Janina Kawałczewska

Zadanie realizowane w ramach projektu: Człowiek – energia – środowisko. Zrównoważona przyszłość Mazowsza, Kujaw i Ziemi Łódzkiej” finansowanego ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie.

1. Dylemat Polski – z czego będziemy czerpać energię w ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat?.

2. Czy elektrownie atomowe są nam potrzebne? • pytanie kierowane do naukowców, przedsiębiorców, organizacji

ekologicznych, • są zwolennicy budowy, podkreślający zalety energetyki jądrowej (nie

emituje zanieczyszczeń, zwłaszcza gazów cieplarnianych, produkuje czystszą energię i tańszą niż elektrownie węglowe),

przeciwnicy krytykują:

wielkokaskalowy system produkcji i przesyłu energii,

uważają, że są zaprzeczeniem nowych tendencji rozwoju energetyki rozproszonej nie wymagającej sieci przesyłowych bardzo kosztownych),

ogromne koszty budowy przekładające się na wysoką cenę produkowanej energii elektrycznej - w efekcie wyższą niż energia wytworzona z węgla kamiennego,

problemy z transportem, składowaniem odpadów,

inni: popełniono błąd nie kończąc elektrowni w Żarnowcu,

elektrownie jądrowe mają wszyscy sąsiedzi Polski, oprócz Białorusi, ale i ten kraj chce je budować, aby uniezależnić się od rosyjskiego gazu,

tylko Niemcy zdecydowali o włączeniu wszystkich elektrowni atomowych do 2021 roku, ale obecna kanclerz Angela Merkel chce, aby rząd i parlament zmieniły te decyzje

3. Potentaci produkcji uranu oraz energii jądrowej

4. Polityka energetyczna Polski do 2025r. uchwalona przez Radę Ministrów w 2005r. zakłada:

rozważenie możliwości budowy elektrowni jądrowych w kraju

uważała, że pierwszy blok energetyczny powinien być oddany do użytku w 2021r., a kolejne w 2025,

akcentuje konieczność budowy elektrowni jądrowych,

w lipcu 2006 r. Premier J. Kaczyński stwierdził, że:

Polska powinna wrócić do energetyki jądrowej,

skorzystać powinniśmy z pomocy Francji (lidera światowej energetyki jądrowej - firma Areva ma najnowocześniejszy reaktor w świecie. Buduje EJ w Chinach, RPA, Finlandii),

w styczniu 2007 r, powołano specjalną komisję sejmową ds. energetyki jądrowej,

PSE S.A – podjęły wstępne prace lokalizacyjne opierające się na zebraniu i przeanalizowaniu starych opracowań.

5. Najnowsza wersja ,,Polityki energetycznej Polski do 2030r’’ opublikowana w 2009 r. przewiduje:

uruchomienie do 2022 roku pierwszej elektrowni jądrowej, a do roku 2030 mają powstać elektrownie o łącznej mocy 6000 MWe,

szacowane koszty inwestycyjne (bez oprocentowania kapitału, to 2500 euro KWe tj. więcej niż dla elektrowni węglowych bez urządzeń wychwytujących CO2 i przetrzymywania CO2, ale mniej niż z tymi urządzeniami),

przyłączenie się do konsorcjum budującego nowe bloki dla litewskiej elektrowni jądrowej w Ignalinie,

powołanie Pełnomocnika Rządu ds. Polskiej Energetyki Jądrowej (maj 2009) i rozpoczęcie prac nad Programem Polskiej Energetyki Jądrowej (styczeń 2009r):

cel programu – uruchomienie pierwszej elektrowni jądrowej w 2022r,

główny inwestor – Polska Grupa Energetyczna S.A,

plany powołania Agencji Energetyki Jądrowej (2012r.)

6. Program Polskiej Energetyki Jądrowej skierowany do konsultacji międzyresortowych i społecznych projekt Programu w sierpniu 2010 roku: realizacja Programu będzie kosztować 703 mln złotych, harmonogram Programu:

etap I – do 30 czerwca 2011r, - opracowanie i przyjęcie przez Radę Ministrów Programu Polskiej Energetyki

Jądrowej (do 31.12.2010), - uchwalenie i wejście w użycie przepisów prawnych niezbędnych dla rozwoju

i funkcjonowania energetyki jądrowej (do 30.06.2011) tj. ustawy o przygotowaniu inwestycji dla energetyki jądrowej oraz nowelizacja Prawa atomowego,

etap II 1.07.2011- 31.12.2013 - ustalenie lokalizacji i zawarcie kontraktu na budowę pierwszej elektrowni

jądrowej, etap III 1.01.2014 – 31.12.2015 - wykonanie projektu technicznego i uzyskanie wymaganych uzgodnień, etap IV 1.01.2016 – 31.12.2022 - pozwolenie na budowę i budowa pierwszego bloku elektrowni jądrowej,

rozpoczęcie budowy kolejnych, etap V – 1.01.2023 – 31.12.2030 - budowa kolejnych bloków elektrowni jądrowych.

7. Nowe regulacje prawne Ważne są regulacje prawne dla funkcjonowania sektora jądrowego

ustawy nowej określającej proces przygotowania i realizacji inwestycji, nowelizacja Prawa atomowego, które zdefiniuje wymogi bezpieczeństwa dla

obiektów jądrowych na etapie budowy, eksploatacji, postępowanie z odpadami promieniotwórczymi i ewentualne szkody jądrowe,

- projekt nowelizacji Prawa atomowego, przygotowany przez Min. Gospodarki jest w BIP – ie do konsultacji społecznych i międzyresortowych,

plany docelowego modelu polskiej energetyki jądrowej Komisja Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej – organ

centralny, niezależny administracji państwowej pełniących rolę dozoru jądrowego, - główne zadania - zapewnienie systemu nadzoru nad bezpieczeństwem

jądrowym, ochroną radiologiczną, zapobieganie niepowołanemu rozprzestrzenianiu materiałów jądrowych, ochrona obiektów jądrowych,

Agencja Energetyki Jądrowej : - zadania – wytyczenie i koordynowanie realizacji strategii rozwoju energetyki

jądrowej Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych, - zadania w zakresie postępowania z odpadami promieniotwórczymi, Inwestorzy obiektów energetyki jądrowej (a potem operatorzy eksploatacji), - posiadający doświadczenie, wiedzę, finanse konieczne do budowy i eksploatacji

obiektów jądrowych.

8. Inne zadania Programu działania zapewniające polskim elektrowniom dostawy uranu ze źródeł

zewnętrznych i wewnętrznych,

Polska posiada zasoby złóż rudy uranowej zawierającej od 250 – 1100 ppm (1 część na milion = 1 gram/tonę/ Uranu. (Dochodowe kopalnie w Namibii eksploatują rudę o zawartości 300 ppm, złoża eksploatowane w Polsce w latach 50 – zawierały około 2000 ppm).

Wg referatu szwajcarskiego prof. Prassera - w Polsce łączne zasoby uranu naturalnego – to 100 000 Mg, w tym zidentyfikowane 7270 Mg U (45 lat pracy reaktorów o mocy 1000 MWe), a zasoby prognozowane - 100 000 Mg U (625 lat pracy reaktorów),

- można kupić tańszy uran z Australii, Kanady, Namibii, - zasoby rudy uranowej w Polsce (wg OECD NEA Red Book 2008)

Region Zasoby zidentyfikowane

MgU

Zasoby prognozowane

MgU

Zawartość Uranu w rudach [ppm]

Rajsk woj. podlaskie pow. bielski

5320 88850 250

Okrzeszyn, woj. dolnośląskie pow. kamiennogórski

940 ? 500-1100

Grzmiąca, woj. dolnośląskie

790 ? 500

Wambierzyce, woj. dolnośląskie

220 2000 236

Rejon przybałtycki ? 10000 ?

zasoby uranu w złożach miedzi,

w Polsce domieszka do pokładów miedzi w rejonie Lubin – Siemianowice. Zawartość uranu – 60 ppm, miedzi 2%, zasoby rud miedzi 24 00 mln ton, uranu 144 000 ton. Ponadto byłaby to redukcja radioaktywności w odpadach z otrzymania miedzi,

zasoby uranu w węglu kamiennym i brunatnym,

zawartość uranu wg badań prof. J.Bojakowskiej nawet do 8,5 mg/kg,

odzyskiwanie uranu z popiołu węglowego

zasoby uranu występują w popiele węglowym zalegającym na hałdach przy elektrowniach węglowych (prowadzone badania odzyskiwania uranu w Chinach),

Program Polskiej energetyki Jądrowej zapewnia rozpoznanie i poszukiwanie zasobów uranu w Polsce (Program prowadzony w latach 2009 – 2012 przez firmę ATKINS Polska).

krajowy plan postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalanym paliwem jądrowym istniejące Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych w Różanie,

składowane odpady promieniotwórcze z całej Polski i wkrótce się zapełni,

konieczność budowy nowego składowiska dla odpadów nisko- i średnioaktywnych (zakłada się, że nie będzie odpadów wysokoaktywnych, bo wypalone paliwo z elektrowni będzie poddawane recyklizacji),

Państwowa Agencja Atomistyki wytypowała nastepujące miejscowości do lokalizacji składowiska:

lokalizacje zapasowe w okolicach Suwałk, Kruszyniany, powiat sokólski, Krosnopol, pow. sejneński, Tajno, powiat augustowski, Rydzewo, powiat grajwewski.

składowisko nowe musi być gotowe do 2020 roku.

Łanięta k/Kutna Damasławek, pow. węgrowiecki, Kłodawa, pow. kolski

wsady solne – najbardziej odpowiednie do unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych

Jarocin, pow. Jarociński Pogarzel, pow. gołdapski

pokłady iłów, które umożliwiają składowanie odpadów promieniotwórczych

Kształcenie kadr

kadry dla elektrowni i przemysłu jądrowego, inżynierski personel techniczny po takich studiach, jak: fizyka,

elektrotechnika, energetyka jądrowa, elektroenergetyka, automatyka, elektronika, budownictwo, informatyka, chemia, ochrona środowiska,

technicy i wykwalifikowani robotnicy (profile elektryczne, energetyczne, spawacze, mechanicy),

pracownicy administracyjni po takich kierunkach studiów, jak: zarządzanie i marketing, ekonomia, prawo administracyjne, dziennikarstwo, politologia (specjalisci Public Relations),

przeszkolenie pracowników w pracy (BHP, ochrona radiologiczna, sytuacje awaryjne, itp.),

w Polsce obecnie brakuje specjalistów w dziedzinie energetyki jądrowej. Ośrodki naukowe wspierają realizację inicjatyw mających na celu rozwój edukacji i badań jądrowych – Konsorcjum Naukowo – Techniczne „Centrum Atomistyki”, Polska Platforma Technologii Nuklearnych, Konsorcjum „Kadry dla Energetyki Jądrowej i Technologii Jądrowych w Przemyśle i Medycynie”

opracowany będzie Plan rozwoju zasobów ludzkich dla potrzeb energetyki jądrowej, zawierający konkretne zadania.

Przykłady specjalistów zatrudnionych w amerykańskiej EJ w 1 bloku 1000 Mwe

inżynierowie:

- budowlani 5

- informatycy, elektrycy, elektronicy 20

- mechanicy 15

- jądrowi 25

- projektanci i utrzymanie obiektu 30

technicy:

- operatorzy systemu stosowania i wyposażenia 75

- chemicy 20

- utrzymanie ruchu 135

- ochrony radiologicznej i gospodarki odpadami 35

- personel ochrony fizycznej 70

- personel szkoleniowy 35

- pozostali 335

RAZEM: 800

Komunikacja ze społeczeństwem • Prognoza oddziaływania na środowisko Programu Polskiej Energetyki

Jądrowej – dokument ponad 1100 stronicowy pod koniec grudnia 2010r. udostępniony do konsultacji społecznych,

• promocja wiedzy o energetyce w społeczeństwie:

programy TV, radiowe, internet, pokazy, wystawy,

edukacja młodzieży (podręczniki, materiały szkoleniowe, włączenie wiedzy o energetyce jądrowej do programów szkół wszystkich typów, uczelni wyższych),

materiały popularno – naukowe dotyczące energetyki jądrowej, technologii jądrowych, wpływu EJ na zdrowie i środowisko, ochrony radiologicznej,

• Ministerstwo Gospodarki uruchomiło w 2010r. przetarg na opracowanie koncepcji i zrealizowanie kampanii informacyjnej dotyczącej energetyki jądrowej,

• edukacja ekologiczna społeczeństwa – np. program RCEE w Płocku, Instytutu na rzecz Ekorozwoju, przekaz z dyskusji w czasopismach ekologicznych np. Aura

Przykład panelu dyskusyjnego w Aurze 11/2010: Prowadzący: doc. Edward Garścia – kiedyś zwolennik elektrowni jądrowych w

Polsce – krytyk Polityki energetycznej Polski,

dr Andrzej Kassenberg – zwolennik odnawialnych źródeł energii, oszczędzania energii, przeciwnik Elektrowni Jądrowych,

prof. Jan Popczyk – bardzo wysokie koszty budowy elektrowni jądrowej, brak sieci przesyłowych, elektrownia jądrowa nie jest w Polsce potrzebna,

prof. Władysław Mielczarski – bardzo wysokie koszty budowy elektrowni jądrowej, energia elektryczna najdroższa, brak konsultacji społecznych i poparcia społeczeństwa dla elektrowni jądrowej,

prof. Krzysztof Żmijewski – 2022 rok – nierealny jeśli chodzi o budowę elektrowni jądrowej. Problemy z zaopatrzeniem w energię do 2020r.,

Według w/w uczestników panelu – energetyka jądrowa nie jest w Polsce potrzebna, budowa elektrowni długa (15 lat), wysokie nakłady, ograniczenie odnawialnych źródeł energii, nie wspierają lokalnych rynkow prac, oszczędzania energii.

A co z opinią lokalnych społeczności?

Współpraca z krajowym przemysłem i zagranicznymi partnerami: PGE – przygotowuje się do budowy elektrowni jądrowych – 28.12.2009r.

utworzyła spółkę – córkę PGE Energia Jądrowa. Chce utworzyć konsorcjum do budowy i eksploatacji energii jądrowej. Potencjalni kandydaci: EDF (Francja), Vattenfall (Szwecja), Electrabel (Belgia), EON (Niemcy), CEZ (Czechy), KGHM, Orlen.

EJ 1 Sp. z o.o. – spółka do budowy elektrowni powołana 28.01.2010r.

- bezpośrednie przygotowanie procesu inwestycyjnego, badanie lokalizacyjne, decyzje warunkujące budowę, wybór partnerów do budowy,

• PGE podpisała memoranda o współpracę z dużymi firmami zajmującymi się projektowaniem, budową eksploatacją elektrowni jądrowej

- EdF (Francja) – reaktory jądrowe i partnerstwo w budowie,

- GE Hitachi (amerykańsko – japońska) – studium wykonalności, partnerstwo,

- Westinghouse Electric Company (amerykańska) – studium wykonalności i budowa bloku jądrowego.

Budowa elektrowni ze źródeł zewnętrznych – spłata kredytu – 15 lat. • Enea S.A. – budowa elektrowni jądrowej – 2 bloki po ok. 1000 lub 1200 MW.

Koszt około 16 mld zł. Lokalizacja: Klemicz lub Kozienice. • Tauron S.A. – 49% udziałów w spółce. Wspólnie z KGHM. • Udział innych polskich firm w programie budowy elektrowni jądrowych:

listy produktów i usług, których wykonanie można zlecić przedsiębiorcom krajowym (działania techniczne, usługi prawne, organizacyjne, projektowe, transportowe, logistyczne itp.),

ocena możliwości przemysłu krajowego i usług po otrzymaniu deklaracji od przedsiębiorstw krajowych, analiza przedsiębiorstw, ich możliwości produkcyjnych, usługowych,

akredytacja od inwestora w celu zachowania wysokich reguł bezpieczeństwa. Możliwa akredytacja kaskadowa (wykonawca autoryzuje głównego podwykonawcę – już posiadającego akredytację – do akredytowania innych poddostawców.

analiza końcowa – pełen zbiór danych o przedsiębiorstwach krajowych, w wyniku której powstanie lista konkretnych przedsiębiorstw zainteresowanych programem i mogących zapewnić odpowiednią jakość produktów i usług.

Znane są polskie firmy uczestniczące od lat w budowie zagranicznych elektrowni jądrowych lub produkcji komponentów do nich (ERBUD – we Francji, POLBAU – Finlandia, Elektrobudowa – Finlandia, Energomontaż – Północ Gdynia RAFAMET).

9. Gdzie powstaną pierwsze elektrownie atomowe? - marzec 2010r. – Ministerstwo Gospodarki opublikowało ranking 28

lokalizacji zgłoszonych przez samorządy, firmy, powstały w ramach „Ekspertyzy na temat kryteriów lokalizacji elektrowni jądrowych oraz dokonania oceny prowadzonych do tej pory lokalizacji”.

- lokalizację oceniono wg uwarunkowań środowiskowych, kryteriów bezpieczeństwa i wymagań technicznych, tj.:

1. integracja z systemem elektroenergetycznym – możliwości przyłączeniowe i przesyłowe według przewidywanego stanu KSE w 2020 r.,

2. geologia i tektonika – warunki hydrologiczne terenów, własności mechaniczne gruntów, uwarunkowania geomorfologiczne i zagrożenie ruchami masowymi,

3. sejsmologia – warunki sejsmologiczne, geotektoniczne i antropogeniczne, 4. hydrologia – możliwości wystąpienia powodzi, wielkość średniorocznych opadów, 5. dostępność wody chłodzącej (ujęcie i zrzut), 6. demografia i użytkowanie ziemi – odległość od centrów miast, 7. meteorologia i warunki atmosferyczne - kierunki wiatru, możliwości wystąpienia

tornad i huraganów, 8. studia flory i fauny – występowanie chronionych gatunków roślin i zwierząt, 9. bezpieczeństwo jądrowe i aspekty ochrony radiologicznej, 10. ogólne skutki środowiskowe, 11. ryzyko zdarzeń wywołanych działaniem człowieka – np. upadek samolotu, wybuch

chemiczny, przerwanie tamy wodnej, 12. miejscowa infrastruktura – stan dróg, linii kolejowych, lotnisk, 13. miejsca kulturowe i historyczne – zasoby dziedzictwa kulturowego, 14. drogi ewakuacyjne – możliwe kierunki ewakuacji, 15. możliwość transportu powietrznego, lądowego i wodnego – odległość od stacji

kolejowych, lotnisk, portów, 16. aspekty prawne – plany zagospodarowania przestrzennego, warunki zabudowy, własność

gruntów, 17. konsultacje publiczna – wcześniejsze decyzje lokalizacyjne i stosunek miejscowych

władz.

Lokalizacja Liczba uzyskanych punktów

1. Żarnowiec 65,6

2. Warta-

Klempicz 59,9

3. Kopań 55,8

4. Nowe Miasto 55,3

5.

Bełchatów

53,1

6. Nieszawa 52,0

7.

Tczew 51,8

8.

Choczewo 51,0

9.

Połaniec 49,7

10.

Chotcza 49,6

11. Małkinia 49,1

12.

Krzywiec 49,0

13.

Krzymów 48,8

Lokalizacja Liczba uzyskanych

punktów

14.

Kozienice 48,2

15.

Wyszków 48,0

16.

Pniewo 47,9

17.

Pniewo-Krajnik 47,9

18. Lubiatowo-

Kopalino 47,2

19. Dębogóra 46,2

20. Stepnica 1 45,3

21. Stepnica 2

45,3

22. Wiechowo 45,2

23. Karolewo 44,8

24. Lisowo 44,8

25. Gościeradów 43,6

26. Chełmno 42,2

27. Pątnów 39,6