Mlzl2015 2

Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokalnej

Redakcja: Martyna NiedopiaRaport z bada: Dariusz Krupa, Pawe Kubicki, Zofia Noworl, Katarzyna SabyScenariusze warsztatw: ukasz Dbrowiecki, Piotr Marczyk, Tomasz Foltyn, Karol Kurnicki, Magorzata Spasiewicz-Bulas, Anna BednarczykProjekt i DTP: Alicja Beryt

Z publikacji mona korzysta na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa Na tych samych warunkach 3.0 Polska dostpnej pod adresem: http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/legalcode, innej wersji jzykowej tej licencji lub ktrejkolwiek pniejszej wersji opublikowanej przez organizacj Creative Commons.

Lider projektu:Pracowania ObywatelskaLubomirskiego 7/4, 31-509 Krakwtel: +48 12 426 41 55pracowniaobywatelska.pl

Partner projektu:Referat Ds. Modziey i SeniorwWydziau Spraw Spoecznych Urzdu Miasta Krakowaos. Centrum C 10, 31-931 Krakwtel: +48 12 616 78 06fax: +48 12 616 78 10

Projekt Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokalnej, realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji zosta sfinansowany ze rodkw Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Spis treci

Wstp ..................................................................................................... 4

Raport z bada Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokalnej ..... 8

Modu I Szkoa Marketingu Spoecznego.......................................... 55

Modu II Warsztat Osiedlowego Designu.......................................... 69

Modu III Wee Zrb Kultur!............................................................ 80

Biogramy ........................................................................................... 90

4 5Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokanej Wstp

Czym skorupka za modu nasiknie, czyli czy mona stworzy odpowiedzialnych obywateli.

Pracownia Obywatelska jest organizacj, ktra za swoj misj obraa incicjowanie zmiany spoecznej. Pracujemy ze spoecznoci lokaln Krakowa i Maopolski.

Wprowadzalimy budet partycypacyjny w miecie, nie dlatego eby nauczy krakowian dzieli pienidze, ale po to by mieszkacy poczuli odpowiedzialno za swoj najblisz okolic: piszc i wybierajc projekty. Pracujemy z seniorami, nie dlatego by lobbowa za powstawaniem kolejnych cia dialogu, ale po to by pobudza ich aktywno do wychodzenia ze swoimi pomysami poza ciany wasnego mieszkania.

Do tej pory brakowao nam jako Stowarzyszeniu propozycji dla modziey. Wiedzielimy, e nie moemy tej pustki zlekceway. Na powracajce czsto narzekania aktywistw, takie jak: niech do brania odpowiedzialnoci za przestrze wok siebie, brak solidarnoci spoecznej, unikanie pacenia podatkw, brak integracji midzyssiedzkiej, niebranie udziau w wyborach remedium jest jedno: wyksztacenie obywatelskiej wiadomoci przed wejciem w wiek dorosy. Nie chcemy przez to powiedzie, e nasz projekt takie remedium stanowi. Jest jednak wan prb, proponujc alternatyw i zachcajc do wzicia odpowiedzialnoci.

Opisane w oddanej Pastwu publikacji wyniki naszych rocznych dowiadcze nie opisuj trudu, z jakim zmagalimy si jako zesp projektu i Stowarzyszenia. Profilowanie projektu przez pryzmat dzielnic nie byo najlepszym rozwizaniem, dla aktywizacji

4 5Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokanej Wstp

modziey w zakadanym przez nas ponadgimnazjalnym wieku. Staralimy si zapewni atrakcyjne metody pracy, jednak zawsze najtrudniej jest zrobi pierwszy krok. W dzisiejszych czasach, gdy propozycji jest tak wiele, szczeglnie w tak duym miecie jak Krakw, ciko jest przebi si ze swoj ofert. Dlatego najtrudniejszym etapem bya dla nas rekrutacja. Cieszymy si wic podwjnie, e udao nam si przekroczy zakadane wskaniki dotyczce przeszkolonej modziey (110 osb) oraz godzin oferowanych zaj (po 135 godzin warsztatw i tutoringu). Czy jednak faktycznie poznalimy naszych beneficjentw na tyle dobrze, aby pogbiali samoczynnie swoje zaangaowanie partycypacj?

Na podsumowujc projekt Gied Pomysw Wartociowych zaprosilimy inne organizacje aktywizujce modzie w miecie. Odwiedzili nas wwczas i zaprezentowali swoje stanowiska midzy innymi: Stowarzyszenie Rozwoju Modziey RAMPA, radio Pryzmat, Stowarzyszenie Inicjatyw Kulturalnych IFKA, Ambasada Krakowian, przedstawiciele Modzieowej Rady Miasta Krakowa. Chodzio nam o wskazanie rnorodnoci dalszych cieek rozwoju dla koczcej projekt modziey. Uwiadomienie, e w wielkim miecie Krakowie nie jestemy sami, e s inni robicy ciekawe rzeczy (czsto lepiej, bo duo duej i sfokusowani na grupie modzieowej).

Nigdy nie zostanie stworzony jeden projekt: rzdowy, czy pozarzdowy, ktry sprawi, e modzie nabierze spoecznych kompetencji, jakich bymy sobie yczyli. Ale rozwizaniem, ktre szybciej przybliy stan idealny jest szeroka wsppraca i wymiana dowiadcze nie konkurencja. Dlatego te oddajemy w Pastwa rc zapis swojej pracy: bada i moduw szkoleniowych. Chcemy, aby dowiadczenia te byy multiplikowanem, dyskutowane, poddawane prbom,

6 Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokanej

krytyce i przeksztaceniom. Niech posu za glin, z ktrej Pastwo ulepicie co wasnego.

Na nastpnych stronach znajdziecie Pastwo informacje dotyczce marketingu spoecznego, czym jest, skd si wywodzi i do czego moe by uywany. Dowiecie si o naszych wizjach aktywizacji modziey w zakresie podejmowania odpowiedzialnoci za wspln przestrze oraz o tym co robili uczestnicy projektu by przestrze t uatrakcyjni. Metody pracy, jakie zaoferowalimy w Domach Kultury, mona wynie poza instytucje, poniewa stanowi doskonay set wiedzy z mylenia projektowego i budowania kreatywnego zespou.

Zesp Pracowni Obywatelskiej jest do Pastwa dyspozycji w razie jakichkolwiek uzupenie co do spraw opisanych na dalszych stronach.

Zachcamy do lektury i owocnej pracy z modzie.

Raport z badaModzieowe Laboratorium

Zmiany Lokalnej

8 9Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokanej Raport z bada

Pawe Kubicki Katarzyna Saby Zofia Noworl

Raport z bada Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokalnej

1. Zaoenia badawcze i metodologia

1.1. Zaoenia badawcze

Badania realizowane w ramach Modzieowe Laboratorium Zmiany Lokalnej miay na celu uchwycenie zmiennych dynamizujcych potencja obywatelski krakowskiej modziey. Gwna hipoteza badawcza zakadaa, e potencja ten jest cise skorelowany z si tosamoci lokalnej przekadajcej si na charakter i jako wizi spoecznych w poszczeglnych dzielnicach. Silna identyfikacja ze swoj wsplnot lokaln (dzielnic) wzmacnia potencja obywatelski motywuje do czynnego udziau w spoeczno-kulturowym yciu wasnej dzielnicy.

Przystpujc do badania lokalnych tosamoci w Krakowie, naley odnie si do specyfiki kontekstu i zwrci uwag na spoeczno-kulturow tkank miasta ksztatowan w procesie dugiego trwania. W tym przypadku mamy do czynienia z dwoma procesami. Z jednej strony, z uksztatowaniem si silnego monocentrycznego centrum w postaci Rynku i okolic. Z drugiej strony natomiast, specyfika rozwoju Krakowa w ostatnich stu latach sprawia, e w miecie uksztatoway si silne lokalne tosamoci. Jeszcze sto lat temu (1910) powierzchnia Krakowa liczya zaledwie ok. 6 km2, a rozwj przestrzenny miasta polega na wczaniu okolicznych miejscowoci, charakteryzujcych si siln tosamoci lokaln i wasn specyfik, ktra w wielu przypadkach zachowaa si do dnia dzisiejszego. Ponadto, ostatni podzia administracyjny z 1991 roku, dzielcy miasto na 18 dzielnic, zdy wpisa si ju w trway spoeczno-kulturowy pejza Krakowa.

Ostatnia dekada, przynosi w tym zakresie istotne zmiany. Z jednaj strony, wraz z akcesj do Unii Europejskiej, Krakw przeywa prawdziwy boom turystyczny, czego konsekwencj jest midzy innymi to, e tradycyjne centrum Rynek traci swojej spoeczno-kulturowe znaczenie. Mieszkacy wypychani s przez turystw, co skutkuje midzy innymi poszukiwaniem alternatywnych centrw, odkrywaniu lokalnych tosamoci dzielnicowych. Z drugiej strony, ostatnia


dekada to take spektakularny boom inwestycyjny na rynku nieruchomoci, ktry w istotny sposb naruszy uksztatowan w procesie dugiego trwania tkank spoeczno-kulturow. Niektre z dzielnic stay si miejscem intensywnej dziaalnoci deweloperskiej. Jednym z tego skutkw jest zanik tradycyjnych wizi ssiedzkich (napyw nowych mieszkacw), konflikty (nowe bloki budowane s czsto kosztem tradycyjnych terenw zielonych). Ponadto, istotnym problemem jest take proces suburbanizacji, ktry z punktu widzenia problematyki badawczej niesie powane zagroenia dla ksztatowania tosamoci lokalnych i postaw obywatelskich. Dowiadczenia suburbanizacji sprzyjaj tworzeniu si, tzw. tosamoci przepyww, a z obywatela miasta czyni raczej jego uytkownika.

1.2 Metodologia

Z uwagi na specyfik badanego problemu, w projekcie badawczym zastosowano zarwno metody ilociowe jak te jakociowe. Badania podzielone zostay na trzy etapy. Pierwszy etap, realizowany metod ilociow (ankiety kwestionariuszowe) mia na celu identyfikowanie kluczowych problemw i prawidowoci dotyczcych kwestii postaw obywatelskich i tosamoci lokalnych. Drugi etap, realizowany metodami jakociowymi mia na celu szczegow analiz problemw wychwyconych w ankietach kwestionariuszowych. Trzeci etap polegajcy na zastosowaniu technik fotograficznych mia na celu zdiagnozowanie czy, a jeli tak to poprzez jakie przejawy modzie identyfikuje si z otaczajc j na co dzie przestrzeni dzielnicy, w ktrej chodzi do szkoy.

Badaniami kwestionariuszowymi zostao objtych 500 uczniw z 11 krakowskich szk. Badania jakociowe zostay przeprowadzone na prbie 122 krakowian w wieku 16-17 lat.

W ramach czci wizualnej, planowano bada osoby w wieku 16-18 lat, ktre mieszkaj bd chodz do szkoy w wyonionych w ramach projektu dzielnicach. Niestety podczas projektowania nie przewidziano, e zaplanowana liczba respondentw znacznie przekracza zarwno potrzeby przy znacznie mniej licznej prbie mona uzyska interesujce wnioski z bada jakociowych, jak i moliwoci rekrutacyjne organizacji. Warsztaty fotograficzne zostay finalnie przeprowadzone na prbie 38 osb w wieku 16-17 lat, ktre ucz si w badanych dzielnicach (tylko 2 osoby rwnie mieszkaj na ich terenie). Planowano przeprowadzi badania w Bieanowie-Prokocimiu, Grzegrzkach oraz w Czyynach. Niestety rekrutacja do projektu okazaa si nie lada wyzwaniem ze wzgldu na harmonogram pracy szk na przeomie kwietnia i maja oraz


pniejsze przygotowania do zakoczenia roku szkolnego w czerwcu. Rwnie prby rekrutacji modziey poprzez orodki kultury i wietlice rodowiskowe okazay si nieskuteczne. W wyniku tego nie udao si zrealizowa bada w Czyynach. Wnioski wysnuwane z materiaw wizualnych bazuj na badaniach zrealizowanych w pozostaych dwch dzielnicach.

Modzie zostaa poproszona o przygotowanie krtkich reportay fotograficznych (5-8 fotografii) powiconych poszczeglnym dzielnicom, ktre pniej przedstawiaa podczas spotka badawczych. Poproszono by zdjcia pokazyway dzielnic tak, jakiej modzie dowiadcza na co dzie, a wic pokazyway miejsca:

dobre do spdzania czasu wolnego, ulubione i najczciej uczszczane, najwaniejsze dla dzielnicy, charakterystyczne i symboliczne, pokazujce granice dzielnicy, za ktrymi zaczyna si obca przestrze, wzbudzajce niepokj

Spotkania badawcze odbyway si wedug przyjtego scenariusza. Na pocztku zastosowano technik projekcyjn uczestniczki i uczestnicy wypisywali na kartkach po trzy skojarzenia z dzielnicami oraz nazwy dzielnic (zamieszkiwanej i tej, w ktrej jest szkoa). Nastpnie autorki i autorzy zdj opowiadali o miejscach uwiecznionych na fotografiach, po czym na kanwie tych obrazw i opowieci toczya si dyskusja dotyczca przestrzeni dzielnicy i jej uytkowania. Nastpnie uczestniczki i uczestnicy dyskutowali na temat spisanych w midzyczasie skojarze. Na koniec prowadzono krtkie wywiady grupowe, uzupeniajce materia o informacje zwizane z aktywnoci obywatelsk.

Analiza zebranego materiau wizualnego (liczcego cznie 104 fotografie) prowadzona bya indukcyjnie, co jest zgodne z przyjt metodologi bada jakociowych. Materiay wizualne byy traktowane jak notatki z obserwacji przestrzeni okna1, przez ktre wida to, co modzie dostrzega w swoim otoczeniu (ich warstwa przedstawieniowa miaa drugorzdne znaczenie) oraz zestawione z interpretacjami zaproponowanymi przez autorki i autorw zdj podczas spotka badawczych. Nastpnie poddano analizie pozostae materiay tj. dyskusj o skojarzeniach modziey z badanymi dzielnicami oraz o aktywnoci obywatelskiej.

1 Por. M. Krajewski (red.) 2012 Niewidzialne miasto, Warszawa: bc zmiana, s. 15.


Opis prby do bada wizualnych

27 osb uczennic i uczniw XXV LO na Bieanowie-Prokocimiu; badanie prowadzone byo podczas zaj szkolnych, odbywao si w klasie, co wprowadzao szereg utrudnie/ogranicze, ale dziki wsparciu instytucjonalnemu szkoy grupa badanych jest liczna;

11 osb uczcych si w dzielnicy Grzegrzki, z ktrych 2 uczszczaj do VIII LO, a 9 do XXIV LO, przebadanych podczas dwch spotka zrealizowanych w MODM;

Szkoy, w ktrych przeprowadzono badania kwestionariuszowe zostay podzielone na trzy kategorie. Kategoria I najbardziej prestiowe, przycigajce modzie z caego Krakowa i okolic. Kategoria II szkoy czciowo lokalne, ale wci gromadzce modzie z caego miasta. Kategoria III szkoy raczej lokalne, przycigajcy modzie z konkretnej dzielnicy. Kategorie przydzielano w oparciu o oglnopolskie i lokalne rankingi szk rednich. Dodatkowo uwzgldniono czynnik geograficzny, aby obj badaniem modzie szkoln z wikszej liczby dzielnic. Podzia ten mia na celu identyfikacj istotnych zmiennych wpywajcych na ksztatowanie si lokalnych tosamoci, do ktrych zaliczylimy w pierwszej kolejnoci: kapita spoeczny i kulturowy uczniw oraz rol instytucji (szkoy) w ksztatowaniu postaw obywatelskich i wzmacnianiu wizi z dzielnic. Dobr szk mia zatem da odpowied na dwa pytania. Po pierwsze, na ile szkoa przyczynia si do ksztatowania lokalnych (dzielnicowych) tosamoci w tym przypadku mona zakada, e im bardziej lokalna szkoa, tym silniej wpywa na ksztatowanie tosamoci lokalnych, mimo e rekrutuje uczniw o mniejszym wyjciowym kapitale spoecznym i kulturowym. Po drugie, na ile o postawach obywatelskich i silnej identyfikacji lokalnej decyduje wysoki wyjciowy kapita spoeczny i kulturowy uczniw w tym przypadku mona zakada, e przewag bd miay szkoy najbardziej prestiowe przycigajce modzie z caego miasta, mimo, e dojazdy do szk i na zajcia okooszkolne sprzyjaj ksztatowaniu si tosamoci przepyww, a uczniowie bd mieli wicej cech uytkownika miasta, ni obywatela miasta.

Szkoy najbardziej prestiowe z modzie z caego Krakowa i jego okolic:1) I Liceum Oglnoksztacce (Stare Miasto)2) V Liceum Oglnoksztacce (Stare Miasto)3) Technikum cznoci nr 14 w ZS cznoci w Krakowie (Dbniki)

Szkoy czciowo lokalne, ale wci gromadzce modzie z caego miasta: 4) IV Liceum Oglnoksztacce (Podgrze)5) III Liceum Oglnoksztacce (Nowa Huta)


6) IX Liceum Oglnoksztacce (Krowodrza)

Szkoy raczej lokalne:7) XV Liceum Oglnoksztacce (Prokocim)8) XXVII Liceum Oglnoksztacce (Salwator)9) Zesp Szk Odzieowych nr 1 w Krakowie / XXIX Liceum Oglnoksztacce (Kurdwanw) 10) XVI Liceum Oglnoksztacce (Nowa Huta)11) XIV Liceum Oglnoksztacce (Azory)

2. Wyniki bada

Tabela 1. Miejsca zamieszkania uczniw a lokalizacja szkoy.

Nazwa szkoy ZSO 1 / XXIX LO

XV LO XXVII LO

Technikum cznoci

I LO XVI LO IX LO III LO V LO IV LO XIV LO suma

na terenie dzielnicy, zamieszkanej przez respondenta

48,1 38,3 11,1 14,0 5,7 40,0 16,4 57,7 6,4 27,5 82,6 29,8

poza dzielnic, zamieszkan przez respondenta

51,9 61,7 88,9 86,0 94,3 60,0 83,6 42,3 93,6 72,5 17,4 70,2

Wyniki wskazuj na bardzo wysoki (70,2%) odsetek ankietowanych uczniw uczszczajcych do szk znajdujcych si w innej dzielnicy ni ta, w ktrej mieszkaj. To o tyle istotne, e w prbie badawczej przewaaj szkoy o charakterze lokalnym (5 szk z III kategorii, 3 z II kategorii). Kolorem czerwonym zaznaczono szkoy zakwalifikowane do I kategorii, w przypadku ktrych potwierdza si zakadana hipoteza, e charakteryzuj si one najwyszym odsetkiem poza-dzielnicowych uczniw, szczeglnie dotyczy to szk z dzielnicy I Stare Miasto. Kolorem tym zaznaczono szkoy II kategorii, gdzie odsetek modziey spoza dzielnicy jest rwnie bardzo wysoki, z wyjtkiem III LO, gdzie 57,7% ankietowanych uczniw mieszka na w tej samej dzielnicy, w ktrej znajduje si ich szkoa. W przypadku III kategorii zaznaczonej na niebiesko, potwierdza si zaoenie e s one najbardziej lokalne, odsetek uczniw z tej samej dzielnicy niemal w kadym przypadku wynosi powyej redniej. Wyjtek stanowi tu XXVIII LO, gdzie jedynie 11,1% ankietowanych uczniw mieszka w tej samej dzielnicy, w ktrej znajduje si szkoa. Swoistym ewenementem jest XIV LO, gdzie a 82,6% ankietowanych uczniw mieszka w tej samej dzielnicy w ktrej si uczy.


2.1. Tosamo lokalna (dzielnicowa)

Kluczowym czynnikiem, ktry wpywa na ksztatowanie tosamoci terytorialnych jest umiejtno wyrnienia (pod poprawn nazw) swojego terenu z wikszej caoci. Badania kwestionariuszowe pokazuj, e istniej silne podstawy dla ksztatowania si lokalnych tosamoci dzielnicowych. W pierwszym pytaniu respondenci zostali poproszeni o okrelenie swojego miejsca zamieszkania w Krakowie. Wikszo (59,4%) respondentw podao poprawn nazw dzielnicy, 39,6% podao zwyczajowe nazwy osiedli. Jedynie 0,6% podao oglne kierunki geograficzne np. centrum, poudnie. Brak wskaza wynosi 0,4%.

O ile na poziomie oglnym modzie posiada pene kompetencje do identyfikacji swoich wsplnot lokalnych, o tyle wida wyrane rnice w zalenoci od typu szkoy. Potwierdza si tutaj hipoteza, e szkoy z III kategorii bd wzmacnia tosamoci lokalne. W przypadku dwch szk: XXVII LO i XIV LO zdecydowan przewag miay wskazania zwyczajowych nazw osiedli, odpowiednio: 63,0% i 73,9%, podczas gdy poprawn nazw dzielnicy podao odpowiednio 37,0% i 21,7%. Natomiast w przypadku szk z I i II kategorii zdecydowanie przewaay wybory nazwy dzielnicy. III LO: poprawna nazwa dzielnicy 87,3%, zwyczajowa osiedla 12,7%. V LO: poprawna nazwa dzielnicy 74,5%, zwyczajowa osiedla (17,0%). IV LO: poprawna nazwa dzielnicy 82,4%, zwyczajowa osiedla 17,6%. Co charakterystyczne, V LO byo jedyn szko, gdzie w zauwaalny sposb respondenci wskazywali usytuowanie geograficzne swojej dzielnicy (6,4%).

Materia z bada wizualnych potwierdza, e modzie w wikszoci posuguje si poprawnymi nazwami dzielnic, zarwno zamieszkiwanej, jak i tej, w ktrej znajduje si szkoa.

WYKRES 1. Identyfikacja miejsca zamieszkania (odpowiedzi w procentach).


2.1.1. Obrazy dzielnic przebadanych metodami wizualnymi (Grzegrzki i Bieanw-Prokocim)

Obrazy dzielnic, ktre wyaniaj si z materiau wizualnego oraz z narracji badanych zawieraj trzy powizane aspekty: skojarzenia, stereotypy i symbole.

Skojarzenia

Skojarzenia uczniw i uczennic XXV LO w Bieanowie zostay wyodrbnione na podstawie metody projekcyjnej. Uczestnicy i uczestniczki zostali poproszeni o wypisanie na osobnych kartkach lunych skojarze z dzielnic. Zebrany na tym etapie materia mona sklasyfikowa niejako w trzy kategorie znaczeniowe. Najczstsze skojarzenia odsyay do poczucia (nie)bezpieczestwa i nieadu w dzielnicy byy to okrelenia typu kibole, maczety, noownicy, brud. Kolejn kategori s hasa wice si z oglnie pojt przestrzeni i sposobami jej uytkowania i organizowania (ziele, fort, park, graffiti), a take tych zwizanych z zabudow architektoniczn dzielnicy (bloki, osiedla). Ostatni wyrniony zbir stanowi rnego typu obiekty o odmiennych funkcjach w yciu spoecznym komisariat, szkoa, siownia szkolna, Lidl (supermarket) czy Planeta (sieciowy sklep monopolowy). Poza wymienionymi kategoriami znalazy si jednostkowe wspomnienia o dojedajcym do dzielnicy autobusie linii 304 oraz prywatne odnoniki zwizane z pojedynczymi wydarzeniami towarzyskimi uczniw: melan, majwka.

Z kolei uczniowie i uczennice uczszczajcy do szk w Grzegrzkach spojrzeli na dzielnic z perspektywy jej osobliwoci, zorganizowanej wok zidentyfikowanego kontrastu. Z jednej strony podkrelali jej szaro i buro, gdzieniegdzie przerwan rodzynkami, czyli niekorzystnie odmalowanymi budynkami, co ich zdaniem tworzy wraenie estetycznej niespjnoci i niejednorodnoci. Wraenie to potguje charakterystyczny styl zabudowy socrealistycznej uzupeniany nowym lub odnawianym budownictwem. Z drugiej strony przyjrzeli si osobom zamieszkujcym dzielnic, lecz inaczej ni uczestnicy i uczestniczki warsztatw w Bieanowie wskazywali bowiem na podzia mieszkacw ze wzgldu na ich wiek (staro) i zamono. Ponadto, pojawiy si skojarzenia podobne do tych obserwowanych w Bieanowie, ktre odsyay do publicznych obiektw szkoa, KS Grzegrzki, czy linia autobusu (152).

Stereotypy

Uczestnicy i uczestniczki warsztatw uczcy si w Bieanowie bardzo silnie posugiwali si stereotypowym wizerunkiem dzielnicy na etapie metody projekcyjnej. Tak, jak zostao to opisane przy okazji analizy skojarze


z dzielnic, wizerunek dzielnicy w gwnej mierze opiera si na odwoaniach do niebezpieczestwa i przemocy. Bieanw jest dzielnic sync ze zorganizowanych przestpstw z uyciem noy, maczet. Z dzielnic kojarz si ultraradykalni kibice (kibole oraz nieatwa do opisania osiedlowa formacja dresw). Trudno jednak jednoznacznie wyrokowa, czy wspomniane grupy zamieszkuj dzielnic, czy tylko uczyniy z niej swj rewir przestpczej aktywnoci. Jednak podczas omawiania wynikw metody projekcyjnej okazao si, e bandycki wizerunek Bieanowa gwnie funkcjonuje jako stereotyp uczniowie i uczennice cay Krakw zidentyfikowali jako miasto niebezpieczne, synce z rozbojw z uyciem maczet . Wskazane zostay nawet przykadowe strony na portalach spoecznociowych (Z maczet przez Krakw), dziki ktrym mona dowiedzie si, w ktrych rejonach Krakowa najczciej dochodzi do takich incydentw. Na tle innych dzielnic (gwnie osiedla Piaski w dzielnicy Podgrze Duchackie) Bieanw pod wzgldem bezpieczestwa wypad stosunkowo lepiej. Uczestnicy i uczestniczki sami przyznawali, e dzielnica zmaga si z nie cakiem suszn atk. Zestawiajc skojarzenia zebrane wczeniej z pniejszymi komentarzami mona odnie wraenie, e uczniowie i uczennice niejako odruchowo zapisali swoje skojarzenia, nie poddajc ich wikszej refleksji, zacytowali wrcz obiegowe opinie, z ktrych potem sami w trakcie rozmw si wycofywali, uoglniajc pewne spostrzeenia na cae miasto. Wynika z tego, e nie byli oni w stanie wskaza adnych cech dla dzielnicy specyficznych czy j wyrniajcych.

Uczniowie i uczennice z Grzegrzek w swoich wypowiedziach, bdcych rozwiniciem wskaza wydobytych w ramach metody projekcyjnej, sigali po wizerunkowe uproszczenia dotyczce dzielnicy, cho inaczej ni ich koledzy i koleanki z Bieanowa. Przede wszystkim, jak zostao to ju wzmiankowane, nakrelili obraz typowych mieszkacw tej czci miasta, identyfikujc jednoczenie ich wiekowe i majtkowe zrnicowanie. Jednak to wanie niemajtni rezydenci socrealistycznych blokw stanowili najczstszy przykad. Jeden z uczestnikw opisa go nastpujco: Mieszka tam [w bloku] gruby, wsaty, ysawy Pan Janusz, przewanie z piwem w rku i do tego zaniedbana kobieta w papilotach. Na podwrku wychudzeni ysi chopcy grajcy na podwrku w pik. Wedug uczestnikw i uczestniczek tych warsztatw dzielnic zamieszkuj ludzie starsi, niezamoni, osiedlajcy si w blokach lub zaniedbanych kamienicach. Przeciwwag dla nich (lecz znacznie mniej liczn) stanowi modzi profesjonalici zamieszkujcych eleganckie apartamenty. Oni jednak, wedug opinii uczniw i uczennic, nie interesuj si zbytnio publiczn przestrzeni. To wanie ludzie starsi dbaj o ziele i stanowi grup posiadajc pobliskie ogrdki dziakowe. To wanie osoby starsze wraz ze


swoimi przyzwyczajeniami i rytuaami stanowi stay element grzegrzeckiego obrazu, dopenianego przez niejednolit architektur.

Symbole

Symboliczno Bieanowa oddana na zdjciach uczestnikw i uczestniczek warsztatw zawa si zasadniczo do identyfikacji obiektw z szeroko rozumianej kategorii sacrum, oraz przestrzeni publicznych i uytkowych. Fotografowano gwnie pomniki (Pomnik Lotnikw z Prokocimia), kocioy (Sanktuarium Najwitszej Rodziny: koci rektoralny Augustianw). Obok nich za wane uznano Park Jerzmanowskich czy komisariat. Dane uzyskane metod projekcyjn ujawniy siln (aczkolwiek niezbyt pogbion) identyfikacj dzielnicy z przestpczoci. Sytuacja taka koresponduje z wczeniejszymi obserwacjami dotyczcymi mao urefleksyjnionej postawy wzgldem dzielnicy i postrzegania jej w upraszczajcych (czy uoglniajcych) kategoriach.

W przypadku Grzegrzek wachlarz symbolicznych dla dzielnicy obiektw i zjawisk zidentyfikowanych przez modzie jest znacznie szerszy. Zawiera on przede wszystkim miejsca wane dla caego miasta, lecz pozostajce w granicach dzielnicy. S to zarwno kluczowe dla Krakowa elementy infrastruktury takie jak Rondo Mogilskie (wraz z Fortem Lubicz) czy Grzegrzeckie, jak i przestrzenie o doniosej roli historycznej i kulturalnej: Park Strzelecki (wraz z pomnikami, np. , Cmentarz Rakowicki oraz Cmentarz ydowski. Dopenienie tej kategorii stanowi pomniki Jana III Sobieskiego i Zygmunta Augusta (Park Strzelecki), Ignacego Daszyskiego wanie na Cmentarzu Rakowickim oraz Pomnik Czynu Zbrojnego Proletariatu Semperitowcw (nazwany przez badanych Pomnikiem robotnikw) przy ul. Daszyskiego. Niejako uzupenieniem obu kategorii (tj. infrastruktury i spucizny kulturalnej) jest wskazanie muralu przedstawiajcego Stanisawa Wyspiaskiego na jednej ze cian przy Rondzie Mogilskim. Obiektem, ktry pojawia si najczciej w narracjach uczestnikw i uczestniczek pozostawa Szkieletor. Monumentalna, niedokoczona budowla budzi powszechne zaciekawienie i stanowi charakterystyczny dla Grzegrzek punkt orientacyjny (wida go z daleka, wszyscy wiedz, gdzie jest i mog si wobec niego orientowa). Wzmiankowane zostay rwnie Muzeum Lotnictwa oraz Biay Domek.

2.1.2. Identyfikacja z dzielnicami w wietle bada wizualnych

Badania oparte zostay na hipotezie, e aktywno obywatelska modziey jest zalena od poziomu identyfikacji z dan spoecznoci czy przestrzeni, w ktrej aktywno ta ma si odbywa. Dlatego postawiono pytanie czy,


a jeli tak, to na jakich paszczyznach uczennice i uczniowie identyfikuj si z badanymi dzielnicami. Zaoono, e aby wykaza si ponadprzecitnym (we wspczesnym polskim kontekcie kulturowym) zaangaowaniem w postaci aktywnoci obywatelskiej, konieczne jest przejawianie przynajmniej minimalnego poziomu identyfikacji z miejscem. Dlatego wanym elementem analizy materiau fotograficznego bya kategoryzacja miejsc lub obiektw uwiecznianych na zdjciach wraz z komentarzami dot. przyczyn ich wyboru. Prba uporzdkowania materiau pozwolia wyoni kilka kategorii, do ktrych mona zaliczy wikszo fotografii. Na podstawie sfotografowanych miejsc mona wyoni nastpujce kategorie:

1. miejsca prywatne, o szczeglnym znaczeniu w kontekcie biograficznym,

2. miejsca odwiedzane w ramach zrutynizowanych dziaa ycia codziennego (szkoa, droga do szkoy z wszystkimi swoimi elementami, w tym transportem, sklepy, instytucje publiczne i usugowe),

3. miejsca szczeglne dla dzielnicy, wiadczce o jej charakterze i wyrniajce j w skali miasta; dzielnica traktowana jest wtedy rwnie jak pojemnik na co wanego, co podnosi jej znaczenie lub presti, np. nobilituje j posiadanie czego szczeglnego dla Krakowa, czego, co ocenia si jako obiektywnie wane lub te wyrniajce w skali miasta;

4. miejsca o spoecznie uznanej wartoci, symboliczne: obiekty sakralne, obiekty zabytkowe, miejsca pamici oraz inne wpisane w uniwersum narodowo-patriotyczne.

Kategorie te niekoniecznie musz by rozczne niektre obiekty o znaczeniu symbolicznym dla dzielnicy i/lub caego Krakowa mog mie rwnie zupenie prywatne znaczenie wpisane w biografi albo by traktowane zupenie jak nic nieznaczcy element krajobrazu. Wydaje si, e motywem rnicujcym poszczeglne kategorie jest adunek emocjonalny oraz zwizany z nim stopie identyfikacji oraz przywizania do miejsca.

Uporzdkowanie materiau wedug powyszych kategorii odsonio kilka moliwych, stosowanych z rn czstotliwoci, strategii prezentowania dzielnicy. Wybr strategii wydaje si silnie skorelowany z poziomem utosamienia z miejscami.

Bardzo niewiele fotografii mona przyporzdkowa pierwszej kategorii. Nieliczne grono badanych zdecydowao si pokaza co wicej ni wyposaenie dzielnicy w rutynowo mijane przestrzenie transportu, instytucje publiczne,


obiekty zabytkowe i symboliczne. Miejsca, ktrym modzie nadawaa szczeglnie znaczenie, w jaki sposb przywaszczone czy te sprywatyzowane mona podzieli na kilka typw. Po pierwsze s to miejsca wane ze wzgldu na ich rol w biografii, takie jak widok na ulic, na ktrej mieszkao si jako dziecko lub budynek, w ktrym w dziecistwie odbywao si ulubione zajcia plastyczne, ktry ju wtedy budzi wielkie emocje ze wzgldu na gigantyczn zielon ab umieszczon na dachu. Z wypowiedzi badanych wynika, e maj silne przywizanie do miejsc poprzez wasno (mamy dom pod Krakowem) lub wspomnienia z przeszoci (tam si wychowywaam, tam chodziem do

szkoy) i to w ich wanie opisie pojawia si komponent emocjonalny. Po drugie do miejsc wanych zaliczy mona miejsca spotka po szkole takie, w ktrych toczy si ycie towarzyskie w gronie najbliszych (rg ulicy, z ktrego wszyscy rozchodz si na swoje przystanki autobusowe, a przy ktrym rozmawiaj czsto nawet godzin; drzewko na rondzie Mogilskim, wok ktrego siadaj centrycznie rwnie miejsce spotkania i rozstania z rwienikami; miejsca, w ktre czasem udaj si na spacer po szkole: tajny klub Galeria za ogrdkami dziakowymi itp.). Trzeci typ, to miejsca zadumy i samotnych spacerw. Czwarty typ to przestrzenie, ktre przycigaj swoj szczegln atmosfer (seksowna, intymna, ufna atmosfera, duo zaukw oraz prowokuj do mylenia, snucia refleksji na temat zmian w miecie oraz rnych miejskich problemw (gsto zabudowy i brak odpowiedniej cyrkulacji powietrza midzy budynkami; coraz mniej miejsc typu rbta co chceta, problematyczna kwestia Zakrzwka).

Fotografie, ktre mona zaliczy do powyszych typw s jednak bardzo nieliczne, podobnie jak grono ich autorek i autorw. Wikszo zaprezentowanych zdj jest oczywista, a ich tre traktowana bezrefleksyjnie. Mona mie wraenie, e dzielnice s konsumowane traktowane uytkowo, poprzez speniane w danej biografii funkcje (szkoa, sklepy spoywcze i monopolowe, Policja, infrastruktura transportowa itp.), po czym opuszczane w zupenie zrutynizowanym rytmie. Ewentualnie dostrzega si w nich elementy, ktre wpisuj si w jaki sposb

Pomnik Lotnikw z Prokocimia (zdjcie

uczestnika badania).


w kanon kulturowy lub uniwersum symboliczne Krakowa w zbiorze zdj s widoczne poszukiwania obiektywnie wanych elementw, uznanych za wartociowe (pomnika Jana Pawa II, zabytki, miejsca pamici zwizane z II wojn wiatow i in.). Trudno jednak w tym wypadku mwi o wikszym przywizaniu do miejsca wybr jest raczej podyktowany chci wywizania si z obowizku sfotografowania czego, co obiektywnie ma znaczenie. Cz osb, by zaspokoi domniemane oczekiwania badaczek, odbya wycieczk po dzielnicy, w celu sfotografowania obiektw zabytkowych i pomnikw, mimo e jak twierdzi, nigdy tam nie bywa.

Podsumowujc, wrd osb badanych przy pomocy metod wizualnych, zaobserwowano oglnie niski poziom identyfikacji z dzielnicami, potwierdzajcy tylko deklaracje wikszoci wyraajce raczej obojtny stosunek do dzielnic. Rwnoczenie, ustalono, e osoby badane stosuj pewne strategie wskazujce na przywizanie do miejsc. Chtnie pokazuj jak dzielnica pozytywnie odrnia si od innych krakowskich dzielnic, co wiadczy o pewnym poziomie utosamienia. Wybr takiej strategii pozytywnego odrniania dotyczy w przypadku obu dzielnic kwestii bezpieczestwa wikszo osb twierdzi, e dzielnica po ddawana badaniu jest bezpieczna, a nawet jeli obserwuje si na niej przejawy przemocy, od razu wskazuje si miejsca, w ktrych sytuacja jest znacznie gorsza. Za przykady su dzielnice Krakowa, uchodzce za najbardziej niebezpieczne, ewentualnie osiedla znajdujce si w tej samej dzielnicy, ale wykluczane z jej granic (np. osiedle na Kozwce tzw. Kozwek, wchodzce w skad dzielnicy Bieanw-Prokocim). Wydaje si, e wybr takiej taktyki jest pewnego rodzaju wiadectwem przywizania. Drugi sposb odrniania badanych dzielnic od innych gorszych to sposb opowiadania o estetycznej wartoci przestrzeni. Cz badanych chtnie zaznaczaa, e dzielnica, w ktrej jest szkoa wyrnia si jako estetycznie, np. mimo dominacji zabudowy blokowej, posiada sporo terenw zielonych oraz rekreacyjnych przestrzeni midzy blokami. Jednak, o ile wikszo badanych twierdzi, e czuje si w badanych dzielnicy bezpiecznie, pozytywne opinie o jakoci estetycznej przestrzeni dzielnic miao stosunkowo niewiele osb.

Innym interesujcym przejawem utosamienia z miejscem jest gotowo do zamieszkania na danym terenie. O ile na Grzegrzkach pojedyncze osoby deklaroway, e jak najbardziej mogyby tam zamieszka, nikt nie sformuowa takiej deklaracji w Bieanowie-Prokocimiu.

Rwnie ciekawym motywem, rwnie porednio zwizanym z utosamieniem jest sposb ksztatowania subiektywnych granic, wyznaczajcych zakres okrelonego terenu. Badani chtnie dzielili przestrze ograniczajc j przy


pomocy konkretnych jej elementw, takich jak rzeki (pojawiy si Biaucha: fajnie si patrzy, jak si myli i Wisa, nienazwana rzeczka w Prokocimiu), mosty, parki i ogrdki dziakowe lub te konkretne budynki. Najczciej jednak wyznaczali je przy pomocy ulic i rond. Granice te s mocno poprzerywane, a ich przebieg bywa niezauwaalny i niekonsekwentny. Na przykad badani w Grzegrzkach twierdz, e do dzielnicy naley Cmentarz Rakowicki oraz jego otoczenie, ale zupenie

pomijaj osiedle Oficerskie charakteryzujc dzielnic, wspominaj jedynie o powojennej zabudowie blokowej. Zapytani wprost o Oficerskie, s zdziwieni, jak mogli je pomin (XXIV LO, do ktrego uczszcza wikszo badanych jest pooone na granicy osiedla Oficerskiego).

Wikszo badanych zna dokadnie przebieg granic wpyww rnych klubw kibicowskich. Otagowane i pomalowane przez kibicw mury nazywaj walk na cianie lub pokazuj jako egzemplifikacj sporw interkibicowskich. Nikt z badanych nie by zaangaowany we wspomniane spory.

Podsumowujc, granice dzielnic znajduj si dla wikszoci badanych tam, dokd siga ich wzrok i codzienne dowiadczenie. Gdyby prbowa narysowa obszary dzielnic na podstawie opowieci modziey, byyby to wskie, czsto skrojone wedug przebiegu linii autobusowych i tramwajowych pasma terenu. Wydaje si, e modzi nie maj wiele ciekawoci, ktra mogaby ich zaprowadzi do eksplorowania przestrzeni dzielnic wyczaj cae obszary, pomimo wiedzy (wydobytej podczas badania) o ich istnieniu. Tereny dzielnic traktuj bardzo wycinkowo (w materiale pojawio si kilka takich sekwencji fotograficznych: przystanek, droga do szkoy, szkoa, droga do domu).

Analiza materiau wizualnego oraz prowadzonych wok niego dyskusji prowadzi do uznania tranzytowoci za podstawow kategori wyjaniajc stosunek modych do dzielnic. Przy czym tranzytowo jest rozumiana dwojako. Po pierwsze mowa o tranzytowoci przestrzeni dzielnic, ktre maj dla modziey znaczenie tranzytowe w sensie dosownym. Wikszo uczniw zna dzielnice, w ktrych znajduje si szkoa bardzo pobienie tylko z tego, co dostrzega w drodze do i ze szkoy, nierzadko obserwujc j przez okno pojazdu komunikacji publicznej lub samochodu. Drugi rodzaj tranzytowoci wie

Przykadowe zdjcie prezentujce miejsca

prywatne, o szczeglnym znaczeniu w

kontekcie biograficznym uczestnikw badania.


si ze znaczeniem szkoy w biografii badanych. Co zaskakujce, z rozmw modymi wynika, e traktuj szko bardzo instrumentalnie, jako miejsce umoliwiajce realizacj planw na przyszo. W opowieci o niej wyczuwa si z jednej strony uznanie roli szkoy, a z drugiej dowiadczenie tymczasowoci. Mona odnie wraenie, e modzie yje w pewnego rodzaju zawieszeniu midzy dziecistwem wypenionym duym adunkiem emocjonalnym silnie zwizanym z przestrzeni, a czym, co dopiero ma si wydarzy

i zdeterminowa dorose ycie (snuj plany na przyszo, opowiadaj o swoich oczekiwaniach). Wnioskowa mona, e wikszo badanych jest mocno wykorzeniona i znajduje si w liminalnym momencie swojego ycia.

2.2. Patriotyzm lokalny

Wyniki bada jakociowych pokazuj, e patriotyzm lokalny nie jest szczeglnie istotn wartoci dla badanej modziey. Na pytanie: czym jest dla ciebie patriotyzm lokalny?, respondenci najczciej odpowiadali sloganami i utartymi kliszami, piszc, e patriotyzm lokalny to: dbanie o dzielnic, uczestniczenie w jej yciu (Cz3), (P1), (P2), (P3), (P4), (P8), (P14), (P17), (P21), (P22), (P25), (P32), (P43), (P35), (P37), (P42), (G1), (G5), (G6), (G7), (G9) (G11), (G12), (G13), (G14), (G16), (G17), (G20), (G24), (G26), (G29), (G33), (G34), (G37), (G39), (G40), (G41), (G43), (G44), (G48), (G50), (G51), (G53), (G59), znajomo historii i tradycji lokalnych (Cz7), (G23), (G28), (G43), (G46), czy poszanowanie wasnoci publicznej (G15), (G42), (G53). Patriota lokalny natomiast to: ten kto bierze udzia w wyborach (Cz1), (G5), (G10), (G13) (G32), (G36), (G44), (G48), (G59). Duo rzadziej patriotyzm lokalny identyfikowany by z emocjami: mio do dzielnicy, duma (P12), (P15), (P29), (G19), (G27), (G43), oraz lokaln solidarnoci: wspieranie lokalnych sklepw i innych, wsplny gos mieszkacw (P23), (P24), (P43), (G22), (G38), (G51).

Co jednak znamienne, czste byy odpowiedzi negujce patriotyzm lokalny: (patriotyzm lokalny jest) niczym. Nie potrzebuje tego (Cz2), Nie lubi swojego osiedla (P11) nie ma pojcia (Cz4), (P30), (G8), nie istnieje ju takie pojcie (G21), u mnie na osiedlu co takiego nie istnieje. Liczy si to eby przey (G3), nie jestem patriot i najchtniej wyjechaabym z tego kraju (G4),

Przykadowe zdjcie prezentujce miejsca

odwiedzane w ramach zrutynizowanych

dziaa ycia codziennego.


mog by patriot, ale nie lokalnym (P13), niczym, mog kocha Polsk, ale nie moj dzielnic bez przesady! (P41). Potwierdza si wskazywany ju powyej problem pytkiej tosamoci lokalnej. O ile modzie do dobrze identyfikuje swoj dzielnic, potrafi j wyrni z wikszej caoci, to brakuje jest gbszego aparatu symbolicznego dla ksztatowania tosamoci lokalnych.

2.3. Wyraz sympatii wobec miejsca zamieszkania

Wyniki przedstawione s na skali, gdzie 1 oznacza najnisz warto, a 5 najwysz.

Skala 1 2 3 4 5 Brak odp.

Odsetek 2,2 7,6 20,6 36,2 33,0 0,4

Na poziomie oglnych deklaracji wida wyranie, e wrd ankietowanej modziey dominuje zadowolenie z miejsca zamieszkania, cznie 69% pozytywnych wskaza, przy bardzo niskim odsetku wskaza negatywnych (9,8%). Nie odnotowano specjalnych rni pomidzy typami szk. Jedynym wyjtkiem byo ZSO 1/XXIX LO z Kurdwanowa, gdzie czne wskazania negatywne wynosiy a 33%.

Ciekawie w tym kontekcie rozkadaj si pytania o ch przeprowadzki ze swojej dzielnicy. Na poziomie oglnym stosunkowo niewiele, bo raptem 37,0% uczniw stwierdzio, e nie chciaoby si przeprowadza i dobrze im si tu mieszka, 9,0% respondentw chciaoby zamieszka w innej lepszej dzielnicy, a 15,8% ankietowanych w domu pod miastem. Co warte podkrelenia, a 36,8% badanych uczniw zadeklarowao ch wyjazdu z Krakowa

Najbardziej przywizani do swojej dzielnicy okazali si uczniowie szk III kategorii (z wyjtkiem ZSO 1/XXIX LO), w przypadku XXVII LO 48,1% respondentw odpowiedziao, e nie chce si przeprowadzi i dobrze si mieszka w okolicy. Najmniej zadowolonych ze swojego miejsca zamieszkania jest uczniw szk I kategorii; w przypadku V LO jedynie 25,5% twierdzi, e dobrze si im mieszka i nie chc si przeprowadza. Take w przypadku

Przykadowe zdjcie prezentujce miejsca o spoecznie uznanej wartoci, symboliczne.


V LO najwicej uczniw deklaruje ch wyjazdu z Krakowa (51,1%), uczniowie tej szkoy te najczciej wskazywali e chcieliby zamieszka w innej lepszej dzielnicy Krakowa (12,8%). Uczniowie V LO najrzadziej wskazywali na dom pod miastem jako cel przeprowadzki (8,5%), natomiast ch przeprowadzki do domu pod miastem deklaruje a 29,6% uczniw ZSO 1/XXIX LO.

Mona tu wskaza pewn prawidowo. Uczniowie szk I kategorii, pochodzcy najczciej z dobrze sytuowanych rodzin klasy redniej, maj czstsze dowiadczenia suburbanizacji (realizacja wzoru kulturowego polskiej klasy redniej). Badania nad procesem suburbanizacji w Polsce2 wskazuj na jej wiele negatywnych aspektw, dlatego te uczniowie dowiadczajcy na co dzie problemw wynikajcych z mieszkania na przedmieciach s mniej chtni do przeprowadzki pod miasto. Natomiast w przypadku uczniw ze szk z III kategorii, rekrutujcych si najczciej z dzielnic zdominowanych przez osiedla z wielkiej pyty, domek pod miastem moe si wydawa symbolem prestiu i awansu spoecznego.

Potwierdzaj to badania jakociowe, gdzie w opiniach o swoje dzielnicy uczniowie pisali midzy innymi: nienawidz blokw (P11), same bloki (P22) powinno powsta wicej domw jednorodzinnych zamiast blokw (dzielnica XVII) (G19). Z drugiej strony o wtpliwym uroku mieszkania na przedmieciach, na pytanie czy lubisz spdza czas w swojej dzielnicy?: nie bo mieszkam na obrzeach miasta, gdzie nie ma co robi (G21).

Wrd uczniw deklarujcych ch przeprowadzki do innej lepszej dzielnicy, a (36,5%), nie wskazao konkretnej dzielnicy. Za najlepsz dzielnic uchodzi zdecydowanie Stare Miasto (24,4%), kolejne wskazania to Zwierzyniec (8,9%) i Dbniki (8,9%).

Wyniki potwierdzaj raczej sab identyfikacj z dzielnic. O ile na poziomie deklaratywnym dominuje sympatia dla swojej dzielnicy, to wikszo

2 Kajdanek K., Suburbanizacja po polsku, Nomos, Krakw 2012.

WYKRES 2. Ch przeprowadzki z obecnego miejsca zamieszkania (dane z procentach).


respondentw nie chce si z ni wiza w duej perspektywie. Szczeglnie niepokojcy jest wysoki odsetek deklaracji wyjazdu z Krakowa, co mona te interpretowa jako deklaracja wyjazdu z kraju.

Badania jakociowe potwierdzaj pytk tosamo lokaln. Jedn w kluczowych zmiennych wpywajc na tosamoci lokalne jest poczucie dumy lub wstydu ze swoje dzielnicy. W badaniach jakociowych uczniowie zostali poproszenie o opisanie tego, co sprawia, e s dumni ze swojej dzielnicy oraz tego co sprawia, e si jej wstydz.

A. Duma

Badania wizualne pokazay, e modzie w Bieanowie na swych zdjciach stosunkowo czsto uwieczniaa obiekty kojarzone z narodowym dziedzictwem pomniki, parki, budynki sakralne. Z jednej strony niektrzy z nich czuli si osobicie zwizani z nimi tak byo w przypadku uczennicy, ktra kiedy penia wart przy Pomniku Lotnikw z Prokocimia czy ucznia deklarujcego gbokie patriotyczne zaangaowanie. Jednak wikszo klasy pozostawaa wobec tych obiektw neutralna. Odnosi si wraenie, ze uczniowie i uczennice potraktowali powierzone im zadanie do powierzchownie sfotografowali miejsca odsyajce do treci uznanych (narodowych), ale niezbyt istotnych dla nich samych. Trudno zatem mwi w tej sytuacji o kategorii dumy.

W przypadku Grzegrzek kategoria ta rwnie nie wydaje si by uyteczna. Fotografowane przez uczniw i uczennice obiekty raczej byy nonikami treci historycznych, wanych zarwno dla kraju jak i miasta. Jednake ich znajomo pozostaa powierzchowna, czasem niektre uwieczniane przez nich pomniki czy miejsca byy nieidentyfikowalne. wiadczy to o niezbyt wysokim poziomie

refleksji nie tylko nad zadaniem, ale i kontekstem historycznym czy kulturalnym. Sytuacja znajduje swoj trafn ilustracj w jednym z przypadkw, w ktrym sfotografowano oryginalny mural-wizerunek Stanisawa Wyspiaskiego autor zdjcia nie rozpozna postaci, ale mimo to uzna, e warto go uwieczni.

Jakociowe badania pogbiane, w ramach ktrych uczniowie byli proszenie

Przykadowe zdjcie z graffiti kibicw druyn

pikarskich.


o opisanie tego, z czego s dumni w swoje dzielnicy, najczciej dawali odpowiedzi o duym poziomie oglnoci. Najwicej odpowiedzi to krtkie zdania, w ktrych powodem do dumy s: park, ziele (Cz2), (Cz3), (Cz7), (P1), (P2) (P4), (P21), (P27), (P32), (P36), (P37), (P38), (P39), (G4), (G5), (G6), (G16), (G23) (G25), (G38), (G39), (G41), (G42), (G50), (G53), (G55), (G56), (G59). Co znamienne na kolejnym miejscu najczstszych wskaza, jako powody do dumy znalazy si kwestie zwizane z dobr komunikacj miejsk czy atwym dojazdem (Cz3), (Cz7) (P13), (P26), (P37), (P39), (G15), (G29), (G33), (G54), (G56) (G18), cieki rowerowe (G4), (G5), (G50), (G54), (G59), co wskazuje raczej na tosamoci przepyww, czego najlepszym przykadam jest wypowied jednej z respondentek: w swojej dzielnicy jestem dumna z tego, e mj przystanek autobusowy jest 2 min. od mojego domu (P16).

Na miejsca znaczce tzw. landmarki, wyrniajce dan dzielnic od innych, zwracano uwag rzadko i tylko w przypadku jednej dzielnicy Grzegrzek. W tym przypadku wskazywano na dum z: Bkitka (G30), z ogrodu botanicznego (G31) (G32), z galerii Kazimierz (G32). Jednym z waniejszych powodw do dumy s nowe, publiczne inwestycje w dzielnicach, np. place zabaw, fontanny, ptla tramwajowa, cieki rowerowe (P14), (P15), (P42), (G1), (G2), (G9), (G12), (G20), (G36), (G53), to jednak charakterystyczne zjawisko dla wszystkich polskich miast, bdce efektem inwestycji unijnych i trudno mwi tu o wanych miejscach znaczcych dla konkretnej dzielnicy.

Wartoci charakterystyczne dla dobrze funkcjonujcej wsplnoty lokalnej pojawiay si w wypowiedziach rzadko: pomoc ssiedzka (G43), wszdzie blisko (P35), klimat dzielnicy (P9), (G34). Stosunkowo czciej podkrelano wag takich wartoci jak: spokj, bezpieczestwo (P30), (P41), (G1), (G42), (G45), (G54), co czasem wizao si z tym, e duma pynie z tego, e osiedle jest grodzone (G21), (G54). Jednoczenie jednak, ci sami respondenci podkrelali, e powodem do wstydu jest to, e bloki s zbyt blisko siebie.

W wypowiedziach respondentw zupenie brakowao odniesie do konkretnych instytucji, ktre mogyby przyczynia si do ksztatowania tosamoci lokalnych, wyjtkiem byo VII LO wskazywanie jako najwikszy powd do dumy w dzielnicy (G27), (G28).

W wielu wypowiedziach podkrelano silne wyobcowanie dzielnicy, jednym z najbardziej charakterystycznych zda jakim uczniowie opisywali powody do dumy byo: z niczego nie jestem dumna(y) w mojej dzielnicy, a wstydz si wszystkiego co si w niej znajduje (Cz6), (P7), (P6), (P8), (P11), (P17), (P19), (P20), (P22), (P25), (P26), (P40). Czsto podkrelana bya te zupena


obojtno: z niczego nie jestem dumny, niczego si nie wstydz (P33), (P34), (P45), (P46).

B. Wstyd:

W wietle bada wizualnych, modzie uczca si w Bieanowie najbardziej wstydzia si szaroci i monotonii krajobrazu dzielnicy ponurych blokw (jak w Czarnobylu), nieporzdku i obecnoci wulgarnych tagw na murach (np. B_a_1; B_a_3). Budzio to skojarzenia z przestpczoci, bied i brakiem perspektyw zamykajce si w utartej triadzie brud, smrd, ubstwo. Jednake, w trakcie duszej rozmowy opinie te agodniay, a niektre skojarzenia okazyway si by bezrefleksyjnymi stereotypami. Pojawiay si nawet pozytywne skojarzenia czy wskazywania na takie przestrzenie, gdzie mona bezpiecznie i przyjemnie spdzi czas (parki, fort).

W przypadku Grzegrzek powody do wstydu zorganizowane s wok przeciwnej kategorii wszechobecnego kontrastu. Dla modziey to wanie niecigo w zabudowie, ubstwo ssiadujce z zamonoci, szaro przerywana pstrokacizn wieo odmalowanych budynkw stanowi o nieatrakcyjnoci dzielnicy. Atmosfera Grzegrzek silnie kojarzona jest z osobami starszymi dla niektrych uczestnikw dowodzio to procesom degeneracji i pauperyzacji dzielnicy, podczas gdy inni dostrzegali w tym swoisty urok i co, co stanowi o (pozytywnym) klimacie. Pojawiajcy si w narracjach obraz rozwieszonego na podwrkach prania odsya w interpretacjach modych ludzi zarwno do klimatu biedy jak i intymnoci, spokoju i zaufania midzy mieszkacami (np. G_f_1).

Pogbiane badania jakociowe pozwoliy ustali, e w przypadku poczucia wstydu uczniowie wskazywali na kilka problemw, ktre wynikaj przede wszystkim z aktywnoci agresywnych subkultur gwnie zwizanych z pseudokibicami. Najwikszym powodem do wstydu byy: gupie i obraliwe graffiti na blokach (Cz4), (P25), (P36), (G2), (G12), (g13) (G14), (G16), (G25), (G41), (G49), (G52), wandalizm, agresja, alkoholizm (P8), (P29), (P32), (P38), (P39), (P42), (P44), (G3), (G6), (G8), (G11), (G12), (G38), (G39), (G49), (G51), (G53), kibole (Cz2), (P1), (P23), (P37), (G10) , (G25), (G52), wstydz si maczet, noy i przestpcw (P19), (G7)

Poczucie wstydu wynikao take z faktu zaniedba i zej infrastruktury: brud (P6), (P28), (P36), (P42), (G1), (G6), (G9), (G13), (G14), szare bloki, krzywe ulice (G5), (G38), stan szyn tramwajowych (G30), dziurawe drogi (G36), (G41), (G43), brak zieleni (P3), (G26), nienawidz blokw (P11), same bloki (P22).


W przypadku Grzegrzek zwracano te na problem charakterystyczny dla centrum: bezdomni (G16), (G11), (G8), za komunikacja (G4), (G11), (G38), le dziaajce wiata dla pieszych (G20).

Z rzadka, jako poczucie wstydu, wymieniane byy takie wartoci, na bazie ktrych ksztatowane s negatywne stereotypy: opinii o osiedlu (P21), (P26), hodowli kur ssiadw (G45). Niewiele byo te wskaza odnoszcych si negatywnie do charakteru wsplnoty lokalnej: ze relacje ssiedzkie (G44), (G51), mentalnoci tych ludzi (P40), (G51).

2.4. Wizerunek zewntrzny dzielnicy

W procesie ksztatowania tosamoci wan rol odgrywaj tzw. inni znaczcy, stanowicy metaforyczne lustro, w odbiciu ktrego mona zobaczy obraz wasnej wsplnoty. Dlatego te uczniowie zostali zapytani: w jaki w sposb postrzegana jest ich dzielnica? Na poziomie oglnym, przewaay wskazania obojtne. Deklaracj jak kada inna, niczym si nie wyrnia wybrao a 53,4% respondentw. Brak wyodrbnienia cech szczeglnych wida take wyranie w badaniach jakociowych. W pytaniach o powody do dumy i wstydu, uczniowie niezalenie od dzielnicy wskazywali podobne wtki (szczegy powyej). Rzadko kiedy pojawiay si odwoania do specyfiki konkretnych dzielnic, w jednostkowych przypadkach podkrelano klimat dzielnicy (P9), (G34), a jedynie w przypadku uczniw z Grzegrzek wskazywano na symbole dzielnicy: Bkitek (G30), ogrd botaniczny (G31), (G32), i Galeria Kazimierz (G32).

Wnioski te potwierdza analiza materiaw wizualnych, z ktrej wynika, e Grzegrzki posiadaj znacznie wicej obiektw charakterystycznych i symbolicznych rwnie dla caego miasta (por. rozdzia: Obrazy dzielnic przebadanych metodami wizualnymi; Grzegrzki i Bieanw-Prokocim).

Co czwarty ucze wybra odpowied, e jego dzielnica ma z opini (ale jestem z niej dumny) (25,0%). Najwicej uczniw z III LO jest dumnych ze swoje dzielnicy, pomimo zej opinii (46,5%). Badania jakociowe potwierdzaj, e uczniowie, mimo zwracania uwagi na problemy z pseudokibicami w okolicy, chtnie spdzaj wolny czas w swojej dzielnicy i czuj si w niej bezpiecznie. Trzeba te pamita, e na ten wysoki odsetek wskaza wpyw ma take popularno subkultury pseudokibicw, dla ktrej o wartoci dzielnicy decyduje jej za sawa, o czym przekonuj sowa jednego z respondentw, ktry napisa: Jestem dumny, e moje osiedle jest jednym z najbardziej niebezpiecznych w Krakowie (P18).


Stereotypowy obraz zej dzielnicy nie jest szczeglnie silnie rozpowszechniony. Kategori: ma z opini (wstydz si jej) wybrao zaledwie 7,2% respondentw. Najwicej uczniw wstydzi si opinii o swojej dzielnicy z ZSO 1 / XXIX LO (18,5%). Zaskakujcy jest niski odsetek wskaza w przypadku opisu dzielnicy: jako jedna z najlepszych (14,0%), w tej kategorii najwyszy odsetek zanotowano w przypadku XXVII LO (29,6), a take I LO i V LO odpowiednio: 24,5%, 21,3%.

2.5. Poczucie bezpieczestwa



Odsetek 6,4 12,4 27,4 31,0 22,8 0,0

Uczniowie czuj si raczej bezpiecznie w swoich dzielnicach: cznie 53,8% wskaza na poczucie bezpieczestwa. Potwierdzaj to te badania jakociowe, gdzie respondenci najczciej wskazuj jako atut swoje dzielnicy spokj i bezpieczestwo. Jednak w trakcie bada jakociowych zanotowano take

WYKRES 3. Postrzeganie miejsca zamieszkania (dane w procentach).


i takie odpowiedzi: zwykle czas wolny mam wieczorami i boj si go spdza na osiedlu (P39), (G3), boj si mie maczety w plecach (G51).

Tak jak to ju zostao przedstawione powyej, istotnym czynnikiem ksztatujcym poczucie bezpieczestwa modziey w szczegach dzielnicach jest dziaalno subkultur pseudokibicw. Dlatego te w badaniach ujawniaj si istotne rnice jeli chodzi o poczucie bezpieczestwa dotyczce poszczeglnych szk. Najwyszy odsetek uczniw (41,7%), ktrzy czuj si niebezpiecznie w swojej dzielnicy zanotowano w przypadku ZSO 1/XXIX LO, a jedynie 7,4% uczniw tej szkoy trzykrotnie mniej od poziomu redniego czuje si bardzo bezpiecznie. Najbezpieczniej czuj si uczniowie XXVII LO, gdzie czne wskazania poczucie bezpieczestwa wynosiy 65,6%, przy czym bardzo bezpiecznie czuje si 40,7% uczniw.

2.6. Ocena moliwoci spdzania wolnego czasu w dzielnicy



Odsetek 6,4 17,8 31,4 25,0 19,0 0

Wyniki pokazuj, e modzie nie jest szczeglnie zadowolona z moliwoci spdzania wolnego czasu w swojej dzielnicy, cznie jedynie 44% uczniw uznaje swoj dzielnic jako atrakcyjn pod tym wzgldem. Znamienne jednak jest to, e najwicej wskaza (31,4%) wyraa brak zdania w tej kwestii, co potwierdza podkrelane ju wczeniej pytkie zaangaowanie i zainteresowanie swoj dzielnic. Badania pokazay te spore rozpitoci pomidzy poszczeglnymi szkoami. Najlepsze moliwoci spdzania wolego czasu (cznych wskaza 62,0%) deklarowali uczniowie z Technikum cznoci, a wic uczniowie rekrutujcy si z rnych rejonw Krakowa, podczas gdy wrd uczniw lokalnej szkoy XIV LO jedynie 26,1% cznych wskaza odnosio si do pozytywnych aspektw moliwoci spdzania wolnego czasu w dzielnicy.


2.7. Czynniki czynice dzielnic atrakcyjn



Znajomi i przyjaciele 12,8 14,0 18,4 22,4 31,4 1,0

Infrastruktura sportowa i rekreacyjna

12,8 22,4 26,8 22,0 14,8 1,2

Miejsca spotka ze znajomymi

32,4 26,4 18,4 11,8 10,0 1,0

Oferta osiedlowego domu kultury

37,2 20,0 19,8 12,6 8,8 1,6

Wyniki pokazuj, e istotne czynniki, ktre potencjalnie powinny czyni dzielnic atrakcyjn dla modziey, nie spotykaj si z uznaniem respondentw. Pewnym wyjtkiem jest kategoria znajomi i przyjaciele, naley jednak podkreli, e czne wskazania pozytywne nieznacznie przekraczaj poow udzielonych odpowiedzi (55,5%). W tym przypadku rnice midzy poszczeglnymi szkoami s do znaczne, a najwiksze rnice odnotowano w obrbie szk I Kategorii. W przypadku V LO cznie a 63,8% wskazywao na atrakcyjno swojej dzielnicy z uwagi na znajomych i przyjaci, podczas gdy w analogicznej kategorii jedynie 14% uczniw w Technikum cznoci.

Badania jakociowe potwierdzaj, e to wanie znajomi i przyjaciele w pierwszej kolejnoci wzmacniaj atrakcyjno dzielnicy w oczach badanej modziey. Respondenci pytani o to, czy lubi spdza wolny czas w swojej dzielnicy, w znakomitej wikszoci odpowiadali twierdzco, argumentujc to przede wszystkim tym, e maj tam kontakt ze swoimi rwienikami.

W przypadku pytania o infrastruktur sportow i rekreacyjn kategoria ta wypada do przecitnie, jedynie 36,8% respondentw ocenia j pozytywnie. Najgorzej oceniana jest przez uczniw XIV LO, cznie wskazania negatywne wynosiy a 69,0%. Najwicej pozytywnych wskaza zanotowano w przypadku Technikum cznoci (48,0%).

W przypadku bada jakociowych znakomita wikszo respondentw wskazywaa na infrastruktur rekreacyjn i sportow jako najwaniejszy czynnik zachcajcy ich do spdzania czasu w swoje dzielnicy, podkrelajc przy tym dobry standard, dostpno i funkcjonalno tej infrastruktury.


T rozbieno mona tumaczy tym, e badana modzie nie dostrzega innych atrakcji i instytucji czynicych dzielnic atrakcyjn (szczegy powyej). Dlatego te w badaniach jakociowych wskazywa wanie na infrastruktur rekreacyjna i sportow, jako jedyn, ktra mino niedoskonaoci czyni dzielnic w miar atrakcyjn dla modziey.

Kluczowym problemem dla ksztatowania si lokalnej tosamoci i czynienia dzielnicy atrakcyjn dla modziey jest brak tzw. miejsc III, co podkrelane jest zarwno w badaniach ilociowych, jak te jakociowych. Jedynie 22,8% respondentw uwaa, e atrakcyjno ich dzielnicy wynika z faktu, e istniej odpowiednie miejsca (miejsca III), gdzie mog spdza czas ze znajomymi. Na najwikszy deficyt miejsc spotka ze znajomymi i przyjacimi wskazywali uczniowie V LO (76,5%), natomiast kategoria ta zosta najlepiej oceniana przez uczniw XXVII LO cznie 33,3% pozytywnych wskaza. Wyniki te potwierdzaj stawian na wstpnie hipotez, e w przypadku szk I kategorii dominowa mog tosamoci przepyww, natomiast szkoy III kategorii sprzyja bd ksztatowaniu lokalnych tosamoci.

Badania jakociowe potwierdzaj deficyt miejsc III w dzielnicach. Uczniowie pytani dlaczego nie lubi spdza czasu na terenie swoje dzielnicy, najczciej odpowiadali, e brak w niej miejsc, gdzie mogli by si spotyka. Jedna z charakterystycznych wypowiedzi: w mojej dzielnicy (Czyyny) nie ma gdzie i na tzw. kaw, a na dodatek >>ludzie osiedlowi


wpywajce na atrakcyjno dzielnicy, a do najpopularniejszych naleay: lokalizacja i dobre skomunikowanie, cisza i spokj, punkty usugowo-handlowe, rodowisko naturalne (w tym: obszary zielone, dobra jako powietrza). W tym przypadku wyniki koreluj si z przedstawianymi powyej danymi z bada jakociowych. Atrakcyjno dzielnicy w niewielkim stopniu powizana jest z kapitaem spoecznym i kulturowym oraz si lokalnych instytucji, co nie sprzyja ksztatowaniu mocnej tosamoci lokalnej.

W wietle bada wizualnym, o atrakcyjnoci Bieanowa w opinii modziey stanowi mog przede wszystkim liczne tereny zielone (parki, skwerki, place zabaw, szkolne boisko). O atrakcyjnoci dzielnicy stanowi z pewnoci to, e znajduje si w niej jedyna szkoa mundurowa, do ktrej uczszczaj badani (niektrzy przyjedaj do niej nawet spoza Krakowa). Poza tymi atutami dzielnica nie jest postrzegana jako nadzwyczaj atrakcyjna i wyjtkowa, zwaszcza w kontekcie tej duej odlegoci od centrum miasta. Uczniowie i uczennice wskazywali na inne dzielnice jako te odpowiadajce ich zapotrzebowaniom okolice Rynku, Kazimierz, Podgrze.

W przypadku Grzegrzek wydaje si, e w oczach uczestnikw i uczestniczek oferta dzielnicy wydaje si nieco bardziej rozbudowana. Miejscem szczeglnie cennym pod wzgldem moliwoci spdzania wolnego czasu jest Rondo Mogilskie wraz z Fortem Lubicz i elementami maej architektury (awki, drobna ziele, wypoyczalnia rowerw). Kolejn wan przestrzeni na tej mapie jest Cmentarz Rakowicki (okrelony jako dziwnie przytulny), ktry rwnie moe peni funkcj parku czy terenu spacerowego, podobnie jak Cmentarz ydowski. W przypadku tego ostatniego zauwaono jego rol w potgowaniu opisywanej ju wczeniej, charakterystycznej dla Grzegrzek atmosfery kontrastu wedle jednego z uczestnikw jest on stosem poamanych nagrobkw, wytwarza poczucie opuszczenia, spotgowane ssiedztwem, czyli blokami z epoki socrealizmu. Terenem wanym dla modych ludzi w Grzegrzkach jest teren byego basenu POLF-y (np. G_a_5). Tu niegdy znajdowao si kryte lodowisko, teraz jest to miejsce spotka i przestrze twrczej ekspresji w postaci graffiti (jak okreli to jeden z uczestnikw: miejsce wiadectw walki). Zauwaalna dla modziey obecno osb starszych w dzielnicy owocuje wskazaniem jeszcze jednej wanej przestrzeni ogrdkw dziakowych, kojarzonych jako miejsce spotka seniorw, pene zieleni, lecz niezbyt atrakcyjne dla modych ludzi. To wanie starsze osoby, w opinii uczniw i uczennic poczuwaj si do dbania o ziele. Wart wynotowania jest nieobecno wrd atrakcyjnych przestrzeni Ogrodu Botanicznego czy Bulwarw Wilanych. Usytuowanie dzielnicy wzgldem centrum nie stanowio uwag modziey Grzegrzki pooone s stosunkowo blisko Starego Miasta, lecz nie byo to przedmiotem oceny.


2.8. Ocena relacji ssiedzkich w dzielnicy


Skala 1 2 3 4 5 Brak

Odsetek 10,0 16,0 36,6 28,4 8,2 0,8

Jako wizi ssiedzkich jest kluczowa dla ksztatowania tosamoci lokalnych. Wyniki wskazuj jednak, e uczniowie oceniaj do przecitnie charakter wizi ssiedzkich w swoich dzielnicach. Najgorzej relacje ssiedzkie oceniane s przez uczniw V LO, cznie 36,1% uczniw uznaje je za ze, co potwierdza obserwowane wczenie charakterystyczne tosamoci przepyww w przypadku szk I kategorii. Relacje ssiedzkie najlepiej oceniane s przez uczniw XVI LO, gdzie cznie 50,0% respondentw uwaa je za dobre. W tym przypadku potwierdza si hipoteza, e dzielnice takie jak stara Nowa Huta, ktre w najmniejszym stopniu zostay dotknite migracjami ludnoci w obrbie miasta, zachoway tradycyjne, silne struktury ssiedzkie. Badania jakociowe potwierdzaj problem relacji ssiedzkich, ktre bardzo rzadko wskazywane s jako charakterystyczne wartoci danej dzielnicy.

2.9. Postawy obywatelskie

2.9.1. Poziom znajomoci radnych dzielnicowych na skali od brak znajomoci do znam bardzo dobrze.



Odsetek 57,4 26,0 9,2 3,2 3,8 0,4

Wyniki wskazuj na bardzo sab znajomo radnych dzielnicowych, jedynie 7% uczniw identyfikuje swoich przedstawicieli w radach dzielnicy. Na ten niski odsetek moe mie wpyw fakt, e badana modzie z przyczyn formalnych nie moga bra udziau w ostatnich wyborach do rad dzielnic, wic zapewne w mniejszym stopniu interesowaa si kandydatami. Rozkad odpowiedzi jest podobny we wszystkich szkoach, cho najsabsz znajomoci radnych


dzielnicowych wykazuj si uczniowie szk I kategorii, gdzie w przypadku V LO a 91,5% respondentw podkrelao brak znajomoci swoich radnych dzielnicowych.

Rada dzielnicy wydaje si by zupenie niezauwaalnym szczeblem samorzdu terytorialnego dla naszych respondentw, co potwierdzaj przede wszystkim badania jakociowe. Uczniowie pytani w jaki sposb zachcaliby swoich rwienikw do gosowania do rad dzielnic, czsto w ogle nie udzielali adnej odpowiedzi. Jeli ju odpowiadali, to odpowiedzi sprowadzay si z jednej strony do banalnych sloganw typu: masz gos masz wybr (Cz2), (P39), (G4), (G5), (G7), (G11), (G12), (G15), (G17), (G23), (G28), (G33), (G34), (G38), (G39), (G43), (G50), (G51), (G53), (G56), lub tych charakterystycznych dla oglnokrajowego, populistycznego dyskursu: oczyci rzd z ludzi, ktrzy siedz tam od wielu lat (Cz1), (G30). Dla niektrych demokracja lokalna niewiele rnia si od promocji w hipermarkecie i do gosowania zachcaliby hasem: rozdajemy Iphony (P44) czy e bd organizowane wyjazdy spotkania i e bdzie to mona wpisa do CV (G22).

Czsto jednak udzielano takich odpowiedzi, ktre wskazuj na antyobywatelskie postawy: nie zachcaabym do modych do gosowania, nie ma sensu (P2), (P18), (P22), nie zachcabym poniewa sam nie gosuj (P34), adnych, nie chciaoby mi si (P9) nie interesuje mnie polityka (P10), adnych, bo do tej modziey i tak nic nie dociera (P8), to my mamy moliwoci do wybierania rady dzielnicy? (P17), (P37), jestem przeciwny istnieniu rad dzielnic, a moi rwienicy nie s takim wyborami zainteresowani (P19), adnych, gdy radni i tak nic nie robi tylko dostaj kas naszych rodzicw (G8).

2.9.2. Zbiorowi aktorzy spoeczni

Pytanie Kto odgrywa najwaniejsz rol w twojej dzielnicy? miao na celu identyfikacj najwaniejszych zbiorowych aktorw spoecznych zaangaowanych w spoeczno-kulturowe procesy w dzielnicach.

A. Lokalne instytucje kultury



Odsetek 29,4 26,4 25,6 10,2 4,6 3,8


Wyniki potwierdzaj opisywany ju powyej deficyt instytucji spoeczno-kulturowych w ksztatowaniu lokalnych tosamoci i postaw obywatelskich. W tym przypadku rozkad odpowiedzi by podobny jeli chodzi o poszczeglne szkoy, co tylko potwierdza, e mamy tu do czynienia z problem systemowym charakterystycznym dla wszystkich dzielnic.

B. Radni dzielnicowi



Odsetek 30,6 23,4 24,2 13,0 4,4 4,4

Radni dzielnicowi, mimo i nieznacznie lepiej ocenieni od lokalnych instytucji kultury, take nie odgrywaj zdaniem naszych respondentw wikszej roli w spoeczno-kulturowym yciu dzielnicy. Sytuacja ta koreluje si z opisanym powyej problemem sabej znajomoci radnych dzielnicowych, co przekada si na przekonanie o saboci, nieefektywnoci tego szczebla samorzdu lokalnego.

C. Deweloperzy, prywatny biznes



Odsetek 28,8 21,0 24,4 14,4 7,4 4,0

Tak jak to zostao wyeksplikowane w pierwszej czci raportu, w ostatniej dekadzie istotnym graczem w przestrzeni miasta stali si deweloperzy, czsto w sposb istotny zmieniajcy charakter danej dzielnicy. Okazuje si jednak, e na poziomie oglnym, nasi respondenci nie postrzegaj deweloperw jako istotnych aktorw spoecznych w swoich dzielnicach. Zaobserwowano jednak istotne rnice wskaza pomidzy poszczeglnymi szkoami, wpisujce si w wychwycone ju prawidowoci. W przypadku V LO zanotowano a 43,6% cznych wskaza na to, e deweloperzy odgrywaj istotn rol w dzielnicy zamieszkanej przez uczniw, podczas gdy w przypadku ZSO 1 / XXIX LO jedynie 11,1%, a XVI LO 13,3%. Intensywna dziaalno deweloperw prowadzona jest zazwyczaj w atrakcyjnych dzielnicach zamieszkanych przez klas redni i dlatego bardziej zwracaj na ni uwag uczniowie szk z I kategorii.


D. Zwykli mieszkacy



Odsetek 7,4 12,6 30,0 29,8 17,0 3,2

Zwykli mieszkacy okazuj si mie zdaniem naszych respondentw najwikszy wpyw na ycie dzielnicy. Jednak na podstawie tych wynikw, gdzie 46% cznych wskaza przypisuje zwykym mieszkacom wan rol, trudno uzna t kategori za dominujcych aktorw spoeczny w dzielnicy. W przypadku tego pytania nie zanotowano istotnych rnic pomidzy poszczeglnymi szkoami.

E. Kibice



Odsetek 28,8 15,8 16,2 14,0 22,8 2,4

O ile problem z subkulturami pseudokibicw obserwowany jest w wielu polskich miastach, to w przypadku Krakowa jest on szczeglnie istotny. Badania potwierdzaj, e kibice odgrywaj relatywnie du rol w krakowskich dzielnicach, o czym na poziomie oglnym przekonanych jest 36,8% respondentw, co czyni z nich drug najwaniejsz (po zwykych mieszkacach) si spoeczn w dzielnicach.

Potwierdzaj to take badania jakociowe, gdzie czsto wskazywano na powszechne kibicowskie graffiti jako powd do wstydu. Graffiti kibicowskie peni specyficzn funkcj znaczenia terenu majc wzmacnia poczucie symbolicznej wadzy kibicw na terenie danej dzielnicy.

W przypadku tego pytania wystpuj znacz rnice pomidzy poszczeglnymi szkoami. Uczniowie szk z I kategorii uwaaj, e kibice maj may wpyw na ycie ich dzielnicy, odpowiednio: I LO 62,3% i V LO 55,3% cznych wskaza na may wpyw. Natomiast uczniowie szk z III kategorii uwaaj, e


kibice maja duy wpyw na ycie ich dzielnicy, odpowiedni: XVI LO 66,7% (przy czym a 60% wskazao, e kibice maj bardzo duy wpyw na dzielnic) i ZSO 1 / XXIX LO 51,8%.

F. Ruchy miejskie, NGO



Odsetek 25,2 31,0 28,6 8,4 2,2 4,6

Szeroko rozumiany III sektor nie jest postrzegany przez modzie jako way aktor spoeczny w krakowskich dzielnicach. Na poziomie oglnym jedynie 10,2% respondentw uwaa ruchy miejskie i organizacje pozarzdowe za wanych aktorw spoecznych w swoich dzielnicach. Potwierdzaj to take badania jakociowe, co dobrze ilustruje jedno z charakterystycznych stwierdze: Nie syszaam nigdy o jakichkolwiek grupach modzieowych, stowarzyszeniach, itp., samemu trudno podj jakie dziaania (G18).

Obserwowane s jednak znaczne rnice pomidzy poszczeglnymi typami szk. Najmniej wskaza na istotn rol ruchw miejskich i NGO zanotowano w I kategorii szk: I LO, V LO i Technikum cznoci, gdzie odsetek wskaza na bardzo wan rol ruchw miejskich wynosi 0%, a wskazania na wan rol

WYKRES 4. Najwaniejsi aktorzy spoeczni w dzielnicy (dane w procentach).


take byy jedne z najniszych, i wynosiy: 5,7% dla I LO, 8,5% dla V LO i 6,0% dla Technikum cznoci. Na najwiksz rol ruchw miejskich i NGO w yciu dzielnicy wskazywali uczniowie ZSO 1/XXIX LO i XXVII LO, gdzie zanotowano dokadnie tak sam licz cznych wskaza 18,5%. Wyniki te potwierdzaj to, e szkoy z I kategorii, mimo e przycigaj uczniw o wysokim kapitale spoecznym i kulturowym, to ksztatuj raczej tosamoci przepyww skutkujce brakiem zainteresowania i zaangaowania w sprawy dzielnicy. Natomiast im bardziej lokalna szkoa, tym to zainteresowanie i zaangaowanie wysze.

G. Lokalna parafia



Odsetek 25,6 22,6 20,6 16,6 11,6 3

Lokalne parafie nie odgrywaj wikszej roli w spoeczno-kulturowym yciu dzielnic, o czym przekonanych jest a 48,2% respondentw. Okazuje si jednak, e zdaniem respondentw s waniejszym aktorem spoecznym ni: lokalne instytucje kultury, radni dzielnicowi czy III sektor. W przypadku roli parafii, daje si zaobserwowa znaczne rnice we wskazaniach, zwaszcza dotyczcych skrajnych wyborw. W przypadku XV LO zanotowano najwicej wskaza skrajnych nie ma adnego wpywu (38,3%), podczas gdy w przypadku Technikum cznoci jedynie 10%. Podobnie w przypadku pytania ma bardzo duy wpyw tu znw najwicej wskaza XV LO (19,1%), najmniej I LO (3,8%). Rnice te wynikaj zapewne ze specyfiki poszczeglnych parafii.

H. Inne

Wskaza na inne podmioty i instytucje spoeczne wpywajce na ycie dzielnicy byo raptem 7%, najwicej w przypadku XXVII LO (22,2%) oraz ZSO 1 / XXIX LO (18,5%). Najmniej w IV LO, gdzie nikt nie dokona takich wskaza oraz Technikum cznoci (2%).

Podsumowujc naley podkreli bardzo sab rol zinstytucjonalizowanych aktorw spoecznych w yciu spoeczno-kulturowym poszczeglnych. Bez silnych lokalnych instytucji nie bdzie si ksztatowa mocna tosamo lokalna, co z kolei nie bdzie przekada si na wzmacnianie postaw obywatelskich w obrbie dzielnicy.


2.9.4. rda informacji o wydarzeniach w dzielnicy

A. gazetka dzielnicowa



Odsetek 55,8 16,0 9,0 10,4 6,2 2,6

Gazetki dzielnicowe nie odgrywaj wikszej roli informacyjnej dla naszych respondentw, cznie 71% respondentw uwaa, e nie maj one znaczenia, przy czym a 55,8% wybrao najnisze wskazanie. Na gazetki dzielnicowe jako wane rdo informacji najczciej wskazywali uczniowie IV LO, gdzie 27,4% respondentw uznao, e to dobre rdo informacji, natomiast w przypadku XV LO byo to zaledwie 8,3%. Rozbienoci wynikaj zapewne ze jakoci dystrybucji gazetek dzielnicowych, ktra jest bardzo zrnicowana.

B. lokalne media


Skala 1 2 3 4 5 Brak odp.Odsetek 32,6 21,0 18,4 17,6 7,8 2,6

Lokalne (oglnomiejskie) media s nieznacznie lepiej ocenione od gazetek dzielnicowy, cho i tak nie najlepiej. Zwraca uwag wyranie niszy stopie wskaza negatywnych (53,6%) i dwukrotnie wyszy (18,4%) brak zdania. Na lokalne media jako wane rdo informacji o yciu dzielnicy najczciej wskazywali uczniowie XIV LO (39,2%). Najmniej o yciu swoje dzielnicy z lokalach mediw dowiaduj si uczniowie V LO (66%) i XV LO (65,9%). Rozbienoci te mog wynika z stopnia zainteresowaniem okoomiejskich mediw sprawami konkretnej dzielnicy.


C. oficjalne strony UMK


Skala 1 2 3 4 5 Brak odp.odsetek 67,0 16,2 9,2 2.0 1,4 4,2

Oficjalne strony UMK nie wypeniaj niemal zupenie swojego zadania informacyjnego, jedynie 3,4% traktuje je jako rdo informacji o swojej dzielnicy. W tym przypadku nie ma istotnych rnic pomidzy poszczeglnymi szkoami.

Wyniki zwracaj uwag na bardzo powany problem, gdy podstawowe informacje odnoszce si do partycypacji spoecznej zamieszczane s wanie na stronach internetowych UMK (np. informacje o konsultacjach, itp.). Ponadto, wskazuj na zupene fiasko polityki informacyjnej wadz miasta zwaszcza, e Internet jest podstawowym medium informacyjnych dla wspczesnej modziey.

D. znajomi, rwienicy


Skala 1 2 3 4 5 Brak odp.Odsetek 14,2 11,6 16,6 24,8 30,2 2,6

W przypadku tych wynikw, wida wyranie przewag nieformalnych kanaw informacji. Co charakterystyczne, rwienicy jako wane rdo informacji o yciu swojej dzielnicy, najrzadziej s wskazywani w przypadku szk I kategorii: V LO (51,1%) oraz I LO (41,6% cznych wskaza na nie), co wiadczy o sabszym zakorzenieniu w spoecznoci lokalnej. Najczciej na rwienikw, jako wane rdo informacji o swojej dzielnicy, wskazywali uczniowie lokalnych szk: ZSO 1/XXIX LO (74%) i XV LO (68,1%), co z kolei wskazuje na silne zakorzenienie w lokalnych spoecznociach.


E. ssiedzi, spoeczno lokalna



Odsetek 22,4 21,2 19,8 18,2 15,8 2,8

Ssiedzi wypeniaj waniejsz funkcje informacyjn o yciu dzielnicy ni lokalne media. Nie wynika to jednak z siy wizi ssiedzkich (patrz powyej), a ze saboci lokalnych mediw. Potwierdzaj si w tym przypadku take obserwowane ju wczeniej prawidowoci dotyczce wizi lokalnych; najnisze wskazania na ssiadw jako bardzo wane rdo informacji zanotowano w przypadku I LO (3,8%) i V LO (6,4%). Natomiast najwysze wskazania ssiadw jako wane rda informacji odnotowano w przypadku XV LO (23,4%) i XVI LO (23,3%).

F. lokalna parafia



Odsetek 46,4 15,2 13,8 12,8 8,6 3,2

Wyniki pokazuj, e lokalna parafia nie odgrywa wikszej roli informacyjnej o yciu dzielnicy. Rozpito wynikw midzy poszczeglnymi szkoami jest do dua, nie wpisuj si jednak w zaobserwowane prawidowoci. Wpyw na ten stan rzeczy ma zapewne specyfika lokalnych parafii i ich zaangaowanie w ycie wsplnot lokalnych. Parafia jako nieistne rdo informacji o yciu dzielnicy najczciej (92%) bya wskazywana w przypadku XXVII LO, a jedynie 50,1% w przypadku IV LO.

Podsumowujc naley podkreli, e respondenci generalnie bardzo nisko oceniali rne rda informacji o yciu dzielnicy, co wiadczy o ich nieduym faktycznym zainteresowaniu sprawami dzielnicy. Ponadto, zinstytucjonalizowane kanay informacji nie odgrywaj niemal adnej roli w informowaniu o yciu dzielnicy, co potwierdza podkrelan ju niejednokrotnie sabo lokalnych instytucji.


2.9.5. Uczestnictwo w dziaaniach spoecznych na rzecz dzielnicy

Wyniki przynosz pesymistyczny obraz zaangaowania obywatelskiego modziey. A 73,8% respondentw nie angaowao si w dziaalno spoeczn, na tak dziaalno wskazao jedynie 24,4% ankietowanych, natomiast 1,8% respondentw nie udzielio odpowiedzi na to pytanie. Niewielki stopie zaangaowania spoecznego uczniw potwierdzaj take badania jakociowe (szczegy poniej). W tym przypadku nie zaobserwowano istotnych prawidowoci, najwikszy odsetek niezaangaowanych spoecznie uczniw sigajcy ponad 80% zanotowano w szkoach reprezentujcych wszystkie trzy typy, odpowiednio: XV LO (83,0%), IX LO (82,0%) oraz V LO (80,9%).

adna z grona osb badanych metodami wizualnymi nie podejmowaa w yciu aktywnoci obywatelskiej na rzecz dzielnicy, w ktrej yje czy spoecznoci lokalnej.

Wikszo badanych w pierwszej chwili miaa problem z wymieniem jakiejkolwiek dziaalnoci spoecznej podejmowanej w ostatnich latach. Pojedyncze osoby opowiaday o rnego rodzaju dziaaniach pomocowych (opieka nad chorymi w hospicjum, do czego motywacj byo dowiadczenie cikiej choroby wrd najbliszych; zajmowanie si dziemi w wietlicy; pomoc w nauce i organizacji

WYKRES 5. Najwaniejsze rda informacji o wydarzeniach w dzielnicy (dane procentowe).


czasu gwnie w gimnazjum; wolontariat w Krakowskim Towarzystwie Opieki nad Zwierztami: uczestnictwo w zbirkach, akcjach adopcyjnych).

Badani sami twierdz, e angauj si raczej sporadycznie, uczestnicz w krtkoterminowych akcjach. Dla wikszoci jedyn okazj do podejmowania dziaalnoci obywatelskiej jest uczestnictwo w akcjach organizowanych przez szko. Dziaania te jednak nigdy nie s zorientowane na dzielnic tylko na cele charytatywne: pomoc ubogim, zwierztom, szlachetna paczka, wsparcie dla Ukrainy, WOP, Bank ywnoci. S jednorazowe lub cykliczne, a szkoa zazwyczaj jest organizacj poredniczc, a nie inicjujc dane wydarzenie.

Wikszo badanych otwarcie mwi, e do udziau w tego typu inicjatywach potrzebuje dodatkowej motywacji w postaci oceny, punktw z zachowania itp. (mi si to podoba, ale musz to robi dla czego). Niektrzy za aktywno spoeczn uznali swj udzia w projekcie Ucze-obywatel, ktry jest czciowo realizowany w ramach zaj szkolnych. Tylko niektrzy twierdz, e aktywno spoeczna to wane dowiadczenie samo w sobie. Rwnoczenie, osoby badane zgadzaj si z tym, e aktywno obywatelska jest bardzo potrzebna, tym bardziej, e uwaaj, e w Krakowie jest bieda i duo pomocy na pokaz.

2.9.6. Przyczyny zaangaowania obywatelskiego

W tym przypadku zaoono, e przyczyny zaangaowania spoecznego modziey mog mie dwojaki charakter: pragmatyczny lub altruistyczny.

WYKRES 6. Zaangaowanie obywatelskie modziey (dane w procentach).


W przypadku pragmatycznego zaangaowania dobrano trzy zmienne: zorganizowan dziaalno w ramach szkoy (42,9%), konformizm (zaangaowanie wikszoci) (9,2%), potrzeba uwzgldnienia dziaalnoci w CV (3,8%). W przypadku pobudek altruistycznych zaoono, e mog one stymulowane nastpujcymi zmiennymi: ch wpywu na sprawy dzielnicy (26,6%), lokalny patriotyzm (16,8%). Przy niewielkim odsetku wypeniajcych (na pytania odpowiadali tylko uczniowie, ktrzy zadeklarowali, ze kiedykolwiek angaowali si spoecznie) nie mona wyciga uprawnionych wnioskw dotyczcych zrnicowania w poszczeglnych typach szk i dzielnicach.

2.9.7. Powody braku zaangaowania obywatelskiego

W tym przypadku, z kafeterii podanych odpowiedzi najwicej wskaza, jako przyczyny braku zaangaowania spoecznego wybrano: brak zainteresowania sprawami dzielnicy (41%), dziaania takie le w kompetencji urzdnikw i politykw (21,6%), brak osobistych korzyci (17,5%), brak osb w ktrym mona wsppracowa (15,9%), wstyd (2,0%).

Badania jakociowe potwierdzaj, e to przede wszystkim brak zainteresowania sprawami dzielnicy przekada si na sabe zaangaowanie spoeczne. Respondenci na pytanie, dlaczego ich zdaniem rwienicy nie angauj si spoecznie, najczciej odpowiadali: to ich nie obchodzi, kady ma swoje sprawy, wskazywali lenistwo jako gwny powd (Cz4), (P2), (P7), (P10), (P17), (P18), (P21), (P22), (P23), (P27), (P29), (P34), (P36), (P37), (P40), (P43), (G11), (G16), (G24), (G25), (G36), (G48), (G50), (G56). Jako drugi najczstszy powd wskazywano brak odpowiedniej informacji (G4), (G5), (G6), (G16), (G22), (G24), (G28), (G34), (G40), (G41), (G51) oraz brak konkretnych efektw takiej dziaalnoci: bo widz, e to nie wnosi nic konkretnego (P6), (P38), (G2), (G13), (G43), (G46). Co znamienne, nikt z respondentw nie wspomina o stymulujcej roli szkoy w tym aspekcie, natomiast czsto zwracano uwag, e nadmierne obcienia szkolne poprawianie ocen, zajcia dodatkowe (P13), (P41), (P45), (G1), (G4), (G6), (G20), (G44), (G56) sprawia, e uczniowie po prostu nie maj czasu na dziaalno spoeczn. Respondenci wskazywali take na specyficzny tryb ycia wspczesnej modzie jako przyczyn braku zaangaowania spoecznego: wikszo modych spdza czas tylko przy komputerze i nie chc im si wychodzi na zewntrz (Cz7), (G14), (G32), (G52), modzie jest zdemoralizowana (P1), (P8), (G3), (G8). Do innych charakterystycznych przyczyn naleay: to e napotykaj duo utrudnie, zwaszcza administracyjnych (G33), dziaalno spoeczna kojarzy mi si z ludmi co zbieraj podpisy (G22), modzie kojarzy dziaalno spoeczn z zajciem dla starszych (G34), nie jest to raczej atrakcyjna aktywno (G1),


wstydz si (P39), nie, poniewa wadza ma gdzie obywateli (G30), Brak pomysw, brak rodkw pieninych (P44).

2.9.9. Znajomo aktywnoci spoecznej i obywatelskiej

Na pytanie o to, czy respondenci znaj jakiekolwiek dziaania spoeczne i obywatelskie w swojej dzielnicy, twierdzco odpowiedziao jedynie 17,2% uczniw, 26,8% odpowiedziao, e takich dziaa nie zna, natomiast a 56,0% nie udzielio odpowiedzi na to pytanie. Mona to interpretowa dwojako: jako brak znajomoci takich dziaa lub brak elementarnej wiedzy z zakresu wychowania obywatelskiego pozwalajcej kwalifikowa podejmowane dziaania jako obywatelskie i spoeczne. Najwikszy odsetek uczniw identyfikujcych jakiekolwiek dziaania obywatelski w swoje dzielnicy zanotowano w XVI LO (33,3%), V LO (25,5%), I LO (22,6). Najmniejszy: ZSO 1/XXIX LO (3,9%) i IX LO (4,9). Jako przykady dziaania obywatelskiego respondenci wskazywali najczciej te charakterystyczne bardziej dla miejskiej NIMBY postulaty, petycje (19,8%), protesty (18,6%).

Na pytanie o znajomo lokalnych NGO i inicjatyw mieszkacw, jedynie 14,8% respondentw wykazao si tak znajomoci, 81,2% odpowiedzia,

WYKRES 7. Znajomo aktywnoci spoecznej i obywatelskiej wrd modziey (dane w

procentach).


e nie zna takich dziaa, a 4,0% nie udzielio odpowiedzi. Swoistym fenomenem okazao si tu V LO gdzie a 70,2% wykazao si znajomoci takich organizacji, a na kolejnych miejscach znalazy si szkoy z tej samej kategorii: Technikum cznoci (14,0%) i I LO (13,2%) watro podkreli, e to jedyny taki przypadek, gdzie zanotowano a tak due rozpitoci wynikw pomidzy jedn szko a pozostaymi. Najsabszy wynik znajomoci takich organizacji by w szkoach lokalnych, w XIV (0,0%), XXVII (3,7%), XV LO (4,3%).

2.9.10 Skojarzenia z osobami angaujcymi si spoecznie

Istotnym czynnikiem warunkujcy podjcie aktywnoci spoecznej jest pytanie o to, jakie wartoci i cech przypisuje si osobie podejmujcej aktywno spoeczn.

A. osoba majca duo wolnego czasu



Odsetek 28,6 19,6 18,0 14,4 15,8 3,6

Jednym z trwalszych stereotypw opisujce osoby podejmujce dziaalno spoeczn jest przekonanie, e s to osoby dysponujce nadwyk czasu wolnego. Wyniki bada nie potwierdzaj ywotnoci tego stereotypu wrd modziey, wikszo respondentw nie zgadza si z takim twierdzeniem. Wystpuj jednak znaczne rnice pomidzy szkoami. W przypadku szk III kategorii zanotowano najwicej skojarze, e osoby aktywne spoecznie dysponuj nadwyk wolnego czasu XXVII (33,3%) i XV LO (25,5%) natomiast najemnej tego typu spojrze mieli uczniowie V LO (6,4%) i I LO (7,5%). Wynika to zapewne z odmiennych dowiadcze z aktywizmem spoecznych. W pierwszym przypadku bdzie to czciej aktywizm tradycyjny, osiedlowy oparty gwnie na starszych mieszkacach, w drugim natomiast to nowoczesne ruchy miejskie animowane przez wielkomiejsk klas kreatywn.

B. osoba konfliktowa




Odsetek 54,2 23,2 11,2 4,8 3,0 3,6

Kolejny silny stereotyp osoby zaangaowanej spoecznie, podkrelany zwaszcza przez lokalnych decydentw, to osoba konfliktowa, pieniacz. Wyniki pokazuj, e modzie zupenie odrzuca taki stereotyp, jedynie 7,8% jest skonna przypisywa aktywistom spoecznym skonnoci do konfliktw. W tym przypadku nie zaobserwowano istotnych rni pomidzy poszczeglnymi szkoami.

C. egoista



Odsetek 48,0 21,8 13,8 7,4 5,0 4,2

Polskie spoeczestwo posiada niewielki pokady zaufania spoecznego, co sprawia, e zaangaowanie spoeczne traktowane jest z nieufnoci, zakada si, e e posiada drugie dno, przynosi ukryte korzyci. Okazuje si jednak, e nasi respondenci w niewielkim stopniu podzielaj taki obraz aktywisty spoecznego jako egoisty podejmujcego dziaalno spoeczn z uwagi na swj egoistyczny interes (12,4%).

Rozkad odpowiedzi jest podobny we wszystkich typach szk, jedyny wyjtek to XVI LO, gdzie odsetek skojarze egoistycznych by nieznacznie wyszy (20%) od redniej, co moe wynika z jednostkowego (lokalnego) zego dowiadczenia.

D. lokalny patriota



Odsetek 10,4 13,6 26,4 27,6 19,0 3,0


W tym przypadku mamy do czynienia raczej z brakiem jednoznacznych deklaracji. Koreluje si to z badaniami jakociowymi (patrz wyej), gdzie okazao si, e respondenci maj powane problemy z okreleniem lokalnego patriotyzmu. Przyczyn tego naleaoby szuka we wspomnianej ju wielokrotnie saboci lokalnych instytucji, ktre nie wspieraj lokalnych postaw obywatelach i nie dostarczaj narracji dla ksztatowania si lokalnych tosamoci. Dziaalno spoeczna kojarzona z lokalnym patriotyzmem jest najczciej w Technikum cznoci (68,0%), V LO (55,5%), najsabiej w XIV LO (34,0%) i XVII LO(33,4%).

E. wiadomy obywatel



Odsetek 7,6 9,0 18,6 29,8 32,8 2,2

Ta kategoria zdecydowanie najczciej kojarzy si z aktywnoci spoeczn, uwaa tak 62,6% respondentw. W tym przypadku wida wyrany podzia na typy szk. Najwicej wskaza na aktywizm spoeczny jako wiadom dziaalno obywatelsk zanotowano w: V LO (78,7%), IV LO (70,6%), I LO i Technikum cznoci (po 66,0%), najmniejsz w przypadku XXVII LO (37%) i XVI LO (36,6%).

F. osoba pozytywnie zakrcona



Odsetek 22,6 14,0 17,6 22,8 19,6 3,4

Obraz aktywisty spoecznego jako osoby pozytywnie zakrconej nie jest silnie utrwalony w przypadku naszych respondentw, nie bdzie zatem stanowi atrakcyjnego wzoru do naladowania. W tym przypadku nie odnotowano wikszych rnic pomidzy typami szk.

Na podstawie pogbianych bada jakociowych ksztatuje si obraz spoecznikw jako dziaaczy, ktrzy chc zmian na lepsze, s zaangaowani. Osoby intensywnie udzielajce si w yciu spoecznym, ktre musz by permanentnie otoczone ludmi (wszdzie, gdzie s ludzie jest ta osoba), moe


to te mie form intelektualnych spotka niekoniecznie pomocy. Modzie ma trudno w przypomnieniu sobie konkretnych spoecznikw ze swojego otoczenia. Kilka osb kojarzy pojedynczych dziaaczy, gwnie radnych dzielnicy oraz organizatorw akcji charytatywnych. Oglnie, dziaalno spoecznikw okrelana jest jako super pozytywna.

2.9.11. Ocena sensu prowadzenia konsultacji spoecznych

Skala pyta od 1 (czysta fikcja) do 5 (prawdziwy dialog z mieszkacami)


Odsetek 15,2 18,6 29,6 18,0 16,6 2,0

W przypadku pytania o sens prowadzenia konsultacji spoecznych, najwicej wskaza (29,6%) t

Mlzl2015 2

Documents

Transcript of Mlzl2015 2