Młode Życie - Pismo młodzieży szkół średnich nr 6

Cena zl 5. - Nr. 6. Tczew, d n ia 15 — 31 maja 1946 v . Rok. I. Geniusz Powieść „Ogniem i mieczem" wzbudzi ł a zachwyt cał ego społ eczeństwa; wrażenie spot ęgował y dalsze części „Trylogii". Mimo to, jak pisze Bronisław Chle bowski w swej „Lit erat urze polsk iej" — „Obchód jubileuszowy w r. 1900 nie zespolił w hołdzie dla wielkiego pisarza całej inteligen cji i wywołał ze strony młodych ówczesnych na mi ętne zarzuty przeciw tendencji ostatnich utwo rów, a zwłaszcza „Rodziny Połanieckich". Wzma gające się po r. 1905 poczucie narodowe w coraz szerszych kolach społ eczeństwa przywraca po woli harmoni ę mi ędzy czytelnikami a pisarzem..." Wystąpi} więc Stanisław Brzozowski w „Legen dzie Młodej Polski" z zarzutem, że w Sienkiewiczu pokutuje spóźniony duch ginącej epoki romantycz nej, że nasz powieściopisarz nie bierze udziału w kul turze nowego ś wiata pracy. Zaczepiał Sienkiewicza, docinał mu złośliwie Wilhelm Feldman w „Historii literatury polskiej". Zarzut w j ęzyku akademickim brzmiał : brak prob lema tyki współ czes nej. Sł ysza ł em ten sam zarzut, sformuł owany nieco proś ciej: Sienkiewi cz pisał o pan ach ,nie o chłopach... Nie była to prawda; Sienkiewicz pisał o chłopach, otwie rając oczy społeczeństwu na życie wsi i jego bo lączki. Opozycja przeciwko Sienkiewiczowi ograniczała si ę głównie do światka literackiego i nie miała szer szego powodzenia. Sienkiewicz był pierwszym Po lakiem, który otrzymał nagrodę Nobla. Jego nazwi sko stało si ę sławą Polski i obiegło świat. „Quo vadis" przet ł umaczono na wszystkie kulturalne j ęzyki. Żadna książka, żadne dzieło sztuki polskiej, chyba poza muzyką Szopena — nie zdobyło takiego roz głosu. Ale nie mniejs ze zn aczenie mia ła poczytność Sienkiewicza we wszystkich warstwach jego narodu. Mickiewicz marzył tylko o „Pa nu Tadeu sz u", „żeby te ksi ęgi zbłądziły pod strzechy". Pociechy tego ro dzaju d ożył dopiero Sienkiewicz. „ Zbł ądz eni e" na wieś, to nie wszystko, co udało się osiągnąć jego utworom. Znany jest fakt, że w paru wioskach ko biety przychodzi ły do księdza zamówi ć mszę św. za dusze ś. p. Longinusa Podbipi ęty i Wołodyjowskiego. Sienkiewicz, dowiedziawszy się o tym, powiedział, że jest to najlepsza ocena, jakiej pisarz może się spo dziewać. Problematyka „współ czesna"!... Czy „Iliada" j ą zawierał a? A „Boska Komedia"? A dramaty Szek spira? Kulturą rządzi myśl Boska, objawiona w Pi śmie świętym, ale już! nieco widoczna w „Hymnach Rig- wedy", w arcytworze Dantego — i przebł yskuj ąca podobnie w „Fauście", jak i w „Wielkiej improwi zacji", w „Hymnach" Kasprowicza i w „Quo vadis". To właśnie decyduje o wielkości — ten refleks spraw wiecznych, które czł owiek w natchnieniu, w wielkim rozbudzeniu swych uczuć i władz po znawczych — zobaczył w świecie i w swojej duszy. To też arcydzieł a się ni e starze ją, kiedy współczes - ność zmienia swoje oblicze tak szybko, jak słup. ogło szeń, one mają trwałość spiżową. Możnaby to, co Sienkiewicz powiedział o wie kuistym panowaniu Bazyliki św. Piotra — zastoso wać w skali zmniejszonej do samego Sienkiewicza. Oto minęły różne style, mody i epoki, zapomnieli ś my o wielu krzykaczach i doktrynerach, którzy we współczesności nie widzieli nic poza materialistyczną walką o byt — i wydaje mi się,, że nawet „Ludzie bezd omn i" zaczynaj ą już z acierać si ę w oddaleniu, a dzieła Sienkiewicza świecą nadal blaskiem pierw szej wielkości. Tchną one ty msamym geniuszem, co 70 lat temu, maj ą te same rumieńce i toż samo wej rzenie życia i potęgi. Z kim porównywać Sienkiewicza? Chyba tylko z Prusem o anielsko przenikliwym wzroku. Ale Prus nie miał tego słonecznego żaru, panuj ącego nad smu tkiem s łabości i nie stworz ył t ak czaruj ących wizji. Może z Żeromskim, który widział wszystko zło, ale nie znalazł w sobie sił do jego zwalczania i nie dał ludziom pociechy. Podobny do Sienkiewicza i równy mu, podobnie związany z narodem i do serc przemawiaj ący —• jest tylko jeden Mickiewicz. Wielcy są i tamci pisarze. Potrzebni są i tacy, co jak Żeromski, „rozdrapuj ą, rany", aby nie zaszły brudem. Ale nie sztuka potępiać; wielkość człowieka polega nie na tym, co widzi małe go dokoł a, ale na tym, co wnosi wielkiego w swe otoczenie. Sienkie wicz mógłby powiedzieć: może nie było takich lu dzi, jak Woł od yjowski, Skrzetuski, Podbipi ęta, H e lena, Danuś ka, Jurand ze Spychowa, Litka... ale ja ich powołałem do życia mocą literacką i teraz wie rzycie, że tacy ludzie mog ą być. Stwo rzy łem ich z mojej i waszej tęsknoty, z iskier, tkwiących w du szach przede wszystkim młodzieży...

Młode Życie - Pismo młodzieży szkół średnich nr 6

Documents

Transcript of Młode Życie - Pismo młodzieży szkół średnich nr 6