Młody Przedsiębiorca Społeczny - praktyczne ...¨zka3.pdf · MŁODY PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY...

projekt Fundacji Jump dofinansowany ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich

Młody Przedsiębiorca Społeczny- praktyczne wprowadzenie do nauczania ekonomii społecznej -

MŁODY PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY

Młody Przedsiębiorca Społeczny – praktyczne wprowadzenie do nauczania ekonomii społecznej

autorzy tekstów i scenariuszy (w kolejności alfabetycznej) Barbara Biernat | Monika Grabowska |Małgorzata Jaszczuk-Surma | Anna Kacperska | Anna Korgól | Łukasz Michoń | Cezary Miżejewski | Paulina Ograbisz | Monika Siurdyban | Szymon Surmacz | Justyna Waczków | Wioletta Wolańska | Roland Zarzycki

opracowanie, redakcja i korekta Roland Zarzycki – Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna Biz:on

projekt gra�czny, i skład Natalia Polakowska – Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna PANATO

wydawca Fundacja JUMP

druk Fabryka Kreacji PAVOS, ul. Jerzmanowska 19 (bud. H-1), 54-530 WrocławFundacja JUMP jest organizacją pozarządową założoną w 2013 roku, która działa na rzecz rozwoju ekonomii społecznej we Wrocławiu. Niniejsza publikacja zrealizowana została w ramach projektu 'Młody Przedsiębiorca Społeczny' realizowanego w roku 2014 przez Fundację Jump we współpracy z wrocławskimi nauczycielkami i dydaktykami dzięki wsparciu Funduszu Inicjatyw Społecznych.

kontaktFundacja JUMPul. Jana Palacha 1351-348 Wrocł[email protected]/fundacjajump

Wprowadzenie

Niegdyś miałem okazję przebywać we Włoszech w Trydencie (Trento). To kolebka włoskiej spółdzielczości, a spółdzielczości socjalnej w szczególności. Na blisko 500 tysięcy mieszkańców regionu, do spółdzielni należy ponad 200 tysięcy. Większość ludzi w Trydencie trzyma swoje oszczędności w bankach spółdzielczych. Nawet supermarkety są spółdzielcze. Gdy zapytałem o przyczynę takiego sukcesu, odpowiedziano mi prosto – my tego uczymy w szkołach.

Powtarzam zawsze tę historię z uwagi na nasze ciągłe utyskiwania na brak zaufania, chęci współpracy, umiejętności wspólnego działania. Odpowiedzmy zatem na pytanie: a skąd mielibyśmy to wiedzieć? Gdzie mieliśmy szansę nauczyć się takich zachowań?

Otaczająca nas rzeczywistość, to najpierw 50 lat upaństwowiania i centralizowania wszystkiego, a następnie 25 lat prywatyzowania i uczenia indywidualnego egoizmu. A potem jesteśmy zaskoczeni, że nie umiemy się organizować.

Dlatego istotą zmiany rzeczywistości, prawdziwej zmiany społecznej, jest przygotowanie ludzi młodych do innego spojrzenia na otaczający nas świat. Jeśli na tym wczesnym etapie nie nauczymy się, jak wygląda demokracja – nie w Sejmie, czy gdzieś tam w świecie, ale tu i teraz, w otaczającej nas rzeczywistości – jeśli nie nauczymy się, co oznacza słowo 'stowarzyszać' i jak zakłada się stowarzyszenie, wspólnotę, kooperatywę czy spółdzielnię, to nie oczekujmy, że za lat pięć, siedem, w 2020 roku, Polska będzie wyglądała inaczej.

Jeśli na wczesnym etapie edukacji nie przyswoimy wiedzy, czym jest wspólne rozwiązywanie problemów, współpraca umożliwiająca pokonywanie przeszkód i uzyskiwanie wspólnych korzyści, to ile byśmy pieniędzy nie przeznaczyli na te cele później, nic to nie zmieni.

A to naprawdę nie jest niemożliwe. Nie wymaga zmian programowych, podręczników. Wystarczy tylko chcieć. Mamy Wiedzę o Społeczeństwie, Podstawy Przedsiębiorczości czy projekty edukacyjne. Uczmy zatem, że tworzymy wspólnoty samorządowe jako ogół obywateli. We wspólnotach obywatele są zorganizowani w różny sposób: biznes, organizacje obywatelskie, spółdzielnie. Są też instytucje nas reprezentujące i wykonujące zadania publiczne. Poznajmy te instytucje i ludzi w nich działających. Wspólnota to nie jakaś abstrakcja, ale konkretni ludzie, podmioty i instytucje wokół nas.

Uczmy zachowań wspólnotowych i kooperatywnych, pamiętając, że jest to trudne. Dużo trudniejsze jest wspólne wypracowywanie decyzji, niż narzucenie swej woli mocą urzędu czy też kapitału. Oczywiście że to trudne, ale efekty przekraczają oczekiwania.

Działania te wpisaliśmy do Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej oraz Krajowego Programu Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu, które rząd przyjął w sierpniu br. W programach tych mamy do czynienia z działaniem na rzecz unowocześniania systemu kształcenia młodzieży poprzez zorientowanie na kształcenie kompetencji kluczowych: kreatywności, przedsiębiorczości oraz kooperacji (Działanie II.2. KPPUiWS), jak i edukacją w obszarze ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej na poziomie szkolnym i akademic- kim (Działanie V.3. KPRES). Proponuje się tu m.in.:

(-) odejście od kształcenia promującego zapamiętywanie i aplikację gotowych schematów na rzecz modelu promującego samodzielne i zespołowe zdobywanie informacji, krytyczne ich przetwarzanie, identy�kowanie problemów oraz szukanie skutecznych, w tym niestandardowych sposobów ich rozwiązywania;

Spis treści

Informacje redakcyjne 02

Wprowadzenie 03-04

Ekonomię społeczną trzeba robić 05-07

Spółdzielczość socjalna w pigułce 08-09

Współpraca w praktyce 10-11

Edukacja a ekonomia społeczna 12-13

Młody Przedsiębiorca Społeczny – o projekcie 14-17

Scenariusz lekcyjny I.A: Szkolny ogródek – Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza 18-20

Scenariusz lekcyjny I.B: Zaufanie -> Współpraca -> Zespół -> Wspólny projekt 21-24

Scenariusz lekcyjny I.C: Uczniowska Spółdzielnia Wydawnicza 25-23

Scenariusz lekcyjny II.A: Nie taki diabeł straszny, czyli rzecz o ekonomii społecznej 24-25

Scenariusz lekcyjny II.B: Ekonomia społeczna w ćwiczeniach i zabawach 26-27

Scenariusz lekcyjny II.C: Kooperatywa studencka 28-29

O Fundacji JUMP 30

Polecamy 31

2

BLOK I [180 min][00:00-00:10] omówienie założeń warsztatów[00:10-00:20] gra integracyjna dla uczestników[00:20-01:10] wprowadzenie do ekonomii społecznej – krótki wykład nauczająco-wprowadzający i ćwiczenia uzupełnione prezentacją dobrych praktyk oraz dyskusją[01:10-01:30] (przerwa)[01:30-02:20] omówienie podstawowych elementów biznes-planu (cel projektu, zakres projektu, zasoby, oferta w ramach działalności komercyjnej i społecznej, harmonogram Gantta, cash�ow, marka-promocja-marketing, otoczenie: klienci-partnerzy-konkurencja)[02:20-02:50] zaryswowanie i opracowanie wybranych elementów biznes-planu dla punktu ksero prowadzonego przez przedsiębiorstwo społeczne – praca w podgrupach[02:50-03:00] podsumowanie bloku 1 warsztatów i omówienie kolejnych etapów warsztatów

BLOK II [60 min]

[00:00-01:00] wizyta studyjna w działającym punkcie ksero – omówienie przez pracownika / właściciela przedsiębiorstwa doświadczeń w prowadzeniu takiego przedsięwzięcia; omówienie mocnych i słabych stron

BLOK III [60 min]

[00:00-01:00] wizyta studyjna w działającym przedsiębiorstwie społecznym – omówienie przez spółdzielców doświadczeń w prowadzeniu takiego przedsięwzięcia; omówienie mocnych i słabych stron

BLOK IV [180 min]

[00:00-00:20] podsumowanie poprzednich bloków warsztatów i głównych wniosków[00:20-01:10] powrót do prac nad biznes-planem dla punktu ksero prowadzonego przez przedsiębiorstwo społeczne, doprecyzowywanie – praca w podgrupach[01:10-01:30] (przerwa)[01:30-02:20] prezentacja wyników prac poszczególnych grup i wspólne ich omówienie[02:20-02:50] operacjonalizacja – przygotowanie planu działań koniecznych do realizacji przedsięwzięcia, wraz z oszcacowaniem czasu realizacji oraz nakładu środków[02:50-03:00] podsumowanie warsztatów

[autorki | autorzy]Łukasz Michoń | Paulina Ograbisz[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne � zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

O Fundacji JUMP

JUMP jest organizacją pozarządową założoną w 2013 roku, która działa na rzecz rozwoju ekonomii społecznej we Wrocławiu.

Nasze działania

W ramach działalności statutowej realizujemy warsztaty i doradztwo w zakresie:1. teoretycznych i praktycznych aspektów ekonomii społecznej 2. prawnych i administracyjnych aspektów funkcjonowania spółdzielni socjalnych3. modeli biznesowych i efektywnego zarządzania podmiotami ekonomii społecznej 4. metod i praktycznych narzędzi nauczania ekonomii społecznej dzieci i młodzieży szkolnej

Dla kogo

Działania kierujemy do:

1. osób indywidualnych i prawnych, które chcą założyć przedsiębiortswo społeczne (np. spółdzielnię socjalną)2. edukatorów, poszukujących narzędzi nauczania ekonomii społecznej na różnych etapach edukacji (od szkoły podstawowej po szkoły wyższe)3. pomiotów ekonomii społecznej, które potrzebują doradztwa biznesowego4. organizacji pozarządowych, zainteresowanych współpracą projektową w zakresie ES

Kontakt

ul. Palacha 1351-348 Wrocław

@: [email protected]

Zachęcamy do kontaktu, wyrażania opinii, komentarzy, pytań i współpracy!

Wprowadzenie










3


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




Wprowadzenie










4

(-) zmniejszenie w systemie edukacji wagi zajęć prowadzonych w systemie klasowo-lekcyjnym na rzecz zajęć w małych grupach, a także rozwijanie i upowszechnianie metod nauczania kształtujących przedsiębiorczość, kreatywność i kooperatywność wśród uczniów oraz promowanie działań zespołowych;

(-) informowanie oraz zachęcanie szkół do uczestniczenia w projektach i przedsięwzięciach z zakresu edukacji obywatelskiej, realizowanych przez instytucje i podmioty prowadzące działalność edukacyjną oraz organizacje obywatelskie;(-) opracowanie i upowszechnienie programów doskonalenia nauczycieli w zakresie ekonomii i przedsiębiorczości społecznej; wypracowanie rozwiązań stanowiących skuteczną zachętę dla nauczycieli i pedagogów, działania promujące idee spółdzielczości uczniowskiej w szkołach, w tym organizacja konkursów dla opiekunów spółdzielni uczniowskich oraz nauczycieli i instytucji wspierających tę formę spółdzielczości; certy�kacja szkół przyjaznych ekonomii i przedsiębiorczości społecznej.

Rozwiązań i działań jest wiele. Jedną z takich propozycji jest prezentowany w tej publikacji projekt Młody Przedsiębiorca Społeczny. Musimy poszukiwać, musimy uruchamiać nasze myślenie. Projekt ten jest jednym z takich działań, które warto upowszechniać. A warto to robić nie w imię abstrakcyjnych idei, ale bardzo konkretnego rozumienia ekonomii społecznej. Ekonomia społeczna i spółdzielczość socjalna buduje to, co nazywam demokracją uczestniczącą. Jeśli ludzie nauczą się podejmować wspólne decyzje w zakresie swoich miejsc pracy, to nauczą się podejmować decyzje jako świadomi obywatele. Jeśli uczniowie nauczą się podejmować decyzje jako obywatele, będą umieli podejmować świadome decyzje jako pracownicy, spółdzielcy, przedsiębiorcy.

Cezary MiżejewskiPrezes Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych

O Autorze: Cezary Miżejewski – Absolwent Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 80-tych członek Związku Młodzieży Demokratycznej i Międzyzakładowego Robotniczego Komitetu "Solidarności". W latach 90-tych sprawował mandat posła na Sejm, wybranego z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W latach 2004-2005 podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społec-znej, podsekretarz stanu w Ministerstwie Polityki Społecznej, a następnie sekretarz stanu w tym resorcie. Sekretarz zespołu przygotowującego Narodową Strategię Integracji Społecznej, koordynotor prac nad Krajowym Planem Działań na rzecz Integracji Społecznej oraz Strategią Polityki Społecznej 2007-2013, współautor ustawy o zatrudnieniu socjalnym i ustawy o spółdzielniach socjalnych. Od 2009 pracownik spółdzielni socjalnej "Opoka" w Kluczach oraz przewodniczący Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych. Członek Zespołu ds. rozwiązań systemowych w zakresie ekonomii społecznej. Wszedł w skład rady ekspertów społecznych i komitetu wykonawczego Polskiego Komitetu Europejskiej Sieci Przeciw Ubóstwu (EAPN), a w 2012 w skład Rady Działalności Pożytku Publicznego przy MPiPS. W 2013 został członkiem zarządu Wspólnoty Roboczej Związku Organizacji Socjalnych (WRZOS). W 2000 za działalność na rzecz kultury niezależnej otrzymał odznakę Zasłużony Działacz Kultury, w 2009 odznakę "Za Zasługi dla Ochrony Pracy", a w 2014 Krzyż Wolności i Solidarności.

Ekonomię społeczną trzeba robić

Z Szymonem Surmaczem rozmawia Roland Zarzycki.

[Czym dla Ciebie – osoby o bardzo bogatym, różnorodnym spółdzielczym doświadczeniu – jest ekonomia społeczna?]

De�nicji ekonomii społecznej jest tyle, ile ludzi którzy się nią zajmują. Ja jestem zwolennikiem dość szerokiego podejścia i zarazem pojęcia 'gospodarka społeczna', a nie 'ekonomia'. Ekonomia to zestaw narzędzi do liczenia. A gospodarka to zespół różnych procesów służących mądremu gospodarowaniu – zarządzaniu tym, co mamy dostępne w zespole ludzi, �rmie, na osiedlu, w gminie, województwie czy państwie. Gospodarka społeczna ma na uwadze całokształt życia ludzkiego i społecznego. Czyli nie tylko aspekty "zarobkowe", policzalne, ekonomiczne, które często utożsamia się z "klasyczną" gospodarką, ale także kulturalne, edukacyjne, kapitał społeczny – czyli relacje między ludźmi – i, mówiąc górnolotnie, zamiast o zarabianiu pieniędzy mówi o dobrym, godnym życiu.

Gospodarka społeczna ujmuje wiele aspektów życia społecznego, takich jak wydatki na edukację, kulturę, integrację, wspieranie słabszych itd., jako inwestycje w dalszy rozwój i budowanie dobrych relacji miedzy ludźmi. To co w "klasycznym" ujeciu jest kosztem, zbędnym wydatkiem, tutaj staje się najważniejszą inwestycją. I tu chyba dotykamy kluczowej różnicy wyjaśniającej, czym jest gospodarka (ekonomia) społeczna. Zamiast zajmować się zarabianiem pieniędzy i maksymalizowaniem zysków, gospodarka społeczna zajmuje się przede wszystkim mądrym wydawaniem zarobionych pieniędzy. Zyski mają być reinwestowane w rozwój społeczny, służyć rozwojowi duchowemu i kulturowemu danej społeczności.

Fundamentalne wartości dla tak rozumianego gospodarowania to równość ludzi – poszanowanie dla praw człowieka, w tym wspieranie słabszych i wykluczonych, demokracja w działaniu – współdecydowanie o zarabianych wspólnie pieniądzach i rozwój sfery niematerialnej naszego życia. Oczywiście, sfera materialna też ma znaczenie, ale prymatem jest to, co w głowie i w sercu, a nie napełnianie żołądka.

I jeszcze jedna ważna różnica. Ekonomia "klasyczna" to ekonomia gromadzenia i grodzenia. JA MAM WIĘCEJ niż wy – to jej kluczowy paradygmat rozwojowy. Mieć wiecej i jak najwięcej dla siebie. Odgrodzić się zasiekami, wynająć strażników, patrzeć z góry na tych, którzy nie mają. To jej etos.

Natomiast gospodarka społeczna opiera się na idei dzielenia się. MY MAMY TYLE, ILE NAM POTRZEBA. Idea dzielenia się zarówno pracą, jak i jej owocami jest najważniejszą siłą napędową ekonomii społecznej. Współpraca, współodpowiedzialność, solidarność, pomoc wzajemna. Zamiast odgradzać się płotami, wspólnie dzielimy troski i radości, razem budujemy to, czego potrzebujemy do życia, nie patrzymy na innych z góry, bo każdy w tym systemie ma swoją role i wagę. Oczywiście przerysowuję, ale skrajne wektory działania obu systemów sa właśnie takie.

[Czy widzisz sens nauczania gospodarki (ekonomii) społecznej już w szkołach podstawowych i średnich?]

Nie tylko sens, ale i konieczność. I to już od przedszkola, zanim dzieci nauczą się liczyć. Jak wspomniałem, gospodarka społeczna opiera się na koncepcji dzielenia się, kooperacji, równości, poszanowaniu praw innych i wspieraniu słabszych. Kiedy się mamy tego nauczyć, jak nie w przedszkolu? Potem jest już za późno. Dzisiejsza szkoła raczej nauczy nas indywidualizmu i przygotuje do wyścigu szczurów. Oceny mają znaczenie w dostepie do lepszego gimnazjum; kto jest olimpijczykiem ma wieksze szanse, jak pomagasz innym dając ściągać zadanie to jesteś karany itd.

Na świecie jednak coraz więcej mówi się o konieczności odejscia od takiego trybu uczenia na rzecz budowania zespołów, kooperacji, uwalniania kreatywności i odkrywania swoich talentów, nawet jeśli z "merkantylnego" punktu widzenia nie maja wartości "ekonomicznej". Taka szkoła przygotuje kadry do tworzenia systemu gospodarki społecznej. Natomiast na następnych etapach często jest za późno, lub bardzo trudno przebić się przez powtarzaną od lat mantrę "musisz być lepszy od innych, silniejszy, szybszy, bardziej cwany, musisz mieć dobry zawód (czytaj: dobrze płatny), osiągnąć sukces (czytaj: dużo zarabiać), pilnie pracuj, ucz się tego, co ci każemy, a wyjdziesz na ludzi". Gospodarka społeczna mówi coś zupełnie odwrotnego: "nie działaj sam, kooperuj, odkryj swój talent, twórz, wspieraj słabszych, pomagaj innym, ważniejsze są relacje między ludźmi niż ilość zarobionych pieniędzy". Dla wielu młodych ludzi zderzenie z takim podejściem do życia jest trudne do zaakceptowania. Nawet, jeśli instynktownie czują że to jest dla nich lepsze, to wyuczone przez lata zachowania utrudniają im wejście w taki tryb życia. To jest zupełnie inny system wartości i trzeba wychowywać do niego od najwcześniejszych lat. A właściwe nawet nie wychowywać, tylko nie psuć, bo małe dzieci dużo lepiej czują, czym jest ekonomia społeczna niż ich starsi koledzy w gimnazjum czy liceum.

I, co istotne – 'ekonomii społecznej' nie da się nauczyć. To trzeba robić. To jest sposób na życie, a nie "alternatywny" pomysł na miejsce pracy. Pomocne mogą być w tym spółdzielnie uczniowskie, ale takie z prawdziwego zdarzenia, w których jak najwięcej zależy od dzieci, a nie od opiekuna-nauczyciela.

[W takim razie czego o ekonomii społecznej można nauczyć dzieci i młodzież?]

Już trochę o tym powiedziałem. Dla dzieci ekonomia społeczna jest znacznie bardziej naturalna niż dla dorosłych. Małe dzieci nie znają jeszcze funkcji pieniądza, nie rozróżniają nominałów i nie rozumieją funkcji tezauryzacyjnej, nie znają siły nabywczej pieniędzy. Nie nadają też poszczególnym przedmiotom i czynnościom wartości w takim rozumieniu, jak robią to ludzie dorośli. Kiedy dziecko jest gotowe wymienić z kolegą drogi zestaw klocków Lego na gumową piłeczkę za 2 zł, to każdy dorosły oczywiście zaprotestuje "to nieuczciwe! nieopłacalne!". Ale jeśli nie ma za tym złych intencji, a obie strony sa zadowolone z wymiany? To co wtedy? Interweniując, uczymy dzieci wartości kapitałowej przedmiotów, ale odbieramy im radość z dzielenia się. Mam poważne watpliwości, czy nie robimy im i sobie w ten sposób krzywdy...

Inny przykład. Dziecko chciałoby spędzić czas ze swoim rodzicem, który zamiast kilku godzin z dzieciakiem zarabia kasę, za którą kupi mu potem klocki Lego warte... tyle co gumowa piłeczka za 2 zł. A w tym czasie mógłby spędzić z nim bezcenne chwile. Widziałem w księgarni taką książeczkę dla dzieci, w której chłopczyk pyta ojca ile zarabia na godzinę, po czym zbiera kieszonkowe tak długo, by móc kupić godzinę zabawy z tatą. Wstrząsające, ale niestety prawdziwe. Ekonomia społeczna jest właśnie o tym – o dokonywaniu "nieracjonalnych", trudno policzalnych wyborów, które powodują że może nie jesteśmy bogatsi w kolejne cyfry na koncie, ale na pewno jestesmy bardziej szczęśliwi. Więc tu należałoby odwrócić pytanie... nie tyle pytać, czego o ekonomii społecznej można nauczyć dzieci i młodzież, tylko czego my, dorośli możemy nauczyć się o ekonomii od dzieci.

Jest taki ekonomista, Tomáš Sedláček, który napisał świetną książkę pt. Ekonomia Dobra i Zła. To świetna książka, powinna być obowiązkową lekturą dla wszystkich zajmujących się podejmowaniem decyzji o charakterze gospodarczym. Sedláček analizuje myśli o charakterze ekonomicznym zawarte w najważniejszych opowieściach i ideach kształtujących nasza cywilizację. Przegląd ekonomicznych idei od eposu o Gilgameszu, przez mitologię grecką, Stary i Nowy Testament aż po nowożytnych ekonomistów i �lozofów, pozwala zrozumieć, że żyjemy w czasach niezwykłej aberracji, w których dyskusję o dobrym, godnym i bogatym duchowo i kulturalnie życiu zastąpiono dyskursem o nieustającym rozwoju i dążeniu do pomnażania materialnego bogactwa. Takie materialne podejście, stawiające pieniądz w centrum uwagi

naszej cywilizacji jest stosunkowo krótkie. Owszem, pieniądz zawsze dawał władzę i luksus, ale nigdy jego dominacja nad umysłami całej populacji nie była tak silna. Takie materialistyczne, merkantylne podejście jest źródłem większości współczesnych problemów globalnych i lokalnych. Niestety, niezwykle trudno zmienić ten paradygmat, ponieważ kluczowe siły napędowe dzisiejszej cywilizacji są bardzo mocno oparte na policzalnych aspektach życia. Trudno policzyć odsetki od uśmiechu i nałożyć podatek od zaufania i relacji między ludźmi...

Jeśli chcemy, by młodzież nauczyła się czegoś o ekonomii społecznej, to należy ją zachęcać do zadawania odważnych pytań, zamiast udzielać im "prawidłowych" odpowiedzi. W dzisiejszym świecie najbardziej brakuje odważnych herezji, które zaczną podważać istniejący paradygmat rozwoju. To młodzież musi zacząć zadawać pytania takie jak 'Po co ci nowy samochód?', 'Czy musisz mieć mieszkanie na własność, skoro i tak lubisz podróżować?', 'Czy osoby, które nie mają pracy są bezużyteczne?', 'A może niektóre z nich potra�ą pięknie śpiewać lub malować?', 'A może to niby-bezrobocie oznacza bierze się stąd, że osoba ta wykonuje niezwykle ważną pracę opiekując się dziećmi lub schorowanymi dziadkami?', 'Czy jeśli ktoś jest niepełnosprawny, to oznacza, że powinien siedzieć w domu?'. Myślę, że zamiast "uczyć", powinniśmy ośmielać do zadawania pytań i uwrażliwiać na otaczające nas problemy. Uważam, że często to młodzi ludzie, nieobarczeni jeszcze schematami "prawidłowego" myślenia, będą w stanie znaleźć rozwiązania wielu problemów, które obiecuje rozwiązywać system ekonomii społecznej.

O Autorze: Szymon Surmacz – Animator przedsiębiorczości społecznej, szkoleniowiec. Specjalista w zakresie wykorzystywania do celów społecznych: marketingu oraz technik multimedialnych i informatycznych. Współzałożyciel kwartalnika „Nowy Obywatel” oraz współtwórca koncepcji i redaktor czasopisma „JAK robić biznes społeczny”, aktywista ruchów opartych na współpracy i wymianie (OpenSource i Creative Commons). Członek Stowarzyszenia „Obywatele Obywatelom”, współtwórca studia gra�cznego Kooperatywa.org. Specjalizuje się w tworzeniu i rozwijaniu przedsiębiorstw, których głównym celem jest tworzenie zmian społecznych, a nie maksymalizacja zysków właścicieli czy udziałowców. Za najlepsze do tego celu uważa metody planowania biznesowego oparte na badaniu potrzeb i zaangażowaniu klientów: customer development, lean startup i business model generation. Współpracuje z kilkudziesięcioma organizacjami pozarządowymi i spółdzielniami socjalnymi w całej Polsce. Popularyzator polskich tradycji spółdzielczych i aktywności społecznej. Wykładowca przedmiotów „Komunikacja społeczna” na studiach podyplomowych Ekonomia Społeczna w Małopolskiej Szkole Administracji Publicznej oraz „Zarządzanie podmiotami gospodarki społecznej” na studiach podyplomowych Gospodarka Społeczna w Instytucie Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




Wprowadzenie










5

(-) zmniejszenie w systemie edukacji wagi zajęć prowadzonych w systemie klasowo-lekcyjnym na rzecz zajęć w małych grupach, a także rozwijanie i upowszechnianie metod nauczania kształtujących przedsiębiorczość, kreatywność i kooperatywność wśród uczniów oraz promowanie działań zespołowych;

(-) informowanie oraz zachęcanie szkół do uczestniczenia w projektach i przedsięwzięciach z zakresu edukacji obywatelskiej, realizowanych przez instytucje i podmioty prowadzące działalność edukacyjną oraz organizacje obywatelskie;(-) opracowanie i upowszechnienie programów doskonalenia nauczycieli w zakresie ekonomii i przedsiębiorczości społecznej; wypracowanie rozwiązań stanowiących skuteczną zachętę dla nauczycieli i pedagogów, działania promujące idee spółdzielczości uczniowskiej w szkołach, w tym organizacja konkursów dla opiekunów spółdzielni uczniowskich oraz nauczycieli i instytucji wspierających tę formę spółdzielczości; certy�kacja szkół przyjaznych ekonomii i przedsiębiorczości społecznej.

Rozwiązań i działań jest wiele. Jedną z takich propozycji jest prezentowany w tej publikacji projekt Młody Przedsiębiorca Społeczny. Musimy poszukiwać, musimy uruchamiać nasze myślenie. Projekt ten jest jednym z takich działań, które warto upowszechniać. A warto to robić nie w imię abstrakcyjnych idei, ale bardzo konkretnego rozumienia ekonomii społecznej. Ekonomia społeczna i spółdzielczość socjalna buduje to, co nazywam demokracją uczestniczącą. Jeśli ludzie nauczą się podejmować wspólne decyzje w zakresie swoich miejsc pracy, to nauczą się podejmować decyzje jako świadomi obywatele. Jeśli uczniowie nauczą się podejmować decyzje jako obywatele, będą umieli podejmować świadome decyzje jako pracownicy, spółdzielcy, przedsiębiorcy.

Cezary MiżejewskiPrezes Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych

O Autorze: Cezary Miżejewski – Absolwent Instytutu Polityki Społecznej Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 80-tych członek Związku Młodzieży Demokratycznej i Międzyzakładowego Robotniczego Komitetu "Solidarności". W latach 90-tych sprawował mandat posła na Sejm, wybranego z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W latach 2004-2005 podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społec-znej, podsekretarz stanu w Ministerstwie Polityki Społecznej, a następnie sekretarz stanu w tym resorcie. Sekretarz zespołu przygotowującego Narodową Strategię Integracji Społecznej, koordynotor prac nad Krajowym Planem Działań na rzecz Integracji Społecznej oraz Strategią Polityki Społecznej 2007-2013, współautor ustawy o zatrudnieniu socjalnym i ustawy o spółdzielniach socjalnych. Od 2009 pracownik spółdzielni socjalnej "Opoka" w Kluczach oraz przewodniczący Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych. Członek Zespołu ds. rozwiązań systemowych w zakresie ekonomii społecznej. Wszedł w skład rady ekspertów społecznych i komitetu wykonawczego Polskiego Komitetu Europejskiej Sieci Przeciw Ubóstwu (EAPN), a w 2012 w skład Rady Działalności Pożytku Publicznego przy MPiPS. W 2013 został członkiem zarządu Wspólnoty Roboczej Związku Organizacji Socjalnych (WRZOS). W 2000 za działalność na rzecz kultury niezależnej otrzymał odznakę Zasłużony Działacz Kultury, w 2009 odznakę "Za Zasługi dla Ochrony Pracy", a w 2014 Krzyż Wolności i Solidarności.





















BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




6





















BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




7





















BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




Spółdzielczość socjalna w pigułce

1. Czym jest spółdzielnia socjalna?

Spółdzielnia socjalna jest przede wszystkim podmiotem ekonomii społecznej, społeczną �rmą, która prowadzi działalność gospodarczą, realizując przy tym szeroko pojęte cele społeczne. Inaczej niż w przypadku zwykłych przedsiębiorstw, nie działa ona w pierwszej kolejności dla maksymalizacji zysku, lecz przede wszystkim po to, aby zapewnić pracę swoim członkom. Innymi słowy, spółdzielnia socjalna działa na rynku sprzedając produkty lub usługi, a uzyskane nadwyżki wykorzystuje głównie do osiągania celów społecznych. W przeciwieństwie do wielu innych form działalności gospodarczej, spółdzielnia socjalna zarządzana jest przy zachowaniu zasad demokracji oraz przy zaangażowaniu wszystkich członków w jej bieżące funkcjonowanie oraz rozwój.

Takie przedsiębiorstwo społeczne – podobnie, jak każdy inny podmiot działający na wolnym rynku – podporządkowane jest rządzącym na nim prawom. Jeżeli ktoś planuje założenie spółdzielni socjalnej, powinien poświęcić odpowiednio dużo czasu na przemyślenie biznesowej koncepcji swojego przedsięwzięcia. W takim momencie należy odpowiedzieć sobie na kilka fundamentalnych pytań, jak na przykład: 'Jaki produkt lub usługę chcemy zaoferować?', 'Kto będzie klientem spółdzielni?', 'Jak zamierzamy dotrzeć do klientów z informacją o produkcie/usłudze?', 'Czy i jak silna jest konkurencja w podobnych branżach?', 'Co sprawi, że klienci wybiorą nasz produkt?' czy też 'Jakie będą szacunkowe koszty naszej działalności?'.

Spółdzielnię socjalną można przyrównać do spółki, ze względu na to, że jej członkowie, będąc współwłaścicielami, mają realny wpływ na jej rozwój. To, co odróżnia spółdzielnię od spółki, to przede wszystkim brak możliwości podziału zysków pomiędzy jej członków oraz posiadanie przez każdego z członków jednego głosu, niezależnie od wysokości wniesionych udziałów.

2. Reintegracja, a spółdzielnia socjalna

Spółdzielnia socjalna z zasady powstaje po to, aby dać pracę swoim członkom. Tworząc miejsca pracy, w istotnym zakresie pełni funkcję reintegracyjną względem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, na przykład pozwalając im wrócić na rynek pracy. W przypadku, gdy spółdzielnię socjalną tworzą osoby �zyczne, minimum połowa z nich musi mieścić się w „katalogu” grup defaworyzowanych, wynikającym bezpośrednio z ustaw. Są to między innym bezrobotni w rozumieniu Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy czy osoby, o których mowa w Ustawie o zatrudnieniu socjalnym (bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, uzależnieni od alkoholu po zakończeniu psychoterapii bądź też osoby niepełnosprawne w myśl Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych).

3. Aspekty formalno-prawne rejestrowania spółdzielni socjalnej

Spółdzielnię socjalną mogą założyć osoby �zyczne, z których co najmniej połowa obligatoryjne pochodzi z grupy osób zagrożonych marginalizacją. Założyć ją może minimalnie 5, a maksymalnie 50 osób �zycznych. Ustawa o spółdzielniach socjalnych z dnia 27 kwietnia 2006 roku przewiduje także możliwość założenia

spółdzielni przez dwie osoby prawne: organizacje pozarządowe, kościelne osoby prawne czy jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku, gdy spółdzielnia tworzona jest przez dwie osoby prawne, mają one obowiązek zatrudnić na spółdzielczą umowę o pracę minimum 5 osób z grupy zagrożonej wykluczeniem społecznym, w ciągu 6 miesięcy od daty zarejestrowania podmiotu.

Gdy mamy już odpowiednią liczbę osób oraz przemyślany pomysł na działalność spółdzielni, należy przygotować się do wypełnienia formalności czekających przyszłych spółdzielców. Podstawowym i jednym z najważniejszych dokumentów, który wspólnie tworzą przyszli członkowie spółdzielni, jest statut. Ten wewnętrzny dokument nie tylko reguluje formy działalności, jakie planuje podjąć spółdzielnia, ale również wszelkie zasady związane z reprezentacją spółdzielni, przyjmowaniem i wykluczaniem jej członków czy prowadzeniem polityki �nansowej.

Przed złożeniem dokumentów rejestracyjnych do Krajowego Rejestru Sądowego, przyszli spółdzielcy muszą przeprowadzić zebranie założycielskie, podczas którego zostanie ukonstytuowany zarząd oraz inne organy spółdzielni, jak rada nadzorcza, w przypadku, gdy przyszła spółdzielnia liczyć będzie więcej niż 15 osób. Należy zaznaczyć, że najważniejszym organem spółdzielni socjalnej zawsze jest Walne Zgromadzenie, które tworzy ogół członków spółdzielni socjalnej.

Dokumenty z zebrania założycielskiego takie jak uchwały: o powołaniu spółdzielni socjalnej, powołaniu zarządu, przyjęciu statutu wraz z odpowiednimi drukami muszą zostać złożone w terminie 7 dni od daty przeprowadzenia zebrania założycielskiego do Krajowego Rejestru Sądowego. Wtedy pozostaje nam czekać na decyzję Sądu. Proces rejestracji spółdzielni trwa około jednego miesiąca, jest jednak uzależniony od poprawności złożonych dokumentów i innych czynników.

4. Spółdzielnia socjalna a stereotyp

Każdy podmiot, który zostanie założony jako spółdzielnia socjalna, musi używać tej nazwy we wszystkich o�cjalnych dokumentach. W naszym społeczeństwie termin „socjalny” nie jest kojarzony zbyt dobrze. Wielu osobom przychodzą na myśl trudne czasu komunizmu, gdy tylko usłyszą to określenie. Dlatego część zakładanych spółdzielni socjalnych używa w materiałach marketingowych nazwy kooperatywa, aby pozytywnie zaskoczyć klientów jakością swoich usług. W Polsce powstaje coraz więcej podmiotów, które przełamują stereotyp „bylejakości” przedsiębiorstw społecznych, i w tym właśnie kierunku powinna podążać polska spółdzielczość socjalna.

O Autorce: Anna Kacperska – Zawodowo związana z sektorem ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej od 5 lat. Współpracuje między innymi z Fundacją Rozwoju Ekonomii Społecznej i Regionalnym Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. W ramach swojej działalności przeprowadziła kilkaset godzin doradztwa w zakresie funkcjonowania i działalności spółdzielni socjalnych. Koordynatorka wielu projektów �nansowanych z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, promujących ekonomię społeczną i wspierających podmioty ekonomii społecznej. Prezes Fundacji Jump.

8


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




Spółdzielczość socjalna w pigułce

1. Czym jest spółdzielnia socjalna?

Spółdzielnia socjalna jest przede wszystkim podmiotem ekonomii społecznej, społeczną �rmą, która prowadzi działalność gospodarczą, realizując przy tym szeroko pojęte cele społeczne. Inaczej niż w przypadku zwykłych przedsiębiorstw, nie działa ona w pierwszej kolejności dla maksymalizacji zysku, lecz przede wszystkim po to, aby zapewnić pracę swoim członkom. Innymi słowy, spółdzielnia socjalna działa na rynku sprzedając produkty lub usługi, a uzyskane nadwyżki wykorzystuje głównie do osiągania celów społecznych. W przeciwieństwie do wielu innych form działalności gospodarczej, spółdzielnia socjalna zarządzana jest przy zachowaniu zasad demokracji oraz przy zaangażowaniu wszystkich członków w jej bieżące funkcjonowanie oraz rozwój.

Takie przedsiębiorstwo społeczne – podobnie, jak każdy inny podmiot działający na wolnym rynku – podporządkowane jest rządzącym na nim prawom. Jeżeli ktoś planuje założenie spółdzielni socjalnej, powinien poświęcić odpowiednio dużo czasu na przemyślenie biznesowej koncepcji swojego przedsięwzięcia. W takim momencie należy odpowiedzieć sobie na kilka fundamentalnych pytań, jak na przykład: 'Jaki produkt lub usługę chcemy zaoferować?', 'Kto będzie klientem spółdzielni?', 'Jak zamierzamy dotrzeć do klientów z informacją o produkcie/usłudze?', 'Czy i jak silna jest konkurencja w podobnych branżach?', 'Co sprawi, że klienci wybiorą nasz produkt?' czy też 'Jakie będą szacunkowe koszty naszej działalności?'.

Spółdzielnię socjalną można przyrównać do spółki, ze względu na to, że jej członkowie, będąc współwłaścicielami, mają realny wpływ na jej rozwój. To, co odróżnia spółdzielnię od spółki, to przede wszystkim brak możliwości podziału zysków pomiędzy jej członków oraz posiadanie przez każdego z członków jednego głosu, niezależnie od wysokości wniesionych udziałów.

2. Reintegracja, a spółdzielnia socjalna

Spółdzielnia socjalna z zasady powstaje po to, aby dać pracę swoim członkom. Tworząc miejsca pracy, w istotnym zakresie pełni funkcję reintegracyjną względem osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, na przykład pozwalając im wrócić na rynek pracy. W przypadku, gdy spółdzielnię socjalną tworzą osoby �zyczne, minimum połowa z nich musi mieścić się w „katalogu” grup defaworyzowanych, wynikającym bezpośrednio z ustaw. Są to między innym bezrobotni w rozumieniu Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy czy osoby, o których mowa w Ustawie o zatrudnieniu socjalnym (bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności, uzależnieni od alkoholu po zakończeniu psychoterapii bądź też osoby niepełnosprawne w myśl Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych).

3. Aspekty formalno-prawne rejestrowania spółdzielni socjalnej

Spółdzielnię socjalną mogą założyć osoby �zyczne, z których co najmniej połowa obligatoryjne pochodzi z grupy osób zagrożonych marginalizacją. Założyć ją może minimalnie 5, a maksymalnie 50 osób �zycznych. Ustawa o spółdzielniach socjalnych z dnia 27 kwietnia 2006 roku przewiduje także możliwość założenia

spółdzielni przez dwie osoby prawne: organizacje pozarządowe, kościelne osoby prawne czy jednostki samorządu terytorialnego. W przypadku, gdy spółdzielnia tworzona jest przez dwie osoby prawne, mają one obowiązek zatrudnić na spółdzielczą umowę o pracę minimum 5 osób z grupy zagrożonej wykluczeniem społecznym, w ciągu 6 miesięcy od daty zarejestrowania podmiotu.

Gdy mamy już odpowiednią liczbę osób oraz przemyślany pomysł na działalność spółdzielni, należy przygotować się do wypełnienia formalności czekających przyszłych spółdzielców. Podstawowym i jednym z najważniejszych dokumentów, który wspólnie tworzą przyszli członkowie spółdzielni, jest statut. Ten wewnętrzny dokument nie tylko reguluje formy działalności, jakie planuje podjąć spółdzielnia, ale również wszelkie zasady związane z reprezentacją spółdzielni, przyjmowaniem i wykluczaniem jej członków czy prowadzeniem polityki �nansowej.

Przed złożeniem dokumentów rejestracyjnych do Krajowego Rejestru Sądowego, przyszli spółdzielcy muszą przeprowadzić zebranie założycielskie, podczas którego zostanie ukonstytuowany zarząd oraz inne organy spółdzielni, jak rada nadzorcza, w przypadku, gdy przyszła spółdzielnia liczyć będzie więcej niż 15 osób. Należy zaznaczyć, że najważniejszym organem spółdzielni socjalnej zawsze jest Walne Zgromadzenie, które tworzy ogół członków spółdzielni socjalnej.

Dokumenty z zebrania założycielskiego takie jak uchwały: o powołaniu spółdzielni socjalnej, powołaniu zarządu, przyjęciu statutu wraz z odpowiednimi drukami muszą zostać złożone w terminie 7 dni od daty przeprowadzenia zebrania założycielskiego do Krajowego Rejestru Sądowego. Wtedy pozostaje nam czekać na decyzję Sądu. Proces rejestracji spółdzielni trwa około jednego miesiąca, jest jednak uzależniony od poprawności złożonych dokumentów i innych czynników.

4. Spółdzielnia socjalna a stereotyp

Każdy podmiot, który zostanie założony jako spółdzielnia socjalna, musi używać tej nazwy we wszystkich o�cjalnych dokumentach. W naszym społeczeństwie termin „socjalny” nie jest kojarzony zbyt dobrze. Wielu osobom przychodzą na myśl trudne czasu komunizmu, gdy tylko usłyszą to określenie. Dlatego część zakładanych spółdzielni socjalnych używa w materiałach marketingowych nazwy kooperatywa, aby pozytywnie zaskoczyć klientów jakością swoich usług. W Polsce powstaje coraz więcej podmiotów, które przełamują stereotyp „bylejakości” przedsiębiorstw społecznych, i w tym właśnie kierunku powinna podążać polska spółdzielczość socjalna.

O Autorce: Anna Kacperska – Zawodowo związana z sektorem ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej od 5 lat. Współpracuje między innymi z Fundacją Rozwoju Ekonomii Społecznej i Regionalnym Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych. W ramach swojej działalności przeprowadziła kilkaset godzin doradztwa w zakresie funkcjonowania i działalności spółdzielni socjalnych. Koordynatorka wielu projektów �nansowanych z Funduszu Inicjatyw Obywatelskich, promujących ekonomię społeczną i wspierających podmioty ekonomii społecznej. Prezes Fundacji Jump.

9


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




10

Współpraca w praktyce

Mogłoby się wydawać, że w dzisiejszym świecie współpraca jest czymś powszechnym. W szkołach coraz częściej młodzi ludzie pracują w grupach, a w �rmach pracownicy działają w ramach teamów, które wspólnie realizują zadania i wspólnie rozliczane są z efektów pracy. Współpraca jest również obecna w działaniach organizacji pozarządowych, które prowadzą szereg projektów na rzecz społeczeństwa, a także w codziennych, przyjecielskich przedsięwzięciach. Z drugiej jednak strony znajdziemy dziesiątki przykładów na to, że społeczeństwo jest coraz bardziej zatomizowane, a sukcesy indywiduane są oceniane jako zdecydowanie bardziej lukratywne niż zespołowe.

Probując scharakteryzować kooperację w praktyce i ocenić jej kondycję swoje obserwacje chciałabym skoncentrować na obszarze aktywności zawodowej, w którym współpraca ma znaczenie fundamentalne – ekonomii społecznej, zwanej także przedsiębiorczością społeczną. Gdy spojrzymy na typowe podmioty działające w tym sektorze, spółdzielnie socjalne, zobaczymy, że są to przedsiębiorstwa zarządzane dekokratycznie, w których struktura najczęściej jest płaska, a członkowie organizacji są jej współwłaścicielami. W obliczu takich uwarunkowań możnaby rzec, że spółdzielcy są na współpracę wręcz skazani, muszą bowiem wspólnie porozumieć się co do tego, jak ma być zorganizowany ich biznes. Prowadzenie �rmy to bowiem nie tylko wymyślenie produktu i znalezienie odbiorcy, ale także zbudowanie solidnych fundamentów, czyli struktury organizacyjnej, procedur działania, marki, kultury pracy i dbanie o wiele innych spraw, które pozwolą biznesowi się rozwijać. Jak pokazują statystyki, przyczyną rozpadu przedsiębiorstw społecznych są nie tyle kłopoty �nansowe czy model biznesowy, ale właśnie bardzo często jest to czynnik ludzki. Bo współpracy trzeba się nauczyć.

Ponownie powraca tu pytanie, czy współpraca jest trudna? Jako praktyk uważam, że jest bardzo trudna. Współpraca z jednej strony wymaga od ludzi otwartości, zaufania i zrozumienia, z drugiej dyscypliny i odpowiedzialności. W mojej ocenie, o ile ludziom nie brakuje dobrych chęci i otwartości, to często brakuje im kompetencji komuniacyjnych, które pozwoliłyby na sprawną współpracę. Wielu z nas nie jest także do kooperacji przygotowana emocjonalnie, co z jednej strony oznacza niski poziom empatii, z drugiej rozbudowane ambicje i ego, które pchają nas raczej w kierunku best player niżeli dream team. Powody takiej postawy są z pewnością skomlikowane i sięgają samego wychowania – zwróćmy uwagę, że już jako dzieci byliśmy przyzwaczajani raczej do współzawodnictwa niż kooperacji. W szkołach zwykle docenia się osiągnięcia indywidualne, stąd też jako dorośli sami tych indywidualnych sukcesów od siebie oczekujemy.

Sformułujmy jednak problem inaczej: czy współpraca się opłaca? Wiele mówi się o zaletach współpracy, odnoszę jednak wrażenie, że w praktyce bardzo trudno nam dostrzec namacalne pro�ty postaw opartych na kooperacji. Próbując odpowiedzieć na to pytanie wskazałabym przede wszystkim korzyści związane z wypracowywaniem lepszej jakości. Współpraca wyzwala coś, co określa się wartością dodaną: współpracując jesteśmy zdolni wykonać więcej, szybciej, lepiej. Zespół ma większy potencjał pomysłów, umiejętności, doświadczeń, czasu i zasobów, zarazem jednak trzeba tym potencjałem zarządzać, co staje się z kolei największym wyzwaniem stojącym przed osobami współpracującymi i liderami zespołów. Wreszcie, współpraca jest katalizatorem rozwoju osobistego, także emocjonalnego, dzięki któremu stajemy się odpowiedzialnymi, empatycznymi i dojrzałymi obywatelami i partnerami.

Bardzo ważne jest, by pamiętać, że umiejętność współpracy nie jest magiczną właściwością – jest kompetencją, której można się nauczyć. Jednak owocne kooperowanie wymaga nie tylko zgłębiania modeli teoretycznych, ale przede wszystkim pratyktyki i treningu. Zatem współpracujmy i osiągajmy więcej – razem.

O Autorce: Paulina Ograbisz – Z wykształcenia magister Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Uniwersytecie Wrocławskim. Zawodowo związana z sektorem ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej od 2 lat. Pomysłodawczyni i współtwórczyni WSS PANATO – pierwszej spółdzielni socjalnej we Wrocławiu, która otrzymała tytuł Dolnośląskiego Przedsiębiorstwa Roku 2012 oraz Przedsiębiorstwa Społecznego Roku 2013 w edycji konkursu ogólnopolskiego. Dotychczas przeprowadziła kilkadziesiąt szkoleń w zakresie funkcjonowania spółdzielni socjalnej: m.in. modele biznesowe ss, administracja i zarządzania podmiotem ekonomii społecznej. Wielokrotna panelistka debat o ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej (m.in. TEDx Katowice 2012, Dolnośląskie Forum Pracy 2013, Wrotech 2013, Konferencja OWES we Wrocławiu 2013).


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




11

Współpraca w praktyce

Mogłoby się wydawać, że w dzisiejszym świecie współpraca jest czymś powszechnym. W szkołach coraz częściej młodzi ludzie pracują w grupach, a w �rmach pracownicy działają w ramach teamów, które wspólnie realizują zadania i wspólnie rozliczane są z efektów pracy. Współpraca jest również obecna w działaniach organizacji pozarządowych, które prowadzą szereg projektów na rzecz społeczeństwa, a także w codziennych, przyjecielskich przedsięwzięciach. Z drugiej jednak strony znajdziemy dziesiątki przykładów na to, że społeczeństwo jest coraz bardziej zatomizowane, a sukcesy indywiduane są oceniane jako zdecydowanie bardziej lukratywne niż zespołowe.

Probując scharakteryzować kooperację w praktyce i ocenić jej kondycję swoje obserwacje chciałabym skoncentrować na obszarze aktywności zawodowej, w którym współpraca ma znaczenie fundamentalne – ekonomii społecznej, zwanej także przedsiębiorczością społeczną. Gdy spojrzymy na typowe podmioty działające w tym sektorze, spółdzielnie socjalne, zobaczymy, że są to przedsiębiorstwa zarządzane dekokratycznie, w których struktura najczęściej jest płaska, a członkowie organizacji są jej współwłaścicielami. W obliczu takich uwarunkowań możnaby rzec, że spółdzielcy są na współpracę wręcz skazani, muszą bowiem wspólnie porozumieć się co do tego, jak ma być zorganizowany ich biznes. Prowadzenie �rmy to bowiem nie tylko wymyślenie produktu i znalezienie odbiorcy, ale także zbudowanie solidnych fundamentów, czyli struktury organizacyjnej, procedur działania, marki, kultury pracy i dbanie o wiele innych spraw, które pozwolą biznesowi się rozwijać. Jak pokazują statystyki, przyczyną rozpadu przedsiębiorstw społecznych są nie tyle kłopoty �nansowe czy model biznesowy, ale właśnie bardzo często jest to czynnik ludzki. Bo współpracy trzeba się nauczyć.

Ponownie powraca tu pytanie, czy współpraca jest trudna? Jako praktyk uważam, że jest bardzo trudna. Współpraca z jednej strony wymaga od ludzi otwartości, zaufania i zrozumienia, z drugiej dyscypliny i odpowiedzialności. W mojej ocenie, o ile ludziom nie brakuje dobrych chęci i otwartości, to często brakuje im kompetencji komuniacyjnych, które pozwoliłyby na sprawną współpracę. Wielu z nas nie jest także do kooperacji przygotowana emocjonalnie, co z jednej strony oznacza niski poziom empatii, z drugiej rozbudowane ambicje i ego, które pchają nas raczej w kierunku best player niżeli dream team. Powody takiej postawy są z pewnością skomlikowane i sięgają samego wychowania – zwróćmy uwagę, że już jako dzieci byliśmy przyzwaczajani raczej do współzawodnictwa niż kooperacji. W szkołach zwykle docenia się osiągnięcia indywidualne, stąd też jako dorośli sami tych indywidualnych sukcesów od siebie oczekujemy.

Sformułujmy jednak problem inaczej: czy współpraca się opłaca? Wiele mówi się o zaletach współpracy, odnoszę jednak wrażenie, że w praktyce bardzo trudno nam dostrzec namacalne pro�ty postaw opartych na kooperacji. Próbując odpowiedzieć na to pytanie wskazałabym przede wszystkim korzyści związane z wypracowywaniem lepszej jakości. Współpraca wyzwala coś, co określa się wartością dodaną: współpracując jesteśmy zdolni wykonać więcej, szybciej, lepiej. Zespół ma większy potencjał pomysłów, umiejętności, doświadczeń, czasu i zasobów, zarazem jednak trzeba tym potencjałem zarządzać, co staje się z kolei największym wyzwaniem stojącym przed osobami współpracującymi i liderami zespołów. Wreszcie, współpraca jest katalizatorem rozwoju osobistego, także emocjonalnego, dzięki któremu stajemy się odpowiedzialnymi, empatycznymi i dojrzałymi obywatelami i partnerami.

Bardzo ważne jest, by pamiętać, że umiejętność współpracy nie jest magiczną właściwością – jest kompetencją, której można się nauczyć. Jednak owocne kooperowanie wymaga nie tylko zgłębiania modeli teoretycznych, ale przede wszystkim pratyktyki i treningu. Zatem współpracujmy i osiągajmy więcej – razem.

O Autorce: Paulina Ograbisz – Z wykształcenia magister Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej na Uniwersytecie Wrocławskim. Zawodowo związana z sektorem ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej od 2 lat. Pomysłodawczyni i współtwórczyni WSS PANATO – pierwszej spółdzielni socjalnej we Wrocławiu, która otrzymała tytuł Dolnośląskiego Przedsiębiorstwa Roku 2012 oraz Przedsiębiorstwa Społecznego Roku 2013 w edycji konkursu ogólnopolskiego. Dotychczas przeprowadziła kilkadziesiąt szkoleń w zakresie funkcjonowania spółdzielni socjalnej: m.in. modele biznesowe ss, administracja i zarządzania podmiotem ekonomii społecznej. Wielokrotna panelistka debat o ekonomii społecznej i spółdzielczości socjalnej (m.in. TEDx Katowice 2012, Dolnośląskie Forum Pracy 2013, Wrotech 2013, Konferencja OWES we Wrocławiu 2013).


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




12

Edukacja a ekonomia społeczna

Edukacja w obszarze współczesnej ekonomii tradycyjnej to przekaz wiedzy biznesowej o rynku, konkurencji w pozyskiwaniu �nansów, generowaniu zysku. Edukacja w obszarze „nowej ekonomii”, ekonomii społecznej, to nabywanie specy�cznych umiejętności – identy�kacji i rozwiązywania problemów środowiska, społeczności lokalnej. To także kształtowanie podmiotowości – osobowości jednostki poprzez nauczanie współpracy, kooperacji, kształtowania aktywnych postaw /przedsiębiorczości/, stwarzanie atmosfery bezpieczeństwa, solidności, przyjaźni, pomocy i zaufania.

Socjalizacja społeczno-ekonomiczna to przygotowanie mentalne /kultura, świadomość, asertywność/ i profesjonalne /zawodowe, specjalistyczne/ do podejmowania wyzwań, uczenie odpowiedzialności za siebie i innych, to wprowadzanie w świat ludzi dorosłych, jako długotrwały proces wychowywania, oddziaływania, kształtowania osobowości jednostki. Całościowe utrwalone, zbiorowe działania i zachowania tworzą specy�czną zagregowaną formę kultury społeczności, środowiska ludzkiej zbiorowości. Ekonomia społeczna, przedsiębiorczość, to merytoryczne formy aktywności społecznej, nabyte, rozwinięte umiejętności uczestnictwa jednostki w rynkowym segmencie wymiany, konkurowania, gry, wartościowania działań, zachowań, celem uzyskania sukcesu bądź pożytku, możliwości zaspakajania potrzeb istotnych.

Wyróżnić można w procesie socjalizacji, edukacji, wychowania dzieci i młodzieży trzy podstawowe etapy – obszary skutecznego oddziaływania, których połączenie w całość kształtuje dopiero efekt całościowy w postaci specy�cznej sylwetki osobowości jednostki.

I. DOM, rodzina, formy egzystencji, pojawiające się problemy dnia codziennego, rozwiązywanie problemów poprzez proste i bardziej złożone rodzaje czynności, do których angażowani być powinni „domownicy” / w tym dzieci i młodzież/, poprzez rozmowy, wyjaśnianie, angażowanie �zyczne, intelektualne i emocjonalne.

II. ŚRODOWISKO najbliższe, �zycznie i intelektualnie doświadczane, przeżywane; to relacje z bliskimi �zycznie i emocjonalnie osobami; to podejmowanie wyzwań i rozwiązywanie problemów poprzez udział i zaangażowanie, uzyskiwanie efektów, które dają podstawy wartościowania, kształtowanie opinii o jednostce i rodzinie.

III. SZKOŁA jako miejsce profesjonalnego oddziaływania, edukacji, wychowania, socjalizacji, kształtowania kultury, osobowości jednostki. Jako ośrodek emitowania syntetycznych treści, wartości oraz form inspiracji, pobudzania wyobraźni, rozwijania wiedzy, aktywacji jednostek, poprzez partnerski udział /na danym poziomie rozwoju/, kształtowania podmiotowości, mentalności liderów angażowania innych do współdziałania.

Szkoła jest zatem centralnym miejscem koordynacji, kształtowania całościowych, spójnych działań socjalizacji młodego pokolenia, kształtowania kultury materialnej i intelektualnej lokalnej społeczności. By uzyskać efekty całości – syntezy, niezbędne są formy integracji całego środowiska lokalnego, kształtowania form współdziałania, partycypacji mieszkańców, samorządności w rozwiązywaniu problemów. Takie przykłady „dobrych praktyk” stanowią najlepszy wzorzec do powielania, naśladowania. Z takich wzorców wywodzą się także dydaktyczne metody „scenariuszy lekcji” ekonomii społecznej, przedsiębiorczości, kształtowania świadomej wspólnoty środowisk, poprzez wiedzę, profesjonalną partycypację i zaangażowanie.

Cała sztuka, �nezja edukacji i wychowania społecznego /socjalizacji/ polega na tym, by nie zagłuszać, nie tłamsić naturalnych cech twórczych dzieci i młodzieży, ciekawości doświadczania świata realnego. Aby uczyć wrażliwości społecznej, rozwijać zainteresowania, talenty i umiejętności poszukiwania rozwiązań

problemów asymetrii, niwelowania patologii. Dzieci i młodzież mają naturalną ciekawość poznawania, doświadczania poprzez podglądanie, naśladowanie zachowań, gry roli dorosłych. Jest to pierwszy krok wyzwalania potrzeby „bycia dorosłym”. Wyzwalania emocji partycypacji, uczestnictwa we wspólnocie, kształtowania osobowości, mentalności czynienia „czegoś dobrego” – razem. Wyzwalania wspólnotowych reakcji bycia razem, wspólnoty działania, życzliwości, pomocy wzajemnej, przyjaźni i zaufania. Dzielenia się wspólnymi problemami emocjonalnymi /uznania, satysfakcji/, po materialne wyróżniki, rei�kacji, wyróżniania się poprzez posiadanie /zabawki, gadżety, ubiór/.

Uzyskanie wspólnotowych sukcesów poprzez współdziałanie, przekonuje, iż bycie razem przybliża do celu. Ekonomia społeczna jako wspólnota działania wyzwala synergię /energię emocjonalną, intelektualną, �zyczną/. Przybliża do uzyskania pozytywnych efektów współdziałania, akceptacji społecznej, satysfakcji bycia we wspólnocie, gdyż jednostka się spełnia, samorealizuje poprzez i w ramach tworzonej wspólnoty.

Proponowanie scenariusze mają na celu przede wszystkim:

(-) pozyskanie umiejętności współdziałania: kooperacji, partycypacji, współuczestnictwa w działaniach zorganizowanych /uporządkowanych/, zbiorowych, zespołowych /poprzez podzielenie zadań i pracy/ uzyskanie zwielokrotnionych efektów;

(-) uczenie się, zrozumienie pożytków ze wspólnoty /samorealizacji, koegzystencji/, docenianie partnerstwa, podmiotowości, indywidualności, specy�cznych cech i umiejętności innych oraz tolerancji dla ich słabości;

(-) nabywanie umiejętności liderów: planowania przedsięwzięć, organizowania działań zbiorowych, zespołowych; motywowania, pozyskiwania sojuszników do rozwiązywania problemów, budowania wspólnoty interesów.

Proponowane scenariusze stanowią zarazem propozycje oraz ramowe wzorce działań:

(-) uczenie przedsiębiorczości i umiejętności gospodarowania – spółdzielnia ogrodnicza, ekologia żywności, zdrowego odżywiania się, wspierania organizacji zbiorowego żywienia;

(-) nabywanie umiejętności dystrybucji – spółdzielnia handlowa, sklepik szkolny; znajomości „relacji rynkowych”, wymiany produktów, znaczenia i wartości pracy, pośrednictwa pieniądza;

(-) nabywanie umiejętności solidnej pracy, odpowiedzialności – fachowości, obowiązkowości, rzetelności, dyscypliny wewnętrznej, przekonania do własnej wartości.

Powyższe profesjonalne działania edukacyjne i wychowawcze w szkole, w ramach socjalizacji społecznej, przygotowania do przedsiębiorczości oraz współpracy w ramach ekonomii społecznej – będą skuteczne wówczas, gdy będą wspierane równoległe działaniami edukacyjnymi i wychowawczymi w domu i w środowisku.

O Autorce: Barbara Biernat – obecnie konsultant we Wrocławskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli, nauczyciel dyplomowany kształcenia zawodowego – ekonomicznego, w tym przedsiębiorczości. Współautorka materiałów dydaktycznych do nauki podstaw ekonomii w technikach i szkołach policealnych. Współpracuje od wielu lat z Fundacją Młodzieżowej Przedsiębiorczości przekazując nauczycielom wiedzę i kształcąc umiejętności niezbędne w edukacji ekonomicznej dzieci i młodzieży.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




13

Edukacja a ekonomia społeczna

Edukacja w obszarze współczesnej ekonomii tradycyjnej to przekaz wiedzy biznesowej o rynku, konkurencji w pozyskiwaniu �nansów, generowaniu zysku. Edukacja w obszarze „nowej ekonomii”, ekonomii społecznej, to nabywanie specy�cznych umiejętności – identy�kacji i rozwiązywania problemów środowiska, społeczności lokalnej. To także kształtowanie podmiotowości – osobowości jednostki poprzez nauczanie współpracy, kooperacji, kształtowania aktywnych postaw /przedsiębiorczości/, stwarzanie atmosfery bezpieczeństwa, solidności, przyjaźni, pomocy i zaufania.

Socjalizacja społeczno-ekonomiczna to przygotowanie mentalne /kultura, świadomość, asertywność/ i profesjonalne /zawodowe, specjalistyczne/ do podejmowania wyzwań, uczenie odpowiedzialności za siebie i innych, to wprowadzanie w świat ludzi dorosłych, jako długotrwały proces wychowywania, oddziaływania, kształtowania osobowości jednostki. Całościowe utrwalone, zbiorowe działania i zachowania tworzą specy�czną zagregowaną formę kultury społeczności, środowiska ludzkiej zbiorowości. Ekonomia społeczna, przedsiębiorczość, to merytoryczne formy aktywności społecznej, nabyte, rozwinięte umiejętności uczestnictwa jednostki w rynkowym segmencie wymiany, konkurowania, gry, wartościowania działań, zachowań, celem uzyskania sukcesu bądź pożytku, możliwości zaspakajania potrzeb istotnych.

Wyróżnić można w procesie socjalizacji, edukacji, wychowania dzieci i młodzieży trzy podstawowe etapy – obszary skutecznego oddziaływania, których połączenie w całość kształtuje dopiero efekt całościowy w postaci specy�cznej sylwetki osobowości jednostki.

I. DOM, rodzina, formy egzystencji, pojawiające się problemy dnia codziennego, rozwiązywanie problemów poprzez proste i bardziej złożone rodzaje czynności, do których angażowani być powinni „domownicy” / w tym dzieci i młodzież/, poprzez rozmowy, wyjaśnianie, angażowanie �zyczne, intelektualne i emocjonalne.

II. ŚRODOWISKO najbliższe, �zycznie i intelektualnie doświadczane, przeżywane; to relacje z bliskimi �zycznie i emocjonalnie osobami; to podejmowanie wyzwań i rozwiązywanie problemów poprzez udział i zaangażowanie, uzyskiwanie efektów, które dają podstawy wartościowania, kształtowanie opinii o jednostce i rodzinie.

III. SZKOŁA jako miejsce profesjonalnego oddziaływania, edukacji, wychowania, socjalizacji, kształtowania kultury, osobowości jednostki. Jako ośrodek emitowania syntetycznych treści, wartości oraz form inspiracji, pobudzania wyobraźni, rozwijania wiedzy, aktywacji jednostek, poprzez partnerski udział /na danym poziomie rozwoju/, kształtowania podmiotowości, mentalności liderów angażowania innych do współdziałania.

Szkoła jest zatem centralnym miejscem koordynacji, kształtowania całościowych, spójnych działań socjalizacji młodego pokolenia, kształtowania kultury materialnej i intelektualnej lokalnej społeczności. By uzyskać efekty całości – syntezy, niezbędne są formy integracji całego środowiska lokalnego, kształtowania form współdziałania, partycypacji mieszkańców, samorządności w rozwiązywaniu problemów. Takie przykłady „dobrych praktyk” stanowią najlepszy wzorzec do powielania, naśladowania. Z takich wzorców wywodzą się także dydaktyczne metody „scenariuszy lekcji” ekonomii społecznej, przedsiębiorczości, kształtowania świadomej wspólnoty środowisk, poprzez wiedzę, profesjonalną partycypację i zaangażowanie.

Cała sztuka, �nezja edukacji i wychowania społecznego /socjalizacji/ polega na tym, by nie zagłuszać, nie tłamsić naturalnych cech twórczych dzieci i młodzieży, ciekawości doświadczania świata realnego. Aby uczyć wrażliwości społecznej, rozwijać zainteresowania, talenty i umiejętności poszukiwania rozwiązań

problemów asymetrii, niwelowania patologii. Dzieci i młodzież mają naturalną ciekawość poznawania, doświadczania poprzez podglądanie, naśladowanie zachowań, gry roli dorosłych. Jest to pierwszy krok wyzwalania potrzeby „bycia dorosłym”. Wyzwalania emocji partycypacji, uczestnictwa we wspólnocie, kształtowania osobowości, mentalności czynienia „czegoś dobrego” – razem. Wyzwalania wspólnotowych reakcji bycia razem, wspólnoty działania, życzliwości, pomocy wzajemnej, przyjaźni i zaufania. Dzielenia się wspólnymi problemami emocjonalnymi /uznania, satysfakcji/, po materialne wyróżniki, rei�kacji, wyróżniania się poprzez posiadanie /zabawki, gadżety, ubiór/.

Uzyskanie wspólnotowych sukcesów poprzez współdziałanie, przekonuje, iż bycie razem przybliża do celu. Ekonomia społeczna jako wspólnota działania wyzwala synergię /energię emocjonalną, intelektualną, �zyczną/. Przybliża do uzyskania pozytywnych efektów współdziałania, akceptacji społecznej, satysfakcji bycia we wspólnocie, gdyż jednostka się spełnia, samorealizuje poprzez i w ramach tworzonej wspólnoty.

Proponowanie scenariusze mają na celu przede wszystkim:

(-) pozyskanie umiejętności współdziałania: kooperacji, partycypacji, współuczestnictwa w działaniach zorganizowanych /uporządkowanych/, zbiorowych, zespołowych /poprzez podzielenie zadań i pracy/ uzyskanie zwielokrotnionych efektów;

(-) uczenie się, zrozumienie pożytków ze wspólnoty /samorealizacji, koegzystencji/, docenianie partnerstwa, podmiotowości, indywidualności, specy�cznych cech i umiejętności innych oraz tolerancji dla ich słabości;

(-) nabywanie umiejętności liderów: planowania przedsięwzięć, organizowania działań zbiorowych, zespołowych; motywowania, pozyskiwania sojuszników do rozwiązywania problemów, budowania wspólnoty interesów.

Proponowane scenariusze stanowią zarazem propozycje oraz ramowe wzorce działań:

(-) uczenie przedsiębiorczości i umiejętności gospodarowania – spółdzielnia ogrodnicza, ekologia żywności, zdrowego odżywiania się, wspierania organizacji zbiorowego żywienia;

(-) nabywanie umiejętności dystrybucji – spółdzielnia handlowa, sklepik szkolny; znajomości „relacji rynkowych”, wymiany produktów, znaczenia i wartości pracy, pośrednictwa pieniądza;

(-) nabywanie umiejętności solidnej pracy, odpowiedzialności – fachowości, obowiązkowości, rzetelności, dyscypliny wewnętrznej, przekonania do własnej wartości.

Powyższe profesjonalne działania edukacyjne i wychowawcze w szkole, w ramach socjalizacji społecznej, przygotowania do przedsiębiorczości oraz współpracy w ramach ekonomii społecznej – będą skuteczne wówczas, gdy będą wspierane równoległe działaniami edukacyjnymi i wychowawczymi w domu i w środowisku.

O Autorce: Barbara Biernat – obecnie konsultant we Wrocławskim Centrum Doskonalenia Nauczycieli, nauczyciel dyplomowany kształcenia zawodowego – ekonomicznego, w tym przedsiębiorczości. Współautorka materiałów dydaktycznych do nauki podstaw ekonomii w technikach i szkołach policealnych. Współpracuje od wielu lat z Fundacją Młodzieżowej Przedsiębiorczości przekazując nauczycielom wiedzę i kształcąc umiejętności niezbędne w edukacji ekonomicznej dzieci i młodzieży.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




14

Młody Przedsiębiorca Społeczny

Atrakcyjność ekonomii społecznej

Ekonomia społeczna staje się globalnie coraz bardziej atrakcyjną alternatywą dla dominujących, skrajnie liberalnych rozwiązań gospodarczych opartych na agresywnej rywalizacji. W miejsce wyzysku i wyścigu szczurów, oferuje modele oparte na międzyludzkich więziach, lokalnych relacjach pomiędzy przedsiębiorcami, wdrażane z dbałością o środowisko naturalne oraz sprawiedliwość społeczną. Nie ulega wątpliwości, że także w Polsce ekonomia społeczna rozwija się coraz bardziej dynamicznie. Dzięki wsparciu ze strony Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, dotacjom unijnym i zaangażowaniu setek entuzjastów i działaczy społecznych, przybywa zarówno podmiotów ekonomii społecznej, jak i miejsc pracy w sektorze. Korzystnym przeobrażeniom ulegają także polityki wdrażane w polu ekonomii społecznej, czego najlepszym przykładem jest zatwierdzony w 2014 roku Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej.

Jednak mimo tych sukcesów, powszechne w Polsce wyobrażenie o ekonomii społecznej jest błędne, a jej wizerunek nierzadko negatywny. Mimo, że dla wielu osób zaangażowanie w przedsiębiorczość społeczną mogłoby być życiową przygodą, zawodową pasją, a zarazem atrakcyjną szansą zarobkową – zwłaszcza dla młodych ludzi – scenariusz ten realizuje się niezwykle rzadko. Niestety, nadto często bywa też tak, że entuzjazmu nie widać i wśród członków istniejących spółdzielni socjalnych, które – zgodnie z obecnym rozumieniem ekonomii społecznej w Polsce – tworzą rdzeń sektora. Wydaje się, że problem polega na obecnym kształcie ekonomii społecznej. W typowo polskim jej rozumieniu i formie jest ona wciąż nie dość atrakcyjna, nie dość dopasowana do potrzeb ludzi młodych. Moneta ta ma, rzecz jasna, także drugą stronę: ludzie młodzi nie są przygotowani, by z ekonomii społecznej korzystać, by się w nią zaangażować, współtworzyć ją i konstruktywnie rozwijać. I to właśnie ta druga strona monety jest stroną edukacyjną – jej dedykowaliśmy projekt Młody Przedsiębiorca Społeczny.

Edukacja zdominowana

Polskie programy nauczania przedsiębiorczości zostały zdominowane przez – uznawany w Polsce za jedyny słuszny – klasyczny model ekonomii rozwijany w duchu liberalizmu ekstremistycznego, który w Polsce reprezentowany jest przez znanego celebrytę, Leszka Balcerowicza. Co więcej, jak zauważają autorki Neoliberalnych uwikłań demokracji – prof. Eugenia Potulicka i prof. Joanna Rutkowiak – w neoliberalny kult indywidualizmu, konsumpcjonizmu i rywalizacji uwikłany został cały polski system edukacji. I rzeczywiście, niestety, tezy te potwierdzić można empirycznie, prowadząc zajęcia w polskich szkołach. Nastawienie rywalizacyjne jest czymś tak powszechnym, że zaczyna nabierać cech oczywistości. W przypadku ludzi młodych jest to tym bardziej wyraźne, że postawy te są przerysowane, odarte z właściwej ludziom dorosłym powściągliwości, wstydu i wyuczonej poprawności politycznej. Obserwujemy więc zarówno tych i te, które mimo młodego wieku już biorą udział w wyścigu o najlepszość – co w dorosłym życiu z dużym prawdopodobieństwem przełoży się na wyścigu ku najbogatości – jak i tych i te, które godzą się na pozycję zdominowaną, pozycję tych, którym się nie uda, tych, które system skazuje na resentyment.

Dzieci, które wynoszą z domu inne postawy, często, w niedługim czasie zostają złamane przez dominującą większość nastawioną na konfrontację i indywidualny sukces. Jedną z pierwszych prawd, jakie zostają im wpojone, jest zasada 'jesteś kowalem swojego losu', która łączy w sobie dobrze znaną fantasmagorię American dream 'od pucybuta do milionera' z populistycznym fałszem, jakim jest przekonanie o równych szansach. W dzisiejszym świecie drastyczna nierówność startu jest wpisana w ludzkie życie od dziecka. Nierówność dzieci w szkole jest bowiem naturalną konsekwencją skrajnych rozbieżności w majętności ich rodziców, co, w powiązaniu z o�cjalną doktryną równych szans, wpędza najmłodszych w pierwsze życiowe frustracje.

Najważniejszą rzeczą, o której pamiętać trzeba w piaskownicy, to własność, przynależność zabawek – która jest moja, a która twoja – nie ma wszak czegoś takiego, jak zabawka wspólna. Jednocześnie bombardowanie reklamami oraz kopiowanie zachowań rodziców, bardzo szybko pokazuje młodym, że swą wyższość najłatwiej demonstruje się dzięki markowym ubraniom, telefonom komórkowym lub wartościom bardziej ulotnym, takim jak swobodny stosunek do pieniędzy, na który, jak wiadomo, pozwolić mogę sobie jedynie ci, którzy mają ich pod dostatkiem. Schemat ten utrwala jedynie popkultura, między innymi przez �lmy takie jak Nietykalni, które w pozytywny i emocjonalnie poruszający sposób ukazują, jak harmonijnie i bezproblemowo współegzystować mogą ludzie skrajnie ubodzy i skrajnie bogaci – na świecie są miejsca i role dla jednych i dla drugich.

Podobnie, ten tendencyjny obraz reprodukowany jest przez obecny system nauczania ekonomii i przedsiębiorczości. W jego ramach przedsiębiorczość czy, ogólniej, ekonomia to właśnie indywidualizm i rywalizacja, to pomnażanie kapitału bez względu na konsekwencje społeczne, to karty kredytowe, długi i spekulacja, to wreszcie �lantropia tych, którym udało się wspiąć na szczyt. W ten sposób różnice się pogłębiają, frustracje narastają, a bezinteresowność i szczere międzyludzkie relacje stają się czymś abstrakcyjnym. Jeżeli więc nadrzędną formą zdobywania uznania i miarą sukcesu jest posiadanie, nie możemy oczekiwać, że ekonomia społeczna będzie dla młodych ludzi atrakcyjną ścieżką rozwoju. W tym też sensie, w bardzo praktycznym wymiarze, owa wyuczona drapieżność sprawia, że spotkania z młodzieżą i próba przekazania im takiej prostej obserwacji, że przedsiębiorczość i realizacja celów ponadindywidualnych nie muszą się wykluczać, staje się prawdziwym wyzwaniem.

Jednym z rozwiązań tak zakreślonego problemu, byłoby włączenie przedsiębiorczości społecznej do obecnego systemu nauczania ekonomii. Co bardzo istotne, nie idzie tu o zamianę nauczania ekonomii klasycznej na nauczanie ekonomii społecznej, ale uwzględnienie obu. Młodzi ludzie powinni dowiedzieć się, że zarabiać można zarówno rywalizując z innymi, jak i – równie dobrze, a może nawet lepiej – współpracując. Oczywiście, jak zostało to już zasygnalizowane, takie działania edukacyjne muszą iść w parze z działaniami na rzecz doskonalenia form funkcjonowania przedsiębiorczości społecznej.

Proces ten może mieć charakter stopniowy i opierać się o włączanie do zajęć lekcyjnych poświęconych przedsiębiorczości kolejnych elementów i obszarów ekonomii społecznej. Działania prowadzone w tym kierunku przez organizacje pozarządowe, działaczy, a także nauczycielki, nauczycieli i szersze środowiska edukacyjne, z jednej strony wymagają zdecydowanego wsparcia, z drugiej zaś w istotny sposób przyczyniają się do ważnego i powszechnie uznanego celu, jakim jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego. W perspektywie dydaktycznej, na plan pierwszy wysuwa się tu bowiem potrzeba edukacji w zakresie przedsiębiorczego myślenia w oparciu o zasady ekonomii społecznej (ekonomia współdziałania, współdzielenia, współpracy, współdecydowania), która w sposób społecznie odpowiedzialny przygotowuje młodego człowieka do pełnienia ról społecznych.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




15

Młody Przedsiębiorca Społeczny

Atrakcyjność ekonomii społecznej

Ekonomia społeczna staje się globalnie coraz bardziej atrakcyjną alternatywą dla dominujących, skrajnie liberalnych rozwiązań gospodarczych opartych na agresywnej rywalizacji. W miejsce wyzysku i wyścigu szczurów, oferuje modele oparte na międzyludzkich więziach, lokalnych relacjach pomiędzy przedsiębiorcami, wdrażane z dbałością o środowisko naturalne oraz sprawiedliwość społeczną. Nie ulega wątpliwości, że także w Polsce ekonomia społeczna rozwija się coraz bardziej dynamicznie. Dzięki wsparciu ze strony Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, dotacjom unijnym i zaangażowaniu setek entuzjastów i działaczy społecznych, przybywa zarówno podmiotów ekonomii społecznej, jak i miejsc pracy w sektorze. Korzystnym przeobrażeniom ulegają także polityki wdrażane w polu ekonomii społecznej, czego najlepszym przykładem jest zatwierdzony w 2014 roku Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej.

Jednak mimo tych sukcesów, powszechne w Polsce wyobrażenie o ekonomii społecznej jest błędne, a jej wizerunek nierzadko negatywny. Mimo, że dla wielu osób zaangażowanie w przedsiębiorczość społeczną mogłoby być życiową przygodą, zawodową pasją, a zarazem atrakcyjną szansą zarobkową – zwłaszcza dla młodych ludzi – scenariusz ten realizuje się niezwykle rzadko. Niestety, nadto często bywa też tak, że entuzjazmu nie widać i wśród członków istniejących spółdzielni socjalnych, które – zgodnie z obecnym rozumieniem ekonomii społecznej w Polsce – tworzą rdzeń sektora. Wydaje się, że problem polega na obecnym kształcie ekonomii społecznej. W typowo polskim jej rozumieniu i formie jest ona wciąż nie dość atrakcyjna, nie dość dopasowana do potrzeb ludzi młodych. Moneta ta ma, rzecz jasna, także drugą stronę: ludzie młodzi nie są przygotowani, by z ekonomii społecznej korzystać, by się w nią zaangażować, współtworzyć ją i konstruktywnie rozwijać. I to właśnie ta druga strona monety jest stroną edukacyjną – jej dedykowaliśmy projekt Młody Przedsiębiorca Społeczny.

Edukacja zdominowana

Polskie programy nauczania przedsiębiorczości zostały zdominowane przez – uznawany w Polsce za jedyny słuszny – klasyczny model ekonomii rozwijany w duchu liberalizmu ekstremistycznego, który w Polsce reprezentowany jest przez znanego celebrytę, Leszka Balcerowicza. Co więcej, jak zauważają autorki Neoliberalnych uwikłań demokracji – prof. Eugenia Potulicka i prof. Joanna Rutkowiak – w neoliberalny kult indywidualizmu, konsumpcjonizmu i rywalizacji uwikłany został cały polski system edukacji. I rzeczywiście, niestety, tezy te potwierdzić można empirycznie, prowadząc zajęcia w polskich szkołach. Nastawienie rywalizacyjne jest czymś tak powszechnym, że zaczyna nabierać cech oczywistości. W przypadku ludzi młodych jest to tym bardziej wyraźne, że postawy te są przerysowane, odarte z właściwej ludziom dorosłym powściągliwości, wstydu i wyuczonej poprawności politycznej. Obserwujemy więc zarówno tych i te, które mimo młodego wieku już biorą udział w wyścigu o najlepszość – co w dorosłym życiu z dużym prawdopodobieństwem przełoży się na wyścigu ku najbogatości – jak i tych i te, które godzą się na pozycję zdominowaną, pozycję tych, którym się nie uda, tych, które system skazuje na resentyment.

Dzieci, które wynoszą z domu inne postawy, często, w niedługim czasie zostają złamane przez dominującą większość nastawioną na konfrontację i indywidualny sukces. Jedną z pierwszych prawd, jakie zostają im wpojone, jest zasada 'jesteś kowalem swojego losu', która łączy w sobie dobrze znaną fantasmagorię American dream 'od pucybuta do milionera' z populistycznym fałszem, jakim jest przekonanie o równych szansach. W dzisiejszym świecie drastyczna nierówność startu jest wpisana w ludzkie życie od dziecka. Nierówność dzieci w szkole jest bowiem naturalną konsekwencją skrajnych rozbieżności w majętności ich rodziców, co, w powiązaniu z o�cjalną doktryną równych szans, wpędza najmłodszych w pierwsze życiowe frustracje.

Najważniejszą rzeczą, o której pamiętać trzeba w piaskownicy, to własność, przynależność zabawek – która jest moja, a która twoja – nie ma wszak czegoś takiego, jak zabawka wspólna. Jednocześnie bombardowanie reklamami oraz kopiowanie zachowań rodziców, bardzo szybko pokazuje młodym, że swą wyższość najłatwiej demonstruje się dzięki markowym ubraniom, telefonom komórkowym lub wartościom bardziej ulotnym, takim jak swobodny stosunek do pieniędzy, na który, jak wiadomo, pozwolić mogę sobie jedynie ci, którzy mają ich pod dostatkiem. Schemat ten utrwala jedynie popkultura, między innymi przez �lmy takie jak Nietykalni, które w pozytywny i emocjonalnie poruszający sposób ukazują, jak harmonijnie i bezproblemowo współegzystować mogą ludzie skrajnie ubodzy i skrajnie bogaci – na świecie są miejsca i role dla jednych i dla drugich.

Podobnie, ten tendencyjny obraz reprodukowany jest przez obecny system nauczania ekonomii i przedsiębiorczości. W jego ramach przedsiębiorczość czy, ogólniej, ekonomia to właśnie indywidualizm i rywalizacja, to pomnażanie kapitału bez względu na konsekwencje społeczne, to karty kredytowe, długi i spekulacja, to wreszcie �lantropia tych, którym udało się wspiąć na szczyt. W ten sposób różnice się pogłębiają, frustracje narastają, a bezinteresowność i szczere międzyludzkie relacje stają się czymś abstrakcyjnym. Jeżeli więc nadrzędną formą zdobywania uznania i miarą sukcesu jest posiadanie, nie możemy oczekiwać, że ekonomia społeczna będzie dla młodych ludzi atrakcyjną ścieżką rozwoju. W tym też sensie, w bardzo praktycznym wymiarze, owa wyuczona drapieżność sprawia, że spotkania z młodzieżą i próba przekazania im takiej prostej obserwacji, że przedsiębiorczość i realizacja celów ponadindywidualnych nie muszą się wykluczać, staje się prawdziwym wyzwaniem.

Jednym z rozwiązań tak zakreślonego problemu, byłoby włączenie przedsiębiorczości społecznej do obecnego systemu nauczania ekonomii. Co bardzo istotne, nie idzie tu o zamianę nauczania ekonomii klasycznej na nauczanie ekonomii społecznej, ale uwzględnienie obu. Młodzi ludzie powinni dowiedzieć się, że zarabiać można zarówno rywalizując z innymi, jak i – równie dobrze, a może nawet lepiej – współpracując. Oczywiście, jak zostało to już zasygnalizowane, takie działania edukacyjne muszą iść w parze z działaniami na rzecz doskonalenia form funkcjonowania przedsiębiorczości społecznej.

Proces ten może mieć charakter stopniowy i opierać się o włączanie do zajęć lekcyjnych poświęconych przedsiębiorczości kolejnych elementów i obszarów ekonomii społecznej. Działania prowadzone w tym kierunku przez organizacje pozarządowe, działaczy, a także nauczycielki, nauczycieli i szersze środowiska edukacyjne, z jednej strony wymagają zdecydowanego wsparcia, z drugiej zaś w istotny sposób przyczyniają się do ważnego i powszechnie uznanego celu, jakim jest rozwój społeczeństwa obywatelskiego. W perspektywie dydaktycznej, na plan pierwszy wysuwa się tu bowiem potrzeba edukacji w zakresie przedsiębiorczego myślenia w oparciu o zasady ekonomii społecznej (ekonomia współdziałania, współdzielenia, współpracy, współdecydowania), która w sposób społecznie odpowiedzialny przygotowuje młodego człowieka do pełnienia ról społecznych.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




16

Młody Przedsiębiorca Społeczny – projekt

Okoliczności te stały się punktem wyjścia dla projektu Młody Przedsiębiorca Społeczny (MPS), którego celem było połączenie potencjału nauczycieli | nauczycielek, edukatorów | edukatorek z potencjałem osób od lat zajmujących się ekonomią społeczną – praktyków | praktyczek, teoretyków | teoretyczek. Efektem współpracy tych grup było zawiązanie nowych znajomości, wymiana wiedzy specjalistycznej i cennych doświadczeń oraz wspólne opracowanie form dydaktycznych służących edukowaniu młodych ludzi w obszarze ekonomii społecznej. Realizacja cyklu spotkań oraz wspólnego projektu miała na celu także inwestycję w tworzenie lokalnego środowiska osób zainteresowanych ekonomią społeczną z jednej strony, a dydaktyką i edukacją obywatelską z drugiej. Jednym z kluczowym rezultatów tego działania stało się także sześć scenariuszy lekcyjnych poświęconych nauczaniu ekonomii społecznej – trzech przeznaczonych dla uczniów klas IV-VI oraz trzech przeznaczonych dla uczniów szkół policealnych i studentów. Obie grupy scenariuszy opracowane zostały z osobami specjalizującymi się w edukacji danej grupy wiekowej, konsultowane z doradcą metodycznym Wrocławskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli ds. nauczania podstaw przedsiębiorczości, a następnie przetestowane praktycznie podczas zajęć we wrocławskich szkołach. Dzięki temu mogły one stać się narzędziem i pomocą dydaktyczną dla nauczycieli | nauczycielek, edukatorów | edukatorek w całym kraju, co od początku było jednym z głównych celów projektu MPS.

Argumentem za włączeniem do projektu właśnie uczniów klas IV-VI była wstępna diagnoza potrzeb. Szkoły podstawowe we Wrocławiu nie oferują w swoim programie zajęć lekcyjnych nauki z zakresu przedsiębiorczości społecznej w ujęciu aspektów ekonomii społecznej. Z rozmówców przeprowadzonych z nauczycielami podstaw przedsiębiorczości dla klas IV-VI, jednoznacznie wynikało, że ministerialne założenia programowe kładą niedostateczny nacisk na elementy ekonomii społecznej. Nauczyciele wyrażali jednocześnie aprobatę dla podjęcia tematyki przedsiębiorczości społecznej oraz przeprowadzenia zajęć z podstaw przedsiębiorczego myślenia oraz praktyki działań kooperatywnych, które przyczyniłyby się do rozwoju postaw społecznie odpowiedzialnych już na wczesnym etapie socjalizacji.

Podobnie, w przypadku uczniów szkół zawodowych, policealnych i studentów, zdiagnozowana została potrzeba takiej nauki przedsiębiorczego myślenia w obszarze ekonomii społecznej, która w sposób usystematyzowany i praktyczny mogłaby pomóc im zastosować zdobytą wiedzę oraz umiejętności w tworzeniu własnych miejsc pracy. W kontekście kryzysu bezrobocia jakościowego – dotkliwym zwłaszcza dla ludzi młodych – duża odpowiedzialność oraz złożoność potrzebnych działań, jaka wiąże się z podejmowaniem indywidualnych działalności gospodarczych, demotywuje osoby te do podejmowania tego typu działań. Tymczasem ekonomia społeczna dostarcza bardziej przyjaznych, partycypatywnych oraz kolektywnych rozwiązań, ośmielających do aktywności gospodarczej, samozatrudnienia oraz kształtowania postaw przedsiębiorczo odpowiedzialnych.

Niniejsza publikacja jest zapisem szeregu ustaleń projektu MPS, w tym przede wszystkim wzmiankowanych sześciu scenariuszy. Jako osoby współtworzące projekt pragniemy w ten sposób z jednej strony wpisać się w szeroką debatę o edukacji i ekonomii społecznej, z drugiej strony dostarczyć bardzo konkretnych i praktycznych narzędzi dydaktycznych. Zamieszczone poniżej scenariusze lekcji mają różnorodny charakter, mogą służyć do różnych celów i być elastycznie mody�kowane, łączone w zależności od potrzeb edukacyjnych. Nie zawsze możliwe było przy tym zamieszczenie ich pełnych wersji, które powstały w trakcie realizacji projektu MPS. Każdorazowo w takim wypadku dodatkowe elementy, arkusze, ćwiczenia i komentarze znaleźć można na tronie internetowej www.panato.org/uczymyES . Wierzymy, że dzięki wspólnym działaniom, uda nam się zaproponować młodemu pokoleniu wizję świata i gospodarki opartych na otwartości, sprawiedliwości oraz współpracy.

O Autorze: dr Roland Zarzycki – doktor nauk matematycznych i doktorant na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Nauczyciel akademicki, badacz, autor publikacji naukowych, referent na międzynarodowych konferencjach, koordynator projektów naukowo-badawczych. Członek Akademii Młodych Uczonych i Artystów. Współautor zwycięskiej aplikacji Wrocławia o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Współtwórca spółdzielni PANATO, inicjatywy Wyspa Słodowa 7, fundacji 2B Fair i innych kulturalnych oraz społecznych przedsięwzięć. Współautor i koordynator wielu projektów, m.in.: projektu edukacyjnego 'Porządne myślenie’, cyklu debat 'Społeczna Akademia Kultury’, programu 'Mikrograntów ESK’ wspierającego obywatelskie inicjatywy kulturalne. Zainteresowany ekonomią społeczną oraz krytyczną analizą życia politycznego. Publicysta, aktywista, wegetarianin.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




17

Młody Przedsiębiorca Społeczny – projekt

Okoliczności te stały się punktem wyjścia dla projektu Młody Przedsiębiorca Społeczny (MPS), którego celem było połączenie potencjału nauczycieli | nauczycielek, edukatorów | edukatorek z potencjałem osób od lat zajmujących się ekonomią społeczną – praktyków | praktyczek, teoretyków | teoretyczek. Efektem współpracy tych grup było zawiązanie nowych znajomości, wymiana wiedzy specjalistycznej i cennych doświadczeń oraz wspólne opracowanie form dydaktycznych służących edukowaniu młodych ludzi w obszarze ekonomii społecznej. Realizacja cyklu spotkań oraz wspólnego projektu miała na celu także inwestycję w tworzenie lokalnego środowiska osób zainteresowanych ekonomią społeczną z jednej strony, a dydaktyką i edukacją obywatelską z drugiej. Jednym z kluczowym rezultatów tego działania stało się także sześć scenariuszy lekcyjnych poświęconych nauczaniu ekonomii społecznej – trzech przeznaczonych dla uczniów klas IV-VI oraz trzech przeznaczonych dla uczniów szkół policealnych i studentów. Obie grupy scenariuszy opracowane zostały z osobami specjalizującymi się w edukacji danej grupy wiekowej, konsultowane z doradcą metodycznym Wrocławskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli ds. nauczania podstaw przedsiębiorczości, a następnie przetestowane praktycznie podczas zajęć we wrocławskich szkołach. Dzięki temu mogły one stać się narzędziem i pomocą dydaktyczną dla nauczycieli | nauczycielek, edukatorów | edukatorek w całym kraju, co od początku było jednym z głównych celów projektu MPS.

Argumentem za włączeniem do projektu właśnie uczniów klas IV-VI była wstępna diagnoza potrzeb. Szkoły podstawowe we Wrocławiu nie oferują w swoim programie zajęć lekcyjnych nauki z zakresu przedsiębiorczości społecznej w ujęciu aspektów ekonomii społecznej. Z rozmówców przeprowadzonych z nauczycielami podstaw przedsiębiorczości dla klas IV-VI, jednoznacznie wynikało, że ministerialne założenia programowe kładą niedostateczny nacisk na elementy ekonomii społecznej. Nauczyciele wyrażali jednocześnie aprobatę dla podjęcia tematyki przedsiębiorczości społecznej oraz przeprowadzenia zajęć z podstaw przedsiębiorczego myślenia oraz praktyki działań kooperatywnych, które przyczyniłyby się do rozwoju postaw społecznie odpowiedzialnych już na wczesnym etapie socjalizacji.

Podobnie, w przypadku uczniów szkół zawodowych, policealnych i studentów, zdiagnozowana została potrzeba takiej nauki przedsiębiorczego myślenia w obszarze ekonomii społecznej, która w sposób usystematyzowany i praktyczny mogłaby pomóc im zastosować zdobytą wiedzę oraz umiejętności w tworzeniu własnych miejsc pracy. W kontekście kryzysu bezrobocia jakościowego – dotkliwym zwłaszcza dla ludzi młodych – duża odpowiedzialność oraz złożoność potrzebnych działań, jaka wiąże się z podejmowaniem indywidualnych działalności gospodarczych, demotywuje osoby te do podejmowania tego typu działań. Tymczasem ekonomia społeczna dostarcza bardziej przyjaznych, partycypatywnych oraz kolektywnych rozwiązań, ośmielających do aktywności gospodarczej, samozatrudnienia oraz kształtowania postaw przedsiębiorczo odpowiedzialnych.

Niniejsza publikacja jest zapisem szeregu ustaleń projektu MPS, w tym przede wszystkim wzmiankowanych sześciu scenariuszy. Jako osoby współtworzące projekt pragniemy w ten sposób z jednej strony wpisać się w szeroką debatę o edukacji i ekonomii społecznej, z drugiej strony dostarczyć bardzo konkretnych i praktycznych narzędzi dydaktycznych. Zamieszczone poniżej scenariusze lekcji mają różnorodny charakter, mogą służyć do różnych celów i być elastycznie mody�kowane, łączone w zależności od potrzeb edukacyjnych. Nie zawsze możliwe było przy tym zamieszczenie ich pełnych wersji, które powstały w trakcie realizacji projektu MPS. Każdorazowo w takim wypadku dodatkowe elementy, arkusze, ćwiczenia i komentarze znaleźć można na tronie internetowej www.panato.org/uczymyES . Wierzymy, że dzięki wspólnym działaniom, uda nam się zaproponować młodemu pokoleniu wizję świata i gospodarki opartych na otwartości, sprawiedliwości oraz współpracy.

O Autorze: dr Roland Zarzycki – doktor nauk matematycznych i doktorant na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Wrocławskiego. Nauczyciel akademicki, badacz, autor publikacji naukowych, referent na międzynarodowych konferencjach, koordynator projektów naukowo-badawczych. Członek Akademii Młodych Uczonych i Artystów. Współautor zwycięskiej aplikacji Wrocławia o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Współtwórca spółdzielni PANATO, inicjatywy Wyspa Słodowa 7, fundacji 2B Fair i innych kulturalnych oraz społecznych przedsięwzięć. Współautor i koordynator wielu projektów, m.in.: projektu edukacyjnego 'Porządne myślenie’, cyklu debat 'Społeczna Akademia Kultury’, programu 'Mikrograntów ESK’ wspierającego obywatelskie inicjatywy kulturalne. Zainteresowany ekonomią społeczną oraz krytyczną analizą życia politycznego. Publicysta, aktywista, wegetarianin.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




18

Szkolny ogródek – Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza

[tytuł]Szkolny ogródek – Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza – to pomysł na połączenie zajęć o zdrowym odżywianiu się, uprawie

[charakterystyka]grupa: uczniowie klas IV – VI (10 – 12 lat)czas realizacji: 4x 100 minut

[idea]Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza to pomysł na połączenie zajęć dotyczących zdrowego odżywiania, ekologicznych upraw, lokalnego rolnictwa z edukacją w zakresie ekonomii społecznej. W trakcie ciekawych, angażujących praktycznie i kreatywnie lekcji, uczennice i uczniowie wspólnie planują szkolny ogródek i sprzedaż roślin w nim uprawianych. Przy tej okazji uczą się pracy w grupie, podziału pracy, jej etapowania i zadaniowania. W trakcie przygotowań do i realizacji Spółdzielni Ogrodniczej uczennice i uczniowie poznają w sposób praktyczny i intuicyjny najważniejsze elementy przedsiębiorczości społecznej.

[cele ogólne]• zdobycie wiedzy na temat ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej• rozwijanie odpowiedzialności grupowej, wzajemnego zaufania, pracy w grupie, odpowiedzialności za przypisane działania• kształtowanie prawidłowej postawy zdrowego odżywiania• praktyczne zastosowanie matematyki• zdobycie wiedzy na temat: przedsiębiorczości społecznej, społecznej odpowiedzialności biznesu, kooperacji w praktyce oraz demokratycznego sposobu zarządzania• zdobycie przydatnych narzędzi i technik formułowania pomysłów na biznes społeczny, które wykorzystamy na konkretne biznesplany spółdzielni uczniowskich – Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza• poszerzanie wiedzy na temat: siania, pielęgnowania i zbierania plonów warzyw

[cele szczegółowe]Uczeń potra�:• szacować koszty i terminy projektu za pomocą prostych i sprawdzonych technik• myśleć o projektach w sposób uporządkowany, schematyczny i logiczny• wyznaczać realistyczne, mierzalne cele i dbać o uzyskiwanie korzystnych rezultatów• opracowywać strukturę podziału pracy w zespole• przedstawić cechy, jakimi charakteryzuje się osoba przedsiębiorcza• stosować różne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji

własnego stanowiska• charakteryzować otoczenie, w którym działa przedsiębiorstwo• omówić cele działania przedsiębiorstwa oraz sposoby ich realizacji• sporządzić projekt własnego przedsiębiorstwa oparty na biznesplanie• omówić zasady pracy zespołowej i wyjaśnia, na czym polegają role lidera i wykonawcy; omawia cechy

dobrego kierownika zespołu• identyfikować i analizować kon�ikty w zespole i proponuje metody ich rozwiązania, szczególnie w drodze

negocjacji• omówić etapy realizacji projektu oraz planuje działania zmierzające do jego realizacji• charakteryzować czynniki wpływające na sukces i niepowodzenie przedsiębiorstwa

• mierzyć teren, przeliczać jednostki, obliczać obwody i pola• podać zasady zdrowego odżywiania• określić cel do realizacji• opisać jak siać, pielęgnować i zbierać plony z ogródka

[metody | zasoby | środki]zasoby: kartki | długopisy | mazaki | doniczki | nasiona | ziemiametody: rozmowa nauczająca | prezentacja pomysłów | wykład informacyjny | pogadanka | dyskusja dydaktyczna | metoda projektów | praca grupowa | praca indywidualna | burza mózgów

[propozycja przebiegu zajęć]Blok I

Przebieg lekcji:

› przywitanie

› omówienie celu spotkania

› omówienie przykładu wybranej kooperatywy | spółdzielni | przedsiębiorstwa społecznego

› wprowadzenie do podstaw ekonomii społecznej

› zasady tworzenia realizacji projektu

› określenie celów, zasobów, harmonogramu działania

› zasady pracy w grupie

› określenie zagrożeń i niepowodzeń założonych celów

› gra dydaktyczna: "Konstruowanie maszyny latającej" – klasę dzielimy na cztery grupy; każdy zespół dostaje zestaw materiałów (każda grupa takie same rzeczy – np. taśma klejąca, nożyczki, bibuła, tuba od papierowych ręczników, kubeczek) oraz pieniądze za które mogą zakupić jeden dodatkowy materiały. Wspólnie ustalają w grupie jakie materiał jest im potrzebny. Celem zadania jest przetransportowanie jajka z punktu A do punktu B, tak aby nie rozbiło się w czasie transportu. Dzieci mają 15 minut czasu. Nauczyciel na końcu rzuca z wysokości pojazd na ziemię, tam gdzie jajko się nie rozbiło ta grupa wygrywa zadanie.

› pytania podsumowujące: 'Jak się czuliście?', 'Dlaczego ważna jest współpraca?', 'Co było najtrudniejsze?', 'Co najbardziej się podobało?', 'Czy mieliśmy do siebie zaufanie?', 'Jeżeli tak, to czy było one ważne w przeprowadzeniu zadania?', 'Jak powstała decyzja o zakupie produktów, czy była trudna, jednomyślna?'

› Zapowiedz klasowego projektu – ogródka szkolnego

Blok II

Przebieg lekcji:

› wyjazd uczniów do ogrodu botanicznego (lub miejsca o podobnym charakterze)

› jak ważne dla człowieka jest spożywanie warzyw i owoców z ekologicznych upraw, wspieranie lokalnych sadowników – krótki wykład

› zapoznanie uczniów z procesami planowania, sadzenia, pielęgnowani i zbierania plonów

Blok III

Przebieg lekcji:

› podział klasy na 4 grupy i praca zgodnie z następującym modelem:

› grupa projektantów – odpowiedzialna za:

› projekt ogródka

› plan ogródka na karcie papieru (dokładny szkic z opisanymi grządkami)


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




19

Szkolny ogródek – Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza

[tytuł]Szkolny ogródek – Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza – to pomysł na połączenie zajęć o zdrowym odżywianiu się, uprawie

[charakterystyka]grupa: uczniowie klas IV – VI (10 – 12 lat)czas realizacji: 4x 100 minut

[idea]Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza to pomysł na połączenie zajęć dotyczących zdrowego odżywiania, ekologicznych upraw, lokalnego rolnictwa z edukacją w zakresie ekonomii społecznej. W trakcie ciekawych, angażujących praktycznie i kreatywnie lekcji, uczennice i uczniowie wspólnie planują szkolny ogródek i sprzedaż roślin w nim uprawianych. Przy tej okazji uczą się pracy w grupie, podziału pracy, jej etapowania i zadaniowania. W trakcie przygotowań do i realizacji Spółdzielni Ogrodniczej uczennice i uczniowie poznają w sposób praktyczny i intuicyjny najważniejsze elementy przedsiębiorczości społecznej.

[cele ogólne]• zdobycie wiedzy na temat ekonomii społecznej i przedsiębiorczości społecznej• rozwijanie odpowiedzialności grupowej, wzajemnego zaufania, pracy w grupie, odpowiedzialności za przypisane działania• kształtowanie prawidłowej postawy zdrowego odżywiania• praktyczne zastosowanie matematyki• zdobycie wiedzy na temat: przedsiębiorczości społecznej, społecznej odpowiedzialności biznesu, kooperacji w praktyce oraz demokratycznego sposobu zarządzania• zdobycie przydatnych narzędzi i technik formułowania pomysłów na biznes społeczny, które wykorzystamy na konkretne biznesplany spółdzielni uczniowskich – Szkolna Spółdzielnia Ogrodnicza• poszerzanie wiedzy na temat: siania, pielęgnowania i zbierania plonów warzyw

[cele szczegółowe]Uczeń potra�:• szacować koszty i terminy projektu za pomocą prostych i sprawdzonych technik• myśleć o projektach w sposób uporządkowany, schematyczny i logiczny• wyznaczać realistyczne, mierzalne cele i dbać o uzyskiwanie korzystnych rezultatów• opracowywać strukturę podziału pracy w zespole• przedstawić cechy, jakimi charakteryzuje się osoba przedsiębiorcza• stosować różne formy komunikacji werbalnej i niewerbalnej w celu autoprezentacji oraz prezentacji

własnego stanowiska• charakteryzować otoczenie, w którym działa przedsiębiorstwo• omówić cele działania przedsiębiorstwa oraz sposoby ich realizacji• sporządzić projekt własnego przedsiębiorstwa oparty na biznesplanie• omówić zasady pracy zespołowej i wyjaśnia, na czym polegają role lidera i wykonawcy; omawia cechy

dobrego kierownika zespołu• identyfikować i analizować kon�ikty w zespole i proponuje metody ich rozwiązania, szczególnie w drodze

negocjacji• omówić etapy realizacji projektu oraz planuje działania zmierzające do jego realizacji• charakteryzować czynniki wpływające na sukces i niepowodzenie przedsiębiorstwa

• mierzyć teren, przeliczać jednostki, obliczać obwody i pola• podać zasady zdrowego odżywiania• określić cel do realizacji• opisać jak siać, pielęgnować i zbierać plony z ogródka


[propozycja przebiegu zajęć]Blok I

Przebieg lekcji:

› przywitanie

› omówienie celu spotkania

› omówienie przykładu wybranej kooperatywy | spółdzielni | przedsiębiorstwa społecznego

› wprowadzenie do podstaw ekonomii społecznej

› zasady tworzenia realizacji projektu

› określenie celów, zasobów, harmonogramu działania

› zasady pracy w grupie

› określenie zagrożeń i niepowodzeń założonych celów

› gra dydaktyczna: "Konstruowanie maszyny latającej" – klasę dzielimy na cztery grupy; każdy zespół dostaje zestaw materiałów (każda grupa takie same rzeczy – np. taśma klejąca, nożyczki, bibuła, tuba od papierowych ręczników, kubeczek) oraz pieniądze za które mogą zakupić jeden dodatkowy materiały. Wspólnie ustalają w grupie jakie materiał jest im potrzebny. Celem zadania jest przetransportowanie jajka z punktu A do punktu B, tak aby nie rozbiło się w czasie transportu. Dzieci mają 15 minut czasu. Nauczyciel na końcu rzuca z wysokości pojazd na ziemię, tam gdzie jajko się nie rozbiło ta grupa wygrywa zadanie.

› pytania podsumowujące: 'Jak się czuliście?', 'Dlaczego ważna jest współpraca?', 'Co było najtrudniejsze?', 'Co najbardziej się podobało?', 'Czy mieliśmy do siebie zaufanie?', 'Jeżeli tak, to czy było one ważne w przeprowadzeniu zadania?', 'Jak powstała decyzja o zakupie produktów, czy była trudna, jednomyślna?'

› Zapowiedz klasowego projektu – ogródka szkolnego

Blok II

Przebieg lekcji:

› wyjazd uczniów do ogrodu botanicznego (lub miejsca o podobnym charakterze)

› jak ważne dla człowieka jest spożywanie warzyw i owoców z ekologicznych upraw, wspieranie lokalnych sadowników – krótki wykład

› zapoznanie uczniów z procesami planowania, sadzenia, pielęgnowani i zbierania plonów

Blok III

Przebieg lekcji:

› podział klasy na 4 grupy i praca zgodnie z następującym modelem:

› grupa projektantów – odpowiedzialna za:

› projekt ogródka

› plan ogródka na karcie papieru (dokładny szkic z opisanymi grządkami)


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




20

› grupa ogrodników - odpowiedzialna za:

› zebranie informacji dotyczących: jak sadzić nasiona, jak podlewać.

› wykonanie opisów na karcie papieru w formie plakatu, który może wisieć w klasie

› grupa logistyczna - odpowiedzialna za:

› wykonanie planu budżetowego: ile pieniędzy potrzebuje klasa na ziemie, nasiona, donice i inne przedmioty

› stworzenie planu zakupów na karcie

› grupa menadżerów - odpowiedzialna za:

› przygotowanie planu promocji i sprzedaży wyhodowanych produktów

› stworzenie plakatu reklamowego

› przygotowanie informacji na stronę internetowa

› opracowanie planu jak zostaną wykorzystane dochody z sprzedaży

› stworzenie harmonogramu zadań

› wybranie osób odpowiedzialnych za określone zadania (kiedy, jak, jak często) np. dyżurnipodlewają ogródek

pomoce: komputer, nasiona, ekspert z każdej dziedziny (zgodnie z podziałem na grupy) – może to być nauczyciel poproszony o pomoc lub np. wybrani uczniowie z starszych klas

› grupy pracują zgodnie z przydzielonymi zadaniami, eksperci przygladają się pracy, służą radą i pomocą

› przedstawienie efektów pracy przez poszczególne grupy przed ekspertami

› dyskusja i podsumowanie

Blok IV

Przebieg lekcji:

› przypomnienie jakie nasiona sadzimy i jakich one wymagają warunków

› jeżeli sadzimy nasiona w doniczkach podział klasy na 4 grupy, każda grupa sadzi inne nasiona.

› jeżeli sadzimy w ogrodzie to każda grupa dostaje wydzielony kawałek działki , który przygotowuje i sadzi swoje nasiona.

[autorki | autorzy]Paulina Ograbisz | Justyna Waczków[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne, zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Zaufanie > współpraca > zespół > wspólny projekt

[tytuł]Zaufanie > współpraca > zespół > wspólny projekt

[charakterystyka]grupa: uczniowie klas IV – VI (10 – 12 lat)czas realizacji: 400 minut (4 bloki po 100 minut każdy)

[idea]Kolejność i dobór bloków są celowe ze względu na proces nabywania przez dzieci umiejętności społecznych. Wszystkie elementy/bloki stanowią pośrednie wprowadzenie do ekonomii społecznej – poprzez kształcenie postaw, wypracowywanie intuicji oraz ukazywanie uczniom alternatywnych spojrzeń na szereg zjawisk społecznych i ekonomicznych.

BLOK I – edukacyjny – pokazuje sytuacje, w których umiejętności społeczne przynoszą korzyści dla otoczenia

BLOK II – praktyczny - poprzez udział w zabawach i ćwiczeniach uczestnicy będą mieli okazję nauczyć się i/lub rozszerzyć pożądane (pod kątem ekonomii społecznej) umiejętności społeczne

BLOK III – edukacyjno-praktyczny – stworzenie wizerunku społeczności współpracującej, zastanowienie się nad korzyściami takich zależności

BLOK IV – praktyczny – stworzenie projektów akcji społecznych dla swojego otoczenia

[cele ogólne]• kształtowanie u uczniów postaw warunkujących odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym

świecie• poznanie mechanizmów towarzyszących tworzeniu i istnieniu zespołu współpracującego• kształtowanie prawidłowej postawy zdrowego odżywiania• nabywanie umiejętności tworzenia projektów• rozwijanie kompetencji społecznych

[cele szczegółowe]• rozwijanie umiejętności uważnego słuchania, komunikacji, współpracy• identyfikacja własnych mocnych i słabych stron• ukazanie grupie nowych metod warunkujących skuteczną pracę zespołową• budzenie u dzieci zainteresowania problematyką społeczną• pokazanie uczniom nowych płaszczyzn do współdziałania w sprawach publicznych• pobudzenie dzieci do refleksji nad sobą i życiem społecznym• rozwijanie kreatywności, zaufania, odpowiedzialności• zapoznanie z możliwościami podziału pracy w zespole• ukazanie uczestnikom różnych postaw “przedsiębiorczych”• przedstawienie młodzieży korzyści z planowania własnych działań i inwestowania w siebie• rozwijanie wrażliwości na potrzeby innych• nauczanie szerszego patrzenia na otaczający świat• nauczanie rozpoznawania potrzeb w oparciu o działania społeczne


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




21

› grupa ogrodników - odpowiedzialna za:

› zebranie informacji dotyczących: jak sadzić nasiona, jak podlewać.

› wykonanie opisów na karcie papieru w formie plakatu, który może wisieć w klasie

› grupa logistyczna - odpowiedzialna za:

› wykonanie planu budżetowego: ile pieniędzy potrzebuje klasa na ziemie, nasiona, donice i inne przedmioty

› stworzenie planu zakupów na karcie

› grupa menadżerów - odpowiedzialna za:

› przygotowanie planu promocji i sprzedaży wyhodowanych produktów

› stworzenie plakatu reklamowego

› przygotowanie informacji na stronę internetowa

› opracowanie planu jak zostaną wykorzystane dochody z sprzedaży

› stworzenie harmonogramu zadań

› wybranie osób odpowiedzialnych za określone zadania (kiedy, jak, jak często) np. dyżurnipodlewają ogródek

pomoce: komputer, nasiona, ekspert z każdej dziedziny (zgodnie z podziałem na grupy) – może to być nauczyciel poproszony o pomoc lub np. wybrani uczniowie z starszych klas

› grupy pracują zgodnie z przydzielonymi zadaniami, eksperci przygladają się pracy, służą radą i pomocą

› przedstawienie efektów pracy przez poszczególne grupy przed ekspertami

› dyskusja i podsumowanie

Blok IV

Przebieg lekcji:

› przypomnienie jakie nasiona sadzimy i jakich one wymagają warunków

› jeżeli sadzimy nasiona w doniczkach podział klasy na 4 grupy, każda grupa sadzi inne nasiona.

› jeżeli sadzimy w ogrodzie to każda grupa dostaje wydzielony kawałek działki , który przygotowuje i sadzi swoje nasiona.

[autorki | autorzy]Paulina Ograbisz | Justyna Waczków[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne, zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Zaufanie > współpraca > zespół > wspólny projekt

[tytuł]Zaufanie > współpraca > zespół > wspólny projekt

[charakterystyka]grupa: uczniowie klas IV – VI (10 – 12 lat)czas realizacji: 400 minut (4 bloki po 100 minut każdy)

[idea]Kolejność i dobór bloków są celowe ze względu na proces nabywania przez dzieci umiejętności społecznych. Wszystkie elementy/bloki stanowią pośrednie wprowadzenie do ekonomii społecznej – poprzez kształcenie postaw, wypracowywanie intuicji oraz ukazywanie uczniom alternatywnych spojrzeń na szereg zjawisk społecznych i ekonomicznych.

BLOK I – edukacyjny – pokazuje sytuacje, w których umiejętności społeczne przynoszą korzyści dla otoczenia

BLOK II – praktyczny - poprzez udział w zabawach i ćwiczeniach uczestnicy będą mieli okazję nauczyć się i/lub rozszerzyć pożądane (pod kątem ekonomii społecznej) umiejętności społeczne

BLOK III – edukacyjno-praktyczny – stworzenie wizerunku społeczności współpracującej, zastanowienie się nad korzyściami takich zależności

BLOK IV – praktyczny – stworzenie projektów akcji społecznych dla swojego otoczenia

[cele ogólne]• kształtowanie u uczniów postaw warunkujących odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym

świecie• poznanie mechanizmów towarzyszących tworzeniu i istnieniu zespołu współpracującego• kształtowanie prawidłowej postawy zdrowego odżywiania• nabywanie umiejętności tworzenia projektów• rozwijanie kompetencji społecznych

[cele szczegółowe]• rozwijanie umiejętności uważnego słuchania, komunikacji, współpracy• identyfikacja własnych mocnych i słabych stron• ukazanie grupie nowych metod warunkujących skuteczną pracę zespołową• budzenie u dzieci zainteresowania problematyką społeczną• pokazanie uczniom nowych płaszczyzn do współdziałania w sprawach publicznych• pobudzenie dzieci do refleksji nad sobą i życiem społecznym• rozwijanie kreatywności, zaufania, odpowiedzialności• zapoznanie z możliwościami podziału pracy w zespole• ukazanie uczestnikom różnych postaw “przedsiębiorczych”• przedstawienie młodzieży korzyści z planowania własnych działań i inwestowania w siebie• rozwijanie wrażliwości na potrzeby innych• nauczanie szerszego patrzenia na otaczający świat• nauczanie rozpoznawania potrzeb w oparciu o działania społeczne


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




22

[metody | zasoby | środki]zasoby: arkusze dużego papieru | kredki | pisaki | kolorowe gazety | kreda kolorowa | �lmy | kartki z obrazkami | kartki A4metody: dyskusja | analiza tekstu źródłowego | praca indywidualna | praca w grupach | plakat, „burza mózgów”

[propozycja przebiegu zajęć]Blok I – jak w życiu codziennym wzajemne zaufanie i współpraca w społeczności pomagają w rozwiązywaniu trudności?

1. Ćwiczenie integracyjne: prowadząca/-y przedstawia trudną sytuację np. że wszyscy utknęli na bezludnej wyspie i teraz muszą zbudować tratwę, którą wrócą do domu. Każdy uczestnik podaje swoje imię i rzecz na pierwszą literę swojego imienia, która może pomóc całej grupie w osiągnięciu celu (w tym przypadku w zbudowaniu tratwy). Ćwiczenie się kończy kiedy każdy się wypowie.

2. „Odpowiedz na pytanie” – zadaniem każdego uczestnika jest wylosowanie z pudełka pytania i odpowiedzenie na nie. Pytania są wcześniej przygotowane przez prowadzącą/-ego, dotyczą mocnych stron uczestników, zalet, ich sukcesów, zainteresowań np. 'z jakiego swojego osiągnięcia jesteś najbardziej dumny?', 'jaka jest Twoja największa zaleta?'

3. Projekcje �lmów animowanych (praca z tekstem źródłowym): prowadząca/-y przygotowuje 2-3 �lmiki dotyczące współpracy, zaufania, odpowiedzialności za innych, pracy zespołowej, gdzie bohaterowie mają trudność i dochodzą do rozwiązania wspólnymi siłami. Uczestnicy otrzymują formatkę z pytaniami do �lmów. Prowadząca/-y pokazuje �lmik uczestnikom, którzy po obejrzeniu odpowiadają na pytania. Następnie jest prezentacja odpowiedzi i dyskusja.

4. Dyskusja – uczestnicy na zasadzie „burzy mózgów” wymyślają odpowiedzi na pytanie „gdzie w życiu codziennym występuje potrzeba posiadania takich cech, jak można je stosować na co dzień i po co, jakie korzyści z tego płyną?”. Odpowiedzi można zapisywać na tablicy lub plakacie.

5. Podsumowanie wniosków przez prowadzącą/-ego.

BLOK II – Współpraca i nie tylko… nabywanie, rozwijanie umiejętności społecznych.

Komentarz do całego bloku: po każdym ćwiczeniu grupowym prowadzący podsumowuje je pod kątem umiejętności, zdolności, których dotyczyło. Zapisuje je dużymi literami na specjalnie do tego przygotowanym plakacie, jakby był tworzony zbiór cech. Na koniec bloku podsumowanie będzie dotyczyć właśnie zebranych cech oraz ich roli i przydatności w pracy grupy oraz tworzeniu wspólnych przedsięwzięć.

1. Przypomnienie wniosków z poprzednich zajęć. Podział uczestników na 4 grupy.

2. Tworzenie historyjki w oparciu o obrazki (przygotowane wcześniej przez prowadzącą/-ego – mogą to być zupełnie ze sobą niepasujące obrazy, im większa abstrakcyjność obrazów tym większa kreatywność powinna się pojawić). Prowadząca/-y pokazuje jeden obraz i rozpoczyna historię np. "Grupa przyjaciół wyruszyła na wycieczkę samochodem i dojechali nad rzekę, gdzie okazało się, że jest zerwany most i …" Każda grupa dostaje po kilka obrazków i musi dokończyć historię według nich. Dodatkową informacja jest to, że historia musi się skończyć dojechaniem przyjaciół do celu.

3. Znajdź nowe zastosowanie – każda grupa otrzymuje nazwę jakiegoś przedmiotu i jej zadaniem jest znaleźć

nowe zastosowania dla niego (np. widelec, butelka, łopata, kubeczek plastikowy itp.). Zapisują wnioski na kartce. Prezentacja na forum całej grupy.

następuje zamiana składów grup

4. Co oznacza skrót? – każda grupa dostaje po kilka skrótów obowiązujących w życiu codziennym np. PZU, PCK, ONZ itp. i musi wymyślić ich nowe znaczenie, zapisać na kartkach. Hasła mają się obracać w kręgach pracy zespołowej, współpracy itp. Prezentacja prac.

5. Wspólne tworzenie logo grupy – praca plastyczna, której owocem ma być zrobienie logo grupy pod kątem wspólnych zainteresowań. Grupy otrzymują duży arkusz papieru i zestaw kredek, mazaków, kolorowych gazet itp. Prezentacja plakatów, zawieszenie ich na ścianach.

6. Uczestnicy dobierają się w pary, mogą dowolnie lub losowo (decyduje prowadząca/-y). Jedna z osób na zakryte oczy, druga staje się jego przewodnikiem. Bez używania słów (żadna z osób w parze nie może używać słów) muszę przejść całą trasę (np. między niektórymi ławkami) do półmetka skąd zabierają jakiś „skarb” np. zestaw materiałów do następnego zadania, i idą powrotem. Następuje zamiana. Po zakończonym ćwiczeniu następuje, krótka dyskusja o odczuciach związanych z tym ćwiczeniem.

7. Przepis na ciasto – podział na grupy (metodą odliczania). Każda grupa musi napisać przepis na ciasto lub inną potrawę, w którym składnikami będą cechy uczestników grupy. Uczestnicy muszą zachować formę przepisu z uwzględnieniem gramatury, czasu przygotowania, dodatków. Prezentacja przepisów.

8. Podsumowanie dotychczasowej pracy. Omówienie cech, które zostały zapisane na plakatach. Zwrócenie uwagi na cechy ważne dla istnienia grupy i owocnej jej pracy.

9. Praca grupowa – „kwiatek grupowy” – na dużym arkuszu papieru uczestnicy w grupach rysują duży kwiatek, który ma tyle listków ile osób liczy dana grupa. W każdy listek uczestnicy wpisują swoje cechy, zainteresowania, zdolności, które ma tylko i wyłącznie on. Natomiast w środek wpisują cechy, zainteresowania, zdolności, które mają wszyscy uczestnicy grupy, bez wyjątku. Następuje prezentacja prac.

10. Podsumowanie bloku – prowadzący podsumowuje cały blok zajęć zwracając uwagę na ostatnie ćwiczenie, mówiąc że w każdej grupie są indywidualności, które tworzą grupę, ale każda z nich ma także środek, który jest częścią ich wspólną. Zarówno płatki same nie tworzą kwiatka i tak samo środek sam nie tworzy kwiatka.• mierzyć teren, przeliczać jednostki, obliczać obwody i pola• podać zasady zdrowego odżywiania• określić cel do realizacji• opisać jak siać, pielęgnować i zbierać plony z ogródka


BLOK III – Zespół współpracujący – jaki jest oraz co może osiągnąć?

1. Przypomnienie wniosków z poprzedniego spotkania. Zabawa „Pomnik grupowy” – jeden uczestnik staje na środku sali i wymyśla sobie postawę. Następna osoba podchodzi do niej zmienia jej �gurę i ustawia się sama. Kolejna osoba podchodzi, zmienia postawę tylko tej ostatniej i sama się ustawia. Zabawa trwa do momentu kiedy wszyscy się ustawią w pomnik.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




23

[metody | zasoby | środki]zasoby: arkusze dużego papieru | kredki | pisaki | kolorowe gazety | kreda kolorowa | �lmy | kartki z obrazkami | kartki A4metody: dyskusja | analiza tekstu źródłowego | praca indywidualna | praca w grupach | plakat, „burza mózgów”

[propozycja przebiegu zajęć]Blok I – jak w życiu codziennym wzajemne zaufanie i współpraca w społeczności pomagają w rozwiązywaniu trudności?

1. Ćwiczenie integracyjne: prowadząca/-y przedstawia trudną sytuację np. że wszyscy utknęli na bezludnej wyspie i teraz muszą zbudować tratwę, którą wrócą do domu. Każdy uczestnik podaje swoje imię i rzecz na pierwszą literę swojego imienia, która może pomóc całej grupie w osiągnięciu celu (w tym przypadku w zbudowaniu tratwy). Ćwiczenie się kończy kiedy każdy się wypowie.

2. „Odpowiedz na pytanie” – zadaniem każdego uczestnika jest wylosowanie z pudełka pytania i odpowiedzenie na nie. Pytania są wcześniej przygotowane przez prowadzącą/-ego, dotyczą mocnych stron uczestników, zalet, ich sukcesów, zainteresowań np. 'z jakiego swojego osiągnięcia jesteś najbardziej dumny?', 'jaka jest Twoja największa zaleta?'

3. Projekcje �lmów animowanych (praca z tekstem źródłowym): prowadząca/-y przygotowuje 2-3 �lmiki dotyczące współpracy, zaufania, odpowiedzialności za innych, pracy zespołowej, gdzie bohaterowie mają trudność i dochodzą do rozwiązania wspólnymi siłami. Uczestnicy otrzymują formatkę z pytaniami do �lmów. Prowadząca/-y pokazuje �lmik uczestnikom, którzy po obejrzeniu odpowiadają na pytania. Następnie jest prezentacja odpowiedzi i dyskusja.

4. Dyskusja – uczestnicy na zasadzie „burzy mózgów” wymyślają odpowiedzi na pytanie „gdzie w życiu codziennym występuje potrzeba posiadania takich cech, jak można je stosować na co dzień i po co, jakie korzyści z tego płyną?”. Odpowiedzi można zapisywać na tablicy lub plakacie.

5. Podsumowanie wniosków przez prowadzącą/-ego.

BLOK II – Współpraca i nie tylko… nabywanie, rozwijanie umiejętności społecznych.

Komentarz do całego bloku: po każdym ćwiczeniu grupowym prowadzący podsumowuje je pod kątem umiejętności, zdolności, których dotyczyło. Zapisuje je dużymi literami na specjalnie do tego przygotowanym plakacie, jakby był tworzony zbiór cech. Na koniec bloku podsumowanie będzie dotyczyć właśnie zebranych cech oraz ich roli i przydatności w pracy grupy oraz tworzeniu wspólnych przedsięwzięć.

1. Przypomnienie wniosków z poprzednich zajęć. Podział uczestników na 4 grupy.

2. Tworzenie historyjki w oparciu o obrazki (przygotowane wcześniej przez prowadzącą/-ego – mogą to być zupełnie ze sobą niepasujące obrazy, im większa abstrakcyjność obrazów tym większa kreatywność powinna się pojawić). Prowadząca/-y pokazuje jeden obraz i rozpoczyna historię np. "Grupa przyjaciół wyruszyła na wycieczkę samochodem i dojechali nad rzekę, gdzie okazało się, że jest zerwany most i …" Każda grupa dostaje po kilka obrazków i musi dokończyć historię według nich. Dodatkową informacja jest to, że historia musi się skończyć dojechaniem przyjaciół do celu.

3. Znajdź nowe zastosowanie – każda grupa otrzymuje nazwę jakiegoś przedmiotu i jej zadaniem jest znaleźć

nowe zastosowania dla niego (np. widelec, butelka, łopata, kubeczek plastikowy itp.). Zapisują wnioski na kartce. Prezentacja na forum całej grupy.

następuje zamiana składów grup

4. Co oznacza skrót? – każda grupa dostaje po kilka skrótów obowiązujących w życiu codziennym np. PZU, PCK, ONZ itp. i musi wymyślić ich nowe znaczenie, zapisać na kartkach. Hasła mają się obracać w kręgach pracy zespołowej, współpracy itp. Prezentacja prac.

5. Wspólne tworzenie logo grupy – praca plastyczna, której owocem ma być zrobienie logo grupy pod kątem wspólnych zainteresowań. Grupy otrzymują duży arkusz papieru i zestaw kredek, mazaków, kolorowych gazet itp. Prezentacja plakatów, zawieszenie ich na ścianach.

6. Uczestnicy dobierają się w pary, mogą dowolnie lub losowo (decyduje prowadząca/-y). Jedna z osób na zakryte oczy, druga staje się jego przewodnikiem. Bez używania słów (żadna z osób w parze nie może używać słów) muszę przejść całą trasę (np. między niektórymi ławkami) do półmetka skąd zabierają jakiś „skarb” np. zestaw materiałów do następnego zadania, i idą powrotem. Następuje zamiana. Po zakończonym ćwiczeniu następuje, krótka dyskusja o odczuciach związanych z tym ćwiczeniem.

7. Przepis na ciasto – podział na grupy (metodą odliczania). Każda grupa musi napisać przepis na ciasto lub inną potrawę, w którym składnikami będą cechy uczestników grupy. Uczestnicy muszą zachować formę przepisu z uwzględnieniem gramatury, czasu przygotowania, dodatków. Prezentacja przepisów.

8. Podsumowanie dotychczasowej pracy. Omówienie cech, które zostały zapisane na plakatach. Zwrócenie uwagi na cechy ważne dla istnienia grupy i owocnej jej pracy.

9. Praca grupowa – „kwiatek grupowy” – na dużym arkuszu papieru uczestnicy w grupach rysują duży kwiatek, który ma tyle listków ile osób liczy dana grupa. W każdy listek uczestnicy wpisują swoje cechy, zainteresowania, zdolności, które ma tylko i wyłącznie on. Natomiast w środek wpisują cechy, zainteresowania, zdolności, które mają wszyscy uczestnicy grupy, bez wyjątku. Następuje prezentacja prac.

10. Podsumowanie bloku – prowadzący podsumowuje cały blok zajęć zwracając uwagę na ostatnie ćwiczenie, mówiąc że w każdej grupie są indywidualności, które tworzą grupę, ale każda z nich ma także środek, który jest częścią ich wspólną. Zarówno płatki same nie tworzą kwiatka i tak samo środek sam nie tworzy kwiatka.• mierzyć teren, przeliczać jednostki, obliczać obwody i pola• podać zasady zdrowego odżywiania• określić cel do realizacji• opisać jak siać, pielęgnować i zbierać plony z ogródka


BLOK III – Zespół współpracujący – jaki jest oraz co może osiągnąć?

1. Przypomnienie wniosków z poprzedniego spotkania. Zabawa „Pomnik grupowy” – jeden uczestnik staje na środku sali i wymyśla sobie postawę. Następna osoba podchodzi do niej zmienia jej �gurę i ustawia się sama. Kolejna osoba podchodzi, zmienia postawę tylko tej ostatniej i sama się ustawia. Zabawa trwa do momentu kiedy wszyscy się ustawią w pomnik.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




24

2. Podział na grupy 4-5-cio osobowe. Każdy zespół dostaje duży arkusz papieru oraz zestaw kredek, kredy kolorowej, pisaków, kolorowych gazet itp. Następnie każda grupa dostaje zestaw cech przygotowanych przez prowadzącego (są to cechy, umiejętności, predyspozycje, które grupy muszą połączyć ze sobą w postaciach zespołu). Zadaniem grup jest stworzyć plastyczny obraz „Zespołu współpracującego” – technika dowolna, uczestnicy wykorzystują swoją kreatywność i wyobraźnię; jedynym ograniczeniem w tym ćwiczeniu jest czas.

3. Zabawa – energizer – uczestnicy w ramach swoich grup muszą się ustawić według miesiąca urodzenia, ale bez używania słów. Następnie muszą się dogadać z każdą inną grupą i wspólnie muszą ustawić się według miesięcy urodzenia, nadal nie używając słów.

4. Podział na grupy – w grupach na zasadzie „burzy mózgów” należy wymyślić na jakich płaszczyznach, w jakich aktywnościach, dla kogo mogą zrobić coś wspólnie. Formą zapisu mogą być plakaty, mapy myśli, wypisanie propozycji. Prezentacja prac.

6. Podsumowanie wniosków z tego bloku. Zadanie domowe: jak można zrealizować wymyślone pomysły? – uczestnicy na następne zajęcia przynoszą ze sobą pomysły dotyczące ich realizacji.

BLOK IV – Tworzenie projektów

1. Przypomnienie wniosków z poprzednich zajęć. Krótkie rozeznanie w kwestii zadania domowego.

2. Podział na grupy. Każda grupa wybiera sobie jeden lub dwa pomysły z poprzednich zajęć i przygotowuje projekt. Prowadząca/-y podaje wytyczne, które są niezbędne przy tworzeniu projektu. Prowadząca/-y cały czas nadzoruje pracę grup, odpowiada na pytania, rozwiewa wątpliwości, czuwa nad pracą uczestników, natomiast nie podpowiada co mają zrobić.

3. Prezentacja projektów. Omówienie każdego z nich, nanoszenie poprawek – praca wszystkich uczestników.

4. Prowadząca/-y wypełniania uproszczony wniosek o do�nansowanie projektu (można opierać się na gotowych formularzach pobranych z internetu obowiązujących w faktycznych wnioskach grantowych) w porozumieniu z uczniami.

5. Podsumowanie szkoleń, wzmocnienie dzieci poprzez pochwałę ich pracy. Ewentualnie: wręczenie uczestnikom symbolicznych dyplomów ukończenia szkolenia.

[autorki | autorzy]Anna Korgól[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne, zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Uczniowska Spółdzielnia Wydawnicza

[tytuł]Uczniowska Spółdzielnia Wydawnicza

[charakterystyka]grupa: uczniowie klas IV – VI (10 – 12 lat)czas realizacji: 400 minut

[idea]Szkolna gazetka to znana i popularna aktywność uczniowska realizowana w różnych szkołach. Ideą projektu jest wykorzystanie tego przedsięwzięcia dla celów przedstawienia i zaangażowania uczniów w ekonomię społeczną. Dzięki uruchomieniu procesu wydawania gazetki szkolnej w oparciu o model przedsięwzięcia społeczno-ekonomicznego uczniowie w sposób praktyczny zetkną się z wszystkimi podstawowymi elementami istotnymi w działalności spółdzielni socjalnej. Przy pomocy nauczycielki/-a, która/-y wprowadzi ich w meandry funkcjonowania wydawnictwa i pracy redakcyjnej, w łatwy i przyjemny sposób nabędą pierwszych intuicji oraz doświadczeń w tym obszarze.

Obok ćwiczenia w ekonomii społecznej, projekt Uczniowskiej Spółdzielni Wydawniczej będzie dla uczniów także wartościową przygodą z zagadnieniami redakcyjnymi, drukarskimi i wydawniczymi. Będzie to również znakomita okazja do ćwiczenia umiejętności pracy w grupie oraz doskonalenia swoich talentów komunikacyjnych. W szerszm kontekście powstanie gazetki będzie korzystnym wydarzeniem w życiu szkoły.

[cele ogólne]• zapoznanie uczniów z ideą ekonomii społecznej• rozwój kompetencji społecznych w zakresie współdziałania i współpracy• kształtowanie odpowiedzialności i dojrzałej postawy obywatelskiej• kształtowanie kreatywnego myślenia poprzez współdziałanie w grupie• kształtowanie odpowiedzialnego biznesu – idea trzeciego sektora

[cele szczegółowe]• założenie Uczniowskiej Spółdzielni Wydawniczej w celu wydania numeru gazetki (czasopisma), której

pomysłodawcą jak i wykonawcą są uczniowie z klas IV-VI• zapoznanie się z ideą ekonomii społecznej i historią spółdzielczości oraz z takimi pojęciami, jak: ekonomia

społeczna, spółdzielnia socjalna, spółdzielnia pracy, trzeci sektor, trade fair• zapoznanie uczniów z historią prasy• zapoznanie uczniów z cyklem wydawniczym czasopisma (gazetki): projektowaniem, dystrybucją, reklamą• przećwiczenie przez uczniów umiejętności posługiwania się formami twórczości dziennikarskiej• zaznajomienie się z etyką w zawodzie dziennikarza• kształtowanie umiejętności pracy w grupie: podejmowania decyzji, wypracowania konsensusu, identyfikacji

swoich ról w grupie, podejmowania wspólnych decyzji• ukazanie dzieciom korzyści z planowania własnych działań i inwestowania w siebie• ukazanie istoty i wagi aktywizacji społecznej• kształtowanie umiejętności dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych• zaznajomienie się z prawnymi, finansowymi i organizacyjnymi aspektami funkcjonowania spółdzielni socjalnej• kształcenie umiejętności komunikacyjnych: podjęcia polemiki, wyrażania własnego zdania i obrony swoich

poglądów

[metody | zasoby | środki]zasoby: komputer | rzutnik | ekran | kartki papieru | duże arkusze papieru | markery | ołówkikluczowym elementem jest koordynacja i organizacja współpracy z podmiotami zewnętrznymi kluczowymi do wydania gazetki (np. drukarnia, o ile tego typu rozwiązanie zostanie przyjęte)metody: praca w grupach | mini wykład | prezentacja | burza mózgów | dyskusja | rozmowa nauczająca

[propozycja przebiegu zajęć]Ćwiczenie 1.> Poznajemy się > Każdy po kolei się przedstawia i mówi o swoich zainteresowaniach. (ok. 10 minut)

Ćwiczenie 2. >Mini wykład z prezentacją > Co to jest ekonomia społeczna i spółdzielczość. Krótka historia


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




25

2. Podział na grupy 4-5-cio osobowe. Każdy zespół dostaje duży arkusz papieru oraz zestaw kredek, kredy kolorowej, pisaków, kolorowych gazet itp. Następnie każda grupa dostaje zestaw cech przygotowanych przez prowadzącego (są to cechy, umiejętności, predyspozycje, które grupy muszą połączyć ze sobą w postaciach zespołu). Zadaniem grup jest stworzyć plastyczny obraz „Zespołu współpracującego” – technika dowolna, uczestnicy wykorzystują swoją kreatywność i wyobraźnię; jedynym ograniczeniem w tym ćwiczeniu jest czas.

3. Zabawa – energizer – uczestnicy w ramach swoich grup muszą się ustawić według miesiąca urodzenia, ale bez używania słów. Następnie muszą się dogadać z każdą inną grupą i wspólnie muszą ustawić się według miesięcy urodzenia, nadal nie używając słów.

4. Podział na grupy – w grupach na zasadzie „burzy mózgów” należy wymyślić na jakich płaszczyznach, w jakich aktywnościach, dla kogo mogą zrobić coś wspólnie. Formą zapisu mogą być plakaty, mapy myśli, wypisanie propozycji. Prezentacja prac.

6. Podsumowanie wniosków z tego bloku. Zadanie domowe: jak można zrealizować wymyślone pomysły? – uczestnicy na następne zajęcia przynoszą ze sobą pomysły dotyczące ich realizacji.

BLOK IV – Tworzenie projektów

1. Przypomnienie wniosków z poprzednich zajęć. Krótkie rozeznanie w kwestii zadania domowego.

2. Podział na grupy. Każda grupa wybiera sobie jeden lub dwa pomysły z poprzednich zajęć i przygotowuje projekt. Prowadząca/-y podaje wytyczne, które są niezbędne przy tworzeniu projektu. Prowadząca/-y cały czas nadzoruje pracę grup, odpowiada na pytania, rozwiewa wątpliwości, czuwa nad pracą uczestników, natomiast nie podpowiada co mają zrobić.

3. Prezentacja projektów. Omówienie każdego z nich, nanoszenie poprawek – praca wszystkich uczestników.

4. Prowadząca/-y wypełniania uproszczony wniosek o do�nansowanie projektu (można opierać się na gotowych formularzach pobranych z internetu obowiązujących w faktycznych wnioskach grantowych) w porozumieniu z uczniami.

5. Podsumowanie szkoleń, wzmocnienie dzieci poprzez pochwałę ich pracy. Ewentualnie: wręczenie uczestnikom symbolicznych dyplomów ukończenia szkolenia.

[autorki | autorzy]Anna Korgól[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne, zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Uczniowska Spółdzielnia Wydawnicza

[tytuł]Uczniowska Spółdzielnia Wydawnicza

[charakterystyka]grupa: uczniowie klas IV – VI (10 – 12 lat)czas realizacji: 400 minut

[idea]Szkolna gazetka to znana i popularna aktywność uczniowska realizowana w różnych szkołach. Ideą projektu jest wykorzystanie tego przedsięwzięcia dla celów przedstawienia i zaangażowania uczniów w ekonomię społeczną. Dzięki uruchomieniu procesu wydawania gazetki szkolnej w oparciu o model przedsięwzięcia społeczno-ekonomicznego uczniowie w sposób praktyczny zetkną się z wszystkimi podstawowymi elementami istotnymi w działalności spółdzielni socjalnej. Przy pomocy nauczycielki/-a, która/-y wprowadzi ich w meandry funkcjonowania wydawnictwa i pracy redakcyjnej, w łatwy i przyjemny sposób nabędą pierwszych intuicji oraz doświadczeń w tym obszarze.

Obok ćwiczenia w ekonomii społecznej, projekt Uczniowskiej Spółdzielni Wydawniczej będzie dla uczniów także wartościową przygodą z zagadnieniami redakcyjnymi, drukarskimi i wydawniczymi. Będzie to również znakomita okazja do ćwiczenia umiejętności pracy w grupie oraz doskonalenia swoich talentów komunikacyjnych. W szerszm kontekście powstanie gazetki będzie korzystnym wydarzeniem w życiu szkoły.

[cele ogólne]• zapoznanie uczniów z ideą ekonomii społecznej• rozwój kompetencji społecznych w zakresie współdziałania i współpracy• kształtowanie odpowiedzialności i dojrzałej postawy obywatelskiej• kształtowanie kreatywnego myślenia poprzez współdziałanie w grupie• kształtowanie odpowiedzialnego biznesu – idea trzeciego sektora

[cele szczegółowe]• założenie Uczniowskiej Spółdzielni Wydawniczej w celu wydania numeru gazetki (czasopisma), której

pomysłodawcą jak i wykonawcą są uczniowie z klas IV-VI• zapoznanie się z ideą ekonomii społecznej i historią spółdzielczości oraz z takimi pojęciami, jak: ekonomia

społeczna, spółdzielnia socjalna, spółdzielnia pracy, trzeci sektor, trade fair• zapoznanie uczniów z historią prasy• zapoznanie uczniów z cyklem wydawniczym czasopisma (gazetki): projektowaniem, dystrybucją, reklamą• przećwiczenie przez uczniów umiejętności posługiwania się formami twórczości dziennikarskiej• zaznajomienie się z etyką w zawodzie dziennikarza• kształtowanie umiejętności pracy w grupie: podejmowania decyzji, wypracowania konsensusu, identyfikacji

swoich ról w grupie, podejmowania wspólnych decyzji• ukazanie dzieciom korzyści z planowania własnych działań i inwestowania w siebie• ukazanie istoty i wagi aktywizacji społecznej• kształtowanie umiejętności dostrzegania związków przyczynowo-skutkowych• zaznajomienie się z prawnymi, finansowymi i organizacyjnymi aspektami funkcjonowania spółdzielni socjalnej• kształcenie umiejętności komunikacyjnych: podjęcia polemiki, wyrażania własnego zdania i obrony swoich

poglądów

[metody | zasoby | środki]zasoby: komputer | rzutnik | ekran | kartki papieru | duże arkusze papieru | markery | ołówkikluczowym elementem jest koordynacja i organizacja współpracy z podmiotami zewnętrznymi kluczowymi do wydania gazetki (np. drukarnia, o ile tego typu rozwiązanie zostanie przyjęte)metody: praca w grupach | mini wykład | prezentacja | burza mózgów | dyskusja | rozmowa nauczająca

[propozycja przebiegu zajęć]Ćwiczenie 1.> Poznajemy się > Każdy po kolei się przedstawia i mówi o swoich zainteresowaniach. (ok. 10 minut)

Ćwiczenie 2. >Mini wykład z prezentacją > Co to jest ekonomia społeczna i spółdzielczość. Krótka historia


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




26

spółdzielczości. Wprowadzenie pojęć: spółdzielnia socjalna, ekonomia społeczna, klasyczne przedsiębiorstwo, zasada fair trade, trzeci sektor, społeczna odpowiedzialność biznesu. (20 minut)

Ćwiczenie 3. > Mini wykład z prezentacją > Historia prasy. (20 minut)

Ćwiczenie 4. > Podsumowanie > Dzielimy uczestników na grupy. Każda z nich otrzymuje dużą kartkę z głównymi pojęciami z ekonomii społecznej i dopisuje do nich skojarzenia i to, co zapamiętali z wykładu. (10 minut) > Dyskusja – każda grupa czyta, co napisała i każdy może uzasadnić, dlaczego napisał to, a nie co innego. (10 minut) > Prowadzący koordynuje rozmowę i ewentualnie dopowiada oraz koryguje błędy. (15 minut)

Ćwiczenie 5. > Prowadzący omawia aspekty prawne i organizacyjne spółdzielni. (15 minut)

Ćwiczenie 6. > Założenie Uczniowskiej Spółdzielni Wydawniczej w celu wydania numeru czasopisma (gazetki): burza mózgów, (tytuł, zawartość, objętość, leyout, nakład) (30 minut)

Ćwiczenie 7. > Podzielenie się na zespoły w celu przygotowania materiału do gazetki. (10 minut)

Ćwiczenie 8. > Etyka w zawodzie dziennikarza. Każdy pisze na kartce co wie na ten temat. Następnie czytamy to i dyskutujemy. (15 minut) > Prowadzący porządkuje dyskusję i dodaje do niej istotne kwestie pominięte przez uczestników. (15 minut).

Ćwiczenie 9.> Zapoznanie się z zasadami pracy redakcji > wybór redaktora naczelnego, zastępcy redaktora naczelnego, sekretarza redakcji oraz gra�ka. Wybór przez utworzenie listy kandydatów, a następnie głosowanie na każdego z osobna. (30 minut) Zobowiązanie sekretarza redakcji do zebrania materiału i przekazania go do korekty i adiustacji.

Ćwiczenie 10. > Każdy zespół prezentuje i omawia materiał, który przygotował do gazetki. (30 minut) >Dyskusja na temat zawartości numeru, propozycji opracowania gra�cznego, mierzenie tekstów i układanie matrycy oraz przygotowanie do druku. (40 minut)

Ćwiczenie 11.> Omówienie kwestii prawnej związanej ze sprzedażą papierowej edycji numeru gazetki. (10 minut) > Dyskusja na temat dystrybucji gazetki w wersji papierowej oraz w Internecie: burza mózgów. (10 minut) > Na co przeznaczyć zysk ze sprzedaży gazetki: burza mózgów. (10 minut)

Ćwiczenie 12. > Wizyta uczestników warsztatów w przedsiębiorswie społecznym (np. WSS PANATO). Spotkanie z członkami i założycielami spółdzielni. Dyskusja na temat funkcjonowania spółdzielni. (30 minut) > Składanie gazetki. (55 minut)

Zakończenie. > Co dały nam warsztaty? – dyskusja podsumowująca. (10 minut) Wypełnienie przez uczestników ankiety ewaluacyjnej. (5 minut)

[autorki | autorzy]Małgorzata Jaszczuk-Surma[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne � zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Nie taki diabeł straszny, czyli rzecz o ekonomii społecznej

[tytuł]Nie taki diabeł straszny, czyli rzecz o ekonomii społecznej

[charakterystyka]uczestnicy | grupa docelowa: uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej | studenciczas realizacji: scenariusz zakłada 4 spotkania

(blok 1) wykładowo-warsztatowy: 90 minut(blok 2) wykładowo-warsztatowy: 90 minut(blok 3) wizyta studyjna w przedsiębiorstwie społecznym (lub: o pro�lu społecznym): 90 minut(blok 4) warsztatowy: 120 minut

[idea]Podstawowym problemem w postrzeganiu ekonomii społecznej jest dość powszechna nieznajomość jej różnorodnych form i przejawów. Właśnie dlatego koncepcja warsztatów "Nie taki diabeł straszny" koncentruje się przede wszystkim na próbie przybliżenia uczestnikom rozmaitych aspektów funkcjonowania ekonomii społecznej. Propozycja obejmuje więc krótki wykład wprowadzający połączony z dyskusją (blok 1), którego celem jest przedstawienie koncepcji takich jak budżet partycypacyjny, gospodarka oparta na zasobach, lokalna waluta, sprawiedliwy handel, ekonomia współdzielenia czy spółdzielczość socjalna. Ten szeroki wahlarz przejawów ekonomii społecznej pozwoli uczestnikom ją lepiej zrozumieć.

Blok 2 to wspólna analiza oraz dyskusja wokół najważniejszych elementów tworzących spółdzielnię socjalną, a także kluczowych etapów jej powstawania, takich jak: działania przygotowawcze przed podjęciem decyzji o zakładaniu spółdzielni, tworzenie statutu spółdzielni socjalnej, zwołanie zebrania założycielskiego, zarejestrowanie powołanej spółdzielni. To także przyjrzenie się bliżej schematom biznes-planów, które pozwalają lepiej przygotować się do całego procesu tworzenia przedsiębiorstwa społecznego.

Trzecim kluczowym elementem jest kontakt i rozmowa z osobami posiadającymi doświadczenie praktyczne w obszarze ekonomii społecznej. Stąd blok 3 warsztatów: wizyta studyjna w przedsiębiorstwie społecznym.

Wreszcie blok 4 to powrót do sali warszatowej – etap na, którym uczestnicy w trybie warsztatowym samodzielnie podejmują próby dopracowania własnej koncepcji spółdzielni. Samodzielne wkroczenie na ścieżkę przedsiębiorczości – w tym wypadku społecznej – to świetna forma edukacji nie tylko spółdzielczej, ale i obywatelskiej.

[cele]cel ogólny: zdobycie nowej wiedzy o ekonomii społecznej i celu działania podmiotów ekonomii społecznej

cele szczegółowe:• zapoznanie uczniów z pojęciem ekonomii społecznej• identyfikacja typów podmiotów ekonomii społecznej• cechy kreowane i wzmacniane przez ekonomię społeczną

[metody | zasoby | środki]zasoby:środki dydaktyczne: kartki do �ipcharta | taśma malarska | �amastry | prezentacja nt ekonomii społecznej | �lmy o podmiotach ekonomii społecznej

zaaranżowanie wizyty studyjnej w przedsiębiorstwie społecznym

metody: podająca | problemowa (dyskusja) | praktyczna | burza mózgów | pokaz[propozycja przebiegu zajęć]


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




27

spółdzielczości. Wprowadzenie pojęć: spółdzielnia socjalna, ekonomia społeczna, klasyczne przedsiębiorstwo, zasada fair trade, trzeci sektor, społeczna odpowiedzialność biznesu. (20 minut)

Ćwiczenie 3. > Mini wykład z prezentacją > Historia prasy. (20 minut)

Ćwiczenie 4. > Podsumowanie > Dzielimy uczestników na grupy. Każda z nich otrzymuje dużą kartkę z głównymi pojęciami z ekonomii społecznej i dopisuje do nich skojarzenia i to, co zapamiętali z wykładu. (10 minut) > Dyskusja – każda grupa czyta, co napisała i każdy może uzasadnić, dlaczego napisał to, a nie co innego. (10 minut) > Prowadzący koordynuje rozmowę i ewentualnie dopowiada oraz koryguje błędy. (15 minut)

Ćwiczenie 5. > Prowadzący omawia aspekty prawne i organizacyjne spółdzielni. (15 minut)

Ćwiczenie 6. > Założenie Uczniowskiej Spółdzielni Wydawniczej w celu wydania numeru czasopisma (gazetki): burza mózgów, (tytuł, zawartość, objętość, leyout, nakład) (30 minut)

Ćwiczenie 7. > Podzielenie się na zespoły w celu przygotowania materiału do gazetki. (10 minut)

Ćwiczenie 8. > Etyka w zawodzie dziennikarza. Każdy pisze na kartce co wie na ten temat. Następnie czytamy to i dyskutujemy. (15 minut) > Prowadzący porządkuje dyskusję i dodaje do niej istotne kwestie pominięte przez uczestników. (15 minut).

Ćwiczenie 9.> Zapoznanie się z zasadami pracy redakcji > wybór redaktora naczelnego, zastępcy redaktora naczelnego, sekretarza redakcji oraz gra�ka. Wybór przez utworzenie listy kandydatów, a następnie głosowanie na każdego z osobna. (30 minut) Zobowiązanie sekretarza redakcji do zebrania materiału i przekazania go do korekty i adiustacji.

Ćwiczenie 10. > Każdy zespół prezentuje i omawia materiał, który przygotował do gazetki. (30 minut) >Dyskusja na temat zawartości numeru, propozycji opracowania gra�cznego, mierzenie tekstów i układanie matrycy oraz przygotowanie do druku. (40 minut)

Ćwiczenie 11.> Omówienie kwestii prawnej związanej ze sprzedażą papierowej edycji numeru gazetki. (10 minut) > Dyskusja na temat dystrybucji gazetki w wersji papierowej oraz w Internecie: burza mózgów. (10 minut) > Na co przeznaczyć zysk ze sprzedaży gazetki: burza mózgów. (10 minut)

Ćwiczenie 12. > Wizyta uczestników warsztatów w przedsiębiorswie społecznym (np. WSS PANATO). Spotkanie z członkami i założycielami spółdzielni. Dyskusja na temat funkcjonowania spółdzielni. (30 minut) > Składanie gazetki. (55 minut)

Zakończenie. > Co dały nam warsztaty? – dyskusja podsumowująca. (10 minut) Wypełnienie przez uczestników ankiety ewaluacyjnej. (5 minut)

[autorki | autorzy]Małgorzata Jaszczuk-Surma[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne � zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Nie taki diabeł straszny, czyli rzecz o ekonomii społecznej

[tytuł]Nie taki diabeł straszny, czyli rzecz o ekonomii społecznej

[charakterystyka]uczestnicy | grupa docelowa: uczniowie szkoły ponadgimnazjalnej | studenciczas realizacji: scenariusz zakłada 4 spotkania

(blok 1) wykładowo-warsztatowy: 90 minut(blok 2) wykładowo-warsztatowy: 90 minut(blok 3) wizyta studyjna w przedsiębiorstwie społecznym (lub: o pro�lu społecznym): 90 minut(blok 4) warsztatowy: 120 minut

[idea]Podstawowym problemem w postrzeganiu ekonomii społecznej jest dość powszechna nieznajomość jej różnorodnych form i przejawów. Właśnie dlatego koncepcja warsztatów "Nie taki diabeł straszny" koncentruje się przede wszystkim na próbie przybliżenia uczestnikom rozmaitych aspektów funkcjonowania ekonomii społecznej. Propozycja obejmuje więc krótki wykład wprowadzający połączony z dyskusją (blok 1), którego celem jest przedstawienie koncepcji takich jak budżet partycypacyjny, gospodarka oparta na zasobach, lokalna waluta, sprawiedliwy handel, ekonomia współdzielenia czy spółdzielczość socjalna. Ten szeroki wahlarz przejawów ekonomii społecznej pozwoli uczestnikom ją lepiej zrozumieć.

Blok 2 to wspólna analiza oraz dyskusja wokół najważniejszych elementów tworzących spółdzielnię socjalną, a także kluczowych etapów jej powstawania, takich jak: działania przygotowawcze przed podjęciem decyzji o zakładaniu spółdzielni, tworzenie statutu spółdzielni socjalnej, zwołanie zebrania założycielskiego, zarejestrowanie powołanej spółdzielni. To także przyjrzenie się bliżej schematom biznes-planów, które pozwalają lepiej przygotować się do całego procesu tworzenia przedsiębiorstwa społecznego.

Trzecim kluczowym elementem jest kontakt i rozmowa z osobami posiadającymi doświadczenie praktyczne w obszarze ekonomii społecznej. Stąd blok 3 warsztatów: wizyta studyjna w przedsiębiorstwie społecznym.

Wreszcie blok 4 to powrót do sali warszatowej – etap na, którym uczestnicy w trybie warsztatowym samodzielnie podejmują próby dopracowania własnej koncepcji spółdzielni. Samodzielne wkroczenie na ścieżkę przedsiębiorczości – w tym wypadku społecznej – to świetna forma edukacji nie tylko spółdzielczej, ale i obywatelskiej.

[cele]cel ogólny: zdobycie nowej wiedzy o ekonomii społecznej i celu działania podmiotów ekonomii społecznej

cele szczegółowe:• zapoznanie uczniów z pojęciem ekonomii społecznej• identyfikacja typów podmiotów ekonomii społecznej• cechy kreowane i wzmacniane przez ekonomię społeczną

[metody | zasoby | środki]zasoby:środki dydaktyczne: kartki do �ipcharta | taśma malarska | �amastry | prezentacja nt ekonomii społecznej | �lmy o podmiotach ekonomii społecznej

zaaranżowanie wizyty studyjnej w przedsiębiorstwie społecznym

metody: podająca | problemowa (dyskusja) | praktyczna | burza mózgów | pokaz[propozycja przebiegu zajęć]


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




28

BLOK I [90 min]

[00:00-00:10] omówienie założeń warsztatów[00:10-00:30] nauczyciel(ka) dzieli uczniów na 2 grypy; zadaniem pierwszej z grup jest odpowiedź na pytanie "z czym kojarzy się Wam 'ekonomia'?", zadaniem grupy drugiej jest odpowiedź na pytanie "co oznacza dla Was pojęcie 'społeczny'?; kartki zostają przytwierdzone do ścian, a przedstawiciele każdej z grup omawiają skojarzenia związane z danym zagadnieniem[00:30-00:45] podsumowanie zadania i zwrócenie uwagi na możliwość połączenia omawianych dwóch pojęć, właśnie w ramach koncepcji ekonomii społecznej[00:45-01:30] miniwykład i prezentacja – ukazanie szerokiego wahlarza różnych form i przejawów ekonomii społecznej (przykładowa prezentacja do pobrania na www)

BLOK II [90 min]

[00:00-00:45] kontynuacja miniwykładu i prezentacji – przekazanie podstawowych informacji dotyczących miejsca spółdzielczości socjalnej na polskiej mapie ekonomii społecznej, etapów tworzenia spółdzielni socjalnej, możliwych form �nansowania rozpoczęcia działalności spółdzielczej oraz tworzenia biznes-planów dla takiej działalności (przykładowa prezentacja do pobrania na www)[00:45-01:00] obejrzenie �lmów o podmiotach ekonomii społecznej, a następnie wskazanie cech wspólnych dla tych podmiotów i wypisanie ich na tablicy; nauczyciel(ka) prezentuje – przykładowo – �lmy o następujących polskich podmiotach ekonomii społecznej: Stowarzyszenie TOPOGRAFIE, WSS PANATO, Klub Integracji Społecznej „Drogowskaz”, Zakład Aktywności Zawodowej w Gołaszewie.[01:00-01:15] nauczyciel(ka) podsumowuje ten etap i wskazuje na różnice między przedsiębiorstwem komercyjnym i społecznym; przedstawia także różne typy podmiotów ekonomii społecznej w nawiązaniu do �lmów[01:15-01:30] nauczyciel(ka) podsumowuje główne założenia ekonomii społecznej i zadaje pytania do przemyślenia: co to jest ekonomia społeczna? co jest celem ekonomii społecznej? co to znaczy być podmiotem ekonomii społecznej, a co to znaczy być przedsiębiorstwem społecznym?

BLOK III [90 min]


BLOK IV [120 min]

[00:00-00:10] podsumowanie poprzednich bloków warsztatów i głównych wniosków[00:10-00:15] grupa decyduje, na jakim projekcie przedsięwzięcia z obszaru ekonomii społecznej chce się skoncentrować[00:15-00:45] powołane zostaje pięć zespołów (o podobnej liczbie osób), których zadaniem jest przygotowanie wstępnego planu działania w pięciu kluczowych obszarach tworzenia nowego przedsięwzięcia: (a) zasoby ludzkie & partnerstwa; (b) �nansowanie & budżet; (c) aspekty prawne & kwestie formalne; (d) przestrzeń & logistyka; (e) komunikacja & promocja[00:45-01:00] (przerwa)[01:00-01:30] prezentacja wyników prac poszczególnych grup i wspólne ich omówienie[01:30-01:50] dyskusja nad ewentualnym faktycznym wdrożeniem przedsięwzięcia (w zależności od okoliczności oraz możliwości/chęci zaangażowania się przez uczestników i uczestniczki warsztatów)[01:50-02:00] podsumowanie warsztatów[autorki | autorzy]Monika Grabowska | Monika Siurdyban | Wioletta Wolańska[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne � zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Ekonomia społeczna w ćwiczeniach i zabawach

[tytuł]Ekonomia społeczna w ćwiczeniach i zadaniach

[charakterystyka]grupa: uczniowie szkół policealnych, studenci.czas realizacji: scenariusz przewidziany jest na 400 minut zajęć.

[idea]Idea cyklu warsztatów i ćwiczeń opiera się na przekonaniu, że najlepsze efekty dydaktyczne osiągamy przez zaangażowanie w gry i zabawy. Realizując szereg zadań o zróżnicowanej formie i treści, uczestnicy wprowadzani są w świat ekonomii społecznej stopniowo. Na kolejnych etapach poznają nowe aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa społecznego. Szeroki wachlarz proponowanych ćwiczeń daje prowadzącej/-mu możliwość dobrania ich pod kątem kompetencji i zainteresowań uczestników. Opisany poniżej scenariusz jest elastyczny, dopuszcza mody�kacje i może zostać poszerzony o kolejne elementy. Dostępny do pobrania jest także szereg załączników warsztatowych z pytaniami | stwierdzeniami | materiałami | scenariuszami do ćwiczeń | dodatkowymi ćwiczeniami.

[cele ogólne]• zapoznanie się z ideą ekonomi społecznej • rozwijanie kompetencji społecznych w kontekście współdziałania • kształtowanie odpowiedzialnej i świadomej postawy obywatelskiej

[cele szczegółowe]• wyjaśnienie pojęć: ekonomia społeczna, spółdzielnia socjalna, spółdzielnia pracy, trzeci sektor, organizacja

pozarządowa, społeczna odpowiedzialność biznesu, społeczność lokalna, kooperatywa• rozwój umiejętności pracy w grupie, umiejętności podejmowania decyzji (także kolektywnego),

wypracowywania konsensusu, identy�kacji ról w grupie, kreatywności• ukazanie różnorodności postaw “przedsiębiorczych”• przedstawienie młodzieży korzyści z planowania własnych działań i "inwestowania w siebie"• zapoznanie z aspektami prawnymi, �nansowymi, organizacyjnymi, osobowymi, funkcjonowania spółdzielni socjalnej• wykształcenie umiejętność wyrażania swojego zdania, podejmowania polemiki i obrony swoich sądów• wykształcenie w uczestnikach postawy zrozumienia i poszanowania prawa drugiej osoby do własnego zdania• pobudzenie do re�eksji nad sobą w kontekście życia społecznego/działań i aktywizacji w społeczności lokalnej

[metody | zasoby | środki]zasoby: �lmiki | prezentacja (opcjonalnie) | duże arkusze papieru | taśma malarska | małe karteczki samoprzylepne | kłębek włóczki / piłka | markery | kartki z opisem sytuacji

metody: praca w grupie | burza mózgów | wcielanie się w role | prezentacja | rozmowa nauczająca | mini-wykład

[propozycja przebiegu zajęć]poznanie się: imię + ruch | 10-15 minut Uczestnicy i prowadząca/-y stają w dużym okręgu, tak, aby każdy miał swobodę ruchów. Prowadząca/-y rozpoczyna grę, mówiąc swoje imię i wykonując przy tym jakiś ruch (np. skok, obrót, przysiad). Następnie cała grupa powtarza jej/-go imię i ruch, jaki zaprezentował. Kolejna osoba w kręgu również wymawia swoje imię i prezentuje nowy ruch.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




29

BLOK I [90 min]

[00:00-00:10] omówienie założeń warsztatów[00:10-00:30] nauczyciel(ka) dzieli uczniów na 2 grypy; zadaniem pierwszej z grup jest odpowiedź na pytanie "z czym kojarzy się Wam 'ekonomia'?", zadaniem grupy drugiej jest odpowiedź na pytanie "co oznacza dla Was pojęcie 'społeczny'?; kartki zostają przytwierdzone do ścian, a przedstawiciele każdej z grup omawiają skojarzenia związane z danym zagadnieniem[00:30-00:45] podsumowanie zadania i zwrócenie uwagi na możliwość połączenia omawianych dwóch pojęć, właśnie w ramach koncepcji ekonomii społecznej[00:45-01:30] miniwykład i prezentacja – ukazanie szerokiego wahlarza różnych form i przejawów ekonomii społecznej (przykładowa prezentacja do pobrania na www)

BLOK II [90 min]

[00:00-00:45] kontynuacja miniwykładu i prezentacji – przekazanie podstawowych informacji dotyczących miejsca spółdzielczości socjalnej na polskiej mapie ekonomii społecznej, etapów tworzenia spółdzielni socjalnej, możliwych form �nansowania rozpoczęcia działalności spółdzielczej oraz tworzenia biznes-planów dla takiej działalności (przykładowa prezentacja do pobrania na www)[00:45-01:00] obejrzenie �lmów o podmiotach ekonomii społecznej, a następnie wskazanie cech wspólnych dla tych podmiotów i wypisanie ich na tablicy; nauczyciel(ka) prezentuje – przykładowo – �lmy o następujących polskich podmiotach ekonomii społecznej: Stowarzyszenie TOPOGRAFIE, WSS PANATO, Klub Integracji Społecznej „Drogowskaz”, Zakład Aktywności Zawodowej w Gołaszewie.[01:00-01:15] nauczyciel(ka) podsumowuje ten etap i wskazuje na różnice między przedsiębiorstwem komercyjnym i społecznym; przedstawia także różne typy podmiotów ekonomii społecznej w nawiązaniu do �lmów[01:15-01:30] nauczyciel(ka) podsumowuje główne założenia ekonomii społecznej i zadaje pytania do przemyślenia: co to jest ekonomia społeczna? co jest celem ekonomii społecznej? co to znaczy być podmiotem ekonomii społecznej, a co to znaczy być przedsiębiorstwem społecznym?

BLOK III [90 min]


BLOK IV [120 min]

[00:00-00:10] podsumowanie poprzednich bloków warsztatów i głównych wniosków[00:10-00:15] grupa decyduje, na jakim projekcie przedsięwzięcia z obszaru ekonomii społecznej chce się skoncentrować[00:15-00:45] powołane zostaje pięć zespołów (o podobnej liczbie osób), których zadaniem jest przygotowanie wstępnego planu działania w pięciu kluczowych obszarach tworzenia nowego przedsięwzięcia: (a) zasoby ludzkie & partnerstwa; (b) �nansowanie & budżet; (c) aspekty prawne & kwestie formalne; (d) przestrzeń & logistyka; (e) komunikacja & promocja[00:45-01:00] (przerwa)[01:00-01:30] prezentacja wyników prac poszczególnych grup i wspólne ich omówienie[01:30-01:50] dyskusja nad ewentualnym faktycznym wdrożeniem przedsięwzięcia (w zależności od okoliczności oraz możliwości/chęci zaangażowania się przez uczestników i uczestniczki warsztatów)[01:50-02:00] podsumowanie warsztatów[autorki | autorzy]Monika Grabowska | Monika Siurdyban | Wioletta Wolańska[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne � zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Ekonomia społeczna w ćwiczeniach i zabawach

[tytuł]Ekonomia społeczna w ćwiczeniach i zadaniach

[charakterystyka]grupa: uczniowie szkół policealnych, studenci.czas realizacji: scenariusz przewidziany jest na 400 minut zajęć.

[idea]Idea cyklu warsztatów i ćwiczeń opiera się na przekonaniu, że najlepsze efekty dydaktyczne osiągamy przez zaangażowanie w gry i zabawy. Realizując szereg zadań o zróżnicowanej formie i treści, uczestnicy wprowadzani są w świat ekonomii społecznej stopniowo. Na kolejnych etapach poznają nowe aspekty funkcjonowania przedsiębiorstwa społecznego. Szeroki wachlarz proponowanych ćwiczeń daje prowadzącej/-mu możliwość dobrania ich pod kątem kompetencji i zainteresowań uczestników. Opisany poniżej scenariusz jest elastyczny, dopuszcza mody�kacje i może zostać poszerzony o kolejne elementy. Dostępny do pobrania jest także szereg załączników warsztatowych z pytaniami | stwierdzeniami | materiałami | scenariuszami do ćwiczeń | dodatkowymi ćwiczeniami.

[cele ogólne]• zapoznanie się z ideą ekonomi społecznej • rozwijanie kompetencji społecznych w kontekście współdziałania • kształtowanie odpowiedzialnej i świadomej postawy obywatelskiej

[cele szczegółowe]• wyjaśnienie pojęć: ekonomia społeczna, spółdzielnia socjalna, spółdzielnia pracy, trzeci sektor, organizacja

pozarządowa, społeczna odpowiedzialność biznesu, społeczność lokalna, kooperatywa• rozwój umiejętności pracy w grupie, umiejętności podejmowania decyzji (także kolektywnego),

wypracowywania konsensusu, identy�kacji ról w grupie, kreatywności• ukazanie różnorodności postaw “przedsiębiorczych”• przedstawienie młodzieży korzyści z planowania własnych działań i "inwestowania w siebie"• zapoznanie z aspektami prawnymi, �nansowymi, organizacyjnymi, osobowymi, funkcjonowania spółdzielni socjalnej• wykształcenie umiejętność wyrażania swojego zdania, podejmowania polemiki i obrony swoich sądów• wykształcenie w uczestnikach postawy zrozumienia i poszanowania prawa drugiej osoby do własnego zdania• pobudzenie do re�eksji nad sobą w kontekście życia społecznego/działań i aktywizacji w społeczności lokalnej

[metody | zasoby | środki]zasoby: �lmiki | prezentacja (opcjonalnie) | duże arkusze papieru | taśma malarska | małe karteczki samoprzylepne | kłębek włóczki / piłka | markery | kartki z opisem sytuacji

metody: praca w grupie | burza mózgów | wcielanie się w role | prezentacja | rozmowa nauczająca | mini-wykład

[propozycja przebiegu zajęć]poznanie się: imię + ruch | 10-15 minut Uczestnicy i prowadząca/-y stają w dużym okręgu, tak, aby każdy miał swobodę ruchów. Prowadząca/-y rozpoczyna grę, mówiąc swoje imię i wykonując przy tym jakiś ruch (np. skok, obrót, przysiad). Następnie cała grupa powtarza jej/-go imię i ruch, jaki zaprezentował. Kolejna osoba w kręgu również wymawia swoje imię i prezentuje nowy ruch.


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




30

poznanie się: włóczka | 10-15 minut Osoba, która zaczyna, trzyma początek włóczki i mówi swoje imię oraz jedną rzecz o sobie, np. lubię psy, i odrzuca do następnej osoby, która robi to samo. Powstaje sieć powiązań w grupie.materiały: włóczkapoznanie się: 2 prawdy & 1 kłamstwo | 10-15 minut Uczestnicy zapisują na kartkach trzy zdania o sobie, dwa z nich są prawdziwe jedno jest kłamstwem. Następnie chodzą między sobą i zgadują, które zdania są prawdziwe, a które nie. Na końcu uczestnicy mają przedstawić swoje zdania i powiedzieć, co było prawdą, co kłamstwem, czy dużo osób odgadło oraz jakie są ich odczucia.„latające plakaty” - zabawa | 10-15 minut Na dużych kartkach zapisujemy tyle haseł, ile jest grup. Przykładowe hasła: ekonomia społeczna | trzeci sektor | fair trade. Dzielimy grupę na 3-4-osobowe zespoły. Zadaniem każdej grupy jest zapisanie wszystkich skojarzeń związanych z hasłem, jakie otrzymała (rozdajemy grupom po jednym plakacie, dajemy 2 minuty na burzę mózgów i zapisywanie skojarzeń, po 2 minutach plakaty przemieszczają się do kolejnej grupy, ponownie dajemy 2 minuty itd., aż plakaty wrócą do grup, z których „wyruszyły").materiały: �ipczart, markery„latające plakaty” - podsumowanie | 10-15 minut Każda grupa prezentuje swój plakat na forum, równocześnie każdy ma prawo komentować i wyjaśniać np. dlaczego zapisał jakieś skojarzenie na plakacie. Ważne jest, by wśród uczestników wywiązała się dyskusja. Zadaniem prowadzącego jest uzupełnienie informacji, dopowiedzenie jeśli brakuje ważnych skojarzeń oraz obalenie stereotypów i informacji błędnych. W zależności od grupy może posłużyć się prezentacją multimedialną zbierającą wszystkie informacje i opisująca każde z zagadnień.materiały: rzutnik, komputerprzedsiębiorstwo a spółdzielnia socjalna – aspekty (organizacyjne, �nansowe, prawne, osobowe) | 10-15 minut Prowadząca/-y rozdaje uczniom zestawy pomieszanych karteczek z wypisanymi cechami/stwierdzeniami opisującymi klasyczne przedsiębiorstwo i spółdzielnię socjalną. Zadaniem uczniów jest poprawne przyporządowanie cech do każdej z form działalności.uwagi: sprawdzamy poprawnośćcechy przedsiębiorcy społecznego | 10-15 minut Prowadząca/-y wiesza plakat na tablicy/ścianie z napisem na środku: 'przedsiębiorca społeczny'. Następnie rozdaje uczestnikom po kilka małych karteczek samoprzylepnych. Prosi uczestników, aby napisali jakie (ich zdaniem) cechy powinien mieć przedsiębiorca społeczny (jedna na jedną karteczkę). Prowadząca/-y po kolei prosi o odczytywanie zapisanych cech, karteczki z cechami są przyklejane wokół napisu na plakacie. Na podsumowanie ćwiczenia prowadzący zadaje pytanie: czy ktoś zna takiego przedsiębiorcę? - krótka dyskusja.materiały: plakat (lub tablica �ipchart), pisaki, karteczki samoprzylepne„latająca maszyna dla jajka" | 35-40 minutZadaniem uczestników jest zbudowanie latającej maszyny do przenoszenia jajek z materiałów, które dostana. Prowadząca/-y dzieli uczestników na grupy około 5-8-osobowe. I faza – prezentacja materiałów – zadanie to zaprojektowanie na dużej kartce papieru ostatecznego kszałtu maszyny latającej dla jajka. Po tej fazie grupy spotykają się i przedstawiają na forum krótko swoje projekty. II faza – w tej fazie uczestnicy budują swoje maszyny, po 20 minutach następuje zakończenie budowy i testowanie maszyn. Faza III – wszyscy siadają w kółku, a prowadząca/-y zadaje uczestnikom pytania.materiały: Minimalny zestaw dla każdej z grup: 1 surowe jajko, 2 balony, 3 słomki, kawałek taśmy klejącej, 1 kartka papieru, 1 plastikowy kubeczek, marker, do pobrania na www są przykłady pytań do fazy IIITest Belbina | 20-25 minutUczestnicy dostają do rozwiązania test Belbina. Każdy uczestnik znajduje sobie wygodne miejsce i rozwiązuje test. Nastepnie cała grupa się spotyka i prowadzący odczytuje klucz do testu.materiały: do pobrania na wwwbudowanie własnej spółdzielni socjalnej | 35-40 minut

Prowadząca/-y dzieli uczestników na 5-osobowe grupy. Każda z nich dostaje zestaw 10 charakterów-sylwetek, z których ma wybrać min. 5 i spróbować z osób tych stworzyć spółdzielnię socjalną. Uczestnicy muszą wybrać pro�l przedsiębiorstwa, stworzyć podział ról i zadań, wymyślić strategię rozwoju, sposób pozyskania siedziby, promocję spółdzielni, jak pozyskać klientów. Zapisują wszystko na kartkach. Po skonczonej pracy następuje prezentacja i wspólna dyskusja.materiały: �ipcharty, pisaki, do pobrania na www są przykłady pytań do dyskusji oraz przykładowe opisy charakterów-sylwetek do ćwiczeniatak/nie - stwierdzenia | 10-15 minutProwadząca/-y przykleja taśmę malarską / rysuje kredą linię na podłodze, dzieląc ją na dwie części. Jedna odpowiada na TAK, a druga na NIE. Następnie czyta stwierdzenia dotyczące ekonomii społecznej i prosi uczestników, żeby ustosunkowali się do niego. Jeśli się zgadzają, prosi, by stanęli po stronie na TAK, jeśli się nie zgadzają, to po stronie na NIE, a jeśli mają wątpliwości, to na środku, jedną nogą na TAK, a druga na NIE. Następnie prowadzący prosi o podanie motywacji/argumentacji.materiały: taśma malarska, kreda do pobrania na www są przykłady stwierdzeńspotkanie ze spółdzielcami, sesja pytań i odpowiedzi | 60-90 minutUczestnicy warsztatów oglądają krótkie �lmy na temat działalności spółdzielni spocjalnych – np. PANATO, TOPOGRAF, OWOCNI. W miarę możliwości odwiedzają wybraną lokalną spółdzielnię socjalną. Na miejscu mają możliwość podyskutowania ze spółdzielcami.materiały: rzutnik, komputer do pobrania na www są przykładowe �lmikićwiczenie ewaluacyjne – "walizka | kosz | biala plama" | 10-15 minutUczestnicy siadają w półokręgu, tak, aby dobrze widzieć tablicę, na której przyklejone są 3 kartki (jedna z narysowaną walizką, jedna z narysowanym koszem na śmieci i jedna pusta). Prowadząca/-y rozdaje uczestnikom 3 samoprzylepne karteczki i prosi, by odpowiedzieli na 3 pytania: (1) Czego się dowiedziałem / co zabiorę ze sobą do domu? (2) Co podczas zajęć było niepotrzebne / było stratą czasu? co mi się nie podobało? (3) Czego zabrakło? Następnie uczestnicy podchodzą do plakatów i przylepiają karteczki w odpowiednich miejscach. Dyskusja.materiały: karteczki samoprzylepne, 2 duże kartki papieru z narysowanymi wcześniej: walizką, koszem na śmieci; 1 duża pusta kartka papierutest - quiz podsumowujący zajęcia | 10-15 minutUczestnicy dostają ankiety sprawdzające ich wiedzę po przeprowadzonych zajęciach. Po wypełnieniu oddają prowadzącej/-mu.materiały: test[autorzy-autorki]Justyna Kańczukowska | Anna Korgól | Martyna Rybarczyk[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne � zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Uczelniany punkt ksero

[tytuł]Ekonomia społeczna w praktyce: uczelniany punkt ksero

[charakterystyka]grupa: uczniowie szkół policealnych, studenci – grupa max. 12 osób.czas realizacji: scenariusz zakłada 4 spotkania(blok 1) warsztaty: 180 minut(blok 2) wizyta studyjna w punkcie kserogra�cznym: 60 minut(blok 3) wizyta studyjna w przedsiębiorstwie społecznym: 60 minut(blok 4) warsztaty: 180 minut


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




31

poznanie się: włóczka | 10-15 minut Osoba, która zaczyna, trzyma początek włóczki i mówi swoje imię oraz jedną rzecz o sobie, np. lubię psy, i odrzuca do następnej osoby, która robi to samo. Powstaje sieć powiązań w grupie.materiały: włóczkapoznanie się: 2 prawdy & 1 kłamstwo | 10-15 minut Uczestnicy zapisują na kartkach trzy zdania o sobie, dwa z nich są prawdziwe jedno jest kłamstwem. Następnie chodzą między sobą i zgadują, które zdania są prawdziwe, a które nie. Na końcu uczestnicy mają przedstawić swoje zdania i powiedzieć, co było prawdą, co kłamstwem, czy dużo osób odgadło oraz jakie są ich odczucia.„latające plakaty” - zabawa | 10-15 minut Na dużych kartkach zapisujemy tyle haseł, ile jest grup. Przykładowe hasła: ekonomia społeczna | trzeci sektor | fair trade. Dzielimy grupę na 3-4-osobowe zespoły. Zadaniem każdej grupy jest zapisanie wszystkich skojarzeń związanych z hasłem, jakie otrzymała (rozdajemy grupom po jednym plakacie, dajemy 2 minuty na burzę mózgów i zapisywanie skojarzeń, po 2 minutach plakaty przemieszczają się do kolejnej grupy, ponownie dajemy 2 minuty itd., aż plakaty wrócą do grup, z których „wyruszyły").materiały: �ipczart, markery„latające plakaty” - podsumowanie | 10-15 minut Każda grupa prezentuje swój plakat na forum, równocześnie każdy ma prawo komentować i wyjaśniać np. dlaczego zapisał jakieś skojarzenie na plakacie. Ważne jest, by wśród uczestników wywiązała się dyskusja. Zadaniem prowadzącego jest uzupełnienie informacji, dopowiedzenie jeśli brakuje ważnych skojarzeń oraz obalenie stereotypów i informacji błędnych. W zależności od grupy może posłużyć się prezentacją multimedialną zbierającą wszystkie informacje i opisująca każde z zagadnień.materiały: rzutnik, komputerprzedsiębiorstwo a spółdzielnia socjalna – aspekty (organizacyjne, �nansowe, prawne, osobowe) | 10-15 minut Prowadząca/-y rozdaje uczniom zestawy pomieszanych karteczek z wypisanymi cechami/stwierdzeniami opisującymi klasyczne przedsiębiorstwo i spółdzielnię socjalną. Zadaniem uczniów jest poprawne przyporządowanie cech do każdej z form działalności.uwagi: sprawdzamy poprawnośćcechy przedsiębiorcy społecznego | 10-15 minut Prowadząca/-y wiesza plakat na tablicy/ścianie z napisem na środku: 'przedsiębiorca społeczny'. Następnie rozdaje uczestnikom po kilka małych karteczek samoprzylepnych. Prosi uczestników, aby napisali jakie (ich zdaniem) cechy powinien mieć przedsiębiorca społeczny (jedna na jedną karteczkę). Prowadząca/-y po kolei prosi o odczytywanie zapisanych cech, karteczki z cechami są przyklejane wokół napisu na plakacie. Na podsumowanie ćwiczenia prowadzący zadaje pytanie: czy ktoś zna takiego przedsiębiorcę? - krótka dyskusja.materiały: plakat (lub tablica �ipchart), pisaki, karteczki samoprzylepne„latająca maszyna dla jajka" | 35-40 minutZadaniem uczestników jest zbudowanie latającej maszyny do przenoszenia jajek z materiałów, które dostana. Prowadząca/-y dzieli uczestników na grupy około 5-8-osobowe. I faza – prezentacja materiałów – zadanie to zaprojektowanie na dużej kartce papieru ostatecznego kszałtu maszyny latającej dla jajka. Po tej fazie grupy spotykają się i przedstawiają na forum krótko swoje projekty. II faza – w tej fazie uczestnicy budują swoje maszyny, po 20 minutach następuje zakończenie budowy i testowanie maszyn. Faza III – wszyscy siadają w kółku, a prowadząca/-y zadaje uczestnikom pytania.materiały: Minimalny zestaw dla każdej z grup: 1 surowe jajko, 2 balony, 3 słomki, kawałek taśmy klejącej, 1 kartka papieru, 1 plastikowy kubeczek, marker, do pobrania na www są przykłady pytań do fazy IIITest Belbina | 20-25 minutUczestnicy dostają do rozwiązania test Belbina. Każdy uczestnik znajduje sobie wygodne miejsce i rozwiązuje test. Nastepnie cała grupa się spotyka i prowadzący odczytuje klucz do testu.materiały: do pobrania na wwwbudowanie własnej spółdzielni socjalnej | 35-40 minut

Prowadząca/-y dzieli uczestników na 5-osobowe grupy. Każda z nich dostaje zestaw 10 charakterów-sylwetek, z których ma wybrać min. 5 i spróbować z osób tych stworzyć spółdzielnię socjalną. Uczestnicy muszą wybrać pro�l przedsiębiorstwa, stworzyć podział ról i zadań, wymyślić strategię rozwoju, sposób pozyskania siedziby, promocję spółdzielni, jak pozyskać klientów. Zapisują wszystko na kartkach. Po skonczonej pracy następuje prezentacja i wspólna dyskusja.materiały: �ipcharty, pisaki, do pobrania na www są przykłady pytań do dyskusji oraz przykładowe opisy charakterów-sylwetek do ćwiczeniatak/nie - stwierdzenia | 10-15 minutProwadząca/-y przykleja taśmę malarską / rysuje kredą linię na podłodze, dzieląc ją na dwie części. Jedna odpowiada na TAK, a druga na NIE. Następnie czyta stwierdzenia dotyczące ekonomii społecznej i prosi uczestników, żeby ustosunkowali się do niego. Jeśli się zgadzają, prosi, by stanęli po stronie na TAK, jeśli się nie zgadzają, to po stronie na NIE, a jeśli mają wątpliwości, to na środku, jedną nogą na TAK, a druga na NIE. Następnie prowadzący prosi o podanie motywacji/argumentacji.materiały: taśma malarska, kreda do pobrania na www są przykłady stwierdzeńspotkanie ze spółdzielcami, sesja pytań i odpowiedzi | 60-90 minutUczestnicy warsztatów oglądają krótkie �lmy na temat działalności spółdzielni spocjalnych – np. PANATO, TOPOGRAF, OWOCNI. W miarę możliwości odwiedzają wybraną lokalną spółdzielnię socjalną. Na miejscu mają możliwość podyskutowania ze spółdzielcami.materiały: rzutnik, komputer do pobrania na www są przykładowe �lmikićwiczenie ewaluacyjne – "walizka | kosz | biala plama" | 10-15 minutUczestnicy siadają w półokręgu, tak, aby dobrze widzieć tablicę, na której przyklejone są 3 kartki (jedna z narysowaną walizką, jedna z narysowanym koszem na śmieci i jedna pusta). Prowadząca/-y rozdaje uczestnikom 3 samoprzylepne karteczki i prosi, by odpowiedzieli na 3 pytania: (1) Czego się dowiedziałem / co zabiorę ze sobą do domu? (2) Co podczas zajęć było niepotrzebne / było stratą czasu? co mi się nie podobało? (3) Czego zabrakło? Następnie uczestnicy podchodzą do plakatów i przylepiają karteczki w odpowiednich miejscach. Dyskusja.materiały: karteczki samoprzylepne, 2 duże kartki papieru z narysowanymi wcześniej: walizką, koszem na śmieci; 1 duża pusta kartka papierutest - quiz podsumowujący zajęcia | 10-15 minutUczestnicy dostają ankiety sprawdzające ich wiedzę po przeprowadzonych zajęciach. Po wypełnieniu oddają prowadzącej/-mu.materiały: test[autorzy-autorki]Justyna Kańczukowska | Anna Korgól | Martyna Rybarczyk[pełne wersje ćwiczeń | linki | dodatki dydaktyczne � zapraszamy na: www.panato.org/uczymyES]

Uczelniany punkt ksero

[tytuł]Ekonomia społeczna w praktyce: uczelniany punkt ksero

[charakterystyka]grupa: uczniowie szkół policealnych, studenci – grupa max. 12 osób.czas realizacji: scenariusz zakłada 4 spotkania(blok 1) warsztaty: 180 minut(blok 2) wizyta studyjna w punkcie kserogra�cznym: 60 minut(blok 3) wizyta studyjna w przedsiębiorstwie społecznym: 60 minut(blok 4) warsztaty: 180 minut


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




[idea]Dostęp do książek, przedruków atykułów naukowych oraz notatek z zajęć to autentyczna i intensywna potrzeba uczniów szkół policealnych oraz studentów. Przy szkołach i uczelniach wyższych funkcjonuje zazwyczaj znaczna liczba punktów ksero, które kopiują, drukują, skanują i bindują niezliczone ilości materiałów. Uczniowie i studenci zaś przeznaczają na te usługi pokaźne kwoty, podczas gdy... mogliby samodzielnie zorganizować "ksero-biznes".

Główną ideą warsztatów „Ekonomia Społeczna w praktyce – uczelniany punkt ksero” jest opracowanie biznes planu, który zakładałby uruchomienie punktu ksero przez uczniowskie/studenckie przedsiębiorstwo społeczne (bardziej formalnie: spółdzielnię socjalną | stworzyszenie z działalnością gospodarczą | spółkę non-pro�t). Takie przedsiębiorstwo oprócz świadczenia usług komercyjnych, zgodnie z formułą ekonomii społecznej, reinwestowałoby zyski w cele społecznie pożyteczne, takie jak projekty edukacyjne kierowane do społeczności uczelnianej.

Podczas prac na koncepcją punktu kserogra�cznego uczniowie/studenci mimowolnie dotkną kluczowych obszarów samej ekonomii społecznej, poznając ją w ten sposób od bardzo praktycznej strony. Z kolei wdrożenie projektu i biznes-planu wypracowanego podczas zajęć pozwoli im naprawdę doświadczyć współpracy pracowniczej i przedsiębiorczości społecznej, pokazując, jak łączyć cele biznesowe i społeczne.

[cele]cele dydaktyczne i praktyczne warsztatów obejmują:

• wzrost wiedzy w zakresie przedsiębiorczości społecznej wśród osób kształcących się na w szkołach policealnych

oraz na uczelniach wyższych, będących „o krok” od wejścia na rynek pracy• wzrost motywacji do podjęcia aktywności zawodowej w sektorze ekonomii społecznej osób kształcacych się na

uczelniach wyższych• praktykowanie działań łączycych przedsiębiorczość ze współpracą, w tym uczestniczenie w i współtworzenie

procesów demokratycznego zarządzania projektem oraz przedsiębiorstwem• opracowanie koncepcji uczelnianego pukntu ksero, która mogłaby być z powodzeniem wdrażona i powielana

w wielu miejscach• (optymalnie) wdrożenie koncepcji uczelnianego punktu ksero, efektywnie realizującej założenia finansowe

i społeczne• pobudzenie do re�eksji nad sobą w kontekście życia społecznego/działań i aktywizacji w społeczności lokalnej

[metody | zasoby | środki]zasoby:warsztaty: sala dydaktyczna ze stołami | krzesłami | �ipchartem | rzunikiem multimedialnym, zaaranżowanie dwóch wizyt studyjnych: (a) w przedsiębiorstwie społecznym oraz (b) w punkcie kserogra�cznym

metody:wykład | prezentacja multimedialna | dyskusja | ćwiczenia warsztatowe w grupach | wizyty sudyjne

[propozycja przebiegu zajęć]


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




32

[idea]Dostęp do książek, przedruków atykułów naukowych oraz notatek z zajęć to autentyczna i intensywna potrzeba uczniów szkół policealnych oraz studentów. Przy szkołach i uczelniach wyższych funkcjonuje zazwyczaj znaczna liczba punktów ksero, które kopiują, drukują, skanują i bindują niezliczone ilości materiałów. Uczniowie i studenci zaś przeznaczają na te usługi pokaźne kwoty, podczas gdy... mogliby samodzielnie zorganizować "ksero-biznes".

Główną ideą warsztatów „Ekonomia Społeczna w praktyce – uczelniany punkt ksero” jest opracowanie biznes planu, który zakładałby uruchomienie punktu ksero przez uczniowskie/studenckie przedsiębiorstwo społeczne (bardziej formalnie: spółdzielnię socjalną | stworzyszenie z działalnością gospodarczą | spółkę non-pro�t). Takie przedsiębiorstwo oprócz świadczenia usług komercyjnych, zgodnie z formułą ekonomii społecznej, reinwestowałoby zyski w cele społecznie pożyteczne, takie jak projekty edukacyjne kierowane do społeczności uczelnianej.

Podczas prac na koncepcją punktu kserogra�cznego uczniowie/studenci mimowolnie dotkną kluczowych obszarów samej ekonomii społecznej, poznając ją w ten sposób od bardzo praktycznej strony. Z kolei wdrożenie projektu i biznes-planu wypracowanego podczas zajęć pozwoli im naprawdę doświadczyć współpracy pracowniczej i przedsiębiorczości społecznej, pokazując, jak łączyć cele biznesowe i społeczne.

[cele]cele dydaktyczne i praktyczne warsztatów obejmują:

• wzrost wiedzy w zakresie przedsiębiorczości społecznej wśród osób kształcących się na w szkołach policealnych

oraz na uczelniach wyższych, będących „o krok” od wejścia na rynek pracy• wzrost motywacji do podjęcia aktywności zawodowej w sektorze ekonomii społecznej osób kształcacych się na

uczelniach wyższych• praktykowanie działań łączycych przedsiębiorczość ze współpracą, w tym uczestniczenie w i współtworzenie

procesów demokratycznego zarządzania projektem oraz przedsiębiorstwem• opracowanie koncepcji uczelnianego pukntu ksero, która mogłaby być z powodzeniem wdrażona i powielana

w wielu miejscach• (optymalnie) wdrożenie koncepcji uczelnianego punktu ksero, efektywnie realizującej założenia finansowe

i społeczne• pobudzenie do re�eksji nad sobą w kontekście życia społecznego/działań i aktywizacji w społeczności lokalnej

[metody | zasoby | środki]zasoby:warsztaty: sala dydaktyczna ze stołami | krzesłami | �ipchartem | rzunikiem multimedialnym, zaaranżowanie dwóch wizyt studyjnych: (a) w przedsiębiorstwie społecznym oraz (b) w punkcie kserogra�cznym

metody:wykład | prezentacja multimedialna | dyskusja | ćwiczenia warsztatowe w grupach | wizyty sudyjne

[propozycja przebiegu zajęć]


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




33


BLOK II [60 min]


BLOK III [60 min]


BLOK IV [180 min]



O Fundacji JUMP


Nasze działania


Dla kogo



Kontakt




34

Młody Przedsiębiorca Społeczny - praktyczne ...¨zka3.pdf · MŁODY PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY...

Documents

Transcript of Młody Przedsiębiorca Społeczny - praktyczne ...¨zka3.pdf · MŁODY PRZEDSIĘBIORCA SPOŁECZNY...