Nazwa przedmiotu FONETYKA JĘZYKA POLSKIEGO Z...

PSL/J1

Nazwa przedmiotu FONETYKA JĘZYKA POLSKIEGO

Z ELEMENTAMI ORTOFONII

Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot IFP UR – Podyplomowe Studia Logopedii

Kod przedmiotu PSL/J1

Studia

Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów

Logopedia Studia podyplomowe Studia niestacjonarne

Rodzaj przedmiotu Obowiązkowy

Rok i semestr studiów Rok I, semestr 1

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu dr Agnieszka Myszka

Imię i nazwisko osoby prowadzącej zajęcia z przedmiotu

dr Grażyna Filip, dr Urszula Gajewska, dr Agnieszka Myszka, dr Małgorzata Kułakowska, dr Ewa Oronowicz-Kida, dr Jadwiga Lizak

Cele zajęć z przedmiotu

C1: nabycie przez słuchaczy kompleksowej wiedzy na temat fonetyki współczesnego języka polskiego; C2: wykształcenie umiejętności prawidłowej artykulacji głosek i opisu artykulacji poprawnych i wadliwych; C3: poznanie reguł współczesnego systemu fonetycznego oraz różnych odmian wymowy C4: kształcenie umiejętności krytycznej oceny i analizy zjawisk fonetycznych zachodzących we współczesnym

języku polskim; C5: kształcenie słuchu fonetycznego i umiejętności analizy dźwięków mowy; C6: przygotowanie do diagnozowania nieprawidłowości wymowy.

Wymagania wstępne

Znajomość fonetyki języka polskiego na poziomie szkoły średniej

Efekty kształcenia

Wiedza: PSL/J1_W01: słuchacz ma uporządkowaną wiedzę podstawową, obejmującą zagadnienia z

zakresu fonetyki języka polskiego (szczególnie cechy artykulacyjne głosek polskich i w ich

wymowa w izolacji i w różnych kontekstach), zorientowaną na zastosowania praktyczne w

terapii logopedycznej oraz doskonaleniu wymowy [odniesienie: SP_W 8]

PSL/J1_W02: słuchacz zna podstawową terminologię językoznawczą z zakresu fonetyki i rozumie

zasady jej stosowania; ma elementarną wiedzę o miejscu językoznawstwa w systemie

innych nauk oraz o związkach językoznawstwa, a w szczególności fonetyki, z naukami

pokrewnymi [odniesienie: SP_W 6]

PSL/J1_W03: słuchacz ma elementarną wiedzę o metodologii badań językoznawczych,

zwłaszcza z zakresu gramatyki języka polskiego [odniesienie: SP_W 7]

PSL/J1_W04: ma podstawową wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych,

właściwych dla logopedii z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi, zwłaszcza z

naukami językoznawczymi, pozwalającą na integrowanie perspektyw właściwych dla kilku

dyscyplin naukowych [odniesienie: SP_W 2]

PSL/J1_W05: słuchacz ma świadomość kompleksowej natury języka oraz jego złożoności

i zmienności; wie, jakie czynniki zewnątrz- i wewnątrzjęzykowe wpływają na kształtowanie

się norm wymiawianiowych języka polskiego; zna źródła przemian języka polskiego

[odniesienie: SP_W 9]

Umiejętności: PSL/J1_U01: słuchacz wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i integruje informacje dotyczące

PSL/J1

fonetyki języka polskiego; wykorzystuje przy tym różne źródła, sposoby i metody; potrafi

analizować wymowę poszczególnych osób i ocenić jej poprawność oraz wskazać wszelkie

odstępstwa od normy [odniesienie: SP_U 1]

PSL/J1_U02: słuchacz analizuje wymowę poszczególnych osób i ocenia jej poprawność oraz

wskazuje wszelkie odstępstwa od normy [odniesienie: SP_U 1]

PSL/J1_U03: słuchacz analizuje przykłady badań wymowy oraz konstruuje i prowadzi proste

badania logopedyczne (diagnostyczne); potrafi formułuje wnioski, opracowuje i prezentuje

wyniki oraz wskazuje kierunki dalszych badań [odniesienie: SP_U 2]

PSL/J1_U04: słuchacz w sposób precyzyjny i spójny wypowiada się w mowie i na piśmie, na

tematy dotyczące fonetyki, a w szczególności wymowy, z wykorzystaniem różnych ujęć

teoretycznych, korzystając zarówno z dorobku fonetyki, jak i logopedii oraz dyscyplin

pokrewnych [odniesienie: SP_U 4]

PSL/J1_U05: słuchacz merytorycznie argumentuje, z wykorzystaniem poglądów innych autorów,

oraz formułuje wnioski [odniesienie: SP_U 10]

PSL/J1_U06: słuchacz przygotowuje wystąpienia ustne (np. referaty, krótkie pogadanki) oraz

pisemne z wykorzystaniem odpowiednich materiałów źródłowych, dotyczących wymowy

poszczególnych osób i normy w tym zakresie [odniesienie: SP_U 12 i SP_U 13]

Kompetencje społeczne: PSL/J1_S01: słuchacz rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie [odniesienie: SP_S1]

PSL/J1_S02: słuchacz uczestniczy w życiu kulturalnym, korzystając z różnych mediów i różnych

jego form, w szczególności potrafi śledzi wzorcową wymowę inteligencji polskiej i potrafi ją

krytycznie oceniać [odniesienie: SP_S6]

Forma(y) zajęć, liczba realizowanych godzin

Wykład – 30 godzin + ćwiczenia – 30 godzin

Treści programowe

Program wykładów:

Tematyka zajęć: Liczba godz.

Wprowadzenie w teorię fonetyki – działy fonetyki, zastosowanie oraz przedmiot badań. Budowa narządów mowy i ich funkcje w procesie powstawania głoski. Różnice między pisaną a mówioną odmianą języka ; litera a głoska, pojęcie sylaby.

2

Transkrypcja fonetyczna – omówienie zasad i znaków alfabetu fonetycznego. 2

Charakterystyka i podział głosek – spółgłoski, samogłoski, samogłoski niezgłoskotwórcze. Kryteria klasyfikacji spółgłosek.

2

Opis artykulacji spółgłosek dwuwargowych oraz wargowo-zębowych na podstawie rentgenogramów oraz labiogramów, według kryteriów klasyfikacji. Różnice artykulacyjne między spółgłoskami twardymi a spalatalizowanymi.

3

Opis artykulacji spółgłosek przedniojęzykowo-zębowych, przedniojęzykowo-dziąsłowych, środkowojęzykowych oraz tylnojęzykowych na podstawie rentgenogramów, zgodnie z kryteriami klasyfikacji.

3

Klasyfikacje samogłosek (trójkąt samogłoskowy Hellwaga, prostokąt Belle i Sweeta, czworokąt samogłoskowy). Kryteria opisu artykulacji samogłosek.

3

Charakterystyka artykulacyjna samogłosek oraz ich wariantów kombinatorycznych na podstawie rentgenogramów.

2

Realizacja samogłosek nosowych w różnych kontekstach fonetycznych – wymowa staranna i tendencje w potocznej odmianie polszczyzny.

3

Mechanizmy koartykulacji spółgłosek. Podział upodobnień ze względu na cechy artykulacyjne głosek. Dźwięczność wewnątrzwyrazowa. Dźwięczność międzywyrazowa z uwzględnieniem zróżnicowania terytorialnego.

2

Upodobnienia spółgłosek ze względu na główne miejsce artykulacji – omówienie zjawisk fonetycznych zachodzących wewnątrz wyrazów oraz na ich pograniczu.

3

Asymilacje fonetyczne spółgłosek i samogłosek ze względu na stopień zbliżenia narządów mowy: wewnątrzwyrazowe i międzywyrazowe – wymowa staranna i szybka niestaranna.

2

PSL/J1

Akcent w języku polskim – zasady poprawności językowej i tendencje w potocznej odmianie języka. 3

Program ćwiczeń:


Fonetyka i fonologia – przedmiot badań; pojęcia: głoska, fonem, litera, sylaba. 2

Podstawowe zasady ortografii polskiej (historyczna, morfologiczna, umowna, fonetyczna). Geneza różnic między pisownią i wymową.

2

Pismo fonetyczne – podstawy; ćwiczenia słuchu fonetycznego. 2

Cechy artykulacyjne spółgłosek: dźwięczność – bezdźwięczność, stopień zbliżenia narządów mowy, miejsce artykulacji, twardość – miękkość, ustność – nosowość.

3

Obrazy głosek – rentgenogramy, labiogramy, komputerowe symulacje głosek – ćwiczenia w rozpoznawaniu głosek i opisie cech artykulacyjnych.

4

Nieprawidłowe realizacje głosek polskich – substytucje, elizje, deformacje – jak je rozpoznać, na czym one polegają, komputerowe symulacje nieprawidłowych realizacji.

3

Kryteria opisu samogłosek; cechy artykulacyjne samogłosek – rentgenogramy i la biogramy. 3

Samogłoski nosowe – realizacja nosówek w wygłosie, synchroniczna i diachroniczna realizacja w śródgłosie; realizacja nosówek w wyrazach obcych; wariantywne realizacje, artykulacje błędne; realizacja spółgłoski n w różnych pozycjach.

3

Upodobnienia: ze względu na położenie więzadeł głosowych, ze względu na miejsce artykulacji, ze względu na stopień zbliżenia narządów mowy; ćwiczenia pisowni fonetycznej.

3

Wadliwe realizacje połączeń wewnątrzwyrazowych i grup spółgłoskowych; wada wymowy a błąd wymowy; doskonalenie pisma fonetycznego

2

Akcent – zasady akcentowania w języku polskim; odstępstwa od akcentu paroksytonicznego w wyrazach rodzimych i obcych; akcent w skrótowcach, proklitykach i enklitykach; akcent inicjalny; akcent logiczny.

3

Metody dydaktyczne Metody stosowane na wykładzie: wykład, prezentacja multimedialna, metody poglądowe (prezentacja schematów rentgenogramów i labiogramów) Ćwiczenia: Prezentacja multimedialna, pogadanka, ćwiczenia w grupach, metody poglądowe, ćwiczenia z programami multimedialnymi, analiza nagrań

Sposób(y) i forma(y) zaliczenia

Wykład: Obecność na zajęciach; Zaliczenie testu egzaminacyjnego Ćwiczenia: Obecność na zajęciach i aktywny w nich udział; zaliczenie dwóch pisemnych kolokwiów

Metody weryfikacji efektów kształcenia

Efekt Metoda weryfikacji

PSL/J1_W01 Kolokwia na ćwiczeniach, egzamin

PSL/J1_W02 Test egzaminacyjny, obserwacja ciągła na ćwiczeniach

PSL/J1_W03 Obserwacja ciągła na zajęciach; sprawdzanie zadań domowych

PSL/J1_U01 Obserwacja zadań wykonywanych w trakcie ćwiczeń; kolokwium z pisma fonetycznego

PSL/J1_U02 Egzamin pisemny, kolokwia na ćwiczeniach, aktywność w czasie ćwiczeń (ocena wypowiedzi ustnych)

PSL/J1_U03 Egzamin pisemny, kolokwium zaliczeniowe, obserwacja w czasie ćwiczeń

PSL/J1_K01 Obserwacja ciągła w czasie ćwiczeń

.

Metody i kryteria oceny Wykład: Obecność na zajęciach + zaliczenie testu egzaminacyjnego Egzamin pisemny oceniany w skali: bdb, +db, db, +dst, dst, ndst Na ocenę:

PSL/J1

bardzo dobrą – 100%-91% poprawnych odpowiedzi, plus dobrą – 85%- 90% poprawnych odpowiedzi, dobrą – 75%-84% poprawnych odpowiedzi, plus dostateczną – 70-74% poprawnych odpowiedzi, dostateczną – 60-69% poprawnych odpowiedzi, niedostateczną – poniżej 60% poprawnych odpowiedzi

Ćwiczenia: oceniane w skali: bdb, +db, db, +dst, dst, ndst Obecność na zajęciach i aktywny w nich udział; zaliczenie dwóch pisemnych kolokwiów

Na ocenę: bardzo dobrą – co najmniej jedno kolokwium zaliczone na ocenę bardzo dobrą

(drugie nie gorzej, niż na ocenę dobrą), duża aktywność na zajęciach, przygotowanie samodzielnej analizy mowy;

plus dobrą – co najmniej jedno kolokwium zaliczone na ocenę plus dobrą (drugie nie gorzej, niż na ocenę dobrą), duża aktywność na zajęciach, przygotowanie analizy mowy;

dobrą – co najmniej jedno kolokwium zaliczone na ocenę dobrą (drugie nie gorzej, niż na ocenę plus dostateczną), duża aktywność na zajęciach, przygotowanie analizy mowy;

plus dostateczną – średnia ocena z dwóch kolokwiów nie jest niższa, niż 3,3 a student wykazywał średnią aktywność na zajęciach;

dostateczną – średnia ocen z dwóch kolokwiów nie jest niższa niż 2,8; niedostateczną – co najmniej jedno kolokwium niezaliczone (ocena

niedostateczna), a drugie zaliczone na ocenę dst; niska aktywność na zajęciach, brak przygotowania analizy mowy;

Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS

Forma aktywności Liczba godzin

Wykład 30 godz.

Ćwiczenia 30 godz.

Przygotowanie do ćwiczeń (w tym przygotowywanie materiałów, czytanie podręczników i artykułów)

30 godz.

Przygotowanie do egzaminu 30 godz.

Konsultacje indywidualne (w tym także za pośrednictwem Internetu)

5 godz.

SUMA GODZIN 125

LICZBA PUNKTÓW ECTS 5

Język wykładowy polski

Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu

---

Literatura Literatura podstawowa:

Ostaszewska D., Tambor J., 2000, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa.

Tambor J., 2007, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego. Ćwiczenia, Warszawa.

Wierzchowska B., 1981, Wymowa polska, Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

(red.) Wróbel H., 1995, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, Kraków.

Benni T., 1931, Palatogramy polskie, Kraków.

Dłuska M., 1983, Fonetyka polska. Artykulacje głosek polskich, Warszawa.

Dunaj B., 2003, Zagadnienia poprawności językowej. Wymowa samogłosek nosowych, „Język Polski” LXXXIII, z. 2.

Dunaj B., 2006, Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” LXXXVI, z. 3.

Laskowski R., 1978, Fonetyka, fonologia, morfologia, leksykologia, leksykografia [w:] Encyklopedia wiedzy o języku polskim, red. S. Urbańczyk, Wrocław.

PSL/J1

Koneczna H., 1965, Charakterystyka fonetyczna języka polskiego, Warszawa.

Madejowa M., 1992, Zasady współczesnej wymowy polskiej (w zakresie samogłosek nosowych i grup spółgłoskowych) oraz ich przydatność w praktyce szkolnej, „Język Polski”, z. 2-3.

Madelska L., Witaszek-Samborska M., 2000, Zapis fonetyczny. Zbiór ćwiczeń, Poznań.

Nauka o języku dla polonistów, 1997, red. S. Dubisz, Warszawa.

Rocławski B., 1976, Zarys fonologii, fonetyki, fonotaktyki i fonostatyki współczesnego języka polskiego, Gdańsk.

Strutyński J., 1995, Gramatyka polska część 1. Wprowadzenie. Fonetyka, Fonologia, Kraków.

Wierzchowska B., 1980, Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław – Warszawa –Kraków – Gdańsk.

Wiśniewski M., 1997, Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń.

PSL/J2

Nazwa przedmiotu

NAUKA O JĘZYKU DLA LOGOPEDÓW



Studia





Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu dr Wioletta Kochmańska


dr Wioletta Kochmańska


C1: nabycie przez słuchaczy wiedzy na temat słowotwórstwa współczesnego języka polskiego jako metody bogacenia słownictwa;

C2: wypracowanie umiejętności analizy i oceny zjawisk słowotwórczych w języku;

C3: zapoznanie słuchaczy z problematyką fleksji współczesnego języka polskiego oraz wypracowanie umiejętności analizy i oceny zjawisk językowych na poziomie fleksyjnym i morfologicznym języka, umiejętności praktycznej analizy fleksyjnej form i wyznaczanie kategorii gramatycznych im przysługujących w różnych tekstach

C4: zapoznanie studentów z problematyką składni współczesnego języka polskiego oraz wypracowanie umiejętności analizy i oceny zjawisk językowych na poziomie składniowym języka;

Wymagania wstępne

Znajomość fonetyki języka polskiego na poziomie szkoły średniej

Efekty kształcenia

Wiedza: PSL/J2_W01: słuchacz wie, jak zbudowany jest system językowy: ma uporządkowaną wiedzę

podstawową, obejmującą zagadnienia z zakresu słowotwórstwa, fleksji i składni języka

polskiego, zorientowaną na zastosowania praktyczne w terapii logopedycznej oraz

doskonaleniu wymowy [odniesienie: SP_W08]

PSL/J2_W02: słuchacz ma elementarną wiedzę o metodologii badań językoznawczych,

zwłaszcza z zakresu gramatyki języka polskiego [odniesienie: SP_W07]

PSL/J2_W03: słuchacz zna podstawową terminologię językoznawczą i rozumie zasady jej

stosowania; ma elementarną wiedzę o miejscu językoznawstwa w systemie innych nauk

oraz o związkach językoznawstwa z naukami pokrewnymi [odniesienie: SP_W06]

Umiejętności: PSL/J2_U01: słuchacz wyszukuje, analizuje, ocenia, selekcjonuje i integruje informacje dotyczące

słowotwórstwa, fleksji składni języka polskiego; wykorzystuje przy tym różne źródła,

sposoby i metody [odniesienie: SP_U01]

PSL/J2_U02: słuchacz posiada podstawowe umiejętności badawcze, obejmujące m.in. dobór

metod i narzędzi badawczych, pozwalające na rozwiązywanie elementarnych problemów

w zakresie słowotwórstwa, fleksji i składni języka polskiego; słuchacz dokonuje analizy

słowotwórczej, fleksyjnej i składniowej wyrazów i zdań języka polskiego [odniesienie:

SP_U09]

Kompetencje społeczne: PSL/J1_S01: słuchacz rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie [odniesienie: SP_S01]

PSL/J2



Treści programowe

Program wykładów i ćwiczeń:

Tematyka zajęć: Liczba godz. wykł.

Liczba godz. ćw.

Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego – podstawowe pojęcia słowotwórstwa: temat słowotwórczy i formant, wyraz pochodny, podstawowy, derywacja i jej typologia

3

Szczegółowy przegląd kategorii słowotwórczych dla rzeczowników, czasowników i przymiotników. Logopedyczne aspekty słowotwórstwa.

2 1

Analiza słowotwórcza wyrazów – ćwiczenia praktyczne z uwzględnieniem wyrazów języka polskiego oraz neologizmów dziecięcych z etapu swoistej mowy dziecięcej; Funkcjonale aspekty kategorii słowotwórczych.

2

Fleksja języka polskiego jako nauka o budowie i odmianie wyrazów – terminologia, temat fleksyjny i końcówka a przyrostek słowotwórczy; fleksja imienna i werbalna. Aspekty logopedyczne fleksji.

2

Przegląd paradygmatów dla odmiennych części mowy. 3

Analiza fleksyjna form ze szczególnym uwzględnieniem przypadków, które sprawiają dzieciom najwięcej problemów; alternacje w odmianie wyrazów.

3

Składnia języka polskiego – zdanie pojedyncze: związek główny w zdaniu i związki poboczne; przydawka, dopełnienie, okolicznik.

3 2

Składnia zdania złożonego – różne rodzaje analizy składniowej 2 2

.

Metody dydaktyczne Metody stosowane na wykładzie: wykład, prezentacja multimedialna

Ćwiczenia: Prezentacja multimedialna, pogadanka, ćwiczenia w grupach, analiza form i zdań

Forma(y) zaliczenia Wykład: Zaliczenie baz oceny + egzamin

Ćwiczenia: Zaliczenie na ocenę



PSL/J2_W01 Kolokwium na ćwiczeniach, egzamin

PSL/J2_W03 Test egzaminacyjny, obserwacja ciągła na ćwiczeniach

PSL/J2_U01 Obserwacja ciągła na zajęciach; sprawdzanie zadań domowych, kolokwium zaliczeniowe, test egzaminacyjny

PSL/J2_U02 Obserwacja zadań wykonywanych w trakcie ćwiczeń; ocena zadań domowych


Metody i kryteria oceny Egzamin pisemny oceniany w skali: bdb, +db, db, +dst, dst, ndst Na ocenę: bardzo dobrą – 100%-91% poprawnych odpowiedzi, plus dobrą – 85%- 90% poprawnych odpowiedzi, dobrą – 75%-84% poprawnych odpowiedzi, plus dostateczną – 70-74% poprawnych odpowiedzi, dostateczną – 60-69% poprawnych odpowiedzi, niedostateczną – poniżej 60% poprawnych odpowiedzi

Ćwiczenia: oceniane w skali: bdb, +db, db, +dst, dst, ndst Na ocenę:

PSL/J2

bardzo dobrą – kolokwium zaliczone na ocenę bardzo dobrą, duża aktywność na zajęciach;

plus dobrą – kolokwium zaliczone na ocenę plus dobrą, duża aktywność; dobrą – kolokwium zaliczone na ocenę dobrą, umiarkowana aktywność; plus dostateczną – kolokwium zaliczone na ocenę plus dostateczną, mała

aktywność na zajęciach; dostateczną – kolokwium zaliczone na ocenę dostateczną, brak lub

niewielka aktywność na zajęciach; niedostateczną – kolokwium niezaliczone (ocena niedostateczna); niska

aktywność na zajęciach;


Forma aktywności Liczba godzin

Wykład 15 godz.

Ćwiczenia 10 godz.

Przygotowanie do ćwiczeń (w tym przygotowywanie materiałów, czytanie podręczników i artykułów)

15 godz.

Przygotowanie do egzaminu 15 godz.

Konsultacje indywidualne (w tym także za pośrednictwem Internetu)

3 godz.

SUMA GODZIN 58




---


Nauka o języku dla polonistów, 1997, red. S. Dubisz, Warszawa.

Jędrzejko E., Kita M., 1999, Gramatyka polska, Warszawa.

Nagórko A., 1998, Zarys gramatyki języka polskiego, Warszawa.


Bańko M., 2002, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa.

Boniecka B., 1998, Składnia współczesnego języka polskiego, Lublin.

Doroszewski W., 1963, Podstawy gramatyki polskiej, Warszawa.

(red.) Bartmiński J., 2001, Współczesny język polski, Warszawa.

(red.) Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H., 1994, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Słowotwórstwo, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 1996, Wykłady z polskiej składni, Warszawa.

Grzegorczykowa R., 1979, Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa.

Labocha J., 1995, Gramatyka polska, cz. 3 Składnia, Kraków.

Nagórko A., 1999, Zarys gramatyki polskiej ze słowotwórstwem, Warszawa 1999.

Strutyński J., 1991, Podstawy morfonologii polskiej, Kraków.

Waszakowa K., 1996, Słowotwórstwo współczesnego języka polskiego. Rzeczowniki z formantami paradygmatycznymi, Warszawa.

Waszakowa K., 1994, Tendencje rozwojowe w słowotwórstwie polszczyzny końca XX wieku, [w:] Przemiany współczesnej polszczyzny, red. S. Gajda, Z. Adamiszyn, Opole.

Wróbel H., 2001, Gramatyka języka polskiego, Kraków.

PSL/J3

Nazwa przedmiotu

KULTURA JĘZYKA POLSKIEGO



Studia





Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu dr Grażyna Ewa Błachowicz - Wolny

Imię i nazwisko osoby

prowadzącej zajęcia z przedmiotu

dr Grażyna Ewa Błachowicz - Wolny


C1: kształtowanie samoświadomości językowej słuchaczy poprzez ćwiczenie umiejętności posługiwania się wzorową polszczyzną w mowie i piśmie;

C2: zapoznanie słuchaczy ze stanem wiedzy w dziedzinie kultury języka współczesnej polszczyzny;

C3: zapoznanie słuchaczy z wydawnictwami normatywnymi, elementarnymi zasadami praw autorskich, instytucjami stojącymi na straży poprawności i czystości języka polskiego

Wymagania wstępne

Znajomość gramatyki języka polskiego na poziomie szkoły średniej

Efekty kształcenia

Wiedza: PSL/J3_W01: słuchacz zna i rozumie podstawowe pojęcia i zasady z zakresu prawa autorskiego

oraz konieczność zarządzania zasobami własności intelektualnej [odniesienie: SP_W04] PSL/J3_W02: słuchacz ma świadomość kompleksowej natury języka oraz jego złożoności i

zmienności; wie, jakie czynniki zewnątrz- i wewnątrzjęzykowe wpływają na kształtowanie się norm wymiawianiowych języka polskiego; zna źródła przemian języka polskiego [odniesienie: SP_W09]

PSL/J3_W03: słuchacz ma podstawową wiedzę o instytucjach kultury i orientację we współczesnym życiu kulturalnym; zna instytucje stojące na straży poprawności języka polskiego oraz wydawnictwa poprawnościowe [odniesienie: SP_W10]

Umiejętności: PSL/J3_U01: słuchacz ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej,

używa języka specjalistycznego i porozumiewa się w sposób precyzyjny i spójny przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych zarówno ze specjalistami w zakresie logopedii, jak i z odbiorcami spoza grona specjalistów, np. pacjentami i ich rodzinami [odniesienie: SP_U05]

PSL/J3_U02: słuchacz przygotowuje prace pisemne i wystąpienia ustne; posługuje się przy tym poprawną polszczyzną; dostosowuje styl i poziom wypowiedzi do możliwości odbiorców [odniesienie: SP_U12 i SP_U13]

Kompetencje społeczne: PSL/J3_S01: słuchacz rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; jest świadomy zmienności

języka i norm poprawnościowych, na bieżąco śledzi wydawnictwa poprawnościowe [odniesienie: SP_S01]

PSL/J3_S02: słuchacz uczestniczy w życiu kulturalnym, korzystając z różnych mediów i różnych jego form, w szczególności potrafi śledzi wzorcową wymowę inteligencji polskiej i potrafi ją krytycznie oceniać [odniesienie: SP_S06]

PSL/J3


Ćwiczenia – 12 godzin

Treści programowe


Kultura języka – rozumienia terminu, składniki i podstawowe pojęcia teoretyczne kultury języka. 1

Norma językowa – poziomy i typy normy współczesnej polszczyzny. 1

Innowacje językowe a błędy językowe. Typy błędów językowych. Wydawnictwa i instytucje normatywne.

1

Zagadnienia poprawności leksykalnej. 1

Zagadnienia poprawności fleksyjnej. 1

Zagadnienia poprawności składniowej. 1

Wymowa i odmiana zapożyczeń, wyrazów obcych, internacjonalizmów. 1

Wymowa i odmiana skrótów i skrótowców. 1

Współczesna polszczyzna – charakterystyczne zjawiska, procesy i tendencje. 1

Terytorialne i środowiskowe zróżnicowanie polszczyzny. 1

Kultura języka w Internecie. Grzeczność w języku. 1

Postawy Polaków wobec języka. Prawo autorskie a język. 1

Metody dydaktyczne pogadanka, metody poglądowe, ćwiczenia na tekstach, praca w grupach

Forma(y) zaliczenia Zaliczenie na ocenę



PSL/J3_W01 Obserwacja ciągła, ocena wypowiedzi w trakcie zajęć

PSL/J3_W02 Obserwacja ciągła na ćwiczeniach, ocena referatów

PSL/J3_U01 Ocena bieżąca wypowiedzi ustnych słuchaczy

PSL/J3_U02 Ocena bieżąca spontanicznych wypowiedzi ustnych, krótkich form pisanych i przygotowywanych wypowiedzi ustnych

PSL/J3_K01 Ocena zadań wykonywanych przez słuchaczy, obserwacja ciągła

.

Metody i kryteria oceny Zaliczenie na ocenę – Ocena jest wypadkową następujących elementów:

obecność na zajęciach,

aktywność na zajęciach (m.in. rozwiązywanie zadań tematycznych)

referowanie przygotowanych materiałów


Forma aktywności Liczba godzin/ nakład pracy studenta

Ćwiczenia 12 godz.

Samokształcenie 5 godz.

Przygotowanie do zajęć (w tym przygoto-wywanie materiałów, czytanie literatury)

10 godz.

SUMA GODZIN 27

LICZBA PUNKTÓW ECTS 1 .



---


Buttler D., Kurkowska H., Satkiewicz H., 1971, 1982, Kultura języka polskiego, t. I: Zagadnienia poprawności gramatycznej, t. II: Zagadnienia poprawności leksykalnej, Warszawa.


PSL/J3

(red.) J. Miodek, 1996, O zagrożeniu i bogactwie polszczyzny, Wrocław.

„Poradnik Językowy”, miesięcznik, Warszawa.

Bralczyk J., 2001, Mówi się. Porady językowe profesora Bralczyka, Warszawa.

Gawęda K., Łazewski J., 2004, O błędach wymowy. Książeczka dla dzieci tudzież wyższych urzędników państwowych, Białystok.

Jadacka H., 2005, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa.

Markowski A., 2005, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa.

Ożóg K., 2001, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku, Rzeszów.

Podracki J., 1994, Świat ludzi, rzeczy, słów. Pogadanki o języku i kulturze, Warszawa.

PSL/J4

Nazwa przedmiotu

EMISJA GŁOSU



Studia




Rok i semestr studiów Rok II, semestr 3

Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu mgr Izabela Marczykowska


mgr Izabela Marczykowska


C1: zaznajomienie słuchaczy z podstawami wiedzy z zakresu emisji głosu;

C2: wdrażanie słuchaczy do opanowania umiejętności świadomego posługiwania się głosem, wyrazistą i donośną mową, właściwą intonacją i tempem mówienia;

C3: zapoznanie słuchaczy z podstawowymi zasadami autoprezentacji i interpretacji tekstów

C4: zapoznanie słuchaczy z najczęstszymi problemami związanymi z wymową i fonacją oraz nauczenie technik pozwalających korygować błędną fonację;

Wymagania wstępne

Wiedza z zakresu fonetyki na poziomie zaawansowanym (zdany egzamin z fonetyki po semestrze 1.) oraz wiedza z zakresu kultury języka na poziomie szkoły średniej

Efekty kształcenia

Wiedza: PSL/J4_W01: słuchacz zna zasady wymowy polskiej, a także zna zasady poprawnej fonacji

[odniesienie: SP_W20] PSL/J4_W02: słuchacz zna mechanizm działania, zalety i skutki uboczne zabiegów

terapeutycznych stosowanych w logopedii [odniesienie: SP_W26] PSL/J4_W03: słuchacz wie, jakie zachowania i działania wpływają stymulująco na utrzymanie

sprawności aparatu oddechowego i artykulacyjnego i na jego ochronę [odniesienie: SP_W23]

Umiejętności: PSL/J4_U01: słuchacz analizuje, ocenia, selekcjonuje informacje z wykorzystaniem różnych

źródeł i sposobów [odniesienie: SP_U1] PSL/J4_U02: słuchacz pracuje w zespole pełniąc różne role; przyjmuje i wyznacz zadania, ma

elementarne umiejętności organizacyjne pozwalające na realizację celów związanych z projektowaniem i podejmowaniem działań terapeutycznych w zakresie ćwiczeń emisyjnych i usprawniających motorykę narządów artykulacyjnych [odniesienie SP_U08]

PSL/J4_U03: słuchacz stosuje prawidłową technikę oddychania przy mówieniu, ma prawidłową postawę, sprawnie wykonuje ćwiczenia oddechowe, fonacyjne i ćwiczenia usprawniające motorykę narządów artykulacyjnych; stosuje te ćwiczenia w terapii logopedycznej [odniesienie: SP_U23]

Kompetencje społeczne: PSL/J4_S01: słuchacz rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie i doskonalenia techniki

mówienia; jest świadomy tego, że głos jest jego narzędziem pracy [odniesienie: SP_S01] PSL/J4_S01: słuchacz uczestniczy w życiu kulturalnym i oświatowym, w szczególności śledzi

wzorcową wymowę inteligencji polskiej i potrafi ją krytycznie oceniać [odniesienie: SP_S06]



PSL/J4

Treści programowe

Wykład:


Emisja głosu jako dział techniki mówienia. Przedmiot i metody badania emisji głosu. 1

Teorie powstawania dźwięków mowy. Profilaktyka i higiena głosu. 1

Anatomiczne podstawy procesu komunikatywnego. Wpływ czynników biologicznych i środowiskowych na kształtowanie się głosu.

1

Rodzaje oddechu, cechy oddechu fizjologicznego i fonacyjnego. Znaczenie oddychania dla emisji głosu.

1

Rezonatory. Rola komór rezonacyjnych. Rejestr piersiowy i głowowy. 1

Ćwiczenia:


Ćwiczenia ustawienia ciała. Oddech statyczny i dynamiczny. Podparcie oddechowe. 1

Techniki oddychania. 2

Ćwiczenia usprawniające motorykę narządów mowy. 2

Dykcja. Prawidłowa wymowa samogłosek i spółgłosek. 2

Nastawienia głosowe; atakowanie dźwięków. 1

Ćwiczenia tempa mówienia. 1

Głośne czytanie – ćwiczenia; kryteria segmentacji tekstu. 2

Autoprezentacja 1

Metody dydaktyczne Wykład: prezentacja multimedialna, wykład

Ćwiczenia: metody poglądowe (prezentacja schematów, modeli anatomicznych, slajdów), pogadanka, ćwiczenia praktyczne indywidualne i w grupach

Forma(y) zaliczenia Wykład: Zaliczenie bez oceny

Ćwiczenia: Zaliczenie z oceną



PSL/J4_W01 Obserwacja ciągła w czasie ćwiczeń, szczególnie ocena autoprezenacji

PSL/J4_W02 Obserwacja ciągła na ćwiczeniach

PSL/J4_U01 Ocena bieżąca indywidualnych wystąpień studentów (referatów, prezentacji, głosów w dyskusji)

PSL/J4_U02 Obserwacja podczas pracy w parach i w grupach; ocena realizacji zadań zlecanych w czasie ćwiczeń

PSL/J4_U03 Ocena autoprezentacji


Metody i kryteria oceny Wykład: Zaliczenie na podstawie obecności na wykładach ; wiedza z wykładów jest weryfikowana w czasie ćwiczeń

Ćwiczenia: Na ocenę składają się następujące elementy:

obecność na zajęciach i aktywne w nich uczestniczenie

zapoznawanie się z literaturą w ramach przygotowywania do zajęć

zaliczenie ćwiczeń wydłużania fazy wydechowej

zaliczenie głośnego czytania tekstu lub autoprezentacji



Wykład 5 godz.

Ćwiczenia 12 godz.


PSL/J4

Przygotowanie do ćwiczeń (w tym przygotowywanie materiałów, czytanie literatury)

10 godz.

SUMA GODZIN 32




---


Tarasiewicz B., 2003, Mówię i śpiewam świadomie. Podręcznik do nauki emisji głosu, Kraków.

Toczyska B., 1998, Elementarne ćwiczenia dykcji, Gdańsk. Literatura uzupełniająca:

(red.) Klajman S., 1975, Zarys higieny głosu, Gdańsk.

Adamiszyn Z., Walencik – Topiłko A., 2003, Logopedia artystyczna, [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. II: Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole.

Bednarek J. D., 2003, Ćwiczenia wyrazistości mowy, Bydgoszcz.

Dłuska M., Prozodia języka polskiego, Warszawa.

Doroszewski W., Wieczorkiewicz B., 1947, Zasady poprawnej wymowy polskiej, Warszawa.

Kochanowicz J, 1961, Podstawy recytacji i wymowy scenicznej, Warszawa.

Kotlarczyk M, 1961, Podstawy sztuki żywego słowa, Warszawa.

Kram J., 1976, Gawędy o żywym słowie, Warszawa.

Kram J., 1988, Zarys kultury żywego słowa, Warszawa.

Lemmermann H., 1999, Komunikacja werbalna. Szkoła retoryki, Wrocław.

Lunden B., Rosell L., 2003, Techniki prezentacji. O sztuce przemawiania, angażowania i przekonywania, Gdańsk.

Maksymowicz K., 2003, Zestawy ćwiczeń dykcyjnych, [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. II: Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole.

Meissner Cz., 1963, ABC recytatora, Warszawa.

Meissner Cz., 1993, Książeczka o sztuce recytacji i sztuce mówienia, Katowice.

Mikuta M., 2001, Kultura żywego słowa, Częstochowa.

Mitrynowicz – Modrzejewska M., 1963, Fizjologia i patologia głosu, słuchu i mowy, Kraków.

Oczkoś M., 1999, Abecadło mówienia, Warszawa.

Pawłowski Z., 2005, Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków

Prawidła poprawnej wymowy polskiej, 1995, oprac. Z. Klemensiewicz, uzup. S. Urbańczyk, Kraków.

Świdziński M., 1988, Dzisiejsza wymowa sceniczna, Warszawa.

Toczyska B., 1997, Sarabanda w chaszczach, Gdańsk.

Toczyska B., 1998, Łamańce z dykcją czyli makaka ma Kama, Gdańsk.

Walczak-Deleżyńska M., 2001, Aby język giętki?, Wrocław.

Weller S., 2006, Oddech, który leczy, Gdańsk.

Wieczorkiewicz B., 1977, Sztuka mówienia, Warszawa.

Wierzchowska B., Wymowa polska, Warszawa 1971.

(red.) Klajman S., 1975, Zarys higieny głosu, Gdańsk.

Zalesska-Kręcicka M., 1993, Przewlekłe zaburzenia głosu, Wrocław.

Zalesska-KręcickaM., Kręcicki T., Wierzbicka E., 2004, Głos i jego zaburzenia: zagadnienia higieny i emisji głosu, Wrocław.

PSL/J5

Nazwa przedmiotu ELEMENTY PSYCHOLINGWISTYKI

I SOCJOLINGWISTYKI



Studia





Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu Prof. dr hab. Kazimierz Ożóg


Prof. dr hab. Kazimierz Ożóg


C1: zdobycie przez słuchaczy elementarnej wiedzy na temat zakresu badań socjolingwistyki i psycholingwistyki, podstawowych metod i narzędzi badawczych wykorzystywanych przez te gałęzie językoznawstwa;

C2: poznanie wpływu czynników psychologicznych i socjologicznych na język;

C3: poznanie możliwości wykorzystania wiedzy z zakresu psycholingwistyki i socjolingwistyki w terapii zaburzeń mowy;

Wymagania wstępne

Brak wymagań wstępnych – kurs prowadzony od podstaw

Efekty kształcenia

Wiedza: PSL/J5_W01: słuchacz zna powiązania dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla

logopedii z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi, zwłaszcza z psycholingwistyką i socjolingwistyką [odniesienie: SP_W02]

PSL/J5_W02: słuchacz zna podstawowe pojęcia i metodologię badań socjo- i psycholingwi-stycznych, ma wiedzę na temat procesów psychicznych towarzyszących nadawaniu i odbiorowi mowy [odniesienie: SP_W06 i SP_W07]

PSL/J5_W03: słuchacz ma świadomość kompleksowej natury języka oraz jego złożoności i zmienności; wie, jakie czynniki zewnątrz- i wewnątrzjęzykowe wpływają na kształtowanie się języka [odniesienie: SP_W09]

Umiejętności: PSL/J5_U01: słuchacz samodzielnie zdobywa wiedzę i poszerza umiejętności badawcze oraz

podejmuje autonomiczne działania zmierzające do rozwijania zdolności i kierowania własną karierą zawodową; ma świadomość własnych ograniczeń i możliwości [odniesienie: SP_U09]

PSL/J5_U02: słuchacz ma rozwinięte umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, używa języka specjalistycznego i porozumiewa się w sposób precyzyjny i spójny przy użyciu różnych kanałów i technik komunikacyjnych zarówno ze specjalistami w zakresie logopedii, jak i z odbiorcami spoza grona specjalistów, np. pacjentami i ich rodzinami; dostosowuje formę i treść komunikatu do odbiorcy – jego możliwości intelektualnych, wieku, stanu psychicznego itp. [odniesienie: SP_U05]

Kompetencje społeczne: PSL/J5_S01: słuchacz rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; jest świadomy zmienności

języka i jego zależności od czynników środowiskowych (m.in. socjologicznych) [odniesienie: SP_S01]


Wykład – 10 godzin

PSL/J5

Treści programowe


Przedmiot badań psycholingwistyki. Rola języka w poznaniu i doświadczaniu świata. 2

Człowiek jako istota mówiąca. Psychofizjologiczne procesy uczenia się i używania języka. 2

Kompetencja językowa a kompetencja komunikacyjna – język w zachowaniach społecznych. 2

Socjalne zróżnicowanie polszczyzny. Płeć a język. Język jako narzędzie manipulacji. 2

Dziecko jako istota ucząca się języka i twórczo modyfikująca język. 2

.

Metody dydaktyczne Wykład, prezentacja multimedialna, metody poglądowe

Sposób(y) i forma(y) zaliczenia Zaliczenie baz oceny



PSL/J5_W01 Test wyboru na zakończenie wykładów

PSL/J5_W03 Test wyboru na zakończenie wykładów

PSL/J5_U01 Sprawdzanie zadań i prac domowych słuchaczy

PSL/J5_U02 Test wyboru na zakończenie wykładów

PSL/J5_K01 Test wyboru na zakończenie wykładów

,

Metody i kryteria oceny Zaliczenie bez oceny – Na podstawie obecności na wykładach oraz na podstawie wyników testu wyboru na ostatnim wykładzie – zaliczenie uzyskuje się za min. 65% poprawnych odpowiedzi



Wykład 10 godz.


Przygotowanie do wykładów (w tym przygotowywanie materiałów, czytanie literatury)

5 godz.

SUMA GODZIN 25




---


Grabias S., Język w zachowaniach społecznych, Lublin. Literatura uzupełniająca:

Aithison J., 1991, Ssak, który mówi. Wstęp do psycholingwistyki, Warszawa.

Gajda S. , 2003, O językowym planie wyrażania, [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. I, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole , s. 27-36.

Grabias S., 2001, Zaburzenia mowy. Mowa, Teoria, Praktyka, Lublin 2001.

Ivić M., 1973, Język jako reprezentacja świata w umyśle, Warszawa.

Jastrzębowska G., 1996, Podstawy logopedii dla studentów logopedii, pedagogiki, psychologii, filologii, Opole, s. 23-29.

Jastrzębowska G., 2003, Lingwistyczne, biomedyczne i psychologiczne ujęcie mowy, [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi. Podręcznik akademicki, t. I, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole, s. 330-349.

Kimura D., 2006, Płeć i poznanie, Warszawa.

Kurcz I., 1976, Psycholingwistyka: przegląd problemów badawczych, Warszawa.

Kurcz I., 1987, Język a reprezentacja świata w umyśle, Warszawa.

Nowakowska-Kempna I., 1995, Konceptualizacja uczuć w języku polskim, Warszawa.

Ożóg K., 2004, Polszczyzna przełomu XX i XXI wieku. Wybrane zagadnienia.

PSL/J5

Rzeszów.

Rakowska A., 2003, Język, komunikacja, niepełnosprawność. Wybrane zagadnienia. Kraków.

Ratner B. (red.), Jean B. G. (red.), 2005, Psycholingwistyka, Sopot.

Tabakowska E., 1995, Gramatyka i obrazowanie, Kraków.

Taylor J.R., 2002, Kategoryzacja językowa. Prototypy w teorii językoznawczej, Kraków.

Nazwa przedmiotu FONETYKA JĘZYKA POLSKIEGO Z...

Documents

Transcript of Nazwa przedmiotu FONETYKA JĘZYKA POLSKIEGO Z...