KAZANIE, OLSZTYN, MARZEC 2002-03-26

ARCHEOLOGIA BIBLIJNAMA TO BY CYKL KAZA (MOJESZ, ARKA NOEGO I POTOP, JZEF, JERYCHO, SODOMA I GOMORA ITP.)

CZ 1: KSI EGIPTUWSTPFASCYNACJA ARCHEOLOGI BIBLIJN. WYKOPALISKA I WYPOWIEDZI ARCHEOLOGW POTWIERDZAJCE OPISANE W SOWIE BOYM HISTORIE NIE S NAM POTRZEBNE PO TO, EBYMY MOGLI UWIEY W ICH AUTENTYCZNO.

WIARA TO PEWNO TEGO CZEGO SI NIE WIDZI. SIOSTRA Z BIAORUSIJa wierzyabym Biblii nawet gdyby napisane tam byo, e to nie wieloryb pokn Jonasza, ale Jonasz wieloryba, bo u Boga wszystko jest moliwe. POMIMO TEGO JEDNAK, E ARCHEOLOGIA I WYKOPALISKA NIE S NAM POTRZEBNE DO TEGO BYMY MOGLI WIERZY W AUTENTYCZNO BIBLIJNYCH HISTORII, TO JEDNAK GDY DOWIADUJEMY SI O ODKRYCIACH ARCHEOLOGICZNYCH POTWIERDZJACYCH BIBLIJNE SPRAWOZDANIA, WWCZAS CZUJEMY SI PORUSZENI, BO TO WSZYSTKO JESZCZE

BARDZIEJ NAS UTWIERDZA W PRZEKONANIU, E SLOWO BOE JEST PRAWD, A JELI ONO JEST PRAWDA, TO PRAWDZIWE S.A.TE OBIETNICE JEZUSA CHRYSTUSA, NP: Jan. 5:24 24. Zaprawd, zaprawd, powiadam wam, kto sucha sowa mego i wierzy temu, ktry mnie posa, ma ywot wieczny i nie stanie przed sdem, lecz przeszed z mierci do ywota.

MOJESZ SLAJD MOJESZA

Wedug biblijnej chronologii, Mojesz

urodzi si

za czasw

panowania XVIII dynastii faraonw egipskich, w roku przed Chr. (niektrzy twierdz, e w 1525, inni jeszcze inaczej) podczas rzdw Tutmosisa I, ktry rzdzi Egiptem od 1532 do 1508 roku.

1530

SLAJD TUTMOSIS Idekret nakazujcy zabija izraelskich chopcw:To wanie Tutmosis I by tym faraonem, ktry wyda

2 Moj. 1:8-228. Tymczasem rzdy nad Egiptem obj nowy krl, ktry nie zna Jzefa. (Tym faraonem by z pewnoci Tutmosis I, ktry by 3 z kolei wadc egipskim XVIII dynastii. Przed t dynasti Egiptem wadali Hyksosi, ktrzy byli semitami (jak Izraelici), co w pewnej mierze wyjania to, e Jzef, ktry y w Egipcie podczas panowania Hyksosw, mg zosta nawet nastpc faraona).

Po mierci jednak Jzefa, Egipcjanie pokonali Hyksosw (1580 rok przed Chr.), wypdzili ich z Egiptu i ponownie przejli wadz w swoje rce. I to wanie dlatego Biblia mwi, e ten nowy krl nie zna Jzefa. Nie zna, nie w tym sensie, e nie sysza o kim takim jak Jzef, ale jak sugeruje ksika

PATR. I PROROCY:

Sysza on co prawda o wybitnych zasugach Jzefa, lecz nie chcia ich uzna i w miar mozliwoci stara si je wymaza z pamici ludu.I to zrozumiae, bo Egipcjanie nienawidzili Hyksosw, a Jzef by z nimi zwizany. Oto jaki rozkaz wyda Tutmosis I swojemu ludowi: 9. Rzek on do ludu swego: Oto lud izraelski sta si liczniejszy i potniejszy od nas. 10. Postpmy wic z nim mdrze, aby si nie mnoy. Bo gdyby nas zaskoczya wojna, mgby take on przyczy si do naszych wrogw... 11. Ustanowiono przeto nad nim nadzorcw paszczynianych, aby go gnbili cikimi robotami; budowano wtedy dla faraona miasta - spichlerze: Pitom i Ramses.

SLAJD RAMZESA I (bo o nim tu mowa)Na podstawie tej wzmianki uwaano, e Izraelici byli gnbieni w Egipcie za panowania Ramzesa I i II, a wyszli z Egiptu podczas rzdw

Merenptaha.

SLAJD - MERENPTAHNiemoliwejest jednak, aby mogo to mie miejsce za panowania tych faraonw. Historia ycia Mojesza, caa chronologia biblijna i wyjcie izraelitw z Egiptu zupenie nie pasuj do czasw, w ktrych rzdzi Ramzes czy Merenptah.

Dlaczego wic pojawia si tu nazwa miasta

Ramzes?

SLAJD RAMZES IRamzes rozpocz panowanie dopiero w r. 1389, a wspomniane tu wydarzenie maj miejsce duo wczeniej. Skd zatem nazwa Ramzes?

ODP:

Jest tak prawdopodobnie dlatego, e przepisywacz ksig Mojeszowych przepisywa t histori znacznie pniej (gdy panowa ju Ramzes) i poda nazwy miast aktualne w czasach kiedy to pisa (uaktualnia nazwy miast, co czsto miao miejsce). Dopiero w czasach Ramzesa nazwano te obszary ziemi Ramzes. Wspomniany tu Ramzes by pierwszym z Ramzesw, ktry zasiad na tronie egipskim).

SLAJD - MERENPTAHWyjcie Izraelitw za panowania Merenptaha rwnie byoniemoliwoci, o czym wiadczy moe midzy innymi

z koca XIII w przed Merenptaha, ktr odkopa pod koniec XIX w Flinders Petrie.pochodzcej Stela leaa w ziemi odwrcona tekstem do

napis na Chr. steli Egiptolog

synny archeolog

dou.

Spielberg kad si pod stel i po wielu godzinach odcyfrowa tekst, naktrym widnia napisany pismem hieroglificznym napis

ISIRAR.

SLAJD STELA MERENPTAHAPoczatkowo Spielberg nie domyla si co oznacza to sowo, ale razem z Petriem przypomnieli sobie, e ostatnia litera r uzywana bya przez Egipcjan w celu okrelenia goski l. Zrozumieli wtedy, e chodzi o Izrael. Oto ten napis:

SLAJD PISMO HIEROGLIFICZNE (ISIRAEL)Stela wymienia nazwy rnych obcych krajw, zamieszkujcych Palestyn, m. in. Izrael, co swiadczy o tym, e byo to ju dogo po wyjciu Izraelitw z Egiptu. Nazwa Izrael poprzedzona jest hieroglifem siedzcego mzczyzny, siedzcej kobiety i poniej znakiem liczby mnogiej. Oznacza to, e autor uwaa, e nard Izraelski nie osiad jeszcze cakowicie w Palestynie, co byo zgodne z rzeczywistoci, bo w okresie sdziw tak wanie byo.

SLAJD TUTMOSIS ITak wic nie ma wtpliwoci, e tym faraonem, ktry wyda pooznym hebr. Rozkaz usmiercania chopcw hebrajskich, by nie Ramzes ale Tutmosis I ojciec

Hatszepsut, przybranej matki Mojesza.

Poozne jednak byy na tyle pobone, e nie usuchay Faraona. Wtedy Tutmosis I wyda ten sam rozkaz Egipcjanom: 2 Moj. 1.22: Wtedy faraon nakaza caemu swemu ludowi: Kadego chopca, ktry si urodzi u Hebrajczykw, wrzucie do Nilu. I wanie w tym czasie kiedy ten dekret by ju prawomocny,

na

wiat przyszed Mojesz.I chocia szatan wiedzc o tym, e na wiat mia przyj obiecany wyswobodziciel, wpyn na faraona, by ten nakaza mordowa hebrajskich chopcw, to Bg z kolei posa swoich aniow, aby ci wpynli na crk tego samego faraona, by zaopiekowaa si tym, na ktrego zycie nastawa szatan. Ta historia pokazuje jak wspaniale Pan potrafi krzyowa zamiary sprawcy za.

SLAJD - HATSZEPSUTT crk faraona (Tutmosisa I) bya Hatszepsut, najbardziej znana kobieca posta starozytnego Egiptu obok Kleopatry. Niezwykle interesujce I doskonale pasujce do biblijnego sprawozdania jest to, e Tutmosis I nie mia potomkw pci mskiej. Podobnie i jego crka Hatszepsut wraz ze

swoim mem Tutmosisem II take nie mieli potomka pci mskiej. Std nic dziwnego, ze Hatszepsut zechciaa przyj Mojesza, jako swego przyrodniego syna.

SLAJD NEFERURE I SENMUTSerabit El-Khadim znajduje si stela, o ktrej oficjalnie twierdzi si, e przedstawia dworzanina Hatszepsut (SENMUT), ktry opiekowa si jedn z crek Hatszepsut (NEFERURE), ale sa tacy, ktrzy uwaaj, eW tak naprawd obeliski te przedstawiaj Hatszepsut i jej przybranego syna Mojesza, ktry by ksiciem Egiptu. Na dowd tego zwracaj uwag na z boku gowy oraz znak wa na czole, wiadczce o tym, e posta ta przedstawia chopca nastpc tronu, modego ksicia Egiptu. W tamtym czasie mg nim by wycznie Mojesz. Mona tylko przypuszcza, e znany z nienawici do Hatszepsut, jej nastpca Tumosis III, zacierajc po niej lady zmieni Imiona postaci ktre przedstawiaj stele.

warkocz, ktry widoczny jest

fragment wypowiedzi archeologw na ten temat:Oto

jednego

z

W Serabit El-Khadim zostaa wzniesiona stela w 11 roku panowania Hatszepsut. Przedstawia ona posta Ksizniczki Neferure, dziwne jest jednek to, e to wanie jej przypisane s lata panowania!? Ksizniczce towarzyszy jej opiekun Senenmut.Jaki z tego wniosek? Co tu jest nie tak!

Lata panowania nie mogy by przypisane crce Hatszepsut bo tka nigdy w Egipcie nie

Senenmut to nie opiekun, ale Hatszepsut, a Neferure, to nie crka Hatszepsut, ale Mojesz przybranypanowaa!Wyglda wic na to, e syn Hatszepsut i ksi Egiptu. Wyglda na to, e przez wiele lat

pretendentem do tronu.

Mojesz by jedynym

SLAJD MOJESZ LUB EGIPTDz.Ap. 7:2222. Wdroono te Mojesza we wszelk mdro Egipcjan, a by dzielny tak w sowach, jak i w czynach.

PATRIARCHOWIE I PROROCY, 181:Na dworze faraona Mojesz otrzyma najwysze wyksztacenie cywilne i wojskowe. Monarcha (Tutmosis I) postanowi uczyni swego adoptowanego wnuka nastpc tronu, wic modzieca przygotowano do objcia tego wysokiego stanowiska... (Tylko Tutmosis I mg by przybranym dziadkiem Mojesza. Mojesz w chwili smierci Tutmosisa I mia ok. 20 lat). Jako przywdca wojskowy sta si, dziki swym zdolnociom, ulubiecem armii egipskiej... Mojesz sdzc, e maj odzyska wolno przy pomocy armii, oczekiwa, e poprowadzi zastpy hebrajskie przeciwko armii egipskiej, i majc to na wzgldzie, strzeg swych uczu, by nie przywiza si do swej przybranej matki, czy do faraona, i mc swobodnie wykona wol Bo.Skoro Mojesz by przygotowywany na nastpc tronu i by dugo jedynym pretendentem do tronu, to dlaczego nie zosta faraonem? SDA BIBLE COMMENTARY (KOMENT. DO HEBR. 11,26):

Mojesz mg myle, e jako krl Egiptu miaby moliwo uwolnienia swego ludu, ale widzia te, e jako wadca Egiptu musiaby by rwnie kapanem bawochwalczego systemu religijnego.

SLAJD BSTWA EGIPSKIE

PATRIARCHOWIE I PROROCY, 181:Zgodnie z prawem Egiptu, wszyscy, ktrzy mieli wstpi na tron faraonw, musieli sta si czonkami kasty kapaskiej. Mojesz wic, jako prawowity nastpca tronu, mia zosta wprowadzony w tajemnice religii tego kraju. Obowizek ten powierzono kapanom. Jednak cho Mojesz by gorliwym i niestrudzonym uczniem, nie udao si go skoni do uczestniczenia w kulcie bokw. Straszono go utrat korony i ostrzegano, e zostanie wydziedziczony przez ksiniczk, jeli bdzie uparcie trwa przy swej hebrajskiej wierze. On by jednak niewzruszony w swym postanowieniu oddawania czci tylko jedynemu Bogu, Stwrcy nieba i ziemi. Dyskutowa z kapanami i czcicielami bokw, wykazujc im gupot ich zabobonnego szacunku, jakim darzyli martwe przedmioty. Nikt nie mg odeprze jego argumentw, ani zmieni jego zamiarw, lecz przez jaki czas tolerowano jego stanowczo ze wzgldu na wysokie stanowisko i przychylno, jak cieszy si zarwno ze strony krla, jak i caego ludu.A zatem, dlaczego Mojesz nie zosta krlem najwiekszego wczesnego mocarstwa? Czy dlatego, ze nie mg, gdyby chcia? Wic dlaczego?

SLAJD KRLESTWO BOE, POWTRNE PRZYJCIE CHR.Hebr. 11:24-2624. Przez wiar Mojesz, kiedy dors, nie zgodzi si, by go zwano synem crki faraona, 25. I wola raczej znosi uciski wesp z ludem Boym, anieli zaywa przemijajcej rozkoszy grzechu, 26. Uznawszy hab Chrystusow (B. T. znoszenie zniewag dla Chrystusa) za wiksze bogactwo ni skarby Egiptu; skierowa bowiem oczy na zapat. A zatem Mojzesz nie zosta Faraonem, poniewa nie chcia uznac egipskich bawanw i matrwych bokw, co oczywicie spowodowao, e

kapani

byli do niego wrogo ustosunkowani i z

pewnocia dzyli oni do tego, by odsun go od rzdw a njalepiej zgadzi.

Dopki ya Hatszepsut

oraz dopki zy jej ojciec Tutmosis I oraz mz Hatszepsut Tutmosis II, Mojesz mg czu si bezpieczny na dworze faraona. Niebezpieczestwo pojawio si, gdy kapani zmusili Hatszepsut do tego by podzielia si wadz z Tutmosisem III.

SLAJD TUTMOSISA IIITutmosis III by dzieckiem ma Hatszepsut Tutmosisa II, ale

z

nieprawego oa.Kapani widzc, e Mojesz ze wzgldw religijnych nie moe by krlem, postanowili za wszelk cen wynie na tron nielubnego syna Tutmosisa II.

SLAJD HATSZEPSUT, Deir el Bahriprzed swoj mierci Hatszepsut zostaa odsunita od wadzyIstnieje due prawdopodobiestwo, e jeszcze na rzecz Tutmosisa III, gdy w

1488

roku, na 6 lat przed jej

smierci (1482) ustaj wszystkie oficjalne o niej zapisy egipskie.

Malowida przedstawiajce sceny z jej ycia i informujce o jej zyciu w jej swityni Deir el Bahri zostay zamazane, pomniki zniszczone. Pozostao tylko kilka popiersi, ktre zostay wyrzucone, ale odkryte pomimo tego przez archeologw.

Tak drastyczne dziaania wobec faraona mogy by podejmowane wycznie wtedy, gdy faraon by nielojalny wobec egipskich bstw.NAWRCENIEIstnieje zatem prawdopodobiestwo, e Hatszepsut, przed swoj mierci uznaa to, w co wierzy jej przybrany syn Mojesz i odrzucajc wiar w egipskich bokw a przyjmujc monoteistczn wiar w Hebrajskiego Boga Jahwe.

HATSZEPSUT?

SLAJD MOJESZ (UCIECZKA)Sytuacja Mojesza w Egipcie musiaa by zagroona juwczeniej, gdy jego ucieczka z Egiptu miaa miejsce 2

lata przed odsuniciem od wadzy Hatszepsut.

SLAJD TABLICA WYDARZEDWIE KONCEPCJEEGIPCIE: 2 Moj. 2:23 23. Po upywie dugiego czasu umar krl egipski. Jednak Izraelici jczeli z powodu cikiej pracy i narzekali, a ich woanie o pomoc z powodu cikiej pracy dotaro do Boga. (BW) Wielu teologw uwaa, e ten tekst wiadczy o tym, e Tutmosis III zmar, co faktycznie nastpio w 1450 roku, i e przez to nie mg on by faraonem wyjcia, ale musia nim by jego syn Amenhotep II Zwrot po upywie dugiego czasu w NEW AMERICAN STANDARD BIBLE (NAJL. PRZEKAD) brzmi nieco inaczej: w cigu tych wielu lat czyli w czasie tego dugiego okresu 40 lat! Podobnie w YOUNGS LITERAL TRANSLATION ten fragment jest oddany nieco inaczej: podczas tych wielu dni, a nie po dugim czasie (BW). (PATRIARCHOWIE I PROROCY ang. (w wyd. pol. 188): A secret (ukryty) dread (strach) of Pharaoh and the Egyptians, whose anger had been kindled against him forty years before, had rendered Moses still more reluctant to return to Egypt; but after he had set out to obey the divine command, the Lord revealed to him that his enemies were dead. {PP 255.4}) Jeli chodzi o t wypowied E. White, to zwrot wrogowie ju nie yj nie koniecznie musia si odnosi do faraona, ale do np. kapanw? TEGO, CO DZIAO SI DALEJ W

O smierci, ktrego faraona sysza Mojesz?

O

smierci Hatszepsut, czy Tutmosisa III?

1 KONCEPCJA:

SLAJD AMENHOTEP IIJeli przyjmiemy, e Tym faraonem ktry umar by Tutmosis III, to musimy przyzna, e faronem wyjcia by Amenhotep II.

powany problem, ktry polega na tym, e jesli Amenhotep II by faraonem wyjcia, to jego smier powinna mie miejsce okoo roko 1450 lub 1445, gdyz w tym czasie Izrael wyszed z Egiptu, a Pismo wiete sugeruje, e faraon wtedy zgin.I tu pojawia si pewien

E. White: Monarcha zatwardzi swoje serce i coraz bardziejpogbia swoj niewiar, a wszyscy pierworodni, ktrzy byli duma egipskich rodzin zostali zozeni w grobie. Po tym wszystkim, wraz ze swoj armi, puci si spiesznie w pogo za Izraelem...., ale walczy przeciwko Mocy potzniejszej ni jakakolwiek ludzka moc, i razem ze swoimi zastepami zgin (perisched) w wodach Morza Czerwonego. (MS 126, 1901). {1BC 1101.8}

Amenhotep II jednak wedug egipskich rde zmar dopiero w

1425 roku, czyli 25

lat po Exodusie?!

Chyba, e Egipcjanie, na czele z synem Amenhotepa II, dopucili si oszustwa i zmienili wszelkie inskrypcje odnoszce si do daty smierci Amenhotepa II. O tym, e mogli si na to zdoby, swiadczy to, co zrobi Tutmosis III z obeliskami i inskrypcjami wiadczcymi o yciu i dziaalnoci Hatszepsut.

SLAJD MUMIA AMENHOTEPA IIJeli za chodzi o mumie Amenhotepa II, to fakt, e ewentualnej mierci w wodach Morza Czerwonego nie wiadczy o tym, e jego ciao musiao pozosta na dnie morza, tym bardziej, e

White mwi, e pomimo zbroi, ciaa zostay wyrzucone na brzeg.

E. Egipcjan

2 KONCEPCJA

SLAJD TUTMOSIS IIIBardziej jednak prawdopodobn wersj wydarze zwizanych z Exodusem jest ta, ktra obstaje przy Tutmosisie III, jako faraonie, ktry zgin podczas pogoni za Izraelitami.

Niektrzy biblici twierdz, e do wyjcia Izraelitw z Egiptu doszo w 1445 roku przed Chr, co oznaczaoby, ze faraonem wyjcianie mgby by Tutmosis III, a musiaby byc Amenhotep II. Niektrzy jednak biblici sa zdania, e zgodnie z Exodus nastpi w

1450

1 Krl. 6,1,

roku.

1 Krl. 6:1: W czterysta osiemdziesit lat po wyjciusynw izraelskich z ziemi egipskiej, w czwartym roku a miesicu drugim panowania Salomona nad Izraelem, w miesicu Ziw, zacz Salomon budowa wityni Panu. Zgodnie z podan tutaj rachub czasu,

podczas PASCHY - dokadnie 17przed Chr!!!

MARCA 1450

Exodus

nastpi r.

Niezwyke jest to, ze wedug staroytnych rde (inskrypcji

Tutmosis III zmar w idealnie tym samym nie tylko roku, ale miesicu i dniu!!!egipskich), Slynny egiptolog Breasted, studiowa biografie Tutmosisa III napisan przez Amenemhaba .

Amenemhab -

WYSOKI URZDNIK WOJSKOWY, ZY W CZASACH PANOWANIA Tutmosisa III I Amenhotepa II. Amenemhab w napisanej przez siebie biografii Tutmosisa III napisa:

Ostatniego dnia, trzeciego miesica, drugiej pory roku (drugiego okresu)... (Tutmosis III) wstpi do nieba, poczy si ze socem....James Henry Breasted, zaozyciel Towarzystwa Egiptologii w USA (American Egyptology), napisa, e data mierci

Tutmisisa III to

17 MARCA 1450 roku przed Chr!!!

SLAJD MUMIA TUTMOSISA IIIMumia Tutmosisaw

III,

bya w

szczegowo Kairze bya to

laboratoryjnieegiptologw:ku swojemu

badanadwch

muzeum odkryli,

przez

Harrisa i Weeksaze

w 1973 roku, ktrzy

zaskoczeniu

mumia

modego czowieka, podczas gdy Tutmosis III musiaw chwili smierci by starym czowiekiem i mie ok. 80 lat!!! Sam czas trwania jego panowania w Egipcie wynosi 32 + 22 (wspregencja z Hatszepsut) = ponad 50 lat, a naley doliczyc jeszcze wiek modzieczy i okres dziecistwa.

Egipcjanie mieli sposoby na kamuflowanie wstydliwych wydarze, ktre miayWida z tego, e miejsce w historii Egiptu. Prawdopodobnie Egopcjanie nigdy nie znaleli ciaa Tutmosisa ktry uton w Morzu Czerwonym. I aby ukry ten wstydliwy fakt przed przyszymi pokoleniami, faszywa mumia zostaa umieszczona w grobowcu tego faraona.

Jest jeszcze inny bardzo przemawia za tak koncepcj:

wany argument,

mogcy

Pod koniec swoich rzdw, Tutmosis III sprawowa wadz razem ze swoim synem Amenhotepem II. W czasie Exodusu, Amenhotep II by nieobecny w Egipcie, ale wraz z armi przebywa na obszarze Syrii i Palestyny. Wedug rde egipskich, wrci dopiero w 1450 roku, czyli w kilka miesicy po opuszczeniu Egiptu przez Izrael. I zaraz po powrocie

czerwcu

posgw.

zniszczy wiele egipskich

Jak wytumaczy takie zachowanie? Biblia mwi, ze wszyscy pierworodni w Egipcie zmarli podczas ostatniej plagi, wic z pewnocia zgin te syn pierworodny Amenhotepa II. Dowiedzia si te, e w walce z Izraelem zgin te jego ojciec. A do tego jeszcze z Egiptu znikna

tania sia robocza, jak byli Izraelici.Nic wic dziwnego, e jego zachowanie po powrocie byo tak gwatowne.

SLAJD TUTMOSIS IVNastepnym faraonem by Tutmosis IV.

nie by on pierworodnym, ale 2 synem Amenhotepa II, co moe oznacza, eGodne uwagi jest to, e pierworodny faktycznie zgin podczas ostatniej plagi.

Wyjanienie tego jak zmar pierworodny syn Amenhotepa II iw jaki sposb drugi syn zosta nastpc tronu, znajduje si na

steli umieszczonej pomidzy nogami sfinksaInskrypcja ta mwi o tym, ze pewnego dnia drugi syn Amenhotepa (pniejszy Tutmosis IV), odpoczywa sobie lezc pomiedzy nogami sfinksa I nagle usysza gos, ktry poleci mu usun piasek znajdujcy sie midzy nogami sfinksa, a wtedy sfinks bedzie mg zobaczyc, e to raczej on a nie pierwszy syn bdzie faraonem, (a pierworodny umrze?).

SLAJD - ECHNATONKolejn bardzo ciekaw postaci jeli chodzi o faraonw XVIII dynastii jest Amenhotep IV, ktry panowa w Egipcie w czasie, gdy Izrael podbija Kanaan. Zastanawiajce jest to, e faraon ten usilnie stara si przeprowadzi religijn reforme i zmusic Egipcjan do wiary w jednego Boga (religia monoteistyczna), ukrytego pod symbolem soca. Z tego te powodu zmieni swoje imi z Amenhotep na Echnaton. Pierwsze imi wyraao cze dla Amona, a drugie Atona.

Atonizmstwrcy,

polega na oddawaniu czci

jedynemu bogu

ktrego symbol soca i jego promieni mia wyraa trosk o rodzaj ludzki. Soce jednak nie byo czczone w atonizmie,

ale byo jedynie symbolem. Istnieja dowody na to, ze ta nowa religia zaprowadzona przez Echnatona miaa wiele wsplnego z religi Izraela. Prawdopodobnie na Echnatonie i wielu innych Egipcjanach due wraenie zrobio to, jak Bg Hebrajski omieszy wszelkie egipskie bstwa. Niemal wszystkie plagi wymierzone byy w te bstwa (Nil, aby, krowy itp.) Ku czci swojego boga, Echnaton napisa hymn, ktrego a 17 wierszy bardzo

przypomina sowa Psalmu 104!

SLAJD - NEFRETITI (popiersie Nefretiti znajdujesi w berliskim muzeum) ona Echnatona bya synna Nefretiti. Razem mieli 6 crek, z ktrych jedna poslubia modego mczyzn o imieniu

Tutanchamon.

SLAJD TUTANCHAMONW nawizaniu do Echnatona, warto wspomnie o innym bardzo wanym archeologicznym odkryciu, ktrego dokona Sir Flinders Petrie. W miejscowoci Tell el-Amarna odkopa on dugo zapomniana a zaoon przez Echnatona stolic Egiptu. Znaleziono tam du ilo glinianych tabliczek, tzw. Listw amarneskich. Za ycia Echnatona wpyney setki listw pisanych pismem klinowym I zapisanych na glinianych tabliczkach.

SLAJD TABLICZKI GLINIANETre tych listw stanowiy bagalne prosby ludw zamieszkujcych Palestyn, ktrzy byli lennikami Egipcjan, o pomoc w odparciu inwazji ludu, ktry listy okrelay mianem

Habiru.

I tak, np. , wadca Jerozolimy, ju kilkakrotnie domaga si pomocy przeciw Habiru, ktrzy zdobywali jedno miasto za drugim. W kocu, nie otrzymawszy zadnej pomocy od Egipcjan, a moe nawet odpowiedzi, zdesperowany napisa (list nr 286):

Abdu-Heba

Dlaczego lubisz Habiru, a nienawidzisz wadcy?!.Pomimo tego jednak Egipcjanie nie przyszli z pomoc krlowi Jerozolimy i Jerozolima, podobnie jak inne miasta, zostaa zdobyta przez Izraelitw.

W innym licie (289) ten sam krl donosi faraonowi o zdobyciu Sychem przez Habiru i o kapitulacji proszc o przysanie wojska.

krla Sychem, Labaya nadal

W ostatnim licie, prosi, aby krl zabra go do Egiptu. Wszystkie jednak starania o uzyskanie pomocy od Egipcjan zawiody. Hebrajczycy pod dowdztwem Jozuego zajli du cz Kanaanu i osiedlili si w nim bez jakiegokolwiek sprzeciwu Egipcjan, a przeciez Kanaan by wtedy egipsk prowincj. Liusty amarneskie, podobnie jak wiele innych archeologiocznych odkry jeszcze raz potwierdziy prawdziwo historii zawartej w Biblii.