Wybrane aspekty prawne

prowadzenia społecznościowych serwisów internetowych

Monika Mosiewiczmonika@proinet.pl

Definicje

świadczenie usługi drogą elektroniczną - wykonanie usługi, które następuje przez wysyłanie i odbieranie danych za pomocą systemów teleinformatycznych, na indywidualne żądanie usługobiorcy, bez jednoczesnej obecności stron, przy czym dane te są transmitowane za pośrednictwem sieci publicznych

usługodawca - osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową świadczy usługi drogą elektroniczną,

usługobiorca - osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, która korzysta z usługi świadczonej drogą elektroniczną.

system teleinformatyczny - zespół współpracujących ze sobą urządzeń informatycznych i oprogramowania, zapewniający przetwarzanie i przechowywanie, a także wysyłanie i odbieranie danych poprzez sieci telekomunikacyjne za pomocą właściwego dla danego rodzaju sieci urządzenia końcowego w rozumieniu ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 73, poz. 852, z 2001 r. Nr 122, poz. 1321 i Nr 154, poz. 1800 i 1802 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 74, poz. 676), czuje się dotknięta zachowaniem innej osoby.

Na czym polega usługa w serwisie społecznościowym?

*gromadzeniu i upowszechnianiu treści przesłanych przez jakiś podmiot

Co jest potrzebne do prowadzenia serwisu społecznościowego za pomocą WWW?

*narzędzia do gromadzenia i rozpowszechnia treści – oprogramowanie *serwer*domena

Rodzaje usługodawców

Ustawa rozróżnia w zakresie wyłączenia odpowiedzialności usługodawców 3 rodzaje usługodawców: - tego kto transmituje dane- tego kto transmituje dane i przechowuje je zapewniając automatyczne i krótkotrwałe pośrednie przechowywanie tych danych w celu przyspieszenia ponownego dostępu do nich- tego kto przechowuje dane udostępniając zasoby systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę

Art. 14. 1. Nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane ten, kto udostępniając zasoby systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę nie wie o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności, a w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych.

2. Usługodawca, który otrzymał urzędowe zawiadomienie o bezprawnym charakterze przechowywanych danych dostarczonych przez usługobiorcę i uniemożliwił dostęp do tych danych, nie ponosi odpowiedzialności względem tego usługobiorcy za szkodę powstałą w wyniku uniemożliwienia dostępu do tych danych.

3. Usługodawca, który uzyskał wiarygodną wiadomość o bezprawnym charakterze przechowywanych danych dostarczonych przez usługobiorcę i uniemożliwił dostęp do tych danych, nie odpowiada względem tego usługobiorcy za szkodę powstałą w wyniku uniemożliwienia dostępu do tych danych, jeżeli niezwłocznie zawiadomił usługobiorcę o zamiarze uniemożliwienia do nich dostępu.

Przesłanki uwolnienia od odpowiedzialności tego kto przechowuje dane udostępniając zasoby systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę :

- brak wiedzy o bezprawnym charakterze - uniemożliwienie dostępu do danych w razie powzięcia wiedzy poprzez: - urzędowe zawiadomienie - lub uzyskanie wiarygodnej informacji

Art. 15. Podmiot, który świadczy usługi określone w art. 12-14, nie jest obowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych przez niego danych, o których mowa w art. 12-14.

Kodeks karny

art. 18 § 3. Odpowiada za pomocnictwo, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji; odpowiada za pomocnictwo także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej osobie jego popełnienie.

Kodeks cywilny

Art. 422. Za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten, kto inną osobę do wyrządzenia szkody nakłonił albo był jej pomocny, jak również ten, kto świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody.

Zakres pomocnictwa w kodeksie cywilnym

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1958 r., 1 CR 883/57 (niepublikowany), do pomocników należy zaliczyć osoby, które nie przeszkodziły czynowi wyrządzającemu szkodę, choć taki obowiązek na nich spoczywał, a w wyjątkowych wypadkach także osoby zachowujące się biernie, gdy konkretny obowiązek na nich wprawdzie nie ciążył, lecz szczególne okoliczności uzasadniają przypisanie im winy.

Art. 23. Dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach.

Art. 24.  § 1. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. § 2. Jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. § 3. Przepisy powyższe nie uchybiają uprawnieniom przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym.

Art. 448. W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Przepis art. 445 § 3 stosuje się.

Dobra osobiste to wartości niematerialne ściśle związane z osobą człowieka i powszechnie uznane w danym społeczeństwie.

Dobra osobiste to indywidualna sfera wartości świata uczuć i stanów psychicznych człowieka.

Przesłanki ochrony dóbr osobistych

➔Dobro osobiste musi być chronione przez prawo.

➔Musi dojść do naruszenia tego dobra lub zagrożenia naruszeniem.

➔Działanie naruszające musi być bezprawne.

Dobra osobiste – według niezamkniętego katalogu z art. 23 k.c.

➔zdrowie,

➔wolność,

➔cześć,

➔swoboda sumienia,

➔nazwisko lub pseudonim,

➔wizerunek,

➔tajemnica korespondencji,

➔nietykalność mieszkania,

➔twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.

Dobra osobiste uznane przez orzecznictwo:

➔prawo najbliższej rodziny do pochowania osoby zmarłej oraz do pamięci o niej,

➔prawo do spokojnego korzystania z mieszkania,

➔prawo do poszanowania intymności i prywatności życia,

➔poczucie przynależności do danej płci

➔tradycja rodzinna rozumiana jako dziedzictwo, spuścizna, utożsamianie

się z dokonaniami i wartościami reprezentowanymi przez przodków

Okoliczności wyłączające bezprawność.

➔działanie w ramach porządku prawnego

➔działanie w obronie uzasadnionego interesu publicznego (dozwolona krytyka)

➔zgoda osoby poszkodowanej

➔fakt wykonywania prawa podmiotowego

➔sprzeczność powództwa z zasadami współżycia społecznego

Dwie przesłanki, które muszą być spełnione, aby krytyka nie była bezprawna:

- krytyka musi nastąpić w uzasadnionym interesie publicznym (w orzecznictwie również mówi się o prywatnym), czyli zawsze może nastąpić w celu ochrony jakiś praw i wolności chronionych konstytucją, w celu ochrony przed jakimś niebezpieczeństwem.

- fakty przytoczone w krytyce muszą być prawdziwe.

Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilnaz dnia 28 maja 1999 r.

I CKN 16/98

OSNC 2000/2 poz. 25

Powołanie się na publikację lub wypowiedź innej osoby może - w okolicznościach konkretnej sprawy - okazać się niewystarczające do odparcia zarzutu braku bezprawności naruszenia dóbr osobistych.

Argumenty ad personam

Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilnaz dnia 25 kwietnia 1990 r.

I CR 147/90

Przekroczenie granic obrony w jakimkolwiek postępowaniu prawnym za pomocą nierzeczowych „argumentów”, nie odnoszących się do przedmiotu postępowania, lecz dotyczących negatywnej charakterystyki osoby przeciwnika w sposób uwłaczający jego czci, dobremu imieniu, godności jest bezprawne i podlega ocenie na podstawie art. 23 i 24 kc. Nie uchyla bezprawności działania powoływanie się na to, że ma się określony stylistycznie sposób formułowania myśli.

Środki ochrony dóbr osobistychŚrodki ochrony niemajątkoweja) roszczenie o zaniechanie naruszeńb) roszczenie o usunięcie skutków naruszenia np. sprostowanie, przeproszenie, usunięcie tekstu

Środki ochrony majątkoweja) za szkodę majątkową na zasadach ogólnychb) za szkodę niemajątkową, tzw. krzywdę na zasadzie art. 448 k.c. można żądać zadośćuczynienia, w przypadku gdy działanie było zawinione.

Niektóre z przestępstw, które mogą być popełnione poprzez zamieszczenie treści w internecie:

● Groźba art. 115 § 12 oraz art. 190 k.k. ● Obraza uczuć religijnych art. 196. k.k. ● Pomawianie Narodu Polskiego o odpowiedzialność za zbrodnie komunistyczne lub nazistowskie art. 132a.k.k. ● Znieważenie Narodu lub Rzeczypospolitej Polskiej art. 133. k.k. ● Znieważenie Prezydenta art. 135.k.k. ● Znieważenie głowy państwa obcego lub przedstawicieli dyplomatycznych państw obcych art. 136. k.k. ● Znieważenie symboli państwowych art. 137. k.k. ● Prezentowanie treści pornograficznych art. 202k.k. ● Pomówienie art. 212. k.k. ● Zniewaga art. 216 k.k. ● Rozpowszechnianie informacji z postępowania przygotowawczego art. 241. k.k. ● Nawoływanie do popełnienia przestępstwa art. 255.k.k. ● Propagowanie faszyzmu, totalitaryzmu, nienawiści rasowej art. 256.k.k. ● Znieważenie ludności z powodu przynależności narodowej, etnicznej, rasowej wyznaniowejart. 257 k.k.

Przestępstwo zniesławienia

Art. 212.  § 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku. § 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. § 3. W razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. § 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Kontratyp prawdziwości i interesu społecznego

Art. 213.  § 1. Nie ma przestępstwa określonego w art. 212 § 1, jeżeli zarzut uczyniony niepublicznie jest prawdziwy. § 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w art. 212 § 1 lub 2, kto publicznie podnosi lub rozgłasza prawdziwy zarzut służący obronie społecznie uzasadnionego interesu; jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji małoletniego.

Art. 214. Brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych w art. 213 nie wyłącza odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia lub rozgłoszenia zarzutu.

Przestępstwo zniewagi

Art. 216.  § 1. Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. § 2. Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. § 3. Jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary. § 4. W razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego. § 5. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

Wykorzystane źródła prawa:

●ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (DZ.U. 2002.144.1204 z późn. zm)

●ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.1964.16.93z późn. zm.)

●ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny. (Dz.U.1997.88.553 z późn. zm.)