7/30/2019 Moralno a Etyka

1/5

Moralno a etykaMoralno-ludzie (czowiek) postpuj tak a nie inaczej dobro i zoEtyka- wskazania jak ludzie maj postpowaSokrates (469-399 pne) grecki myliciel ,nie pisa tylko naucza.

Wiem ,e nic nie wiemIdealista( od idei).Wprowadzi pojcie cnoty(arete).Cnota to: sprawiedliwo, odwaga, prawdomwno, umiar.Cnota jest warunkiem koniecznym dla ludzkiego szczcia.Cnota jest dobrem najwyszym.Cnota jest rwna wiedzy intelektualizm etycznyDobro bezinteresowne (agate)- nie ma dobra bez zamiaru jego uczynienia. Uczynek, jestdobry, kiedy pynie z niego jaki poytek. Szczcie, cnota i rozum s nierozdzielne,wspgraj ze sob. Intelektualizm etyczny, ktry gosi Sokrates nie szuka wiedzy

przyrodniczej, ale etycznej, swoistej mdroci yciowej, gdzie cnoty etyczne stanowinajwaniejsze wartoci. Cnota ma charakter oglny i niezmienny, czowiek, poznawszy j jest

w stanie si jej nauczy. Cnota, ktra jest jedynym dobrem jest niezbdna w yciu kadegoczowieka, gdy tylko ona powoduje szczcie i daje poytek.W wyborach moralnych kierowanie si gosem wewntrznym.Platon (427-347pne)- ucze SokratesaDziea Pastwo,,,Prawo, Obrona Sokratesa.- Kontynuowa pogldy SokratesaOprcz wiata, ktry postrzegamy za pomoc zmysw egzystuje jeszcze jeden, ktrymoemy "oglda" dziki intelektowi.Podzieli wiat na:-dziedzin idei ( idee s wieczne i doskonae)-dziedzin rzeczy( rzeczy niedoskonae,jednostkowe, gin w przestrzeni i czasie)Idee- poznaje si rozumem ( idealizm)Rzeczy- poznaje si zmysami ( realizm poznawczy).

Najwaniejsza jest idea dobra. Dobro jest celem czowieka a denie do niego okrela cnot.Cnoty kardynalne:-sprawiedliwo -mdro- mstwo, -umiarkowanie(panowanie nad zmysami)Platon czerpic z myli sokratejskiej, postulujcej intelektualizm, za cnot uzna wiedz.Jednak cnota nie jest wycznie zalena od rozumu. Cnot rozumu stanowi posiadaniewiedzy. Wiedza pomaga nam w celu osignicia dobra.Mio to panowanie nad zmysami( mio platoniczna) Mio jest deniem do uzyskaniadobra najwyszego.Dusza jest niematerialna( nie naley do wiata rzeczy, jest niemiertelna).Dusza stanowi o

doskonaoci czowieka. Czowiek to dusza kierujca ciaem. Dusza jest czynnikiem ycia,dziki niej ciao yje i moe si samoczynnie poruszaPastwo powinno pomaga w realizacji dobra i sprawiedliwoci- res publica-(rzecz wsplna)- kady obywatel musi dziaa na rzecz pastwa i dobra publicznego-lud nie potrafi si sam rzdzi (I filar rzdw- rzdy filozofw),-pastwo bezpieczne( II filar rzdw- wojownicy )-wytwrcy rzeczy materialnych( III filar rzdw)Sprawiedliwo pastwa wobec obywatela i odwrotnie.Arystoteles (384-322pne) ucze Platona, 20 lat w Akademii PlatoskiejDziea Etyka nikomachejska, Metafizyka.Odrzuci idealizm Platona na rzecz empirycznego badania wiata ( realizm poznawczy).

Pojcie materii tworzywo i formaPrzykad: Posg skada si z marmuru- to tworzywo oraz posgowoci-czyli formy.

7/30/2019 Moralno a Etyka

2/5

7/30/2019 Moralno a Etyka

3/5

Teoria predestynacji: ( Bg predestynuje, kto ma by zbawiony)Zbawienie i potpienie jest spraw Bosk wedle kryteriw dla ludzi nieodgadnionych.( kto jak ma by zbawiony to bdzie a kto nawet yje etycznie nie bdzie zbawiony)W pastwie-wadza duchowna ponad wadz wieck.Teocentryzm - wiatopogld szczeglnie popularny w czasach redniowiecza, polega na

cakowitym powiceniu Bogu wszelkich spraw ycia, postawieniu go w centrumzainteresowania, podporzdkowanie mu kadej sfery ycia.Tomasz z Akwinu (1225-1274 ne) Etyka chrzecijaska- doktor kocioa. Korzysta z dzieArystotelesa. Tomizm. Pniej Neotomizm (od encykliki papiea Leona z 1879- logiczne irozumowe pojmowanie Boga).Dziea ; Summa teologiczna, Summa przeciwko poganom.Cay rodzaj ludzki sztuk i myleniem yje- cytat

Nie podziela pogldu Augustyna w zakresie teorii predestynacji i iluminacji umysuludzkiego przez ask Bo. Metoda empiryczna:- czowiek jest istot spoeczn, yje w strukturze politycznej z pastwem i prawem,- czowiek jest istot rozumn i za pomoc rozumu odkrywa zasady.

Dobra moralne to dekalog 10 przykaza.Chcenie czego to akt woli czowieka-pochodzi od rozumu, podanie jest kontrolowane

przez rozum ( rozum i wolna wola). O wolnej woli moemy mwi w odniesieniu do dobraszczeglnego. Akt wyboru jest zarwno dzieem woli, jak i rozumu. To, e podliwozostaa podporzdkowana rozumnoci, gwarantuje to, e czowiek jest w stanie osigncnot (dobro oglne), a zatem i szczcie. Dziki temu, e istota ludzka zostaa przez Bogaobdarzona wolna wol, jest ona w stanie respektowa moralny porzdek.Prawo:- prawo wieczne jak u Augustyna odwieczny porzdek natury- prawo naturalne jest poznawalne rozumowo, jest odbiciem prawa czowieka w umyleludzkim.- prawo ludzkie-tworzone przez ludzi

Nie ma iluminacji umysu przez ask Bo( jak u Augustyna) a jest rozum i wolna wola. Niedomaga si wadzy duchownej nad wieck( odwrotnie od Augustyna).wity Tomasz definiuje czowieka, idc w tej mierze za Arystotelesem, jako substancjezoon, w skad, ktrej wchodzi dusza, czyli forma, oraz ciao, czyli materia. Dopiero owozoenie mona okreli mianem osoby, nie za, jak to miao miejsce u witego Augustyna,

jedynie dusz. Jako taka istota ludzka jest, wic wzgldnie niezalena, ktra moesamodzielnie egzystowa i podejmowa dziaania.Kartezjusz (1596-1650) Francuz (racjonalizm, Realizm etyczny)Istota czowieka polega na myleniu ,ktre jest rdem prawdy.

Cogito ergo sum Myl wic jestem zbudowa filozofi dla ludzi uwolnionych od lepejwiary i autorytetw. Apelowa do rozumu jednostki, rwna ludzi w obliczy prawdy,przyznawa takie same moliwoci intelektualne. Kartezjaskie "cogito" stao siznienawidzonym przez teologw, byo przykadem grzesznej pychy rozumu.Usiowa sformuowa metod mylenia cakowicie niezawodn, uniwersaln i uyteczn

praktycznie, a opart na wzorach rozumowa matematyki, stanowicej dla niego modelwszelkiej nauki. Jak aden inny przed nim myliciel kadzie nacisk na dobranie waciwejmetody majcej na celu dotarcie do prawdy. Metoda wymaga odpowiedniego ikonsekwentnego stosowania. Kartezjusz w "Rozprawie o metodzie" porwnuje czowieka

poszukujcego prawd do kogo, kto gubi si w lesie. W takiej sytuacji naley si wytrwaletrzyma obranego kursu. W przeciwnym wypadku zaczniemy "krci si w kko" wracajc

do punktu wyjcia. Kartezjusz wychodzi z zaoenia, e jeli nie znajdziemy odpowiedniejcieki (metody) to nigdy nie wyjdziemy z lasu wtpliwoci i zagubienia Dla Kartezjusza

7/30/2019 Moralno a Etyka

4/5

ycie duszy jest utosamione z aktywnoci wiadomoci, czyli gwnie z myleniem, ktrejcecha jest niepodzielno oraz nierozcigo. Dla Kartezjusza, zatem tylko ludzie zdolni domylenia posiadali dusze. Kartezjusz traktuje, bowiem zwierzta jak automaty, ktre taknaprawd nie odczuwaj niczego. synne "myl, wic jestem" wskazuje nam, e Kartezjuszuznawa czowieka przede wszystkim za istot mylc, res cogitans, jakkolwiek propagowa

on pogld, i istota ludzka jest zoeniem, w skad ktrej wchodzi rwnie substancjarozciga, res extensa, ciao.Niccolo Machiavelli (1469- 1527) .Woch- florencki pisarz, historyk i dyplomata. Jego

pogldy polityczne zostay nazwane makiawelizmem.Makiawell czowiek przewrotny,nieetycznie osigajcy cele Dzieo Ksie. Machiavelii pisze, e dziaanie wszystkich ludzi, azwaszcza wadcy, ktry nie ma nad sob sdziego, ocenia si, patrzc na rezultaty rzdzenia.To on wprowadzi do kultury europejskiej pojcie racji stanu, ktrym mona uzasadni kadaniemal niegodziwo i zbrodnie. Akceptuje wojn jako podbj. Cel uwica rodki.Pascal Blaise Baej(1623-1662), wyznawca idei w. Augustyna,krytyk moralnoci

jezuickiej. Propagator zasady rozdziau nauki od religii i rozumu od wiary.Czowiek moe pozna rzeczy nadprzyrodzone przez serce i wiar.

Porzdek serca, twierdzi, jest rny od porzdku rozumu.Czowiek zawsze bdzie przewysza wiat i inne stworzenia, poniewa myli i mawiadomo. Nawet, jeeli wiat czowieka zniszczy zginiecie, to wtedy tylko on bdzie miawiadomo tego, co si z nim dzieje. Natomiast wiat pozostanie nadal bezmylny.Podsumowujc naley stwierdzi, e Pascal by mylicielem, ktry dziki porzdkowi serca iwierze doszed do Boga i jednoczenie uwaa wielko i nico czowieka. Dowodzcistnienia Boga stan jednak na gruncie sdw racjonalnych, znanych pod nazw "zakaduPascala". Stawiajc, jego zdaniem, na istnienie Boga, ryzykujemy niewiele, bo tylko jednodoczesne ycie. Jeli okae si, i mamy racj, to zyskamy wieczne istnienie i szczcie. Stdte naley y tak, jakby Bg istnia, taka, bowiem postawa jest zyskowniejsza ni niewiara.Hobbes Thomas (1588-1679), angielski filozof dzieo Lewiatan,buduje teori pastwa iumowy spoecznej. Czowiek jest z natury egoist, dba o wasny interes, chce mie corazwicej dbr, zaszczytw i wadzy, w konsekwencji prowadzi to do sporw i walkspoecznych. Egoizm ludzi powoduje walk midzy nimi. Cyt. Czowiek czowiekowiwilkiem. Ludzie w odrnieniu od innych istot nie s w stanie oby si bez jakiejkolwiekwadzy opartej na przymusie.Hugo Grocjusz (ur. 1583 -1645 ) to holenderski prawnik, filozof i dyplomata.Dzieo:O prawie wojny i pokojuPodzieli on prawo na prawo stanowione (ius civile) oraz prawo natury (ius naturale). Prawostanowione jest wyborem historii, zalenym od przemian politycznych i historycznych, samowic ulega zmianom. Natomiast prawo natury wypywa z trwaej natury ludzkiej, dlatego jest

niezmienne i moe by badane jedynie drog filozoficzn.Za rdo prawa midzynarodowego (ius gentium czyli prawa narodw) Grocjusz uznazwyczaj i praktyk, wypywajce z prawa natury oraz umowy. Prawo midzynarodowe

powinno si jego zdaniem opiera na zasadach racjonalizmu i humanizmu. Ojciec naukiprawa midzynarodowego publicznego. Grocjusz stworzy take wasn koncepcj umowyspoecznej. Wedug niego ludzie majc przyrodzone skonnoci towarzyskie, dla zaspokojeniaich i zabezpieczenia swych interesw tworz na drodze umowy zwizek pastwowy, ktry

jako odpowiadajcy naturze ludzkiej jest przedmiotem prawa natury. Dla Grocjusza wola jestdeterminant obowizywania prawa, co pojawia si w innej formie take w pniejszychkoncepcjach prawa natury o zmiennej treci.

7/30/2019 Moralno a Etyka

5/5

Grocjusz uwaa e;- wojen nie powinno by-wojna jest zem-wojna sprawiedliwa(tylko gdy zostaniemy napadnici, chcemy odzyska co nam zabrano,chcemy ukara kogo za to ,ze nas zniszczy)-nie wolno dobija rannych,-ludno cywilna pod ochron-gwat nie jest etyczny-mona niszczy tylko infrastruktur wojenn a nie cywiln

Na egzamin umie rozrni:Ius divium- prawo boskie (jest niezmienne)-

Tomasz z Akwinu dzieli prawo boskie na:1. prawo wieczne jak u Augustyna odwieczny porzdek natury2. prawo naturalne jest poznawalne rozumowo, jest odbiciem prawa czowieka w umyleludzkim.3.prawo ludzkie ius humanum( tworzone przez ludzi)Grocjusz dzieli prawo na:Ius naturalne-jest trwae ,odrnia dobro od za, broni ycia, godnoci, praw czowieka, niemona go odebra, jest nadrzdne wobec prawa stanowionego(pozytywnego) .Ius civile prawo stanowione przez system prawny( jest zmienne).Prawo stanowione niektrzy okrelaj jako prawo pozytywne,gdy jest wolne od ocenmoralnych i tylko jego naley przestrzega.Hugo Grocjusz czy w. Tomasza z Akwinu -traktuj normy prawa pozytywnego jakoniezbdne uzupenienie norm prawa naturyH. Grocjusz, w. Tomasz : prawo pozytywne niezgodne z prawem natury nie wie sumieniai wolno si przeciw takiemu buntowaIus humanum-prawo ludzkie wydaje si = ius civile prawo stanowione