Międzynarodowy handel usługami Polski w 2018 roku

2 Narodowy Bank Polski

Spis wykresów i tabel 3

Synteza 4

Saldo usług w kontekście międzynarodowym 6

Eksport usług 10

2.1. Usługi transportowe 14

2.2. Usługi uszlachetniania oraz napraw 15

2.3. Podróże zagraniczne 15

2.4. Pozostałe usługi 16

Ramka 1: Międzynarodowy handel usługami, a międzynarodowe powiazanie

kapitałowe 17

Import usług 21

3.1. Usługi transportowe 24

3.2. Naprawy oraz usługi uszlachetniania 25

3.3. Podróże zagraniczne 25

3.4. Pozostałe usługi 26

Ramka 2: Udział usług w polskim eksporcie według statystyki wartości dodanej 27

Aneks statystyczny 30

Spis treści

Spis wykresów i tabel

Spis wykresów:

Wykres 1: Skala wpływu zmian salda w handlu zagranicznym na wzrost realny PKB (pkt proc.) 6

Wykres 2: Saldo w handlu usługami w krajach Unii Europejskiej w 2018 r. (mld EUR) ................... 7

Wykres 3: Międzynarodowy handel usługami w latach 2010-2018 ...................................................... 8

Wykres 4: Saldo usług w latach 2010-2018 ............................................................................................... 9

Wykres 5: Udział Polski w światowym eksporcie (%) .......................................................................... 10

Wykres 6: Udział usług w eksporcie krajów Unii Europejskiej w 2018 r. .......................................... 11

Wykres 7: Struktura przedmiotowa eksportu usług ............................................................................. 12

Wykres 8: Struktura geograficzna przychodów w roku 2017 oraz 2018 (w mld PLN) .................... 13

Wykres 9: Struktura eksportu pozostałych usług w 2018 r. (w %) ...................................................... 17

Wykres 10: Saldo z międzynarodowego handlu usługami w podziale na rodzaj powiązania

kapitałowego ............................................................................................................................................... 18

Wykres 11: Geograficzna struktura eksportu usług w podziale na firmy krajowe oraz z

powiazaniem kapitałowym z zagranicą (mld PLN) .............................................................................. 19

Wykres 12: Geograficzna struktura importu usług w podziale na firmy krajowe oraz z

powiązaniem kapitałowym z zagranicą (mld PLN). ............................................................................. 19

Wykres 13: Udział Polski w światowym imporcie (%) ......................................................................... 21

Wykres 14:Udział usług w imporcie krajów Unii Europejskiej w 2018 r ........................................... 22

Wykres 15: Struktura rozchodów z międzynarodowego handlu usługami ...................................... 23

Wykres 16: Struktura geograficzna importu usług w roku 2017 oraz 2018 (w mld PLN) ............... 24

Wykres 17: Struktura rozchodów z pozostałych usług w roku 2018 (w %)....................................... 26

Wykres 18: Udział usług w tworzeniu wartości dodanej eksportu brutto w wybranych krajach Unii

Europejskiej w 2016 r. ................................................................................................................................ 27

Wykres 19: Udział usług zagranicznych w tworzeniu wartości dodanej eksportu przetwórstwa

przemysłowego (%) ................................................................................................................................... 28

Spis tabel:

Tabela 1: Przychody z usług transportowych (w mld PLN) ................................................................ 14

Tabela 2: Rodzajowy podział usług z uwzględnieniem powiązania kapitałowego (w mld PLN) . 20

Tabela 3: Import usług transportowych (w mld PLN) .......................................................................... 25

Tabela 4: Udział usług w eksporcie z Polski w 2005 r. i 2016 r. (% eksportu brutto) ....................... 29

Tabela 5: Obroty głównych komponentów usługowych (mld PLN) .................................................. 30

Tabela 6: Pozostałe usługi w podziale na komponenty (mld PLN) .................................................... 31

Tabela 7: Usługi transportowe w podziale na rodzaj transportu (w mld PLN) ................................ 32

Tabela 8:Wydatki Polaków za granicą w podziale na turystów i jednodniowych ........................... 33

Tabela 9: Wydatki cudzoziemców w Polsce w podziale na turystów i odwiedzających jednodnio-

wych 33

4

Narodowy Bank Polski

Synteza1

Obroty usługowe, mają coraz większe znaczenie dla polskiej gospodarki i bilansu płat-

niczego. W 2018 r. saldo w handlu usługami wyniosło 92,2 mld PLN, co stanowiło 4,4%pro-

duktu krajowego brutto. Usługi były również jedyną kategorią, której saldo w porównaniu

z 2018 r. pozytywnie wpływało na wartość salda rachunku bieżącego w bilansie płatniczym

Polski. W 2018 r. dodatnie saldo międzynarodowego handlu usługami kształtowane było

głównie przez: usługi transportowe (32,8 mld PLN), pozostałe usługi (25,2 mld PLN) oraz po-

dróże zagraniczne i uszlachetnianie (oba około 15,6 mld PLN).

W 2018 r. wartość eksportu usług wyniosła 250,1 mld PLN, zaś importu –

158,3 mld PLN. Przyrost eksportu był dużo większy niż przyrost importu (eksport zwiększył

się o 13,5% r/r, a import o 9,7% r/r). Najważniejszy przyrost eksportu związany był z usługami

transportowymi, pozostałymi usługami biznesowymi oraz usługami telekomunikacyjnymi,

informatycznymi i informacyjnymi. Z kolei najważniejszy przyrost importu wystąpił w tych

samych kategoriach usługowych. Ponadto duże znaczenie w przypadku wzrostu nabycia

usług miały opłaty z tytułu użytkowania własności intelektualnej.

W polskim eksporcie usług wyróżnić można siedem głównych kierunków. Tradycyj-

nie najważniejszym partnerem w międzynarodowym handlu usługami były Niemcy. Na

rzecz podmiotów z tego kraju polscy rezydenci świadczyli usługi o wartości 56,9 mld PLN

(wzrost o 6,0 mld PLN r/r). Dalsze miejsca zajmowały Szwajcaria, Holandia, Wielka Brytania,

USA, Ukraina oraz Francja.

Porównując wyniki handlu usługami Polski z innymi krajami UE można zaobserwo-

wać, że dodatnie saldo w liczbach bezwzględnych, jakie odnotowała Polska w 2018 r., było

piątym najwyższym w Unii Europejskiej. Relacja salda usług do wartości produktu krajowego

brutto plasowała Polskę w połowie stawki gospodarek UE. Spośród krajów Grupy Wy-

szehradzkiej większe dodatnie saldo w handlu usługami jako % PKB notowały Węgry, nato-

miast mniejsze – Czechy i Słowacja.

W ramce 1 analizowano dane jednostkowe (pochodzące ze sprawozdań firm).

W 2018 r. firmy posiadające powiązanie kapitałowe z zagranicą odnotowały bardzo dużą

przewagę w wartości obrotów (eksport oraz import) nad firmami krajowymi (odpowiadały

one za 71,3% eksportu oraz 81,5% importu). Z kolei analizując wartość salda

1 Materiał realizuje uchwałę zarządczą nr 2/26/2018 zawartą w protokole nr 26/2018 z posiedzenia Zarządu Narodowego Banku

Polskiego w dniu 5 lipca 2018 r.

Synteza

5

międzynarodowego handlu usługami to firmy bez zagranicznego powiązania kapitałowego

(firmy krajowe) odpowiadała aż za 49%,1.

W ramce 2 analizowano dane dotyczące wartości dodanej w handlu międzynarodo-

wym. W tym przypadku statystyka wartości dodanej pokazuje, jaka część eksportowanej war-

tości dodanej została wytworzona w usługach. W porównaniu z tradycyjną statystyką bilansu

płatniczego uwzględnia ona wartość dodaną powstałą w sektorze usług i wykorzystaną rów-

nież w eksporcie towarów. Zgodnie z tą koncepcją znaczenie usług w statystyce jest wyższe

niż wskazuje na to tradycyjne podejście wykorzystywane w statystyce bilansu płatniczego.

Według danych OECD i WTO Trade in Value Added w 2016 r. (ostatnie dostępne dane)

w usługach powstawało 53,4% wartości polskiego eksportu brutto. Dane te wskazują, że

ok. 1/3 wartości eksportu dóbr przetwórstwa przemysłowego stanowiła wartość dodana wy-

tworzona w usługach (zaliczana w statystykach tradycyjnych do towarów).

Relatywnie duże znaczenie usług w eksporcie towarów nie jest nowym zjawiskiem.

Wskaźniki udziału usług w eksporcie produktów przetwórstwa przemysłowego kształtują się

na podobnym poziomie od połowy lat dziewięćdziesiątych XX w. Istotną zmianą jaka nastą-

piła w tym okresie, był wzrost znaczenia usług zagranicznych w tworzeniu wartości dodanej

polskiego eksportu. Wynikało to przede wszystkim z integracji polskich przedsiębiorstw w ra-

mach międzynarodowych sieci produkcji.


Saldo usług w kontekście

międzynarodowym

Prezentowany materiał dotyczy analizy polskiego międzynarodowego handlu usługami. Wszystkie dane

zostały przedstawione zgodnie z międzynarodowymi standardami (Balance of Payments and International Invest-

ment Position Manual Sixth Edition – BPM6 oraz Manual on Statistics of International Trade in Services 2010

– MSITS 2010). Prezentowane w materiale dane zgodne są z opublikowanymi danymi bilansu płatniczego.

Uwzględniono jednak bardziej szczegółowy podział rodzaju usług i struktury geograficznej.

Handel zagraniczny usługami2 odgrywa coraz większą rolę w polskiej gospodarce.

W 2018 r. łączna wartość eksportu i importu usług stanowiła blisko 20% produktu krajowego

brutto, zwiększając się w ostatnich pięciu latach o 4,2 pkt proc. Jednocześnie znacznie szybszy

wzrost eksportu usług niż importu powoduje silne powiększanie się nadwyżki w handlu usłu-

gami. W 2018 r. wyniosło ono 92,3 mld złotych, co stanowiło 4,4% PKB (wobec 3,8% w 2017 r.).

Trzeci rok z rzędu saldo handlu usługami zwiększyło się o ponad 15 mld złotych. W wyniku

tej tendencji w ciągu ostatnich trzech lat nadwyżka w handlu usługami podwoiła się.

Usługi były w 2018 r. jedyną kategorią rachunku bieżącego, gdzie wartość przychodów

była większa w porównaniu z wartością rozchodów. Usługi miały więc pozytywny wpływ na

ograniczenie deficytu obrotów bieżących (nadwyżka w usługach była prawie tak duża jak

łączny deficyt dochodów pierwotnych i wtórnych). Deficyt w pozostałych, poza usługami,

kategoriach ukształtował się na poziomie 5,4% PKB.

Wykres 1: Skala wpływu zmian salda w handlu zagranicznym na wzrost realny PKB (pkt proc.)

Źródło: Obliczenia NBP na podstawie danych Eurostatu

2 Szczegółowe dane o międzynarodowym handlu usługami są dostępne na stronie internetowej NBP http://www.nbp.pl/

-4

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

towary usługi eksport netto

http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/mhu.html

Saldo usług w kontekście międzynarodowym

7

Dodatnie saldo w handlu usługami w liczbach bezwzględnych, jakie odnotowała Pol-

ska w 2018 r., było piątym najwyższym w Unii Europejskiej. Większą nadwyżkę eksportu nad

importem usług osiągnęły w 2018 r. jedynie Wielka Brytania, Hiszpania, Luksemburg i Fran-

cja. W 2018 r. po raz pierwszy saldo w handlu usługami było w Polsce wyższe niż w Grecji.

Natomiast relacja salda usług do wartości produktu krajowego brutto plasowała Polskę w po-

łowie stawki gospodarek UE. Spośród krajów Grupy Wyszehradzkiej większe dodatnie saldo

w handlu usługami jako % PKB notowały Węgry, natomiast mniejsze – Czechy i Słowacja.

Duży wzrost nadwyżki wskazuje, że handel zagraniczny usługami był jednym z czyn-

ników wysokiego wzrostu gospodarczego Polski w ostatnich latach. W 2018 r., podobnie jak

rok wcześniej, handel usługami przyczynił się do zwiększenia ogólnego tempa wzrostu PKB

o 0,7 pkt proc. Natomiast handel towarami wpłynął na obniżenie się tempa wzrostu gospo-

darczego w tej samej skali. W wyniku tych tendencji zmiana łącznego salda handlu zagranicz-

nego towarami i usługami pozostała bez wpływu na dynamikę PKB.

Wykres 2: Saldo w handlu usługami w krajach Unii Europejskiej w 2018 r. (mld EUR)


W 2018 r. wartość eksportu usług wyniosła 250,6 mld PLN, zaś importu –

158,3 mld PLN. W wyniku tych transakcji saldo ukształtowało się na poziomie 92,2 mld PLN,

co oznacza poprawę o ponad 15,9 mld PLN w stosunku do 2017 r. Wzrost nadwyżki wynikał

głównie z dużo szybszego tempa przyrostu eksportu niż importu (eksport zwiększył się

o 13,5% r/r, a import o 9,7% r/r).

21,7

-40,0

-20,0

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

Wie

lka

Bry

tan

ia

His

zp

an

ia

Lukse

mbu

rg

Fra

ncja

Po

lska

Gre

cja

Po

rtug

alia

Au

str

ia

Cho

rwacja

Rum

un

ia

Ho

lan

dia

Wę

gry

Dan

ia

Cypr

Czech

y

Ma

lta

Litw

a

Bu

łga

ria

Sło

wen

ia

Łotw

a

Esto

nia

Szw

ecja

Sło

wacja

Be

lgia

Fin

land

ia

Wło

chy

Irla

nd

ia

Nie

mcy


Wykres 3: Międzynarodowy handel usługami w latach 2010-2018

Źródło: Obliczenia NBP

W 2018 r. dodatnie saldo międzynarodowego handlu usługami kształtowane było

głównie przez: usługi transportowe (32,8 mld PLN), pozostałe usługi (25,2 mld PLN) oraz po-

dróże zagraniczne i uszlachetnianie (odpowiednio po około 15,7 mld PLN). W porównaniu

z 2017 r. saldo usług wzrosło głównie w pozostałych usług (o 7,5 mld PLN) i usługach trans-

portowych (o 6,3 mld PLN), a także w uszlachetnianiu (o 1,3 mld PLN). Z kolei saldo podróży

zagranicznych tylko o 0,9 mld PLN. Jedyną kategorią działającą na pogorszenie salda były

usługi z tytułu użytkowania własności intelektualnych, których Polska jest coraz większym

importerem netto (spadek salda o 1,2 mld PLN).

Najważniejszym czynnikiem, który wpłynął na wzrost dodatniego salda usług

w 2018 r. był duży wzrost nadwyżki w grupie obejmującej pozostałe usługi. W porównaniu

z 2017 r. wzrosło ono o 7,5 mld PLN. Stanowiło to prawie 50,0% przyrostu salda usług ogó-

łem. Dominujący wpływ na przyrost nadwyżki pozostałych usług miały pozostałe usługi biz-

nesowe (przyrost salda o 4,2 mld PLN). Pozostałymi kategoriami o najbardziej znaczącym

wpływie na saldo były: usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne (wzrost salda

o 2,9 mld PLN). Wzrost wydatków rezydentów na opłaty z tytułu użytkowania własności in-

telektualnej był jedyna kategorią o negatywnym wpływie na saldo usług (deficyt bilansu han-

dlowego wynosił 1,2 mld PLN).

107

121

134 141

154

170

196

221

251

94100

108 109116

125135

144

158

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

75

95

115

135

155

175

195

215

235

255

275

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Mld

PLN

Eksport (Lewa oś) Import (Lewa oś) Saldo (Prawa oś)

Saldo usług w kontekście międzynarodowym

9

Wykres 4: Saldo usług w latach 2010-2018

Źródło: Obliczenia NBP.

-20

0

20

40

60

80

100

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Mld

PLN

Naprawy Podróże zagraniczne Usługi transportowe

Uszlachetnianie Pozostałe usługi Usługi ogółem


Eksport usług

W 2018 r. wartość eksportu usług wyniosła 250,1 mld złotych, co oznacza wzrost o

13,5% w porównaniu z rokiem poprzednim. Był to już czwarty kolejny rok kiedy dynamika

eksportu usług przekroczyła 10%. Od 2015 r. eksport usług rósł średnio w tempie 13,0% wy-

przedzając zarówno dynamikę eksportu towarów (w tym okresie rósł on w tempie 8,6% rocz-

nie) oraz dynamikę importu usług (średnio 8,1% rocznie).

Wykres 5: Udział Polski w światowym eksporcie (%)

Źródło: Obliczenia NBP na podstawie danych WTO

Dynamika eksportu usług z Polski utrzymała się na wysokim poziomie, mimo że

w otoczeniu zewnętrznym nastąpiło obniżenie tempa wzrostu handlu usługami. Wysoka dy-

namika utrzymała się pomimo obniżenia tempa importu usług w krajach, które są ich głów-

nymi odbiorcami z Polski. W 2018 r. zmalała dynamika importu usług w Niemczech. Nato-

miast szybciej rósł import Wielkiej Brytanii.

Wzrostowi eksportu usług z Polski sprzyja obserwowana w gospodarce światowej ten-

dencja do zwiększania się znaczenia w światowym handlu usługami gospodarek wschodzą-

cych. Rozwój nowych technologii w coraz większym stopniu ułatwia offshoring usług, a więc

proces, który w dwóch poprzednich dekadach był obserwowany w światowym handlu towa-

rami. Jednak w przeciwieństwie do handlu towarami, w światowych obrotach usługami wciąż

dominują gospodarki rozwinięte.

0,60%

0,70%

0,80%

0,90%

1,00%

1,10%

1,20%

1,30%

1,40%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

towary

usługi

Eksport usług

11

Zgodnie z ogólną tendencją obserwowaną w gospodarce światowej, od czasu zakoń-

czenia światowej recesji z lat 2008-2009 dynamika eksportu usług pozostaje wyższa w porów-

naniu z dynamiką eksportu towarów. Powoduje to stopniowe zwiększanie się usług w obro-

tach międzynarodowych. Taka sama tendencja obserwowana jest w Polsce. W 2018 r. według

statystyki bilansu płatniczego udział usług w eksporcie zwiększył się do 21,3%, czyli najwyż-

szego poziomu od przystąpienia do UE. Pozostaje on jednak wciąż wyraźnie niższy w porów-

naniu z większością krajów Unii Europejskiej (w 2018 r. udział usług w eksporcie UE ukształ-

tował się na poziomie 29,2%). Niski udział usług w eksporcie jest ogólną cechą gospodarek

Grupy Wyszehradzkiej.

Wzrost eksportu usług w Polsce był wyższy zarówno w porównaniu z dynamiką świa-

towego eksportu usług, jak i eksportu usług w Unii Europejskiej. Według danych Światowej

Organizacji Handlu (WTO) w 2018 r. udział Polski w globalnym eksporcie usług zwiększył się

do 1,2% (zbliżając się stopniowo do udziału Polski w światowym eksporcie towarów), a pod

względem wartości eksportu usług Polska przesunęła się na 23 miejsce na świecie (tzn. o dwa

miejsca w górę w porównaniu z 2017 r.). Spośród krajów UE wyższą dynamikę eksportu usług

w latach 2015-2018 odnotowały tylko Irlandia i Litwa. W 2018 r. szybciej niż w Polsce eksport

usług rósł tylko na Litwie.

Wykres 6: Udział usług w eksporcie krajów Unii Europejskiej w 2018 r.


21,3%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

90,0%


Największy wpływ na zmianę wielkości eksportu usług miały pozostałe usługi oraz

usługi transportowe. W odniesieniu do 2017 r. wzrost eksportu pozostałych usług wyniósł

15,1 mld PLN (w 2018 r. eksport pozostałych usług osiągnął wartość 105,7 mld PLN), zaś

przyrost usług transportowych wyniósł aż 10,1 mld PLN (do poziomu 69,7 mld PLN).

Wykres 7: Struktura przedmiotowa eksportu usług


Analiza struktury geograficznej wskazuje, że najważniejszym rynkiem eksportowym

były kraje Unii Europejskiej. Polscy rezydenci w 2018 r. sprzedali tam usługi o wartości

174,1 mld PLN (było to 69,5% całości wyświadczonych usług – odsetek ten wzrósł w stosunku

do 2017 r. o 0,5 pkt proc.). Dominującą grupą wewnątrz UE pozostawały kraje strefy euro

(wartość eksportu wynosiła 128,4 mld PLN czyli 73,8% całości eksportu skierowanego do kra-

jów wspólnoty).

W polskim eksporcie usług wyróżnić można sześć głównych kierunków (patrz wykres

nr 8). Tradycyjnie najważniejszym partnerem w międzynarodowym handlu usługami były

Niemcy. Na rzecz podmiotów z tego kraju polscy rezydenci świadczyli usługi o wartości

56,9 mld PLN (wzrost o 6,0 mld PLN r/r).

-45

5

55

105

155

205

255

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Mld

PLN

Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe usługi Usługi transportowe Podróże zagraniczne

Eksport usług

13

Wykres 8: Struktura geograficzna przychodów w roku 2017 oraz 2018 (w mld PLN)3


Największe znaczenie w eksporcie do Niemiec miały pozostałe usługi, które obejmo-

wały 33,1% sprzedaży usług skierowanego do tego kraju (o wartości 18,8 mld PLN). Usługi

transportowe stanowiły 31,8% eksportu (18,1 mld PLN), zaś na podróże zagraniczne przypa-

dało 25,0% eksportu (14,2 mld PLN). Wśród pozostałych usług najchętniej kupowane przez

niemieckie podmioty były: usługi techniczne związane z handlem, usługi świadczone przez

profesjonalistów. Wysoki udział podróży zagranicznych wynikał z popularnego na obszarze

transgranicznym zjawiska przekraczania granicy w celu nabycia towarów i usług, tzw. po-

dróży jednodniowych, które traktowane są jako podróże zagraniczne. Największy wzrost eks-

portu do Niemiec odnotowano w: transporcie samochodowym (wzrost o 1,9 mld PLN), usłu-

gach świadczonych przez profesjonalistów (wzrost o 1,0 mld PLN) oraz usługach informa-

tycznych (wzrost o 0,8 mld PLN).

Kolejnym ważnym kierunkiem w eksporcie polskich usług były Szwajcaria (w 2018 r.

wartość zakupionych przez nierezydentów usług wynosiła 19,2 mld PLN). Znacząca rola

Szwajcarii wynikać może z faktu obecności w tym kraju wielu siedzib firm międzynarodowych.

Kolejnym znaczącym kierunkiem polskiego eksportu była Wielka Brytania (18,8 mld PLN).

Największy udział w eksporcie do Szwajcarii miały: pozostałe usługi biznesowe, stanowiące

ponad 1/3 eksportu do tego kraju (dominującą rolę odegrały usługi prawne, księgowe marke-

tingowe oraz doradztwo gospodarcze). Podobną wartość obrotów zaobserwować można było

również w usługach uszlachetniania (stanowiły one niezmienni 29,0% polskiego eksportu).

3 Zewnętrzny pierścień odpowiada za wartość eksportu usług w 2018 r.; Środkowy pierścień opisuje wartość eksportu w 2017 r.

DE

NL

FR

Pozostałe kraje UE

CH

GB

US

UA

Pozostałe kraje

50,9

13,7

8,8

62,9

17,9

16,1

13,5

12,8

24,1 56,9

17,0

9,9

71,5

19,2

18,8

16,1

13,8

27,4

2017

2018


Podmioty z rynku brytyjskiego najchętniej kupowały pozostałe usługi biznesowe (34,4% cało-

ści eksportu, z czego najważniejsze były, tak jak rok wcześniej, usługi prawne, księgowe oraz

w zakresie zarządzania).

2.1. Usługi transportowe

Wartość eksportu usług transportowych w 2018 r. ukształtowała się na poziomie

69,7 mld PLN. W porównaniu do 2017 r., eksport tej kategorii zwiększył się o 10,1 mld PLN,

tj. o 16,9%. Głównym kierunkiem sprzedaży usług transportowych świadczonych przez pol-

skie podmioty były kraje Unii Europejskiej (w 2018 r. wartość eksportu wynosiła

57,1 mld PLN – 81,9%). Najważniejszymi nabywcami polskich usług transportowych były:

Niemcy – 18,1 mld PLN (tj. 25,9%), Holandia – 7,0 mld PLN (tj. 10,0%) oraz Francja –

4,0 mld PLN (tj. 5,7%). Największy wzrost eksportu usług transportowych odnotowano do

Niemiec (o 2,5 mld PLN) i Holandii (o 1,4 mld PLN).

W usługach przewozowych świadczonych przez polskie podmioty dominował trans-

port towarowy – jego wartość w 2018 r. wynosiła 45,2 mld PLN (było to 64,9% całości usług

transportowych). Najistotniejszą rolę wśród usług przewozu odgrywał towarowy transport

samochodowy. W 2018 r. stanowił on 56,1% całości przychodów z usług transportowych. Ka-

tegoria ta nieznacznie straciła na znaczeniu względem roku poprzedniego (spadek o około

0,9 pkt. proc)

Tabela 1: Przychody z usług transportowych (w mld PLN)

Transport 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Ogółem 26,8 32,9 36,4 38,6 41,9 45,3 53,2 59,6 69,7

Towarowy 19,6 23,9 25,9 27,1 29,4 32,2 36,3 39,6 45,2

Pozostałe usługi transportowe 5,7 6,3 7,6 8 9,1 10,4 12,1 14,4 17,3

Pasażerski 1,4 2,7 2,9 3,4 3,4 3,3 4,2 4,9 6,2


W 2018 r., względem roku poprzedniego, można zaobserwować dynamiczny wzrost

eksportu usług transportu pasażerskiego (wzrost 24,9% r/r). Wartość przewozów pasażer-

skich wyniosła 6,2 mld PLN, co stanowiło 8,8% całości usług transportowych. W tej grupie

usług dominującą rolę odgrywały usługi transportu lotniczego (5,9 mld PLN).

Pozostałe usługi transportowe zawierają usługi takie jak: sprzątanie specjalistyczne,

wynajem środków transportu bez załogi, usługi pocztowe i kurierskie itd. W 2018 r. kategoria

ta była odpowiedzialna za 24,8% wszystkich świadczonych usług transportowych.

Eksport usług

15

2.2. Usługi uszlachetniania oraz napraw

Usługi uszlachetniania obejmują przetwarzanie, montaż, etykietowanie, pakowanie

świadczone przez podwykonawców niebędących właścicielem towarów. Wartość eksportu

usług z tytułu uszlachetniania w 2018 r. wyniosła 17,2 mld PLN. Tym samym Polska znalazła

się na piątym (spadek o dwie pozycje) miejscu w Europie pod względem eksportu usług uszla-

chetniania (naszą gospodarkę wyprzedziły Francja, Niemcy, Holandia oraz Włochy). W tym

samym czasie sprzedaż usług z tytułu napraw była równa 7,1 mld PLN. W tym przypadku

Polska zajęła czwarte miejsce (spadek o jedną pozycję względem 2017 r.) wśród krajów Sta-

rego Kontynentu. Większy eksport odnotowały tylko Francja, Niemcy oraz Holandia. Wartość

eksportu usług uszlachetniania wzrosła o 1,3 mld PLN (wzrost wynosił 8,1%), zaś usługi kon-

serwacji i napraw przyrosły o 0,6 mld PLN (wzrost o 8,4%).

Głównymi odbiorcami usług uszlachetniania w 2018 r. była Szwajcaria (5,6 mld PLN).

Dzięki temu sprzedaż usług uszlachetniania poza UE wyniosła aż 36,5% całego eksportu.

Wśród krajów Unii dominowały Niemcy (4,0 mld PLN), które były także najważniejszym kie-

runkiem sprzedaży zagranicznej polskich usług napraw i konserwacji (w 2018 r. wartość eks-

portu w tym kierunku wynosiła 1,8 mld PLN – 17,3% wszystkich wyświadczonych usług na-

praw i konserwacji).

2.3. Podróże zagraniczne

Wartość wydatków poniesionych przez cudzoziemców przyjeżdżających do Polski

w 2018 r. wynosiła 50,8 mld PLN4. W porównaniu do 2017 r. kwota ta wzrosła o 2,8 mld PLN

(tj. o 5,9%). Największy wzrost wydatków odnotowano wśród Ukraińców przebywających

w Polsce (wzrost w 2018 r. o 0,8 mld PLN). W omawianym okresie można dostrzec spowol-

nienie tempa wzrostu, zarówno w wartości wydatków cudzoziemców ogółem, jak również

samych Ukraińców przyjeżdżających do Polski.

Wśród wydatków obcokrajowców poniesionych z tytułu podróży zagranicznych do-

minowały podróże prywatne. W 2018 r nie można było wyznaczyć dominującej grupy po-

dróżnych. Zakupy dokonane przez nierezydentów ogółem w trakcie ich wyjazdów prywat-

nych w 2018 r. wynosiły 35,6 mld PLN, pozostałą część stanowiły wydatki poniesione w trak-

cie podróży służbowych. Wydatki nierezydentów podczas podróży służbowych oraz podróży

prywatnych wzrosły o ok. 1,4 mld PLN.

4 W 2014 r. dane o podróżach zagranicznych zostały skorygowane w wyniku uwzględnienie nowego źródła danych. Dotyczyło

to głównie wydatków pracowników sezonowych.


W 2018 r. największa wartość wydatków poniesionych w Polsce przypadała na niere-

zydentów pochodzących z krajów ościennych (ponad 72,0%). Wśród nich podróżni z Niemiec

wydali w Polsce 14,2 mld PLN, podróżni z Ukrainy 12,9 mld PLN. Podróżni z Czech i Biało-

rusi oraz Słowacji wydali kolejno 3,2 mld PLN, 3,1 mld PLN oraz 2,1 mld PLN. W przypadku

podróżnych z Niemiec i Czech były to głównie wydatki podróżnych jednodniowych, zaś w

przypadku Ukrainy były to głownie wydatki pracowników sezonowych.

2.4. Pozostałe usługi

Wartość eksportu pozostałych usług w 2018 r. wyniosła 105,7 mld PLN (wzrost

o 15,1 mld PLN r/r). Najważniejszą kategorią były pozostałe usługi biznesowe (w ich skład

wchodzą usługi badawczo-rozwojowe, usługi świadczone przez profesjonalistów, usługi

techniczne oraz związane z handlem), których eksport ukształtował się na poziomie

57,7 mld PLN (wzrost o 8,8 mld PLN w porównaniu z 2017 r). Kolejną znaczącą grupą były

usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne, których wartość w 2018 r. zwięk-

szyła się do 28,9 mld PLN. Sprzedaż usług z omawianej grupy wzrosła aż o 4,9 mld PLN

(tj. o 20,4%). Wśród nich kluczowym komponentem były usługi informatyczne (w szczegól-

ności usługi konsultacyjne, instalacja i konserwacja sprzętu komputerowego itp.). Trzecią naj-

ważniejszą kategorią spośród pozostałych usług świadczonych przez polskie podmioty były

usługi budowlane, których wartość w 2018 r. wyniosła 8,2 mld PLN.

Dynamiczny rozwój w polskiej branży IT przyczynił się do wzrostu eksportu usług

telekomunikacyjnych, informatycznych i informacyjnych. Wzrost eksportu w tej kategorii był

jednym z najwyższych w Unii Europejskiej (po Irlandii, Niemczech, Francji i Hiszpanii). Wy-

soka dynamika eksportu usług telekomunikacyjnych, informatycznych i informacyjnych za-

pewniła Polsce 11 miejsce wśród krajów Unii Europejskiej.

Głównymi odbiorcami pozostałych usług wyeksportowanych przez polskie podmioty

były państwa Unii Europejskiej, których udział w polskim handlu w 2018 r. wyniósł 69,3%.

Najważniejszymi gospodarkami importującymi pozostałe usługi z Polski były: Niemcy –

18,8 mld PLN (tj. 17,8% całej kategorii), Wielka Brytania – 13,3 mld PLN (tj. 12,6%), USA

11,4 mld PLN (tj. 11,3%) oraz Szwajcaria - 9,7 mld PLN (tj. 9,2%).

Eksport usług

17

Wykres 9: Struktura eksportu pozostałych usług w 2018 r. (w %)

Źródło: NBP.

5 Firmy posiadające zagraniczne powiązanie kapitałowe to podmioty będące podmiotem zagranicznej inwestycji bezpośredniej,

inne w grupie kapitałowej lub będące inwestorem zagranicznym. 6 Jako firmy krajowe określane są podmioty nie posiadające powiązania kapitałowego z zagranicą, z kolei firmy posiadające

taką relacją określane są jako firmy powiązane. 7 Usługi nieprzypisane rozumiane są tutaj jako usługi, nie przypisane do danych jednostkowych np. podróże zagraniczne, do-

szacowania takie jak FISIM, FOB itp.

55%

28%

8%

3%3%

2%1%

Pozostałe usługi biznesowe

Usługi telekomunikacyjne, informatyczne iinformacyjne

Usługi budowlane

Usługi finansowe

Usługi kulturalne i rekreacyjne

Opłaty z tytułu użytkowania własnościintelektualnej

Usługi ubezpieczeniowe

2.5. Ramka 1: Międzynarodowy handel usługami, a międzynarodowe powiazanie kapitałowe

W poniższej ramce zaprezentowana została analiza międzynarodowego handlu usługami w podziale na firmy

posiadające powiązania z kapitałem zagranicznym (FC)5 oraz firmy nie posiadające powiązań kapitałowych z

zagranicą (firmy krajowe - DC)6.

Tradycyjnie w obrotach usługowych można zaobserwować nadwyżkę netto. Dodatnie saldo w obrotach usłu-

gowych charakteryzuje zarówno transakcje podmiotów z powiązaniem kapitałowym z zagranicą, jak i pod-

miotów krajowych. W 2018 r. saldo tworzone przez firmy powiązane kapitałowo było równe 35,9 mld PLN.

W tym samym czasie nadwyżka firm niepowiązanych kapitałowo wyniosła 37,3 mld PLN. Jednocześnie war-

tość salda usług nieprzypisanych7 wynosiło 19,1 mld PLN.

W dalszej analizie opisane zostały tylko transakcje dotyczące firm jednoznacznie zidentyfikowanych za po-

mocą numeru REGON.

W 2018 r. podmioty krajowe odgrywały większą rolę w kreowaniu nadwyżki handlowej jak firmy z powią-

zaniem kapitałowym z zagranicą. Od 2013 r. wartość salda tworzonego przez firmy z powiazaniem kapitało-

wym sukcesywnie zbliżało się do nadwyżki tworzonej przez polskich rezydentów. W 2018 r. 49,1% salda mię-

dzynarodowego handlu usługami tworzone było przez FC, zaś 50,9% salda przez DC.


Wartość poszczególnych strumieni handlu (eks-

portu i importu) zdominowana była (tak jak w

ubiegłych latach) przez firmy z zagranicznym po-

wiązaniem kapitałowym. Wynikać to może z

faktu, iż firmy powiązane kapitałowo posiadają

dużo łatwiejszy dostęp do rynków zagranicznych,

finansowania zewnętrznego itp. W 2018 r., przeło-

żyło się to na eksport w wysokości 159,1 mld PLN

(tj. 70,9% całego eksportu polskich podmiotów).

Wartość ta tworzona była zaledwie przez 23,4%

populacji firm zaangażowanych w eksport usług.

Względem poprzedniego roku widać rosnącą kon-

centrację polskiego eksportu wśród niewielkiej

liczby firm. Jednocześnie FC charakteryzowały się

również bardzo dużą wartością importu usług

(związane może to być np. z optymalizacją pro-

cesu produkcji jak również z pozyskiwaniem wie-

dzy od powiązanych podmiotów zagranicznych).

Koncentracja aktywności importowej wśród firm z zagranicznym powiązaniem kapitałowym była dużo więk-

sza niż ich działalność eksportowa i wynosiła aż 81,5% całości obrotów (tj. 123,2 mld PLN). Tak duże zaanga-

żowanie firm z zagranicznym powiazaniem kapitałowym w handel (zarówno import jak i eksport) może być

związane z pozycją danej firmy w GVC (globalnych łańcuchach wartości).

W eksporcie firm powiązanych kapitałowo można wyróżnić siedem głównych kierunków. Największa kon-

centracja eksportu FC związana była z handlem pomiędzy Polską i Szwajcarią. Firmy z tego kraju nabyły od

polskich podmiotów powiązanych kapitałowo (FC) usługi o wartości 16,4 mld PLN (były to głównie pozostałe

usługi biznesowe, usługi uszlachetniania oraz usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne - 71,9%

eksportu FC). W tym samym czasie firmy nieposiadające podobnej relacji (DC) dostarczyły usługi o wartości

zaledwie 2,2 mld PLN (były to głównie usługi transportowe, pozostałe usługi biznesowe).

Kolejnym ważnym rynkiem eksportowym były Niemcy. Zachodni sąsiedzi nabyli od firm powiązanych kapi-

tałowo usługi o wartości 21,9 mld PLN. W tym samym czasie niemiecki popyt na usługi od firm krajowych

(DC) wyniósł aż 18,4 mld PLN. Na przestrzeni lat 2013-2014 wśród podmiotów obsługujących rynek niemiecki

można było zaobserwować dominację eksportową firm bez powiązania kapitałowego (był to jedyny taki ry-

nek). Od 2015 r. sytuacja ta odwróciła się na korzyść firm z powiązaniem kapitałowym (początkowo różnica

pomiędzy DC i FC była niewielka, zaś od 2017 r wynosiła ponad 3,0 mld PLN).

Pozostałymi istotnymi rynkami były: Wielka Brytania, Holandia, USA, Francja oraz Szwecja. W wymienionych

pięciu krajach eksport polskich firm powiązanych kapitałowo przeważał nad firmami krajowymi średnio

o 4,8 mld PLN.

Wykres 10: Saldo z międzynarodowego handlu usłu-

gami w podziale na rodzaj powiązania kapitałowego

-20

0

20

40

60

80

100

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018M

iliard

y

Usługi nieprzypisaneFirmy niepowiązane kapitałowo (DC)Firmy powiązane kapitałowo (FC)Saldo usług BoP

Eksport usług

19

Wykres 11: Geograficzna struktura eksportu usług

w podziale na firmy krajowe oraz z powiazaniem

kapitałowym z zagranicą (mld PLN)

Wykres 12: Geograficzna struktura importu usług w

podziale na firmy krajowe oraz z powiązaniem ka-

pitałowym z zagranicą (mld PLN).

Podmioty z zagranicznym powiązaniem kapitałowym nabywały usługi z ośmiu głównych kierunków. Jak

można zaobserwować na wykresie 12 głównymi importerami były podmioty z powiązaniem kapitałowym z

zagranicą. Najważniejszym rynkiem, z którego nabywano usługi z zagranicy były Niemcy - import wynosił aż

22,2 mld PLN, z czego 80,7% przypadało na firmy z powiązaniem kapitałowym. Następnym krajem pod wzglę-

dem wartości importu usług dokonanego przez polskie podmioty, była Szwajcaria. Podmioty powiązane kapi-

tałowo z nierezydentami zaimportowały z tego kraju aż 18,5 mld PLN (96,3% importu). Wartość importu FC

ze Szwajcarii od 2017 r. była największa wśród polskich partnerów handlowych.

Trzecim najważniejszym krajem skąd importowały polskie podmioty była Wielkiej Brytanii (18,3 mld PLN).

Na tę kwotę składał się import FC o wartości 15,4 mld PLN, co stanowiło 85,8% importu z tego kierunku.

Import usług z Francji, USA oraz Holandii w 2018 r. oscylował wokół 7,2 mld PLN. Jak można zauważyć na

powyższym wykresie podmioty powiązane kapitałowo (FC) kupowały powyżej 70,2% wszystkich usług z wy-

mienionych rynków.

Analiza porównawcza poszczególnych rodzajów świadczonych usług wskazuje, że polskie firmy posiadające

zagraniczne powiązanie kapitałowe eksportowały głównie pozostałe usługi gospodarcze (kategoria pozosta-

łych usług zawiera bardzo różne usługi: usługi księgowe, prawnicze, doradztwo gospodarcze, usługi inżynier-

skie itd.), których wartość transakcji w 2018 r. wyniosła 40,9 mld PLN. Kolejnymi usługami z dominującą rolą

firm powiązanych kapitałowo z nierezydentami był transport - 33,5 mld PLN oraz usługi telekomunikacyjne,

informatyczne i informacyjne (eksport o wartości 19,4 mld PLN). Nie bez znaczenia był także eksport usług

uszlachetniania (wartość eksportu 12,9 mld PLN).

88%

12%

54%

46%

67%

33%

67%

33%

76%

24%

61%

39%72%

28%

0

5

10

15

20

25

FCDCFCDCFCDCFCDCFCDCFCDCFCDC

CH DE GB NL US FR SE

MLD 81%

19%

86%

14%

96%

4%

87%

13%

78%

22%

79%

21%

72%

28%

95%

5%

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

FC

DC

FC

DC

FC

DC

FC

DC

FC

DC

FC

DC

FC

DC

FC

DC

DE GB CH FR US NL IE RU

MLD

FC-firmy z powiązaniem kapitałowym; DC – firmy nie posiadające powiązania kapitałowego



Tabela 2: Rodzajowy podział usług z uwzględnieniem powiązania kapitałowego (w mld PLN)

Nazwa usługi

Eksport Import

Firmy powiązane kapitałowo

Firmy krajowe

Udział firm powiaza-nych [%]

Firmy powiązane kapitałowo

Firmy krajowe

Udział firm powiaza-nych [%]

Uszlachetnianie 12,9 3,0 80,9% 1,2 0,2 86,2%

Konserwacje i naprawy 5,0 1,6 75,7% 3,1 0,8 80,4%

Usługi transportowe 33,5 30,7 52,2% 17,1 6,5 72,6%

Usługi budowalane 3,6 3,8 48,8% 1,2 0,5 71,4%

Usługi finansowe 2,5 0,2 92,3% 2,1 0,3 89,0%

Opłaty z tytułu użytkowania własności intelektualnej 1,2 0,8 58,7% 10,9 1,3 89,4%

Usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne 19,4 7,4 72,4% 10,9 3,6 75,4%

Pozostałe usługi gospodarcze 40,9 11,9 77,5% 29,9 6,9 81,2%

Usługi kulturalne i rekreacyjne 1,01 1,90 34,7% 0,65 1,27 34,0%

Jedynymi kategoriami, w eksporcie których dominowały polskie firmy nie posiadające zagranicznego powią-

zania kapitałowego były usługi budowlane (51,2% całego eksportu) oraz usługi kulturalne i rekreacyjne (65,3%

całego eksportu). Eksport usług budowlanych wynosił 3,8 mld PLN, zaś usług kulturalnych i rekreacyjnych

1,9 mld PLN.

Z punktu widzenia importu usług, dla firm powiązanych kapitałowo z nierezydentami najważniejszy był za-

kup pozostałych usług gospodarczych (import o wartości 29,9 mld PLN), usług transportowych (17,1 mld PLN)

oraz opłat z tytułu użytkowania własności intelektualnej i usług telekomunikacyjnych, informatycznych i in-

formacyjnych (kolejno około 10,9 mld PLN). Z kolei firmy krajowe dominowały w usługach kulturalnych i re-

kreacyjnych.


Import usług

21

Import usług

W 2018 r. wartość importu usług wyniosła 158,3 mld złotych, była więc o 9,7% wyższa

w porównaniu z rokiem poprzednim. Był to więc najwyższy wzrost wartości importu usług

do Polski w obecnej dekadzie. Importu usług w pierwszych trzech kwartałach 2019 r. (wzrost

o 9,9% r/r) może to wskazywać, że przyspieszenie jego dynamiki kontynuowane było również

w kolejnym roku.

Wykres 13: Udział Polski w światowym imporcie (%)

Źródło: Obliczenia NBP na podstawie danych WTO

Pomimo przyspieszenia dynamiki importu usług, ponownie ukształtowała się ona poniżej dy-

namiki importu towarów (w 2018 r. wartość importu towarów zwiększyła się o 10,7%). W wy-

niku tej tendencji nastąpiło dalsze zmniejszenie się udziału usług w imporcie (ogółem) do Pol-

ski. W 2018 r. udział usług w łącznej wartości importu obniżył się do 14,3%, tj. najniższego

poziomu od 2011 r. a udział ten jest wyraźnie niższy w porównaniu z Unią Europejską. W 2018

r. udział usług w UE kształtował się średnio na poziomie 26,5%. Podobny udział usług jak w

imporcie Polski charakteryzował import Czech, natomiast nieco mniejszy był jedynie na Sło-

wacji.

Dynamika importu usług była w Polsce w 2018 r. nieco wyższa niż średnio na świecie. Wpły-

nęło to na zwiększenie się udziału Polski w światowym imporcie usług do 0,8%. Udział Polski

0,40%

0,50%

0,60%

0,70%

0,80%

0,90%

1,00%

1,10%

1,20%

1,30%

1,40%

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

towary

usługi


w światowym imporcie usług pozostaje jednak wyraźnie niższy zarówno w porównaniu

z eksportem usług, jak i importem towarów. W 2018 r. na Polską przypadało 1,3% światowego

importu towarów (19 miejsce). Polska od 2014 r. zajmuje niezmiennie 31 miejsce na świecie

wśród importerów usług.

Wykres 14:Udział usług w imporcie krajów Unii Europejskiej w 2018 r


Największy wzrost wartości zakupionych usług odnotowano w pozostałych usługach

– było to 7,6 mld PLN. Usługi transportowe wzrosły w omawianym okresie o 3,8 mld PLN.

Z kolei wydatki Polaków na podróże zagraniczne zwiększyły się o około 1,9 mld PLN. War-

tość importu usług uszlachetniania oraz napraw i konserwacji pozostawała na zbliżonym po-

ziomie co rok wcześniej.

14,3%

0,0%

10,0%

20,0%

30,0%

40,0%

50,0%

60,0%

70,0%

80,0%

90,0%

Import usług

23

Wykres 15: Struktura rozchodów z międzynarodowego handlu usługami


Największy wpływ na strukturę importu miały trzy główne kategorie. Dominującą

rolę w kształtowaniu wielkości obrotów usług nabywanych przez polskie podmioty miały ob-

roty w pozostałych usługach. Import pozostałych usług w 2018 r. wyniosły 80,6 mld PLN.

Wydatki rezydentów z tytułu podróży zagranicznych wynosiły 35,2 mld PLN. Wartość im-

portu usług przewozowych w 2018 r. wynosiła 36,9 mld PLN i po raz pierwszy w historii wy-

przedził wartość wydatków Polaków z tytułu podróży zagranicznych.

Państwa Unii Europejskiej odgrywały kluczową rolę w imporcie usług. Polscy rezy-

denci w 2018 r. nabyli z tych krajów usługi o wartości 125,5 mld PLN (79,3% całości). Tak jak

w poprzednich latach Kraje Unii większe znaczenie miały w imporcie niż eksporcie. Dominującą

grupą wewnątrz UE były kraje strefy euro. Wartość zakupionych tam usług wynosiła

91,5 mld PLN tj. 72,9% całości importu pochodzącego z krajów Unii Europejskiej.

W imporcie usług wyróżnić można siedem głównych kierunków (patrz wykres nr 16).

Podobnie jak w eksporcie najważniejszym z nich były Niemcy. W 2018 r. wartość importu wy-

niosła 34,0 mld PLN (wzrost o 7,9%). Tak jak rok wcześniej, największy udział w wydatkach

polskich podmiotów na usługi miały: pozostałe usługi – w 2018 r. było to 15,7 mld PLN

(46,1% całego importu z omawianego kierunku). Kolejnymi znaczącymi kategoriami były po-

dróże zagraniczne oraz usługi transportowe (kolejno 9,0 mld PLN oraz 7,8 mld PLN). Naj-

większy wzrost usług importowanych z Niemiec miał miejsce w pozostałych usługach bizne-

sowych (przyrost o 1,1 mld PLN).

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Mld

PLN

Uszlachetnianie Naprawy Pozostałe usługi Usługi transportowe Podróże zagraniczne


Wykres 16: Struktura geograficzna importu usług w roku 2017 oraz 2018 (w mld PLN)


Wśród krajów, z których polskie podmioty najczęściej nabywały usługi były również

Wielka Brytania (w 2018 r. wartość importowanych usług wynosiła 12,9 mld PLN), Francja

oraz Holandia (8,7 mld PLN), USA (8,2 mld PLN) oraz Czechy (7,7 mld PLN) i Szwajcaria

(6,3 mld PLN).

3.1. Usługi transportowe

Wartość importu usług transportowych w 2018 r. wyniosła 36,9 mld PLN. Oznacza to

wzrost w porównaniu do 2017 r. o 3,8 mld PLN, tj. o 11,6%. Polskie podmioty nabyły usługi

transportowe głównie w krajach Unii Europejskiej (w 2018 r. wartość zakupionych usług wy-

niosła 27,3 mld PLN – 74,1% całości importu usług transportowych ogółem). Najważniejszymi

partnerami handlowymi były: Niemcy – 7,8 mld PLN (tj. 21,8%), Holandia – 2,6 mld PLN

(tj. 7,0%) oraz Wielka Brytania – 1,9 mld PLN (tj. 5,2%).

W usługach transportowych nabywanych przez polskie podmioty dominowały, po-

dobnie jak w przypadku eksportu, usługi transportu towarowego – jego wartość w 2018 r.

wyniosła 24,4 mld PLN. Najważniejszą kategorię wśród nabytych usług dostarczania towa-

rów stanowił samochodowy transport towarowy (było to 65,7% całości omawianej kategorii).

DE

NL

CZ

FRPozostałe kraje UE

CH

GB

US

Pozostałe kraje

31,5

7,7

6,9

8,1

47,8

6,4

12,1

7,4

16,4 34,0

8,7

7,7

8,7

53,5

6,3

12,9

8,2

18,3 2018

2017

Import usług

25

Tabela 3: Import usług transportowych (w mld PLN)

Transport 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Ogółem 18,9 20,7 23,3 22,6 24,9 26,6 29,7 33,0 36,9

Towarowy 14,1 15,2 17,3 16,1 17 18,2 19,9 22,4 24,4

Pozostałe usługi transportowe 3,2 4,2 4,8 5,5 5,8 6,2 7,3 8,0 9,2

Pasażerski 1,6 1,2 1,2 1 2,1 2,2 2,5 2,6 3,2


W 2018 r. import pozostałych usług transportowych wyniósł 9,2 mld PLN. W oma-

wianym okresie kategoria ta była odpowiedzialna za 25,0% wszystkich usług transportowych

świadczonych na rzecz polskich podmiotów.

Najmniej istotne okazały się zakupy usług przewozu pasażerskiego, które w 2018 r.

wyniosły 3,6 mld PLN. Stanowiły one zaledwie 8,7% całości zakupionych usług transporto-

wych. W tej grupie usług dominującą rolę odgrywały usługi transportu lotniczego (w 2018 r.

było to 3,1 mld PLN).

3.2. Naprawy oraz usługi uszlachetniania

Wartość nabytych usług z tytułu napraw i konserwacji w 2018 r. była równa

3,6 mld PLN. W tym samym czasie zakup usług uszlachetniania wynosił zaledwie 1,4 mld

PLN. W omawianym okresie import usług uszlachetniania ukształtował się na tym samym

poziomie, jak w 2017 r. Z kolei wartość importu usług napraw i konserwacji wzrosła zaledwie

o 0,3 mld PLN. Usługi napraw i konserwacji kupowane były przez polskie podmioty głównie

z Niemiec oraz ze Szwajcarii (wartość zakupów wynosiła kolejno po 0,8 mld PLN). Z kolei

uszlachetnianie kupowane było głównie z Niemiec (0,5 mld PLN).

3.3. Podróże zagraniczne

Wartość wydatków poniesionych przez polskich rezydentów w czasie podróży zagra-

nicznych w 2018 r. wynosiła 35,2 mld PLN. W porównaniu do 2017 r. wydatki te zwiększyły

się o 1,9 mld PLN (tj. o 5,5%). Podobnie jak w przypadku przychodów z tytułu podróży za-

granicznych, również w przypadku wydatków Polaków za granicą dominowały podróże pry-

watne i w 2018 r. wynosiły one 27,9 mld PLN. W wydatkach Polaków z tytułu podróży służ-

bowych, dominowały wydatki pracowników sezonowych (stanowiły one 58,1% całości po-

dróży służbowych). W 2018 r. Polacy wydali najwięcej pieniędzy podczas wyjazdów do Nie-

miec (9,0 mld PLN) oraz Czech (3,7 mld PLN – były to głównie płatności ponoszone w czasie

podróży jednodniowych).


3.4. Pozostałe usługi

Wartość importu pozostałych usług w 2018 r. wyniosła 80,0 mld PLN (wzrost

o 7,6 mld PLN, tj. 10,4%). Podobnie jak po stronie przychodów, najważniejszą kategorią były

pozostałe usługi biznesowe, których import osiągnął poziom 40,5 mld PLN (niezmiennie były

to głównie usługi prawnicze, księgowe oraz w zakresie zarządzania). W odniesieniu do 2017 r.

zakupy pozostałych usług biznesowych wzrosły o 4,6 mld PLN. Kolejnymi znaczącymi kate-

goriami były usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne (których wartość zaku-

pów w 2018 r. wynosiła 15,8 mld PLN) oraz opłaty z tytułu użytkowania praw własności in-

telektualnej (których wartość była równa 11,9 mld PLN). Wartość importu usług telekomuni-

kacyjnych, informatycznych i informacyjnych oraz wydatków poniesionych na opłaty z tytułu

użytkowania praw własności intelektualnej wzrosły o 2,0 mld PLN.

Wykres 17: Struktura rozchodów z pozostałych usług w roku 2018 (w %)

Źródło: Obliczenia NBP

Grupą krajów, od których polskie podmioty najczęściej nabywały pozostałe usługi

były państwa Unii Europejskiej (w 2018 r. wartość importu wynosiła 64,8 mld PLN – 80,4%

całości zakupów). Największa część importu pozostałych usług pochodziła z Niemiec (było to

15,7 mld PLN w 2018 r.) oraz Wielkiej Brytanii (wartość zakupów wynosiła 9,2 mld PLN).

Ważnymi krajami, z których polskie podmioty kupowały pozostałe usługi, były także Francja

(6,2 mld PLN), Stany Zjednoczone (5,8 mld PLN) oraz Szwajcaria (4,4 mld PLN). Największy

wzrost wydatków rezydentów na pozostałe usługi pochodził z Niemiec (wzrost

o 1,5 mld PLN).

51%

20%

2%

5%

3%

16%

3%Pozostałe usługi biznesowe

Usługi telekomunikacyjne, informatyczne iinformacyjne

Usługi budowlane

Usługi finansowe

Usługi kulturalne i rekreacyjne

Opłaty z tytułu użytkowania własnościintelektualnej

Usługi ubezpieczeniowe

Ramka 2: Udział usług w polskim eksporcie według statystyki wartości dodanej

27


Według danych bilansu płatniczego w 2018 r. usługi stanowiły 21,3% wartości eksportu z Polski.

Dane te nie uwzględniają jednak usług wykorzystywanych w produkcji i eksporcie towarów.

Przyjmując więc za kryterium rzeczywiste pochodzenie wartości dodanej wówczas znaczenie

usług w eksporcie z Polski przekroczy 50,0%. Wydaje się, że struktura pochodzenia wartości

dodanej w eksporcie bardziej odzwierciedla faktyczne znaczenie usług w polskiej gospodarce,

które kreują około 60,0% wartości produktu krajowego brutto.

Wysoki udział usług w wartości dodanej eksportu jest charakterystycznym wskaźnikiem dla

gospodarek UE. Wśród krajów wspólnoty usługi tworzą 57,5% eksportowanej wartości dodanej.

Najwyższy udział usług w eksporcie charakteryzuje eksport m.in. Wielkiej Brytanii, Holandii

i Belgii. Z kolei najniższy (poniżej 50,0%) udział usług obserwowany jest w eksporcie Niemiec

oraz pozostałych krajów Grupy Wyszehradzkiej.

Według statystyki wartości dodanej (OECD/WTO Trade in Value Added) w 2016 r. (ostatnie

dostępne dane) w usługach powstawało 53,4% wartości polskiego eksportu brutto. Do dużego

zwiększenia się znaczenia usług w porównaniu z tradycyjną statystyką przyczynia się uwzględ-

nienie usług, które tworzą wartość dodaną w eksporcie towarów. Według danych TIVA ok. 1/3

wartości eksportu dóbr przetwórstwa przemysłowego stanowiła właśnie wartość dodana wy-

tworzona w usługach. Co więcej dane o wartości dodanej pozwalają wyodrębnić jaka jej część

powstała w krajowym sektorze usług, a jaka zagranicą.

Wykres 18: Udział usług w tworzeniu wartości dodanej eksportu brutto w wybranych krajach

Unii Europejskiej w 2016 r.

Źródło: Obliczenia na podstawie danych Trade in Value Added, OECD 2018.

Relatywnie duże znaczenie usług w eksporcie towarów nie jest nowym zjawiskiem. Wskaźniki

udziału usług w eksporcie produktów przetwórstwa przemysłowego na podobnym poziomie

jak obecnie kształtują się od początku okresu, który obejmuje statystyka wartości dodanej


w handlu międzynarodowym. Według danych TiVA w 1995 r. wartość dodana wytworzona

w usługach stanowiła 34,7% polskiego eksportu wyrobów przemysłowych.

Procesy określane pojęciem globalizacji, w tym przede wszystkim integracja polskich przedsię-

biorstw w ramach międzynarodowych sieci produkcji, spowodowały wyraźny wzrost znacze-

nia usług zagranicznych. O ile w 1995 r. stanowiły one 8,6% eksportu wyrobów przemysłowych,

to już na początku poprzedniej dekady ich udział przekroczył 15,0%. Wzrost znaczenia usług

zagranicznych spowodował zmniejszenie się roli usług krajowych, na które w połowie lat dzie-

więćdziesiątych ubiegłego wieku przypadało ponad 25,0% wartości eksportowanych towarów.

Wykres 19: Udział usług zagranicznych w tworzeniu wartości dodanej eksportu przetwórstwa

przemysłowego (%)

Źródło: Obliczenia na podstawie danych Trade in Value Added, OECD 2018.

Usługi zagraniczne, które składają się na polski eksport tworzą przede wszystkim wartość do-

daną w eksporcie towarów. Aż 75% usług zagranicznych w 2016 r. była wykorzystana w bran-

żach przetwórstwa przemysłowego, a tylko 25% przyczyniło się do zwiększenia wartość eks-

portu usług. Można zatem powiedzieć, że do zwiększenia się importochłonności polskiego eks-

portu w dużym stopniu przyczynił się wzrost zagranicznej wartości dodanej powstałej w usłu-

gach. W 2016 r. usługi stanowiły 43% wartości zagranicznej wartości dodanej wykorzystanej

w eksporcie wyrobów przemysłowych (pozostałe 57% przypadało na importowane dobra po-

średnie).

Spośród sektorów przetwórstwa przemysłowego największe znaczenie wartość dodana wytwo-

rzona w usługach ma w eksporcie artykułów spożywczych, komputerów i elektroniki oraz pro-

duktów chemicznych i farmaceutycznych. Natomiast najmniejszy udział wartości dodanej po-

chodzącej z usług charakteryzuje eksport wyrobów metalowych oraz wyrobów włókienniczych.

Więcej usług zagranicznych niż krajowych wykorzystują eksporterzy komputerów i elektroniki,

samochodów oraz pozostałego sprzętu transportowego. Prawdopodobnie świadczy to o tym, że

eksport w tych branżach w największym stopniu skoncentrowany jest w spółkach z udziałem


29

kapitału zagranicznego. Natomiast eksporterzy artykułów spożywczych oraz wyrobów

z drewna korzystają przede wszystkim z usług krajowych.

Największą część wartości dodanej powstającej w usługach i wykorzystywanej w przetwórstwie

przemysłowym przypada na handel hurtowy i detaliczny, transport i magazynowanie oraz po-

zostałe usługi biznesowe. W przypadku eksportu komputerów i wyrobów elektronicznych sto-

sunkowo duże znaczenie mają usługi finansowe. Porównując udział krajowej i zagranicznej

wartości dodanej powstałej w usługach i wykorzystywanej w eksporcie produktów przemysło-

wych relatywnie duża różnica dotyczy usług biznesowych, które częściej pochodzą z zagranicy.

Do tej kategorii zalicza się usługi profesjonalne, naukowe i techniczne, a więc usługi będące no-

śnikiem działań związanych z sektorem badań i rozwoju. Usługi biznesowe mają zatem najwięk-

szy wpływ na kształtowanie oferty produkowanych i eksportowanych towarów. Z kolei wśród

usług krajowych obserwujemy większy udział usług pełniących rolę wspomagającą funkcjono-

wanie międzynarodowych sieci produkcji (np. usługi transportowe, handel i magazynowanie).

Tabela 4: Udział usług w eksporcie z Polski w 2005 r. i 2016 r. (% eksportu brutto) 2005 2016

Eksporterzy (kategorie PKD) Usługi

ogółem

Usługi kra-

jowe

Usługi za-

graniczne

Usługi

ogółem

Usługi kra-

jowe

Usługi za-

graniczne

Eksport ogółem 51,5 41,0 10,5 53,4 40,9 12,5

Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo 27,4 20,2 7,2 30,6 20,2 10,4

Górnictwo i wydobywanie 18,4 13,2 5,2 25,4 17,9 7,5

Przetwórstwo przemysłowe 34,1 21,1 13,0 34,3 19,2 15,1

Artykuły spożywcze, napoje i wyroby tyto-

niowe 37,1 29,0 8,1 38,6 26,9 11,7

Tekstylia, odzież i wyroby skórzane 33,1 20,9 12,2 31,7 18,3 13,4

Drewno i wyroby z drewna 32,5 23,2 9,3 34,2 23,4 10,8

Papier i wyroby z papieru 33,7 22,7 11,0 34,4 20,2 14,2

Koks i produkty rafinacji ropy naftowej 26,9 9,5 17,4 37,3 17,0 20,3

Wyroby chemiczne i farmaceutyczne 34,8 21,5 13,3 36,9 21,0 15,9

Wyroby z gumy i tworzyw sztucznych 33,9 20,7 13,2 33,8 18,4 15,4

Wyroby z pozostałych surowców niemeta-

licznych 27,2 18,5 8,7 31,6 21,1 10,5

Metale 30,0 17,2 12,8 33,7 19,7 14,0

Wyroby metalowe 30,7 19,3 11,4 29,0 16,3 12,7

Komputery, wyroby elektroniczne i op-

tyczne 38,6 21,7 16,9 37,0 14,8 22,2

Urządzenia elektryczne 33,7 20,4 13,3 36,3 19,1 17,2

Pozostałe maszyny i urządzenia 32,6 19,6 13,0 31,8 16,9 14,9

Pojazdy samochodowe 38,2 21,2 17,0 34,7 17,2 17,5

Pozostały sprzęt transportowy 32,2 20,3 11,9 32,0 14,7 17,3

Pozostałe produkty przetwórstwa przemy-

słowego 32,9 22,2 10,7 30,2 18,3 11,9

Usługi 86,0 79,2 6,8 87,2 78,7 8,5


Aneks statystyczny

Tabela 5: Obroty głównych komponentów usługowych (mld PLN)

Nazwa usługi 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Usługi ogółem(S)

Eksport 106,9 121,2 133,6 141 153,8 170,1 196,0 220,7 250,6

Import 93,7 100,1 108,5 109 115,8 124,5 135,1 144,3 158,3

Uszlachetnianie (SA)

Eksport 5,3 6,5 7,8 10,5 12,3 13 14,7 15,9 17,2

Import 0,4 0,6 0,4 0,8 1 1,5 1,4 1,4 1,5

Naprawy (SB)

Eksport 2,1 2,6 1,9 3,3 3,6 4,4 5,2 6,6 7,1

Import 0,6 0,7 0,8 2,5 3,4 3 3,3 3,6 4,1

Usługi transportowe (SC)

Eksport 26,8 32,9 36,4 38,6 41,9 46 53,2 59,6 69,7

Import 18,9 20,7 23,3 22,6 24,9 26,6 29,7 33,0 36,9

Podróże zagraniczne (SD)

Eksport 29 31,6 35,8 36 37,3 39,5 43,2 48,0 50,8

Import 26 25 28,6 28 27,9 29,9 31,4 33,3 35,2

Pozostałe usługi

Eksport 43,6 47,5 51,6 52,7 58,6 67,3 79,7 90,6 105,7

Import 47,8 53,2 55,3 55,1 58,8 63,5 69,3 73,0 80,6


31

Tabela 6: Pozostałe usługi w podziale na komponenty (mld PLN)

Nazwa usługi 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Pozostałe usługi

Eksport 43,6 47,5 51,6 52,7 58,6 67,3 79,7 90,6 105,7

Import 47,8 53,2 55,3 55,1 58,8 63,5 69,3 73,0 80,6

Usługi budowlane (SE)

Eksport 3,9 4,8 5,2 5,3 5,5 4,0 6,9 7,5 8,2

Import 2,1 2,1 2,6 2,6 2,5 1,6 2,0 1,8 1,8

Usługi ubezpieczeniowe (SF)

Eksport 0,7 1,2 0,9 1,1 0,8 2,6 1,8 1,7 1,5

Import 1,7 2,1 2,3 2,3 2,7 3,7 3,2 2,6 2,7

Usługi finansowe (SG)

Eksport 2,1 2,0 2,3 2,3 2,5 2,6 2,7 3,5 3,6

Import 5,0 5,2 5,2 3,7 3,8 3,8 3,9 3,6 3,8

Opłaty z tytułu użytkowania własności intelektualnej (SH)

Eksport 0,7 0,8 0,7 1,0 1,1 1,6 1,8 2,2 2,2

Import 6,8 7,1 7,5 8,5 9,3 9,2 10,6 11,9 13,2

Usługi telekomunikacyjne, informatyczne i informacyjne (SI)

Eksport 6,0 7,7 9,4 10,8 13,4 16,6 21,0 24,0 28,9

Import 6,6 7,1 8,1 9,0 9,5 10,4 12,4 13,7 15,8

Pozostałe usługi biznesowe (SJ)

Eksport 29,1 29,4 31,9 31,0 34,0 37,5 42,8 48,9 57,7

Import 22,2 24,4 25,4 26,2 27,9 30,3 33,6 35,9 40,5

Usługi kulturalne i rekreacyjne (SK)

Eksport 0,9 1,6 1,3 1,2 1,3 1,7 2,8 2,8 3,2

Import 2,8 4,7 3,7 2,4 2,6 2,7 3,1 3,1 2,3

Usługi rządowe (gdzie indziej niewymienione) (SL)

Eksport

Import


Narodowy Bank Polski

Tabela 7: Usługi transportowe w podziale na rodzaj transportu (w mld PLN)

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Przychody

Usługi transportowe 26,8 32,9 36,4 38,6 41,9 46,0 53,2 59,6 69,7

Transport samochodowy 16 20 21,5 23,7 25,9 28,4 31,1 35,2 40,4


Transport lotniczy 2,8 3,8 4,3 4,7 4,6 4,7 6,2 7,3 8,6

Transport morski 1,1 1,3 1,5 1,6 1,8 1,7 1,8 2,0 2,0

Transport rurociągowy oraz przesył energii elektrycznej 2,1 2,2 2,4 1,3 1,5 2,0 1,6 1,4 1,5

Transport kolejowy 1,1 1,2 1,4 1,5 1,4 1,4 1,5 1,7 1,9

Usługi kurierskie i pocztowe 0,2 0,3 0,3 0,3 0,3 0,5 0,0 0,6 1,0

Transport wodny śródlądowy 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,2

Rozchody

Usługi transportowe 18,9 20,7 23,3 22,6 24,9 26,6 29,7 33,0 36,9

Transport samochodowy 8,8 10,1 11 11,2 11,7 12,4 12,9 15,3 17,1

Transport morski 3,3 3,2 3,8 3,9 4,2 3,0 3,1 3,5 3,9

Transport lotniczy 2,7 3,0 3,2 3,0 4,2 4,5 5,8 6,0 6,9


Transport kolejowy 1,3 1,3 1,6 1,4 1,4 0,6 0,0 0,2 1,5

Usługi kurierskie i pocztowe 0,3 0,3 0,3 0,4 0,4 1,5 1,6 1,8 1,8

Transport wodny śródlądowy 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,6 0,0 0,0 0,0

Transport rurociągowy oraz przesył energii elektrycznej 1,0 0,8 1,3 0,0 0,1 0,1 0,0 0,2 0,3


33

Tabela 8:Wydatki Polaków za granicą w podziale na turystów i jednodniowych.

Kategoria 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Ogółem 26,0 25,0 28,6 28,0 27,9 29,9 31,4 33,2 35,5

Wyjazdy turystyczne, w tym: 16,0 13,5 17,7 16,9 19,3 20,8 22,3 23,9 25,9

Niemcy 2,6 1,9 3,6 2,7 3,5 3,7 4,3 4,5 4,8

Republika Czeska 0,3 0,2 0,3 0,7 0,8 0,8 0,8 0,9 0,9

Podróżni jednodniowi 10,0 11,5 10,9 11,0 8,7 9,1 9,1 9,3 9,56

Niemcy 4,4 5,3 5,3 4,3 3,4 3,6 3,9 4,2 4,4



Tabela 9: Wydatki cudzoziemców w Polsce w podziale na turystów i odwiedzających jedno-

dniowych

Kategoria 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Ogółem świat 29,0 31,6 35,8 35,9 37,3 39,5 43,2 48,0 50,8

Wyjazdy turystyczne, w tym: 14,0 16,0 18,4 17,7 18,6 20,2 23,2 27,0 29,8

Niemcy 5,1 4,7 5,3 4,9 5,1 5,2 5,5 5,8 6,2


Ukraina 1,5 1,9 2,8 3,0 2,7 3,6 5,2 7,5 1,7

Białoruś 0,8 1,2 1,7 2,0 0,7 0,7 0,6 0,8 0,6

Podróżni jednodniowi 15,0 15,6 17,5 18,3 18,7 19,3 20,0 21,0 21,0

Niemcy 5,7 6,0 6,8 6,8 7,0 7,3 7,6 7,9 8,1


Ukraina 2,6 2,4 2,1 2,7 3,3 3,8 4,2 4,6 4,0

Białoruś 1,1 1,3 1,5 1,8 2,5 2,1 2,0 2,1 2,1


Międzynarodowy handel usługami Polski w 2018 roku · 2020. 7. 17. · W 2018 r. wartość...

Documents

Transcript of Międzynarodowy handel usługami Polski w 2018 roku · 2020. 7. 17. · W 2018 r. wartość...