Najważniejsze problemy związane z rozwojem cywilizacji

Najważniejsze problemy Najważniejsze problemy związane z rozwojem cywilizacjizwiązane z rozwojem cywilizacji

Woda – kierunki ochronyWoda – kierunki ochrony

Ilościowa ochrona wódIlościowa ochrona wódpolega na prawidłowej ich eksploatacji tak, aby polega na prawidłowej ich eksploatacji tak, aby zachowana została równowaga zachowana została równowaga hydrodynamiczna między ilością wody czerpanej hydrodynamiczna między ilością wody czerpanej a zasilaniema zasilaniem

Jakościowa ochrona wódJakościowa ochrona wódpolega na zabezpieczeniu ich przed polega na zabezpieczeniu ich przed zanieczyszczeniem lub skażeniem i na zanieczyszczeniem lub skażeniem i na niedopuszczeniu do powstawania niedopuszczeniu do powstawania powierzchniowych źródeł zanieczyszczeniapowierzchniowych źródeł zanieczyszczenia

22

Woda – ochrona ilościowaWoda – ochrona ilościowaustalenie naturalnych rejonów deficytowychustalenie naturalnych rejonów deficytowychustalenie zasobów wód w poszczególnych rejonach i ustalenie zasobów wód w poszczególnych rejonach i formacjach wodonośnych i warunków hydrogeologicznychformacjach wodonośnych i warunków hydrogeologicznychanaliza warunków hydrogeologicznych i prognoza wpływu analiza warunków hydrogeologicznych i prognoza wpływu poboru określonej ilości wody na stosunki ilościowe poboru określonej ilości wody na stosunki ilościowe zasobów zasobów większe wykorzystanie brzegowej i dennej infiltracji wód większe wykorzystanie brzegowej i dennej infiltracji wód rzecznych i jeziornychrzecznych i jeziornychsztuczne wzbogacanie podziemnych poziomów sztuczne wzbogacanie podziemnych poziomów wodonośnych przez wtłaczanie do nich wód wodonośnych przez wtłaczanie do nich wód powierzchniowychpowierzchniowychstała rejestracja poboru wód podziemnych i kontrola stała rejestracja poboru wód podziemnych i kontrola ilościowego i jakościowego stanu eksploatacyjnych ilościowego i jakościowego stanu eksploatacyjnych zasobów wykorzystania wód kopalnianych przez przemysł zasobów wykorzystania wód kopalnianych przez przemysł po ich wcześniejszym uzdatnieniupo ich wcześniejszym uzdatnieniu

33

Woda – ochrona jakościowaWoda – ochrona jakościowa

poprawa stanu sanitarnego wokół kopalnych ujęć na poprawa stanu sanitarnego wokół kopalnych ujęć na wsiwsi

odprowadzania do gruntu wyłącznie ścieków odprowadzania do gruntu wyłącznie ścieków oczyszczonych oczyszczonych

instalowanie w kominach fabrycznych filtrów instalowanie w kominach fabrycznych filtrów pochłaniających szkodliwe substancje pochłaniających szkodliwe substancje

lokalizowanie śmietnisk wyłącznie w miejscach gdzie lokalizowanie śmietnisk wyłącznie w miejscach gdzie wody podziemne są izolowane warstwami wody podziemne są izolowane warstwami wodoszczelnymiwodoszczelnymi

stosowanie w rolnictwie wyłącznie substancji szybko stosowanie w rolnictwie wyłącznie substancji szybko rozkładających się do nawożenia i ochrony roślinrozkładających się do nawożenia i ochrony roślin

44

Woda – ochrona przed Woda – ochrona przed zanieczyszczeniamizanieczyszczeniami

stosowanie bezściekowych technologii w stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej produkcji przemysłowej napowietrzanie wód stojącychnapowietrzanie wód stojącychzamykanie obiegów wodnych w cyklach zamykanie obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysk wody ze ściekówprodukcyjnych i odzysk wody ze ściekówutylizacja wód kopalnianych oraz powtórne utylizacja wód kopalnianych oraz powtórne wtłaczanie tych wód do górotworuwtłaczanie tych wód do górotworuzabezpieczanie hałd i wysypisk śmiecizabezpieczanie hałd i wysypisk śmiecioczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowychosadów ściekowych

55


likwidacja ognisk zagrożenialikwidacja ognisk zagrożeniauzdatnianie lub oczyszczanie wody w uzdatnianie lub oczyszczanie wody w grunciegrunciestrefy ochronnestrefy ochronnesieci obserwacyjno-kontrolnesieci obserwacyjno-kontrolnezwiększenie retencji wód poprzez zwiększenie retencji wód poprzez zalesienia czy zadrzewienia zlewni zalesienia czy zadrzewienia zlewni wykonywanie kanalizacji opaskowej wokół wykonywanie kanalizacji opaskowej wokół jeziorjezior

66


nie przekraczanie pojemności turystycznej cieku, nie przekraczanie pojemności turystycznej cieku, monitoring wód szczególnie badania zawartości monitoring wód szczególnie badania zawartości tlenu aby nie dopuścić do deficytu lub tlenu aby nie dopuścić do deficytu lub wyczerpania jego zasobówwyczerpania jego zasobówoczyszczanie wód opadowych w specjalnych oczyszczanie wód opadowych w specjalnych separatorach, przetrzymywanie jej w zbiornikach separatorach, przetrzymywanie jej w zbiornikach retencyjnych i w określonych sytuacjach retencyjnych i w określonych sytuacjach zagospodarowywanie (rozsączanie, retencja, zagospodarowywanie (rozsączanie, retencja, infiltracja podziemna lub powierzchniowa, infiltracja podziemna lub powierzchniowa, rozdeszczowanie na terenach zielonych, woda rozdeszczowanie na terenach zielonych, woda przeciwpożarowaprzeciwpożarowa

77

ŚciekiŚcieki

wody zużyte wskutek działalności życiowej lub wody zużyte wskutek działalności życiowej lub zawodowej człowieka oraz ścieki opadowezawodowej człowieka oraz ścieki opadowe

88

bytowo-gospodarcze przemysłowe deszczowe

ŚCIEKI MIEJSKIE

Schemat oczyszczania ściekówSchemat oczyszczania ścieków

99

Oczyszczanie mechaniczne

Oczyszczanie biologiczne tlenowo-beztlenowe

Oczyszczanie biologiczne tlenowe

O2

NO3- PO4

3-

~ 0,5 mgO2/l

ŚciekiŚcieki – I stopień – I stopień

CedzenieCedzenie

Sedymentacja zanieczyszczeń Sedymentacja zanieczyszczeń mineralnychmineralnych

FlotacjaFlotacja

Sedymentacja zanieczyszczeń Sedymentacja zanieczyszczeń organicznychorganicznych

1010

Metody oczyszczania ścieków – Metody oczyszczania ścieków – mechanicznemechaniczne

Ścieki – II stopieńŚcieki – II stopień

Dostarczanie tlenu (~ 50% kosztów)Dostarczanie tlenu (~ 50% kosztów)

Złoża biologiczneZłoża biologiczne

Osad czynnyOsad czynny

1212

Metody oczyszczania ścieków – Metody oczyszczania ścieków – biologicznebiologiczne

Ścieki – III stopieńŚcieki – III stopień

Usuwanie związków biogennych:Usuwanie związków biogennych:– nitryfikacja i denitryfikacjanitryfikacja i denitryfikacja

– DefosfatacjaDefosfatacja

Oczyszczanie chemiczneOczyszczanie chemiczne

1414

Metody oczyszczania ścieków – chemiczneMetody oczyszczania ścieków – chemiczne

Odnowa wodyOdnowa wody

Zespół jednostkowych procesów Zespół jednostkowych procesów technologicznych doczyszczania ścieków technologicznych doczyszczania ścieków w celu ich wtórnego wykorzystania jako w celu ich wtórnego wykorzystania jako wody przemysłowej, dla potrzeb rolnictwa, wody przemysłowej, dla potrzeb rolnictwa, a także w celu ochrony zbiorników a także w celu ochrony zbiorników wodnych przed eutrofizacjąwodnych przed eutrofizacją

1616

EutrofizacjaEutrofizacja

wzbogacenie wód w mineralne składniki wzbogacenie wód w mineralne składniki pokarmowe, masowy rozwój roślin pokarmowe, masowy rozwój roślin wodnych stymulowany przez te składniki wodnych stymulowany przez te składniki oraz skutki nadmiernej produkcji oraz skutki nadmiernej produkcji substancji organicznej w wodachsubstancji organicznej w wodach

1717

EutrofizacjaEutrofizacja

rozumie się przez to wzbogacanie wody rozumie się przez to wzbogacanie wody biogenami, w szczególności związkami biogenami, w szczególności związkami azotu lub fosforu, powodującymi azotu lub fosforu, powodującymi przyspieszony wzrost glonów oraz przyspieszony wzrost glonów oraz wyższych form życia roślinnego, w wyniku wyższych form życia roślinnego, w wyniku którego następują niepożądane zakłócenia którego następują niepożądane zakłócenia biologicznych stosunków w środowisku biologicznych stosunków w środowisku wodnym oraz pogorszenie jakości tych wodnym oraz pogorszenie jakości tych wódwód wg Pwwg Pw

1818

Eutrofizacja – przyczynyEutrofizacja – przyczyny

Stały dopływ związków pokarmowychStały dopływ związków pokarmowychC, N, PC, N, PStężenia graniczne:Stężenia graniczne:– 0,3 mg N/l0,3 mg N/l– 0,03 mg P/l (jeziora: 0,02 mg P/l)0,03 mg P/l (jeziora: 0,02 mg P/l)

Przeciwdziałanie – usuwanie mineralnych Przeciwdziałanie – usuwanie mineralnych składników pokarmowych:składników pokarmowych:– Racjonalne nawożenie glebRacjonalne nawożenie gleb– Ograniczanie spływów z terenów rolniczych…Ograniczanie spływów z terenów rolniczych…

1919

Eutrofizacja – symptomyEutrofizacja – symptomy

Odtlenienie wódOdtlenienie wód

Wzrost liczebności i zakwity glonówWzrost liczebności i zakwity glonów

Zmiana przezroczystości wodyZmiana przezroczystości wody

Zwiększenie liczebności organizmów Zwiększenie liczebności organizmów zwierzęcych przy dużym uproszczeniu zwierzęcych przy dużym uproszczeniu gatunkowymgatunkowym

2020

Eutrofizacja – etapy przebieguEutrofizacja – etapy przebiegu

1.1. ZakwitZakwit

2.2. Wyczerpanie składników pokarmowych i Wyczerpanie składników pokarmowych i zamieranie zakwituzamieranie zakwitu

3.3. MineralizacjaMineralizacja

4.4. Wyczerpanie tlenuWyczerpanie tlenu

5.5. Obumieranie flory i fauny wodnej.Obumieranie flory i fauny wodnej.

2121

Powietrze - zanieczyszczeniaPowietrze - zanieczyszczenia

w krajach o wysokim stopniu rozwoju motoryzacji:w krajach o wysokim stopniu rozwoju motoryzacji:

pojazdy mechaniczno-spalinowe (60% pojazdy mechaniczno-spalinowe (60% wszystkich zanieczyszczeń),wszystkich zanieczyszczeń),

przemysł,przemysł,

elektrownie cieplne,elektrownie cieplne,

lokalne narzędzia grzewczelokalne narzędzia grzewcze

2222


w krajach o niskim stopniu rozwoju motoryzacji:w krajach o niskim stopniu rozwoju motoryzacji:

przemysł,przemysł,

energetyka,energetyka,

elektrownie cieplneelektrownie cieplne

urządzenia grzewczeurządzenia grzewcze

pojazdy mechaniczno-spalinowepojazdy mechaniczno-spalinowe

2323

60% wszystkich zanieczyszczeń


COCO22

SOSOxx

pyłypyły

NONOxx

WęglowodoryWęglowodory

FreonyFreony

OO33

metale ciężkiemetale ciężkie2424

Powietrze – skutki zanieczyszczeńPowietrze – skutki zanieczyszczeń

2525

efekty globalneefekty globalne

– efekt cieplarniany, zmiany klimatyczneefekt cieplarniany, zmiany klimatyczne

– destrukcja warstwy ozonowejdestrukcja warstwy ozonowej

efekty transgraniczneefekty transgraniczne

– kwaśne deszczekwaśne deszcze

– eutrofizacja, defoliacja, zakwaszenie gleb, jezior, rzekeutrofizacja, defoliacja, zakwaszenie gleb, jezior, rzek

– perturbacje klimatyczne i meteorologiczneperturbacje klimatyczne i meteorologiczne

efekty lokalneefekty lokalne

– choroby zwierząt i roślin, zdrowie ludzi i zwierzątchoroby zwierząt i roślin, zdrowie ludzi i zwierząt

– korozja, destrukcja powierzchni budowlanych korozja, destrukcja powierzchni budowlanych

– smogi miejskiesmogi miejskie

WWAWWA

wykazują silną tendencję do adsorpcji na wykazują silną tendencję do adsorpcji na powierzchni cząstek pyłowychpowierzchni cząstek pyłowych

powodują choroby nowotworowepowodują choroby nowotworowe

Międzynarodowa Agencja do Badań nad Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem (IARC) w 1983 uznała za Rakiem (IARC) w 1983 uznała za rakotwórcze w stosunku do ludzi i zwierząt rakotwórcze w stosunku do ludzi i zwierząt 30 WWA, między innymi benzo(a)piren i 30 WWA, między innymi benzo(a)piren i benzo(a)antracenbenzo(a)antracen

Dioksyny i furanyDioksyny i furany

grupa związków w skład której wchodzą grupa związków w skład której wchodzą polichloro- i polibromopochodne dibenzo-polichloro- i polibromopochodne dibenzo-p-dioksyny i dibenzofuranup-dioksyny i dibenzofuranu

działają silnie mutagennie, naruszając działają silnie mutagennie, naruszając właściwą strukturę kodu genetycznego właściwą strukturę kodu genetycznego rozmnażających się komórek żywych rozmnażających się komórek żywych organizmóworganizmów

działają również teratogenniedziałają również teratogennie

Związki siarkiZwiązki siarki

Zanieczyszczenie atmosfery powodują Zanieczyszczenie atmosfery powodują gazowe związki siarki - SOgazowe związki siarki - SO22, SO, SO33, H, H22S, S,

kwas siarkowy Hkwas siarkowy H22SOSO44 i siarczany(VI) i siarczany(VI)

różnych metaliróżnych metali

Żródła:Żródła:– paliwa stałe i płynne (np. węgiel, ropa paliwa stałe i płynne (np. węgiel, ropa

naftowej) - elektrociepłownie, elektrownie naftowej) - elektrociepłownie, elektrownie cieplnychcieplnych

– silniki spalinowesilniki spalinowe

2828

Związki siarkiZwiązki siarki

Największy udział w emisji SONajwiększy udział w emisji SO22 ma przemysł ma przemysł

paliwowo-energetycznypaliwowo-energetyczny

Opalana węglem elektrownia o mocy 1000 MW Opalana węglem elektrownia o mocy 1000 MW emituje do atmosfery w ciągu roku 140 000 ton emituje do atmosfery w ciągu roku 140 000 ton siarki, głównie w postaci SOsiarki, głównie w postaci SO22

2929

KWAŚNE DESZCZESMOG

Tlenki azotuTlenki azotu

NN22O, O, NONO, N, N22OO33, , NONO22, N, N220044, , NN22OO55, NO, NO33, ,

NN22OO66

Źródła:Źródła:– naturalne składniki atmosferynaturalne składniki atmosfery– procesy produkcyjnych (obróbka procesy produkcyjnych (obróbka

wysokotermiczna, komory paleniskowe wysokotermiczna, komory paleniskowe elektrowni)elektrowni)

– silniki spalinowesilniki spalinowe

3030

KWAŚNE DESZCZESMOGDZIURA OZONOWA

Ditlenek węglaDitlenek węgla

3131

materiał do budowy substancji organicznej w materiał do budowy substancji organicznej w

rorośślinach linach zzawierajawierająących chlorofilcych chlorofil

tworzy naturalną warstwę izolacji termicznej tworzy naturalną warstwę izolacji termicznej

wokół kuli ziemskiejwokół kuli ziemskiej

powyżej stężenia 300 cmpowyżej stężenia 300 cm33/m/m33 staje się on staje się on

zanieczyszczeniem zanieczyszczeniem

EFEKT CIEPLARNIANY

3232

Efekt cieplarnianyEfekt cieplarniany

zaburzenie równowagi w bilansie energii zaburzenie równowagi w bilansie energii dochodzącej do powierzchni Ziemi dochodzącej do powierzchni Ziemi wskutek promieniowania słonecznego a wskutek promieniowania słonecznego a ilością energii opuszczającej atmosferę ilością energii opuszczającej atmosferę ziemskąziemską

„„efekt szklarniowy”efekt szklarniowy”

Średnia roczna temperatura ziemi w ciągu ubiegłego Średnia roczna temperatura ziemi w ciągu ubiegłego stulecia wzrosła o 0,5stulecia wzrosła o 0,5ooC. Modele komputerowe C. Modele komputerowe przewidują przy podwojeniu obecnego poziomu COprzewidują przy podwojeniu obecnego poziomu CO22

wzrost temperatury o 3wzrost temperatury o 3ooC.C.


3333

3535

Efekt cieplarniany - gazyEfekt cieplarniany - gazy

w 50% emisja gazów cieplarnianych jest w 50% emisja gazów cieplarnianych jest pochodzenia antropogenicznegopochodzenia antropogenicznego

wpływ gazów na efekt cieplarniany:wpływ gazów na efekt cieplarniany:dwutlenek węgla - 50%dwutlenek węgla - 50%metan - 19% metan - 19% freony i halony - 17%freony i halony - 17%ozon - 8%ozon - 8%podtlenek azotu - 4%podtlenek azotu - 4%para wodna - 2%para wodna - 2%


3636

Dwutlenek węgla Metan Tlenki azotu Freony

3737


Jedyną możliwością zahamowania procesów Jedyną możliwością zahamowania procesów zmian klimatu jest istotna redukcja emisji gazów zmian klimatu jest istotna redukcja emisji gazów cieplarnianych.cieplarnianych.

W przypadku COW przypadku CO22::– oszczędność używania wszelkich postaci energiioszczędność używania wszelkich postaci energii– zwiększenie sprawności wytwarzania energii zwiększenie sprawności wytwarzania energii

elektrycznej i cieplnejelektrycznej i cieplnej– szersze wykorzystanie energii odnawialnychszersze wykorzystanie energii odnawialnych– większe wykorzystanie energii jądrowejwiększe wykorzystanie energii jądrowej

3838


W ramach działań strategicznych ograniczania W ramach działań strategicznych ograniczania efektu cieplarnianego konieczne jest:efektu cieplarnianego konieczne jest:

zmniejszenie tempa wycinania lasów zmniejszenie tempa wycinania lasów (szczególnie region tropikalny)(szczególnie region tropikalny)

zmniejszenie emisji gazów cieplarnianychzmniejszenie emisji gazów cieplarnianych

ograniczenie emisji zanieczyszczeń przez ograniczenie emisji zanieczyszczeń przez przemysłprzemysł

ograniczenie zwałowisk odpadów komunalnychograniczenie zwałowisk odpadów komunalnych

3939

SmogSmog

dymomgładymomgła1948 r., Belgia – 63 ofiary1948 r., Belgia – 63 ofiary1950 r., Meksyk – 22 ofiary1950 r., Meksyk – 22 ofiary1952 r., Londyn – 3900 ofiary1952 r., Londyn – 3900 ofiary– smog kwaśny – skondensowana para wodna na cząsteczkach smog kwaśny – skondensowana para wodna na cząsteczkach

pyłów i dymów pyłów i dymów

1957 r., Los Angeles1957 r., Los Angeles– smog fotochemiczny – tworzy się przy dużym stężeniu tlenków smog fotochemiczny – tworzy się przy dużym stężeniu tlenków

azotu, węgla i nienasyconych węglowodorów, pochodzących azotu, węgla i nienasyconych węglowodorów, pochodzących głównie ze spalin samochodowych. Pod wpływem promieni głównie ze spalin samochodowych. Pod wpływem promieni słonecznych związki te ulegają reakcjom fotochemicznym słonecznych związki te ulegają reakcjom fotochemicznym tworząc toksyczne substancje tworząc toksyczne substancje

Smog w Santiago de ChileSmog w Santiago de Chile

4040

1 h po deszczu

30 h po deszczu

Beijing - VIII 2008 r.Beijing - VIII 2008 r.

4141

Smog - zagrożeniaSmog - zagrożenia

alergiealergie

astma oraz jej napadyastma oraz jej napady

zaostrzenie przewlekłych zapaleń oskrzeli zaostrzenie przewlekłych zapaleń oskrzeli i płuci płuc

niewydolność oddechowaniewydolność oddechowa

4242

4343

Kwaśne deszczeKwaśne deszcze

kwasy S i Nkwasy S i N

paleniska (reakcja gazów paleniska (reakcja gazów atmosferycznych), silniki spalinoweatmosferycznych), silniki spalinowe

zakwaszenie glebzakwaszenie gleb

Kwaśne deszczeKwaśne deszcze

4444

Kwaśne deszcze - skutkiKwaśne deszcze - skutki

zaburzenie łańcuchów pokarmowych i zaburzenie łańcuchów pokarmowych i bioróżnorodnościbioróżnorodności

choroby ludzi i zwierzątchoroby ludzi i zwierząt

obumieranie roślinobumieranie roślin

niszczenie budowliniszczenie budowli

4545

SudetySudety

4646

4747

OzonOzon

10 % w dolnej troposferze10 % w dolnej troposferze

90 % w stratosferze:90 % w stratosferze:

UVUV

10% ozonu zachorowań na raka skóry o 26%

Halony i freonyHalony i freony

Halony – fluoro-, bromo- i chloropochodne Halony – fluoro-, bromo- i chloropochodne węglowodorów (np. Halon 1211 - węglowodorów (np. Halon 1211 - bromochlorodifluorometan - CFbromochlorodifluorometan - CF22ClBr)ClBr)

Freony – chloro- i fluoropochodne Freony – chloro- i fluoropochodne węglowodorów alifatycznych (np. R-12 węglowodorów alifatycznych (np. R-12 dichlorodifluorometan - CCldichlorodifluorometan - CCl22FF22))

4848

Wskaźnik ODPWskaźnik ODP

ozone depletion potential – potencjał ozone depletion potential – potencjał niszczenia ozonu – stosunek destrukcji niszczenia ozonu – stosunek destrukcji ozonu spowodowany przez daną ozonu spowodowany przez daną substancję do destrukcji spowodowanej substancję do destrukcji spowodowanej przez substancję bazową za jaką uważa przez substancję bazową za jaką uważa się freon-11 CFClsię freon-11 CFCl33 o ODP=1 o ODP=1

CClCCl44 ODP=1,1 ODP=1,1

Halon 1211 (CFHalon 1211 (CF22ClBr) ODP = 3,ClBr) ODP = 3,

halon-1301 (CBrFhalon-1301 (CBrF33) ODP=10) ODP=104949

Dziura ozonowaDziura ozonowa

5050

Dziura ozonowa - AntarktydaDziura ozonowa - Antarktyda

5151

1999 r.

2002 r.

Dziura ozonowa - EuropaDziura ozonowa - Europa

5252

5353

Powietrze – ochronaPowietrze – ochrona

polega na zapewnieniu jak najlepszej jego polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności przez:jakości, w szczególności przez:– utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej

dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach tych poziomach

– zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymanedotrzymane

5454

Powietrze – oczyszczanie gazów Powietrze – oczyszczanie gazów odlotowychodlotowych

odpylanieodpylanie

absorpcja i adsorpcjaabsorpcja i adsorpcja

katalityczne utleniane i redukcjakatalityczne utleniane i redukcja

HałasHałas

dźwięki o częstotliwościach od 16 Hzdźwięki o częstotliwościach od 16 Hz

do 16 000 Hz do 16 000 Hz (art. 3 pkt. 5 Poś)(art. 3 pkt. 5 Poś)

5555

Klasyfikacja hałasówKlasyfikacja hałasówPowyżej 130 dBPowyżej 130 dB

powodują trwałe uszkodzenie słuchu, wywołują powodują trwałe uszkodzenie słuchu, wywołują pobudzenie do drgań organów wewnętrznych pobudzenie do drgań organów wewnętrznych człowieka powodując ich schorzenia.człowieka powodując ich schorzenia.

85 – 130 dB85 – 130 dB

powodują liczne schorzenia organizmu ludzkiego, powodują liczne schorzenia organizmu ludzkiego, uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 modległości 0,5 m

70 – 85 dB70 – 85 dB

wpływają na znaczne zmniejszenie funkcjonalności wpływają na znaczne zmniejszenie funkcjonalności człowieka, mogą być szkodliwe dla zdrowia i człowieka, mogą być szkodliwe dla zdrowia i powodować uszkodzenie słuchu,powodować uszkodzenie słuchu,

35 –70 dB35 –70 dB

wpływają na zmęczenie układu nerwowego wpływają na zmęczenie układu nerwowego człowieka, poważnie utrudniają zrozumiałość mowy, człowieka, poważnie utrudniają zrozumiałość mowy, zasypianie i wypoczynekzasypianie i wypoczynek

Poniżej 35 dBPoniżej 35 dB

nieszkodliwe dla zdrowia, po dłuższym czasie mogą nieszkodliwe dla zdrowia, po dłuższym czasie mogą być denerwującebyć denerwujące 5656

Ochrona przed hałasemOchrona przed hałasem

polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności akustycznego środowiska, w szczególności poprzez:poprzez:– utrzymanie poziomu hałasu poniżej utrzymanie poziomu hałasu poniżej

dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomiedopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie– zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do zmniejszanie poziomu hałasu co najmniej do

dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany ((art. 112 Poś)art. 112 Poś)

5757

Źródła hałasu w środowiskuŹródła hałasu w środowisku

komunikacja samochodowa, tramwajowa, komunikacja samochodowa, tramwajowa, lotnicza, kolejowalotnicza, kolejowaparkingi, zajezdnie autobusowe i tramwajoweparkingi, zajezdnie autobusowe i tramwajowezakłady przemysłowe, rzemieślnicze i usługowezakłady przemysłowe, rzemieślnicze i usługoweobiekty publiczne związane z hałaśliwą obiekty publiczne związane z hałaśliwą działalnością: stadiony tereny zabaw, dyskoteki, działalnością: stadiony tereny zabaw, dyskoteki, kluby muzycznekluby muzyczneimprezy okolicznościowe: koncerty, występy imprezy okolicznościowe: koncerty, występy uliczneulicznetereny budowytereny budowy

5858


maks. 40 dB w nocy w uzdrowiskumaks. 40 dB w nocy w uzdrowisku

maks. 65 dB w śródmieściu miasta pow. maks. 65 dB w śródmieściu miasta pow. 100 000 mieszkańców100 000 mieszkańców

(Rozp. MŚ z 14.06.2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów(Rozp. MŚ z 14.06.2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów

hałasu w środowisku Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826)hałasu w środowisku Dz. U. z 2007 r., Nr 120, poz. 826)

w razie przekroczenia dopuszczalnych w razie przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu starosta wydaje decyzję poziomów hałasu starosta wydaje decyzję o dopuszczalnym poziomie hałasu o dopuszczalnym poziomie hałasu

(art. 115 a Poś)(art. 115 a Poś)

5959


źródło drgańźródło drgań – minimalizacja emisji – minimalizacja emisji

drogi transmisjidrogi transmisji – izolacja akustyczna – izolacja akustyczna

(ekranizacja)(ekranizacja)

receptory receptory (człowiek, środowisko) – (człowiek, środowisko) –

ograniczenie imisji (selekcja operatorów, ograniczenie imisji (selekcja operatorów,

ochrona osobista, ograniczenie czasu ochrona osobista, ograniczenie czasu

ekspozycji itp.)ekspozycji itp.)

6060

Wpływ zanieczyszczeń atmosferyWpływ zanieczyszczeń atmosfery

Gleba - zagrożeniaGleba - zagrożenia

erozja (proces niszczenia powierzchni erozja (proces niszczenia powierzchni terenu przez wodę, wiatr, siłę grawitacji i terenu przez wodę, wiatr, siłę grawitacji i działalność człowieka)działalność człowieka)

odpady i odciekiodpady i odcieki

biologicznebiologiczne

6262

Gleba – degradacjaGleba – degradacja

Zniekształcenie jednego lub wielu Zniekształcenie jednego lub wielu czynników środowiska pogarszające:czynników środowiska pogarszające:– warunki wzrostu i plonowania roślin warunki wzrostu i plonowania roślin

uprawnychuprawnych– skład gatunkowy roślinnościskład gatunkowy roślinności– wartości użytkowewartości użytkowe– ekologiczne funkcjonowanieekologiczne funkcjonowanie

6363

Gleba – formy degradacjiGleba – formy degradacji

Wadliwy sposób użytkowaniaWadliwy sposób użytkowaniaErozja wodna i powietrznaErozja wodna i powietrznaPrzesuszenie lub przewodnieniePrzesuszenie lub przewodnienieMechaniczne niszczenieMechaniczne niszczenieChemiczne zanieczyszczenie i zasolenieChemiczne zanieczyszczenie i zasolenieZubożenie w składniki pokarmoweZubożenie w składniki pokarmoweZakwaszenie lub alkalizacjaZakwaszenie lub alkalizacjaMechaniczne zanieczyszczeniaMechaniczne zanieczyszczeniaZanieczyszczenie chorobotwórczymi Zanieczyszczenie chorobotwórczymi mikroorganizamimikroorganizami

6464

Gleba – ochronaGleba – ochrona

Przeciwdziałanie erozji:Przeciwdziałanie erozji:

Osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez Osłona i wiązanie powierzchni gruntu poprzez rosnącą na niej roślinność rosnącą na niej roślinność

Właściwa uprawa (agrotechnika przeciwerozyjna) Właściwa uprawa (agrotechnika przeciwerozyjna)

Właściwe melioracje wodneWłaściwe melioracje wodne

Zorganizowane składowiska odpadówZorganizowane składowiska odpadów

Kontrolowane nawożenieKontrolowane nawożenie

6565

Gospodarka odpadamiGospodarka odpadami

całokształt działań zmierzających do całokształt działań zmierzających do maksymalnego odzysku z odpadów maksymalnego odzysku z odpadów substancji nadających się do zawrócenia substancji nadających się do zawrócenia do procesów wytwórczych, bądź do do procesów wytwórczych, bądź do ponownego ich wykorzystania oraz ponownego ich wykorzystania oraz maksymalnego zmniejszenia ilości maksymalnego zmniejszenia ilości odpadów, które po uprzedniej detoksykacji odpadów, które po uprzedniej detoksykacji mogą być składowane w środowiskumogą być składowane w środowisku

Gospodarka odpadamiGospodarka odpadami

Minimalizacja ilości odpadówMinimalizacja ilości odpadów

Maksymalny odzysk surowców wtórnychMaksymalny odzysk surowców wtórnych

Unieszkodliwianie metodą najbardziej Unieszkodliwianie metodą najbardziej racjonalnąracjonalną

Wpływ technologii na środowiskoWpływ technologii na środowisko

Nakłady inwestycyjne uwzględniane w Nakłady inwestycyjne uwzględniane w aspekcie przyjętej technologiiaspekcie przyjętej technologii

6767

Unieszkodliwianie odpadówUnieszkodliwianie odpadów

poddaniu odpadów procesom poddaniu odpadów procesom przekształcenia biologicznego, fizycznego przekształcenia biologicznego, fizycznego lub chemicznego w celu doprowadzenia lub chemicznego w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiskaśrodowiska

Unieszkodliwianie odpadówUnieszkodliwianie odpadów

Metody konwencjonalne:Metody konwencjonalne:– składowanieskładowanie– kompostowaniekompostowanie– spalaniespalanie

Metody niekonwencjonalne:Metody niekonwencjonalne:– kompostowanie beztlenowekompostowanie beztlenowe– pirolizapiroliza– pozyskiwanie paliwa modyfikowanego RDFpozyskiwanie paliwa modyfikowanego RDF

6969

RecyklingRecykling

doprowadzenie zużytych materiałów do doprowadzenie zużytych materiałów do stanu pozwalającego na ponowne ich stanu pozwalającego na ponowne ich wykorzystanie.wykorzystanie.

Rodzaje:Rodzaje:– chemicznychemiczny– materiałowymateriałowy

Nieodnawialne źródła energiiNieodnawialne źródła energii to wszelkie źródła to wszelkie źródła energii, które nie odnawiają się w krótkim okresie. energii, które nie odnawiają się w krótkim okresie.

Ich wykorzystanie jest znacznie szybsze niż Ich wykorzystanie jest znacznie szybsze niż uzupełnianie zasobów. uzupełnianie zasobów.

Są podstawowym źródłem energii dla przemysłu, energetyki, transportu i gospodarstw domowych.

Źródłami nieodnawialnymi są przede wszystkim paliwa kopalne:

węgiel kamienny, torf, węgiel brunatny,

ropa naftowa,

gaz ziemny

Węgiel Węgiel jest w Polsce surowcem strategicznym, bo zaspokaja 65% jest w Polsce surowcem strategicznym, bo zaspokaja 65% zapotrzebowania energetycznego kraju. Polskie zasoby tego minerału zapotrzebowania energetycznego kraju. Polskie zasoby tego minerału należą do jednych z największych na świecie; przez wiele lat Polska należą do jednych z największych na świecie; przez wiele lat Polska zajmowała miejsca w pierwszej piątce krajów o największym wydobyciu zajmowała miejsca w pierwszej piątce krajów o największym wydobyciu węgla kamiennego. Według danych z 2000 roku, Polska spadła na 7 węgla kamiennego. Według danych z 2000 roku, Polska spadła na 7 miejsce, dostarczając ogólnie 2,8% światowego wydobycia tej kopaliny. miejsce, dostarczając ogólnie 2,8% światowego wydobycia tej kopaliny. W roku 2002 w Polsce wydobyto 104 mln ton tego surowca W roku 2002 w Polsce wydobyto 104 mln ton tego surowca energetycznego. Największe złoża węgla kamiennego znajdują się we energetycznego. Największe złoża węgla kamiennego znajdują się we wschodnich i południowych Chinach, w USA, a także w Indiach, RPA oraz w wschodnich i południowych Chinach, w USA, a także w Indiach, RPA oraz w Australii i Ukrainie.Australii i Ukrainie.

Węgiel brunatnyWęgiel brunatny to skała osadowa pochodzenia to skała osadowa pochodzenia organicznego roślinnego powstała w trzeciorzędzie w erze organicznego roślinnego powstała w trzeciorzędzie w erze kenozoicznej ze szczątków roślin obumarłych bez dostępu kenozoicznej ze szczątków roślin obumarłych bez dostępu powietrza. Zawartość węgla 62-75%. powietrza. Zawartość węgla 62-75%. Często stosowany jako paliwo.Często stosowany jako paliwo.

TorfTorf – skała osadowa powstała w wyniku zachodzących – skała osadowa powstała w wyniku zachodzących w szczególnych warunkach przemian obumarłych w szczególnych warunkach przemian obumarłych szczątków roślinnych. Szczątki drzew, żyjących przed szczątków roślinnych. Szczątki drzew, żyjących przed setkami i tysiącami lat, pochłonięte zostały przez bagna, setkami i tysiącami lat, pochłonięte zostały przez bagna, tworząc powłokę, która pod naporem kolejnych warstw tworząc powłokę, która pod naporem kolejnych warstw osadów stopniowo została sprasowana. Po usunięciu osadów stopniowo została sprasowana. Po usunięciu tlenu, powstał torf. W wyniku kolejnych procesów - tlenu, powstał torf. W wyniku kolejnych procesów - ciśnienia nadległych warstw osadów oraz pozbycia się ciśnienia nadległych warstw osadów oraz pozbycia się resztek tlenu, po upływie milionów lat, torf zamienia się w resztek tlenu, po upływie milionów lat, torf zamienia się w węgiel brunatny i następnie w węgiel kamienny.węgiel brunatny i następnie w węgiel kamienny.

Torf również służy do ogrzewania domów.Torf również służy do ogrzewania domów.

Mapa rozmieszczenia

złóż węgli kamiennych,

węgli brunatnych i torfów w Polsce.

Ropa naftowaRopa naftowa (olej skalny, (olej skalny, czarne złoto) - ciekła kopalina, czarne złoto) - ciekła kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych złożona z mieszaniny naturalnych węglowodorów gazowych, węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych. ciekłych i stałych. Złoża ropy naftowej występują Złoża ropy naftowej występują w porowatych skałach w porowatych skałach w głębi ziemi. w głębi ziemi. W normalnych warunkach ponad W normalnych warunkach ponad złożem ropy tworzy się warstwa złożem ropy tworzy się warstwa zawierająca gaz ziemny.zawierająca gaz ziemny.

Ropa naftowa jest podstawowym surowcem przemysłu Ropa naftowa jest podstawowym surowcem przemysłu petrochemicznego stosowanym do otrzymywania m.in. benzyny, petrochemicznego stosowanym do otrzymywania m.in. benzyny, olejów, smarów, asfaltów. Ropę naftową przerabia się w rafineriach. olejów, smarów, asfaltów. Ropę naftową przerabia się w rafineriach.

w Zagłębiu Pomorskim: w Zagłębiu Pomorskim: (Kamień Pomorski, (Kamień Pomorski, Wolin)Wolin)na szelfie, na północ od na szelfie, na północ od przylądka Rozewie, przylądka Rozewie, z platformy wiertniczej z platformy wiertniczej spod dna Bałtykuspod dna Bałtykuw karpackim zagłębiu w karpackim zagłębiu roponośnym (Jasło, roponośnym (Jasło, Krosno, Gorlice, złoża Krosno, Gorlice, złoża są na wyczerpaniu)są na wyczerpaniu)w Barnówku, k. Dębnaw Barnówku, k. Dębna

Polska jest krajem ubogim w ten surowiec. Wydobywa się ją:

Gaz ziemnyGaz ziemny jest to paliwo kopalne pochodzenia jest to paliwo kopalne pochodzenia organicznego. Zbiera się w skorupie ziemskiej w organicznego. Zbiera się w skorupie ziemskiej w pokładach wypełniających przestrzenie,pokładach wypełniających przestrzenie,niekiedy pod wysokim ciśnieniem. niekiedy pod wysokim ciśnieniem.

Pokłady gazu ziemnego występują samodzielnie lub towarzyszą złożom ropy naftowej lub węgla kamiennego.

Jest on stosowany przede wszystkim do ogrzewania domów i innych pomieszczeń,

jest również tanim paliwem samochodowym.jest również tanim paliwem samochodowym.

Podkarpaciu Podkarpaciu (Przemyśl, (Przemyśl,

Husów, Sanok) Husów, Sanok) i Zapadlisku i Zapadlisku

Przedkarpackim Przedkarpackim (wysokometanow(wysokometanowy)y)

Wielkopolsce.Wielkopolsce.

W Polsce gaz ziemny wydobywa się głównie na:

Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, Wraz ze wzrostem liczby ludności na świecie, zmniejszają się zasoby naszej planety. Ich wyczerpanie zmniejszają się zasoby naszej planety. Ich wyczerpanie doprowadzi do ogromnych zmian w naszym życiu. doprowadzi do ogromnych zmian w naszym życiu. Ludzie powinni z rozsądkiem rozporządzać tymi Ludzie powinni z rozsądkiem rozporządzać tymi surowcami, gdyż kiedyś mogą się one wyczerpać. W surowcami, gdyż kiedyś mogą się one wyczerpać. W związku z alarmującymi doniesieniami na temat związku z alarmującymi doniesieniami na temat wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych wyczerpywania się zasobów paliw kopalnych powinniśmy promować wykorzystywanie odnawialnych powinniśmy promować wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii.źródeł energii.

Zasoby energetyczne świataZasoby energetyczne świata

Udokumentowane zasoby paliw kopalnych

Rodzaj paliwaRodzaj paliwa Okres przewidywanej Okres przewidywanej eksploatacji w (latach)eksploatacji w (latach)

Węgiel kamiennyWęgiel kamienny 187187

Węgiel brunatnyWęgiel brunatny 283283

Ropa naftowaRopa naftowa 40-5540-55

Gaz ziemnyGaz ziemny 46-5046-50

Energie odnawialne to takie, których źródła Energie odnawialne to takie, których źródła są niewyczerpane i których eksploatacja są niewyczerpane i których eksploatacja powoduje możliwie najmniej szkód w powoduje możliwie najmniej szkód w

środowisku.środowisku.

Dzięki nowoczesnym technologiom można Dzięki nowoczesnym technologiom można coraz efektywniej wykorzystywać naturalny coraz efektywniej wykorzystywać naturalny potencjał energetyczny. Rozwój technologii potencjał energetyczny. Rozwój technologii to również spadek kosztów produkcji energii to również spadek kosztów produkcji energii i niezależność energetyczna państw.i niezależność energetyczna państw.

Alternatywa dla energii kopalnychAlternatywa dla energii kopalnychZmniejszenie emisji gazówZmniejszenie emisji gazówEnergia zgodna z ideą zrównoważonego rozwojuEnergia zgodna z ideą zrównoważonego rozwojuSzansa na dostęp do elektryczności dla ponad 2 Szansa na dostęp do elektryczności dla ponad 2 miliardów ludzi na terenach gdzie nie ma innych miliardów ludzi na terenach gdzie nie ma innych źródeł energiiźródeł energii

Źródła produkcji elektryczności na świecie [%]

63%

17%

20%

węgiel / ropa

en. nuklearna

odnawialneźródła energii

Istnieje 5 grup energii Istnieje 5 grup energii odnawialnychodnawialnych

WodnaWodna

BiomasyBiomasy

GeotermalnaGeotermalna

WiatruWiatru

SłonecznaSłoneczna

Udział procentowy w Udział procentowy w światowej produkcji światowej produkcji en. odnawialnych:en. odnawialnych:

92,592,5 5,55,5 1,51,5 0,50,5 0,050,05

Energia wodyEnergia wody Woda pokrywa aż trzy czwarte naszej Woda pokrywa aż trzy czwarte naszej

planety. Od dawna znajdowała planety. Od dawna znajdowała zastosowanie w domach, rolnictwie, zastosowanie w domach, rolnictwie, przemyśle czy transporcie. Dziś stanowi przemyśle czy transporcie. Dziś stanowi również jeden z największych potencjałów również jeden z największych potencjałów energetycznych.energetycznych.

Technologie tradycyjneTechnologie tradycyjneEnergia spadku wodyEnergia spadku wody

Energia mechaniczna Energia mechaniczna wody wprawia w ruch wody wprawia w ruch turbinę i za pomocą turbinę i za pomocą alternatora alternatora przekształcana jest w przekształcana jest w energię elektryczną. energię elektryczną. Moc zależy od Moc zależy od wysokości spadku wody wysokości spadku wody i od przepływu.i od przepływu.

Technologie przyszłościTechnologie przyszłościEnergia pływów morskichEnergia pływów morskich

Woda Woda wlewając/wylewając się wlewając/wylewając się ze zbiorników podczas ze zbiorników podczas przypływu/odpływu przypływu/odpływu porusza turbiny porusza turbiny produkując energię.produkując energię.

zdjęcie: elektrownia pływowa, źródło: www.ise.pl

Technologie przyszłościTechnologie przyszłościEnergia prądów morskichEnergia prądów morskich

Umieszczone pod woda Umieszczone pod woda turbiny napędzane są turbiny napędzane są energią prądów morskich. energią prądów morskich. Produkowana energia Produkowana energia elektryczna elektryczna transportowana jest transportowana jest podwodnym kablem do podwodnym kablem do sieci na lądzie.sieci na lądzie.

źródło: www.ifremer.fr, MCT Ltd

Technologie przyszłościTechnologie przyszłościEnergia termiczna mórzEnergia termiczna mórz

Ciepła woda (ok. 25Ciepła woda (ok. 25°°C) zasysana C) zasysana z powierzchni morza przekazuje z powierzchni morza przekazuje ciepło cieczy o niskiej temp. ciepło cieczy o niskiej temp. wrzenia (np.amoniak) i zamienia wrzenia (np.amoniak) i zamienia ją w parę. Para wprowadza w ją w parę. Para wprowadza w ruch turbogenerator a następnie ruch turbogenerator a następnie odprowadzana jest do kondensa- odprowadzana jest do kondensa- tora chłodzonego wodą z głębi tora chłodzonego wodą z głębi morza (ok. 2-5morza (ok. 2-5°°C) gdzie ulega C) gdzie ulega skropleniu. Wytworzona energia skropleniu. Wytworzona energia elektryczna doprowadzana jest elektryczna doprowadzana jest do lądu kablami.do lądu kablami.

zdjęcie: próbny projekt " Sagar Shakti " we współpracy indyjsko-japońskiej, 2000,

źródło: www.ifremer.fr

Technologie przyszłościTechnologie przyszłościEnergia fal morskichEnergia fal morskich

Energia fal morskich Energia fal morskich przekształcana jest w przekształcana jest w energię elektryczną. W energię elektryczną. W zależności od systemu zależności od systemu działania można wyróżnić działania można wyróżnić elektrownie hydrauliczne, elektrownie hydrauliczne, mechaniczne, mechaniczne, pneumatyczne i indukcyjne. pneumatyczne i indukcyjne. Problem stanowi wysokość Problem stanowi wysokość fal zależna od wiatru.fal zależna od wiatru.

źródło: www.ifremer.fr, OPD Ltd

Energia wodyEnergia wodyZ A L E T YZ A L E T Y

nie zanieczyszcza nie zanieczyszcza środowiska (brak środowiska (brak odpadów, emisji gazów)odpadów, emisji gazów)

łatwe gromadzenie łatwe gromadzenie energiienergii

długi czas działania długi czas działania instalacjiinstalacji

wzrost retencji wzrost retencji (zbiorniki)(zbiorniki)

W A D YW A D Yingerencja w ingerencja w środowisko naturalne środowisko naturalne (duże elektrownie) – (duże elektrownie) – erozja, zamulenieerozja, zamuleniezmiana/zniszczenie zmiana/zniszczenie naturalnych siedlisknaturalnych siedliskwysokie koszty instalacjiwysokie koszty instalacjizależność od opadówzależność od opadównie wszędzie dostępnanie wszędzie dostępna

BiomasaBiomasa Biomasa to materia Biomasa to materia

pochodzenia pochodzenia organicznego. Jej organicznego. Jej energię możemy energię możemy wykorzystywać wykorzystywać spalając ją, spalając ją, rozkładając lub rozkładając lub przekształcając przekształcając chemicznie. chemicznie.

Biomasa - spalanieBiomasa - spalanie Spalając materię organiczną Spalając materię organiczną

uzyskujemy energię cieplną, uzyskujemy energię cieplną, która może posłużyć do która może posłużyć do produkcji energii elektrycznej. produkcji energii elektrycznej. Używa się do tego najczęściej Używa się do tego najczęściej odpadów drewna, słomy, odpadów drewna, słomy, niektórych odpadów domowych, niektórych odpadów domowych, rolniczych i przemysłowych. rolniczych i przemysłowych. Ilość emitowanego COIlość emitowanego CO22 w w wyniku spalania jest równa jego wyniku spalania jest równa jego asymilacji przez okres wzrostu asymilacji przez okres wzrostu rośliny.rośliny.

zdjęcie, źródło: www.fnh.org

Biomasa – przemiany Biomasa – przemiany chemicznechemiczne

Niektóre uprawy takie Niektóre uprawy takie jak np. rzepak, wierzba, jak np. rzepak, wierzba, trzcina cukrowa, trzcina cukrowa, kukurydza, czy niektóre kukurydza, czy niektóre zboża mogą być zboża mogą być przekształcone w przekształcone w biopaliwa. biopaliwa.

Biomasa – fermentacjaBiomasa – fermentacja

W wyniku fermentacji materii W wyniku fermentacji materii organicznej (np. odchodów organicznej (np. odchodów zwierzęcych, odpadów zwierzęcych, odpadów komunalnych) otrzymujemy m.in. komunalnych) otrzymujemy m.in. metanol, etanol i biogaz, metanol, etanol i biogaz, wykorzystywane jako paliwo lub wykorzystywane jako paliwo lub do produkcji energii.do produkcji energii.

BiomasaBiomasaZ A L E T YZ A L E T Y

duży potencjał techniczny duży potencjał techniczny (dostępność ziemi uprawnej) (dostępność ziemi uprawnej) w niektórych regionach w niektórych regionach utylizacja niektórych utylizacja niektórych odpadów i ścieków odpadów i ścieków zagospodarowanie i zagospodarowanie i wykorzystanie terenów pod wykorzystanie terenów pod uprawyuprawy

W A D YW A D Y

konieczność konieczność prowadzenia uprawyprowadzenia uprawyzajmowanie pod uprawę zajmowanie pod uprawę terenów cennych terenów cennych przyrodniczoprzyrodniczospalanie – wydzielanie spalanie – wydzielanie szkodliwych substancjiszkodliwych substancjijałowienie glebjałowienie gleb

Energia geotermalnaEnergia geotermalna W niektórych skałach, na pewnych W niektórych skałach, na pewnych

głębokościach krąży energia w postaci pary głębokościach krąży energia w postaci pary wodnej lub gorącej wody. Ta cieplna energia wodnej lub gorącej wody. Ta cieplna energia wnętrza Ziemi może być wykorzystana w wnętrza Ziemi może być wykorzystana w sposób bezpośredni lub pośredni.sposób bezpośredni lub pośredni.

Energia geotermalnaEnergia geotermalnaGejzeryGejzery

Zebrana gorąca woda Zebrana gorąca woda gejzerów (samoistnie gejzerów (samoistnie wyrzucana na wyrzucana na powierzchnię ziemi) powierzchnię ziemi) może być wykorzystana może być wykorzystana bezpośrednio do bezpośrednio do ogrzewania lub do ogrzewania lub do produkcji produkcji elektryczności.elektryczności.zdjęcie, źródło: wyprawy.onet.pl

Elektrownia geotermalnaElektrownia geotermalna

Tam, gdzie ciepła woda znajduje się na Tam, gdzie ciepła woda znajduje się na większej głębokości wykonuje się odwierty i większej głębokości wykonuje się odwierty i pompuje wodę na powierzchnię. Wodę, która pompuje wodę na powierzchnię. Wodę, która oddała już swoje ciepło wtłacza się z powrotem oddała już swoje ciepło wtłacza się z powrotem innym odwiertem. Para wodna może innym odwiertem. Para wodna może jednocześnie napędzać turbiny i produkować jednocześnie napędzać turbiny i produkować elektryczność.elektryczność.

Energia geotermalnaEnergia geotermalnaZ A L E T YZ A L E T Y

czyste źródło energiiczyste źródło energii

W A D YW A D Y

nie wszędzie nie wszędzie dostępnadostępna

droga instalacja droga instalacja

trudne technicznie trudne technicznie utrzymanieutrzymanie

uwalnianie radonu i uwalnianie radonu i siarkowodorusiarkowodoru

Energia wiatruEnergia wiatru

Wiatrak, wynaleziony około I w.p.n.e. i używany Wiatrak, wynaleziony około I w.p.n.e. i używany do mielenia zboża lub pompowania wody, do mielenia zboża lub pompowania wody, znajduje dzisiaj, choć w innej postaci, znajduje dzisiaj, choć w innej postaci, zastosowanie w elektrowniach wiatrowych.zastosowanie w elektrowniach wiatrowych.

Technologie tradycyjneTechnologie tradycyjneTurbina wiatrowaTurbina wiatrowa

Energia kinetyczna Energia kinetyczna wiatru (minimum 15 wiatru (minimum 15 km/h) powoduje ruch km/h) powoduje ruch obrotowy turbiny i obrotowy turbiny i produkcję elektryczności. produkcję elektryczności. Zasada podobna do tej w Zasada podobna do tej w rowerowym dynamo.rowerowym dynamo.

zdjęcie, źródło: www-esigec.univ-savoie.fr

Energia wiatruEnergia wiatru

Z A L E T YZ A L E T Yczyste źródło energiiczyste źródło energii

możliwość możliwość wykorzystania w wykorzystania w gospodarstwach gospodarstwach oddalonych od oddalonych od innych źródeł energiiinnych źródeł energii

W A D YW A D Yhałashałasingerencja w krajobrazingerencja w krajobrazzależność od pogodyzależność od pogodydość wysoki koszt budowydość wysoki koszt budowyzakłócanie fal radiowych i zakłócanie fal radiowych i telewizyjnychtelewizyjnychzagrożenie dla ptaków i zagrożenie dla ptaków i innych gatunków migrującychinnych gatunków migrujących

Technologie tradycyjneTechnologie tradycyjneKolektor słoneczny termicznyKolektor słoneczny termiczny

Kolektor termiczny (inaczej Kolektor termiczny (inaczej niskotemperaturowy <100niskotemperaturowy <100°°C lub C lub płaski) przekształca energię płaski) przekształca energię słoneczną w ciepło. W szczelnie słoneczną w ciepło. W szczelnie zamkniętej instalacji kolektora zamkniętej instalacji kolektora absorbery wychwytują energię absorbery wychwytują energię słoneczną i oddają ciepło słoneczną i oddają ciepło znajdującej się w niej cieczy.znajdującej się w niej cieczy.

Kolektory te znajdują Kolektory te znajdują zastosowanie w instalacjach zastosowanie w instalacjach grzewczych i do produkcji ciepłej grzewczych i do produkcji ciepłej wody.wody.

zdjęcie, źródło: http://fr.wikipedia.org/wiki/Panneau_solaire

Technologie tradycyjneTechnologie tradycyjneKolektor słoneczny Kolektor słoneczny

fotowoltaicznyfotowoltaiczny W odróżnieniu od kolektora W odróżnieniu od kolektora

termicznego, kolektor termicznego, kolektor fotowoltaiczny przekształca fotowoltaiczny przekształca energię słoneczną w elektryczną.energię słoneczną w elektryczną.

Kolektor składa się z Kolektor składa się z półprzewodnikowych złączy półprzewodnikowych złączy zawierających elektrony. zawierających elektrony. Wzbudzone przez Wzbudzone przez promieniowanie słoneczne promieniowanie słoneczne elektrony przemieszczając się elektrony przemieszczając się produkują elektryczność.produkują elektryczność.

zdjęcie, źródło: www.energierenouvelable-direct.com

Energia SłonecznaEnergia SłonecznaZ A L E T YZ A L E T Y

brak emisji zanieczyszczeń brak emisji zanieczyszczeń atmosferycznych i gazów atmosferycznych i gazów cieplarnianych cieplarnianych

łatwe utrzymanie/ łatwe utrzymanie/ konserwacja urządzeń konserwacja urządzeń

możliwość wykorzystania możliwość wykorzystania w gospodarstwach w gospodarstwach oddalonych od innych oddalonych od innych źródeł energiiźródeł energii

W A D YW A D Yogniwa fotowoltaiczne ogniwa fotowoltaiczne budowane są z użyciem budowane są z użyciem szkodliwych substancjiszkodliwych substancji

ustawione ogniwa ustawione ogniwa zajmują dużą zajmują dużą powierzchniępowierzchnię

Energia atomowaEnergia atomowa Energię atomową Energię atomową

trudno jest trudno jest jednoznacznie jednoznacznie zakwalifikować do zakwalifikować do energii odnawialnych. energii odnawialnych. Wykorzystywany do Wykorzystywany do rozszczepienia uran, rozszczepienia uran, tor i deuter występują tor i deuter występują na Ziemi w na Ziemi w niewielkich ilościach niewielkich ilościach lecz ich zasoby nie są lecz ich zasoby nie są niewyczerpane.niewyczerpane.

Energia atomowaEnergia atomowaElektrownia jądrowaElektrownia jądrowa

W reaktorze jądrowym przeprowadza się W reaktorze jądrowym przeprowadza się kontrolowane rozszczepienie ciężkich jąder atomów. kontrolowane rozszczepienie ciężkich jąder atomów. Energia jądrowa przekształcana jest w energię Energia jądrowa przekształcana jest w energię cieplną, która napędza turbiny i produkuje energię cieplną, która napędza turbiny i produkuje energię elektryczną. Przebieg reakcji kontroluje się elektryczną. Przebieg reakcji kontroluje się wychwytując nadmiar neutronów (by reakcja się zbyt wychwytując nadmiar neutronów (by reakcja się zbyt nie rozwijała) lub ochładzając neutrony (by usprawnić nie rozwijała) lub ochładzając neutrony (by usprawnić reakcje).reakcje).

Energia atomowaEnergia atomowa

Z A L E T YZ A L E T Y wydajne źródło wydajne źródło

energii energii niska emisja COniska emisja CO22

W A D YW A D Y niebezpieczny transport, niebezpieczny transport,

składowanie i utylizacja składowanie i utylizacja odpadów promieniotwórczychodpadów promieniotwórczych

ryzyko awarii, ataku ryzyko awarii, ataku terrorystycznegoterrorystycznego

problemy ekonomiczne: wysoki problemy ekonomiczne: wysoki koszt utrzymania i likwidacji, koszt utrzymania i likwidacji, ograniczony czas ograniczony czas funkcjonowania elektrownifunkcjonowania elektrowni

duży opór społecznyduży opór społeczny

UzależnienieUzależnienie

Nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś Nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, czynności lub zażywania jakiejś substancji, które często są szkodliwe dla zdrowia i które często są szkodliwe dla zdrowia i potępiane przez otoczenie.potępiane przez otoczenie.

Rodzaje uzależnieńRodzaje uzależnień

AlkoholizmAlkoholizm

NikotynizmNikotynizm

NarkomaniaNarkomania

Komputer/InternetKomputer/Internet

Telefon komórkowyTelefon komórkowy

LekomaniaLekomania

OtyłośćOtyłość

Alkohol złodziej wolnościAlkohol złodziej wolności

Pojęcie alkoholizmuPojęcie alkoholizmu

Fazy alkoholizmuFazy alkoholizmu

Dane statystyczneDane statystyczne

Jak walczyć z nałogiem?Jak walczyć z nałogiem?

Alkoholizm Alkoholizm - uzależnienie od alkoholu, - uzależnienie od alkoholu,

toksykomania alkoholowatoksykomania alkoholowa ( (choroba choroba alkoholowa)alkoholowa) -- choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością choroba polegająca na utracie kontroli nad ilością wypijanego alkoholuwypijanego alkoholu..

Mity związane zMity związane z alkoholizmemalkoholizmem

Alkoholicy piją codziennieAlkoholicy piją codziennie

Alkoholicy łatwo się upijająAlkoholicy łatwo się upijają

Klin to zwykła rzeczKlin to zwykła rzecz

Jeśli nie piję przez jakiś czas - nie jestem Jeśli nie piję przez jakiś czas - nie jestem alkoholikiemalkoholikiem

Tylko wTylko wóódka uzależnia - piwo to nie alkoholdka uzależnia - piwo to nie alkohol

Po leczeniu można pić w sposPo leczeniu można pić w sposóób kontrolowanyb kontrolowany

Picie alkoholu jest korzystne dla zdrowia - w Picie alkoholu jest korzystne dla zdrowia - w niektniektóórych sytuacjachrych sytuacjach

Są grupy ludzi, zawody w ktSą grupy ludzi, zawody w któórych nie ma alkoholikrych nie ma alkoholikóóww

Związek stężenia alkoholu ze Związek stężenia alkoholu ze stanem psychicznymstanem psychicznym

0.1% Łagodne upicie, pogorszenie zdolności do sądzenia, opóźnienie czasu reakcji, relaksacja, odhamowanie

0.2% Umiarkowana intoksykacja, bełkotliwa mowa, rumień twarzy, oczopląs, nudności, zmiany nastroju, wrogość, agresywność, ; poziom alkoholemii dobrze tolerowany przez większość alkoholików

0.3% Znacząca intoksykacja, rozkojarzenie mowy, stupor, zaburzenia koordynacji ruchowej, wymioty (większość osób funkcjonujących przy tym stężeniu alkoholu to alkoholicy)

0.4% Stupor, sen, lub śpiączka

> 0.5% Zagrożenie życia

Faza wstępna prealkoholowaFaza wstępna prealkoholowa,, trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od trwająca od kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od konwencjonalnego stylu picia. Człowiek odkrywa, ze konwencjonalnego stylu picia. Człowiek odkrywa, ze picie alkoholu nie tylko daje przyjemne doznania, ale picie alkoholu nie tylko daje przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre stany emocjonalne. Wzrasta także łagodzi przykre stany emocjonalne. Wzrasta tolerancja na alkohol. tolerancja na alkohol.

Faza ostrzegawczaFaza ostrzegawcza zaczyna się w momencie pojawienia się luk zaczyna się w momencie pojawienia się luk pamięciowych - pamięciowych - palimpsestówpalimpsestów. .

Faza krytycznaFaza krytyczna rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem. rozpoczyna się od utraty kontroli nad piciem. Faza przewlekłaFaza przewlekła zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów.zaczyna się wraz z wystąpieniem wielodniowych ciągów.

Dane statystyczneDane statystyczne

Około 2%naszej populacji, to osoby uzależnione od Około 2%naszej populacji, to osoby uzależnione od alkoholu (alkoholicy mogliby zaludnić 800 tysięczne alkoholu (alkoholicy mogliby zaludnić 800 tysięczne miasto). Do tej liczby należy dodać 1,5 mln osób miasto). Do tej liczby należy dodać 1,5 mln osób dorosłych, które żyją na stałe w otoczeniu alkoholika dorosłych, które żyją na stałe w otoczeniu alkoholika (współmałżonkowie, rodzice). Następne 4% całej ludności (współmałżonkowie, rodzice). Następne 4% całej ludności Polski to dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików. Polski to dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików. Od 5-7% populacji, tj. ok. 2-2,5 mln Polaków to osoby Od 5-7% populacji, tj. ok. 2-2,5 mln Polaków to osoby w szkodliwy sposób nadużywające alkoholu. Warto w szkodliwy sposób nadużywające alkoholu. Warto dodać, że spośród wymienionych, około 2 mln osób jest w dodać, że spośród wymienionych, około 2 mln osób jest w bezpośredni sposób dotknięta różnymi formami przemocy bezpośredni sposób dotknięta różnymi formami przemocy w rodzinie. w rodzinie. alkohol niszczy życie co najmniej 6 milionom ludzi alkohol niszczy życie co najmniej 6 milionom ludzi w naszym kraju! w naszym kraju!

LeczenieLeczenie

PsychoterapiaPsychoterapia

FarmakologiaFarmakologia

Terapia rodzinnaTerapia rodzinna

Kluby abstynentów i AAKluby abstynentów i AA

AbstynencjaAbstynencja

Papierosy a zdrowiePapierosy a zdrowie

Powody wczesnego paleniaPowody wczesnego palenia

Skutki choroby nikotynowejSkutki choroby nikotynowej

Metody pomocy młodymMetody pomocy młodym

Preparaty dla uzależnionychPreparaty dla uzależnionych

Powody paleniaPowody palenia

ModaModa

Motywy indywidualneMotywy indywidualne

Presja otoczeniaPresja otoczenia

Chęć przynależności Chęć przynależności

do grupydo grupy

Skutki choroby nikotynowejSkutki choroby nikotynowej

słabe pobudzenie albo depresje ośrodkowego słabe pobudzenie albo depresje ośrodkowego układu nerwowego,układu nerwowego,

zaburzenia percepcji ruchowych, nastroju i zaburzenia percepcji ruchowych, nastroju i myślenia myślenia

nieżytu dróg oddechowych i pokarmowych nieżytu dróg oddechowych i pokarmowych

podwyższenie ciśnienia krwi,podwyższenie ciśnienia krwi,

zaburzenia snu, a niekiedy objawy depresji z zaburzenia snu, a niekiedy objawy depresji z myślami samobójczymi.myślami samobójczymi.

Metody pomocy młodymMetody pomocy młodym

Programy profilaktyczne w szkołachProgramy profilaktyczne w szkołach

Programy terapeutyczneProgramy terapeutyczne

programy edukacyjne i kliniczne koncepcje programy edukacyjne i kliniczne koncepcje zdrowia publicznego indywidualnie.zdrowia publicznego indywidualnie.

Preparaty dla uzależnionychPreparaty dla uzależnionych

guma do żucia,guma do żucia,

plastry,plastry,

aerozol do nosa,aerozol do nosa,

inhalator.inhalator.

Wybieram życie – nie biorę narkotykówWybieram życie – nie biorę narkotyków

Podział narkotykówPodział narkotyków

Niepokojące zachowaniaNiepokojące zachowania

Wpływ narkotyków na zdrowie Wpływ narkotyków na zdrowie

Jak dostać narkotyk? – dyskusjaJak dostać narkotyk? – dyskusja

Podział narkotykówPodział narkotyków

heroinaheroinaamfetaminaamfetaminameskalinameskalinaecstasyecstasymorfinamorfinaopiumopiumbarbituranybarbituranygrzyby halucynogennegrzyby halucynogenneśrodki wziewneśrodki wziewnekokainakokainacrackcrackmarihuana, haszyszmarihuana, haszyszlsdlsdKodeinaKodeina

Niepokojące zachowaniaNiepokojące zachowania

Nagłe zmiany nastroju i aktywności (duża aktywność, Nagłe zmiany nastroju i aktywności (duża aktywność, zmęczenie). zmęczenie). Izolowanie i zamykanie się w sobie. Izolowanie i zamykanie się w sobie. Nagła zmiana grona dotychczasowych przyjaciół na innych, Nagła zmiana grona dotychczasowych przyjaciół na innych, zwłaszcza na starszych od siebie. zwłaszcza na starszych od siebie. Spadek zainteresowania szkołą, sportem, ulubionymi zajęciami. Spadek zainteresowania szkołą, sportem, ulubionymi zajęciami. Izolowanie się od innych domowników, spędzanie większości Izolowanie się od innych domowników, spędzanie większości czasu samotnie w swoim pokoju. czasu samotnie w swoim pokoju. Kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu. Kłamstwa, wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu. Niewytłumaczone spóźnienia, późne powroty, lub też noce poza Niewytłumaczone spóźnienia, późne powroty, lub też noce poza domem. domem. Tajemnicze, krótkie rozmowy telefoniczneTajemnicze, krótkie rozmowy telefoniczne

Wpływ narkotyków na:Wpływ narkotyków na:

UKŁAD KRĄŻENIA: UKŁAD KRĄŻENIA: – zaburzenia rytmu serca, niedokrwienie mięśnia sercowego, nadciśnienie zaburzenia rytmu serca, niedokrwienie mięśnia sercowego, nadciśnienie

tętnicze.tętnicze.UKŁAD NERWOWY: UKŁAD NERWOWY: – zaburzenia koordynacji ruchowej, drżenie mięśniowe.zaburzenia koordynacji ruchowej, drżenie mięśniowe.

UKŁAD ODDECHOWY: UKŁAD ODDECHOWY: – przewlekły nieżyt oskrzeli,przewlekły nieżyt oskrzeli,

UKŁAD WYDZIELANIA WEWNETRZNEGO: UKŁAD WYDZIELANIA WEWNETRZNEGO: – brak miesiączki, niepłodność, impotencja, zwiększone wydzielanie brak miesiączki, niepłodność, impotencja, zwiększone wydzielanie

hormonów tarczycy.hormonów tarczycy.WĄTROBA: WĄTROBA: – wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C, wirusowe zapalenie wątroby typu A, B i C,

SKÓRA: SKÓRA: – zakażenia bakteryjne skóry (ropnie, czyraki), zmiany grzybicze.zakażenia bakteryjne skóry (ropnie, czyraki), zmiany grzybicze.

AIDSAIDS

Nałogi XXI wiekuNałogi XXI wieku

komputer, komputer,

telefon komórkowy, telefon komórkowy,

leki, leki,

otyłośćotyłość

Co to jest uzależnienie od Internetu?Co to jest uzależnienie od Internetu?

Jak często korzystamy z Internetu Jak często korzystamy z Internetu (dane uczniów szkoły (dane uczniów szkoły średniej)? średniej)?

Co robimy korzystając z Internetu Co robimy korzystając z Internetu (dane uczniów szkoły (dane uczniów szkoły

średniej)?średniej)?

Uzależnienie od Internetu to sytuacja, gdy ludzie Uzależnienie od Internetu to sytuacja, gdy ludzie nadużywają Internetu i nadużywanie to wywołuje nadużywają Internetu i nadużywanie to wywołuje u nich dy-stres u nich dy-stres

Jak często korzystamy z Internetu?Jak często korzystamy z Internetu?

Co robimy korzystając z Internetu?Co robimy korzystając z Internetu?

Rodzaje uzależnień od telefonuRodzaje uzależnień od telefonu

Skutki uzależnienia od telefonuSkutki uzależnienia od telefonu

Rodzaje uzależnień od telefonuRodzaje uzależnień od telefonu

Uzależnienie od SMS-ów:Uzależnienie od SMS-ów: Uzależnienie od nowych modeli:Uzależnienie od nowych modeli: "Komórkowi ekshibicjoniści":"Komórkowi ekshibicjoniści":

przy wyborze aparatu osoby te przywiązują przy wyborze aparatu osoby te przywiązują szczególną uwagę do jego koloru, stylistyki i ceny. szczególną uwagę do jego koloru, stylistyki i ceny. Pokazują innym funkcje, w jakie jest wyposażony. Pokazują innym funkcje, w jakie jest wyposażony. Kiedy telefonują, rozmawiają bardzo głośno i zanim Kiedy telefonują, rozmawiają bardzo głośno i zanim odbiorą, pozwalają mu długo dzwonić, tak, by odbiorą, pozwalają mu długo dzwonić, tak, by wszyscy obecni go usłyszeli. wszyscy obecni go usłyszeli. Uzależnienie od gier znajdujących się w telefonieUzależnienie od gier znajdujących się w telefonie

Skutki uzależnienia od telefonuSkutki uzależnienia od telefonu

Uzależnieni:Uzależnieni:

stopniowo wycofują się z relacji ze światem stopniowo wycofują się z relacji ze światem rzeczywistymrzeczywistym

spędzają czas samotniespędzają czas samotnie

nie rozstają się z telefonemnie rozstają się z telefonem

nadmiernie wysyłają smsynadmiernie wysyłają smsy

koncentrują się na grachkoncentrują się na grach

miewają wahania nastroju, zaburzenia snu i miewają wahania nastroju, zaburzenia snu i odżywianiaodżywiania

Co to jest lekomania?Co to jest lekomania?

Skutki lekomaniiSkutki lekomanii

Sposoby leczeniaSposoby leczenia

LekomaniaLekomania to nadużywanie leków nasennych czy to nadużywanie leków nasennych czy uspakajających wywołujące uzależnienie fizyczne i uspakajających wywołujące uzależnienie fizyczne i psychicznepsychiczne. .

Przyjmowanie leków powoduje:Przyjmowanie leków powoduje:

zaburzenia emocjonalne - zwiększona zaburzenia emocjonalne - zwiększona drażliwość, stan przygnębienia, smutku i drażliwość, stan przygnębienia, smutku i depresji. depresji.

pogarszanie się sprawności intelektualna, pogarszanie się sprawności intelektualna,

zanikanie zainteresowań, zanikanie zainteresowań,

zaburzenia koordynacji ruchowej, zaburzenia koordynacji ruchowej,

osłabienie fizyczne, osłabienie fizyczne,

drżenie rąk, drżenie rąk,

zawroty głowyzawroty głowy..


LekomaniaLekomania tak samo jak tak samo jak alkoholizmalkoholizm czy czy narkomanianarkomania jest jest chorobą śmiertelną i postępująca, ale można ją chorobą śmiertelną i postępująca, ale można ją leczyć.leczyć.Aby wyzwolić się od uzależnienia od leków, trzeba Aby wyzwolić się od uzależnienia od leków, trzeba oczyścić organizm i zacząć uzdrawiać życie na oczyścić organizm i zacząć uzdrawiać życie na płaszczyźnie psychicznej i duchowej. Potrzebna jest płaszczyźnie psychicznej i duchowej. Potrzebna jest pomoc lekarska i psychoterapeutyczna.pomoc lekarska i psychoterapeutyczna.

Co to jest Co to jest otyłość?otyłość?

Typy otyłościTypy otyłości

Przyczyny Przyczyny otyłościotyłości


OtyłośćOtyłość jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmierną jest przewlekłą chorobą spowodowana nadmierną podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku podażą energii zawartej w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.tłuszczowej.

Otyłość typu Otyłość typuOtyłość typu Otyłość typu

Gruszka JabłkoGruszka Jabłko

Przyczyny otyłościPrzyczyny otyłości

Czynniki dziedziczne Czynniki dziedziczne

Czynniki fizjologiczne Czynniki fizjologiczne

Czynniki psychologiczne Czynniki psychologiczne

Styl życiaStyl życia

LeczenieLeczenie

DietaDieta

Ruch Ruch

LekiLeki

W prezentacji (slajdy 88-117) wykorzystano materiał źródłowy Narodowej W prezentacji (slajdy 88-117) wykorzystano materiał źródłowy Narodowej Fundacji Ochrony Środowisk: „Odnawialne źródła energii. Nowoczesne Fundacji Ochrony Środowisk: „Odnawialne źródła energii. Nowoczesne technologie”.technologie”.

Najważniejsze problemy związane z rozwojem cywilizacji

Documents

Transcript of Najważniejsze problemy związane z rozwojem cywilizacji