MINISTERSMO EDUKACJI NARODOWE INSNTUT BADAN...

MINISTERSMO EDUKACJI NARODOWE

INSNTUT BADAN EDUKACYJNYCH .

PRACOWNIA PROGRAMOW KSZTAkCENIA ZAWODOWEGO

PROGRAM NAUCZANIA

DLA ZAWODU

Dla:

- technikum na podbudowie programowej szkoly podstawowej,

- teclinikum na podbudowie prograrnowej szkoly zasadnicrej - zaw6d sprzedawca,

- r-zkoly policealnej na podbudowie programowej liceurn og6lnoksztalcqcego

Zatwierdzarn

A N U

Minister Edukacji Narodowej

program nauczania przygotowata 1

Komisja Programowa dla Zawod6w Administracyjnych i Ekonomicznych I'

powotana decyzjq Nr 6 Ministra Edukacji Narodowej

z dnia I 3 maja 1996r.

I. PLANY NAUCZANIA DLA ZAWODU PLAN NAUCZANiA . Szkola brednia rawadowa . TECHNiKUM Zaw6d: TECHNIK HANDLOWiEC

PRedlnioly nauczania

1 ~Odzin przedmiol6w 30 30 30 30 30 150 100 1900 .zkOwyCh

Nadobawi~zkowe zajecia pozaiekcyjne:

I Wyrnialy godzin posrczeg6lnych przedmiot6w dzieli sie adpowiednia na te same lala nailki, jakw Szkoie miodzie2owei

-Gadriny przeznacrone na dodalkowe zajecia z pmedmiol6w Obowi~zkoUYCh, zgodnie z potnebami danej klasy (semeslru)

PLAN NAUCZANiA

Szkols Srednia zawadawa

Wylniarygodzi" poszczegbinych paedmiot6w dzieii sie adpowiednio na le same lala nauki, jak w szkole mladzieFawej

'' Golziny prreznaczone na dodatkowe rajecia z pizedmiot6w obowi~zkowych. zsadnie z polrzebami danej klasy (semeslru).

TECHNIKUM Zaw6d: TECHNIK HANDLOWIEC

1 iniormatyczna I

Nadobowiijrkowe zajecia poralekcyjne:

Razein Qodzin przedmiol6w zaw~dowvch

I I 7

I 12 22 17 30

DO dysp~~vc i i dyrektora '* 1 - Praklyka zawodowa 4

400

0g6iem gadzin przedmiol6w obowiijzkowych

1 - 1 tygodnie w klasie Ii

30

3 1 60

5 1 90 30 900 30

PLAN NAUCZANIA

Szkola Srednia zawodowa - SZKOCA POLICEALNA Zawod: TECHNIK HANDLOWIEC Podbudowa programowa: liceum og6lnoksztalcace

Wymlaly godrln poszcreg6lnych pnedmiol6w drieli sig odpowiednla na te same lala naukl, iak w szkole mlodzietowej

Wykaz obowiqzujqcych przedrniolow zawodowych

PODSTAW EKONOMll

TECHNIKA BIUROWA

STATYSTYKA

j ZASADY RACHUNKOWOSCI

MARKETING

(24 ELEMENTY PRAWA

EKONOMIKA HANDLU

RACHUNKOWOSC HANDLOWA

TOWAROZNAWSTWO

REKLAMA

JEZYK OBCY ZAWODOW

KULTURA ZAWODU

PRACOWNIA EKONOMICZNO-INFORMATYCZNA

PRAKTYKA ZAWODOWA

sir. 6

16

22

28

35

42

49

61

72

78

86

97

104

114

PODSTAWY EKONOMll

1. SZCZEGO~OWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeri (sluchacz) powinien umieb:

- wyjaSniC i scharakteryzowat cele gospodarowania,

- wyjaSniC znaczenie potrzeb i ich hieraichii,

- wyjaSniC i zastosowai: warianty racjonalnego gospodarowania w okreslonych

sytuacjach,

- poslugiwaC sig podstawowymi kategoriami ekonomicznymi,

- odrbtniC funkcje pieniqdza, ,? - wyjasnii istotg i cechy rynku,

- dokonaC klasyfikacji lynkow,

- scharakteryzowac czynniki ksztaltujqce popyt, podai i ceng,

- obliczyt elastycznoSC cenowa dochodowqi mieszanqpopytu,

- obliczyC elastyczno8C cenowq podaiy,

- scharakleiyzowai: typowe formy porozumieri monopoiistycznych,

- scharakteryzowaC podstawowe podmioty gospodarcze i ich formy prawne,

- wyjasniC podstawy podejmowania decyzji przez konsumentow.

- scharakleryzowat wzajemne powiqzania pomigdzy podmiotami gospodarujqcymi

(gospodarstwo domowe, przedsigbiorstwo, paristwo),

- odr6tniC koszty, przychody, dochody,

- wyjaSni6 sens koszt6w alternatywnych,

- wyjaSniC istotg placy, odrbiniai: place nominalnqod realnej,

- scharakleryzowak ekonomiczne podstawy podejmowania decyzji

w przedsigbiorstwie w warunkach konkurencji doskonalej i monopolu (punkt

rownowagi przedsigbiorstwa),

- scharakleiyzowac funkcje rynku kapitalowego,

- okreslii: cechy papierow wartoSciowych,

- okreslic kierunki inwestowania kapitalu i zwiqzane z tym ryzyko.

- okreslik listg potencjalnych celow polityki gospodarczej paiistwa,

- posluiyc sig wskainikami charakteryzujqcymi gospodarkg w skali

makroekonomicznej (PKB, tempo wzrostu, itp.),

- okreslic role budietu panstwa,

- wskazac podstawowe irodla dochodow budtetu,

- wskazac glowne kierunki wydatkow budtetowych panstwa,

- objasnil przyczyny deficytu budtetowego oraz sposoby jego finansowania,

- wyjaknic rolg bankow komercyjnych w gospodarce,

.- odroinic kredyty, dotacje, subwencje,

-. scharakteryzowaC funkcje banku centralnego oraz narzgdzia jego oddzialywania

na podai pieniqdza (zasady i narzgdzia poiityki rn~netarnej),

- objasnic rnechanizm kreacji pieniqdza kredytowego,

- scharakteryzowat cykl koniunkturalny w gospodarce,

\ - okreslic najwainiejsze narzgdzia oddzialywania panstwa na poprawg koniunktury,

- okreslic funkcjonowanie rynku pracy,

- odroinit rodzaje bezrobocia,

-. zinterpretowac wskainik bezrobocia,

- korzystac z form aktywnego przeciwdzialania bezrobociu,

- odroinit rodzaje inflacji w zaleinosci od przyjqtego kryteriurn,

- poslugiwac sig wskainikiern inflacji,

- wyjasnic forrny walki z inflacja

- wyjaS11iC cele i sposoby prywatyzacji,

- scharakteryzowat role Narodowych Funduszy Inwestycyjnych,

- wyjasnic istote i scharakteryzowat strukture bilansu platniczego kraju,

.'') - okrcslit wplyw dewaiuacji i rewaiuacji waluly na zrniany w eksporcie i irnporcie,

- scharakteryzowac sens i narzgdzia polityki protekcjonistycznej panstwa,

- wyjaSni6 wplyw zadluienia zewnetrznego i wewngtrznego na gospodarkg kraju,

- wskazaC prryklady korporacji ponadnarodowej i rniedzynarodowych organizacji

gospociarczych i finansowych,

- wskazal przyklady powiqzan polskiej gospodarki z zagranicq.

2. MATERIAL NAUCZANIA

1. WIADOMOSCI WSTEPNE

lstota ekonomii. Zagadnienie rzadkoSci, wyboru ekonomicznego. Cele

gospodarowania. Potrzeby i ich hierarchia. Zasady gospodarowania, racjonalnosc

rzeczowa i metodologiczna. Podstawowe kategorie ekonomicme: dobra woine,

gospodarcze, produkcja. Srodki produkcji, Srodki konsumpcji, towar, pieniqdz i jego

funkcje, reprodukcja. Ogolnogospodarcze czynniki produkcji: ziemia, praca, kapital,

przedsigbiorczosc.

Cwiczenia: , . - OkreSianie hierarchii konkretnych potrzeb.

- Klasyfikowanie konkretnych kategorii ekonomicznych (np, rozstrzygnigcie jakim

dobrem - wolnym czy gospodarczym - jest powietrze, czy wegiel to Srodek

produkcji cry kbnsumpcji itp.).

II. RYNEK

lstota i cechy rynku. Rodzaje rynku ze wzglgdu na roine kryteria. Popyt i czynniki

ksztaltujqce popyt, krzywa popytu. Podat i czynniki ksztaltujqce podaz, krzywa

podaiy. Cena minimalna i maksymalna. Zasady ustalania i funkcjonowania cen,

cena r6wnowagi. Elastycznosc cenowa, dochodowa, mieszana popytu. ElastycznoSi:

cenowa podaiy. Zasady dzialania mechanizmu rynkowego. Prosty obieg

gospodarczy. Podstawowe struktury rynkowe: konkurencja doskonata, monopol , czysty, konkurencja monopolistyczna, oligopol. Typowe formy porozumieli

. ,,monopolistycznych: kartel, syndykat, trust, koncern, konglomerat, holding.

Cwiczenia:

- Sporzqdzanie schematu rotnych rodzajow rynku.

- Wyznaczanie (na wykresie i tabeli) ceny rownowagi w oparciu o podany przyklad

konkretnego iowaru.

- Obliczanie elastycznosci cenowej, dochodowej, mieszanej popytu oraz

inlerpretowanie wynikow i graficzna prezentacja rozwiqzari.

- Obliczanie elastycznoSci cenowej podaZy oraz interpretowanie wynikow,

graficzna prezentacja rozwiqzah.

Ustalanie, na konkretnym przykladzie, dostosowywania sig podaiy do popytu (np.

na podstawie rynku tywca wolowego), czyli dzialania mechanizmu rynkowego.

Ill. PODMION GOSPODARUJ&CE

Gospodarstwo domowe i jego funkcje. Przedsigbiorstwo, cele szczeg6lowe, formy

prawne przedsigbiorstw. Paristwo jako podmiot regulacji (opis syntetyczny), zwiqzki

pomigdzy podmiotami gospodarczymi.

Cwiczenia:

- OkreSlanie na przykladzie uiytecznoSci calkowitej i kraricowej oraz wyznaczanie

i knywej preferencji indywidualnych i spolecznych.

@ IV. D E C Y ~ E KONS~MENTA

Dobra substylucyjne, komplementarne, normalne i niiszego rzgdu. Porownanie

korzysci i kosztow przy podejmowaniu decyzji pnez konsumenta. Pojqcie

uiyteczno$ci calkowitej i kraiicowej (mapa obojgtnoSci). Rozszyfrowanie kosztow

alternatywnych, ograniczenia narzucane przez ceny i dochody (Scieika cen),

wyznaczanie rownowagi konsumenta. Placa, istota i funkcje, placa nominalna

i realna.

Cwiczenia:

- Klasyfikowanie dobr.

- Konfrontowanie nakladow i efektow decyzji konsumenckich.

@ - Podejmowanie oplymalnej decyzji.

V. DECYZJE PRODUCENTA

Pojgcie i klasyfikacja koszt6w produkcji (w tym koszly calkowite, jednostkowe,

pneciqtne, kraricowe). WspCIlzaletnoSci pomigdzy kosztami i rozrniarem produkcji.

Przychody calkowite, kraricowe. Zysk i jego podzial. Zysk pnedsigbiorstwa

w warunkach wolnej konkurencji i w warunkach monopolu (ekonomiczna podstawa

podejmowania decyzji w przedsigbiorstwie).

Cwiczenia:

- Obliczanie na podanych przykladach koszt6w calkowitych, jednostkowych.

kraticowych, przecigtnych.

- Obliczanie zysku przedsigbiorstwa w warunkach konkurencji doskonaiej

monopolistycznej. .

- Gra ekonomiczna dotyczqca funkcjonowania rynku i umoiliwiajqca podejmowanie

praktycznych decyzji ekonomicznych w przedsigbiorstwie oraz obiiczanie ich

ekonomicznych skutkbw.

, .: VI. RYNEK KAPITACOWY

Cechy i funkcje rynku kapitalowego. Rynek papier6w wartoSciowych (na przykladzie

GPW w Warszawie). Zasady funkcjonowania Gieldy Papierow Wariosciowych

w Warszawie. Fundusze powiernicze.

Cwiczenia: i - OkreSlanie cech konkretnych papierow wartosciowych.

- OkreSlania oplacalnoSci inwestowania (porifelowego) w roine walory oraz

uzasadnianie preferowanego kierunku inwestowania.

- Przeprowadzenie ,,gry gieldowej", polegajqcej na wypeinianiu fikcyjnych zlecen

przed sesjami gieidy, a nastqpnie sprawdzeniu ich skutkow w oparciu o faktyczne

notowania na GPW (w przypadku jej podjgcia nalety prowadzic jqco najmniej pol

roku).

Vil. PANSTWO JAKO PODMIOT REGULUJACY GOSPODARKC

1. Rola paiistwa w gospodarce: cele polityki gospodarczej paiistwa; roine rnodele

roli paristwa w gospodarce (teoria klasyczna, keynesizm, monetaryzm, ekonomia 3 podaiy, teoria racjonalnych oczekiwaii), makroekonomiczny rachunek

ekonomiczny.

2. Dochod narodowy - tworzenie i podzial w systemie rynkowym. Produkl krajowy

brutto (PKB).

3. Budtet. Pojgcie budietu, jego znaczenie w gospodarce, rownowaga i deficyt

budietowy, irodla wplyw6w budietowych, kierunki wydatkbw budietdwych,

przyczyny i skutki deficytu budietowego, irodla pokrycia deficytu - dlug pubiiczny.

Polityka fiskaina paristwa.

4. Banki i polityka monetarna, rola bankow komercyjnych w gospodarce, kreacja

pieniqdza kredytowego (bankowego) przez system bankowy, funkcje banku

centrainego, polityka monetarna banku cenlralnego, narzgdzia oddzialywania na

podat pieniqdza.

5. Rynek pracy: bezrobocie, przyczyny, rodzaje i skutki bezrobocia, aktywne

i pasywne formy walki z bezrobociem (przyklady z regionu szkoly).

6. lnflacja: przyczyny, rodzaje i skutki, rnonetarystyczna teoria inflacji,przebieg

inflacji w Polsce, zwiqzki inflacji z hezrohnciem (krzywa Philipsa), poiityka

anlyinflacyjna paiistwa.

7. Koniunktura gospodarcza: przebieg klasycznego cyklu koniunkturalnego, cykle

koniunkturalne w Polsce (1970-1996), polityka antyrecesyjna (koniunkturaina)

paiistwa.

8. Prywatyzacja: cele i Scieiki prywatyzacji, przebieg prywatyzacji w Polsce, ";

prywatyzacja powszechna. Narodowe Fundusze lnwestycyjne.

Cwiczenia:

- Wyszukiwanie w roczniku statystycznym danych dotyczqcych dochodu

narodowego i PKB oraz ich interpretowanie.

- Ustalanie, na podstawie ustawy budietowej lub irhdel statystycznych, struktury

wplywhw budietowych i struktury wydatkow.

-- Przeprowadzenie g ~ y ekonomicznej n.t. ,,Debaty budietowej", polegajqcej na

symulacji dyskusji parlamentarnej dotyczqcej budietu paiistwa (w miare

rnoiliwosci).

- Obliczanie, na podanym przykladzie, zdolnosci kreacji pieniqdza kredytowego

(bankowego) przez system bankowy. 7 - Wyznaczanie graficzne, na podstawie danych z rocznika statystycznego iub

innego irodla zmian koniunkturalnych w Polsce (np. od 1970 r.).

- Interpretowanie wskainika bezrobocia.

- Ustalanie (na podstawie danych biura pracy), wysokosci bezrobocia oraz form

walki z bezrobociem w regionie.

- Wyszukiwanie w dostepnych iro$lach danych dotyczqcych p ~ e b i e g u

prywatyzacji w Polsce.

Vlll. GOSPODARKA I RYNEK W SKALl SW~ATA

Biians platniczy kraju i jego struklura. Kursy walut i ich wplyw na ksztaltowanie sig

obrolow z zagranicq (eksport i import). Protekcjonizm w wolnym handiu. Probem

zadluzenia zewngtrznego kraju i sposoby ]ego rozwiqzywania.

Migdzynarodowy i europejski system walutowy. Unia Europejska a Polska.

Cwiczenia:

- Ustalenie, na podstawie danych statystycznych, wysokosci polskiego zadluienia

zewngtrznego oraz zmian w czasie.

- Wyszukiwanie (w literaturze fachowej, encyklopedii) migdzynarodowych

organizacji gospodarczych, finansowych a takie duiych i powszechnie znanych

korporacji ponadnarodowych.

3. UWAGI 0 REALlZACJl

Przedmiot ,,Podslawy ekonomii" jest pierwszym przedmiolem zawodowym w

ksztalceniu technika handlowca. Pierwszelistwo tego przedmiotu zawodowego w

stosunku do innych, wynika przede wszystkim z powodbw melodologicznych.

Ekonomia, pelniqc funkcje dydaktyczne, korzysta z o s i ~ n i g C innych dziedzin nauki,

nie musi wiec wyprowadzac praw, prawidlowosci, zaleinosci migdzy roinymi

zjawiskami ekonomicznymi, lecz przede wszystkim prezentowac je i objasniac.

Przedmiot ,,Podslawy ekonomii" obejmuje osiem dzialow programowych. Piewsze

szesC dzialow uwzglgdnia zagadnienia z mikroekonomii zas pozostale dwa dzialy

: (VII i Vlli) z makroekonomii.

Dziat I nalety traktowac jako wstgp. Zdobycie podstSwowego zakresu wiedzy jest

konieczne dla rrozumienia istoty podstawowych kategorii i zaleznosci

ekonomicznych. Program nauczania obejmuje zalem najwainiejsze zagadnienia

ekonomiczne. Naukg ,,Podstaw ekonomii" naleiy rorpoczqc od zagadnieri

najprostszych i jednoczesnie porzqdkowac posiadana. wiedzg z zakresu gospodarki

rynkowej.

Znaczna czgSC uczniow (sluchaczy) rozpoczynajqcych naukq moie posiadat jut

pewien zasob wiedzy i umiejgtnoSci zdobylych w firmach i gospodarstwach

rodzinnych. Nie jest to jednak wiedza przekazana dydaktycznie i w sposob

uporzqdkowany. Dialego l e i w procesie ksztalcenia du iq role naleiy przykladat do

ksztalcenia umiejetnosci zdobywanych podczas twiczeri.

Naieiy w nich korzystat z aktuainych informacji (danych) charakteryzujqcych

rzeczywistoSC gospodarczq jak np. dane statystyczne obrazujqce r6ine zjawiska

gospodarcze (PKB, bezrobocie, inflacja, kurs walutowy, notowania papierow

wartosciowych itp.), inlerpretacja tych informacji powinna prowadzit do wyrobienia

umiejelnosci samodzielnego myiienia i oceny procesow gospodarczych oraz do

zrozumienia wsp6lzaleinoSci migdzy roinymi zjawiskami. Poprzez CwicZenia uczeri

(sluchacz) nabywa takie urniejetnoSci podejmowania decyzji ekonomicznych.

Cwiczenia te powinny polegat na obiiczaniu npkoszt6w, elastycznoici popytu

@a i podaiy, prezentacji zjawisk w tabelach iub wykresach (np. cena rownowagi, krzywa

popytu, krzywa podaiy, krzywa kosztow produkcji, tempo wzrostu PKB, zmiany

kursow walut i papierow warto~ciowych, wskainik bezrobocia i inflacji, cykl

koniunkturalny w okreSlonych dzialach handlu ilp.). Naieiy przy tym zaznaczyc, i e

wykres, powinien by t wykorzystywany wowczas, gdy uiatwia prezentacje zjawiska

(np. zaleinoSt popytu i ceny, cykl koniunkturainy itd.) i jego lepsze zrozurnienie.

Wymaga to od nauczyciela pelnej znajomo9ci aktualnej iiteratury przedmiotu,

Sledzenia na bieiqco pubiikacji.0 tematyce gospodarczej, poniewai poslugiwanie sig

przykiadami z iycia gospodarczego ulatwi uczniowi zrozumienie bqdtdi samodzielne

sformulowanie praw i mechanizm6w rzqdzqcych gospodarkq rynkowa

Podczas realizacji programu naleiy podkreglat istotne dia zawodu aspekty takich

@ treici nauczania, jak istota i cechy rynkow, czynniki ksztallujqce popyt i podai,

podstawy podejmowania decyzji przez konsumentow ilp.

Zagadnieniem najtrudniejszym do opanowania przez uczniow (sluchaczy) jest

wyznaczanie ceny rownowagi na podstawie krzywej popytu i podaiy.

lstotnym ceiern dydaktycznyrn tego przedmiotu jest dqzenie do obniienia kosztow

w przedsigbiorstwie poprzez racjonalnqgospodarke oraz wskezanie na koniecznoit

wykorzystania odpowiednich informacji do podejmowania szybkich i trafnych decyzji

ekonomicznych.

W reaiizacji materiaiu nauczania naleiy wykorzystac roine melody nauczania jak

wykiad, pogadanka, dyskusja a takie wykonywanie szeregu twiczeti n p w formie gry

ekonomicznej bqddi twiczeii przeprowadzonych w warunkach symulowanych.

Zajgcia z przedmiotu powinny odbywaC sig w klasopracowni z dobrze wyposaionq . bibliotekqprzedmiotowq.

Stopieri opanowania wiadomosci i umiejgtnoSci przez ucznia (sluchacza) powinien

by6 sprawdzony tradycyjnymi metodami takimi jak: testy, sprawdziany, odpowiedzi

ustne oraz na podstawie obserwacji wykonywanych Cwiczeli.

Niektore umiejgtnoSci muszq by6 uksztaltowane tak, aby uczeti (sluchacz) umial

rozwiqzaC problem w katdejsyluacji, a &e w takim slopniu, aby uczeri radzil sobie

przy rozwiqzywaniu problemu w sytuacjach nietypowych.

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na poszczegolne dziaiy programu

nauczania:

Zeszyt Cwiczeri i zadali dla ucznia,

- rocznik statystyczny,

zestawy foliogramow do prezentacji kategorii i zjawisk gospodarczych,

wzory banknotow,

- wzory papierow warlosciowych,

- publikacje GPW w Warszawie,

- ustawa budietowa (w miare moiliwoSci),

- komputerowe gry ekonomiczne.

1. Begg D., Fischer S., Darnbusch R.: Ekonomia, 1.1 i ll., PWE, Warszawa 1991

2. Bermond J. Salort M.M.: Odkrywanie ekonomii. PWN, Warszawa 1994

3. Elementarne zagadnienia ekonomii, PWN Warszawa 1993

4. Galbrailh J.K.: Ekonomia w perspektywie. PWE. Warszawa 1991

5. Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli C.: Ekonomia. Fundacja Gosp.NSZZ

,.SolidarnoSC". Gdarisk 1991 '7

6. Kolodko G.W.: Transformacja polskiej gospodarki. Sukces czy poratka. POW

,,BGW, Warszawa 1992

7. Nasilowski M.: System rynkowy. Podstawy makro- i mikroekonomii. PWE.

Warszawa 1993

8. Nasilowski M.: Ekonomia dla licealistow. KEY TEXT, Warszawa 1996

9. Nojszewska E.: Podstawy ekonomii WSiP, Warszawa 1995

10Sobiecki R.: Podstawy ekonomii - skrypt. Zespol Szkot Ekonomicznych ,

t om ia 1992.

1 ?.Stanlake G.F.: Podstawy ekonomii. WSiP, Warszawa 1992.

12.Zeszyty ekonomiczne wydawane przez COON.

;II Czasopisma:

tycie Gosodarcze, Rzeczpospolita - dodatek ekonomiczny, Gazela Prawna

Literalura powinna by6 na bieiqco aktualizowana

TECHNIKA BIUROWA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeti (sluchacz) powinien umieb:

- obsluiyc klawiaturg (minimum 80-100 uderzeli na minut?, wspolczynnik blgdow

0,5% -przy korzystaniu z masryny do pisania) w tym:

-uslawit marginesy: boczne, gorne i dolne,

-ustawic odstgp migdzy wierszami,

-zmieniC taSmg i wymieniac glowicv w maszynie glowicowej (drukarce),

-przeprowadzic korekt? maszynopisow,

-sporzqdzic pisma w roinych ukladach graficznych,

-rozmiescid IreSci pisma na blankietach listowych i papierze maszynowyrn,

-wypelnic druki i formulame,

- sformulowal trek6 pisma.

- okreSliC czeSci skladowe pisma i rozmieSciC je,

- zastosowaC skroty w korespondencji.

- obsluiyt Srodki lechniczne ( telefon, telefax, automatyczna sekretalha, kopia*a

kserograficzna, dyktafon),

- uporzqdkowaC dokumenty wykorrystujqc: segregatory, skoroszyty, teczki, obwoluty

i przybory biurowe,

- prowadzit dziennik podawczy,

- kwalifikowat pisma w systemie bezdziennikowym,

- przyjrii: korespondencj?.

- wyslaC pisma.

- przygolowaC zebranie,

-- przyjqc interesantow,

- zorganizowal pobyt delegacji krajowej i zagranicznej,

- zorganizowal stanowisko pracy w sposob zapewniajqcy wykonanie typowych prac

biurowych,

- rozwiqrac problemy komunikacji interpersonalnej.

2. MATERIAL NAUCZNIA

I. PlSANlE NA MASZYNIE LUB ZA POMOC4KOMPUTERA

Obsluga rnaszyny do pisania ( komputera) . Zasady pisania na rnaszynie. Zasady

sporzqdzania maszynopis6w.

Cwiczenia:

- Przygotowanie maszyny do pisania.

- Ustawianie rnarginesow.

- Dokonywanie korekty tekstu rnaszynopis6w.

! - Sarnodzielne obliczanie szybkoSci pisania i wskainika poprawnoSci.

- Ustawianie odstgpu miqdzy wierszami.

- Zmienianie taimy.

- Pisanie tekstbw oraz tabel.

I 1 INFORMACJA W PRACY BIUROWEJ

Rola inforrnacji w zarzqdzaniu. Przetwarzanie informacji. Systemy kancelaryjne,

instrukcja kancelaryjna. Przyjrnowanie i wysylanie korespondencji. Przekazywanie

informacji w kontaktach bezpoSrednich.

Cwiczenia:

- Dokonywanie zapisow w dzienniku podawczym,

- Rejestrowanie spraw w formularzu ,,wykaz sprad.

@ - Prryjrnowanie i wysylanie korespondencji.

I l l . KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA W PRACY BfUROWEJ

Komunikacja werbalna i niewerbalt?a. Bariery w komunikacji. Rozwiqzywanie barier.

Cwiczenia: - Roinorodne odczytywanie tej sarnej infonnacji przez roine osoby.

IV. SRODKI TECHNICZNE PRACY BIUROWEJ

Kornputer, IqcznoSc telefoniczna, telefax, kserokopiarki, dyktafon, Srodki pomocnicze

pracy biurowej.

Cwiczenia:

- Obslugiwanie irodkow technicznych.

V. OGOLNE ZASADY REDAGOWANIA PISM

Typowe dokumenty biurowe, rozplanowanie treici pisma, formuiowanie tresci .pisma

(tekstu korespondencji). Stosowanie skrbtbw i skrbtowcow w korespondencji. Zasady

redagowania notatek sluibowych.

Cwiczenia:

- Sporzqdzanie pisin w ukladzie blokowym i a linea.

- Sporzqdzanie pism na blankietach listo.&ch.

- Sporzqdzanie pism na papieize bez nadruku.

- Redagowanie pism w roinych sprawach.

- Redagowanie komunikatu,zawiadomienia, upowainienia, protokolu, notatki

slutbowej, notatki telefonicznej, telegramu, teiefaxu i telefonogramu. .+

- Zastosowanie skr6tbw w korespondencji.

Vi. KORESPONDENCJA W SPRAWACH OSOBOWCH

Korespondencja zwiqzana z pizyjgciem pracownikow, tlwaniem stosunku pracy

i rozwiqzywaniem umowy o pracy.

Cwiczenia:

- Sporzqdzanie typowych dokumentow zwiqzanych z korespondencjqw sprawach

osobowych : pisanie podania o przyjgcie do pracy, listu motywacyjnego,

wypelnianie kwestionariusza osobowego, spoizqdzanie wlasnego ,,curriculum

vitae", podania np, o zmiang teminu urlopu itp.

9 Vli. KORESPONDENCJA HANDLOWA

Typowe dokumenty - pisma handiowe wystgpujqce w transakcjach kupna -spizedaiy

Cwiczenia:

- Sporzqdzanie typowych pism handlowych: zapytania o oferlg, oferty, zamowienia,

reklamacji

Wypeinianie drukow zambwienia, rachunku, rachunku uproszczonego, faktury,'

faktury VAT a takie faktury korygujqcej.

ViII. TYPOWE PRACE BiUROWE NA PRZYKLADZIE SEKRETARIATU

Zadania sekretariatu. Prace Vqkonywane pnez sekretarkg. Miejsce pracy sekretarki.

Cwiczenia:

- Przygotowanie zebrania.

- Pnyjmowanie interesantow.

- Kontrolowanie terminow.

- Przygotowanie przyjecia delegacji zagranicmej.

- Urzqdzanie rniejsca pracy pracownika biurowego.

- Pngotowanie scenariusza delegacji krajowej i zagranicznrej.

- Pnygotowanie scenariusza zebrania (etapy przygotowania).

'? 3. UWAGI 0 REALlZACJl

W wyniku realizacji programu nauczania przedmiotu "Technika biurowa" uczeri

(sluchacz) powinien opanowac urniejqfnosci niezbpdne do wykonywania typowych prac

biumwych. Realizacja rnalerialu naucznia obejmuje obsluge klawiatury oraz

podstawowe wiadomoici zwiqzane z organizacjq i technikqpracy biurowej.

Tresci zwiqzane z korespondencjq w jezyku obcym bgdq reaiizowane w ramach

przedmiotu ,,Jgzyk obcy zawodowy".

Zajecia z przedmiotu powinny odbywac sie w pracowni techniki biurowej,

wyposaionej w maszyny do pisania dla kaidego ucznia. llosc maszyn do pisania

(komputerow) powinna zabezpieczyc prace kaidego ucznia przy jednym stanowisku, w

przeciwnym wypadku zajgcia powinny odbywat sip z podzialem na grupy

Prawidiowa realizacja programu nauczania tego przedmiotu wymaga uzgodnieli

z nauczycielami innych przedrniolbw zawodowych, w celu zapewnienia korelacji

miedzy-przedmiotowej: np. biczenia dotyczqce sponqdzania korespondencji za

porno- kornputera realizowane bqdq takie na zajeciach w "Pracowni ekonorniczno-

informatyczner na bazie wiadomosci z przedmiotu ,,Technika biurowa" i innych.

Jako szczegolnie wainy naleiy potraklowat ternat .Komunikacja interpersonalna

w pracy biurower. Zadaniem nauczyciela jest uiwiadomienie uczniom (sluchaczom), i e

w procesie porozumiewania sig wystqpujqpewne bariery i jedynie ich usunigcie zapewni

skuteczne porozumiewanie sic.

Dzial 'Srodki techniczne pracy biurower ma na celu uksztaltowanie umiejetnosci obslugi

podslawowych urzqdzen biurowych, !ah Leiefon, telefax, dyktafon, kopiarka a taMe

komputer. Alternatywq dla szkolnej pracowni techniki biurowei moie byc pracownia

migdzyszkolna. W prrypadku, gdy szkola nie dysponuje takimi urzqdzeniami nauczyciel

powinen uzgodnie z opiekunem praktyki zawodowej, 2e umiejgtnosci te bgdq

ksztaltowane w czasie odbywania praktyki.

W procesie nauczania obok tradycyjnych metod nauczania, jak pogadanka czy wyklad

nalezy szeroko stosowaC metody iwiczeniowe.

Stopien opanowania wiadomosci przez ucznia (sluchacza) powinien bye SpCawdZany

konwencjonalnymi metodami jak: testy, czy sprawdziany. Umiejqtnosci mogq by6

sprawdzane jedynie poprzez obserwacjg wykonywanych zadan. Niektore z tych zadan

powinny bye wykonane przez ucznia (sluchacza) za pierwszym podejsciem. lnne mogq

byc wykonywane po kolejnej prbbie, ale zgodnie z obowiqzujqcymi zasadami

Niektore z umiejgtnosci muszq bye uksztaitowane tak, aby uczen umial rozwiqzaC

problem w kaidej syluacji, a inne w takim dopniu, aby radzii sobie przy rozwiqzywaniu

problemu w sytuacji typowe].

Proponuje sif nastqpujqcy podzial godzin na poszczeg6lne dzialy programu nauczania:

4. PODSTAWOWE SRODKI DYDAKTYCZNE

- Srodki techniczne: rnaszyny do pisania (dla kaidego ucznia) lub kornputery . telefon, automatyczna sekretarka, fax - 2 szt., dyktafon, kserokopiarka ,

- plansze obrazujqce uklad palciiw na klawialurze,

- materialy pornocnicze: segregatory skoroszyty, teczki, obwotuly i prryboly biurowe

- dziennik podawczy,

- typowe forrnuiarre,

I - blankiety lkorespondecyjne firmowe PN-76lP-55315,

! - wykaz akt i akta spraw,

($3 - instrukcja kancelaryjna.

1. Kinel K.: Pisanie na maszynie, WSiP, Warszawa 1995

2. Komosa A : Technika biurowa. EKONOMiK s.c, Warszawa 1996

3. tazarska T.: Pisanie na rnaszynie wjezyku polskim i jqzykach obcych. cz i i il,

WSiP, Warszawa 1984

4. Pielkiewicz E.: Sekretariat rnenediera. lnslytut Wydawniczo-Wdroieniowy

Controling", Grodzisk Mazowiecki 1991

@ 5. Protard 0.. Szigeti PA.: SAVOIR-VIVRE na uslugach twojej firmy. SORBOG,

Warszawa 1993

6. Rodowicz W.. Zoli F.: Sprawna sekretarka. PWE, Warszawa 1988

Lileratura powinna by6 na bieiqco aktualizowana.

1. SZCZEG~LOWE CELE KSZTAtCENlA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen (sluchacz) powinien umiec

- uzasadnit role statystyki w procesie podejmowania decyzji. .: - sklasyfikowa6 cechy statystyczne.

- wyjainit znaczenie podstawowych pojgC statystycznych,

- dobra6 jednostki do proby statystycznej,

- wybraC wla8ciwqmetodg badania statystycznego (pelne lub czgiciowe) w typowej

.:.3 sytuacji,

- okreSliC istotg szacunku statystycznego,

- kontrolowat surowy material statystyczny.

- oceniC blgdy wystgpujqce w rnateriale statystycznym,

- zliczyl material statystyczny metodq bezposredniq i metodq kreskowa

- zbudowa6 szeregi statystyczne i proste lablice slatystyczne,

- sporzqdzit wykresy na ukladzie wspblizgdnych, a take metodqliniowqi metodq

powierzchniowq

- sporzqdzit histogram,

- posluiyC sig rocznikiem statystycznym,

- biegle posluiyC sig wskainikami natgienia, wskainikami stmktury, indeksami

3 prostymi i Sredniqarytmetycznqw roinych, takie nietypowych sytuacjach,

- obliczyC i zinterpretowat: dominant?, mediang, obszar zmiennoici, odchylenie

pizecigtne, odchylenie standardowe, wspolczynniki zmiennoici, indeksy agregatowe,

wsphlczynnik korelacji i wsp6lczynnik koreiacji rang, wskainik por6wnpvalnosci

stiuklu~,

- wybrat najtepszqw danej sytuacji miarg statystycznq,

- ustali6 zwiqzki migdzy dwoma zjawiskami,

- rozroinit pojgcia: punkt procentowy i procent.

I. WIADOMOSCI WSTEPNE

Statystyka, jej prredmiot i rola. Podstawowe pojqcia statystyczne: zbiorowoSC

statystyczna, jednostka statystyczna, cechy statystyczne mierralne i niemierrale,

warianty cech statystycznych. Rola statystyki w procesie podejmowania decyzji.

Cwiczenia:

- Okreslanie podstawowych pojgC statyslycznych na konkretnych przykladach z

rocznika slatystycznego lub bezposrednio z otaczajqcej rzeczywistosci.

- Klasyfikowanie cech statystycznych.

- Uzasadnianie roli statystyki w procesie podejmowania decyzji.

II. ORGANIZACJA BADANIA STAWSTYCZNEGO

Wybor melody badania. Techniki losowah. Ankiety i ich budowa. Szacunek statystyczny.

Etapy badania statystycznego. Formularre statystyczne. Blgdy w materiale

statystycznym.

Cwiczenia:

- Dobieranie jednostek do proby statystyczne].

- Konfrontowanie wynikow badania pelnego z wynikami badania czgScioweg0.

- Podanie prostych prrykladow szacunku statystycznego.

- Zapoznanie z formularrami i instrukcjami statystycznymi.

- Kontrolowanie materialu statystycznego na uproszczonym prrykladzie.

Ill. OPRACOWANIE MATERlAtU STATYSTYCZNEGO

Materialy statystyczne pierwolne i wtbrne. Grupowanie. Zliczanie. OokladnoSC. wynikow

badania statystycznego.

Cwiczenia:

- Tworzenie wykazow klasyfikacyjnych. ,. . - Zliczanie na uproszczonych przykladach metodq kreskowq i bezposredniq.

IV. PREZENTACJA DANYCH STATYSNCZNYCH

Prezentacja tabelalyczna, graficzna i mieszana. Szereg statystyczny, indywidualny

szereg wariosci cechy. Metoda liniowa, powierrchniowa, obrazkowa, ilosciowa,

wiedenska. Prezentowanie danych na ukladzie wsp6lrz?dnych. Histogram, diagram,

knywa Iiczebnoki, kartogram. Metody mieszane prezentacji. Maly Rocznik

Statystyczny.

Cwiczenia:

- Konstruowanie szereg6~ statystycznych i prostych tablic statystycznych.

- Sporzqdzanie metodqliniowa metodqpowierzchniowa a takte na ukladzie

wspdnednych wykresow obrazujqcych proste zjawiska.

- Wyszukiwanie i interpretacja informacji zamieszczonych w Malym Roczniku

Statystycznym.

V. PODSTAWOWE WIADOMOSCI Z ZAKRESU ANALIZY STATYSTYCZNEJ

Liczby absolutne i stosunkowe w analizie. Cel analizy. Wspolczynniki natetenia.

Wskainiki struktury. Srednia aryimetyczna. Dominanta. Mediana. Miary rozproszenia.

Miary dynamiki. Miary wsp~~zaleino8ci. Procenty i punkty procentowe.

Cwiczenia:

- Obliczanie i interpretacja miar statystycznych.

- Przeksztalcanie indeks6w o podstawie stalej na indeksy lancuchowe i odwrotnie.

- Rozrotnianie pojei: punkt procentowy i procent.

VI. ZADANIA I ORGANIZACJA STATYSTYKI

GlCiwny Unqd Statystyczny i urzedy statystyczne oraz ich zaddnia. Ewidenye i

! klasyfikacje opracowywane przez organy statystyki publicznej na nec2 podmiotow

gospodarczych. Obowiqzki podmiotow gospodarczych zwiqzane ze statystykq

publicznq.

i


Pnedmiot "Statystyka" pelni istotnq role w przygotowaniu zawodowym technika

handlowca, przy czym pelni jednoczesnie funkcj? pomocniczq w stosunku do innych

pnedmiotow zawodowych. UmiejelnoSci jakie zdobywajq uczniowie (sluchacze) w

wyniku realizacji programu bgdq szeroko wykorzystywane na lekcjach takich

przedmiot6w jak: Marketing, Ekonomika handlu, RachunkowoSi: handlowa. Dlatego Let

jako celowe naleiy uznaC zapoznanie sig nauczyciela realizujqcego ten program

zprogramami nauczania wymienionych przedmiot6w, w celu ustalenia korelacji

migdzyprzedmiotowej.

Zajgcia ze statystyki powinny odbywat sig w klasopracowni, wyposaionej w roczniki

statystyczne, encyklopedie, slowniki i inne opracowania statystyczne. Jest to niezbgdny

w a ~ n e k ksztaltowania umiejqtnoSci korzystania z r6inych opracowari statystycznych,

a taMe pozwala na stosowanie szczeg6lnie wainych w ksztalceniu zawodowym zasad

nauczania, tj. zasady operatywnoici wiedzy i wiqzania teorii z praktykq.

I Wskazane jest, aby uczniowie (skhacze) w miarg moiliwoSci obejkeli olrodek

obliczeniowy, np, w ramach wycieczki.

Uklad programu nauczania przyporzqdkowany zostal etapom badania statystycznego.

Etap I-szy i 11-gi om6wiono w rozdziale "Organizacja badania statystycznego", etap lil, tj.

,,Opracowanie materialu statystycznego" ujeto w rozdziale Ill, zaS dwa ostatnie etapy

w rozdzialach IV i V.

W dziale I ,,wiadomoSci wstgpne" szczeg6lnie waine jest przedstawienie roli, jakqpelni

stalystyka w procesie podejrnowania decyzji. Dominujqq rnetodq nauczania powinna

by6 pogadanka uzupelniona Cwiczeniami. Przy czym wskazane jest, aby przyklady

poczqtkowo dolyczyly takich zbiorowoici jak: klasa, szkda a taMe powinny byc

pomiqzane z przedmiotami zawodowymi.

Jako szczegblnie waine w dziale II naieiy traktowae tematy: badania pelne i czgSciowe

@ a takie druki statystyczne. Przyklady dotyczyt powinny przyszlych zadali zawodowych.

TreSci zawarte w Ill dziale powinny by6 przekazane jedynie informacyjnie.

Material nauczania skoncentrowany w dziale IV naleiy uZna6 za bardzo wainy,

poniewai bardzo silnie wiqze sig przede wszystkim z Ekonomikq handlu i innymi

przedmiotami zawodowymi. Jego realizacja powinna odbywaC sig jedynie metodq

Iwiczeri.

Dzial V "Podstawowe wiadornoSci z zakresu analizy statystycznej" dotyczy obliczania

i interpretacji r6inych miar statystycznych, przy czym stopieri opanowania umiejgtnosci

powinien by6 r6iny. W wielu przypadkach wystarczajqce jest stosowanie niekloiych

miar,tj. obliczanie i interpretowanie, w innym zaS wymagane jest biegle poslugiwanie

sig okreilonymi mierami, w r6inych t a k e nietypowych sytuacjach.Slqd tet

najwatniejsze tematy [ego dzialu to: analiza struktuiy, analiza natgienia, tednia

arytmetyczna i miary dynamiki. Realizacja tego dzialu powinna odbywat poprrez

twiczenia, ktorych tematyka i prryklady powinny scisie wiqzac sig ze zdobflanym

zawodem.

Wamnkiem promowania ucznia powinno by6 opanowanie przez niego wszystkich

umiejqtnosci okreslonych w celach ksztaicenia.

W procesie naucrania obok lradycyjnych metod nauczania, jak pogadanka czy wyklad

naleiy szeroko stosowak metody &iczenio&e.

Treici plzedmiotu sq zrbinicowane, obok wiadomoici leoretycznych hystgpuje duia

ilo6C umiejtlnoici i to zarbwno o charakterze inteleklualnym, jak i praktycznym. Stopieri

opanowania wiadomosci powinien bye sprawdzany konwencjonalnymi metodami jak

. testy, czy sprawdziany. Umiejqtnoici mogq by6 sprawdzane jedynie poprzez .."?

obserwacj? wykonywanych zadah. Nieklore z lych zadan, jak np:obliczanie wskainikow

struktury, indeksow zwyklych i Sredniej arytmetycznej powinny by6 wykonane przez

ucznia za pieiwszym podejsciem.

Niektore z umiejqtnoSci muszq by6 uksztaltowane tak, aby uczeh umial rozwiqzat

problem w kaidej sytuacji, a inne w takim stopniu, aby uczeii radzil sobie przy

rozwiqzywaniu problemu w sytuacji typowej.

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na poszczegolne dziaiy programu nauczania:

3

lit.

IV.

LP.

I.

II.

VI.

Opracowanie rnaterialu slalyslycznego

Prezentacja danych statystycznych

I I I I

Nazwa dzialu

WiadomoSci wstgpne

Organizacja badania stalystycznego

~ ~ d s i a w o w e wiadomoSci z zakresu analizy stalystycznej

Zadania i organizacja statystyki

Do dyspozycji nauczyciela

5

10

Orientacyjna lliczba godzin

42

2

Razem 1 76 1 68 1 76

10

technikum 5-ietnie

2

5

4

9

5

10

40

1

8

technikum 3-letnie

2

4

42

2

10

szkola policealna

2

5

- Rocznik statystyczny,

- Mala Encyklopedia Statystyczna lub Slownik statyslyczny,

- przykladowe druki statystyczne,

- pnyltladowe makiety tablic wynikowych,

- tablice graficzne (ioiiograrny, fazograrny, przezrocza) np.: tablice wynikowe,

zliczania metodq badawczq odmiany szereg6w statystycznych,tablice

statystyczne, zastosowanie rnetody ilosciowej, obrazkowej, wiedehskiej,

kartogramow.

1. Komosa A,, Musialkiewicz J.: Statystyka. Ekonornik S.C. Warszawa, 1996

2. Komosa A,: Statystyka - 6wiczenia. Ekonornik S.C. Warszawa, 1996

3. Michalski T.: Statystyka. WSiP, Warszawa 1994

4. Michalski T.: Statystyka-hiczenia. WSiP, Warszawa 1995

5. Luszniewicz A. :Statystyka og6lna. PWN, Warszawa, 1995

6. Kassyk-Rokicka H.: Mierniki statystyczne cz. i z serii "Statystyka nie jest t ~ d n a " .

PWE, Warszawa 1986

:-l 7. Sadowski W.: Statystyka na co dzieh. PWE, Warszawa 1987.

Literatura powinna byc na bieiqco aktualizowana

1. SZCZEG~LOWE CELE KSZTALCENJA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeh (sluchacz) powinien umiec:

- posluiyC siq podstawowq terminologiqz zakresu rachunkowoSci,

- rozroinit elementy rachunkowoici i ich wajemne powiqzania,

-- oszacowat wyniki,

- rozroinit i sklasyfikowac skladniki majqtku i kapitalbw,

- okreSlic formy organizacyjno-prawne jednostek gospodarczych na podstawie

funduszy (kapilalow) wlasnych,

- sporz~dzi t bilans,

- rozroinit podstawowe typy operacji gospodarczych i okreSliC ich wplyw na

skladniki bilansu oraz sum? bilansowa.

- sporrqdziC, skontrolowac i zadekretowat wybrane dowody ksiegowe,

- przechowywac dowody ksiegowe,

- prawidlowo powiqzaC konta z bilansem (otworzyt i zarnknqc konta),

- okreSliC zasady funkcjonowania kont bilansowych,

: posluiyt siq zapisem podwbjnym,

- odczytao treSC zapis6w ksiggowych,

- sporrqdziC oraz zinterpretowac zestawienie obrotbw i sald,

- poprawit blgdy ksiegowe w dokumenlacji oraz w urzadzeniach ewidencyjnych,

- poslu2yC sie terminologiq zwiqzanq z wynikiem dzialalnoSci jednostki

gospodarczej,

- okreSlit zasady funkcjonowania kont wynikowych,

- ewidencjonowaC operacje gospodarcze na kontach wynikowych, I

- stosowac zasady rozliczania w podstawowych przekrojach,

- ustalic wynik finansowy,

- posluiyt sie pojedynczym zapisem powtarzanym,

- prowadzit ewidencje analitycmqdo roinych kont syntetycznych,

- uzgodnit ewidencje analitycznqz ewidencjq syntetycznq,

- prowadzit ewidencje chronologicznq i systematycznq,

- posluiyC siq podstawowymi formami ewidencji.

2. MATERIAL NAUCZANiA

I. ISTOTA, FUNKCJE i ZNACZENIE RACHUNKOWOSC~ Przesianki powstania i rozwoju rachunkowoici. lstota rachunkowosci. Struktura.

Powiqzanie rachunkowoici z dzialainoiciq gospodarczq. Funkcje i znaczenie

rachunkowo5ci w gospodarce tynkowej.

II. MAJkTEK I KAPiTAtY (FUNDUSZE) JEDNOSTEK GOSPODARCZYCH

Pojgcie i klasyfikacja rnajQku. Struktura rnajqtku roinych jednostek gospodarczych.

/ Majqtek Lrwaly. Majqtek obrotowy. Pojgcie i kiasyfikacja kapitai6w (funduszy).

Struktura kapitalow (funduszy). Kapitaiy (fundusze) wlasne. Kapitaly (fundusze) @

obce.

Cwiczenia:

- identyfikowanie i kiasyfikowanie skladnik6w majqtku i kapitai6w

- Obiiczanie struktury rnajqtku oraz kapitalow.

Ill. BILANS. OPERACJE GOSPODARCZE

Og6lna charaktetystyka bilansu. TreSC i forma bilansu. Cechy i funkcje bilansu.

Operacje gospodarcze i ich wpiyw na skladniki bilansu. Zasadnicze grupy operacji

gospodarczych.

Cwiczenia:

@ - Sporzqdzanie bilansu jednostek gospodarczych o roinych formach organizacyjno-

prawnych.

- Okreiianie wplywu operacji gospodarczych na skladniki bilansu oraz na surng

bilansowq.

iV. DOKUMENTACJA KSISGOWA

Zasada dokurnentowania zapisbw ksiggowych. Dowody ksiggowe jako podstawa

ewidencji. Kiasyfikacja dowodow ksiggowych. Charakterystyka podstav(owych

rodzajow dowod6w ksiggowych. Powstawanie, kontrola, dekretowanie

i przechowywanie dowod6w ksiggowych.

Cwiczenia.

- Sporzqdzanie wybranych dowodow ksiggowych.

- Kontrolowanie dowodtiw ksiggowych.

V. KONTA BILANSOWE

Przesianki wprowadzenia kont. Pojecie i formy konla. Funkcjonowanie kont.

Otwieranie kont. Ksiggowanie operacji gospodarczych na kontach - zasada

podwojnego zapisu. Zestawienie obrotbw i sald. Bledy ksiggowe i ich poprawianie.

Bilans koticowy. Zamykanie kont. w z o r i G y pian kont.

Cwiczenia:

- Otwieranie i zamykanie kont.

- Ksiegowanie operacji gospodarczych na kontach.

- Sporzqdzanie zestawienia obrot6w i sald. j

- Poprawianie blgdow ksiggowych.

- Dekretowanie dowodow ksiggowych.

VI. KONTA WYNIKOWE

Podstawowe pojecia: wydatek, koszt, przychod, dochod, pozostale przychody

i koszty operacyjne, przychody i koszty finansowe, wyniki nadzwyczajne, wynik

finansowy. Zasady funkcjonowania kont wynikowych. Og6lne zasady ewidencji

i rozliczania koszt6w. Ogoine zasady ewidencji przychodow. Og6lne zasady

ewidencji wynikbw nadzwyczajnych. Konto ,,Wynik finansowy" - jego charakter

i funkcjonowanie. Ewidencja wyniku finansowego. Rachunek zysicow i strat.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach wynikowych.

- Ewidencjonowania wyniku finansowego.

- Sporzqdzanie rachunku zysk6w i stial w dowolnym wariancie w uproszczonej

formie.

VII. KIERUNKI USZCZEG6LOWlENlA EWlDENCJi

Potrzeby i moiliwoSci uszczeg6iowienia ewidencji Poziomy i pionowy podzial kont.

Zadania i funkcjonowanie kont anaiitycznych. Zasada pojedynczego zapisu

powtarzanego. Uzgadnianie ewidencji analitycznej z ewidencjqsynleiycznq.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych na kontach analitycmych.

- Sporzqdzanie zestawienia obrotow i sald kont analitycznych.

- Uzgadnianie ewidencji analitycznej z syntetycznq.

v i ~ i TECHNICZNE FORMY KSIEGOWOSCI

Zapis ksiggowy i jego elementy. Zapis chronologiczny i systematyczny. Klasyfikacja

technik i form ksiggowosci, Charakterystyka poszczeg(rlnych form ksiqgowosci.

Specyficzne cechy rachunkowosci informatycznej.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych odrwierciedlonych w zestawie

dokumenlow pny wykorzystaniu roinych form ksiegowoici.

;, - Wykonywanie czynnosci typowych dla ksiggowoSci podwojnej (od bilansu \.'

otwarcia do bilansu zarnknigcia).

Zadaniem pnedrniotu ,,Zasady rachunkowoSci" jest przekazanie podstawowych,

trwalych regul funkcjonowania systemu rachunkowosci oraz uksztaltowanie

podstawowych umiejqtnosci niezbgdnych do wykonywania zadan zawodowych.

Naleiy zatem poloiyC duiy nacisk na poprawne formulowanie pojgc i zrozumienie

mechanizmow decydujacych o funkcjonowaniu rachunkowohi. Zabezpiecza to

przed dezaktualizacjq wiedzy i stwana moiliwoSci jej dalszego aktualizowania

i pogiebiania. Omawiajqc pojgcia i mechanizmy naleiy miec na uwadze ich

powiqzania z regulacjami normafywnymi.

Program nauczania przedmiotu ,,Zasady rachunkowosci" opiera sig na zachowaniu

korelacji migdzypnedmiotowej przede wszystkim z przedmiotem ,,Podstawy

ekonomii" i stanowi podstawg dla specjalistycznych rozwinigC w ramach przedmiotu

,,RachunkowosC handlowa". ...

Wlasciwa realizacja ceiow ksztalcenia przedmiotu zaleiy Od stosowania i doboru

metod nauczania, ktore powinny sprzyjaC ksztdceniu samodzielnego, logicznego

myslenia, zwlaszcza ekonomicznej interpretacji ewidencji ksiggowej. Obok

tradycyjnych metod nauczania jak elementy wykladu Czy pogadanka, naleiy

stosowac glownie metody twiczeniowe. W przedmiocie tym bardzo waine jest

wyrabianie nawyku dokladnosci, rzetelnosci i systematycznoSci.

Zajqcia powinny odbywaC sig w dobrze wyposaionej klasopracowni prredmiotowej,

w ktorej obok technicznych irodkow dydaktycznych winny znajdowac sig zestawy

formularzy, druk6w i dokumentow, literatura przedmiotowa oraz materialy

normatywne.

Naleiy zwrocic uwagq na szczegolnq rolg nauczyciela w procesie nauczania.

OkreSione w szczegolowych celach ksztalcenia tego przedmiotu umiejqlnosci dajq

du ie moiliwoSci Cwiczen i rozwijania inicjatywy oraz selekcji zagadnien

szczegolowych. Dlalego le t program nauczania nie precyzuje szczegolow, np.

rodzaju wykorzystywanych dokument6w ksiqgowych, prze dmiotu ewidencji

analitycznej. W Cwiczeniach wykorzystywat naleiy interesujqce przyklady z iycia

gospodarczego, bogate w treSci i interpretacjq.

Stopien opanowania wiadomoSci i umiejqtnoScl przez ucznia (sluchacza) powinien

by6 sprawdzany tradycyjnymi metodami jak testy, sprawdziany, odpowiedzi uslne

a takie poprzez obsetwacjq wykonywania Cwiczeli. Niektore zadania powinny byC

wykonane przez ucznia (sluchacza) za pietwszym podejsciem. lnne mogq by6

wykonane po kolejnej pr6bie ale zgodnie z obowi;lzujqcymi zasadami

r'achunkowoSci.

Przedmiot ,,Zasady rachunkowosci" obejmuje osiem dzialow programowych

logicznie powiqzanych i uwzglgdniajqcych korelacjq wewnqtnprzedmiotowq Naleiy

zwrocic uwagq, i e zagadnienia zwiqzane z dokumentacjq ksiggowq poprzedzajq

ewidencjq operacji gospodarczych na konlach. Jest to zasadne ze wzgledu na

powiqzanie podstawowych, typowych operacji gospodarczych z dowodami

ksiggowymi. ZaznaczyC naleiy, i e problematyka dotyczqca dekretowania dowodaw

ksiggowych powinna by6 omowiona ogolnie w dziale IV, natomiast Cwiczenia I

dotyczqce dekretowania dowodaw naleiy wykonaC po zrealizowaniu dzialu V.

CaloSC zagadnien, stanowiqcych fundament rachunkowoSci, zostala zebiana

w przykladzie, ktory obejmuje wszystkie czynnosci w systemie ksiqgowoSci

podwojnej. Rorwiqzanie przykladu naleiy wykonaC przy wykorzystanie formy

tabelaiycznej jako obligatoryjnej. Zastosowanie pozoslalych form - wedlug uznania

nauczyciela.

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na poszczeg6lne dziaty programu

nauczania:

- Slowniki ekonomiczne;

- ustawa o rachunkowoici,

- inne rnalerialy norrnatywne,

- plan kont,

@ - zestaw druk6w (faktura i faktura VAT, oryginaly kasowe, polecenia ksiggowania),

- zestaw formulany podstawowych urzqdzeri ewidencyjnych (kartoteka finansowa,

rejestr, ksigga dziennik - gtbwna, dziennik),

- wzory biiansu oraz rachunku zysk6w i strat,

- piansze, foliogramy i fazogramy opracowane dowolnie pnez nauczyciela,

- zbiory twiczeri (wg uznania nauczyciela).

5. LITERATURA

Dudzic R., Jakubas M.: Zasady prowadzenia k s i a rachunkowych, Consilium,

Krak6w 1996

Gierusz 8.: Podrgcznik samodzielnej nauki ksiggowania, ODDK, Gdansk 1994

Jaklik A,. Micherda 8.: Zasady rachunkowosci, WSiP. Warszawa 1995

Kornosa A.: Szkolny slownik ekonom;czny, Ekonomik, Warszawa 1996

Materialy szkoleniowe i konferencyjne Stowarzyszenia Ksiggowych w Polsce

Nilidzihski R.: Podstawy rachunkowo8ci, OD DK Spolka z o o , Gdaiisk 1995

Sawicki K, i in. ( praca zbiorowa): Podstawy rachunkowosci, PWE,

Warszawa 1995

Stownik ekonomiczny dla przedsigbiorcy w warunkach rynku, Wydawnictwo

Znicz. Szczecin 1993

Literatura powinna byC na bieiqco aktualizowana

MARKETING

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen (sluchacz) powinien umiet

- okreslii: rolg i znaczenie marketingu w gospodarce rynkowej,

- wskazaC podmioty dzialalnoSci marketingowej,

- zanalizowae strukturg rnarketingu i wewngtrzne powiqzania jej elementow,

- okreSliC dzialania marketingowe.

- wyodrgbnit segmenty rynku na podstawie roinych kryterow, :>

- pnedstawit system zaleinoSci migdzy dzialaniami rnarketingowymi a rynkiem,

- uzasadnic powiqzania rnigdzy dzialalnosciq marketingowq a sukcesami

ekonomicznymi przedsigbiorstwa,

- uyjasnic rolg konsumenta w gospodarce rynkowej,

- uzasadnik powiqzanie dzialati marketingowych nie tylko z wiedzq ekonomiczna, lecz

take psychologicznqi socjologiczna

- okreslic cechy charakleru prawwnika zatmdnionego w marketingu,

- objasnii glowne strategie marketingowe,

- rozroiniC zakres i typy badah marketingowych,

- okreslic znaczenie informacji dotyczqcej rynku i konsumenta w dziatalnoSci

,: . marketingowej,

- zaprojektowat program badan marketingowych,

- zastosowaC wybrane melody i techniki badati rnarketingowych,

- skonst~owai: prognozg rynkowa,

- okreslic roig strategii produktu w marketingu,

- odroinit produkt i wyposaienie produktu,.

- opisal. strategie sprredaiy produktu w poszczegolnych cyklach jego iycia.

- objaSniC proces wprowadzania produktu na rynek,

- wyjaSniC strategig cen w marketingu,

- okreSli6 podmioty ustalajqce ceny,

- obpsnic relacje migdzy cenq a jakosciqproduktu,

- wyjasnie funkcjg zrniany cen w dziaialnosci marketingowej,

- okresiic instrurnenty i dziaiania zwiqzane z dystrybucjqtowarow,

- wskazac czynniki decydujqce o wyborze kanaidw dystrybucji,

.- uzasadnic roine sposoby rozrnieszczenia produktbw na rynku w zaleinosci

od przyjetej strategii,

- przyporzqdkowaC okresione rodzaje dystrybucji wybranym kategoriom towarow,

- wyjasnic zasady organizacji fizycznego przepiywu towarow,

- wskazac instrurnenty rnarketingowe zwiqzane z aktywizacjq sprzedaty i uzasadnic

wybor w rotnych sytuacjach,

- uzasadniC rolg informowania, przypominania i perswazji w dziaiainosci rnarketingowej,

- wyjaSni6 sposoby oddzialywania na konsumenta i na produkt,

- uzasadnid roig reklamy w dzialalnoici markelingowej,

- odroznic skuteczne i nieskuteczne sposoby rekiarny,

- wylasnic roig sprzedawcy w prornocji towaru,

- objasnic roig public reiations w dziaiainoici marketingowej,

- skonstruowac uproszczony plan marketingowy,

- zastosowac techniki rnierzenia efektywnosci dziaiah rnarketingowych,

- przewidziec skutki prawne okresionych dziaiari marketingowych,

- ornowic i skrytykowac wybrane stereotypy dotyczqce dziaialnosci marketingowej

obecne w rnysleniu potocznym.

i. ISTOTA MARKETINGU

Otoczenie rynkowe przedsigbiorstwa. Pojgcie marketingu. Porownanie orientaoji

rnafietingowej z przedmarketingowymi koncepcjarni kierowania Orrnq. Strategie

rnarketingowe (produkt, dystrybucja, cena, prornocja).

Analiza potrzeb i zachowati nabywcow - wewnetrzne uwanmkowania procesu zakupu.

Wpiyw czynnikow socjologicrnych i kuiturowych na decyzje konsurnenta. Segrnentacja

ivnku.

Cwiczenia:

- Przeprowadzenie dyskusji na temat dzialalnosci marketingowej w warunkach

ksztaitowania sig gospodarki rynkowej.

- Przeprowadzenie dyskusji na temat etycznych i nieetycznych dzialah wobec

konsurnenta.

11. BADANIA MARKETINGOWE

Zakres badaii marketingowych. Typy i program badah marketingowych. Wybrane

1 rnetody i kchniki badah marketingowych. Porniar i skalowanie. Wykorzystanie

rezuitatow badaii marketingowych dia lworzenia prognoz rynkowych.

@ Cwiczenia:

- Opracowanie formularza ankietowego.

- Zastosowania rnetod statystycznych w badaniach marketingowych.

- Zastosowanie wybranych technik badaii marketingowych.

- Zbudowanie prognozy rynkowej w oparciu o wyniki badan marketingowych.

Przeprowadzanie badaii nad wplywem opakowania i oznakowania produktu na

decyzjg zakupu.

Ill. STRATEGIA PRODUKTU

Definicja i funkcje produktu w ujgciu marketingowym. Wyposaienie produktu.

@ Ksztaltowanie strategii produktu. Cykl tycia produktu. Wprowadzanie nowego produktu

na rynek. Dzialania marketingowe zwiqzane z produklern. Ksztaltowanie struktury

produklow.

Cwiczenia:

- Analiza badah opinii konsumentt~w dotycza.cych wybranyct produktbw.

- Opracowanie idei wprowadzenia nowego produktu na rynek.

IV. STRATEGIA CENY

Funkcje cen w rnarketingu. Melody i strategie ustalania cen w rnarketingu. Strategie

cenowe stosowane przy wprowadzaniu nowego produktu na rynek. Zrniany cen.

Negocjowanie ceny.

Cwiczenia: . - Analiza cen wybranych produktow.

- Przeprowadzenie scenki syluacyjnej miqzanej z negocjowaniem ceny produktu.

V. DYSTRYBUCJA TOWAROW W MARKETINGU

lnstrumenty i dzialania zwiqzane z dystcfbucjq. Funkcje dystrybucji towarow. Kanaly

dystrybucji i zasady ich dobo'ru. Rodzaje dystrybucji. Organizacja fizycznego p E e p l W

towarbw. Wspblpraca i konflikty w procesie dystrybucji towarow Dystrybucja towarow

a inne instrumenty marketingu.

Cwiczenia:

1 - Okreslanie kanal6w dystrybucji wybranych towar6w.

- Badanie preferencji nabywcow odnoSnie w y b o ~ miejsca zakupu.

- Przeprowadzanie analizy skuteczno$ci dystrybucji wybranych produkt6w.

VI. PROMOCJA JAKO NARZEDZIE MARKETINGU

Rola promocji. Warianty slrategii promocji (pull, push). Naizpdzia promocji: reklama,

sprzedai osobista, aktywizacja sprzedaty, public relations.

Cwiczenia:

- Analiza instrumentbw zwlqzanych z aktywizacjq sprzedaty na przykladzie wybranych

przedsigbiorshu.

. - Analizowanie polskich spotbw reklamowych prezentowanych w telewizji.

- Analizowanie reklam zamieszczonych w prasie, czasopismach.

- OkreSlanie cech i zachowania sig dobrego sprzedawcy.

- Przygotowanie kampanii promocyjnej wybranego produktu.

Vll. PLANOWANiE DZIACALNOSCI MARKETINGOWEJ ORAZ KONTROLA PLANU

DZIA~AN

Zasady zarzqdzania marketingowego. Organizacja marketingu w firmie. Cele

pnedsigbiorstwa i podstawowe strategie jego rozwoju. Plan marketingowy.

Techniki mierzenia efektywnosci dzialan marketingowych.

Cwiczenia:

- Sponqdzenie uproszczonego planu dzialalnoici marketingowej.

- Analiza dzialalnoSci marketingowej wybranego przedsigbiorslwa (na podstawie

materialow prezentujqcych image firmy i jej produkt6w).

Vlll. PRZEPISY PRAWNE REGULUJACE DZIAULNOSC MARKETINGOWk W

POLSCE I NA SWIECIE

Omowienie plzepisow prawnych reguiuja,cych dzialalnoSC marhelingow%


", Przedrniot "Marketing" wyrnaga od nauczyciela rzetelnego przygotowania nie tylko

z zakresu ekonomii ale t a k e psychologii, socjologii, komunikacji masowej.

lnterdyscypiinarne podejscie do omawianych ternatow pomoli uczniowi (sluchaczowi)

zrozumiec zloianoBC pmcesow zachodzqcych na rynku i w p l y marketingu na ich

pnebieg. Na zajecia powinni by6 zaproszane osoby, zajmujqce sig profesjonalnie

markelingiem czy l e i zwiqzane z ruchem konsumenckim. W wyniku realizacji programu

uczniowie (sluchacze) powinni przyswoic sobie fezg, i e bez dzialalnosci markelingowej

nie moie dzis skutecznie funkcjonowaC iadne pnedsigbiorslwo.

Przy reaiizacji maierialu nauczania nalety rowniei zwr6ciC uwagg na odmiennosc

strategii marketingowej w roinych rodzajach prredsigbiorslw oraz zapoznanie uczniow

(sluchaczy) z metodami badan marketingowych. Jest to moiliwe dzigki znajomosci

statystyki. ktora w tym prredmiocie znajdzie praktyczne zastosowanie. Naleiy take

omowic przepisy prawne regulujqce dzialainoSC markelingowqw Polsce i Bwiecie.

TreSci zaprezentowane w prograrnie nauczania obejmujq jedynie podstawy marketingu.

Niektore tematy rnoina ombwiwiC ogolnie, nie naleiy jednak rezygnowaC z iadnego .. .

z glownych dzialow tematycznych.

W proces/e nauczania obok tradycyjnych metod jak pogadanka, wyklad, dyskusja

naleiy stosowaC metody biczeniowe.

Stopieri opanowania wiadomosci plzez ucznia (sluchacza) powinien bye sprawdzany

konwencjonalnymi metodami, jak sprawdziany, zag umiejetnoSci powinny byc

sprawdzane poprzez obsewacjg wykonywanych zadan.

Proponuje sig nastgpujacy podzial godzin na poszczegblne dzialy programu nauczania:


- Plakaty, hasla reklamowe, broszury, gazety reklamowe, opakowania,

- katalogi, foldery, zdjqcia, wizylowki, logo firm.

- wzory ogloszeri reklarnowych,

- przeirocza, kasety magnetofonowe, wideokasety, plansze, foliagramy,

- telewizor, magnetowid, rzutnik, magnetofon,

- kamera, aparat fotograficzny.

- Czasopisma:

-- Businessman,

- Przeglqd Organizacji,

- Zarzqdzanie,

- Organizacja i Kierowanie,

- Handel Wewngtmy,

- Ekonomika i Organizacja Przedsigbiorstwa

5. LITERATURA

1. Altkorn J. ( praca zbiorowa): Podstawy marketingu lnstytut Marketingu.

Krak6w. 1992

2. Dietl J.: Marketing. PWE, Warszawa 1985

3. Klaczek R. ( praca zbiorowa): Marketing - jak to siq robi? Ossolineum,

Wroclaw 1992

4. Musialkiewicz J.: Marketing. Ekonornik,s.c. Warszawa 1994

5. WiSniewski A, : Marketing. WSiP, Warszawa 1995

Literatura powinna by6 na bieiaco aktualizowana.

ELEMENTY PRAWA

1. S Z C Z E G ~ ~ O W E CELE KSZTAtCENlA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczefi (sluchacz) powinien umiec:

- posluiyt sig podstawowymi pojgciami.z.zakresu prawa,

- scharakteryzowat powiqania prawa z innymi systemami normatywnymi,

- okreslic rodzaje norm i przepisow prawnych,

- okreslic zasady obowiqzywania norm prawnych w czasie i przestrzeni,

- odroiniC podstawowe rodzaje stosunkbw prawnych oraz opisac ich elementy,

2 - okreSliC istotg i rodzaje wykladni prawa, reguly kolizyjne,

- analizowac proces stosowania prawa, w tym luk prawnych, kolizji norm prawnych.

- okreslil rolg prawa w demokratycznym palistwie prawnym,

- przedstawit hierarchig i rodzaje aktow normatywnych oraz okreSliC miejsce ich

publikacji i termin wejScia w iycie,

- odrotnit galgzie prawa wchodzqce w sklad systemu prawa RP i zakres stosunkow

przez nie regulowanych,

- scharakteryzowat podstawowe instytucje wybranych galgzi prawa: cywilnego.

gospodarczego, prawa pracy i ubezpieczeti spolecznych, rodzinnego,

postgpowania cywilnego, administracyjnego, finansowego, karnego,

- sporzqdzie umowy cywilno-prawne, umowy o pracg ( na podstawie wzorow),

- scharakteryzowac zakres dzialania organow wymiaru sprawiedliwosci oraz

organow ochrony prawnej,

- okresliC istotg praworzqdnoici i jej gwarancje.

- korzystaC z rbinych irodel prawa, wyszukac potrzebny w danej sytuacji przepis.

- wlasciwie zapisa6 i odczytac podstawg prawn?,

- rozwiqzat proste, podstawowe probiemy prawne,

- przewidziec skutki prawne okreilonych dzialan, wykazaC,ie nieznajomosC prawa

szkodzi (ignorantia iuris nocet)

- realizowaC postawg poszanowania porzqdku prawnego w iyciu codziennym,

- stale aktualizowac wiedzg prawnicza stosownie do zmieniajqcych sig przepisow

prawnych.


I, O G ~ L N E POJECIA PRAWNE

Podstawowe pojqcia z zakresu prawa. System irodel prawa w RP. SySiern prawa

w Poisce. Wymiar sprawiediiwosci Organy ochrony i obslugi prawnej.

Cwiczenia:

- Oniawianie budowy, rodzajow normy prawnej i przepisow na wybranych przykladach.

- Anaiizowanie rodzajow zdarzen prawnych.

- Omawianie efernentbw roinych rodzajbw stosunkbw prawnych na wybranych

przykladach. r-,

- Prezentowanie rodzaj6w wyktadni prawa i okreslanie ich znaczenia w iyciu

gospodarczym, spoiecznym i politycznym.

- Ornawianie struktuiy, zakresu i zasad dzialania organow wyrniaru sprawiedliwosci

i organow ochrony prawnej.

- Wskazywanie zwiqzkow irodel prawa w RP z systemern organbw patistwowych araz

hierarchii organow normatywnych.

- Wyszukiwanie aktow normatywnych w dziennikach urzgdowych i Dzienniku Ustaw.

- Rozroinianie pojqc: kodyfikacja, kodeks, nowelizacja, unifikacja, inkorporacja,

vacatio legis.

- Charekleryzowanie poszczegolnych Kodeksow.

':? - Rozroinianie norm prawa materialnego i nom prawa fonalnego, publicznego

i prywainego, prawa zwyczajowego, naturalnego i stanowionego.

II. PRAWO CWILNE

Przedmio! i irodla prawa cywilnego. CzqSC ogolna prawa cwilnego. Prawo rzeczowe.

Prawo zobowiqzan. Ochrona praw konsurnenta. Sqdy Konsurnenckie Prawo spadkowe .. .

Cwiczenia:

- Wskazywanie roznic miedzy zdolnokciqprawnqa zdolno5ciqdo czynnosci prawnych.

- Rozroznianie osob fizycznych i prawnych.

- OkreSianie rodzajow, form i przeslanek wainoSci czynnoeci prawnych oraz skutkow

prawnych niezachowania wlasciwej forrny czynnoSci prawnej.

- Obliczanie terminbw w prawie cywiinym, przedawnienia roszczen w prawie cywilnym.

- Rozrbinianie rodzajow przedstawicielstwa w tym prokum, ich istoty i UmoWWan.

- Rozpoznawanie rodzaj6w i zakresu poszczegblnych pmw rzeczowych (wlasnoSc i jej

atrybuty, wsp&lasnoSd, uiytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe).

- Zapoznawanie sig z tresciq prrykladowej skargi windykacyjnej i skargi negatoryjnej

wnioskiem o shvierdzenie zasiedzenia wlasnoScl i wzorami peinomocnictw.

- Charakteryzowanie roznych irodel zobowiqzan, skulkbw niewykonania zobowiqzania

i rodzajow zabezpieczenia zobowiqzan.

- Analizowanie odpowiedzialnosci cywilnoprawnej.

- Rozrbinianie umbw cywilnoprawnych: umowa kupna-sprzedaty, najmu, dzieriawy,

umowa bankowa.

- Ustalanie terminow rgkojmi i gwarancji.

Ill. PRAWO GOSPODARCZE

Pojecie i zakres prawa gospodarczego, irbdla prawa gospodarczego. Podmioty

prowadzqce dzialalnosc gospodarcza ich rodzaje. Klasyfikacja spblek. Podstawy

prawne przeksztalcen wiasnoSciowych w Polsce. Ochrona obrotu gospodarczego Sqd

Anlymonopolowy.

Cwiczenia:

- Wyszukiwanie podstaw prawnych do prowadzenia dzialalnoSci gospodarczej

w Polsce.

- Wyszukiwanie informacji dotyczqcych przeksztalcen wlasnosciowych w Polsce

( np, bieiqcej prasie)

- Sporzqdzanie prostej umowy spolki (cywilnej lub z 0.0.) na podstawie wzorow. 1 IV. PRAWO PRACY I UBEZPIECZEN SPOkECZNYCH

Prredmiot i irbdla prawa pracy. Rodzaje stosunkbw pracy i umbw o praq. Powstanie

i ustanie stosunku pracy. Rozwiqzywanie umow o pracg. Podstawowe prawa i obowiqzki

zakladu pracy i pracownika. BHP oraz inslylucje ochrony pracy. Rodzaje

odpowiedziainohi pracowniczej. Ochrona pracy kobiet i mlodocianych. Wynagrodzenia

za prace i jego ochrona prawna. Czas pracy.

Urlopy pracownicze. Roszczenia zwiqzane z wadliwym rozwiqzaniem umowy o praq.

Swiadectwa pracy. Posredniclwo pracy i ochrona bezrobotnych. Ubezpieczenia

spoleczne.

Cwiczenia:

- Rozroinianie rodzajbw slosunk6w pracy i um6w o pracg oraz ich ZaStOSOWanie.

- Sporzqdzanie umow o pracg.

- Wyszukiwanie i wskazywanie r6inic prawnych migdzy roznymi formami

rozwiqzywania um6w o pracg.

1 - Obliczanie lerminbw wypowiedzenia.

- Obliczanie lermin6w nabycia i w y m i a ~ urlopu wypowynkowego.

@ - Procedura postgpowania pracownika w przypadku sporu z pracodawq

- Rozroinianie um6w o pracg a um6w cywilno-prawnych.

- Rozroinianie rodzajbw i isloty ubezpieczeti spolecznych.

V. PRAWO RODZINNE

Przedmiot i ir6dla prawa rodzinnego. Podslawowe instytucje prawa rodzinnego.

WspolnoSC ustawowa w malietistwie.

@ Vl. POSTEPOWANIE CWlLNE

Rodzaje postgpowania cywilnego. Zasady i przebieg poslgpowania cywilnego. Srodki

odwolawcze w poslgpowaniu cywilnym - apelacja, kasacja.

Cwiczenia:

- Sporzqdzanie pozwu i wniosku.

Vil. PRAWO ADMlNiSTRACYJNE

Zakres prawa adminislracyjnego materiainego. Struklura organow administracji. Prawne

formy dzialania adrninistraqi. Rodzaje postgpowati administracyjnych. Przebieg

og6lnego postgpowania administracyjnego. Postgpowanie odwolawcze. Naczelny Sqd

Administracyjny.

Cwiczenia:

- Okreilanie zakresu prawa adminislracyjnego materialnego na wybranych >ktach

ustawowych.

- Analizowanie struktuly organow administracji rzqdowej i samorzqdowej.

- Zapoznanie z przykladowymi decyzjami administracyjnymi oraz rozroinianie ich

elementow. . ..

Vlll. PRAWO FINANSOWE

Pojgcia i irodla prawa budietowego. Tlyb ustanawiania ustawy budietowej. irodla

prawa bankowego i ubezpieczeniowego.

.. . ' Cwiczenia:

- Analizowanie specyfiki poszczeg6lnych dzialow piawa finansowego.

- Wyszukiwanie w roczniku statystycznym i ustawie budietowej informacji dotyczqcych

dochodow i wydatkow budietowych.

IX. PRAWO KARNE

Wybrane typy pnestgpstw gospodarczych. Ustawa o ochronie obrotu gospodarczego.


-) Przedmiot ,,Elemenly prawa" obejmuje treSci ksztalcenia dotyczFe og6lnych pojgc :. prawnych (dzial I) oraz tre$ci z zakresu podstawowych galgzi prawa Rzeczpospolitej

Polskiej (dzialy X ) Zapoznanie uczniow (sluchaczy) z ogblnymi pojgciami

prawnymi jest niezbgdne dla zrozumienia istoty funkcjonowania prawa i ]ego roli

w stosunkach spoleczno-~ospodarczych.

Zadaniem podmiotu jest wyposaienie uczniow /sluchaczy/ w niezbgdny zasob

wiedzy prawniczej poprzez wyrobienie umiejetnoici wyszukiwania potrzebnych

przepisow prawnych, rozwiqzywania prostych problembw prawnych, ksztaltowania

poslawy poszanowania prawa i nawyku jego przestrzegania, ksztaltowania poczucia

swoich praw i obowiqzkow oraz przewidywania skutkow prawnych podejmowanych

dziatan i decyzji.

Realizacja celow ksztalcenia tego przedmiotu zaleiy od wlaSciwych tnetod

nauczania, do ktorych naleiy zaliczyc obok tradycyjnych metod, takich jak wyklad,

pogadanka, rowniei Cwiczenia.

Zajecia powinny odbywaC sig w klasopracowni wyposaionej w zestawy formularzy,

drukow, dokumentow, literaturq prredmiotowq oraz rnaterialy norrnatywne takie jak

kodelksy, Dzienniki Ustaw i Monitory Poiskie.

W miarg moiliwoSci naleiy zapraszac na lekcje praktykow prawa, ktony mogliby

wskazac na relacje prawa i jego funkcjonowanie w praktyce iycia gospodarczego

firm i przedsiqbiorstw handlowych. Pomocne mogq by6 rowniei wycieczki do sqdu,

organu administracji panstwowej i samorzqdowej.

Proponuje siq nastgpulqcy prredzial godzin na poszczegolne dzialy programu

nauczania:


.. . - Kodeksy: cywilny, handlowy, rodzinny i opiekunczy, pracy, postgpowania

cywilnego, postgpowania administracyjnego, karny, postgpowania karnego;

- dzienniki urrqdowe: Dzienniki Ustaw RP, Monitory Polskie, dzienniki urrgdowe

ministerstw, wojewodzkie dzienniki urzqdowe;

- wzory pism procesowych w sprawach cywilnych;

- wzory umow o praca i Swiadectw pracy:

- formularze: wypowiedzenie umowy o pracq, rozwiqzanie umowy o p r a q bez

wypowiedzenia, rozwiqzanie umowy o p r a q za porozumieniem stron;

- wzory: decyzji administracyjnej i odwdania od decyzji, skargi do NSA:

- wzory pism, porozumien i umow cywilno-prawnych (np.wniosek o wpis do ewidencji

podmiotow gospodarczych);

- wzory umow dotyczqcych utworzenia spolek.

1. Kufel J., Siuda W.: Prawo gospodarcze dla ekonomistbw. Scriptum, Poznali 1994

2. Musialkiewicz J.: Elementy prawa. Ekonomik, s.c. Warszawa 1995

3. Seidel R.: Elementy prawa. Wyd .EMPI, Poznali 1994

4. Siuda W.: Elementy prawa dla ekonomist6w. PWN, Warszawa 1994

5. Uniszewski 2.: Prawo. Wybrane wiadomosci. AWM. Warszawa 1994

Czasopisma: Gazeta Prawna, Rzeczypospolita, Prawo i iycie.

Literatura powinna byc na bieiqco aklualizowana.

EKONOMIKA HANDLU

1. SZCZEG~LOWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeli (sluchacz) powinien umieC:

- poslutyC sig podstawowymi pojgciami z zakresu handlu, wyszukal je

w obowiqzujqcych przepisach prawnych iub innych irbdlach oraz dokonaC ich

klasyfikacji,

- dokonat klasyfikacji podmiotow gospodarczych funkcjonujqcych W handlu,

- okreSli6 zakres dzialania instytucji wspomagajqcych dzialalnoic przedsigbiorstw

handlowych,

- okreilic organy w poszczeg6lnych lypach przedsigbiorstw handlowych,

- dokonaC klasyfikacji handlu,

- okreSlif. funkcje opakowah.

- wykonaC obliczenia zwiqzane z ustalaniem zaleinoSci migdzy cenrl, wielkosciq

sprzedaiy i zyskiem,

- uksztaltowat asorlyment towarowy,

- urzqdzic wngtrze punklu sprzedaiy delalicznej,

- okreSliC korzySci wynikajqce ze slosowania w handlu nowoczesnych urzqdzen,

- zam6wiC towary po uslaleniu zapolrzebowania poprzez wykorzystanie bilansu

zakupu i sprzedaiy,

- dokonaC odbioru iloiciowego towarow,

- rozmieSciC towary w punkcie sprzedaiy detalicznej i magazynie handlowym,

- ukszlrrltowaC wlaiciwy poziom zapasow towarowych,

- obliczyt odsetki, dyskonto oraz okreiliC zaleinoici migdzy czasem a wartoSciq

pieniqdza,

- obliczyC rotacjg lowarow,

- obliczyC ubytki towarowe i dokonac rozliczenia inwentaryzacji.

- skalkulowat ceng,

- wykorzyslab prawidlowosci zwiqzane z motywami zachowan konsument6w,

-- przeprowadzic (skutecznie) rozmowg sprzedaiowa

- zrealizowac sprzedai ratalna

- wypelnit czek, weksel, polecenie przelewu, inkaso dokumentowe, a takie

akredytywg przy regulowaniu zobowiqzati, .

- zalatwiC reklamacjg, stosujqc obowiqzujqce przepisy w zakresie rgkojmi

i gwarancji,

- przyjqe zaplatg w roinych formach w tym zaplatg kartami platniczymi,

- odprowadzit utarg, . .. wypelnit dow6d sprzedaiy i dowod korygujqcy (w tym takie fakturg eksportowq

i importow@,

- zarejestrowac sprzedai.

- okreilit zadania handlu hurtowego, . . 1.) - okreilit funkcje magazynow handlowych,

- obliczye miary wykorzystania powierzchni magazynowej,

- zastosowab formy aktywizacji sprzedaiy,

- przeliczyt walutg poslugujqc sig kursami walut,

- posluiyb sig laryfqcelnq,

- zorganizowac na niewielkqskalg dzialalnoSC uslugowq produkcyjnq

- rozroinit poszczeg6lne elemenly majqtku i okreSlit zasady wlasciwego

nim gospodarowania,

- okreSIic zasady dziatalnoici inwestycyjnej,

- przeprowadriC rozmowg wstgpno-kwalifikacyjn* ( z pozycji procodawcy

i pracownika). 3 - obliczyt wynagrodzenie brutto i netto w r6inych systemach,

- obliczye skladki ubezpieczeniowe i wypelnic deklaracje ubezpieczeniowe,

- obliczyc naleine podatki i wypelniC deklaracje podatkowe,

- rozstrzygnqc korzysci wynikajqce z roinych form pozyskiwania kapitalu,

- sponqdzie wniosek o udzielenie kredytu oraz inne dokumenty zwiqzane ze

wsp6lpracqz bankiem,

- obliczyi struklurg i wskainiki poziomu koszlow,

- ustalic wysokoii: wyniku finansowego,

- opracowaC plan sprzedaiy,

- opracowat uproszczony plan finansowy,

- zastosowat zasady analizy ekonomicznej przy uiyciu r6inych wskainikow,

- okreilic zalety i wady okreBlonych stylow zarzqdzania,

- zastosowac techniki zarzqdzania,

- okreSliC (w typowych sytuacjach) zasady prowadzenia negocjacji,

- opracowat strukturq organizacyjnq malego przedsigbiorstwa handlowego,

- zorganizowac pracg wlasna

- sporzqdzic dokurnenty niezbedne do podjqcia dzialalnoici gospodarczej na

wla'sny rachunek,

- okreslic rodzaje i zakres konlroli przedsiqbiorstwa handlowego.

3 2. MATERIAL NAUCZANIA

I. WIADOMOSCI WSTCPNE

lstota handlu, ,ego zadania i klasyfikacja. Przedsigbiorslwo handlowe i jego zadania.

Kiasyfikacja podmiotow gospodarczych prowadzqcych dzialalnoic handlowq.

Cwiczenia:

- Klasyfikowanie handlu.

- Dokonanie podzialu podmiotow gospodarczych.

II. HANOEL DETALICZNY

Funkcje handlu detalicznego. Formy handlu detalicznego. Formy sprzedaiy

? detalicznej. Lokal handlowy. Standard obslugi. Organizacja pracy w punkcie

sprzedaiy detalicznej. Towar i asorlyment. Opakowania. Zamawianie, odbior

i rozrnieszczanie towarow. Zapasy i ich poziorn. Odpowiedzialnoic rnaterialna

pracownikow. Ksztaltowanie siq cen. Marie. Sztuka sprzedaiy. Zaplata za towar.

Cwiczenia:

- Obiiczanie wielkosci bilansujqcych obr6t towarowy (zakup, sprzedai i zapasy).

-- Ocenianie asorlyrnentu towarowego W placowkach handlowych poloionych

w pobliiu szkoly.

- Organizacja procesu sprzedaty.

- Dokonanie wyboru dostawcy.

- Ustaianie zapolrzebowania na towary. ..

- Zarnawianie towarow.

- Okreslanie poziomu zapasbw towarowych.

- Obliczanie rotacji towarow.

- Obliczanie ubytk6w towarowych.

- Prowadzenie rozmowy spnedaiowej.

- Przeprowadzenie i rozliczanie inwentqryzacji,

- Obliczanie rat oraz wypelnianie dokumentow zwiqzanych ze sprzedaiqra(ainq.

- Wypelnianie i sprawdzanie poprawnosci wypelnienia czeku, weksla, polecenia

pnelewu oraz wniosku o otwarcie akredytywy.

-- Pnyjmowanie reklamacji.

- Wypelnianie dokument6w zwiqzanych z odprowadzaniem Utargu.

- Wypelnianie dowodow sprzedaiy (paragon, rachunek: zwykly, uproszczony

i korygujqcy, faktury VAT i korygujqce).

- Obliczanie zaleinosci migdzy cena wielkosciqsprzedaiy i zyskiem.

- Rozplanowywanie wnglrza punktu spnedaty delalicznej.

- Dokonywanie odbioru ilosciowego towarow.

- Rejestrowanie sprzedaiy.

Ill. HANDEL HURTOWY

Rola, formy i funkcje handlu hurtowego. Magazyny i ich lokalizacja. Wyposaienie

magazynbw. Organizacja dzialalnosci hurtowej.

Cwiczenia:

- Organizowanie procesu spnedaiy.'

- Dokonanie wyboru dostawcy."

- Ustalanie zapolrzebowania na Lowary.'

- Zamawianie towarow.'

- Ustalenie poziomu zapasow towarowych

- Obliczanie rotacji towarbw".

- Obliczanie ubytkow towarowych'.

- Rozplanowanie wngtrza magazynu handlowego

- Dokonanie odbioru iloSciowego towarow.

' Cwiczenia te sq zbliFane do lych, jakie zoslaly wykanane w ramach drialu: lhandcl dctaliczny. Powinny one by6 jednak powt6rzone. nie tyiko dla ulnvaienia malerial" ale takte dla wskazania podobiehslw i r6Znic miedry handlem delalicznyrn a hurlowyrn.

52

- Rejestrowanie sprzedaiy.

- Obliczanie rniar wykorzystania powierzchni rnagazynowej

IV, INNE FORMY DZIA~ALNOSCI GOSPODARCZEJ PROWADZONE PRZEZ

PRZEDSIEBIORSTWA HANDLOWE

DzialalnoSC uslugowa. DzialalnoiC gastronomiczna. DzialalnoSC produkcyjna.

Cwiczenia:

- Wypelnianie dokumentow zwiqzanych z prowadzeniem dzialalnoici uslugowej.

- Ornawianie konkretnych przykladow lqczenia dzialalnoSci handlowej z innymi

I rodzajami dzialalnoici.

'63 V. INSIYTUCJE WSPOMAGAJ~CE I UZUPE~NIAJ~CE DZIACALNOSC

HANDLOW&

Banki. Agencje. lzby gospodarcze. Targi. Wystawy. Gieldy towarowe. Ubezpieczenia

gospodarcze. CqcznoiC i transport.

Cwiczenia:

- Analizowanie warunk6w ubezpieczenia przez rotne zaklady ubezpieczeri.

- Zorganizowanie wycieczk~ na gieldg towarowq.

VI. GOSPODAROWANIE ZASOBAMI LUDZKIMI I RZECZOWYMI

Majqlek trwaly i obrotowy. Cykl obrotowy. Zuiycie majqtku lrwalego, lnwestycje.

@ Gospodarowanie zasobarni ludzkimi w przedsigbiorstwie handlowym. Przyjmowanie

pracownikow. Adaptacja pracownikow. Czas pracy. Molywowanie. PlynnoSC kadr.

Stan, struktura i Sredni poziom zatrudnienia. Szkolenie zawodowe. WydajnoSC

pracy. Mierniki wydajnoSci pracy. Place. Systemy plac. WartoSciowanie pracy.

Ubezpieczenia spoleczne. Podatek dochodowy od os6b fizycznych.

Cwiczenia:

- Obliczanie arnorlyzacji.

- Obliczanie rotacji SrodkClw obrotowych.

- Obliczanie wynagrodzenia brutto i netto w ririnych systemach.

- Obliczanie skladki ubezpieczeniowej i wypelnianie deklaracji.

- Obliczanie podatku dochodowego od osob fizycznych i wypelnianie deklaracji.

- Przeprowadzanie rozmowy wstgpnej.

Vll. SYSTEM FINANSOW PRZEDSicBiORSTWA HANDLOWEGO . 1. Gospodarka finansowa

Majqtek , kapitaly, przychody i koszty przediniolern finansow przedsigbiorstwa.

Gosoodarka finansowa.

2. Wynik finansowy

Przychody. Koszty i ich klasyfikacja. ~staienie wyniku finansowego i jego podziat.

Cwiczenia:

- Obliczanie struktury kosztow.

- Uslaianie cen i rnari.

... .I,

- Obliczanie wysokosci wyniku finansowego. ,.>,

3. WartoSC pieniqdza w czasie

Odsetki lwykle i skladane. Kapitalizacja. Dyskonto zwykle i skladane. Wsp6lczynniki

dyskontujqce.

Cwiczenia:

- Obiiczanie odsetek zwyklych i skladanych.

- Obliczanie dyskonla za pomocqwzorow i wsp6iczynnik6w dyskontujrlcych.

4. Finansowanie dzialalnoBci przedsigbiorstwa handlowego

Finansowanie dzialalnosci podstawowej. Finansowanie dziaialnoici sbcjalnej.

-9 Cwiczenia:

- Obliczanie odpisow na zakladowy fundusz Bwiadczen socjalnych.

5Kapital i jego pozyskiwanie

Kapitaly wlasne podmiotu gospodarczego. Kapitaiy obce. Wspoipraca z bankiem.

Rachunki i kredyty. Pozyskiwanie kredytow. Faktoring. Papiery wartosciowe.

Leasing. Franchising. Kredyt kupiecki. Regulowanie naleinoSci i zobowiqzari - terminowoid, plynnoSt finansowa.

Cwiczenia:

- Obliczanie korzysci wynikajqcych z rbinych form pozyskiwania kapitalu.

- Obliczanie odsetek.

- Sporzqdzanie wniosku o udzielenie kredytu oraz innych dokumentow

wynikajqcych ze wspolpracy z bankiem.

-- Obliczanie wskainikow pIynnoSc1.

6. Forrny rozliczeii

Czek, weksel, akredytywa, polecenie przelewu

Cwiczenia:

- Wypelnianie czeku i weksla.

7. Zobowiqzania budietowe

., Podatki dochodowe (od osob fizycznych i od osob prawnych). Podatek od towarow i

i usiug. lnne podatki i oplaty.

Cwiczenia:

- Obliczanie p'odatkow i wypelnianie deklaracji podatkowych.

8.Formy rozliczeri z budietem panslwa

Formy rozliczen przedsigbiorstwa handlowego z budzetem panslwa: ksigga

podatkowa, zryczaltowany podatek od osob fizycznych. Karta podatkowa.

Cwiczenia:

-. Wypelnianie podatkowej ksiggi przychodow i rozchodow.

- Wypelnianie ewidencji przychodow prowadzonej w celu ustalenia wysokosci

zryczaltowanego podatku dochodowego od osob fizycznych.

- Wypelnianie ewidencji przychodow prowadzonych dla potrzeb ustalenia podatku

od towarow i uslug.

Vlli. PODSTAWOWE PROBLEMY HANDLU ZAGRANICZNEGO

Podstawowe pojecia dotyczqce handlu zagranicznego, Transakcje. Dokumenty. Cia.

Obrot dewizowy. . . Cwiczenia:

- Pneliczanie waluty poprzez stosowanie kursow walutowych.

- Ustalanie wysokoSci oplaty celnej ( na uproszczonym przykladzie).

- Rozliczenia inkasa dokumentowego.

- Wyszukiwanie informacji w listach przewozowych i innych dokumentach

zwiqzanych z handlern zagranicznym.

ix. ZARZADZANIE w PRZEDSI~BIORSTWIE HANDLOWYM

Zarzqdzanie i kierowanie. Style zarzqdzania. Rozwiqzywanie probiemow

i podejmowanie decyzji. Organizowanie. Koordynacja. Kontrola. Struktura

organizacyjna przedsigbiorstwa handlowego. Instytucje kontrolujqce dzialalnoSC

handlowq.

Cwiczenia:

- Przeprowadzenie negocjacji.

- Opracowanie struktury organizacyjnej malego przedsigbiorstwa handlowego.

- Zorganizowanie pracy wlasnej.

- Opracowywanie harmonogram6w pracy.

X. PLANOWANIE I ANALlZA W PRZEDSIEBIORSTWIE HANDLOWYM

lstota planowania. Planowanie strategiczne i operacyjne. Planowanie rzeczowe.

Planowanie finansowe. Biznes plan. Analiza - rnetody i zakres.

Cwiczenia:

- Opracowanie uproszczonych planbw przedsigbiorstwa handlowego.

- Przeprowadzenie analizy ekonomicznej (na uproszczonych przykladach), przy

uiyciu r6inych wskainikow.

XI. INSTYTUCJE KONTROLUJACE DZIA~ALNOSC HANDLOWA

lnstytucje kontrolne. Ochrona konsumentow.

I XII. PODEJMOWANIE DZIA~ALNOSCI GOSPODARCZEJ NA WLASNY

RACHUNEK

Cwiczenia:

- Dokonanie wyboru forrny organizacyjno-prawnej prowadzonej dzialalnosci.

- Dokonanie wyboru zakresu dzialania.

- Sporzqdzenie dokument6w i dopelnianie formalnosci niezbgdnych dla podjecia

dzialalnosci gospodarczej na wlasny rachunek.


Przedmiotu ,,Ekonomika handlu" spelnia zasadniczq role w przygotowaniu

zawodowym technika handlowca. Jego zadaniem jest ukazanie wszyslkich

procesbw jakie zachodzqw samym przedsigbiorstwie a takie innych, zwiqzanych

z otoczeniem w jakim przedsigbiorstwo funkcjonuje.

W przedmiocie tym bardzo waine jest wykorzyslanie tych wiadomo5ci i umiejgtnoSci,

kt6re uczen (sluchacz) zdobyl wczesniej w czasie realizacji innych przedmiotow,

szczeg6lnie: Podstaw ekonomii, Elementow prawa, Statyslyki. Przedmiot ten I wyposaia ucmia w podslawowe wiadomoici i umiejgtnohci. k16re bgdzie

wykorzystywaC w przyszlej pracy zawodowej i rowniei stanowi podbudowg do @ reaiizacji treBci zwiqzanych z Rachunkowosciq handlowq

Ksztaltowanie takich umiejgtnoSci, jak np.: obliczanie podatktiw, obiiczanie skladek

ubezpieczeniowych czy wypelnianie deklaracji z tym zwiqzanych, wiqzac sig bgdzie

z koniecznosciq systematycznego Sledzenia c i q l e zmieniajqcych sig przepisow

w lym zakresie. Na lekcjach tego przedmiotu naleiy szczeg6lnq uwagg zwracaC na

koniecznoit c iq lego aktualizowania posiadanej wiedzy poprzez studiowanie

przepisbw i ukazujqcej sig w lym zakresie literalury. Ma to fundamentalne znaczenie

i nie mote bye lraktowane pobieinie. Problem ten najostrzej wystgpuje w zakresie

podatk6w i ubezpieczeh, chociai dotyczy on fakie innych zagadnien.

Ze wzglgdu na lo, i e wyeliminowany zosfal przedmiot ,,Arylmetyka gospodarcza",

@ klorego zadaniem bylo ksztaltowanie umiejglnobci szacowania wynikow, bardzo

waine jest, aby we wszyslkich piledmiotach ekonomicznych, w tym takie

w przedmiocie ,,Ekonomika handlu" zwracaC uwagg na ksztaitowanie takie lej

umiejgtno5ci.

Duia ilosC druk6w i innych srodkbw dydaktycznych oraz koniecznoik ksztaltowania

nawyku korzystania z fachowej literatury i przepisow prawnych, powoduje, i e zajgcia

powinny odbywaC sir: w klasopracowni przedmiolowej.

Niektbre aspekfy wiqzqce sig z funkcjonowaniem przedsigbiorstwa handlowego

realizowane w tym przedmiocie, bgdq rbwniei realizowane w ramach zajgC

,,Pracowni ekonomiczno-informatycznej". Sfawia to przed nauczycielem obowiqzek

lakiego przygotowania uczni6w (sluchaczy), aby lekcje z komputerem mogly opierai

sig na wykorzystaniu posiadanej wiedzy ekonomicznej.

W realizacji materialu nauczania, w przypadku technikum na podbudowie

programowej szkoly zasadniczej, naleiy pominq6 treSci realizowane w zzkole

zasadniczej w ramach przedmiotu ,,Organizacja sprzedaiy", zwiqzane z handlem

detalicznym, innymi formami dzialalnoSci gospodarczej, a takte w znacznie

mniejszym zakresie realizowat treSci dotyczqce gospodarowania zasobami ludzkimi

i podejmowania dzialalnoSci gospodarczej na wlasny rachunek. ... W procesie nauczania, obok tradycyjnych metod jak pogadanka czy wyklad, naleiY

szeroko stosowad melody cwiczeniowe.

Stopieh opanowania wiadomosci przez ucznia (sluchacza) powinien by6 sprawdzany

konwencjonalnymi metodami, jak testy, sprawdziany, natomiasl umiejqtnoSci

:, poprzez obsewacjq poprawnie wykonywanych zadah (lwiczeri). Niektore z tych jr

zadari powinny b y t wykonane za pietwszym podejSclem, inne mogq by6

wykonywane po kolejnej probie, ale zgodnie z obowiqzuja,cymi zasadami. Niektore

z umiej~tnosci musza, byd uksztaltowane tak, aby uczeli (sluchacz) umial rozwiqzat

problem w kaidej sytuacji, a inne w takim stopniu, aby uczeii radzil sobie przy

rozwiqzywaniu problemu w sytuacji typowej.

Proponuje siq nastqpuja,cy podzial godzin na poszczeg6ine dzialy programu

nauczania:

Nazwa dzialu

przedsiebiorstwa handlowego 5.Kapital i jego pozyskiwanie 6.Formy rozliczeri

. . handlowego 1 Gospodarka finansowa 2.Wynik finansowy 3.WartoSd pieniqdza w czasie 4.Finansowanie dzialalno8ci

2 10 7 5

1 8 5 4

1 7 5 3

'1 material nauczania powinien byc zrealizowany w szkole zasadniczej, 1

**I dotyczy aklualizacji materialu nauczania zrealizowanego w szkole zasadniczej

4. PODSTAWOWE SRODKI DYDAKNCZNE

- Slowniki i encyklopedie ekonomiczne,

- Kodeksy: Pracy, Cywilny, Handlowy,

- druki: paragony, rachunki, rachunki uproszczone, faktury i faktury VAT oraz

rachunki korygujqce i faktury korygujqce, faktury, zgloszenia reklamacyjne,

roziiczenia kas rejestracyjnych, czeki, weksle, polecenie przelewu, kwestionariusz

7) osobowy (ankieta personalna), zamowienie na towary, polisy oraz dokumenty

Zwiqzane 2: podejrnowaniern dzialainoSci gospodarczej, wspolpracq z bankiem,

handlem zagranicznym, sluibami stalystycznymi (REGON),

- podatkowa ksigga przychodow i rozchodow,

- ewidencja przychodow,

- sysletnatyczny wykaz wyrobbw,

- taryfy celne, tabele kurs6w walut, .. . -- kataiogi mebli sklepowych,

- schematy (plansze, foliograrny lub inne rozwiqzania techniczne) opracowane

samodzielnie przez nauczyciela,

- ustawy i przepisy wykonawcze dotyczqce: podalk6w, podejmowania dzialalnoSci

go3podarczej. prawa pracy i ubezpieczen spolecznych,

- ustawy i przepisy wykonawcze dotyczqce: podalkdw, podejmowania dziatalnosci

gospodarczej, prawa pracy i ubezpieczeh spolecznych,

- bieiqca prasa i czasopisma ekonomiczne.

1. Bialecki K.. Kossut Z.: Ekonomika i organizacja handlu zagranicznego.

WSiP, Warszawa 1983

2. Janusz T., Lewandowska L.: Podrgczny slownik menediera. Res Polonia,

t o d i 1992

3. Karras G.: DobiC targu. Businessman, Sopot 1995

4. Komosa A,: Ekonomika i organizacja f i n y handlowej cz.1, I1 i Ill.

Warszawa, Ekonomik s.c.1996

5. Kornosa A.:Szkolny slownik ekonomiczny. Ekonomik s.c., Warszawa, 1996

6. Land J.W.: Jak skutecznie sprzedawaC. Podsiedlik-Raniowski i Spolka,

Poznari 1992.

7. Maderthaner W.: Jak zdobyC klienta. PWN, Warszawa 1992

8. Mouliner R.: SprawnoSc handlowa przedsi.qbiorstwa. Poltext, Warszawa 1994

9. O'Shaughnessy J.: Dlaczego ludzie kupujq PWE, Warszawa 1994

10.Sewell C., Brown P.B.: Klienl na cale iycie. Morrow &Company, Warszawa 1995

11 .Slownik ekonomiki i organizacji przedsiebiorstwa. PWE, Warszawa 1991

12.Slownik Ekonomiczny dla przedsigbiorcy w warunkach iynku.

Wydawnictwo Znicz, Szc~ecin 1993

Literatura powinna by6 na b i e i ~ c o aktualizowana.

RACHUNKOWOSC HANDLOWA

1. SZCZEG~COWE CELE KSZTAtCENlA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen (sluchacz) powinien urniet:

- poslutyc sig terrninologiqz zakresu rachunkowosci,

- oszacowat wyniki,

- zaprojektowat zakiadowy plan kont,

- zaprojektowat obieg dowoddw ksiggowych,

/ - sporzqdzic, skontrolowat i zadekretowat dowody ksiggowe ZWiqzane'

@ z caioksztaltern dzialalnoSci przedsiqbiorstwa,

- przechowywac dowody ksiggowe.

- identyfikowat skiadniki rnajqtku i kapitaibw,

- wycenid bilansowe skiadniki rnajqtku i kapitatbw,

- ewidencjonowat operacje gospodarcze dotyczqce caioksztaltu dzialalnosci

przedsigbiorstwa na podstawie dowodbw ksiggowych i planu koni.

- zastosowat zasady funkcjonowania kont bilansowych, pozabilansowych,

wynikowych i analilycmych.

- otworzyt i zarnknxt konta,

-- poprawif. blgdy ksiggowe,

- zanalizowat i zinterpretowat zapisy ksiggowe.

- prowadzit ewidencjq analitycznq wiagciwq dla poszczegolnych skladnikow

rnajqtku i kapitatbw (funduszy),

- zastosowaC przepisy podatkowe, ' - obliczyt zuiycie skiadnik6w rnajqtku trwalego,

- obliczyt rnarie,

- obliczyt odchylenia,

- przeprowadzit i rozliczyt inwentaryzacjg,

- identyfikowat kategorie koszlbw,

- wybrat wlagciwy wariant budowy rachunku kosztow,

- rozliczyt koszty w czasie,

- przeprowadzit kalkulacjq kosztbw.

- idenlyfikowat kategorie wynikowe.

- prawidlowo zaiiczyc zdarzenia do wynik6w nadzwyczajnych,

- ustalii wynik finansowy przedsigbiorstwa handlowego przy zastosowaniu rsznych

wariantdw,

- roziiczyC wynik finansowy,

- sporzqdzic i anaiizowab sprawozdania finansowe,

- zastosowai komputerowe programy finansowo-ksiqgowe. .:


I. ORGANIZACJA RACHUNKOWOSCI W JEDNOSTKACH GOSPODARCZYCH 2 Formy organizacyjne rachunkowoSci. Formy i techniki rachunkowosci. Dokurnentacja

ksiggowa. Zakladowe plany kont. Organizacja obiegu dowod6w ksiggowych.

Cwiczenia:

- Projektowanie zakladowego planu kont.

11. MAJkTEK TRWALY

Srodki lrwale - zutycie, wycena. WartoSci niematerialne i prawne - amorlyzowanie,

wycena. DzialainoSC inwestycyjna, Leasing. Finansowy majqtek trwaly. Ewidencja

analityczna i pozabilansowa.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie stanu i ruchu poszczegolnych skladnikbw majqtku tiwalego na 3 kontach syntetycznych, analitycznych i pozabilansowych.

- Obiiczanie zuiycia skladnikbw majqtku trwaiego.

- Ewidencjonowanie umorzenia i amortyzacji.

- Wycenianie majqtku trwalego.

III. SRODKI PIEN~EZNE I KR~TKOTERMINOWE PAP~ERY WARTOSCIOWE

Zasady obrotu pienipinego. Obrot gotbwkowy. Obr6t bezgotowkowy. Kredyty

bankowe. KrCltkoterminowe lokaty kapitalowe.

Cwiczenia:

- Sporzqdzanie, kontroiowanie i dekretowanie dokumentow zwiqzanych z obrotem

pieniginym.

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych z obrotem pieniginym na

kontach syntetycznych i analitycznych.

IV. ROZRACHUNKI I ROSZCZENiA

Klasyfikacja rozrachunk6w. Rozrachunki z tytulu dostaw, robe! i uslug. Rozrachunki

publiczno-prawne. Rozrachunki z pracownikami. Rozrachunki wqtpliwe i sporne.

Ewidencja analityczna i pozabilansowa.

Cwiczenia:

- Identyfikowanie podstawowych grup rodzajowych rozrachunk6w.

- Dokumentowanie i ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych

z rozrachunkami.

- Prowadzenie ewidencji analitycznej i pozabilansowej rozrachunkow.

V. OBROT TOWAROWY

Rodzaje i formy obrotu towarowego. Zasady ustalania cen i mari. Obr6t towarowy

w hurcie, detalu i gastronomii. Reklamacje. Przeceny towarow. Opakowania.

Podatek od towarow i uslug. Rejesti zakupu. Rejestr sprzedaiy. Mar2a

zrealizowana. Ewidencja analityczna i pozabliansowa.

Cwiczenia:

- Dokumentowanie obrotu towarowego.

- Obliczanie cen i mari.

- Ewidencjonowanie obrotu towarowego w hurcie, detalu i gastronomii

z uwzglednieniem podatku od towarow i uslug.

- Obliczanie i ewidencja odchylen.

- Prowadzenie ewidencji analitycznej i pozabilansowej zapas6w towarowych.

- Wycenianie zapasow towarowych.

Vl. INWENTARYZACJA SKCADNIK~W MAJkTKU

lstota inwentaryzacji. Tryb przeprowadzania inwentaryzacji. Roinice

inwentaryzacyjne. Weryfikacja, rozliczanie i ewidencja r6inic inwenteryzacyjnych.

Cwiczenia:

- Ustalanie, weryfikowanie, rozliczanie i ewidencjonowanie r6inic

inwentaryzacyjnych.

- Tworzenie i rozwiqzywanie rezeiw

VII. EWIDENCJA I ROZLlCZANlE KOSZT6W HANDLOWYCH

lstola i klasyfikacja kosztow. Budowa rachunku kosztow. Etapy ewidencji

i rozliczania kosztow handdiwych. Rozliczenia migdzyokresowe kosztbw.

Cwiczenia:

- Rozroinianie i klasyfikowanie kosztow.

- Ewidencjonowanie kosztow w roinych przekrojach.

- Stosowanie roinych wariantbw budowy rachunku kosztow.

- Rozliczanie koszlow w czasie.

- Rozliczanie kosztdw handlowych.

Vlll. POZOSTALA SPRZEDAZ

Sprzedai materialow, Srodkow twalych i inwestycji.

Cwiczenia:

- Dokumentowanie i ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych ze

sprzedaiq materialow, Srodkow tiwalych i inwestycji.

IX. POZOSTAtE PRZYCHODY I KOSZTY OPERACYJNE

Pozostale przychody operacyjne. Pozostale koszty operacyjne.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych z powstawaniem

przychodow i kosztow operacyjnych.

X. PRZYCHODY I KOSZTY OPERACJI FINANSOWYCH

Przychody z operacji finansowych. Koszly operacji finansowych. I

Cwiczenia

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych 2 powstawaniem

przychodow i kosztow operacji finansowych.

XI. WYNiKl NADZWYCZAJNE

Zyski nadzwyczajne. Straty nadzwyczajne.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych dotyczqcych wynikbw

nadzwyczajnych.

XII. USTALANIE I PODZIAL WYNIKU DZIA~ALNOSCI PRZEDSIEBIORSTWA

HANDLOWEGO

Elementy wyniku finansowego. Portrwnawczy i kalkulacyjny rachunek zysk6w i strat.

Podzial i rozliczenie wyniku finansowego.

Cwiczenia:

1 - Uslalanie wyniku finansowego poprzez portrwnawczy i kaikulacyjny rachunek

%% zysk6w i straL

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych z podzialem

i rozliczeniem wyniku finansowego.

Xlll. KAPITAtY (FUNDUSZE)

Klasyfikacja kapital6w (funduszy). Tworzenie i wykorzyslanie kapitalow (funduszy).

Zakladowy fundusz Swiadczeri socjalnych.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych z tworzeniem

i wykorrysfaniem kapilatow (funduszy) wlasnych.

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych z tworzeniem

@ i wykorzystaniem zakladowego funduszu Swiadczeri socjalnych.

XIV. EWIDENCJA KSICGOWA DZIALALNOSCI PRZEDSICBIORSTWA

HANDLOWEGO - PRZYKtAD OG6LNY

Prakiyczne podsumowanie caloksztaltu zagadnieri rachunkowosci przedsigbiorstwa

handlowego.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych z caloksztaltem

dzialainosci jednoslki gospodarczej z zaslosowanlem umiejelnoSci zdobytych

podczas realizacji dzialtrw programowych od I do XIII.

XV. PODSTAWOWE SPRAWOZDANIA FINANSOWE I ICH ANALIZA

Bilans i rachunek zysk6w i strat. lnne sprawozdania finansowe. Zasady pionfwej i

poziomej analizy bilansu. Podstawowe wskainiki finansowe i icll inlerprelacja.

Badanie i oglaszanie sprawozdan finansowych.

Cwiczenia:

- Sporz3dzanie podstawowych sprawozdari finansowych. . .. - Analizowanie bilansu oraz rachunku zysk6w i strat.

- Obliczanie podstawowych wskainikow finansowych i ich interprelowanie.

XVI. WYBRANE ZAGADNIENIA EWIDENCJI KSI~GOWEJ DZIA~ALNOSCI ,... 2 WYTW~RCZEJ

1. Obrbt materialowy

Zakup materialow i jego rozliczanie w systemie podatku od towarow i uslug.

Rozchod materialow. Rozliczanie odchylen od cen ewidencyjnych. Rozliczanie

koszt6w zakupu. Wycena bilansowa zapasow materialowych. Ewidencja analityczna

'1 pozabilansowa.

Cwiczenia:

- Dokumentowanie obrotu materialowego.

- Ewidencjonowanie operacji gospodarczych zwiqzanych z obrotem materialowym

na kontach syntelycznych, analilycznych i pozabilansowych.

- Rozliczanie koszt6w zakupu oraz odchylen od cen ewidencyjnych materialow. W

- Wycenianie zapasow materialowych.

- 'Obliczanie i rozliczanie podalku od towarow i uslug.

2. Ewidencja i rozliczanie koszt6w dzialalnosci wytw6rczej. Kalkulacja kosztow.

Specyiika ewidencji i rozliczania kosztow dzialalnosci wytworczej, lstofa i rodzaje

kalkulacji koszt6w. Metody kalkulacji. Ewidencja wynikow kalkulacji.

Cwiczenia:

- Ewidencjonowanie i rozliczanie kosztow dzialalnoici wytw6rczej.

- Uslalanie kosztu jednoslkowego produktu przy zastosowaniu roinych metod

kalkulacji.

- Ewidencjonowanie Wnik6w kalkulacji.

3. Produkty i ich sprzedai

Przychod produktow gotowych. Sprzedai produkt6w gotowych. Odchylenia od cen

ewidencyjnych produktow i ich rozliczanie. Koszty sprzedaiy. Podatek od towarow

i usluq. Koszty uzyskania przychodu. Ewidencja analityczna zapasow produktow

gotowych.

Cwiczenia:

- Dokumentowanie przychodu i rozchodu produktow gotowych.

- Ustalanie i rozliczanie odchylen od cen ewidencyjnych produktow gotowych.

- Ewidencjonowanie przychodow ze sprzedaiy oraz koszt6w ich uzyskania.

- Ewidencjonowanie podatku zwiqzanego ze sprzedaiq.

7 - Wycenianie zapasow produktow gotowych.

- Prowadzenie ewidencji analilycznej zapasow produktow gotowych.


Przedmiot ,,RachunkowoSc handlowa" jest oparly qlownie na wiadomosciach

i umiejgtnosciach zawartych w przedrniocie ,,Zasady rachunkowosc?. Niezbgdna

jest takie wiedza z innych przedmiotow zawodowych, jak ,,Podstawy ekonomii",

,,Statystyka". Ponadto bardzo waine jest zachowanie korelacji z przedrniotami

realizowanymi rownoleqle, a w szczegolnosci z ,,Ekonomikq handlu". . \ .,Rachunkowosd handlowa" ma na celu zapoznanie uczniow z obszernym zakresern

wiedzy z rachunkowosci oraz wyrobienie systernatycznosci, dokladnosci

i odpowiedzialnosci za wykonane prace jako cech niezbgdnych do wykonywania

zawodu'. W zwiqzku z tym waine jest poznanie takich rozwiqzali w zakresie

rachunkowosci, ktore wynikajaz odpowiednich regulacji norrnatywnych.

Glownym zadaniem przedmiotu jest wyksztaicenie urniejgtnosci ewidencji operacji

gospodarczych, skladajqcych sig na celoksztalt dzialalnoici pnedsiqbiorstwa

handlowego oraz urniejqtnosci obliczania i wykolzystania wskainikow ekonorniczno-

finansowych.

Wspolczesnie rozumiany system rachunkowoSci oraz jego regulacje prawne

wskazirjq na ponadbraniowe ujecie jego problernalyki. Dlatego w proqramie

nauczania tego przedmiotu przyjgto taka, orientacjg. Opierajqc sig zatem na

stosownych przepisach prawnych, material nauczania obejmuje problematykg

rachunkowosci podmiotow prowadzqcych handlowq dzialalnosc gospodarcz?,, czyli

wskazuje na specyfikg obrotu towarowego.

Jednakie w rozdziale XVI przedstawione zostaly zagadnienia ewidencji ksiggowej

typowej dla dzialalnosci wytworczej, tj, produkcyjnej i uslugowej.

Realizacja celaw kszlalcenia przedmiolu zaleiy od slosowania wlasciwych melod

nauczania, ktore sprzyjajq ksztalceniu samodzielnego, logicznego myslenia,

zwlaszcza ekonomicznej interpretacji ewidencji ksiggowej.

Obok tradycyjnych metod nauczania, takich jak wyklad czy pogadanka, naleiy

stosowac glownie metody Cwiczeniowe. Szczegolny nacisk naleiy poloiyc na

wykonywanie przez ucznia (sluchacza) jak najwigkszej liczby 6wiczen oraz na pracg

z dokumentami ksiggowymi, aby w procesie nauczania przybliiyc rzeczywistosc

funkcjonowania rachunkowosci w jednoslce gospodarczej.

Kaide cwiczenie powinno byc poprzedzone pokazem starannie przygotowanym pod

wzglgdem merylorycznym i metodycznym. Omawiane zagadnienia powinny bye

skorelowane z regulacjami normatywnymi. Bardzo waine jest wyrabianie nawyku

dokladnosci, rzetelnosci i systematyczno9ci.

Praktyczna orientacja przedmiotu wymaga zwrocenia uwagi na rolg nauczyciela

realizujqcego cele ksztalcenia. Wyraia sig to w potrzebie systematycznej aktualizacji

podawanych tresci w oparciu o rozwiqzania normatywne. Na zajgciach naleiy

wykorzystywac przyklady osadzone w aktualnych rynkowych realiach

gospodarczych. Dlatego l e i tak zaprojektowany program nauczania nie precyzuje

szczegolow, np. rodzaju wykorzystywanych dokumentow ksiggowych, przedmiotu

ewidencji analitycznej.

Przedmiot ,,Rachunkowosc handlowa" obejmuje 16 dzialow logicznie powiqzanych,

uwzglgdniajqcych zarowno korelacjg wewnqtrzprzedmiotowq jak

migdzyprzedmiotow* W realizacji poszczegolnych dzial6w naleiy zwrocic uwagg

na strong ewidencyjn* ktora wynika ze specyfiki przedmiotu.

Pierwszy dzial poswigcony zostal omowieniu organizacji rachunkowosci oraz

omowieniu zakladowego planu kont. Zapoznanie z budovtq planu kont na pocz$ku

reaiizacji programu, wydaje sig zasadne ze wzglgdu na praklyczne jego

zaslosowanie przy omawianiu kolejnych dzialbw. Calose przedstawionych zagadnien

zostala zebrana w prrykladzie, ktbry obejmuje praktyczne podsutnowanie ewidencji

caloksztaltu dziaialnoSci przedsiebiorstwa handlowego.

Zajecia z przedmiotu powinny odbywai: sig w dobrze wyposaionej kiasopracowni . w ktbrej obok technicznych Srodkbw dydaktycznych powinny znajdowaC sie zestawy

formularzy drukbw i dokumentbw, literatura pnedmiotowa oraz materialy

normalywne.

W programie nie wyodrgbniono wyrainie zastosowania komputera w rachunkowoSci.

Przyjeto zaloienie, i e probiematyka ta powinna by6 wiqCZ0na do reaiizacji

poszczegbinych dzialbw, stosownie do moiliwoSci technicznych szkoiy.

1 Zastosowanie komputera w rachunkowoSci bgdzie realizowane w ramach ,,Pracowni

"'E ekonomiczno-informatycznej.'. gdyi ma to istotne znaczetlie w kszlalceniu k<h? umiejqtnoSci zawodowych.

Opanowanie wiadomoSci przez ucznia (sluchacza) powinno by6 sprawdzane

tradycyjnymi metodami, takimi jak testy, sprawdziany czy odpowiedzi ustne,

natomiast umiejetnoSci - poprrez obserwacj? sposobu wykonywania zadari w czasie

Cwiczen. Niektbre z zadah powinny by6 wykonane za pierwszym podejsciem, inne

zaS po kolejnej probie ale zgodnie z obowiqzujqcymi przepisami o rachunkowoSci.

Proponuje sie nastgpujqcy podzial godzin na poszczegblne dziaty programu

nauczania:

1 goipodarizych I 1 I II. / Majqtek trwaly 1 45 / 30 1 33 Ill, j$rodki pienigine i krotkoterminowe papiery / 25 1 10 / 18

@ Orientacyjna liczba godzin LP. Nazwa dzialu szkola

policealna technikum

5-letnie I. I~raanizacia rachunkowoSci w jednostkach 10 / 6 I 8

technikum 3-letnie


.%J

- Siown~ki ekonom~czne.

- ustawa o rachunkowoscl,

- lnne materlaly normatywne,

- plan kont,

- zestaw drukow do poszczegolnych dzialow proyramowych,

- zestaw formularzy podstawowych urzqdzeri ewidencyjnych,

- zestaw formularzy sprawozdari finansowych,

zestaw dowodow ksiggowych z odzwierciedlonymi operacjami gospodarczymi do

poszczeg6lnych dzial6w programowych,

- zestaw rejestrow zakupu i sprzedaiy w systemie podatku od towarow i usluy, . . 3 - zestaw dokumentbw zwiqzanych z inwentaiyzacja.

- zestaw przykladowych sprawozdan finansowych przedsi$biorstw o roinej

dziatalnoSci za kilka la!,

- plansze, foliogramy i fazogramy opracowane dowolnie przez nauczyciela,

- czasopisma specjalistyczne: RachunkowoSC, Buchalter, Gazeta prawna,Biuletyn

informacyjny

1. Bien W i in.(praca zbiorowa): Jak czytac bilans firmy? CIM, Warszawa 1993

2. Gierusz B.: Podrgcznik ewidencji i rozliczania koszthw, ODDK, Gdarisk 1992

3. Gierusz B.: Podrgcznik samodzielnej nauki ksiqgowania. ODDK, Gdarisk 1994

4. Jarugowa A,, Mak W., Sawicki K.: Rachunek kosztow, PWE, Warszawa 1990

5. Komosa A,: Szkolny slownik ekonomiczny. Ekonomik s.c, Warszawa 1996

6. Lewczynski A, : Roczne sprawozdania finansowe (bilans i rachunek wynikow)

lnslytut Przedsigbiorczosci, Sopot 1992

7. Malustewicz J.: RachunkowoSC, WSiP, Warszawa 1993

' 8. Maierialy szkoieniowe i konferencyjne Stowarzyszenia Ksiggowych w Polsce

9. Plan kont z kornentarzem

10.Zbiory cwiczen (wediug uznania nauczyciela).

Literalura powinna bye na bieiqco aklualizowana

TOWAROZNAWSTWO

I. SZCZEGO~OWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeli (sluchacz) powinien urniec:

- posluiyc sig pojgciarni z zakresu lowaroznawslwa.

- sklasyfikowai: towary zgodnie z obowiqzujqcyrni zasadarni (wg rodzajow, odmian,

gatunkow),

- okreilii: czynniki wplywajqce na jakosc towarow i procesy zachodzqce pod ich

wplywem,

- Ikorzystai: z informacji o lowarach z prospekt6w, katalogow. ulotek, poradnikow

oraz kodow inforrnacyjnych ,

- dokonai: oceny jakoSciowej produktu z zastosowaniem odpowiednich metod,

wykorzystaniam norm, przepisow i innych wzorcbwjakoSci,

- udzielic inforrnacji z zakresu: wlaSciwosci towarow, ich jakosci, sposobu

konsenvacji, skladu surowcowego, wartosci odiywczych, zasad przechowywania,

uiytkowania,

- odczylaC i zinterprelowac oznaczenia na towarach,

- ocenii: funkcjonalnosc opakowania oraz dobra6 opakowanie do wiasciwosci

towaru.

- rozroinie niezgodnosci i wady jakoiciowe towarow oraz okreilii: przyczyny ich

powstawania,

- rozpoznac podstawowe adykuly iywnosciowe i nieiywno8ciowe,

- dokonac oceny organoleptycznej wybranych artykulbw spoiywczych,

- zaslosowac odpowiednie rnetody konsenvacji lowarow,

- okreslii: warunki wlaSciwego przechowywania i transportu towarow,

- aktualizowac na bieiqco wiedzg o towarach w procesie sarnodzielnego

I doksztalcania sig.


I. WIADOMOSCI OG6LNE

Geneza i rozwbj nauki towaroznawstwa. Zadania przedmiotu, powiqzania z innymi

dziedzinarni. Podstawowe pojecia z zakresu towaroznawslwa. Klasyfikacja towarbw.

Normalizacja, normy, cerlyfikacja i inne irodla informacji o jakoici. JakoSC towarbw

i czynniki wplywajqce na jakoSd. WlaSciwoSci towartiw i melody ich badania.

Oznakowanie towaraw. Opakowania. Przechowywanie i transport towarow. Melody

konserwacji towarow. Zasady badania i odbioru jakoiciowego towarow.

I Cwiczenia:

@ - Klasyfikowanie towarow ze wzglgdu na pochodzenie, sklad, wlaSciwoSci, rodzaj

zaspokajanej potrzeby itp.

- Odczytywanie informacji o towarach z katalogow, prospektow, uiotek, kod6w

kreskowych.

- Analizowanie treSci norm.

- Klasyfikowanie wad towarbw na podstawie przeglqdania roinych towarow.

- Obliczanie warloici kalorycznej wybranych towarew i ocena ich warlosci

odiywczej.

- Ocenianie jakoici wybranych produktow na podstawie badania

organoleptycznego.

- Ocenianie funkcji opakowati roinych towarow.

@ - Obserwowanie zrnian jakoiciowych wybranych aitykulbw spoiywczych

i przernyslowych na skutek uplywu czasu.

- Analizowanie metod i sposobbw konserwacji wybranych arlykul6w.

- Zorganizowanie wycieczki do magazynu, chlodni np. artykul6w spoiywczych.

II. WYBRANE ZAGADNlENiA Z TOWAROZNAWSTWA A R T Y K u ~ ~ W

~YWNOSCIOWYCH. Wprowadzenie do towaroznawslwa artykulbw iywnoSciowych. Przetwory zboiowe:

rodzaje zbbi, mqki, kasze, makarony, pieczywo.

Ziernniaki i przetwory ziemniaczane. Nasiona roSlin strqczkowych.

Mleko i przetwory mieczne: Smietany, Smietanki, napoje mieczne, maslo, sery, lody. . Tluszcze rosiinne i zwierzgce. Dr6b i przetwory drobiowe. Jaja.

Mieso i produkty migsne: ocena Swieiosci, kontrola sanitarna, podzial tusz.

klasyfikacja i charakterystyka pnetworow z migsa zwierzqt rzeinych.

Ryhy i przetwory rybne: podziat, charakterystyka ryb iywych, Swieiych i mroionych,

asortyment uzupelniaj3cy (raki, ostrygi, frutti de mare), konserwy, rodzaje bombaiu. . .. Owoce, warzywa, grzyby i ich przetwory. Cukier, mibd i wyroby cukiernicze.

Koncentraty spoiywcze. Uiywki (herbata, kawa, kakao) i przyprawy rosiinne.

Produkty przemyslu fermentacyjnego. Napoje bezalkoholowe.

Cwiczenia:

.> - Analizowanie wymagan higieniczno-sanitarnych w procesie obrotu artykulami

iywnoSciowymi.

- Kiasyfikowanie artykulbw iywno8ciowych wg r6znych kryteriow.

- Rozpoznawanie asortymentu wybranych grup towarowych.

- Ocenianie jakosci wybranych artykui6w spoiywczych na podstawie norm.

- Dokonywanie oceny organoleptycznej wybranych artykul6w spoiywczych.

- Wykrywanie zafalszowali w wybranych produktach.

- Poreiwnywanie skiadu chemicznego i wartosci odiywczej r6inych produktow.

- OkreSlanie warunkow i czasu przechowywania produktow spoiywczych.

- Analizowanie napis6w i oznaczeli na towarach i opakowaniach.

- Dobieranie artykulow komplemenlarnych w syluacjach iycia codziennego

2 i okolicznosciowych.

- Prezentowanie atlasow (alburn6w) owocow, warzyw, grzyb6w.

ill. WYBRANE ZAGADNlENlA Z TOWAROZNAWSTWA ARTYKUL~W

NlEiYWNO$ClOWYCH

Wyroby ceramiczne - porcelana, porceiit, fajans, kamionka. Wybrane materiaiy

budowlane. Szklo i wyroby szklane. Wybrane artykuly eiektrotechn'iczne.

Zmechanizowany sprzgt gospodarslwa domowego.

Papier i wybrane wyroby papiernicze. Surowce przemyslu wlokienniczego i wyroby

wlokiennicze. Wyroby konfekcyjne. Odziei. Skora i wyroby skorzane. Obuwie

i systerny nurneracji . Srodki piorqce i wybrane artykuly chemii gospodarczej (Srodki

do czyszczenia i konserwacji).

Artykuly kosmetyczno-perfumeryjne:wody, perfumy, dezodoranly, mydia, Srodki do

mycia i pielqgnacji. Guma i tworzywa szluczne.

Cwiczenia:

- Prezentowanie roinych produktbw i dokonywanie podzialu na grupy, rodzaje.

- Badanie wlasciwo4ci wybranych artykulow.

- Ocenianie metodq organoleptycznq wybranych artykulow przemyslowych.

- Wy.krywanie i rozpoznawanie niezgodnoSci i typowych wad

- Przeprowadzenie oceny wybranych produklow na podstwie norm jakoSci

i uwzglgdnienia znakow ostrzegawczych.

- Przeglqdanie i analizowanie oznaczen na opakowaniach i lowarach.

'? - Okreslanie wlaSciwoSci uiytkowych wybranych towarow.

- Analizowanie inslrukcji obslugi wybranego sprzgtu, urzqdzenia.

- Porownywanie artykulow substytucyjnych.

- Dobieranie dobr komplementarnych.


Przedniiol ,,Towaroznawstwo" obejmuje szeroki zakres wiedzy o ariykuiach

iywnoSciowych i nieiywnoSciowych oraz takie zagadnienia jak: pochodzenie

towarow i ich wla3ciwoSci, czynniki wplywajqce na jakoSC towardw, metody badania

3 jakosci, normalizacja, opakowania, oznaczenia na towarach, metody konseiwacji,

przechowywania i transport towarow.

Wyodrgbnienie dzialu ,,WiadornoSci ogolne" wynika z faktu, i e wiedza ta stanowi

baze dla daiszego ksztalcenia w zakresie towaroznawstwa. Naleiy przy tym

wskazat na koreiacje migdzyprzedmiotowq z lakimi przedmiotami

ogolnoksztaicqcyrni jak: Chemia, Ochrona i ksztaltowanie Srodowiska, Geografia.

W wyniku realizacji lego dzialu, uczen (siuchacz) powinien dowiedziet sig

o ceiowosci stosowania norm, umieC z nich korzyslac, interpretowa6 oznaczenia na

towarach i etykietach oraz posiq*C ogolnq wiedze o cechach uiylkowych i jakosci

towarow, metodach oceny jakosci a takie zasadach prawidlowego przechowywania

i transportu lowarow, poniewai wiedza ta bgdzie wykorzystywana w przyszlej pracy

zawodowej technika handlowca.

W tym dziale, w przypadku technikum na podbudowie programowej szkoly

zasadniczej - zaw6d sprzedawca, naleiy zwrocic uwagg na nowoSci rynkowe oraz

oznakowania dotyczqce dodatkow i srodkow konserwujqcych.

Dzialy ,,Towaroznawstwo artykul6w iywnoSciowych i nieiywnoSciowych" obejmujq

wiedzg szczeg6lowq Omawiajqc poszczeg6lne hasla, naleiy wyeksponowak te

towary czy grupy towarowe, kt6re sq zwiqzane np. z regionem lub potrzebami

lokalnego rynku. w przypadku technikum po szkole zasadniczej, naleiy zwrociC

uwagg na te hasla programu , ktore nie byly realizowane tub byly ale w zbyt wa,skirn

zakresie, np. normalizacja, cerlyfikacja.

Naleiy rowniei zwr6cic uwage na samodzielne poszukiwanie materialow przez

uczniow (sluchaczy), poglgbiajqcych ich wiedzg towaroznawczq oraz stala,

aktualizacjg. Ksztalcenie urniejgtnoici w zakresie towaroznawstwa braniowego

powinno lakie odbywai sig w czasie praktyki zawodowej

Realisujqc poszczegolne dzialy materialu nauczania naleiy rowniei zwrocit uwagg

na nowosci w dziedzinie towaroznawstwa oraz eksponowac te zagadnienia, ktore

majq szczeg6lne znaczenie dla regionu i potrreb lokalnego rynku.

ZaJecia z ,,towaroznawslwa" powinny bye reaiizowane w klasopracowni, w ktorej

zgromadzone pomoce i Srodki dydaktyczne umoiliwiaja, wykonywanie cwiczen oraz

upoglqdowianie matrialu nauczania. Najistotniejsze treSci lub sprawiajqce najwigcej

trudnosci, powinny byc ut~walane za pomocq pokazow i Cwiczen, podczas ktorych

nauczyciel ma motliwoSC obse~wacji ucznia (sluchacza) podczas wykonywania

zadan lub cwiczen , jak rowniei ich zaangaiowanie w wykonywane czynnosci.

Sprawdzenie opanowania wiadomoici i umiejgtnoici mote odbywaC sig za pomocq

metod konwencjonalnych - ustnych i pisemnych oraz wykonywanych Cwiczeri.

Proponuje sig nastgpuja,cy podzlal godzin na poszczegolne dzialy programu

nauczania: i


- Kalalog kodow kreskowych.

- normy i inne prrepisy prawne.

- tabele wartoici odiywczych.

- albumy, mapy, atlasy.

- eksponaty, atrapy towarbw.

- kolekcje i zestawy produkcbw naturalnych.

- eksponaty opakowati,

/ - prospekly, plakaty, plansze,

@ - prryrzqdy pomiarowe: lupa, mikroskop, psychromek, areometr, pehametr,

- zestaw flim6w na kasetach video,

- czasopisma specjalistyczne.

5. LITERATURA

1. Budrytiski 0.: Towaroznawstwo artykul6w nieiywnoiciowych.

WSiP, Warszawa 1988

2. Fijalkowski 8.. Kowalski S.: Towaroznawstwo dla lice6w ekonomicznych,

WSiP, Warszawa 1985

@ 3. Fijalkowski B.:Towaroznawstwo artykul6w nieiywno6ciowych.

WSiP, Warszawa 1988

4. Lempka A.( praca zbiorowa): Towaroznaws(wo artykul6w spoiywczych.

PWE, Warszawa 1985

5. Mac T.A.. Koloiyn-Krajewska D.: Towaroznawstwo artykulbw iywnoiciowych

WSiP, Warszawa 1985

6. Nalepa W. (praca zbiorowa): Towaroznawstwo artykulow przemyslowych.

PWE, Warszawa 1986

7. Rawdanowicz H.: Ogolne wiadomoici ztowaroznawstwa.

WSiP, Warszawa 1990

8. Wiatrowski Z.: Towaroznawstwo artykulow nieiywnoiciowych.

WSiP, Warszawa 1988

9. WiSniewski K.: Towaroznawstwo artykulow spoiywczych

WSiP. Warszawa 1991

Uzupelniajqca:

1. Drewniak T., Drewniak E.: Mikrobiologia iywnoSci. WSIP,'WarsZawa 1990

2. Dziankowski M.: Chemia organiczna dla ZSZ. WSiP, WarSZaWa 1994

3. Flis B., Wyszyhski A.:Zarys techno~o~~cerarniki. WSiP, Warszawa 1991

4. Fils K., Konaszewska W.: Podstawy iywienia czlowieka. WSiP, WarSZaWa 1990

5. Obrusiewicz T.: Mleczarstwo cz.1, WSiP, Warszawa 1994

6. Obrusiewicz T.:Mleczarstwo czl l , WSiP, Warszawa 1992

.... , 7. Wisniewski K.: Zarys rnetodyki nauczania towaroznawstwa.

WSiP, Warszawa 1985

8, Zabicki W.: Higiena zawodowa dla szkol gastronomicznych

WSiP, Warszawa 1994

Lileratura powinna by6 na bieiqco aktualizowana

I.szCZEGOLOWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen (sluchacz) powinien umiec:

- rozroinic narzgdzia promocji,

- zaStosowal przepisy prawne dotyczqce reklamy.

- okreslic cele reklamy w kampanii promocyjnej,

- dobrat Srodki w kampanii reklamowej produktu,

- zaplanowac budiet kampanii reklamowej,

- oceniC hasla reklamowe,

- oceniC skutecznosl noinikow i Srodk6w reklamy,

- oceniC efektywnost. reklamy,

- wspblpracowac z agencjq reklamow;l.

- zastosowaC podslawowe kroje liter,

- eksponowal towary w sali sprzedaiowej, na kierrnaszu, wystawie i targach,

- projektowac i urzqdzac roine wystawy sklepowe oraz gabloty,

- rozmieszczaC i dobieral elementy dekoracji wewngtrznej i zewngtrznej sklepu,

- dobieral materialy stosowane w reklamie.

- wykonywal napisy i wywieszki informacyjne.

1


I. SYSTEM NARZSDZI PROMOCJI W PRZEDSIEBIORSTWIE

Cele ~narketingowe przedsigbiorstwa a narzgdzia promocji. Uzupelnianie sig

i zastgpowanie poszczegolnych grup narzgdzi prornocji. Ksztaltowanie wizerunku

firmy. -. Cwiczenia:

- Okreslanie (na przykladach) sposobow przejawiania s i t toisamoSci roinych

przedsigbiorstw.

- Wyszukiwanie przykladow stosowania roinycli narzgdzi promocji przez firm?. .

- Projektowanie logo ,,wlasnej ,, firmy, blankietu korespondencji, nadrukow na

opakowaniach, torbie reklamowej itp.

II. CELE I RODZAJE REKLAMY

Szczeg6lowe cele reklamy. Reklama bezpoirednia i poirednia. Reklama

wprowadzajqca i utnualajqca. Surogaty reklamy: marka, jakoSC, opakowanie.

Adresaci reklamy: przemysl, handel, konsument. Przedmiot reklamy.

Cwiczenia:

- Ustalanie celow reklamy w kampanii promocyjnej ,,wlasnej firmy".

- Dobieranie rodzajow reklamy do ksztaltowania wizerunku ,,wlasnej firmy'.

- Przedstawianie roinych surogatow reklamy.

- Dobieranie odpowiednich rodzajow reklamy do roinych produktow.

III.PRAW0, ETYKA I ESTETYKA W REKLAMIE

Kontrola dzialalnoici reklamowej: prawo, dobrowolne kodeksy reklamy, dobry

obyczaj kupiecki. Skutki prawne ogloszeri reklamowych i wystawiania towaru

w miejscu sprzedaiy. Prawo autorskie. Nielegalne techniki reklamy ukrylej.

Kompromis migdzy chgciq zysku a rzetelno8ci.q wobec nabywcy. Granice dobrego

smaku.

Cwiczenia:

- Dokonanie (w formie dyskusji) oceny etycznej strony kontrowersyjnych Srodkaw

wyrazu konkretnych ogloszeri reklamowych; motyw dziecka w reklamie, seks

a podSwiadomoiC odbiorcy, wulgarnoSC i akceptowana brzydota jako pobudzanie

uwagi itp.

- Przeprowadzenie scenki sytuacyjnej np. sqd nad reklamq. 1

IVPRZEKAZ REKLAMOWY

Reklama jako proces komunikowania sig z klientami. Psychologiczne i spoleczne

aspekty reklamy. Cechy hasla reklamowego a cel reklamy. Srodki wyra2u

w rekiamie. Kanaly przekazu i noiniki reklamy.

Cwiczenia:

- Analizowanie hasel reklamowych

V. SRODKI REKLAMY I PROMOCJI

Podzial i funkcje poszczegbinych Srodk6w reklamy. Ogloszenia prasowe. lnne Srodki

reklamy i promocji wystawienniczej. Ogloszenia radiowe, telewizyjne i kinowe. lnne

Srodki promocji w radio i telewizji. $rodki reklamy w architekturze rniasta. Plakal

reklamowy.

Cwiczenia:

- Przedstawianie r6inych Srodk6w reklamowych.

- Projeklowanie Srodk6w reklamy do kampanii promocyjnej ,,wlasnej" firmy.

- Projektowanie zaloiefi i og6lnego schema!" karnpanii reklamowej ,,wlasnej" firmy.

- Projeklowanie reklamy towaru w dowolnych warunkach.

VI. LlTERNlCTWO

Technika liternictwa. Zasady doboru pisma do reklamowanego produktu.

Kornpozycja napisow.Rodzaje ukladbw graficznych. WiadomoSci o kolorach.

Znaczenie estetyczne i psychologiczne kolor6w. Symbolika kolor6w. Dobor tla i liter.

Cwiczenia:

- Pisanie liter i cyfr.

- Dobieranie tla do koloru liter.

- Wykonywanie napisow i wywieszek informacyjnych rbinymi technikami.

Vll. WYSTAWIENNICTWO

BezpoSrednia reklama sklepowa. Zasady organizacji wnglrz sklepowych i ekspozycji

towarow. Okno wystawowe i gabloty. Rodzaje wystaw sklepowych. Wystawiennictwo

towar6w na targach, wystawach i kiermaszach. Zasady kompozycji plastycznej.

Cwiczenia:

- Projektowanie ukladu towar6w w oknie wystawowym w trzech r6inych braniach.

- Analizowanie pnyklad6w wystawiennictwa wewnqtrz sklepowego (wycieczka).

- Wykonywanie projekt6w dekoracji okolicznoSciowych.

- Projektowanie wystaw reprezentacyjnych.

VIII, BUDZET REKLAMY

Planowanie wydatkow na reklamg. SkutecznoSC a efektywnoSC srodkow priekazu

reklamy i irodk6w reklamy. Metody badari skutecznokci reklamy. Badania

efektywnoAci reklamy i ekonomiczny wyb6r Srodk6w i noinikow reklamy.

Cwiczenia:

- Zbieranie informacji o cenach r6inych noinik6w i Srodk6w reklamy.

- Ocenianie skutecznosci i efektywnoici hybranych Srodk6w reklamy.

- Planowanie budietu kampanii reklamowej ,,wlasnej" firmy.

-

- IX. AGENCJE REKLAMOWE , , :.>) - Rola agencji reklamowych. Rodzaje agencji reklamowych. Organizacja pracy

agencji. Zawody i specjalnoSci zwiqzane z uslugami reklamowymi.

- Cwiczenia:

- Opracowywanie planu wsp6lpracy z agencjq reklamowqw kampanii reklamowej

,,wtasnej' firmy.

Przedmiot ,,Reklama" jest SciSle skorelowany z tematykq przedmiotow .,Ekonomika

handlu" i ,,Marketingn. Realizacja programow nauczania tych plzedmiotow wymaga

zatem bieiqcej korelacji, uzgodnieri i wspolpracy nauczycieli.

W dziale I ,,System narzgdzi promocji w przedsigbiorsfwie" naleiy zwrocit uwagq

uczniom (sluchaczom) za pomocq jakich narzgdzi i technik, przedsigbiorstwo

wyodrgbnia sig ze swojego oloczenia rynkowego i ksztaltuje swoje z nim kontakty

oraz w jakim celu, jakimi srodkami i z jakim skutkiem znane przedsigbiorstwa

ksztaltujq swoj wizerunek (image).

W dziale I1 ,,cele I rodzaje reklamy" naleiy objainic, i e skuteczna reklama Aynika

z bardzo precyzyjnie formulowanych celow i zadari.

Dzial Il l poiwigcony jest watnym, ale takie kontrowe'rsyjnym i trudnym

zadgadnieniom towarzyszqcym dzialainoSci reklamowej. Nie odbywa sig ona

bowiem w pr6tni spolecznej, wrgcz przeciwnie - wywiera bardzo silny wplyw na sferg

psychicznqodbiorcy. W tym dziale naleiy zwr6ciC uwage na regulacje prawne, etykg

kupieckq oclironq przed naduiyciaini itp, bowiem zagadnienia te stanowiq 0

poziomie kulturowym reklamy w cywilizowanym sp0le~ZenSt~ie.

Dzial IV ,,Przekaz reklarnowy" powinien umoiliwiC zrozumienie, 2e reklama jest

formq bezposredniego komunikowania siq firmy z potencjalnym odbiorcq jej

produktow lub uslug, zaS apei reklamowy to odpowiednio dobrana i uformowana

informacja, majqca wplywac na okreStone postawy i zachowania nabywcy.

Naleiy zatem zwrociC uwagq na poprawnosi: jgzykowq hasel, ksztaltowanie

szacunku do tradycji narodowych i kullurowych, aby nie wykorzystywac do celdw

reklamowych nazwisk slawnych ludzi.

Dzialy V, VI i Vli poswigcone sq srodkom reklamy posredniej i bezposredniej,

; ktorych istolq jest przekazanie podstwowej wiedzy technicznej o poslugiwaniu sig

konkretnymi Srodkami do tworzenia apeli reklamowych.

Uczniowie (sluchacze) powinni nabyi: podstawowe umiejgtnoici w zakresie

wykonywania roinorodnych napisow, hasel informacyjnych, reklamowych plakatow,

ulotek, takie kszlaltowania wystroju sklepu i jego plastycznego wizerunku oraz

dekoracji wystaw sklepowych w zaleinosci od sezonu handlowego i braniy.

W dziale VfII ,,Budiel reklamy" naleiy zwrocic uwagg na dobbr wlasciwych Srodkow

i nosnikow reklamy w promocji ,,wlasnej" firmy oraz podstawowe problemy jakie

wystgpujqprzy planowaniu wydatkow na rekiamq.

Dzial IX ma na ceiu przygotowanie uczniow (sluchaczy) do kontakow z agencjami

reklamowymi. Reklama jest sztuk* praktycznego rozwiqzywania promocji firmy, nie : ma w niej sztywno obowiqzujqcych recept ani t e i uniwersalnych podejsc, dlateQo

t e i nauczyciel powinien dysponowai: d u i q swobodq w nadawaniu ostatecznego

kszlaitu swoim zajeciom.

Zajqcia powinny odbywaC sig w kiasopracowni wyposaionej w podstawowe Srodki

techniczne, sprzgl wystawienniczy jak: manekiny, alrapy, sprzgt 08wietleniowy,

materialy dekoracyjne, plansze reklamowe itp.

Ocenianie uczniow (sluchaczy) naleiy dokonywak metodami konwencjonalnymi

np. poprzez odpowiedzi ustne oraz na podstawie wykonania kompleksowego

zadania.

Proponuje siq nastgpujqcy podzial godzin na poszczegolne dzialy programu

nauczania:

Orientacyjna liczba godzin

ystem narzedzi promocji w


- Srodki techniczne: teiewizor, magnetowid. komputer, skaner, kamera video,

zestaw filmow,

- plansze reklamowe,

- zdjecia, plakaty, katalogi, prospekty,

- przykladowe scenariusze karnpanii reklamowej,

- wzory i wykroje pisma,

- schematy typow okien,

- makiety wystaw sklepowych,

- kasety wideo (reklama telewizyjna),

- kasety magnetofonowe (reklama radiowa),

- Migdzynarodowy Kodeks Reklamy, Kodeks Handlowy,

- czasopisma reklamowe.

1. Altkorn J. (praca zbiorowa): Podstawy marketingu, lnstytut Marketingu,

Krakbw 1992

2. Biernaciiiski S.: Liternictwo. WSiP, Warszawa 1990

3. Bloss J. : Marketing praktyczny. WSiP, Warszawa 1990

4 . Bukowski R.: Rysunek dekoracyjny. WSiP, Warszawa 1992

5. Domariski T.: Skuteczna reklama i prornocja. Poltext, Warszawa 1993

6. Goslicki J.: Sztuka reklarny. Fundacja Gospodarcza Regionu Malopolska.

1 Krak6w 1993

@ 7. Kall J.: Reklarna. PWE, Warszawa 1994

8. Kleczek R.(praca zbiorowa): Marketing.Jak to sig robi? Zaklady Narodowe im.

Ossoliriskich, Wroclaw-Warszawa-Krakow 1992

9. Smith R.: Tajemnica warsztatu arlysty. Muza SA, Warszawa 1994

10Sznajger A,: Skuleczna reklama. Cenlrum Kreowania Liderbw,

Migdzybortrw 1992

11.Szologinia W.: lnforrnacja wizualna w krajobrazie miejskim. PWN.Warszawa 1980

12.Sztucki T.: Promocja. Agencja Wydawnicza"Placet", Warszawa 1995

13. Wojeriski J.: Techniki liternictwa. PWE, Warszawa 1990

Czasopisma:

@ - AIDA teoria i praklyka reklarny,

- Businessman Magazine,

- Prornocja,

. - Handel wewngtrzny,

- Firma.

Literatura powinna by6 na bieiqco aktualizowana

JCZYK OBCY ZAWODOWY .

1. SZCZEG~LOWE CELE KSZTACCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeri (sluchacz) powinien umieC:

- w zakresie rozumienia - ze sluchu oraz tekstow pisanych:

- zrozumiet wypowiedzi - w celu komunikowania sig, zawierajqce nieznane

ele~nenty jgzyka literackiego i zawodowego, ktorego znaczenia moina domySliC sig

na podstawie kontekslu, ,

- zrozumiee ire56 pism, protokoiow, sprawozdari, nolatek sluibowych, telegramow, . .:/

telefonogram(lw, dalekopisbw,

- zrozumieb treSC pism korespondencji handlowej jak: zaproszenie, oferta, kontrakl.

podzigkowanie i inne.

- w zakresie mowienia:

- przeprowadzic rozmowg w ramach potrzeb kamunikacyjnych,

- sformulowaC dluiszq wypowiedi, wykorzystujqc pprryswojone kategorie

semantyczne, material morfosynlaktyczny i leksykalny w zakresie temat6w

i syluacji okreSlonych w programie nauczania;

- w zakresie czytania:

9 - przeczytac tekst 0 charakterze pubiicystycznym, popularnonaukowym oraz

z zakresu handlu, marketingu, biznesu, prawa handlowego ilp.

- przeczytac odpowieciniq informacjg w slowniku dwujezycznym, encykiopedii,

ieksykonie,

- przeliumaczyC pismo urzgdowe, korespondencjg handlowq

w zakresie pisania:

- napisat plan dluiszej wypowiedzi ustnej dotyczqcej spraw i probiematyki

zawodowej.

- napisac krotkqwypowiedi ze sluchu na tematy ekonomiczne, handlowe,

- zredagowat pismo urzqdowe, notatkq sluibow% protokiil i inne,

- sporzqdzit korespondencjq w sprawach osobowych, finansowych i transportowych

(np, napisat podanie, iyciorys, zaswiadczenie, upowainienie, pelnomocnictwo,

wypetniC deklaracje celn@,

- sporzqdzic korespondencjq handlowq - napisat zaproszenie, zapytanie ofertowe,

ofertq, dpowiedi na ofertq, konlrakt, uzupelnienie kontraktu, reklamacjq

podzigkowanie,

- napisac pelny i skr6cony tekst teteksu,

- zredagowaC reklamg towaru lub przedsigwiecia.

I


I.HANDEL .

Struktury organizacyjne i formy przedsiqbiorstw. Rodzaje wlasnosci. Handel wewngtrzny

i zagraniczny. Ceny - hurtowe, detaliczne, umowne.

Cwiczenia:

- Rozumienie ze sluchu tekstu nagranego lub podanego prrez nauczyciela.

- Cwiczenia fonetyczne, akcentuacyjne i intonacyjne.

- Cwiczenia sytuacyjne, np, podejmowanie pracy w firmie lub przyjmowanie do pracy

(spray osobowe), rozmowa o zakladzie pracy, prowadzenie negocjacji (mroty T'I i t i gnecznoiciowe, etykieta handlowca)

- Cwiczenia w pisaniu, np, redagowanie podania, iyciotysu (curriculum vitae).

dialogbw, tlumaczenie zdan na jqzyk obcy, ukladanie zdafi z wybranymi wyrazami,

uzupelnianie tekstu brakujqcqleksykq itp.

11. UStAJGI . . Uslugi transportowe - powietrzne, lqdowe, wodne. Przekraczanie granicy. Clo.

Wypelnianie odpowieclnich fonnularzy.

Cwiczenia:

- Cwiczenia w rozumieniu mowy ze sluchu, a Lakie tekslu pisanego.

- Cwiczenia komunikacyjne np. zamawianie i rezefwacja biletow, ustalanie z klientem

formy odbioru pizesylki towaw, rozmowa na granicy na temat cla, wypelnianie

formularzy.

- Opowiadanie na podslawie filmu video lub ilustracji.

- twiczenia w pisaniu, np. tlumaczenie zdari z jezyka ojczystego na jpyk obcy,

wypelnianie deklaracji celnej, fonulowanie dialogow lub tylko uzupelnianie

wybranych replik.

ill. PREZENTACJA FIRMY

Marketing - zasady dzialalnosci marketingowej. Promocja uslug i pozyskiwanie klienlow.

Reklama.

Cwiczenia:

- Ukladanie pytah i odpowiedzi - praca z tekstem.

- Tlurnaczenie zdari na jgzyk obcy.

- , Analizowanie prasowych i telewizyjnych reklam pod wzglgdem jgzykowym, a takze jej

formy i treSci (zwrocenie uwagi na pizepisy).

- Pneprowadzenie dyskusji na temat reklamy obejrzanej lub zamieszczonej

w prasie.

- Redagowanie reklamy towaru lub pnedsigwzigcia - indywidualnie lub w grupie.

IV. KORESPONDENCJA HANDLOWA

Zaproszenie (zapytanie) oferlowe, oferla, odpowiedi na zapytanie, odpowiedi na oferte,

kontrakl, uzupelnienie kontraktu, podzigkowanie, reklamacja.

Cwiczenia:

- Cwiczenia w mowieniu i czytaniu na podstawie prezentowanych pism

korespondencji handlowej.

- Wypelnianie drukow.

- Redagowanie treici pism handlowych.

- Pneprowadzanie transakcji kupna-sprzedazy (ustnie i pisemnie).

V. INSWUCJE FINANSOWE

Banki - rodzaje, dzial?Inoit. Firmy ubezpieczeniowe. Papiery warloSciowe (akcje.

obligacje, weksle).

Cwiczenia:

- Cwiczenia w rozumieniu ze sluchu, na podstawie filmu video, ilustracji lub tekstu.

- Cwiczenia komunikacyjne np, rozmowa o dzialajqcych w Polsce bankach, klienta

z pracownikiem banku o formach dzialalnosci, z prezesem banku na temal

zal~dnienia absolwenta, dyskusja klienta z maklerem gieldowym.

- Prezentacja i analizowanie drukow bankowych, papierbw wartoiciowych.

- Wypelnianie blankietbw, fonularzy i d ~ k b w zwiqzanych z tematykq instytucji 6%s finansowych.

VI. WYJAZDY StUZBOWE

Konferencje. Wystapienia, referaty.

Cwiczenia:

- Przeprowadzenie hiczer i sytuacyjnych zwiqzanych z podroiq ( povdorzenie leksyki)

(uslugi telekomunikacyjne, poczlowe, hotel, dworzec, lotnisko itp.) w formie pytan,

swobodnych wypowiedzi i odpowiedzi oraz llurnaczenie zdaii na jqzyk obcy.

- Redagowanie pism zapraszajqcych na konferencje, potwierdzajqcych przybycie

delegata.

@ - Przeprowdzenie rozmowy sluibowej lub negocjacji.

- Przeprowadzenie h icze i i w rozumieniu ze sluchu, czylaniu i pisaniu na podstawie

filmu video, ilustracji i lekstu (referatu).

- Redagowanie (ustne i pisemne) wystqj-ienia delegata na konferencji.

- Prezentacja wyslapienia -6wiczenia w gloinym czytaniu referatu.

VII. WYBRANE FlRMY Z DANEGO OBSZARU JCZYKOWEGO WSP~LPRACUJ~CE

z POLSKq

Cwiczenia:

- Cwiczenia komunikacyjne w okreslonych sytuacjach z uwrglgdnieniem elementow

obyczajowosci danego kraju.

- Przeprowadzenie rozmowy z przedslawicielem firmy handlowej.

4. UWAGI 0 REALIZACJI

Program nauczania przedmiotu "Jgzyk obcy - zawodowy" jest realizowany w koncowym

okresie ksztalcenia i stanowi kontynuacjg jgzyka nauczanego jako pizedmiolu

og6lnokszlalcqcego.

Zadaniem uczqcych sig jgzyka zawodowego bgdzie natomiast doskonalenie

sprawnosci: produktywnych, ij. mowienia i pisania oraz receptywnych, tj. czytania i

rozumienia ze sluchu.

-.,' W wyniku zrealizowania szczegolowych cel6w ksztalcenia przedmiotu bgdziemy miec do

czynienia z handlowcem, ktory swobodnie bgdzie uczesiniczyl w negocjacjach

handlowych, konferencjach o tematyce gospodarczej, jak rowniei bgdzie mogl

swobodnie Sledzic sytuacjq gospodarczq krajow okreslonego obszanr jgzykowego

poprzez Srodki masowego przekazu oraz literaturg specjalistycznq

Zadaniem przedmiotu jest uksztaltowanie glownie czterech sprawnosci jgzykowych

w zakresie:rozumienia mowy ze sluchu, czytania ze zrozumieniem, mowienia i pisania

a iakte uksztaltowanie kompelencji jqzykowej i kompetencji komunikacyjnej.

Kompetencja jgzykowa, a wigc tworzenie wypowiedzi poprawnych pod wzglgdem

leksykalnym i gramatycznym, opierat siq bgdzie na poznanych przez uczniow

; (sluchaczy) kategoriach semantycznych, jednak wypelnionych materialem leksykalnym

jgzyka zawodowego 2 zakresu handlu, biznesu, bankowosci itp.

Kompetencja komunikacyjna - to umiejgtnoSC skutecznego porozumiewania sig,

nie tylko w zakresie tematyki zawodowej a takte z iyciu codziennym.

W procesie nauczania uczen (sluchacz) musi znaleiC siq w sytuacji zarowno dawcy jak

i biorcy informacji, w kt6rej przebiega proces komunikowania siq.

W realizacji materialu nauczania powinny dominowae Cwiczenia doskonalqce

sprawnosci produkthne, tzn, twiczenia recepcyjne, imitacyjne, komunikacyjne,

sytuacyjne a takie llumaczenia z jgzyka ojczystego na jgzyk obcy.

Doskonalenie sprawnoSci receptywnych powinno by6 kszlaltowane przede wszystkim

w toku SamOdZielnej pracy domowej. Rolq nauczyciela jest prawidlowe pokierowanie

pracquczniow (sluchaczy), udzielanie wskazowek oraz wskazanie odpowiednich audycji

radiowych, telewizyjnych, artykulow z codziennej prasy i specjalistycznych czasopism.

Niezbgdnymi, a w wielu wypadkach jedynymi, Srodkami do realizacji programu jgzyka

zawodowego sq slowniki, publikacje ksiqzkowe, czasopisma i gazety.

Formy sprawdzenia umiejqtnosci

I. piskmne formy sprawdzania umiejqtnosci:

- sprawdziany leksykalno-gramatyczne w formie testow, np, uzupelnit zdania

odpowiedniq ieksykq (do czynnego opanowania) uzupeinic zdania podanq niiej

. . .. leksykq(do biernego opanowania),

- przetlumaczyC zdania (tub tylko fragmeniy zdaii) na jezyk obcy,

- zredagowac dialog (w podanej sytuacji),

- uzupelnic.dialogi brakujqcymi replikami.

- wypelnic blankiet, formulaiz,

- napisac pismo (podanie, odpowiedi na ofertg),

- napisac krotkie wystepienie (refera!) na konferencje i inne.

2. Ustne forrny sprawdzania umiejgtnosci:

- odpowiedziet na pytania dotyczqce tekstu lub filmu, ilustracji, wysluchanego

nagrania,

- opowiedzieb w kilku zdaniach pizeczytany (wysluchany) tekst lub film itp. :..* . . - uloiyt dialog w podanej sytuacji,

- przekazac informacj?, rapytak poinformowaC a takie wyrazic w ~ p l i w o ~ c

(zdziwienie), pewnost - w podanych przez nauczyciela sytuacjach,

- powiedziec par? zdan na dowolny temat,

- przetlumaczy6 tekst lub fragment artykulu,

- przekazac treSt przeczytanego tekstu i inne. .. .

Material nauczania pnedmiotu wiqze sig rowniei z tematykqzawartqwprogramach

innych przedmiot6w zawodowych, jak Ekonomika handlu, Kullura zawodu, Technika

biurowa, Reklama, Mailteting, Elementy prawa.

W zaleinosci od poziomu uczni6w (sluchaczy), wanmkbw i moiliwoSci ksztalcenia,

material nauczania mote by6 poszerrony o temalykq z zakresu ochrony zdrowia

i srodowiska, podazy i popytu towarow i uslug> o problematykq dotyczqcq wystaw,

salonow wystawowych, gield towarowych, innowacji finansowych itp..

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na poszczegolne dzialy programu nauczania:

I I I Razem / 135 1 60 1 162


- Slowniki, leksykony, encyklopedie,

- nagrania magnetofonowe programow radiowych.

- filmy na kasetach video, filmy i programy telewizyjne,

- foldev,

- zbiory drukow, blankietbw i forrnularry (pocztowych, bankowych, celnych,

handlowych),

-- wydawnictwa ekonomiczno-handlowo-bankowe,

- czasopisma specjalislyczne

5. LITERATURA

JCZYK ANGIELSKI

1 1 Dqbrowski K.. Sienicki M : Reading busines. Materialy pomomicze do nauki j w k a

angielskiego w technikach ekonomicznych". WSiP, Warszawa 1992

@ 2. Falkowska M.,Majewski R.,Pawiowska 0.: Wzory list6w angielskich. Wiedza

Powszechna. Warszawa 1992

3. Kienzler I.: English Busines Letters. lVAX Gdynia 1995

4. Kopestyiiska Z.: English for Banking. PWE, Warszawa 1994

5. Kuchciriska E.: Busines podrgczny slownik angielsko-polski, polsko-angielski.

Real Publishers, Warszawa 1991

6. Kuima W.: Korespondencja handlowa w jgzyku angielskim. VIATOR,

Warszawa 1994

7. Neyman M., Pulawski M., Malec J.: Angielsko-polski slownik biznesmena i menediera

wybranej terminologii handlu i finans6w. Tesa, Warszawa 1987

@ 8. Neyman M., Ruhan T.: Busines Finance in English. Poitext, Polska Korporacja

Rozwoju, Warszawa 1992

9. Pawlowski B.: Busines Correspondence. PWE, Warszawa 1995

IOStaniszewska-Kowalik D.: Angielsko-polski siownik tematyczny.

PWN, Warszawa 1995

1 ?.$wida D.: Office English. Pollexl, Warszawa 1995

12WaIlace M.J. Fiynn P.J.: Collins Busines English Dictionary. Sorgre Kolon LTD,

Budapest 1990

13Wyiyiiski T.: Angielsko-poiski i polsko-angielski slownik biznesu. Proszynski i S-ka.

Warszawa 1995

Czasopisma:

-,,Bushes Central Europe",

-,,Bushes Week",

- ,,Newsweek,

- ,,Timex,

-,,The Coastal Times" (The Polish Busines Monthiy),

-,,Warsaw Busines Journal",

-,,Weekly Capital".

JeZYK FRANCUSKI :.I 1. Fevre J., Zajqc M.: Maly praktyczny slownik biznesmena francusko-poiski polsko-

francuski. WSiP, Warszawa 1992

2. Herrmann R., Rauch R.: Francusko-polski slownik tematyczny. PWN,Warszawa 1994

Czasopisrna:

- ,,Le Monde",

-*L Humanite".

JEZYK NIEMIECKI

1. Hataia G., Lichtafiska M.: Slownik tematyczny jezyka niemieckiego bla licealist6w i

2 student6wKanion, Zielona G6ra 1993

2. Kienzler I.: Deutschsprachige Geschaftsbriefe Wzory niemieckich list6w handlowych

z tlurnaczeniam. IVAX, Gdynia 1995

3. Kwapisz Z., Hans-Jorg Hober: Wzory listow niemieckich. Wiedza Powszechna,

Warszawa 1990

4. Skibifiski W.: Slownik terminologii prawniczej i ekonornicznej. Wiedza Powszechna,

Warszawa 1992

Czasopisma:

- ,,Caesh" Bezwalutowe Kredyly Bankowe,

- ,,Capital Gruner und Jahr D ~ c k und Verlagsgruppe Koln",

-,,DM Deutsche Mark.",

- ,,Handelsblatt",

-,,Impulse Unlemehmermagazin,"

- ,,info-und Marklspiegel Wochenblatt"

- ,,Markt,"

-,,Menage?,

- ,,Spiegei",

-,,Stem",

- ,,Zeitmagazin".

3 JCZYK POLSKI

1. Jaworski W.: Leksykon finansowo-bankowy. PWE, Warszawa 1991

2. Komosa A,: Szkolny slownik ekonomiczny. Ekonomik, Warszawa 1992

3. Rumowska E., Czerniawski R.: Maly slownik biznesmena. Poltext, Warszawa 1991

JCZYK ROSYJSKi

1. Cichowski E.: Slownik polsko-rosyjski, rosyjsko-poiski dla biznesmenow.

WJR, Bydgoszcz 1992

2. Grabowska J.: Maly praktyczny slownik biznesmena rosyjsko-polski, polsko-rosyjski.

WSiP, Warszawa 1994

i:? 3. Hajczuk R., Nosowicz J.E., RuSkowski E. : Kieszonkowy polsko-rosyjski slownik

handiowy. Wydawnictwo Agencji ER, Bialystok, 1992

4. Kuzniecowa N.I., Nowikowa E.W. I inni: Russko-anglo-niemieckij tolkowyj slowar po

biznesu. "Gorizont", Moskwa 1992

5. Maksimov W.I.: Slowar pierestrojki. Zlotoust, Moskwa 1992

6. Mirek M. Jqzyk rosyjski dla biznesmenow. Wydawnictwo MK, Bydgoszcz 1993 .. .

7. Rydzewska D., Krywol T.: Slownik ekonomiczny rosyjsko-polski, PWE, Russkij jazyk,

Warszawa-Moskwa 1984

8. Utkin E.A.: Professija menedzer,."Ekonomika". Moskwa 1992

9. Szalypina S.S.: Czlienie i soslawlenije kontraktow na anglijskom jazykie.

"Zlotousl", Moskwa 1991

10,Ratajczak P.: Slownik pigciojqzyczny ekonomiczno-handlow.

Wyd. "Kanion", Zielona Gora 1993

Czasopisma:

- ,,Komersant Daily",

- ,,Delowoj mir Bussines WORLD",

- ,,Moskowskije Nowosti",

- ,,Finansowyje izwiestija",

- ,,Kommersant",

-,,Niju-York Taims niedielnoje obozrenije",

-,,Magic Paper (Reklamno-informacjonnoje priloienije k gazietam)",

- ,,Russkij kurier Warszaw" (Meidunarodnaja niezawisimaja gazieta),

- ,,Torgowo-promyszlennyje wiadomosti".

Literatura powinna byc na bieiqco aktuaiizowana.

KULTURA ZAWODU

1. SZCZEG~LOWE CELE KSZTALCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczen (siuchacz) powinien ~mie6:

- rozr6iniC i stosowal normy spoleczne (prawne, etyczne, estetyczne, W C Z ~ ~ O W ~ ilp.)

obowiqzujqce w zakladzie pracy,

- dbaC o wygiqd zewnglrzny, utrzymywal higieng osobista a takie kondycje i dobre

samopoczucie,

- dostosowae ubi6r do miejsca pracy i innych okoiiczno5ci zwiqzanych z pracq @

zawodow$

- umiejqtnie dobra6 makijai, fryzurg, ozdoby itp.do okre5ionej sytuacji zawodowej,

towarzyskiej.

- poruszat sig we wiasciwy sposob,

- nawiqzat i ksztaltowal wla5ciwe kontakty z przeloionymi i wsp6ipracownikami oraz

slosowat wlaSciwe formy grzecznosciowe,

- ksztaltowal prawidiowe kontakty z klientami i osobami wspMpracujqcymi

z przedsigbiorstwem handlowym,

- dokorvdt sdllluuceny w celu korygowania takich cech charaktenr, ktore utrudniajq

ksztaitowanie prawidlowych stosunk6w interpersonalnych (zlosl, agresja),

@ - unikae kontliktbw poprzez zapobieganie im, a w sytuacji ich powstania - rozwiqzywat

- stosowaC zasady dobrego zachowania w: miejscu pracy, restauracji, hotelu, podr6iy,

a lakie podczas uroczystoSci sluibowyck i towarzyskich, podejmowania d elegacji,

odbywania podroiy sluibowych.

- komunikowal sig zgodnie z zasadami kultury jgzyka.

- utoisamiac sig z zakladem pracy i ksztaitowab pozytywne o nim opinie poprzez

rozumienie cei6w zaktadu i wiqzanie ich z celami wtasnymi,

- ksztaitowab estetykg wlasnego stanowiska pracy,

- odroinid gnrpy forrnalne od gnrp nieformainych w zakladzie pracy,

- wypelniaC obowiqzki pracownicze.

- radzik sobie ze stresem w syluacji utraty pracy.

2. MATERIAL NAUCZANIA . I. PRACOWNIK A PRZEDSICBIORSTWO

Konkurencja na rynku pracy. Ubieganie sig o pracg i podjqcie pracy OgOlne zasady

i norrny zachowan w miejscu pracy. Utoisamianie sig z zakladem pracy. Wplyw

pracownika na ksztaltowanie wizerunku firmy. Estetyka stanowiska pracy i rola wyglqdu

zewngtrznego pracownika, sposobu jego zachowania i naieiylego wykonywania

obowiqzk6w w ksztaltowaniu wizerunku zakladu pracy. Stres zwiqzany z ulratq pracy

i jego pokonywanie.

Cwiczenia:

.,. - Rozroinianie i analizowanie norm spolecznych.

- RozrMnianie zachowah etycznych i nieetycznych.

- Uizqdzanie slanowiska pracy.

- ldentyfikowanie cel6w pracownika i pracodawcy.

- OkreSlanie czynnikow zwiqzanych z ksztaltowaniem wizerunku przedsiqbiorstwa

handlowego.

- Analiza zachowah pracownikow handlu i ich wplywu na ksztallowanie wizerunku

przedsiqbiorstwa handlowego.

- Przeprowadzenie analizy wlasnych cech prowadzona na potizeby pracy zawodowej.

- Trening zachowan w czasie pie~wszych dni po podjgciu pracy. j

II. WYGLAD ZEWNETRZNY PRACOWNIKA

Rola zdrowia i higieny osobistej oraz samopoczucia i kondycji w procesie pracy.

Ksztaltowanie wyglqdu zewngtiznego. Ubior, fryzura, sposob poruszania sig, sylwetka.

Estetyka, kolorystyka, elegancja a moda.

Cwiczenia:

- Oglqdanie i analizowanie turnali odzieiy oraz czasopism poiwigconych modzie.

- Analiza lypowych ukladow twarzy i dostosowywanie do nich fryzur oraz ~nakijaiu itp.

- Trening sposob6w ubierania sig, makijaiu, prostych fryzur, lqczenia kolorow.

dobieranie dodatk6w itp.

- Analizowanie i korekta sposobu po~szania sig.

- Przygotowanie wla$ciwego ubioru i innych elementow wyglsdu Zewnelrzneg0

w ramach staran o pracg i rozmowy wstepnej z pracodawq.

Ill. KSZTALTOWANIE STOSUNK~W iNTERPERSONALNYCH - ZASADY DOBREGO

ZACHOWANIA

Kultura osobisia jako wamnek wla5ciwego wykonywania obowiqzkow zawodowych.

~orm; grzecznoSciowe i ich roia w pracy zawodowej. Kultura w relacjach sluibowych.

Zasady pracy w grupie. Kompromis. Sztuka dyskusji i negocjacji. AsertywnoSd.

Zapobieganie konfliktom i ich rowiqzywanie w miejscu pracy. Kultura kontaktow

z kiientami i innymi osobami wsp6lpracujqcymi z przedsiebiorstwem handlowym. Kultura

3 jqzyka. Zasady zachowania sie w: miejscu pracy, restauracji, hotelu, w podrbiy, a take

podczas uroczystosci siuibowych i towanyskich, podejmowania deiegacji, odbywania

podroiy sluibowych.

Cwiczenia:

- Trening rotnych form kontaktow (osobislych, korespondencyjnych, telefonicznych).

- Udzielanie informacji dolyczqcych zakladu pracy.

- Przygotowanie zaproszen, biletow wizytowych, folderow, bi1~lelyn6w itp.

- Organizowanie uroczyslosci siuibovqch i towarzyskich.

- Urzqdzanie sali konferencyjnej, sali narad.

- Odczytywanie rozkladbw jazdy: PKP. PKS, LOT. :> - OkreSlanie sposobbw zachowania w czasie podroiy i w hotelu, w restauracji.

- Przygotowanie konspektow wystqpien.

- OkreSianie sposobowzachowan w czasie rozmow, wystqpieii, konferencji.

- Prowadzenie dyskusji i negocjacji.

- Nawiqzywanie kontakt6w, wspoldzialanie, stosowanie form grzecmoSciowych.

- Rozwiqzywanie konfliktbw w miejscu pracy. . .

IV. SAMOOCENA

Cechy charaktem pracownika. Preferowane cechy w miejscu pracy. Ksztaliowanie cech

pozytywnych. Cechy negatywne i ich eliminowanie.

Cwiczenia:

- Okreslanie wiasnych cech charakten. (pozytywnych i negatmych).

- Opanowywanie doSci, agresji itp.

- Wysluchanie kasety z tekstem wygiaszanym przez aktora, poiilyka, naukowca,

adwokata itp. i proba oceny wypowiedzi od strony jgzykowej.

- Wysluchanie kasety z wiasnym tekstem i prbba oceny wypowiedzi od strony

jgzykowej, dykcji, jasnosci sformuiowa~i.

- Zarejestrowanie na kasecie video scenki pozwalajqcej na oceng wlasnego wyglqdu

zewngtrznego, ubion., sposobu potuszania sig i innych eiementow wygiqdu

zewngtmego.

- Samoocena a ocena dokonywana przez innych w zakresie najwainiejszych w danym

zawodzie cech charaktetu.

- Trening wymowy z uiyciem magnetofonu.

3. UWAGI 0 REALiZACJl

Przedmiot "Kuitura zawodu" ma charakler interdyscypiinarny, wymaga od nauczyciela

wiedzy z zakresu wielu dyscyplin. JednoczeSnie niewieiki wymiar godzin

przeznaczonych na reafizacjg tego przedmiotu, wymaga du2ej dyscypiiny w jej

przekazywaniu.

Zadaniem przedmiotu jest wyposaienie ucznibw (sluchaczy) w podstawowe umiejqtnosci

dotyczqce zasad dobrego zachowania i ukszlaltowanie przekonania o duiym wplywie I wyglqdu zewngtnnego pracownika na przebieg pracy zawodowej, Nie mniej waine jest

ksztaliowanie takich cech jak: surniennoSC, uczciwosc, takt, uprzejmost,

systematycznost, dokladnost i zamilowanie do porzqdku.

Zajgcia powinny sprzyjac ksztaitowaniu umiejgtnosci praktycmych. Dlatego l e i

hiczenia zwiqzane np, z nakrywaniem stolu i ewentuainym spoiywaniem posilkow,

doborem fryzury, rnakijaiu itp., powinny byC realizowane poprrez konkrelne Cwiczenia

typu: dostosowywanie fryzury, makijaiu czy ubion. do konkretnej osoby i sylwetki bcznia

(sluchacza), korekty sposobu pomszania sig bqd i komponowania eiementow wygladu.

Podobnie zagadnienia dotyczqce zasad dobrego zachowania rnuszq byc reaiizowane

poprzez biczenia, np.w formie przeprowadzonej scenki syluacyjnej.

Bardzo przydatny w realizacji przedrniotu bgdzie sprzgt techniczny: magnetofon,

karnera, rnagnetowid, dzigki kt6rym uczniowie (siuchacze) mogq analizowa6 brzrnienie

swojego giosu i kthre urnoiliwiajq analizg i ewentualnq korektg poszczegoinycii

element6w wygiqdu zewnetrznego, w tyrn mimiki, gestykulacji, sposobu poruszania sig.

Celowym wydaje sig zapraszanie ( w miarg moiiiwosci) na niektiire lekcje np.

w charakterze konsultanthw, okreslonych specjaiistow takich jak: choreograf, styiista,

j kosmetyczka, ftyz,er czy kelner.

Ksztaltowanie iakich umiejgtnoSci jak: ,,radii: sobie ze slresern w sytuacji utraty pracy" @

czy ,,ksztattowanie pozytywnej opinii o zakladzie pracy" ma za zadanie dostosowanie

postaw ucznihw (siuchaczy) do rzeczywistoSci: bowiem powinien posiadaC przekonanie

nie tylko o wsp6inyrn iosie pracodawcy i wlasnyrn lecz takie rozurniet zaleinoici migdzy

kwalifikacjarni a IatwoSciq uzyskania pracy.

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na poszczeg6lne dzialy prograrnu nauczania:

LP.

1 zachowania iV. 1 Sarnoocena

I I I 4 2 2

Nazwa dziaiu

I.

11.

pp

Pracownik a przedsiebiorstwo

Wyglqd zawngt~ny pracownika

I I I I

14 interpersonainych- zasady dobrego

5 - letnie 14

16 --

7 Godziny do dyspozycji nauczycieia

7

Razem I GO 1 30 I 12

7

3-ietnie 6

8

poiicealna 6

8


- Magnetowid, kamera video, aparat fotograficzny, magnetofon.

- filmy na kasetach video Biura Doradztwa i Organizacji Synergia np.:

- Savoir-vivre w biznesie, w biurze i nie tylko ...

- Skuteczny negocjator, slrategia,

- Mowa ciala czyli komunikacja niewerbalna,

- Jak odnieSC sukces w sprzedaiy,

- Sekretariat menediera,

- Jak pokonaC stres. ' - plansze (np. prezentujqce schema1 organizacyjny zaktadu pracy, uklad anatomiczny

czlowieka),

- foliogramy i przeirocza

- foldery, plakaty, informatory, bilety wizytowe, zaproszenia i inne Srodki dydaktyczne

prezentujqce zaklad pracy.

- katalogi mody, fryzur, makijaiu itp.

- czasopisma reklamowe.

5. LITERATURA

J

1. Cienkowski W.: Jgzyk dla wszystkich. PWN, Warszawa 1977

2. Cording I.: 0 zachowaniu sig pizy stole. Wyd. Harba Crown, Warszawa 1991

3. Dankowski M.: Nastolatki i bon ton. PWE, Warszawa 1990

4. Dziembaj J.: Jak sprzedaC sig pracodawcy. Oficyna Wydawnicza "lmpuls",

Krakow 1994

5. Fisher R., Ury W.: Dochodzqc do oak. Negocjowanie bez poddawania siq. PWE,

Warszawa 1990

6. Gorczynski S.: Sztuka rozmowy, Warszawa 1990

7 , Hanke A,, Mandrosz-Wrdblewska J.: Paszpoil do Swiala sukcesu. Wyd. Real Press,

Warszawa 1993

8. Kozielecki J.: Koncepcja psychologiczna czlowieka. PiW, Warszawa 1980

9. Majka J.: Rozwaiania 0 etyce pracy. Wyd. W W , Wroclaw 1986

10. Maskowski A,, Cegietlo A: Z polszczyznqza pan brat. Iskiy, Warszawa 1982.

11. Naigcki Z.: Negocjacje w biznesie. Wyd. Profesjonalnej Szkoly Biznesu,

Krakow 1991

12. Pietkiewicz E.: Dobre obyczaje, lnsiytut Wydawniczy Zwiqzkow Zawodowych,

~ a r s z a w a 1987

13. Pietkiewicz E.: Etyka menediera czyli sztuka dobiych manier w prowadzeniu

interesow Lullrex, Warszawa 1990

14. Pietrasihski 2.: Praktyczna psychologia pracy. Wiedza Powszechna,

!> Warszawa 1985

15. Weber R.: Zasady zarzqdzania organizacjami. PWE. Warszawa 1980

16. Werner U., Soltys J.: Jak dzialaC na wolnym rynku. Wyd.Thau~s 1991

17. Winch P.: Etyka a dzialanie. Warszawa 1990

Literatura powinna byc na bieiqco aklualizowana

PRACOWNlA EKONOMICZNO - INFORMATYCZNA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeli (sluchacz) powinien umiet:

- obslutyi: komputer: korzystac z systemu operacyjnego, nakladki syslemowej,

arkusza kalkulacyjnego, bazy danych, Windows w jednostkach samodzielnych

oraz w sieci komputerowej ' - posiuiyC siq wybranym (aktualnym) edylorem tekstu,

- obsiuiyc programy kadrowo - placowe,

- obsluiyc programy magazynowo - zaopatrzeniowe.

- obsluiyc komputerowe ksiqgi przychodow i rozchodow,

- obsluiyc system finansowo - ksiqgowy,

- obsiu2yC: inne systemy ekonomiczno - finansowe,

- wykonac czynnosci operatorskie:

- zainslalowac program wg polrzeh firmy,

- drukowat zaksivgowane dokumenly,

- wydrukowac raporty, analizy,

- wydrukowai: zeslawienia, wykresy,

- wydrukowaC odcinki wyplat do lisly plac,

- wydrukowae formularze PIT,

- ulworzyC archiwum danych.

Komputer IBM PC - jego charakteryslyka, zaslosowanie i wykorzystanie

w nowoczesnym biurze firmy. Ekonorniczne zastosowanie arkusza kalkulacyjnego

i bazy danych. Obsluga kompulera pracujqcego w Srodowisku DOS i Windows

oraz zasady pracy w sieci komputerowej. Korzyslanie z zasobow sieci.

' Umiejetnosc powinna by6 w zasadzie uksztaltowana na lekcjach ,,Elemenly informatyki'.

Cwiczenia:

- lnstalowanie programow w DOS i ich konfiguracja.

- lnstalowanie programbw w Windows.

- Rejestrowanie uiytkownik6w w sieci.

- Ustalanie praw uiytkownika.

- Metody ochrony zbiorow, atrybuty plikow i katalog6w.

- Zaslosowanie arkusza kaikulacyjnego (faklura VAT, rachunki, bilans, rachunek

zyskow i stral, labeia kursow waiut, obliczanie odsetek od kredytbw bankowych,

analiza finansowa dzialainoSci firmy).

1 - Zaslosowanie karloteki bazy danych w przedsiebiorstwie np, prowadzenie

@$ karloteki magazynowej, kartoteki pracownikbw, kontrahentow.

- Zarzqdzanie drukarkami sieciowymi.

- Wysylanie komunikatbw, informacji, danych.

11. REDAGOWANIE PlSM ZA POMOCq EDYTORA

Funkcje i moiliwoSci wykorzystania edytora. Zasady wprowadzania i projektowania

lekstu za pomocqwybranego edylora. tqczenie tekstu z rysunkiem, wykresem,

wzorami matemalycznymi. Korzyslanie z programow istniejqcych i wlasnych.

Projektowanie struktury rozdzialow i sporzqdzanie spisu lreSci. Korespondencja

seryjna.

Cwiczenia:

@

- Sporzqdzanie pism informacyjnych. reklamowych z rysunkami i wykresami.

- Wykonywanie label i formularzy.

- Redagowanie telegram6w, lelefonogram6w, teleksow.

- Wykonywanie korespondencji seryjnej np, oferl, zaproszeri, zawiadomien,

wzorow umow, zaswiadczeii pracy, kwestionariuszy osobowych,

- Wykorzyslanie operacji blokowych do redagowania, korekty i akfualizacji

korespondencji np. handlowej, finansowej.

- Pisanietekstow w jezykach obcych np, oferly handlowej, reklarnowej i promocyjnej

Ill. PROGRAMY GRAFICZNE - REKLAMA FlRMY

lnstalacja programu graficznego. Korzystanie z polecen programu i palety ba~w

do w~konania rysunku - reklama firmy. Lqczenie gotowych rysunkow. Zapisanie . wykonanych projektow i wydruk.

Cwiczenia:

- Zastosowanie kroju i czcionki iiter oraz operacji powigkszen do tworzenia rekiam.

- Wykonywanie wywieszek informacyjnych.

- Sporzqdzanie oferly handlowej. . .,

- Wykonywanie polqczeli gotowych rysunkow, obrazow.

- Wykonywanie wizytowek, informatorow, kalendarzy firmy.

- Wykonywanie projektbw iogo firmy itp.

- tqczenie tekstu i rysunku.

- Przechowanie gotowych rysunk6w.

IV. OBSLUGIWANIE PROGRAM6W KANCELARYJNYCH.

Baza danych, notatnik adresow, terminarz pilnych spraw, kalkulator.

Cwiczenia:

- Przekazywanie korespondencji, informacji, polecen w sieci.

- Kontrolowanie IerminowoSci zaialwiania spraw.

- Korzystanie z ksiqzki teleadresowej i jej uaktuainianie.

- Korzystanie z poradnika i komentarza do aktu prawnego.

V. OBSLUGA PROGRAMOW KADROWO - PLACOWYCH.

3 lnstalacja i modyfikacja programu do potrzeb firmy. Prowadzenie i aktuaiizowanie akt

osobowych. Rejestrowanie nagrod, odznaczeri, urlopb&, szkoleii. Sporzqdzanie listy

plac.

Cwiczenia:

- Prowadzenie korespondencji w sprawach osobowych.

- Wprowadzania i aktualizowanie akt osobowych pracownikow.

- Prezentowanie danych o pracownikach wg dowolnie wybranych kryteriow. '

- Wystawianie zaswiadczeh pracownikom.

- Rejestrowanie staiych i ruchomych sktadnikow plac.

- Rejestrowanie nagrod, odznaczen, szkolen, uriopow.

- Sporzqdzanie listy plac.

- Przygotowanie deklaracji ZUS.

- Obliczanie podatku dochodowego od osob fizycznych

- Drukowanie odcinkow wyplat do listy plac.

- Drukowanie formuiarzy PIT.

- Tworzenie archiwum danych.

VI. OBStUGA PROGRAMU MAGAZYNOWO - ZAOPATRZENIOWEGO

Obsluga wszystkich dokumentbw magazynowo-zaopatrzeniowych, kontrola formalna

i meryloryczna. Przygotowywanie raporlow i zestawien.

Cwiczenia:

- Wprowadzanie danych o dostawcach, doslawach i towarach.

\ - Wprowadzanie danych o odbiorcach i zamowieniach oraz ich realizacji.

- Tworzenie katalogbw produktow i kartotek magazynowych.

- Wystawianie faktury VAT i rachunkow uproszczonych.

- Sporzqdzanie dokumenlow magazynowych: PZ, WZ, PW, RW, MM i innych.

- Ustalanie stanu magazynow w roinych przekrojach w wybranym okresie czasu.

- Sporzqdzanie raporlu i analizy np. zuiycie malerialow, tendencje w zakresie

sezonowoBci spnedaiy.


Vll. OBSCUGA KOMPUTEROWEJ KSICGI PRZYCHOD~W I ROZCHOD~W

lnstalacja ksiggi dla pojedynczego uiytkownika i dla wielu uiytkownikow - wieioksiggi. Rejestrowanie dokumentow ksiqgowych. Prowadzenie bazy

konlrahentow. Wykonanie wydrukow, zestawien, wykresow, przygotowanie raporldw.

Cwiczenia:

- Rejeslrowanie dokumenl6w ksiggowych.

- Kontrolowanie lerminow plalnosci.

- Sporz3dzanie raportow kasowych.

- Dokonanie korekty blgdnych zapisbw. . . - Ustalanie rozliczenia podatku naieinego i naliczonego celem sporzqdzenia

deklaracji podatkowej, podatku od lowarow i ustug.

- Wykonywanie zestawienia, raporlu, rozliczenia finansowego.


Vlll. OBSCUGA SYSTEMU FINANSOWO - KSIEGOWEGO.

Automatyczna instalacja i modyfikacja programu do potrzeb firrny. Definiowanie

rejestrow VAT, uktadanie bilansu i rachunku wynikbw. Prowadzenie rozrachunkow

rgcznie lub aulomatycznie.

Cwiczenia:

- Wprowadzanie i aktualizowanie planu kont.

- Wprowadzanie bilansu otwarcia.

- Rejestrowanie dokumentow zgodnie z dekretacjq.

- Ewidencjonowanie w ukladzie kont syntetycznych i analilycznych.

- Kontrolowanie zobowiqzah i naleinoSci.

- Prowadzenie rozliczenia kosztow.

- Tworzenie zestawienia obrotow i sald oraz bilansu zarnknigcia.

- Sporzqdzanie rachunku zyskow i strat.

- Sporzqdzanie informacji dodatkowej np. wyniku finansowego nelto i

rentownoSci firmy.

- Drukowanie raporlow, analiz, zestawieri, wykresow.


IX. OBSCUGIWANIE INNYCH SYSTEMOW EKONOMICZNO - FINANSOWYCH.

Organizacja pracy firrny w kontaktach z bankiem, urzgdem skarbowym, zakladem

ubezpieczen spolecznych, towarzystwem ubezpieczeniowym i innyrni urzgdami.

Organizacja pracy i sprawny obieg dokumentow - informacja w firmie.

Cwiczenia:

- Analizowanie wynikow na gieldzie.

- Prowadzenie rozliczenia z ZUS.

- Sporzqdzanie sprawozdawczoSci GUS.

- Prowadzenie rozliczeh z urzgdem skarbowym.

- Wykonywanie analizy ekonomiczno - finansowej na podstawie danych

ksiggowych, bilansu, rachunku wynikhw.

- Ustalanie rentownosci firm.

- Prognozowanie - syrnulowanie dzialalnosci firrny.

Program nauczania przedmiotu "Pracownia ekonomiczno - informatyczna" zawiera

tresci wynikajqce z podstawy programowej ksztalcenia w zawodzie.

Zadaniem tego przedmiotu jest uksztaltowanie umiejgtnoSci sprawnego

poslugiwania sig komputerem i wykorzystania systemirw informatycznych przyszlej

pracy zawodowej do wykonywania zadah zawodowych na roinych stanowiskach

w przedsigbiorstwie handlowym jak; organizacja pracy sekretariatu i dzialu kadr,

dzialu marketingu, prowadzenie UzialalnoSci handlowej i magazynu, rachunkowosci

i przdsigbiorstwa itd.. Ponadto techniki komputerowe znajdujq obecnie szerokie

zastosowanie w przygotowaniu materialaw do analiz ekonomicznych i finansowych

firmy.

Bazujqc na wiadomo'sciach z przedmiotu ,,Elementy informatyki", naleiy ullwali6 lub

rozszerzyt umiejgtnoSci obslugi komputera IBM PC, dostosowujqc material

nauczania do poziomu calej grupy uwni6w ( sluchaczy).

Przedmiot ma charakter zajgC praktycznych i bazuje rowniei na wiadomoSciach

z innych przedmiotow zawodowych, takich jak: Technika biurowa, Statystyka,

RachunkowoSC, Marketing, Ekonomika handlu. Dlatego wskazane byloby

prowadzenie zaj@ przez dwoch nauczycieli - informatyka i ekonomista

Realizacja programu nauczania wymaga bieiqcej korelacji i aktualizacji wiedzy oraz

odpowiedniego doboru Cwiczeri i programow uiytkowych, kt6re na bieiqco powinny

@ by6 aktualizowane. Naklada to na nauczyciela koniecznokt ciastego doksztalcania

sig i aktualizowania swojej wiedzy np. wobec zmieniajqcych sig przepisow

finansowych oraz doskonalenia swoich umiejgtnoSci.

Zajgcia naleiy prowadziC w pracowni komputerowej, ktora umoiliwi uczniowi

(sluchaczowi) aktywnq pracg na komputerze indywidualnie lub co najwyiej 2 osoby

do jednego stanowiska.

Przyklady i zadania naleiy dostosowywat do aktualnie przerabianego materialu z

innych przedmiotow zawodowych oraz wykorzystat dane do Cwiczeri z takich irodel

jak: rocznik statystyczny, prasa lub dostgpna komputerowa baza danych.

Dob6r tematyki Cwiczeri powinien by6 SciSle skorelowany z materialem nauczania

innych przedmiot6w zawodowych i dokonywany przez caly zesp61 nauczycieli

przedmiotbw zawodowych, aby zachowaC korelacje migdryprzedmiotow~.

Dia uksztaltowania umiejqtno5ci zawartych w celach ksztalcenia, na~czyciel

powinien opracowai: szczegolowy rozklad materialu nauczania wraz z cwiczsniami

oraz dokonal szczeg6lowego podzialu godzin na ich realizacje.

Specyfika tego przedmiotu narzuca koniecznosl wykonywania duiej iloici

praktycznych lwiczeri w ceiu opanowania niezbednych umiejetnosci.bowjem

sprawnoSC, szybkosl i bezblgdne wykonanie zadania oraz wiasciwe wykorzyslanie . . system6w informatycznych, powinno by6 najwyiej oceniane przez nauczyciela.

Podstawq uzyskania przez ucznia (sluchacza) pozytywnej oceny jest opanowanie

wszystkich umiejglnosci okreslonych celami ksztalcenia tego prredmiolu - czyii

wykonanie konkretnych zadar', ktbre wystgpujqw przedsigbiorstwie handlowym, przy

czym zadanie ie muszq bye wykonane poprawnie.

Waine w tym przedmiocie jest uksztallowanie umiejgtnosci operatorskich przy

obsludze programbw uiytkowych. Stopier' ich opanowania powinien by6 sprawdzony

na podstawie popfawnego wykonania zadania na komputerze.

Proponuje sig nastgpujqcy podzial godzin na poszczegolne dzialy programu

nauczania:

1 edylora 111. 1 Programy graficzne - reklama firmy I 22 I 10 1 15 IV. I Obslugiwanie programow I 11 4 1 6

LP.

I. ll.

Nauczyciel powinien na bieiqco eliminowal wersje programow komputarowych,

ktore staly sig j u i nieaktualne i zastgpowai je nowymi.

Nazwa dzialu

Wiadomoici wstgpne Redaaowanie oism za oomoca

Orientacyjna liczba godzin

szkola policealna

2 30

technikum 5-lelnie

10 40

technikum 3-letnie

2 12


Pracownia komputerowa na co najmnlej 8 stanowisk pracy WypOSaiOna W:

- 8 komputerow typu IBM PC, rnyszy do kaidego komputera, drukarki.

- inne urzqdzenia np. Fax, i Modem, telefon miejski, sieC komputerowa np. Novell

lub aktualna;

- oprogramowanie:

- Dyskowy System Operacyjny (MS DOS, Windows).

-Excel, aktualne.

- Baza danych (np. ACCESS)

- Edytory lekstu (np. WORDPERFECT For DOS , WIN WORKS, QR-Tekst dla

Windows, WinTexl602, WIN WORD)

- prograrny Qraficzne np. COREL DRAW i inne,

- programy utytkowe wersji szkoieniowej aktualne ( np. ksigga

pnychodbw i rozchodow, ksigga handlowa, magazyn, umowy-zlecenia,

program kadrowo-placowy, systemy finansowo-ksiqgowe, w/w programy

pracujqce pod DOS i Windows - obecnie np. SYMFONIA),systemy do

analizy wynikow, sprzedaiy, kosztow dzialalnosci firm - ,,Analizatory serii

Tygrysy Ekonomiczne"

- zeslawy zadan, instrukcji, Cwiczeii.

- programy wlasne.

1. Bednarek M.: Cwiczewnia z edytora WORD 6.0 PL. Mikom , Warszawa 1996

2. Bielejewska A,: EXCEL 5 dla Windows - krok po kroku. Microsoft Pres- READ ME,

Warszawa 1995 . . 3. Banaszek K.: ACCCES 2 dla Windows - krok po kroku. Microsoft Pres - READ

ME, Warszawa 1995

4. Gregorczyk G.,Bursza T.: Elemenly informatyki. Uiytkowanie komputera. PC

Koncept, Warszawa-Grodzisk 1995

5. Koperlowska M.: Cwiczenia z bary danych ACCESS 2,O PL. MIKOM,

Warszawa 1995

6. Machowski J.: WORD 6 dla Windows - kmk po kroku. Mikrosof! Pres -READ ME,

Warszawa 1995

7. Murray K.: Grafika kornputerowa. Intersofland, Warszawa 1993

8. Nowakowski Z., Sikorski W.: lnforrnatyka bez tajernnic. MIKOM, Warszawa 1995

9. Cazgcka B., Cazecki D.: Cwiczenia z COREL DRAW 5. MIKOM. Warszawa 1996

10.Szyrnocha I.: Cwiczenia z arkusza kalkulacyjnego EXCEL. MIKOM,

Warszawa 1995

11.Zydorowicz T., Mazur T.: COREL DRAW. Wydawnictwo PLJ, Warszawa 1993

Literalurg naleiy na bieiqco aktualizowac.

PRAKTYKA ZAWODOWA

1. SZCZEGOCOWE CELE KSZTACCENIA

W wyniku zorganizowanego procesu nauczania uczeri (sluchacz) powinien umiet:

- okreSiiC asortyment towarowy w sklepie i w hurtowni,

- ustalit zapotrzebowanie na lowary uwzglgdniajqc poziom zapasow towarowych,

dokonaf. wyboru dostawcy,

1 - sporzqdzit i sprawdzit dokumenty zwiqane z przyjmowaniem oraz sprzedaiq

towarow,

@ - dokonaC odbioru iloSciowego towar6w.

- przygotowat towary do sprzedaiy,

- rozmiescit towary w sali sprzedaiowej i magazynie,

- przeprowadzit rozmowg sprzedaiowa

- zadernonslrowac towar,

- obliczyC nale2noS6,

- przyjsli: naleinoSt w gotowce, czekiem lub kartqplatnicza

- obliczyt wielkoSt obrotu, kosztow i wyniku finansowego sklepu lub innej

wyodrgbnionej finansowo jednostki organizacyjnej handlu,

- prowadzit ewidencjg ruchu towarow w sklepie i hurtowni,

- przyj3t zgloszenie reklamacyjne,

@ - posluiyt sig urzqdzeniami i nowoczesnym sprzgtem w sklepie i hurtowni,

- dokonaC ewidencji ksiggowej roinych zdarzeri gospodarczych.

- dokonal rozliczeii z dostawcami, bankiem i urzgdem skarbowym,

- przeprowadzit analizg planu operatywnego firmy handlowej.

- obliczyf. i zinterpretowaC wskainiki finansowe stosowane w analizie ekonomicznej


I. PRAKTYKA W DETALU I HURCIE

1. Wprowadzenie ucznia (sluchacza) do sklepu

Zapoznanie z organizacjq pracy, harmonogramem i dyscyplinq pracy. Estelyka

wyglqdu i uczciwoS6. Zasady odpowiedzialno5ci materialnej.

Przeszkolenie w zakresie bhp i p.poi. &oznanie z obowiqzujqcymi regulaminami

wewngtrznymi. Zapoznanie z asortymentem towarowym skiepu.

2. Zaopatnenle placowek detalicznych

Analiza zapasow towarowych. Ustalenie wielkosci zapotrrebowania na towary.

Wybor dostawcow. Udzial w rozmowach handlowych. Dokumenty ZwiqZizane

z zamowieniami i przyjmowaniem towarow. Obsluga akwizytorow.

3. Przygotowanie towar6w do sprzedazy

Czynnosci zwiqzane z przygotowaniem towarow do sprredaiy i ich rozmieszczenie

w sali sprzedaiowej i na zapleczu.

4. Organizacja procesu sprzedaiy

Prowadzenie rozmowy sprzedaiowej. Demonstrowanie towarow, poradniclwo

sprzedatowe. Estetyka miejsca pracy. Obliczanie naleinosci przy zastosowaniu

najnowszych urzqdzeri technicznych. Prryjmowanie naleinosci w formie gotowkowej ' i bezgotbwkowej.

5. Rozliczenie finansowe sklepu i innych jednoslek handlu

Obliczenie wyniku finansowego dzialalnosci jednostki handlu. Rozliczenie

pracownikow z wlaScicielem z powierzonego majqlku.

6. Wprowadzenie ucznia (sluchacza) do hurfowni

Zapoznanie z organizacjq harmonogramem i dyscyplinqpracy. Instruktat w zakresie

bhp i p p o i OdpowiedzialnoSC materialna. Zapoznanie z obowiqzujqcymi

regulaminami wewngtrznymi. Asortyment towarow w hullowni.

7. Zaopatrlenie hurtowni

Zamawianie towarow, zawieranie umow z dostawcarni. Ewidencjonowanie ruchu

lowarow. Reklamacje. Obrot uszlachniajqcy w hurtowni. Rozmieszczenie towarow w

magazynie.

8. Kontrola jakoSci towarow

Udzial w sprawdzaniu jakosci lowarbw. Postgpowanie reklamacyjne dotyczqce wad

jakosciowych.

9. Aktywfzacja sprzedaiy hurtowej

Melody reklamy i sposoby prornocji towarow stosowane w hurtowni. Zakres pracy

akwizytora w sprzedaiy hurtowej.

II. PRAKTYKA.W ZARZADZIE FIRMY HANDLOWEJ

10. Zapoznanie z firm4

Struktura organizacyjna firmy. Pnedmiol dzialania, irodla dostaw i kierunki

sprzedaiy. Forrna prawna firmy.

1 I . Finanse i ksiggowoSC w firmie

Zapoznanie z organizacjq i zadaniarni kombrki finansowo-ksiggokej. Obieg

dokumentow finansowo-ksiggowych. Formy i melody ewidencji ksiegowej stosowane

: w firmie. Rozliczenia z kontrahentarni, instytucjami finansowymi (banki, instytucje

ubezpieczeniowe) oraz budietem. Ustalanie wyniku finansowego firmy.

12. Plan ekonomiczny

Planowanie operatywne i strategiczne. Analiza ekonomiczna i finansowa,

dzialalnoici gospodarczej oraz wykorzystania Srodkow. Struktura majqiku firmy.

Kapitaly w firmie. . .

13. Marketing w firrnie handlowej

Organizacja marketingu w firmie. Badania marketingowe. Zakres dzialan

marketingowych firrny handlowej.


,,Praktyka zawodowa" powinna umoiliwiaC konfrontacjg i poszerzenie wiedzy

zdobywanej w szkole. W kszlalceniu technika handlowca przewiduje si? dwie

praktyki zawodowe, kaida w wymiarze 4- tygodni.

W technikum, piewsza praktyka zawodowa odbywa sig w klasie Ill i powinna byc

realizowana w punkcie sprzedaiy detalicznej i hurtowni, zaS druga - w klasie IV - w zarzqdzie firmy handlowej

W przypadku technikum na podbudowie programowej szkoly zasadniczej - zawdd

sprzedawca, praktyka odbywa sig tylko w klasie II i naleiy j q rozpoczqc

od wprowadzenia ucznia (sluchacza) do hurtowni i nastgpnie w zarzqdzie firmy.

W szkole policealnej natomiast praktyka zawodowa bgdzie realizowana w semestrze

Ill i IV, kaida w wymiarze po 4 tygodnie.

Program praktyki zawodowej moina traktowat w sposob elastyczny. Ze wzglgdow

organizacyjnych, dopuszcza sig pewne odstgpstwa od jego realizacji.

W czasie praktyki uczen (sluchacz) powinien prowadzit dzienniczek praktyki.

Ocenianie umiejgtnoSci opanowanych podczas praktyki zawodowej dokonuje

opiekun praktyki na podstwie obsewacji wykonywanych zadan przez ucznia

(sluchacza) oraz sposobu prowadzenia dzienniczka praktyk.

Proponuje sig orientacyjnie nastgpujqcy podzial czasu ria poszczeg6lne dzialy

programu nauczania:

I. PRAKTYKA W DETALU I HURCIE

1. I Wprowadzenie ucznia (sluchacza) 1 2 I I 2 1 LP Nazwa dzialu

2.

3.

4.

5.

6.

Proponowana liczba dni

do sklepu Zaopatrzenie placowek detalicznych

Przygotowanie lowarow do sprzedaiy

Organiracja procesu sprzedaiy

technikum 5-letnie

Rozliczenie finansowe sklepu i innych jednostek handlu - Wprowadzenie ucznia (sluchacza) do hurtowni

technikum szkola 3-ietnie policealna

2

1

4

2

1

4

1

2 1

1

2

3

2

3

II. PRAKTYKA W ZARZADZIE FIRMY HANDLOWEJ

2

1

1

3

2

3

7 .

8.

9.

6

7

4

40

Zaopatrzenie hurtowni

Kontrola jakoSci Iowarirw

Aktywizacja sprzedaiy hurtowej

3 2

5

6

2

20

3

6

7

4

40

10.

11.

12.

13.

Zapoznanie z firma

Finanse i ksiggowoS6 w firrnie

Pion ekonomiczny

Marketing w firrnie handlowej

Razern (dni)

MINISTERSMO EDUKACJI NARODOWE INSNTUT BADAN...

Documents

Transcript of MINISTERSMO EDUKACJI NARODOWE INSNTUT BADAN...