Teoria rachunkowosci

GB GROUP POLSKA SP. Z O.O. Catman Polska sp. z o.o. Ul. Warsa 8 03-606 Warszawa Biuro projektu: ul. w. Jzefa 1/3, 50-329, Wrocaw.

Czowiek najlepsza inwestycja

Projekt jest wspfinansowany ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego

Teoria rachunkowoci, jej koncepcja,

zasady i normy

Projekt Zosta certyfikowanym ksigowym




05-06 czerwca 2008r. Spis treci:

Teoretyczne podstawy rachunkowoci Podstawowe pojcia rachunkowoci Podstawowe cechy jakociowe rachunkowoci Nadrzdne zasady rachunkowoci Zasady pomiaru i klasyfikacji informacji w rachunkowoci Organizacja rachunkowoci jednostki




1. Teoretyczne podstawy rachunkowoci: 1.1.. konta ksigowe (pojcie, rodzaje, zasady tworzenia i funkcjonowania), 1..2. zasada podwjnego zapisu w ksigach rachunkowych, 1.1. Teoretyczne podstawy rachunkowoci:

Czym jest teoria rachunkowoci? (wykad Prof. dr hab. Jan Turyna)

Teoria rachunkowoci moe by zdefiniowana na wiele sposobw. teoria rachunkowoci => spjny, konsekwentny i wewntrznie logiczny zbir hipotetycznych, koncepcyjnych i

pragmatycznych zasad tworzcych oglny ukad odniesienia dla badania natury rachunkowoci (sownik Webstera).

Teoria rachunkowoci => zbir podstawowych, logicznie powizanych ze sob zaoe koncepcyjnych dla oceny polityki i praktyki rachunkowoci (zasad pomiaru, wyceny i prezentacji danych finansowych) stosowanych przy sporzdzaniu sprawozda finansowych (E.A.Hendriksen).

Funkcje teorii rachunkowoci: uoglniajca, komunikatywna, predyktyczna, praktyczna.

Funkcja uoglniajca: przenoszenie aksjomatw, zaoe koncepcyjnych itd. do polityki rachunkowoci i jej praktyki.

Funkcja komunikatywna: tworzenie i doskonalenie poj, okrele itd. => jzyka rachunkowoci. Funkcja predyktyczna: badanie zmian w otoczeniu rachunkowoci i prognozowanie zmian w

przyszoci. Funkcja praktyczna: Wymienione wyej elementy musz by wystarczajco oglne i niesprzeczne ze sob.




Zazwyczaj teoria tworzy ramy dziaania dla praktyki, czsto na podstawie uoglnie danych empirycznych.

W rachunkowoci odwrotnie: jej praktyka formuuje jej teori. Jednak pomidzy teori i praktyk wystpuje sprzenie zwrotne.

Teoria (zaoenia koncepcyjne) rachunkowoci wpywa na ksztat i zawarto sprawozdania finansowego,

modyfikuje zasady wyceny aktyww, zobowiza itd. Teoria rzutuje na zmiany w: klasyfikacji aktyww, pasyww, przychodw, kosztw, wynikw, schematach

ksigowa, interpretacji transakcji gospodarczych itd. Teoria rachunkowoci tworzy oglne ramy dla opracowywania norm prawnych, standardw itp. Polityka (zasady) rachunkowoci jest zetkniciem teorii (zaoe koncepcyjnych, standardw) i praktyki rachunkowoci, oznacza ca jej sfer normalizacyjn. Polityka rachunkowoci to zbir standardw, opinii, interpretacji, regu oraz przepisw wykorzystywanych

przez podmioty gospodarcze w ich sprawozdawczoci finansowej. Uytkownicy rachunkowoci => obecni i potencjalni inwestorzy, pracownicy, kredytodawcy, dostawcy

produktw lub usug, inni wierzyciele, odbiorcy produktw lub usug, agendy i instytucje rzdowe, kadra kierownicza jednostki.

Teoria rachunkowoci

Polityka (zasady) rachunkowoci

Uytkownicy rachunkowoci

Praktyka rachunkowoci

zasady wyceny, inne elementy

raportowanie

abstrakcje rekomendacje




Praktyka rachunkowoci to ... rodek realizacji podstawowych celw sprawozda finansowych... (raport Komitetu Trueblooda, 1973 r. USA)

Obejmuje ona m.in. systemy rachunkowoci w jednostkach, specjalistyczne rozwizania branowe, firmy zajmujce si prowadzeniem ksig rachunkowych korporacje audytorsko-konsultingowe.

Rachunkowo peni liczne funkcje m.in. kontroln, sprawozdawcz, statystyczn, informacyjn, dowodow itd.

Podejcia do teorii rachunkowoci i typowe pytania

Podejcie Pytania podatkowe Jak wyglda sytuacja jednostki w wietle przepisw podatkowych? prawne Jak wyglda sytuacja jednostki w wietle prawa? Czy istniej uregulowania prawne

dotyczce danej brany? etyczne Jakie postpowanie jest suszne? Czy stan faktyczny zosta przedstawiony rzetelnie? ekonomiczne Jaki wpyw bdzie mie dziaanie jednostki na gospodark? Jakie bd jego

konsekwencje dla udziaowcw? behawioralne Dlaczego kierownictwo jednostki zdecydowao si na okrelone dziaanie? strukturalne Ktra z zasad rachunkowoci powinna by stosowana w danym przypadku? 1.1. konta ksigowe (pojcie, rodzaje, zasady tworzenia i funkcjonowania) Konto jest to podstawowe urzdzenie (narzdzie) ksigowe suce do rejestracji jednorodnych operacji gospodarczych. Ukad graficzny moe by rny. Podstawowe dwie formy to konta jednostronne i dwustronne Na kontach jednostronnych zwanych te drabinkowymi po zapisaniu kadej operacji oblicza si aktualny stan danego skadnika. Nie ma podziau na cz suc do rejestracji operacji zwikszajcych dany skadnik i cz suc do rejestracji operacji zwikszajcych dany skadnik i cz suc do rejestracji operacji zmniejszajcych dany skadnik. W opisany sposb rejestruje si zmiany tylko wtedy, gdy decydujc rol odgrywa informacja o biecym stanie przedmiotu ewidencji, np. zapisywanie stanu i zmian w ksieczkach oszczdnociowych, a nie informacja o wszystkich operacjach zwikszajcych lub zmniejszajcych dany skadnik w okrelonym okresie sprawozdawczym. Konta dwustronne charakteryzuj si tym, e oddzielnie rejestruje si operacje zwikszajce (po jednej stronie konta) i oddzielnie operacje zmniejszajce (po drugiej stronie) dany skadnik. Stan skadnika na koniec okresu sprawozdawczego ustalany jest po uwzgldnieniu stanu pocztkowego, sumy operacji zwikszajcych i sumy operacji zmniejszajcych dany skadnik w okresie sprawozdawczym.




Przykad konta jednostronnego:

Data Symbol i nr dowodu Tre Warto zmiany Stan po zmiany 10.02.2010 KP 1/2010 Wpata 200,00 200,00 22.02.2010 KW 1/2010 Wypata 50,00 150,00 Przykad konta dwustronnego: Strona Konto: KASA Dziennika Strona 1

Data Symbol i nr dowodu Tre Wn Ma Konto przeciwstawne

10.02.2010 KP 1/2010 Wpata 200,00 Nalenoci

22.02.2010 KW 1/2010 Wypata 50,00 Zobowizania

150,00 Sk Konto dwustronne, uywane do celw dydaktycznych, nosi nazw konta teowego, ze wzgldu na podobiestwo

do litery T. Nie zawiera danych informacyjnych, a jedynie numer i kwot operacji gospodarczej.

Winien NAZWA KONTA Ma

Obrt konta, to oglna suma zapisw po jednej stronie konta. Ustalany jest na koniec kadego miesica w celu

zamknicia kont. Obrt moe nastpi po obu stronach konta: po stronie Wn lub Ma lub tylko po jednej z nich. Zamknicie kont wymaga obliczenia nie tylko obrotw konta, ale rwnie salda konta. Saldo konta to rnica midzy obrotami konta. Przyjmuje ono nazw wikszego obrotu moe by saldo Wn lub

saldo Ma. Jeli obroty s rwne, saldo wynosi 0. Po ustaleniu salda kocowego saldo podlega wpisaniu po stronie mniejszego obrotu. Sumujc zapisy dokonane

pod kresk konta, uzyskuje si zbilansowanie dwch stron konta. Jest to sprawdzenie prawidowoci ustalonych obrotw i salda.




Po zbilansowaniu konta naley je podkreli dwa razy, co oznacza zamknicie konta.

Operacj gospodarcz nazywamy fakt, zdarzenie, zjawisko gospodarcze powodujce zmiany w aktywach i w pasywach oraz podlegajce ewidencji ksigowej. Ewidencja ksigowa to rejestracja (zapis) zjawisk ksigowych jakie wystpiy w przedsibiorstwie. Zapis operacji gospodarczych powinien zawiera numer dokumentu, zwiz tre operacji oraz kwot, np.:

Konto to podstawowe urzdzenie ksigowe suce do ewidencji operacji gospodarczych. Lewa strona konta nosi nazw debetowa, natomiast prawa - kredytowa. Obrt konta to suma kwot operacji gospodarczych zapisanych po stronie debetowej kredytowej konta. Rozrnia si obrt debetowy i kredytowy konta. Saldo konta to rnica midzy obrotem wikszym a mniejszym. Saldo moe by debetowe (Wn) lub kredytowe (Ma).




Kada operacja gospodarcza musi by zaksigowana na dwch kontach, po przeciwnych stronach oraz w tych samych wartociach. Zgodnie z zasad zamknicia kont salda kocowe aktyww zapisane s po stronie kredytowej waciwych kont aktyww natomiast salda kocowe pasyww zapisywane s po stronie debetowej waciwych kont pasyww. Rodzaje kont ksigowych: 1) konta bilansowe suce do rejestracji stanu i zmian poszczeglnych skadnikw aktyww i pasyww; salda

kocowe tych kont wykazywane s w bilansie. 2) konta wynikowe suce do rejestracji operacji gospodarczych ksztatujcych wynik finansowy w

jednostce; stany kocowe tych kont wykazywane s w rachunku zyskw i strat 3) konta korygujce stosowane w celu korekty wartoci kont gwnych bilansowych To konta o charakterze uzupeniajcym w stosunku do kont bilansowych. Konta korygujce towarzysz kontom bilansowym i nie mog bez nich wystpi. Na koniec okresu sprawozdawczego saldo konta korygujcego wpywa na wysoko salda podstawowego. Powstaj z pionowego podziau kont i zaliczy tu mona: Umorzenie rodkw trwaych, jako konto korygujce do rodkw trwaych, czy te Koszty zakupu, jako konto korygujce do konta Materiay wedug cen zakupu albo Odchylenia od cen ewidencyjnych, jako konto korygujce do konta Materiay. 4) konta rozliczeniowe stosowane do rozliczenia lub ujcia wystpujcych procesw gospodarczych w

rnych ukadach klasyfikacyjnych; na koniec okresu te konta nie wykazuj sald,

5) konta pozabilansowe stosowane w celu uzupenienia informacji czerpanych z kont bilansowych lub do ewidencji obcych zasobw majtkowych. Konta pozabilansowe, to te na ktrych ksigujemy okrelone zdarzenia typowo informacyjne. S to takie konta jak: "rodki trwae dzierawione" , "rodki trwae wydzierawione" , "rodki trwae w




leasingu", itp. Konta niebilansowe zaliczamy do kont procesw, gdy ilustruj one wyniki takich procesw jak: proces zakupu, proces produkcji, proces sprzeday. Procesem szczeglnym jest proces powstawania wyniku finansowego. Cech charakterystyczn kont niebilansowych odrniajc j od kont bilansowych jest przede wszystkim to , e na przeomie okresw sprawozdawczych ( zwaszcza roku bilansowego ) nie wykazuj adnych sald . Fakt niewystpowania sald na przeomie dwch okresw gospodarczych , wynika std e , sumy kosztw lub przychodw zarejestrowane w cigu okresu sprawozdawczego na tych kontach , podlegaj w kocu okresu sprawozdawczego przeniesieniu na konta rejestrujce efekt danego procesu , lub na konto zbiorcze wyniku finansowego ( konto bilansowe ) .

6) konta ksigi gwnej konta syntetyczne bdce urzdzeniami o okrelonym stopniu uoglnienia, obejmujce

operacje gospodarcze wyraone tylko w mierniku wartociowym 7) konta analityczne (ksig pomocniczych) bdce urzdzeniami ewidencyjnymi pomocniczymi do kont

syntetycznych, odznaczajce si duym stopniem szczegowoci i obejmujce operacje gospodarcze rwnie w mierniku ilociowym.

Konta ksigi gwnej zawieraj zapisy o zdarzeniach w ujciu systematycznym i chronologicznym. Na kontach ksigi gwnej obowizuje ujcie zdarze uprzednio lub rwnoczenie zarejestrowanych w dzienniku.

Do ksig rachunkowych okresu sprawozdawczego naley wprowadzi w postaci zapisu kade zdarzenie, ktre nastpio w tym okresie sprawozdawczym. Podstaw zapisw w ksigach rachunkowych s dowody ksigowe. 1.2. zasada podwjnego zapisu w ksigach rachunkowych, Zasada podwjnego zapisu wynika z praktyki prowadzenia ewidencji gospodarczej. Stanowi dla ewidencji konsekwencj, e w naturze kadego zdarzenia gospodarczego tkwi podwjny wpyw na majtek. Zgodnie z zasad podwjnego zapisu, kada operacja gospodarcza musi by ujta na co najmniej dwch kontach, po przeciwnych stronach kont, w identycznych kwotach. Zasada ta pozwala na zorganizowanie systematycznego pomiaru kapitau nalecego do waciciela, umoliwiajc analiz dynamiki tego kapitau wraz z upywem czasu. Podwjny zapis jest naturaln konsekwencj pierwszej zasady termodynamiki, zgodnie z ktr energia nie powstaje z niczego.

Funkcje rachunkowoci zbir zada rachunkowoci; nadrzdna jest funkcja informacyjna, ktrej pochodnymi s inne funkcje (sprawozdawcza, dowodowa, kontrolna, optymalizacyjna, analityczna). Szczegowe funkcje rachunkowoci - funkcja sprawozdawcza Polega na sporzdzaniu na podstawie danych ksigowych rnego rodzaju zestawie, raportw i sprawozda dostosowanych do potrzeb odbiorcw wewntrznych i zewntrznych. - funkcja analityczna Dotyczy badania i interpretacji informacji w rnych przekrojach w celu ustalania powiza przyczynowo-skutkowych - funkcja kontrolna Umoliwia ochron majtku przed naduyciami, ochron wierzycieli oraz ocen rzeczywistej sytuacji gospodarczej przedsibiorstwa. Jej wyrazem jest obowizek dokumentowania wszystkich operacji gospodarczych oraz okresowego weryfikowania stanu majtku w drodze spisu z natury. - funkcja dowodowa Wynika z obowizku prowadzenia i przechowywania dowodw ksigowych, ksig rachunkowych i sprawozda finansowych w sposb umoliwiajcy przedstawienie tych urzdze ksigowych jako dowodu w ewentualnych procesach sdowych.




- funkcja optymalizacyjna Wyraa si tworzeniem podstaw wyborw decyzyjnych i ksztatowania przyszej dziaalnoci gospodarczej. 2.Podstawowe pojcia rachunkowoci

2.1 Podmiot gospodarczy, 2.2 Koszt historyczny, warto pienina 2.3. Okresy sprawozdawcze,

2.1 Podmiot gospodarczy, Podmiot gospodarczy - kady, niezalenie od jego formy organizacyjnej, aktywny uczestnik procesw gospodarczych, ktrego decyzje i dziaania wywouj skutki ekonomiczne. Celem ich istnienia jest prowadzenie dziaalnoci gospodarczej.

Prawo polskie za podmioty gospodarcze uwaa osoby fizyczne, osoby prawne lub uomne osoby prawne. Prowadz one dziaalno gospodarcz czyli wytwrcz, w tym rolnicz, handlow lub usugow.

Podmiotami gospodarczymi (przedsibiorcami w rozumieniu prawa) mog by m.in. osoby fizyczne, przedsibiorstwa pastwowe, spdzielnie oraz spki osobowe bd kapitaowe.

Celem sprawozda finansowych jest wedug "Ram koncepcyjnych" dostarczenie informacji - o sytuacji finansowej jednostki, jej wynikach finansowych oraz zmianach sytuacji finansowej, uytecznych dla szerokiego krgu uytkownikw przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych.

Za podstawowy cel uwaa si dostarczenie wiarygodnej i penej informacji dla uytkownikw sprawozdania.

Pene sprawozdanie finansowe skada si z czci: Bilans. Rachunek zyskw i strat. Informacje dodatkowe, obejmujce:

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego. Dodatkowe informacje i objanienia.

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) wasnym. Rachunek przepyww pieninych. Sprawozdanie z dziaalnoci jednostki. Sprawozdanie z dziaalnoci jednostki W przypadku spek kapitaowych, towarzystw ubezpiecze wzajemnych, spdzielni, przedsibiorstw

pastwowych kierownik jednostki sporzdza wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym sprawozdanie z dziaalnoci jednostki

Jednostki mae, z wyjtkiem bankw i zakadw ubezpiecze, - mog sporzdzi sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej wykazujc informacje w zakresie ustalonym w zaczniku nr 1, oraz informacj dodatkow, - oznaczone wycznie literami i cyframi rzymskimi (art.50 ust.2, ust.4).

2.2 Koszt historyczny, warto pienina




W ustawie o rachunkowoci przewiduje si dla wikszoci skadnikw wycen wedug kosztu historycznego. Koszt historyczny stanowi cena nabycia lub koszt wytworzenia. Od kosztu historycznego - zgodnie z zasad ostronoci - dokonuje si odpisw amortyzacyjnych (rodki trwae i wartoci materialne i prawne) oraz odpisw z tytuu utraty wartoci. Metoda wyceny wedug kosztu historycznego przewiduje jedynie zmniejszenie wartoci (ewentualnie odwrcenie uprzednio dokonanych odpisw). Wycena wedug kosztu historycznego nie przewiduje wzrostu wartoci, dlatego jest to wycena "pesymistyczna".

Poza kosztem historycznym, jakim jest cena nabycia (cena zakupu) lub koszt wytworzenia, do wyceny nastpujcych aktyww i pasyww mona stosowa te ich warto godziw:

nieruchomoci oraz wartoci niematerialne i prawne,

udziay w innych jednostkach,

udziay w jednostkach podporzdkowanych,

inwestycje krtkoterminowe,

zobowizania.

W rozumieniu ustawy o rachunkowoci warto godziwa to kwota, za jak dany skadnik aktyww mgby zosta wymieniony, a zobowizanie uregulowane na warunkach transakcji rynkowej pomidzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi, niepowizanymi ze sob stronami. Na podstawie tej definicji stwierdza si, e warto godziwa nie jest niczym innym jak cen rynkow. Jak w takim razie wyceni skadniki, na ktre nie ma aktywnego rynku? Na to pytanie nie znajdziemy odpowiedzi w ustawie o rachunkowoci.

2.3 Okresy sprawozdawcze

Okres sprawozdawczy - zgodnie z ustaw o rachunkowoci z dnia 29 wrzenia 1994 r. (art.3, ust.1, pkt.8) - jest to okres, za ktry sporzdza si sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustaw lub inne sprawozdania sporzdzone na podstawie ksig rachunkowych.

Sprawozdanie z dziaalnoci jednostki W przypadku spek kapitaowych, towarzystw ubezpiecze wzajemnych, spdzielni, przedsibiorstw

pastwowych kierownik jednostki sporzdza wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym sprawozdanie z dziaalnoci jednostki Jednostki mae, z wyjtkiem bankw i zakadw ubezpiecze, - mog sporzdzi sprawozdanie finansowe w

formie uproszczonej wykazujc informacje w zakresie ustalonym w zaczniku nr 1, oraz informacj dodatkow, - oznaczone wycznie literami i cyframi rzymskimi (art.50 ust.2, ust.4).

Rok obrotowy (art. 3 ust. pkt 9) rozumie si przez to rok kalendarzowy lub inny okres trwajcy 12 kolejnych penych miesicy kalendarzowych, stosowany rwnie do celw podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany okrela statut lub umowa, na podstawie ktrej utworzono jednostk. Jeeli jednostka rozpocza dziaalno w drugiej poowie przyjtego roku obrotowego, to mona ksigi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres poczy z ksigami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok nastpny.




W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien by duszy ni 12 kolejnych miesicy.

Dzie bilansowy (art. 3 ust. 1 pkt 10) rozumie si przez to dzie, na ktry jednostka sporzdza sprawozdanie finansowe. (Dniem bilansowym jest okrelony w art.12 ust.2 ustawy dzie zamknicia ksig).

Celem sprawozda finansowych jest wedug "Ram koncepcyjnych" dostarczenie informacji - o sytuacji

finansowej jednostki, jej wynikach finansowych oraz zmianach sytuacji finansowej, uytecznych dla szerokiego krgu uytkownikw przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych.

Za podstawowy cel uwaa si dostarczenie wiarygodnej i penej informacji dla uytkownikw sprawozdania.

Pene sprawozdanie finansowe skada si z czci: Bilans. Rachunek zyskw i strat. Informacje dodatkowe, obejmujce:

Wprowadzenie do sprawozdania finansowego. Dodatkowe informacje i objanienia.

Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) wasnym. Rachunek przepyww pieninych. Sprawozdanie z dziaalnoci jednostki.

Warto zwrci uwag, e w wypadku niektrych jednostek ustawa o rachunkowoci nie ma priorytetowego charakteru. Od 1 stycznia 2005 roku skonsolidowane sprawozdania finansowe emitentw papierw wartociowych dopuszczonych do publicznego obrotu oraz bankw musz by sporzdzone zgodnie z MSR. (art. 55, ust. 6a uor). Jednostki, ktre sporzdzaj skonsolidowane sprawozdania wedug MSR stosuj przepisy ustawy o rachunkowoci oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nie uregulowanym przez MSR (art. 2, ust. 3 uor). Zgodnie z rozporzdzeniem (WE) nr 1606/2002 pastwa czonkowskie mog rozszerzy zakres jednostek, ktre sporzdzaj sprawozdanie finansowe zgodnie z MSR. Jednostki, ktre nie maj obowizku sporzdzania sprawozda finansowych wedug MSR w pierwszej kolejnoci odwouj si do przepisw uor, a w razie ich braku mog stosowa krajowe standardy rachunkowoci wydane przez uprawniony w myl ustawy Komitet Standardw Rachunkowoci. Jeeli odpowiedni krajowy standard nie zosta wydany, jednostki mog stosowa MSR (art.10. ust. 3 uor). prezentacja sytuacji majtkowej, finansowej i wyniku finansowego w sprawozdaniu finansowym,

3. Podstawowe cechy jakociowe rachunkowoci

Wiarygodno - oznacza pewno przekonania o rzetelnoci. Oznacza, e informacje nie zawieraj istotnych bdw i s bezstronne. Nie dozwolone jest manipulowanie danymi poprzez wykorzystywanie luk w zasadach rachunkowoci. Na wiarygodno wpywa stosowanie zasad neutralnoci, ostronoci, kompletnoci i wiernego odzwierciedlenia.

Uyteczno - jest powizana ze sprawowanymi funkcjami rachunkowoci i moliwoci wykorzystania w praktyce

Sprawdzalno - jest cile zwizana z zachowaniem ladu rewizyjnego (kontrolnego), umoliwiajcego powizanie poszczeglnych pozycji ksig rachunkowych z dokumentem rdowym na wszystkich etapach przetwarzania danych. W tym celu zapisy ksigowe musz by uporzdkowane w porzdku chronologicznym z zachowaniem niezmienionej klasyfikacji jednolitej systematyki dla jednolitych co do rodzaju operacji gospodarczych a by ksigi rachunkowe prowadzone przy uyciu komputera zostay uznane za sprawdzalne, konieczne jest zapewnienie kontroli kompletnoci zbiorw rachunkowoci oraz parametrw przetwarzania danych. Ustawa o rachunkowoci nie okrela definicji parametru przetwarzania danych. Za taki




naley uzna kad wielko, ktra jest uywana przez program finansowo-ksigowy do dokonania oblicze z wykorzystaniem zaimplementowanych algorytmw. Przykadem parametrw przetwarzania danych mog by kursy walut lub wysoko stp procentowych, na podstawie ktrych program moe obliczy warto naliczonych lub wymagalnych odsetek. Sprawdzalno ksig rachunkowych za pomoc komputera wymaga take, aby zosta zapewniony dostp do wszelkich danych rachunkowych w dowolnie wybranym okresie i za dowolny okres sprawozdawczy, tj. moliwo weryfikacji w okrelonym czasie;

Rzetelno, uznaje si za rzetelne, jeeli dokonane w nich zapisy odzwierciedlaj stan rzeczywisty. Prawidowo, a prowadzone bezbdnie uznaje si ksigi, jeeli wprowadzono do nich kompletnie i

poprawnie wszystkie zakwalifikowane do zaksigowania w danym miesicu dowody ksigowe, zapewniono cigo zapisw oraz bezbdno dziaania stosowanych procedur obliczeniowych

Kompletno - kompletno, tj. pene i nieprzerwane wprowadzanie danych do rejestracji; Porwnywalno-umoliwia odbiorcom informacji ocen sprawozda z rnych okresw w celu

okrelenia trendw charakteryzujcych sytuacj finansow i wyniki dziaalnoci danej jednostki. Konsekwencj stosowania zasady porwnywalnoci jest konieczno informowania uytkownikw sprawozda o zasadach rachunkowoci zastosowanych przy sporzdzaniu sprawozdania finansowego, a take o zmianach tych zasad oraz ich skutkach. Porwnywalno odnosi si rwnie do moliwoci oceny sytuacji firmy na tle innych podmiotw w brany.

Zrozumiao -powinna zapewni atwo rozumienia dostarczanych przez sprawozdanie informacji. Ze zrozumiaoci wie si przejrzysto i jasno. Przyjte w przez jednostk rozwizania i zaoenia dotyczce polityki rachunkowoci powinny by udokumentowane i uzasadnione. Przy zapewnieniu zrozumiaoci zakada si, e uytkownicy posiadaj wystarczajc wiedz z zakresu dziaalnoci gospodarczej i rachunkowoci.

Przydatno-informacje s przydatne, jeeli wpywaj na decyzje gospodarcze uytkownikw, pomagajc im oceni przesze, teraniejsze i przysze zdarzenia albo potwierdzaj bd koryguj ich poprzednie oceny.

Wiarygodno-oznacza, e informacje nie zawieraj istotnych bdw i s bezstronne. Nie dozwolone jest manipulowanie danymi poprzez wykorzystywanie luk w zasadach rachunkowoci. Na wiarygodno wpywa stosowanie zasad neutralnoci, ostronoci, kompletnoci i wiernego odzwierciedlenia

4.Nadrzdne zasady rachunkowoci. Polskie prawo bilansowe wywodzi si z szeregu nadrzdnych zasad rachunkowoci, ktrych rde naley upatrywa w Zaoeniach Koncepcyjnych Midzynarodowych Standardw Rachunkowoci ( po reorganizacji Komitetu Midzynarodowych Standardw Rachunkowoci stosowana jest nazwa Midzynarodowe Standardy Sprawozdawczoci Finansowej). W ustawie opisano nastpujce reguy:

a). jasnego i rzetelnego obrazu, b). kontynuacji dziaania, c). kosztu historycznego, d). ostronej wyceny, e). memoriau, f). wspmiernoci, g). przewagi treci nad form, h). istotnoci, i). cigoci, j). zakazu kompensaty, k). kompletnoci.




Zasad jasnego i rzetelnego obrazu ustawodawca przyjmuje wrcz za cel prowadzenia ksig handlowych, piszc w art. 4 ust. 1: Jednostki obowizane s stosowa okrelone ustaw zasady rachunkowoci, rzetelnie i jasno przedstawiajc sytuacj majtkow i finansow oraz wynik finansowy. Zaoenia Koncepcyjne Midzynarodowych Standardw Rachunkowoci (w & 46) stanowi, i posiadanie przez sprawozdania finansowe podstawowych cech jakociowych (midzy innymi: zrozumiaoci, przydatnoci, wiarygodnoci, rzetelnoci, kompletnoci i zastosowanie waciwych standardw rachunkowoci powoduje, e sporzdzone sprawozdanie przekazuje to, co powszechnie rozumie si pod pojciami prawdziwego i rzetelnego obrazu lub rzetelnej prezentacji informacji. Realizacja w praktyce tej zasady oznacza ujawnienie moliwie szerokiej i wszechstronnej informacji o sytuacji finansowej jednostki gospodarczej. Regua kontynuacji dziaania, ujta w art. 5 ust. 2, stanowi, i Przy stosowaniu przyjtych zasad (polityki) rachunkowoci przyjmuje si zaoenie, e jednostka bdzie kontynuowaa w dajcej si przewidzie przyszoci dziaalno w nie zmniejszonym istotnie zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadoci, chyba e jest to niezgodne ze stanem faktycznym lub prawnym. Ustalajc zdolno jednostki do kontynuowania dziaalnoci, kierownik jednostki uwzgldnia wszystkie informacje dostpne na dzie sporzdzenia sprawozdania finansowego, dotyczce dajcej si przewidzie przyszoci, obejmujcej okres nie krtszy ni jeden rok od dnia bilansowego. Przyjcie zaoenia o kontynuowaniu dziaania umoliwia zastosowanie do wyceny aktyww i pasyww kosztw (cen) historycznych, a przy pomiarze wyniku finansowego reguy memoriau. Odejcie od omawianej zasady nakada na przedsibiorstwo szereg dodatkowych obowizkw, co reguluje art. 29. Jeeli zaoenie kontynuacji dziaalnoci nie jest zasadne, to wycena aktyww jednostki nastpuje po cenach sprzeday netto moliwych do uzyskania, nie wyszych od cen ich nabycia albo kosztw wytworzenia, pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a take odpisy z tytuu trwaej utraty wartoci. W takim przypadku jednostka jest rwnie obowizana utworzy rezerw na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utrat zdolnoci do kontynuowania dziaalnoci. Wycena po cenach sprzeday netto i utworzenie rezerwy nastpuj w szczeglnoci w przeddzie postawienia jednostki w stan likwidacji (jeeli nie jest ona spowodowana prywatyzacj przedsibiorstwa pastwowego) lub w stan upadoci, na koniec roku obrotowego, jeeli na dzie zatwierdzenia sprawozdania finansowego za dany rok obrotowy jednostka nie bdzie kontynuowaa dziaalnoci, na koniec roku obrotowego przypadajcego w czasie trwania postpowania likwidacyjnego lub upadociowego, a take w przeddzie przekazania, podziau lub sprzeday jednostki, jeeli odpowiednia umowa nie przewiduje przyjcia za podstaw rozlicze wartoci majtku ustalonej przy zaoeniu, e dziaalno gospodarcza bdzie przez jednostk kontynuowana. Rnica powstaa w wyniku wyceny oraz utworzenia rezerwy wpywa na kapita (fundusz) z aktualizacji wyceny. Ponadto skadniki kapitau (funduszu) wasnego jednostek postawionych w stan likwidacji lub upadoci naley, na dzie rozpoczcia likwidacji lub postpowania upadociowego, poczy w jeden kapita (fundusz) podstawowy, zmniejszajc go: 1). W spkach z ograniczon odpowiedzialnoci i towarzystwach ubezpiecze wzajemnych o udziay wasne, 2). W spkach akcyjnych o nalene wkady na poczet kapitau, o ile nie wezwano zainteresowanych do ich wniesienia, oraz o akcje wasne (art. 36 ust. 3). Wszczcie postpowania naprawczego lub zmiana formy prawnej jednostki nie stanowi przeszkody do uznania, e dziaalno bdzie kontynuowana, jeeli odpowiednia umowa nie przewiduje obnienia wartoci wykazanych w bilansie aktyww i pasyww. (art. 29 ust. 3). Zasada kosztu historycznego, sformuowana w art. 7 ust. 1, rozstrzyga, i Poszczeglne skadniki aktyww i pasyww wycenia si stosujc rzeczywicie poniesione na ich nabycie (wytworzenie) ceny 9koszty) Prawidowa wycena moliwa jest zatem tylko i wycznie w oparciu o rzeczywicie poniesione nakady, chyba e ustawodawca wyranie nakazuje odstpstwo od tej reguy (np. wycen w wartoci godziwej). Z kosztem historycznym jako fundamentem wyceny kategorii majtkowych i funduszowych czy si obowizek zachowania ostronoci w




wycenie. W tym samym art. 7 ust. 1 czytamy: W szczeglnoci naley w wyniku finansowym, bez wzgldu na jego wysoko, uwzgldni: 1). Zmniejszenia wartoci uytkowej lub handlowej skadnikw aktyww, w tym rwnie dokonywane w postaci odpisw amortyzacyjnych lub umorzeniowych, 2). Wycznie niewtpliwe pozostae przychody operacyjne i zyski nadzwyczajne, 3). Wszystkie poniesione koszty operacyjne i straty nadzwyczajne, 4). Rezerwy na znane jednostce ryzyko, groce straty oraz skutki innych zdarze. Zdarzenia, o ktrych mowa, naley uwzgldni take wtedy, gdy zostan one ujawnione midzy dniem bilansowym a dniem, w ktrym rzeczywicie nastpuje zamknicie ksig rachunkowych. Zasad memoriau wyraa zapis art. 6 ust. 1: W ksigach rachunkowych jednostki naley uj wszystkie osignite, przypadajce na jej rzecz przychody i obciajce ja koszty zwizane z tymi przychodami dotyczce danego roku obrotowego, niezalenie od terminu ich zapaty. Stosowanie reguy memoriau oznacza, e ujcie skutkw zdarzenia w wyniku finansowym dokonuje si niezalenie nie tylko od terminu zapaty, ale rwnie od tego, czy transakcja zostaa udokumentowana faktur, czy jedynie w sposb wiarygodny oszacowana (przykadowo ma to miejsce przy pomiarze przychodw ze sprzeday w warunkach dugoterminowych umw o usug). Wspmierno przychodw i zwizanych z nimi kosztw (art. 6 ust. 2) oznacza, e do aktyww lub pasyww danego okresu sprawozdawczego zaliczane bd koszty lub przychody dotyczce przyszych okresw oraz przypadajce na ten okres sprawozdawczy koszty, ktre jeszcze nie zostay poniesione. W myl omawianej reguy na osignity wynik wpyw wywieraj zatem zrealizowane i przypadajce na dany okres przychody i nieodzowne dla ich uzyskania, a wic wspmierne z nimi koszty. Ma wic miejsce rwnoczesne lub czne uznawanie przychodw i kosztw, jeeli powstaj one bezporednio lub cznie w wyniku tych samych transakcji. Celem rozliczania w czasie kosztw i przychodw jest doprowadzenie obu kategorii do porwnywalnoci, a w lad za tym prawidowy pomiar wyniku finansowego danego okresu sprawozdawczego. Z przychodami zrealizowanymi w danym okresie naley porwna jedynie koszty dotyczce tego okresu. Kategoria ta obejmuje: 1). Koszty rzeczywiste poniesione w okresie pomniejszone o t cz, ktra dotyczy okresw przyszych, 2). Koszty rzeczywiste poniesione w okresie poprzednim, lecz dotyczce okresu badanego, 3). Koszty jeszcze nie poniesione, planowane do poniesienia w przyszoci, lecz dotyczce biecego okresu. Jednym z efektw stosowania zasady wspmiernoci jest rozliczanie kosztw i przychodw w czasie. Zasad przewagi treci ekonomicznej nad form prawn zawarto w art.4 ust. 2 Zdarzenia, w tym operacje gospodarcze, ujmuje si w ksigach rachunkowych i wykazuje w sprawozdaniu finansowym z godnie z ich treci ekonomiczn. Oznacza to, e waniejsza jest rzeczywisto gospodarcza, ni zewntrzna forma prawna transakcji. Przykadowo, w wietle zmienionych kryteriw podziau leasingu na kapitaowy i operacyjny (art.3 ust. 4 ustawy), obiekt jako wasny wykazuje ta strona umowy, na ktr przechodzi ryzyko i korzyci wynikajce z eksploatacji rodka trwaego, niezalenie od tytuu prawnego. Regu istotnoci ustawodawca sformuowa nastpujco (art.4 ust 4): Jednostka moe w ramach przyjtych zasad ( polityki) rachunkowoci stosowa uproszczenia, jeeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpywu na realizacj celu rachunkowoci, jakim jest rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majtkowej i finansowej podmiotu. Zasada cigoci, zapisana w art. 5 ust. 1 stanowi, e Przyjte zasady (polityk) rachunkowoci naley stosowa w sposb cigy, dokonujc w kolejnych latach obrotowych jednakowego grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktyww i pasyww, w tym take dokonywania odpisw amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporzdzania sprawozda finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikajce byy porwnywalne.




Wykazane w ksigach rachunkowych na dzie ich zamknicia stany aktyww i pasyww naley uj w tej samej wysokoci, w otwartych na nastpny rok 0obrotowy ksigach rachunkowych. Zakaz kompensaty oznacza, e (art. 7 ust. 3): Warto poszczeglnych skadnikw aktyww i pasyww, przychodw i zwizanych z nimi kosztw, jak te zyskw i start nadzwyczajnych ustala si oddzielnie. Nie mona kompensowa ze sob wartoci rnych co do rodzaju aktyww i pasyww, przychodw i kosztw zwizanych z nimi oraz zyskw i strat nadzwyczajnych. Warunkiem prawidowego stosowania omawianej zasady jest jej rozpatrywanie w kontekcie reguy memoriau, co oznacza, e kady zakaz kompensaty dotyczy jedynie kosztw i przychodw, a nie ma zastosowania w odniesieniu do kategorii kasowych(wpyww i wydatkw). Zasad kompletnoci zawarto w art. 20 ust. 1: Do ksig rachunkowych okresu sprawozdawczego naley wprowadzi, w postaci zapisu, kade zdarzenie, ktre nastpio w tym okresie sprawozdawczym.

5.Zasady pomiaru i klasyfikacji informacji w rachunkowoci Bazujc na zaoeniach koncepcyjnych MSR wrd uytkownikw informacji generowanych przez system rachunkowoci, przede wszystkim w postaci sprawozda finansowych, mona wyrni: inwestorw, pracownikw, kredytodawcw, dostawcw i innych wierzycieli, klientw, organy administracji pastwowej oraz spoeczestwo. Przyjmuje si, e nadrzdnym celem rachunkowoci jest opracowanie informacji zwizanych z prowadzon dziaalnoci gospodarcz. Priorytetowe znaczenie przypisuje si funkcji informacyjnej rachunkowoci, polegajcej na grupowaniu danych ksigowych w takich przekrojach i zbiorach, ktre stwarzaj podstawy do podejmowania decyzji. Z realizacj funkcji informacyjnej wie si penienie funkcji szczegowych.

Rachunkowo jako system informacyjny Ukad kontrolny - plany produkcji i dostaw - standardy kosztw - struktura sprzeday Granica systemu - limity odchyle od budetu Granica systemu -zasady - zasady inwentaryzacji i rewizji ksigowej potrzeby rachunkow. - rozmaite procedury operacyjne informa- - bezporedni nadzr cyjne -zakres - zasady kontroli budetowej uytkownikw-informacji - regulacje prawne itp. nikw ekonomicznej Wejcie Wyjcie dane z Przetwarzanie - sprawozdania uytkow- otoczenia -dokumenty: - funkcje finansowe nicy




ksigowe, (finansowa, - raporty dla pozaksigowe zarzdcza, kierownictwa -zbiory i bazy planistyczna, -dokumenty danych z kontrolna) operacyjne innych sys- - metody, - inne formy temw infor- techniki, przekazu (dialog, macyjnych procedury, grafika itp.) - zasoby informacji - dane do innych (bazy danych i systemw informa- modeli) itp. cyjnych Sprzenie zwrotne -procesy decyzyjne i ich kontrola -korekty powstajce w procesie planowania finansowego -analiza odchyle w procesie kontroli budetowej itp. -zmieniajce si potrzeby informacyjne uytkownikw -inne elementy

Etapy procesu informacyjnego w rachunkowoci Powstanie informacji jest rezultatem procesu informacyjnego skadajcego si z nastpujcych etapw: 1. gromadzenie danych - w rachunkowoci dane zawarte s w dokumentach stanowicych pisemne stwierdzenie zaistnienia zjawisk gospodarczych. Udokumentowanie zjawisk gospodarczych jest warunkiem objcia ich procesem przetwarzania. W rachunkowoci etap ten obejmuje: obserwacj, pomiar, wycen i dokumentacj operacji gospodarczych. 2. przetwarzanie danych - polega na dokonywaniu na danych pewnych operacji logicznych i arytmetycznych. W rachunkowoci etap ten obejmuje: rejestracj i grupowanie operacji gospodarczych, rachunek kosztw, weryfikacj zapisw. 3. prezentacja uzyskanych informacji - informacje w rachunkowoci prezentowane s w rnorodnych zestawieniach i sprawozdaniach, ktrych tre, ukad i czstotliwo powinny by dostosowane do potrzeb odbiorcw. W rachunkowoci etap ten obejmuje: sprawozdawczo (ex post), analiz i planowanie (ex ante).

Podstawow funkcj rachunkowoci jest funkcja informacyjna, polegajca na tworzeniu zbiorw informacji o ksztatowaniu si (stanie i zmianach) aktyww i pasyww oraz wyniku finansowego i dostarczaniu ich odbiorcom: zewntrznym, do ktrych nale np.: - urzdy statystyczne, - wadze centralne i lokalne, - organy skarbowe, - banki, - kontrahenci, - konkurenci, - waciciele i potencjalni inwestorzy, - pracownicy - spoeczestwo; wewntrznym, czyli menederom na potrzeby zarzdzania jednostk, niezbdnych do dokonywania racjonalnych wyborw i podejmowania decyzji.




Prawidowo realizowana funkcja informacyjna umoliwia realizacj przez rachunkowo innych funkcji od niej pochodnych, bardziej szczegowych, takich jak: 1. funkcja sprawozdawcza - polega na sporzdzaniu zestawie i sprawozda dostosowanych do potrzeb konkretnych odbiorcw; 2. funkcja analityczna - polega na badaniu i interpretacji informacji rachunkowych w rnych przekrojach w celu ustalenia powiza przyczynowo-skutkowych midzy okrelonymi wielkociami, co w konsekwencji stwarza podstawy do oceny rnych aspektw prowadzonej dziaalnoci ; 3. funkcja optymalizacyjna - polega na tym, e rachunkowo tworzy podstawy do dokonywania wyborw decyzyjnych i ksztatowania przyszej dziaalnoci; 4. funkcja kontrolna - polega na tym, e rachunkowo, stanowic instrument kontroli wewntrznej, umoliwia: biern ochron majtku przed naduyciami - przywaszczenie, zniszczenie (np. poprzez dokumentacj i ewidencj operacji gospodarczych, inwentaryzacj), biern ochron wierzycieli (np. poprzez gromadzenie danych niezbdnych do monitorowania zdolnoci patniczej dunikw), aktywne oddziaywanie na racjonalne wykorzystanie majtku (np. poprzez gromadzenie danych niezbdnych do oceny stopnia wykonania zada, planw oraz ujawnienia skutkw przestpczoci, niedbalstwa, niegospodarnoci); 5. funkcja dowodowa - polega na wykorzystywaniu urzdze i dokumentw ksigowych jako dowodw w ewentualnych procesach sdowych; 6. funkcja atestacyjna (notarialna) - polega na tym, e informacje pochodzce z rachunkowoci stanowi powiadczenie wiernoci odwzorowania rzeczywistego stanu jednostki; 7. funkcja rozliczeniowa polega na tym, e informacje rachunkowe stanowi podstaw do rozliczenia zarzdu z efektywnoci zarzdzania majtkiem jednostki. Zadania rachunkowoci W literaturze przedmiotu spotka mona rne podejcia do zagadnienia zada rachunkowoci: czasami zadania rachunkowoci utosamia si z jej funkcjami, a innym razem zadania wyodrbnia si w ramach poszczeglnych funkcji, wyodrbnia si rn liczb zada rachunkowoci, czasami traktujc je za tak samo wane, a innym razem hierarchizujc je z punktu widzenia ich wanoci. Przykadowe pogldy na temat zada rachunkowoci Wedug E. Kidy najwaniejsze zadania rachunkowoci to: 1. dostarczenie informacji niezbdnych do podjcia prawidowych decyzji (dla rnych szczebli zarzdzania, biecych i okresowych, oglnych i szczegowych), 2. umoliwienie przeprowadzenia kontroli i korekt prowadzonej dziaalnoci (wewntrznej i zewntrznej), 3. tworzenie podstaw liczbowych do biecej i okresowej analizy dziaalnoci jednostki (porwnania w czasie i w przestrzeni), 4. dostarczanie informacji o stanie majtkowym i sytuacji finansowej odbiorcom zewntrznym (aparat skarbowy, jednostki nadrzdne, GUS, akcjonariusze - udziaowcy, inwestorzy itp.). Rachunkowo jest wewntrznie spjnym, logicznym systemem informacyjnym jednostki, sucym do wiarygodnego odzwierciedlenia jej sytuacji majtkowej i finansowej. Bardziej szczegow definicj rachunkowoci formuuje E. Jarugowa: Rachunkowo to proces identyfikacji, pomiaru i przekazywania informacji, ktre s potencjalnie uyteczne do podejmowania decyzji gospodarczych. Z punktu widzenia dziaa, jakie skadaj si na system rachunkowoci, odrnia si: identyfikacj, grupowanie, opis, ewidencj, przetwarzanie i przekazywanie informacji o wynikach dziaalnoci firmy, zmianach w jej majtku i sytuacji finansowej. Dlatego rachunkowo jest wspczenie rozumiana jako system informacyjny sucy uytkownikom do podejmowania decyzji gospodarczych. Rachunkowo jest nauk stosowan. Jest nauka, gdy dorobia si wasnej metodologii. Jest nauk stosowan, gdy jest zorientowana na praktyczny cel ktrym jest opracowanie informacji zwizanych z prowadzon dziaalnoci




gospodarcz.

Wyrniamy 2 gwne podsystemy rachunkowoci:

rachunkowo finansow,

rachunkowo zarzdcz.

Informacje dostarczane przez rachunkowo finansow dotycz przeszoci i s opracowywane wedug cile regulowanych prawnie zasad. Su one nie tylko kierownictwu jednostki gospodarczej, ale te s prezentowane na zewntrz jako dane oficjalne.

Rachunkowo zarzdcza zorientowana jest na przyszo. Informacje wytwarzane przez rachunkowo zarzdcz oparte s o dane dostarczane przez rachunkowo finansow, a take o informacje z innych rde. Dobr tych informacji i zasady ich przetwarzania zalez od kierownictwa jednostki. Rachunkowo zarzdcza su y wewntrznym celom jednostki gospodarczej.

2. Czci skadowe rachunkowoci finansowej

1) ksigowo czyli ewidencja operacji gospodarczych,

2)rachunek kosztw,

3) sprawozdawczo finansowa.

Informacje ekonomiczne dostarczane przez ten system umoliwiaj obiektywn ocen jednostki gospodarczej oraz stwarzaj podstawy efektywnego zarzdzania ni. W rachunkowoci wykorzystuje si okrelone metody, reguy postpowania, urzdzenia ewidencyjne i rodki techniczne umoliwiajce rejestracj stanu i zmiany majtku, rde jego finansowania, dokonywanych operacji gospodarczych i wynikw dziaalnoci. Do charakterystycznych cech rachunkowoci mona zaliczy powszechne stosowanie miernika pieninego oraz wysoki stopie sformalizowania, ktry wynika z aktw normatywnych. W Polsce podstawowym aktem prawnym regulujcym prowadzenie rachunkowoci w przedsibiorstwach jest ustawa z dnia 29 wrzenia 1994r. o rachunkowoci. (Dz.U.z 2002 roku nr 76, poz.. 694 z pn. zm.). Regulacjom krajowym towarzysz midzynarodowe wytyczne w postaci Midzynarodowych Standardw Rachunkowoci (MSR), ktre musz by uwzgldniane przez jednostki po wejciu Polski do Unii Europejskiej. Wspczesna rachunkowo nie ogranicza si tylko do rejestracji i prezentowania przeszych zdarze (rachunkowo retrospektywna), ale dostarcza informacji dotyczcych decyzji strategicznych i operacyjnych (rachunkowo prospektywna). Jest obecnie uznawana za system informacyjny organizacji gospodarczych, ktry posiada wasny algorytm rachunku ekonomicznego i metody ustalania, planowania i analizy wyniku finansowego pewnym okresie i oraz kondycji finansowej w cile okrelonym momencie czasowym. System rachunkowoci gromadzi nie tylko informacje wewntrzne, charakteryzujce parametry dochodowo- majtkowe danego podmiotu, ale rwnie informacje dotyczce otoczenia. a wic rynku zbytu i zaopatrzenia w czynniki produkcji i kapitau. Zoono oraz ewolucja celw i funkcji rachunkowoci sprawia, e naukowcy szeroko postrzegaj jej istot, formuujc definicje, ktre rozpatruj przedmiot rachunkowoci z wielu punktw widzenia. Rachunkowo jest uznawana za historyczn ewidencj, system informacyjny, jzyk dziaalnoci gospodarczej, system pomiaru, dziaalno usugow, narzdzie opisu, suce przedstawieniu ekonomicznej rzeczywistoci, a nawet ideologi. Dziedzin t mona postrzega jako: 1). dyscyplin naukow 2). zbir czynnoci i procedur (praktyka, funkcja gospodarcza). Przedstawiona klasyfikacja nie oznacza podziau rachunkowoci na dwie odrbne czci, ale dwojakie jej postrzeganie. Czci te s ze sob nierozerwalnie zwizane. Rachunkowo jako nauka bazuje na dorobku




praktycznym, ale dziki prowadzonym badaniom usprawnia funkcjonujce rozwizania oraz dostarcza nowych. Zadaniem rachunkowoci jako dziaalnoci praktycznej jest odzwierciedlanie konkretnych procesw gospodarczych, przy zastosowaniu teoretycznie uzasadnionych rozwiza, ktre znajduj wyraz w aktach prawnych. Jej rozwj nastpuje w cisym powizaniu z ewolucj spoeczestw, wzrostem potrzeb ekonomicznych i informacyjnych. Mona zatem przyj, e rachunkowo jest nauk spoeczn stosowan. Wspczesna rachunkowo ma charakter globalny i wielopaszczyznowy. W XX wielu uznawano, elementami rachunkowoci s ksigowo, rachunek kosztw oraz sprawozdawczo. Zmieniajce si potrzeby informacyjne szerokiego krgu odbiorcw wymusiy wzbogacenie tradycyjnych funkcji rachunkowoci o rnorodne funkcje analityczne, planistyczne i decyzyjne. Rozszerzenie zakresu rachunkowoci spowodowao wyodrbnienie w literaturze rachunkowoci finansowej i zarzdczej, okrelane jako dwa podstawowe podsystemy rachunkowoci. Rachunkowo finansowa dostarcza informacji zarwno uytkownikom wewntrznym, jak i zewntrznym. Sposb jej prowadzenia wynika z regulacji prawnych i jest w znacznym stopniu sformalizowany. Rachunkowo zarzdcza generuje informacje adresowane wycznie do osb podejmujcych decyzje wewntrz jednostki. Jej stosowanie w przedsibiorstwach nie jest wymagane prawem i zaley od potrzeb informacyjnych menaderw. Rachunkowo finansowa dostarcza danych dla rachunkowoci zarzdczej. Do podstawowych cech rachunkowoci finansowej mona zaliczy: - wykorzystanie miernika pieninego, ktry umoliwia doprowadzenie wszystkich operacji i procesw do wsplnego mianownika, - dokonywanie ewidencji ksigowej wycznie na podstawie dokumentw rdowych, - stosowanie zasady podwjnego zapisu na kontach, - weryfikowanie zapisw w drodze inwentaryzacji, - zapewnienie cigoci ewidencji bilansowej dziki stosowaniu metody od bilansu do bilansu

Podmiotowy i przedmiotowy zakres rachunkowoci

Rozwj rachunkowoci powodowa stopniowe poszerzenie jej zakresu. Pocztkowo rachunkowo obejmowaa tylko ewidencj ksigow oraz inwentaryzacj. Wraz z wprowadzeniem obowizku przechowywania ksig i dowodw ksigowych, zakres rachunkowoci rozszerzy si o dokumentacj. Zwikszenie potrzeb informacyjnych dotyczcych kosztw produkcji spowodowao wyodrbnienie elementw rachunkowoci, takich jak rachunek kosztw i sprawozdawczo. W XX wieku wyrniono trzy podstawowe elementy rachunkowoci: - ksigowo - rachunek kosztw - sprawozdawczo finansow. Ksigowo jest rejestracyjn czci rachunkowoci, ktra dostarcza danych dla potrzeb rachunku kosztw oraz sprawozdawczoci finansowej. Rachunek kosztw definiuje si jako og dziaa zmierzajcych do odzwierciedlenia procesw zaopatrzenia, produkcji i zbytu zachodzcych w przedsibiorstwie, przez ujcie, zgrupowanie i interpretacj w okrelonych przekrojach kosztw wasnych wytworzenia i zbytu produktw przedsibiorstwa, mierzonych ilociowo i wartociowo, za pewien okres w celu uzyskania moliwie wszechstronnych informacji potrzebnych do ustalenia wynikw i kierowania przedsibiorstwem. Sprawozdawczo finansowa jest efektem kocowym prac sub finansowo ksigowych. Przedstawia wedug ukadu zgodnego z prawem bilansowym informacje o rnych sferach dziaalnoci jednostki. Zakres przedmiotowy rachunkowoci finansowej wynika z przepisw prawa, ktre nakada na jednostki obowizek stosowania odpowiednich narzdzi i metod gromadzenia oraz przetwarzania danych w celu prezentacji informacji ekonomiczno-finansowych. Zakres przedmiotowy rachunkowoci podporzdkowany jest funkcji informacyjnej. Zakres ten przedstawia ponisze zestawienie:

RACHUNKOWO FINANSOWA




OPIS PRZYJTYCH ZASAD RACHUNKOWOCI

Okrelenie roku obro-towego i podziau na okresy sprawozdawcze

Metody i zasady wy-ceny oraz ustalania wyniku finansowego

Sposb prowadzenia ksig rachunkowych, skadajcy si z ZPK, wykazu ksig rachun-kowych i opisu zasto-sowanego systemu przetwarzania danych

Rozwizania organi-zacyjne suce och-ronie danych i ich zbiorw

PROWADZENIE KSIG RACHUNKOWYCH

Dziennik- chrono-logiczne ujcie operacji gospodarczych

Ksiga gwna systematyczne ujcie operacji gospodarczych

Ksigi pomocnicze

Zestawienie obrotw i sald

Inwentarz

INWENTARYZACJA

Spis z natury

Weryfikacja

Potwierdzenie salda

WYCENA AKTYWW I PASYWW ORAZ USTALANIE WYNIKU FINANSOWEGO

Bilans

Rachunek

zyskw i strat

Zestawienie

zmian w kapitale wasnym

Rachunek

przepyww pieninych

Informacja dodatkowa

Sprawozdanie z dziaalnoci

zarzdu

GROMADZENIE I PRZECHOWYWANIE DOWODW KSIGOWYCH

ORAZ INNEJ DOKUMENTACJI

BADANIE I OGASZANIE SPRAWOZDA FINANSOWYCH

Wszystkie wymienione powyej elementy s ze sob wzajemnie powizane, co wskazuje, e rachunkowo jest systemem logicznym i spjnym wewntrznie. Te cechy doceni nawet Wolfgang Goethe, ktry wyrazi opini, e rachunkowo jest jednym z najpikniejszych wynalazkw umysu ludzkiego.




Zakres podmiotowy rachunkowoci wynika rwnie z obowizujcych regulacji prawnych. Nie wszystkie jednostki maj obowizek prowadzenia ksig rachunkowych zgodnie z ustaw o rachunkowoci. Mniejsze organizacje mog stosowa uproszczone ewidencje podatkowe, wycznie na potrzeby rozlicze publicznoprawnych, na przykad podatkow ksig przychodw i rozchodw, oraz ewidencj przychodw na potrzeby zryczatowanego podatku dochodowego. Ewidencje podatkowe nie dostarczaj kompleksowych informacji o sytuacji ekonomiczno-finansowej jednostki, dlatego ich prowadzenia nie naley utosamia z rachunkowoci. Podstawowym zadaniem ksig podatkowych jest ustalenie podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym a nie wiarygodne przedstawienie sytuacji oraz procesw zachodzcych w jednostce gospodarczej. Ustawa o rachunkowoci (art.2, ust. 1 uor) okrela podmioty zobowizane do stosowania jej przepisw. Obowizek ten dotyczy jednostek majcych siedzib lub miejsce sprawowania zarzdu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Osoby fizyczne, spki cywilne osb fizycznych, spki jawne osb fizycznych oraz spki partnerskie, ktrych przychody netto ze sprzeday towarw, produktw i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy s wysze ni okrelone w ustawie, maj obowizek stosowania rozwiza wynikajcych z ustawy o rachunkowoci. Kwoty przychodw przelicza si na walut polsk wedug kursu redniego ustalonego przez Narodowy Bank Polski z dnia 30 wrzenia roku poprzedzajcego rok obrotowy (art. 3, ust. 3 uor). Naley podkreli, e ustalajc kwot przychodw nie uwzgldnia si pozostaych przychodw operacyjnych ani zyskw nadzwyczajnych. Jednostki, ktre osigaj nisze przychody ni okrelone ustaw mog stosowa przepisy ustawy o rachunkowoci dobrowolnie, na zasadzie prawa, a nie obowizku. Warunkiem jest stosowanie przepisw o uor od pocztku nastpnego roku obrotowego oraz zawiadomienie urzdu skarbowego, waciwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym (art. 2, ust. 2 uor). 6. Organizacja rachunkowoci jednostki

Kierownik jednostki (art. 3 ust 1 pkt 6) rozumie si przez to osob lub organ jedno lub wieloosobowy (zarzd), ktry zgodnie z obowizujcymi jednostk przepisami prawa, statutem, umow lub na mocy prawa wasnoci uprawniony jest do zarzdzania jednostk, z wyczeniem penomocnikw ustanowionych przez jednostk Zasady (polityka) rachunkowoci (art. 3 ust.1 pkt 11) rozumie si przez to wybrane i stosowane przez jednostk, odpowiednie do jej dziaalnoci, rozwizania dopuszczone przepisami ustawy i zapewniajce wymagan jako sprawozda finansowych. Dokumentacja zasad (polityki) rachunkowoci przyjta przez jednostk (art.10 ust.1-3) Jest to ustalony i aktualizowany przez kierownika jednostki w formie pisemnej w jzyku polskim zbir informacji zawierajcy;

a. okrelenie roku obrotowego i wchodzcych w jego skad okresw sprawozdawczych, b. ustalenie metod wyceny aktyww i pasyww oraz ustalanie wyniku finansowego w zakresie w jakim ustawa pozostawia jednostce prawo wyboru, c. sposb prowadzenia ksig rachunkowych, rachunkowych, a w tym co najmniej; - zakadowego planu kont, - wykazu ksig rachunkowych - opisu systemu przetwarzania danych - systemu sucego ochronie danych i ich zbiorw Ksigi rachunkowe (art. 13 ust. 1) obejmuj zbiory zapisw ksigowych, obrotw (sum zapisw) i sald, ktre tworz; dziennik (art. 14) ksig gwn (art. 15) ksigi pomocnicze (art. 16) zestawienia: obrotw i sald kont ksigi gwnej oraz sald kont ksig pomocniczych (art. 18) wykaz skadnikw aktyww i pasyww (inwentarz) (art. 19).




Materiay - ( dr Ewa Hellych) W wietle przepisw ustawy o rachunkowoci kierownik jednostki ponosi odpowiedzialno za wykonywanie obowizkw w zakresie rachunkowoci okrelonych ustaw, w tym z tytuu nadzoru, rwnie w przypadku, gdy okrelone obowizki w zakresie rachunkowoci - z wyczeniem odpowiedzialnoci za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu z natury - zostan powierzone innej osobie za jej zgod. Przyjcie odpowiedzialnoci przez inn osob powinno by stwierdzone w formie pisemnej (podpisanie umowy o prac na stanowisku gwnego ksigowego resortu w wietle wczeniej przytoczonych regulacji spenia to wymaganie). W przypadku, gdy kierownikiem jednostki jest organ wieloosobowy, a nie wskazana zostaa osoba odpowiedzialna, odpowiedzialno ponosz wszyscy czonkowie tego organu. Gwnym ksigowym jednostki sektora finansw publicznych jest pracownik, ktremu kierownik jednostki powierza obowizki i odpowiedzialno w zakresie: 1. prowadzenia rachunkowoci jednostki, 2. wykonywania dyspozycji rodkami pieninymi, 3. dokonywania wstpnej kontroli zgodnoci operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym, 4. dokonywania wstpnej kontroli kompletnoci i rzetelnoci poszczeglnych dokumentw dotyczcych operacji gospodarczych i finansowych. Dla realizacji swoich zada gwny ksigowy ma prawo: 1. da od kierownikw innych komrek organizacyjnych jednostki udzielania w formie ustnej lub pisemnej niezbdnych informacji i wyjanie, jak rwnie udostpniania do wgldu dokumentw poszczeglnych wylicze bdcych rdem tych informacji, 2. wnioskowa do kierownika jednostki o okrelenie trybu, wedug ktrego maj by wykonywane przez inne komrki organizacyjne jednostki prace niezbdne do zapewnienia prawidowoci gospodarki finansowej oraz ewidencji ksigowej, kalkulacji kosztw sprawozdawczoci finansowej. Efektywne prowadzenie dziaalnoci wymaga odpowiedniej organizacji. Wobec okrelonego zakresu dziaania gwnego ksigowego naley rozway zasady organizacji rachunkowoci. W poszczeglnych jednostkach organizacja rachunkowoci ma do spenienia rne zadania. Dotycz one zwaszcza: 1. stworzenia warunkw najefektywniejszego wykonywania funkcji ewidencyjnych przez uzyskiwanie danych wysokiej jakoci, 2. terminowo (moliwie najszybciej), 3. wedug wymaga kierownictwa jednostki, dysponenta gwnego lub zarzdu jednostki samorzdu terytorialnego; 4. wprowadzenia najlepszych metod pracy przez: a. planowanie czynnoci ewidencyjnych (harmonogramy), b. waciwy dobr pracownikw dziau rachunkowoci, c. szkolenia i instruowanie personelu, d. racjonalny podzia pracy pomidzy pracownikw, e. rwnomierne rozoenie pracy w czasie, f. waciwe wykorzystanie rodkw i przedmiotw pracy, g. zastosowanie odpowiedniej techniki rachunkowoci, h. podniesienie wydajnoci pracy ewidencyjnej. Organizacja pracy w wydziaach rachunkowoci jest elementem skadowym rachunkowoci w jednostce i ma na celu uzyskiwanie coraz sprawniejszego i doskonalszego funkcjonowania rachunkowoci przez ustalenie niezbdnej liczby pracownikw oraz ich kwalifikacje, prawidowy podzia pracy.




Zgodnie z ustaw o rachunkowoci - rachunkowo jednostki obejmuje: 1. Przyjte zasady (polityk rachunkowoci), 2. Prowadzenie, na podstawie dowodw ksigowych, ksig rachunkowych ujmujcych zapisy zdarze w porzdku chronologicznym i systematycznym, 3. Okresowe ustalanie lub sprawdzanie drog inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktyww i pasyww, 4. Wycen aktyww i pasyww oraz ustalanie wyniku finansowego, 5. Sporzdzanie sprawozda finansowych, 6. Gromadzenie i przechowywanie dowodw ksigowych oraz pozostaej dokumentacji przewidzianej ustaw. Jednostka moe w ramach przyjtych zasad stosowa uproszczenia, jeeli nie wywiera to istotnego wpywu na sytuacj majtkow i finansow oraz wynik finansowy. Przy organizowaniu rachunkowoci niezbdne s: - znajomo obowizujcych przepisw, ustalajcych jednolite zasady rachunkowoci dla caej gospodarki narodowej oraz rozwizania szczeglne dla jednostek sektora publicznego, - znajomo sektora finansw publicznych i jego jednostek organizacyjnych oraz form prawnych, rde finansowania, klasyfikacji dochodw i wydatkw oraz przychodw i rozchodw, zakresu sprawozdawczoci, - ustalenie charakteru, rodzaju, zakresu, iloci i odbiorcw informacji ksigowych, niezbdnych do kierowania prac poszczeglnych komrek i caej jednostki, jednostki samorzdu terytorialnego, sektorem publicznym i ca gospodark narodow, - cise okrelenie przedmiotu ewidencji, - znajomo form i technik ksigowoci, - znajomo podstaw organizacji pracy w dziale ksigowoci. Organizacja rachunkowoci wie si cile z organizacj caej jednostki. Przejawia si to przede wszystkim w tym, e: - struktura jednostki wytycza tryb sporzdzania dokumentacji rdowej, obiegu dokumentw midzy poszczeglnymi komrkami, sposb opracowywania dokumentw pierwotnych i wtrnych itp., - poszczeglne formy organizacyjno-prawne (rodki specjalne, gospodarstwo pomocnicze, fundusze celowe) pozostaj w okrelonej cznoci gospodarczej, co z kolei wpywa na zakres prowadzonej przez nie ewidencji oraz na jej powizanie z ksigowoci gwn, - szczeglne cechy systemu zaopatrzenia, charakter zada publicznych, rda finansowania, zakres odpatnoci, wymagaj dostosowania dokumentacji rdowej, wpywaj na wybr metody kalkulacji itp., - czynnoci ewidencyjne wykonuj nie tylko ksigowi, lecz rwnie inni pracownicy jednostki, - kierownictwo jednostki oraz pracownicy odpowiedzialni za gospodark finansow i majtkow musz w codziennej pracy posugiwa si licznymi danymi finansowo-ksigowymi. Podejmujc dziaania w zakresie organizacji rachunkowoci naley jednoznacznie okreli: 1. co, w jakiej postaci, od kogo i kiedy ma dzia ksigowoci otrzymywa, 2. co, w jakiej postaci, w jaki sposb i kiedy na tej podstawie wykona, 3. co, w jakiej postaci, komu i kiedy ze swej strony dostarcza.

Zagadnienia do omwienia: DOKUMENTACJA ZASAD POLITYKI RACHUNKOWOCI

1. Podstawy prawne prowadzenia rachunkowoci 2. Dokumentacja zasad polityki rachunkowoci 3. Zasady budowy ZPK 4. System ochrony danych




RODKI TRWAE I. Charakterystyka rodkw trwaych

1. Omwienie definicji rodkw trwaych 2. Kryteria kwalifikowania rzeczowych skadnikw majtku do rodkw trwaych

- wasno i wspwasno - kompletno - przewidywany okres uytkowania - warto jednostkowa - wykorzystanie rodkw trwaych w prowadzonej dziaalnoci

3. Inne skadniki majtku rodkami trwaymi - obce skadniki majtku rodkami trwaymi - inwestycje w obcych rodkach trwaych - budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie - grunty - inwentarz ywy

4. rodki trwae a amortyzacja 5. Skadniki majtku nie amortyzowane 6. Klasyfikacja rodkw trwaych 7. Podzia rodkw trwaych

II. Warto pocztkowa skadnikw majtku trwaego

1. Rodzaje wartoci rzeczowego majtku trwaego 2. Warto pocztkowa w razie odpatnego nabycia

- elementy skadowe ceny nabycia - korekta ceny nabycia - nabycie w drodze kupna za granic

3. Aport krajowy 4. Aport zagraniczny 5. Koszt wytworzenia a warto pocztkowa

- istota i rodzaje rodkw trwaych w budowie - wycena inwestycji wasnej - rozliczenie kosztw porednich inwestycji - wycena inwestycji wsplnej - wycena rodkw trwaych wytworzonych w wyniku wasnej produkcji

6. Warto pocztkowa ustalana przez podatnika 7. Warto pocztkowa ustalana przez biegego 8. Warto pocztkowa inwestycji w obcych rodkach trwaych 9. Budynki i budowle wybudowane na cudzym gruncie 10. Wzrost wartoci pocztkowej rodkw trwaych

- ulepszenie - aktualizacja wyceny (przeszacowanie)

11.Warto pocztkowa rodkw trwaych uywanych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji 12. Warto pocztkowa rodkw trwaych ulepszonych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji 13. Warto rynkowa




Schemat klasyfikacji aktyww

Schemat klasyfikacji pasyww




Schemat klasyfikacji funduszy (kapitaw) wasnych:

Bilans Bilans jest syntetycznym zestawieniem w ujciu wartociowym aktyww i rde ich pochodzenia - pasyww, sporzdzonym w okrelonej formie i na okrelony dzie. Po lewej stronie bilansu ujmuje si aktywa, a po prawej pasywa.

1. Bilans - jest to zestawienie aktyww i pasyww sporzdzone na dzie zamknicia ksig rachunkowych. Aktywa s nazywane inaczej rodkami gospodarczymi, poniewa reprezentuj to, czym dane przedsibiorstwo dysponuje, a pasywa nazywane s rdami pochodzenia majtku, gdy odzwierciedlaj miejsca, skd pochodz posiadane aktywa (kapita udziaowy, wypracowany zysk z lat poprzednich, poyczki, kredyty itd.).

Bilans jest podstaw oceny sytuacji i kondycji firmy - pokazuje stan i struktur posiadanych skadnikw oraz zaduenie, miejsca zaduenia, wymagalno spaty zobowiza itd. Oczywicie w oparciu tylko o bilans trudno dokona oceny cakowitej, jednake stanowi on bardzo wany element. Prawidowo sporzdzony bilans, ktrego wzr stanowi jeden z zacznikw do RachU, winien zawiera:

oznaczenie jednostki, ktrej dotyczy, oznaczenie dnia bilansowego, zdefiniowanego w ustawie jako dzie, na ktry jednostka sporzdza

sprawozdanie, przy czym przyjmuje si w wikszoci, e jest to ostatni dzie roku, jednake moe by przyjte inaczej, czyli rok obrotowy nie musi si pokrywa z kalendarzowym,

wyszczeglnienie nazw poszczeglnych skadnikw aktyww i pasyww, ogln sum aktyww i pasyww, dat sporzdzenia sprawozdania oraz podpisy osb odpowiedzialnych za rachunkowo jednostki.




Podstawowe zasady bilansowe to: rwnowagi bilansowej - suma aktyww musi si bezwzgldnie rwna sumie pasyww, cigoci bilansowej - bilans zamknicia poprzedniego roku jest jednoczenie bilansem otwarcia roku

nastpujcego po nim, rzetelnej wyceny - wykazane w sprawozdaniu skadniki winny by wykazane zgodnie ze stanem

faktycznym wczeniej stwierdzonym inwentaryzacj lub inn wiarygodn i dopuszczaln ustaw metod.

ostronej wyceny - opisanej wyej.

Bilans sporzdzony na dzie 31.12.200Xr.




2. Warto firmy

III. Udziay (akcje) wasne (wielko ujemna)

3. Inne wartoci niematerialne i prawne

IV. Kapita (fundusz) zapasowy

4. Zaliczki na wartoci niematerialne i prawne

V. Kapita (fundusz) z aktualizacji wyceny

II. Rzeczowe aktywa trwae

VI. Pozostae kapitay (fundusze) rezerwowe

1. rodki trwae

VII. Zysk (strata) z lat ubiegych

a) grunty (w tym prawo uytkowania wieczystego gruntu)

VIII. Zysk (strata) netto

b) budynki, lokale i obiekty inynierii ldowej i wodnej

IX. Odpisy z zysku netto w cigu roku obrotowego (wielko ujemna)

c) urzdzenia techniczne i maszyny

B. Zobowizania i rezerwy na zobowizania

d) rodki transportu

I. Rezerwy na zobowizania

e) inne rodki trwae

1. Rezerwa z tytuu odroczonego podatku dochodowego

2. rodki trwae w budowie

2. Rezerwa na wiadczenia emerytalne i podobne

3. Zaliczki na rodki trwae w budowie

- dugoterminowa

III. Nalenoci dugoterminowe

- krtkoterminowa

1. Od jednostek powizanych

3. Pozostae rezerwy

2. Od pozostaych jednostek

- dugoterminowe - krtkoterminowe

IV. Inwestycje dugoterminowe II. Zobowizania dugoterminowe

1. Nieruchomoci 1. Wobec jednostek powizanych




2. Wartoci niematerialne i prawne

2. Wobec pozostaych jednostek

3. Dugoterminowe aktywa finansowe

a) kredyty i poyczki

a) w jednostkach powizanych - udziay lub akcje - inne papiery wartociowe - udzielone poyczki - inne dugoterminowe aktywa finansowe

b) z tytuu emisji dunych papierw wartociowych

b) w pozostaych jednostkach - udziay lub akcje - inne papiery wartociowe - udzielone poyczki - inne dugoterminowe aktywa finansowe

c) inne zobowizania finansowe

4. Inne inwestycje dugoterminowe

d) inne

V. Dugoterminowe rozliczenia midzyokresowe

III. Zobowizania krtkoterminowe

1. Aktywa z tytuu odroczonego podatku dochodowego

1. Wobec jednostek powizanych

2. Inne rozliczenia midzyokresowe

a) z tytuu dostaw i usug, o okresie wymagalnoci:

B. Aktywa obrotowe - do 12 miesicy

I. Zapasy

- powyej 12 miesicy

1. Materiay b) inne

2. Pprodukty i produkty w toku

2. Wobec pozostaych jednostek

3. Produkty gotowe

a) kredyty i poyczki

4. Towary

b) z tytuu emisji dunych papierw wartociowych

5. Zaliczki na dostawy c) inne zobowizania finansowe

II. Nalenoci krtkoterminowe

d) z tytuu dostaw i usug, o okresie wymagalnoci:




1. Nalenoci od jednostek powizanych

- do 12 miesicy

a) z tytuu dostaw i usug, o okresie spaty:

- powyej 12 miesicy

- do 12 miesicy e) zaliczki otrzymane na dostawy

- powyej 12 miesicy

f) zobowizania wekslowe

b) inne

g) z tytuu podatkw, ce, ubezpiecze i innych wiadcze

2. Nalenoci od pozostaych jednostek

h) z tytuu wynagrodze

a) z tytuu dostaw i usug, o okresie spaty

i) inne

- do 12 miesicy 3. Fundusze specjalne Pasywa razem

- powyej 12 miesicy IV. Rozliczenia midzyokresowe

b) z tytuu podatkw, dotacji, ce, ubezpiecze spoecznych i zdrowotnych oraz innych wiadcze

1. Ujemna warto firmy

c) inne

2. Inne rozliczenia midzyokresowe

d) dochodzone na drodze sdowej

- dugoterminowe

III. Inwestycje krtkoterminowe - krtkoterminowe

1. Krtkoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powizanych

- udziay lub akcje

- inne papiery wartociowe

- udzielone poyczki




- inne krtkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostaych jednostkach

- udziay lub akcje

- inne papiery wartociowe

- udzielone poyczki

- inne krtkoterminowe aktywa finansowe

c) rodki pienine i inne aktywa pienine

- rodki pienine w kasie i na rachunkach

- inne rodki pienine - inne aktywa pienine

2. Inne inwestycje krtkoterminowe

IV. Krtkoterminowe rozliczenia midzyokresowe

Aktywa razem

Pasywa razem

MSR nr 5 ,,Informacje prezentowane w sprawozdaniach finansowych'' w czci: szczegowe zasady prezentacji - bilans, przedstawia, co winno by pokazane w bilansie (tylko grupy gwne bez dalszych rozwini):

(1) informacje oglne,

(2) aktywa trwae (rodki trwae, inne aktywa trwae),

(3) aktywa biece (rodki pienine, rynkowe papiery wartociowe, nalenoci, zapasy),

(4) zobowizania dugoterminowe,

(5) zobowizania biece,




(6) inne zobowizania i rezerwy,

(7) kapita wasny.

Mona oglnie powiedzie, i wzr bilansu stanowicy zacznik RachU spenia wymagania MSR nr 5, jeeli chodzi o prezentacj gwnych grup bilansu.

(Ustawa z dnia 29 wrzenia 1994r.) Wycig z ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowoci (publikacja: tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223, nr 157, poz. 1241 i nr 165, poz. 1316)

Rozdzia 1

Przepisy oglne

Art. 1. Ustawa okrela zasady rachunkowoci, tryb badania sprawozda finansowych przez biegych rewidentw oraz zasady wykonywania dziaalnoci w zakresie usugowego prowadzenia ksig rachunkowych.

Art. 2. 1. Przepisy ustawy o rachunkowoci, zwanej dalej "ustaw", stosuje si, z zastrzeeniem ust. 3, do majcych siedzib lub miejsce sprawowania zarzdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:

1) spek handlowych (osobowych i kapitaowych, w tym rwnie w organizacji) oraz spek cywilnych, z zastrzeeniem pkt 2, a take innych osb prawnych, z wyjtkiem Skarbu Pastwa i Narodowego Banku Polskiego; 2) osb fizycznych, spek cywilnych osb fizycznych, spek jawnych osb fizycznych, spek partnerskich oraz spdzielni socjalnych, jeeli ich przychody netto ze sprzeday towarw, produktw i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosy co najmniej rwnowarto w walucie polskiej 1.200.000 euro; 3) jednostek organizacyjnych dziaajcych na podstawie Prawa bankowego, przepisw o obrocie papierami wartociowymi, przepisw o funduszach inwestycyjnych, przepisw o dziaalnoci ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub przepisw o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez wzgldu na wielko przychodw; 4) gmin, powiatw, wojewdztw i ich zwizkw, a take pastwowych, gminnych, powiatowych i wojewdzkich:

a) jednostek budetowych, b) gospodarstw pomocniczych jednostek budetowych, c) zakadw budetowych, d) funduszy celowych nie majcych osobowoci prawnej;

5) jednostek organizacyjnych nie majcych osobowoci prawnej, z wyjtkiem spek, o ktrych mowa w pkt 1 i 2; 6) osb zagranicznych, oddziaw i przedstawicielstw przedsibiorcw zagranicznych, w rozumieniu przepisw o swobodzie dziaalnoci gospodarczej; 7) jednostek nie wymienionych w pkt 1-6, jeeli otrzymuj one na realizacj zada zleconych dotacje lub subwencje z budetu pastwa, budetw jednostek samorzdu terytorialnego lub funduszw celowych - od pocztku roku obrotowego, w ktrym dotacje lub subwencje zostay im przyznane.

2. Osoby fizyczne, spki cywilne osb fizycznych, spki jawne osb fizycznych oraz spki partnerskie mog stosowa zasady rachunkowoci okrelone ustaw rwnie od pocztku nastpnego roku obrotowego, jeeli ich




przychody netto ze sprzeday towarw, produktw i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy s nisze ni rwnowarto w walucie polskiej 1.200.000 euro. W tym przypadku osoby te lub wsplnicy przed rozpoczciem roku obrotowego s obowizani do zawiadomienia o tym urzdu skarbowego, waciwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym.

3. Jednostki sporzdzajce sprawozdania finansowe zgodnie z Midzynarodowymi Standardami Rachunkowoci, Midzynarodowymi Standardami Sprawozdawczoci Finansowej oraz zwizanymi z nimi interpretacjami ogoszonymi w formie rozporzdze Komisji Europejskiej, zwanymi dalej "MSR", stosuj przepisy ustawy oraz przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie, w zakresie nieuregulowanym przez MSR. Art. 3. 1. Ilekro w ustawie jest mowa o:

1) jednostce - rozumie si przez to podmioty i osoby okrelone w art. 2 ust. 1; 2) banku - rozumie si przez to jednostk dziaajc na podstawie przepisw Prawa bankowego; 3) zakadzie ubezpiecze - rozumie si przez to jednostk prowadzc dziaalno ubezpieczeniow na podstawie przepisw o dziaalnoci ubezpieczeniowej; 3a) przepisach o obrocie papierami wartociowymi - rozumie si przez to przepisy ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, ustawy o nadzorze 1) jednostce - rozumie si przez to podmioty i osoby okrelone w art. 2 ust. nad rynkiem kapitaowym, ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentw finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spkach publicznych; 3b) zakadzie reasekuracji - rozumie si przez to jednostk prowadzc dziaalno reasekuracyjn na podstawie przepisw o dziaalnoci reasekuracyjnej; 4) udziaach lub udziaowcach - rozumie si przez to rwnie odpowiednio akcje lub akcjonariuszy; 5) krajowych rodkach patniczych, walutach obcych i dewizach - rozumie si przez to krajowe rodki patnicze, waluty obce i dewizy, o ktrych mowa w przepisach Prawa dewizowego; 5a) czonku organu jednostki - rozumie si przez to osob fizyczn, penic funkcj czonka zarzdu lub innego organu zarzdzajcego, czonka rady nadzorczej lub innego organu nadzorujcego, jak rwnie innego organu administrujcego jednostki, powoan do penienia tej funkcji zgodnie z postanowieniami umowy spki, statutu lub innymi obowizujcymi jednostk przepisami prawa; 6) kierowniku jednostki - rozumie si przez to czonka zarzdu lub innego organu zarzdzajcego, a jeeli organ jest wieloosobowy - czonkw tego organu, z wyczeniem penomocnikw ustanowionych przez jednostk. W przypadku spki jawnej i spki cywilnej za kierownika jednostki uwaa si - wsplnikw prowadzcych sprawy spki, w przypadku spki partnerskiej - wsplnikw prowadzcych sprawy spki albo zarzd, a w odniesieniu do spki komandytowej i spki komandytowo-akcyjnej - komplementariuszy prowadzcych sprawy spki. W przypadku osoby fizycznej prowadzcej dziaalno gospodarcz za kierownika jednostki uwaa si t osob; przepis ten stosuje si odpowiednio do osb wykonujcych wolne zawody. Za kierownika jednostki uwaa si rwnie likwidatora, a take syndyka lub zarzdc ustanowionego w postpowaniu upadociowym; 7) organie zatwierdzajcym - rozumie si przez to organ, ktry zgodnie z obowizujcymi jednostk przepisami prawa, statutem, umow lub na mocy prawa wasnoci jest uprawniony do zatwierdzania sprawozdania finansowego jednostki. W przypadku spki osobowej, z wyjtkiem spki komandytowo-akcyjnej, oraz spki cywilnej przez organ zatwierdzajcy rozumie si jej wsplnikw; 8) okresie sprawozdawczym - rozumie si przez to okres, za ktry sporzdza si sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustaw lub inne sprawozdania sporzdzone na podstawie ksig rachunkowych; 9) roku obrotowym - rozumie si przez to rok kalendarzowy lub inny okres trwajcy 12 kolejnych penych miesicy kalendarzowych, stosowany rwnie do celw podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany okrela statut lub umowa, na podstawie ktrej utworzono jednostk. Jeeli jednostka rozpocza dziaalno w drugiej poowie przyjtego roku obrotowego, to mona ksigi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten okres poczy z ksigami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok nastpny. W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po zmianie rok obrotowy powinien by duszy ni 12 kolejnych miesicy; 10) dniu bilansowym - rozumie si przez to dzie, na ktry jednostka sporzdza sprawozdanie finansowe;




11) przyjtych zasadach (polityce) rachunkowoci - rozumie si przez to wybrane i stosowane przez jednostk rozwizania dopuszczone ustaw, w tym take okrelone w MSR, zapewniajce wymagan jako sprawozda finansowych; 12) aktywach - rozumie si przez to kontrolowane przez jednostk zasoby majtkowe o wiarygodnie okrelonej wartoci, powstae w wyniku przeszych zdarze, ktre spowoduj w przyszoci wpyw do jednostki korzyci ekonomicznych; 13) aktywach trwaych - rozumie si przez to aktywa jednostki, ktre nie s zaliczane do aktyww obrotowych, o ktrych mowa w pkt 18; 14) wartociach niematerialnych i prawnych - rozumie si przez to, z zastrzeeniem pkt 17, nabyte przez jednostk, zaliczane do aktyww trwaych, prawa majtkowe nadajce si do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej uytecznoci duszym ni rok, przeznaczone do uywania na potrzeby jednostki, a w szczeglnoci: a) autorskie prawa majtkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje, b) prawa do wynalazkw, patentw, znakw towarowych, wzorw uytkowych oraz zdobniczych, c) know-how. W przypadku wartoci niematerialnych i prawnych oddanych do uywania na podstawie umowy najmu, dzierawy lub leasingu, wartoci niematerialne i prawne zalicza si do aktyww trwaych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami okrelonymi w ust. 4. Do wartoci niematerialnych i prawnych zalicza si rwnie nabyt warto firmy oraz koszty zakoczonych prac rozwojowych; 15) rodkach trwaych - rozumie si przez to, z zastrzeeniem pkt 17, rzeczowe aktywa trwae i zrwnane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej uytecznoci duszym ni rok, kompletne, zdatne do uytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zalicza si do nich w szczeglnoci: a) nieruchomoci - w tym grunty, prawo uytkowania wieczystego gruntu, budowle i budynki, a take bdce odrbn wasnoci lokale, spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz spdzielcze prawo do lokalu uytkowego, b) maszyny, urzdzenia, rodki transportu i inne rzeczy, c) ulepszenia w obcych rodkach trwaych, d) inwentarz ywy. rodki trwae oddane do uywania na podstawie umowy najmu, dzierawy lub leasingu zalicza si do aktyww trwaych jednej ze stron umowy, zgodnie z warunkami okrelonymi w ust. 4; 16) rodkach trwaych w budowie - rozumie si przez to zaliczane do aktyww trwaych rodki trwae w okresie ich budowy, montau lub ulepszenia ju istniejcego rodka trwaego; 17) inwestycjach - rozumie si przez to aktywa posiadane przez jednostk w celu osignicia z nich korzyci ekonomicznych wynikajcych z przyrostu wartoci tych aktyww, uzyskania przychodw w formie odsetek, dywidend (udziaw w zyskach) lub innych poytkw, w tym rwnie z transakcji handlowej, a w szczeglnoci aktywa finansowe oraz te nieruchomoci i wartoci niematerialne i prawne, ktre nie s uytkowane przez jednostk, lecz s posiadane przez ni w celu osignicia tych korzyci. W przypadku zakadw ubezpiecze i zakadw reasekuracji przez inwestycje rozumie si lokaty; 18) aktywach obrotowych - rozumie si przez to t cz aktyww jednostki, ktre w przypadku: a) aktyww rzeczowych, o ktrych mowa w pkt 19 - s przeznaczone do zbycia lub zuycia w cigu 12 miesicy od dnia bilansowego lub w cigu normalnego cyklu operacyjnego waciwego dla danej dziaalnoci, jeeli trwa on duej ni 12 miesicy, b) aktyww finansowych, o ktrych mowa w pkt 24 - s patne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w cigu 12 miesicy od dnia bilansowego lub od daty ich zaoenia, wystawienia lub nabycia, albo stanowi aktywa pienine, c) nalenoci krtkoterminowych - obejmuj og nalenoci z tytuu dostaw i usug oraz cao lub cz nalenoci z innych tytuw niezaliczonych do aktyww finansowych, a ktre staj si wymagalne w cigu 12 miesicy od dnia bilansowego, d) rozlicze midzyokresowych - trwaj nie duej ni 12 miesicy od dnia bilansowego;




19) rzeczowych aktywach obrotowych - rozumie si przez to materiay nabyte w celu zuycia na wasne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostk produkty gotowe (wyroby i usugi) zdatne do sprzeday lub w toku produkcji, pprodukty oraz towary nabyte w celu odprzeday w stanie nieprzetworzonym; 20) zobowizaniach - rozumie si przez to wynikajcy z przeszych zdarze obowizek wykonania wiadcze o wiarygodnie okrelonej wartoci, ktre spowoduj wykorzystanie ju posiadanych lub przyszych aktyww jednostki; 21) rezerwach - rozumie si przez to zobowizania, ktrych termin wymagalnoci lub kwota nie s pewne; 22) zobowizaniach krtkoterminowych - rozumie si przez to og zobowiza z tytuu dostaw i usug, a take cao lub t cz pozostaych zobowiza, ktre staj si wymagalne w cigu 12 miesicy od dnia bilansowego; 23) instrumentach finansowych - rozumie si przez to kontrakt, ktry powoduje powstanie aktyww finansowych u jednej ze stron i zobowizania finansowego albo instrumentu kapitaowego u drugiej ze stron pod warunkiem, e z kontraktu zawartego midzy dwiema lub wicej stronami jednoznacznie wynikaj skutki gospodarcze, bez wzgldu na to, czy wykonanie praw lub zobowiza wynikajcych z kontraktu ma charakter bezwarunkowy albo warunkowy. Do instrumentw finansowych nie zalicza si w szczeglnoci: a) rezerw i aktyww z tytuu odroczonego podatku dochod

Teoria rachunkowosci

Documents

Transcript of Teoria rachunkowosci