka Chrystusa upadającego pod krzyżem z 1798 r.- Kapliczka z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej wzniesiona w drugiej połowie XIX w.- Kapliczka z oleodrukiem i figurą gipsową Matki Bożej z końca XIX w.- Kapliczka z figurą Świętego Antoniego Padewskiego z drugiej połowy XIX w.- Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej ufundowana w 1867 r.- Kapliczka z figurką Chrystusa Frasobliwego wzniesiona w drugiej połowie XIX w.- Kapliczka z figurką Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej ufundowana w 1910 r.

TARNAWA DOLNA

9

Miłośników jazdy konnej zapraszamy do odwiedzenia w Tarna-wie Dolnej stadniny. Oferuje jazdę konną na koniach rasy hucul-skiej, które charakteryzują się niezwykłą łagodnością w stosunku do ludzi, są końmi najlepiej sprawującymi sie w górach. Nauka jazdy jak i wyprawy turystyczne są prowadzone pod fachową opieką instruktora. Jest to doskonała baza wypadowa na wy-cieczki na Prorokową Górę, Tarnawską Górę, Leskowiec, leśnymi duktami z dala od codziennego zgiełku. Spacerując po okolicz-nych pagórkach, podziwiać można przepiękny krajobraz terenów w niecce zbiornika, które już niebawem zupełnie się zmienią. Można obserwować postęp i rozmach prac przy budowie tamy i obiektów towarzyszących. W Tarnawie Dolnej, w starym ka-mieniołomie są dogodne warunki do organizowania treningów i zawodów w trialu rowerowym. Miejscowy zespół szkół jest or-ganizatorem imprez kulturalno sportowych nie tylko dla dzieci i młodzieży ale także dla ogółu mieszkańców i gości. W sołectwie prężnie działa reaktywowane przed 12 laty Koło Gospodyń Wiej-skich i Ochotnicza Straż Pożarna, które włączają się w organizację środowiskowych imprez sportowych i kulturalnych w gminie.

Wnętrze kościoła parafialnego

Kapliczka Matki Bożej Niepokalanie Poczętej

10

Wieś położona u stóp Leskowca, w górnym biegu Tarnaw-ki, lewobrzeżnego dopływu Skawy, na granicy Beskidu Małego i Makowskiego (Średniego). Założona została w ramach akcji osiedleńczej prowadzonej w XVII wieku przez Komorowskich, obejmującej tereny położone wokół Leskowca. Pierwotna na-zwa miejscowości to Rec (Redz, Retz). Nazwę: Tarnawa Gór-na wprowadzono dopiero pod koniec XVIII w. Wieś powstała w drugiej połowie XVI w. na terenie ówczesnego księstwa oświęcimskiego. Założona została w ramach akcji osadniczej prowadzonej przez Komorowskich, jako niewielki za-rębek wołoski. Rozrosła się nieco na początku XVII w, kiedy Piotr Komorowski wydzielił w swoim la-tyfundium tzw. państwo suskie. W ramach tego państwa Redz należał do dóbr krzeszowskich. Po Komorowskich właścicielami Redza, a później Tarnawy Górnej, byli kolejni posiadacze państwa suskiego, tj. Wielopolscy, Braniccy i Tarnow-scy. Ci ostatni utrzymali swoje dobra do 1945 r.

Do najstarszych i najciekawszych zabytków Tarnawy Górnej należą:- Kaplica bielona, murowana, typu domkowego, z 1818 roku z figurą Chrystusa upadającego pod krzyżem z przełomu XVIII i XIX wieku, posągiem i obrazem Matki Bożej Częstochowskiej. Kapliczka znajduje się przy drodze do osiedla Mikołajki, powyżej ostatniego przystanku BUS w Tarnawie Górnej, przy niebieskim szlaku turystycznym, prowadzącym na Leskowiec i Groń Jana

Pawła II. - Murowana Kapliczka przydrożna w osiedlu Ja-nówka. Kapliczka została wybudowana jeszcze przed

I wojną światową. Początkowo drewniana. Po I woj-nie światowej została zniszczona. Dzięki staraniom mieszkańców została ponownie odbudowana po 1946 roku. Wewnątrz ołtarzyk z obrazem Matki Bożej, sygnowany przez J. Żarkowskiego w 1888 r. oraz drugi obraz przedstawiający Serce Jezusa - również jego autorstwa. Ponadto umieszczono

w kapliczce obraz darowany przez rodzinę Giba-sów oraz obraz z wizerunkiem Matki Bożej. W kapliczce znajduje się Akt poświęcenia - napi-sany w języku łacińskim, z oryginalnym podpisem

kardynała Adama Sapiehy z 1948 r. Na zewnątrz nad drzwiami kapliczki znajduje się wizerunek Chrystusa

Ecce Homo.

TARNAWA GÓRNA

11

Ponadto w Tarnawie Górnej znajdziemy również stałą wysta-wę regionalną o charakterze Izby Regionalnej „Dawno i dawniej w Tarnawie”. Mieści się w budynku Świetlicy Wiejskiej, daw-niej znanym jako „Dom rolnika” (budynek nr 50). Opiekunem wystawy jest Pani Cecylia Szeląg - radna Gminy Zembrzy-ce. Otwarcie stałej wystawy nastąpiło w dniu 17 kwietnia 2012 r. Zbiór eksponatów ma charakter stały i rozwojowy. Wystawa dostępna jest od wtorku do piątku w godzinach 14.00 - 18.00, można ją także zwiedzić w innym terminie, po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym tel. 604  685  920. Wędrując niebieskim szlakiem z Tarnawy Górnej na szczyt Le-skowca mijamy Kaplicę na Groniu Jana Pawła II wzniesionej w 1995r. W kaplicy stoi fotel, na którym Jan Paweł II siedział pod-czas wizyty w Skoczowie w 1995 oraz ołtarz z inskrypcją: ”Jest nas troje: Bóg, góry i ja”. Papież w latach swego dzieciństwa i młodości wielokrotnie wchodził na szczyt - również jako biskup. Latem poko-nywał szlak piechotą, zimą jeździł tu na nartach. Ostatni raz wszedł na Leskowiec i Jaworzynę jako kardynał w 1970, po mszy, odpra-wionej z okazji 25-lecia kapłaństwa w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Izba regionalna

Chata kryta trzciną

12

To nieduża wieś w dolinie Tarnawki, lewego dopływu Skawy, na granicy Beskidu Małego i Makowskiego (Średniego). Powstała w XIV w. Jej założycielem był Mikołaj z Benkowic (Bieńkowic). W wieku czternastym i pierwszej połowie piętnastego Śleszowice były wsią szlachecką; należały do rodziny Szaszkiewiczów. W po-łowie XVI w. wieś przeszła w ręce królewskie i włączona została do starostwa barwałdzkiego, dzierżawionego m.in. przez Komo-rowskich. Od XVIII w. do lat trzydziestych XX w. Śleszowice Gór-ne i Śleszowice Dolne jako osobne włości należały do przedsta-wicieli drobnej szlachty. Po tym okresie grunty dworskie zostały rozprzedane pomiędzy miejscowych chłopów. W latach II wojny światowej Niemcy dokonali deportacji mieszkańców wsi do obo-zów pracy przymusowej w Rzeszy, a na ich miejsce sprowadzono osadników niemieckich. W 1981 r. w Śleszowicach rozpoczęto bu-dowę kościoła, który konsekrowano w 1996 r. tworząc niezależną od Mucharza parafię. Pięknie położone Śleszowice poszczycić się mogą nowoczesną, oddaną do użytku w 1994 r. szkołą podstawo-wą, pełniącą rolę ośrodka życia kulturalnego wsi. Aktywnie działa tu również Stowarzyszenie Muzyczne Śleszowice oraz Ochotnicza Straż Pożarna. Będąc w Śleszowicach warto obejrzeć dwie zabyt-kowe budowle. Są to willa Mracznego, mieści się w niej Przychod-nia Zdrowia oraz stojący w centrum wsi nad potokiem Tarnawka zabytkowy, drewniany dom znany jako willa „Plutówka”.

Podróżując po okolicy nie sposób też nie zwrócić uwagi na licznie rozsiane przydrożne kaplice. Oto najciekawsze z nich:

- Murowana kapliczka znajdującą się w centrum Śleszowic, wybu-dowana w 1749 r. Na fasadzie, nad wejściem do kapliczki znajduje się posąg Chrystusa upadającego pod krzyżem z XVIII w. Przez długie lata mieszkańcy wsi gromadzili się wokół niej na wspólną modlitwę. W latach siedemdziesiątych XX w. zaczęto odprawiać w niej niedzielne nabożeństwa. Pierwotnie w kaplicy na czoło-wym miejscu umieszczony był obraz Matki Bożej Częstochow-skiej. Obecnie znajduje się on w nowym kościele. 17 maja 1959 r. spotkał się tutaj z mieszkańcami wsi, podczas wizytacji duszpa-sterskiej, biskup Karol Wojtyła. Wydarzenie to upamiętnia tablica wmurowana na fasadzie kaplicy.

- Na Przełęczy Śleszowickiej (trasa Śleszowice – Mucharz) napotykamy na dwa obiekty sakralne: murowaną kaplicę z 1847 r., w której do niedawna znajdował się posąg Matki Bo-żej Bolesnej z około 1470 r., (przeniesiony do kościoła parafial-nego) oraz kamienny słup z Chrystusem w koronie cierniowej. Z obiektami tymi wiąże się pewna legenda. Podaje ona, że syn dziedzica Kłosowskiego, Andrzej, zakochał się w ubogiej wiej-skiej dziewczynie - Tekli. Ojciec młodego dziedzica nie wyra-żał zgody na małżeństwo. Miłość między młodymi była jednak tak wielka, że woleli umrzeć, niż pozwolić, by ich rozdzielono. Młody Kłosowski zastrzelił najpierw swoją narzeczoną, a po-tem popełnił samobójstwo. Rodzina Kłosowskich była wstrzą-śnięta śmiercią syna. Na miejscu, gdzie wydarzyła się tragedia, rodzice Andrzeja wybudowali kaplicę z posągiem Matki Bożej Bolesnej, zaś obok niej postawiono kamienny słup z Chrystu-sem w cierniowej koronie poświęcony tragicznie zmarłej Tekli.

ŚLESZOWICE

13

- Wartym uwagi zabytkiem Śleszowic jest kapliczka Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus, znajdująca się nad kościołem, przy drodze Śleszowice – Mucharz. Wybudowana zastała około 1749 r. Pod-czas II wojny światowej kapliczka odniosła wiele szkód, po wojnie jednak została odbudowana.

- Figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus z 1894 r., zgod-nie z opowieściami najstarszych mieszkańców wsi, została wy-konana przez Józefa Króla w podziękowaniu za narodziny syna. Szczęśliwie narodzony syn, w dorosłym już wieku, wybudował kapliczkę, w której umieszczono figurkę wykonaną przez ojca.

- Z kapliczką na tzw. Wierchach wiąże się niezwykła opowieść. Otóż początkowo była ona umieszczona na drzewie. Kiedy jed-nak z powodu silnych wiatrów drzewo zostało złamane, jeden z mieszkańców zabrał kapliczkę do domu. Pewnego jed-nak dnia kapliczka sama obróciła się do okna, co zostało od-czytane jako znak, że Matka Boża pragnie być na zewnątrz, aby każdy przechodzień mógł przyklęknąć, pomodlić się, oddać Jej cześć. Początkowo kapliczkę postawiono na wbi-tym do ziemi drewnianym palu, później jednak wierni za-stąpili drewniany słup betonowym, na którym stoi do dziś.

Willa Mracznego

Kapliczka poświęcona Tekli

14

CHARAKTERySTyKA ETNOGRAFICZNA REGIONU.

Obszar Podbabiogórza, w skład którego wchodzi Gmina Ze-mbrzyce, zamieszkują trzy grupy etnograficzne: Górale Babio-górscy (południowa część), Górale Żywieccy (krańce zachodnie) i Kliszczacy (część wschodnia i północno wschodnia). Podstawo-wym kryterium odróżniającym wspomniane trzy grupy etnogra-ficzne jest strój. Na przełomie XIX i XX wieku na skutek wyjazdów i kontaktów handlowych z Krakowem, oryginalne stroje kliszczac-kie wyszły z powszechnego użycia. Dlatego też koniecznym było odtworzenie tradycyjnego stroju kliszczckiego przez etnografów. Obszar zamieszkały przez Kliszczaków na początku XX wieku obejmował okolice ograniczone miejscowościami Rabka - Sucha Beskidzka – Myślenice. Z czasem grupa zaczęła zatracać swoją re-gionalną odrębność, ulegając wpływom podhalańskim i krakow-skim, nierzadko przyjmując również elementy kultury Zagórzan. Współcześni badacze, bazując m.in. na rękopisie z 1910 roku oraz zdjęciach Jana Kriegera odtworzyli strój kliszczacki. Mężczyźni nosili płócienne koszule, sukienne białe spodnie skórzany, szeroki pas (opaska), wierzchnie okrycie (tzw. gunia bądź gurnica) i filco-wy kapelusz. Na początku XX wieku męskie spodnie zaczęła zdo-bić parzenica o sercowatym kształcie, która zastąpiła wcześniejsze obszycie w kształcie litery „U”. Najistotniejszym elementem stro-ju, było charakterystyczne rozcięcie nogawek spodni, tzw. kliszcz, od którego powstała nazwa Kliszczacy. Strój kobiecy składał się z płóciennej koszuli, sukiennego gorsetu, spódnicy i płóciennej zapaski. Najczęściej suto marszczone spódnice szyte były z jedno-barwnej tkaniny, ozdobionej wąską taśmą lub wstążką naszytą do-łem. Stałym elementem stroju kobiecego były zapaski, nieco krót-sze od spódnicy, białe świąteczne zdobione haftowanym drobnym wzorem roślinnym lub czarne, wykończone koronką lub krepin-ką. Kobiety narzucały na ramiona „łoktuse” rodzaj płachty z lnia-nego płótna. Ozdobna jej odmiana zdobiona była białym haftem na brzegach. Zarzucano też na ramiona lekkie chusty wełniane z frędzlami w kolorze czarnym, w kratę, a w zimie grube wełniane barankowe. Na nogi zakładano kierpce, ale już w połowie XIX wie-ku oryginalny strój kliszczacki zaczął zanikać. W latach 60-tych XIX wieku, strój kobiecy zaczął ulegać silnym wpływom krakow-skim, widocznym współcześnie. Cechą charakterystyczną stroju krakowskiego były spódnice szyte z tkanin o drobnym kwiatowym wzorze oraz aksamitne gorsety wyszywane cekinami i koralikami.

DZIAłALNOŚć KULTURALNA

Na terenie Gminy Zembrzyce szczególnie prężnie działają Koła Gospodyń Wiejskich. Prawie każde z sołectw ma własne koło, kultywujące lokalne tradycje. Strojem dominującym jest odtwo-rzony strój kliszczacki. Wszystkie uroczystości okolicznościowe kościelne i świeckie uświetniają orkiestry dęte. Koło Gospodyń Wiejskich z Tarnawy Dolnej To najstarsze Koło Gospodyń w Gminie Zembrzyce, powstało w 2002 r. Obecnie zrzesza 15 pań z tej wsi. Reprezentuje gminę m.in. podczas dożynek powiatowych. Przewodniczącą koła jest Pani Maria Pawlata. Panie w gustownych, opracowanych przy po-mocy etnografów tradycyjnych strojach, wielokrotnie reprezen-towały i promowały gminę zdobywając wiele wyróżnień i nagród w konkursach. Są ostoją w podtrzymywaniu lokalnych tradycji, obrzędów i integrowaniu lokalnej społeczności. Stowarzyszenie Zembrzyckie Koło Gospodyń MioduszynaW ramach stowarzyszenia działa Zespół Regionalny „Mioduszy-na” założony w 2007 roku.  Początkowo nad repertuarem muzycz-nym pań z Mioduszyny czuwał pan Tadeusz Wojtanek, obecnie panie pracują instruktorem – panią Barbarą Cyganik. Założycie-lem zespołu i osobą kierującą jest pani Janina Benisz. Gospody-nie zembrzyckie  poprzez swoje działania propagują dziedzictwo kulturowe miejscowości regionu.  Panie prezentują się w odtwo-rzonych z początku XIX wieku strojach, śpiewają zasłyszane, au-tentyczne przyśpiewki i pieśni ludowe, przyrządzają tradycyjne zembrzyckie potrawy kulinarne. Dzięki ich działalności ożywiana jest tradycja regionuStowarzyszenie Koło Gospodyń Wiejskich „Marcowianki” Stowarzyszenie KGW Marcowianki działa od 2011 roku. Pierwo-wzorem dla koła było działające w latach 60-tych ubiegłego stule-cia Koło Gospodyń Wiejskich przy Kółku Rolniczym. Obecnie w reaktywowanym KGW „Marcowianki” prezesuje Sylwia Burczak. W skład wchodzą kobiety będące przedstawicielkami dwóch po-koleń. Gospodynie uznają za cel swej działalności podtrzymanie i kultywowanie tradycji lokalnej w jak najszerszym możliwym za-kresie. W odtworzonych, bogatych strojach kliszczackich prezen-tują miejscowy folklor i tradycje promując gminę na konkursach, wystawach i kiermaszach.

15

Koło Gospodyń Wiejskich „Redz” Koło Gospodyń Wiejskich z Tarnawy Górnej „Redz” reakty-wowano w 2011 roku, z inicjatywy radnej Cecylii Szeląg. Trzon jego stanowią gospodynie KGW działającego dawniej pod prze-wodnictwem P. Michaliny Dudziak. Prężnie działające koło za-adaptowało na swoje potrzeby Dom Rolnika w Tarnawie Górnej, w którym utworzono również świetlicę wiejską i środowisko-wą. Dzięki autentycznej pasji, wysiłkom pracownika świetli-cy wiejskiej i zaangażowaniu Rady Sołeckiej, utworzona została Izba Regionalna, w której umieszczono pamiąt-ki, zabytkowe sprzęty domowe podarowane przez miesz-kańców. Koło aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym gminy i powiatu. Bierze udział w konkursach kulinarnych, biesiadach, uroczystościach kościelnych oraz organizu-je życie kulturalne dla mieszkańców sołectwa i gości. Członkinie koła dumnie noszą stroje dawnych miesz-kanek tych terenów. Wyszukują i propagują po-trawy od zawsze obecne na tutejszych stołach.

Stowarzyszenie Bractwo Zbójników spod Babiej Góry i Gaździny.Członkowie Bractwa Zbójników spod Babiej Góry to grupa osób, których wielką pasją jest promowa-nie kultury górali babiogórskich. Celem bractwa jest kultywowanie tradycji i podtrzymywanie dziedzictwa kulturowego regionu Podbabiogórza. Panie zwane Gaździnami nie są formalnie kołem gospodyń wiej-skich. Tworzą żeńską część bractwa, reprezentują Gmi-nę Zembrzyce na różnorodnych uroczystościach, jak każde z pozostałych czterech kół.

ORKIESTRy DęTE

Orkiestra Dęta „Rytm” Zembrzyce Orkiestra zembrzycka ma długą tradycję, została założona 1922 r. przez mieszkańców Zembrzyc, którzy powrócili do Pol-ski ze Stanów Zjednoczonych i przywieźli ze sobą instrumen-ty. Początkowo repertuar stanowiły kolędy. Członkowie ze-społu, tak dawniej jak i współcześnie, w okresie Świąt Bożego Narodzenia chodzą od domu do domu i grają kolędy. Podczas II wojny światowej działalność została zawieszona, aż do roku

1947, w którym to roku działalność została wznowiona. Przez prawie 40 lat zembrzycką orkiestrę prowadził ka-pelmistrz Leopold Boczek. Od 1998 roku kierował nią pan Marian Ryszawy, który wprowadził lżejszy, bar-

dziej współczesny repertuar. Od 1 lutego 2010 r. kiedy nowym dyrygentem został Kazimierz Gromada, licz-

ba orkiestrantów wzrosła powiększając się o dzieci i młodzież. Dotacje unijne pozwoliły na zakup nowych strojów i prowadzenie warsztatów na-uki gry na instrumentach. W roku 2012 or-kiestra obchodziła jubileusz 90-lecia, na który przybyły orkiestry z całego powiatu suskiego.

,, Stowarzyszenie Muzyczne Śleszowice” Orkiestra dęta w Śleszowicach została za-

łożona w maju 2001 r. z inicjatywy Kazi-mierza Michałka. Pan Kazimierz został

również jej pierwszym kapelmistrzem i na-uczycielem gry na instrumentach dętych.

W 2004 r. członkowie orkiestry postanowili założyć Stowarzyszenie Muzyczne, które przyjęło nazwę „1. Stowa-

rzyszenie Muzyczne Śleszowice”. Pan Michałek, będąc jedno-cześnie członkiem ,,1.Stowarzyszenia Muzycznego w Lassee”

w Austrii sprawił, że repertuar śleszowickiej orkiestry znacznie wyróżnia ją spośród orkiestr działających na terenie powiatu su-

skiego. Również strój muzyków nawiązuje do stroju austriac-kich kolegów. Obecnie ,,1. Stowarzyszenie Muzyczne Śleszowi-

ce”, podobnie jak Orkiestra Dęta „Rytm” Zembrzyce uświetniają wszystkie najważniejsze uroczystości świeckie i kościelne.

16

WyROBy REGIONALNE.

ZAKŁAD PRODUKCYJNY “STOL” – JÓZEF KRZAK Tradycje rodzinne wytwarzania wyrobów z drewna sięgają 1830 roku, były przekazywane z ojców na synów. Wytwórczość rze-mieślnicza zarejestrowana została w 1962 roku. Firma ta zajmuje się wytwarzaniem tradycyjnych wyrobów gospodarstwa domo-wego: bednarstwo, kołodziejstwo oraz zabawek wykonywanych według dawnych wzorów z terenu Gmin Zembrzyce i Stryszawy. Pan Józef Krzak jest członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludo-wych w Lublinie. Konie na biegunach posiadają świadectwo PN--EN 71-6 1998, PN-EN 71-1:2001 oraz świadectwo zarejestrowa-nia w Urzędzie Patentowym.

Adres: 34-210 Zembrzyce, Śleszowice 76,  tel. 33 874 62 83, stolhand@poczta.onet.pl

MIODY, PYŁEK KWIATOWY, RZEŹBY WOSKOWE - MONIKA I MAREK KADELA

Teren na którym znajduje się pasieka Państwa Moniki i Marka Kadela ma idealne warunki na produkcję zdrowego i pysznego miodu. Umieszczona jest z dala od szosy, a wokoło rosną lasy. Miód można zakupić wprost od właścicieli lub na lokalnych im-prezach.

Adres: 34-210 Zembrzyce, Tarnawa Dolna 155, tel. 510 261 157

PIEKARNIA WYROBÓW REGIONALNYCH „BUGIELEK”

Produkt wpisany na listę produktów tradycyjnych. Bugle wypie-kane były prawdopodobnie już od końca XVII w. Bugle, to daw-niejszy rarytas sprzedawany niegdyś po odpustach, jarmarkach również w Krakowie w porządnych „knajpach”, gdzie stawał się zagryzką do serwowanych trunków. Jest to produkcja tradycyj-na, co oznacza, że wszystkie czynności wykonuje się ręcznie. To powoduje, iż wypiek Bugli jest ogromnie pracochłonnym i cza-sochłonnym zajęciem. To z kolei wpływa na ich wyjątkowość, na ogromne walory smakowe. Jest to wypiek tradycyjny, domowy bez użycia uzdatniaczy czy innych konserwantów, dzięki czemu można go zaliczyć do zdrowej żywności” („Kroniki Ojców Obla-tów”, ks. J. Sokołowicz). Materiały źródłowe opisują kilka wersji powstania tej charakterystycznej nazwy. Pierwsze źródło wskazu-je, że nazwa pochodzi od podobieństwa bugli do pukla gęstych, mocno skręconych loków. Ponieważ góralom trudno było wy-mówić wyraz pukle, mówili bugle. Drugie źródło związane jest z historią i herbem Zembrzyc. Zembrzyce podczas utraty nie-podległości państwa polskiego dostały się pod zabór austriacki. W tym czasie do słownika ówczesnych Zembrzycan przenikł wyraz obcego pochodzenia „Bjugl” – co oznaczało myśliwski róg w kształcie półokrągłego księżyca. Ponadto, w herbie Ze-mbrzyc znajdowała się postać myśliwego. Bugle zembrzyckie wypiekane są z mąki pszennej, drożdży z dodatkiem odrobiny soli. Cały proces przygotowania jest bardzo pracochłonny, gdyż wszystkie czynności wykonywane są ręcznie. Gospodynie tzw. „wolacki”, czyli kobiety toczące ciasto, formowały z niego cha-rakterystyczne nieduże kółka, a następnie wkładały do ciepłej wody, aby je „obwarzyć”. Po wyjęciu z wody posypywano je np. makiem z grubą solą i rozkładano na specjalnych blachach. Na koniec wkładano bugle do rozgrzanego pieca i opiekano. Tak przygotowany wyrób łączono w małe wiązki na sznurek z dratwy.

Adres: Tomasz i Jolanta Fidelus

34-210 Zembrzyce 630 tel. 33 874 63 44, kom. 501 441 215

17

RęKODZIEłO

Tradycje rękodzieła kultywowane są poprzez prace licznego grona kobiet z terenu Gminy Zembrzyce, które od lat konty-nuują swoją artystyczną pasję. Tworzą wyroby rękodzielnicze wykorzystując różne techniki: haft angielski, haft atłasowy, to-ledo, richelieu, haft dziergany, mereżka, haft krzyżykowy, Prace ich mają niepowtarzalny urok i charakter , gdyż są inspirowane dawnymi wzorami. Hafciarki wykonują obrusy, bieżniki, serwe-ty, zasłony, firany, pościel elementy strojów regionalnych. Panie wykonują też prace dziergane przy pomocy drutów i szydełka. Prace inspirowane dawnym wzornictwem pozwalają na two-rzenie ubiorów, które są dziś znów modne. Artystki wystawiają swoje prace na wystawach , kiermaszach sztuki ludowej gdzie ich produkty zdobywają uznanie i czołowe lokaty w konkursach. Bibułkarstwo, to też bardzo popularna u nas technika robótek ręcznych. Kwiaty bibułkowe wykonywały dawniej, zimową porą, gospodynie jako element dekoracji i sprzedawały sezonowo na okolicznych jarmarkach. Efekty twórczych działań artystycznych obejrzeć można współcześnie na kiermaszach, prezentacjach organizowanych podczas miejscowych imprez kulturalnych.

KLUBy SPORTOWE

Piłka nożna jest zdecydowanie najpopularniejszą formą działal-ności sportowej na terenie Gminy Zembrzyce. Obecnie w naszej gminie są 3 świetnie prosperujące kluby sportowe. Dzięki prężnie działającym działaczom klubowym i wsparciu działań z zakresu kultury fizycznej i sportu, odbywają się zajęcia sportowe dla mło-dzieży i nawet 6 letnich dzieci. Nie tylko chłopcy, ale i dziewczęta trenują piłkę nożną. LKS Garbarz ZembrzycePoczątki zembrzyckiego klubu sportowego sięgają lat 20-tych XX wieku. Pierwsze mecze młodzież zembrzycka rozgrywała na publicznych pastwiskach. W 1935 roku powołano do życia klub sportowy – „Garbarz” istniejący do dziś. W 1946 roku na miejscu dworskich stawów powstał stadion, na którym do dziś rozgrywają się wszystkie mecze. Obecnie możemy poszczycić się jednym z najpiękniej położonych na terenie powiatu suskiego stadionów sportowych. Drużyna ,,Grabarza” obecnie gra w IV lidze. LKS TarnawiankaKlub sportowy w Tarnawie Dolnej działa od 1953 roku. Poszczy-cić się może własnym stadionem, w pięknym zakątku Tarnawy Dolnej. Podobnie jak w pozostałych klubach Gminy Zembrzy-ce, również w Tarnawie działacze klubowi z ogromnym zapałem podchodzą do aktywizacji młodzieży, widząc w niej szansę na awans do A-klasy.0 Obecnie drużyna seniorów świetnie radzi so-bie w rozgrywkach B- klasy.LKS Błyskawica Marcówka Zapaleni pasjonaci sportu w Marcówce w roku 1958 utworzyli klub LZS -,,Błyskawica”. Do 1983 roku piłkarze z Marcówki korzy-stali z boisk w Zembrzycach i Tarnawie, obecnie mają własny sta-dion z zapleczem połączonym z siedzibą OSP. Drużyna seniorów gra obecnie A – klasie. Seniorzy to głownie wychowankowie klu-bu, bo głównym celem zarządu jest praca z dziećmi i młodzieżą.

CyKLICZNE IMPREZy KULTURALNE W GMINIE ZEMBRZyCE Impreza sportowa – „Polska Biega” – czerwiecKaruzela Twórczości – Przegląd Form Scenicznych i Wytworów Artystycznych Osób Niepełnosprawnych – majDni Ziemi Tarnawskiej – piknik rodzinny, impreza integracyjna dla mieszkańców Tarnawy Dolnej - czerwiecDni Gminy Zembrzyce – impreza plenerowa połączona z festy-nem i występami zespołów ludowych - maj/czerwiecPowitanie lata – Tarnawa Górna – lipiec„Rombanica „ – impreza promująca dawne zwyczaje i tradycje - lipiecŚwięto „Kubajki”– impreza promująca kulturę lokalną, strój kliszczacki - sierpieńMiędzynarodowy Wyścig Kolarski o „Memoriał H. łasaka” - sierpieńBiesiada w Śleszowicach, festyn - sierpieńDożynki Gminne - sierpieńKolarskie Mistrzostwa Polski w konkurencji „Trial” Rowerowy w Tarnawie Dolnej – wrzesień/październik

Na Rynku w Zembrzycach usytuowany jest infokiosk. Obiekt spełnia funkcję elektronicznego punktu informacji turystycz-nej, zapewniając całodobowo, zwłaszcza dla turystów, szeroki dostęp m.in. do informacji o regionie, jego walorach, atrak-cjach, zabytkach, szlakach turystycznych, bazie noclegowej i gastronomicznej, kalendarzu imprez, infrastrukturze sportowo--rekreacyjnej, komunikacji, adresach i godzinach otwarcia pla-cówek i instytucji itp. Wszystkie te informacje przygotowane są w trzech wersjach językowych: polskiej, słowackiej i angielskiej. Portal informacyjny działający w systemie umożliwia też do-stęp do map, zdjęć, panoram i wybranych stron internetowych.

18

SZLAKI TURySTyCZNE

Beskid Mały. Pasmo Leskowca i łamanej SkałySzlak niebieski Tarnawa Górna (440m.) - Makowe Rozstaje (530m.) - Groń Jana Pawła II (890m.) – Leskowiec (922m.)Podejście na Leskowiec niebieskim szlakiem wiodącym z Tarna-wy Górnej uchodzi za najszybsze i najłagodniejsze.

Szlak czarnyŚleszowice (380m.) - Jedlicznik (549m) - Makowe Rozstaje (530)Początek szlaku stanowi przystanek w centrum miejscowości Śleszowice ( 380m.), obok zabytkowej kapliczki i rozgałęzienia dróg do Mucharza i Tarnawy Dolnej.

Szlak czerwonyZembrzyce (315m.) - Prorokowa Góra (584m) - Żurawnica (727 m.) – Krzeszów Górny (450m.) – schronisko PTTK „Leskowiec” (860m.) - Leskowiec (922m.) - łamana Skała (929 m.)Początek szlaku znajduje się niedaleko starego mostu na Skawie w Zembrzycach (315 m),

Beskid Makowski. Pasmo Koskowej GórySzlak czerwonyZembrzyce (315 m.) – Chełm (654 m.) – Chełm Wschodni (581 m.) - Palcza – Babica (728 m.)Prezentowana trasa jest fragmentem tzw. Małego Szlaku Beskidz-kiego, ciągnącego się od Bielska-Białej przez Beskidy: Mały, Ma-kowski i Wyspowy. Wędrując tym szlakiem możemy zobaczyć rozciągającą się panoramę grupy Leskowca i dolinę Skawy z terenami Zbiornika Wodnego Świnna Poręba.

Szlak niebieskiSucha Beskidzka – Mioduszyna (632 m n.p.m.) szczyt admini-stracyjnie należący do Gminy Zembrzyce, od zachodu jego stoki opadają stromo do doliny rzeki Skawy zaś od północy łagodnie opadają w kierunku doliny potoku Paleczka. – Maków Podha-lański 

Rowerowy Szlak Bursztynowy Budapeszt-KrakówMiędzynarodowy Szlak Bursztynowy prowadzący przez Polskę, Słowację i Węgry, śladami starożytnego szlaku, którym trans-portowano bursztyn z nad Morza Bałtyckiego nad Adriatyk przebiega także przez Zembrzyce, Marcówkę.

Przynależność obiektów z terenu Gminy Zembrzyce do Pod-babiogórskiego Ekomuzeum

Podbabiogórskie Ekomuzeum stanowi zespół rozproszonych w terenie obiektów, tworzących żywą kolekcję, obrazującą war-tości przyrodnicze i kulturowe regionu oraz dorobek jego miesz-kańców. Przyroda, kultura i historia są prezentowane wspólnie w miejscu ich pierwotnego występowania. Ekomuzeum jest sposobem na: pielęgnowanie tradycji i zwyczajów regional-nych, wzmacnianie lokalnej tożsamości, ochronę i eksponowa-nie walorów przyrodniczych i kulturowych, zachowanie śladów przeszłości w krajobrazie w miejscu ich występowania, funk-cjonowanie aktywnego centrum kulturotwórczego dla regionu. Ekomuzeum Podbabiogórskie obejmuje 72 punkty i przy-stanki, rozmieszczone na terenie powiatu suskiego. Gmina Zembrzyce może poszczycić się aż 8 przystankami na trasie Podbabiogórskiego Ekomuzeum. Oprócz istniejących już szla-ków turystyki pieszej wytyczonych zostało 209 km szlaków tu-rystyki jeździeckiej oraz 191 km tras rowerowych i walorów przyrodniczych prezentowanych w różnorodny sposób. Wśród obiektów znajdują się zabytki architektury sakralnej i świec-kiej, regionalne muzea, skanseny i ekspozycje, galerie sztuki lu-dowej, miejsca wydarzeń historycznych, obiekty przyrodnicze.

Obiekty z terenu Gminy Zembrzyce wchodzące w skład Podba-biogórskiego Ekomuzeum:1. Kapliczka z figurą „Serce Pana Jezusa”z XIII wieku w Zembrzycach;2. Kapliczka z XIX wieku w Tarnawie Dolnej;3. Kapliczka na Sosnówce w Marcówce;4. Kapliczka z Chrystusem upadającym pod krzyżem w Zembrzycach;5. Kapliczka z XVIII w. w centrum Śleszowic;6. Piekarnia Wyrobów Regionalnych „Bugielek”w Zembrzycach;7. Izba Regionalna w Tarnawie Górnej;8. Bacówka u Harnasia w Marcówce.

19

BAZA NOCLEGOWA W GMINIE ZEMBRZyCE:

nazwa ośrodka liczba miejsc miejscowość tel. kontaktowyWarsztaty Terapii Zajęciowej Caritas

Archidiecezji Krakowskiej - Dworek Zembrzyce25 Zembrzyce 1 33 874 67 37

692 213 664Dom Wczasowo-Rehabilitacyjny im. Św. Brata Alberta 44 Zembrzyce 433 33 877 07 65

692 213 664Totus Tuus Ośrodek Wypoczynkowo-Rekolekcyjny 250 Zembrzyce 503 33 874 41 86

Bacówka u Harnasia 10 Marcówka 84 504 390 197

Barbara Haszczyc – Krautter Gospodarstwo Agroturystyczne pod św. Antonim

6 Tarnawa Dolna 210 502 090 140

Gospodarstwo agroturystyczne „Cichy zakątek” Antoni Nosal

8 Tarnawa Dolna 186 33 874 64 11

Halina Ziomek 10 Śleszowice 188 33 874 62 88

Gospodarstwo Agroturystyczne Michał GęsikowskiStadnina Koni Huculskich

18 Tarnawa Dolna 335 33 872 82 86

Gospodarstwo Agroturystyczne „Kominkowy Spichlerz”Paweł Kominko

10 Tarnawa Dolna 73 501 438 333

Gospodarstwo Agroturystyczne „Zielone Zacisze” Urszula Sitarz

6 Zembrzyce 281 502 775 535

Domki Letniskowe„Pod Dębem”

12 Tarnawa Dolna 172 725 507 561

Ważne adresy i telefony

Urząd pocztowyZembrzyce Rynek 158, 33 874 60 19

Przychodnie ZdrowiaZembrzyce 541, tel. 874 60 10Śleszowice 162, tel.  874 60 17

Parafie rzymskokatolickieZembrzyce, Parafia pw. Św Jana Chrzciciela, tel. 33 874 60 27Kaplica w Marcówce pw. Matki Boskiej Częstochowskiej, tel. 33 874 60 27Tarnawa Dolna, Parafia pw. Św. Jana Kantego, tel. 33 874 62 06,Śleszowice, Parafia pw. Matki Bożej Częstochowskiej tel. 33 874 63 75

Wydawca, opracowanie tekstu:Gminne Centrum Kultury i Czytelnictwa w Zembrzycach34-210 Zembrzyce 541, tel. 33 874 61 96e-mail: gok_zembrzyce@interia.pl

Skład, druk i fotografie:Panorama: Agencja Reklamowo -Wydawnicza 33-300 Nowy Sącz, ul. Browarna 24panorama@arw.pl

ISBN 978-83-939567-0-8

Urząd Gminy Zembrzyce

34-210 Zembrzyce 540Tel. 33 874 60 02

e-mail: gmina@zembrzyce.plwww.zembrzyce.pl

Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:Europa inwestująca w obszary wiejskie.

Operacja p.n. Promocja Gminy Zembrzyce poprzez wydanie folderu turystycznegomająca na celu promocję Gminy Zembrzyce

współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Małe Projekty”- Oś IV Leader Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013.

ISBN 978-83-939567-0-8